ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ

Transcript

1 Δρ. ΕΥΘΥΜΗΣ ΛΕΚΚΑΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΔΥΝΑΜΙΚΗΣ ΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ & ΔΙΑΧΕΙΡIΣΗΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΑΝΤΙΣΕΙΣΜΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ & ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΠΜΣ ΣΤΡΑΤΙΓΙΚΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ.ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ & ΚΡΙΣΕΩΝ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΙΤΑ ΚΕΔΕ Website: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ ΑΘΗΝΑ 2016

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19 NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS Δρ. ΕΥΘΥΜΗΣ ΛΕΚΚΑΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Website: ΔΥΝΑΜΙΚΗΣ ΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ & ΔΙΑΧΕΙΡIΣΗΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΑΝΤΙΣΕΙΣΜΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ & ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΠΜΣ ΣΤΡΑΤΙΓΙΚΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ.ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ & ΚΡΙΣΕΩΝ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΙΤΑ ΚΕΔΕ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ ΑΘΗΝΑ 2016

20 Ρύπανση και Μόλυνση Στο νόμο του Ελληνικού Κοινοβουλίου για το περιβάλλον (Νόμος 1650/86) αναφέρονται οι ορισμοί: Ρύπανση (pollution) του περιβάλλοντος: η παρουσία στο περιβάλλον ρύπων, δηλαδή κάθε είδους ουσιών, θορύβου, ακτινοβολίας ή άλλων μορφών ενέργειας, σε ποσότητα, συγκέντρωση ή διάρκεια που μπορούν να προκαλέσουν αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία, στους ζωντανούς οργανισμούς και στα οικοσυστήματα ή υλικές ζημιές και γενικά να καταστήσουν το περιβάλλον ακατάλληλο για τις επιθυμητές χρήσεις του. Μόλυνση (contamination) του περιβάλλοντος: η μορφή ρύπανσης που χαρακτηρίζεται από την παρουσία παθογόνων μικροοργανισμών στο περιβάλλον ή δεικτών που υποδηλώνουν την πιθανότητα παρουσίας τέτοιων μικροοργανισμών.

21 Ρύπανση και Μόλυνση Γενικά οι όροι ρύπανση και μόλυνση αναφέρονται ως συνώνυμοι (και στα αγγλικά), με αποτέλεσμα να υπάρχει σύγχυση στη βιβλιογραφία. Ειδικά για το (υπόγειο) νερό πάντως, συνηθίζεται να γίνεται αναφορά με τον όρο ρύπανση ή μόλυνση, σε «οποιαδήποτε υποβάθμιση της φυσικής ποιότητας του νερού, που είναι αποτέλεσμα των δραστηριοτήτων του ανθρώπου» (Καλλέργης, 2000 και Todd, 1980). «Ρύπανση χαρακτηρίζεται η ανεπιθύμητη αλλαγή των φυσικών, χημικών, ραδιολογικών ή βιολογικών μικροβιολογικών χαρακτηριστικών του περιβάλλοντος νερού, αέρα, εδάφους από τις δραστηριότητες του ανθρώπου, που μπορεί να βλάψει πρώτιστα την υγεία και ευημερία και παράλληλα να προκαλέσει οικονομικές και αισθητικές ζημιές, να θίξει τις πολιτιστικές αξίες και να διαταράξει την ισορροπία του φυσικού οικοσυστήματος» (Μαρκαντωνάτος 1984: Στοιχεία Υγιεινής Περιβάλλοντος και Υγειονομικής Μηχανικής) «Ρύπανση είναι η εισαγωγή στο περιβάλλον (αέρα, νερό ή έδαφος) ουσιών, που η ποσότητα, τα χαρακτηριστικά και η διάρκεια είναι πιθανό να προκαλέσουν βλάβη στον άνθρωπο, τα ζώα ή τη ζωή του πλανήτη» (World Health Organization)

22 Δραστηριότητες που προκαλούν ρύπανση του περιβάλλοντος Διάθεση αποβλήτων Οικιακά απορρίμματα Σποδός Αποχέτευση Ραδιενεργά απόβλητα Καύση απορριμμάτων Αγροτική ανάπτυξη Χρήση λιπασμάτων ανόργανης προέλευσης μαζί με κοπριά και λάσπη αποβλήτων Χρήση παρασιτοκτόνων και ζιζανιοκτόνων Αποψίλωση δασών Μεταφορές και συγκοινωνίες Ρύπανση από τη μηχανοκίνηση, ειδικά στο αστικό περιβάλλον Μεταφορές προϊόντων όλων των υπόλοιπων δραστηριοτήτων από χερσαίες και υδάτινες οδούς Επεξεργασία και μεταφορά πόσιμου νερού (με μεταλλικούς σωλήνες)

23 Δραστηριότητες που προκαλούν ρύπανση του περιβάλλοντος Εξόρυξη και επεξεργασία ορυκτών πρώτων υλών Εκκαμίνευση και εμπλουτισμός μεταλλευμάτων και κραμάτων Παραγωγή ενέργειας ορυκτά καύσιμα, πυρηνικά, γεωθερμία Βιομηχανικές και βιοτεχνικές δραστηριότητες μεταλλουργική και χημική βιομηχανία, βιομηχανία τσιμέντου, κεραμοποιία και βιομηχανία γυαλιού, κατασκευή πλαστικών και χρωμάτων, κατασκευή λιπασμάτων

24

25 Δραστηριότητες και Επιπτώσεις Εξόρυξη και επεξεργασία ορυκτών πρώτων υλών Εκμετάλλευση ορυκτών κοιτασμάτων στα οποία η αυξημένη συγκέντρωση (φυσικός εμπλουτισμός) μιας ουσίας είναι οικονομικά συμφέρουσα. Εξόρυξη και εμπλουτισμός Η επιφανειακή και η υπόγεια εξόρυξη οδηγούν σε μεγάλες ποσότητες αποβλήτων, τα οποία συνήθως συγκεντρώνονται στην επιφάνεια στην περιοχή της εξόρυξης (στείρα). Η επεξεργασία των ορυκτών πόρων είναι μεγαλύτερη πηγή περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την εξόρυξη. Θραύση και διαμερισμός Διαχωρισμός Πλύση Η σκόνη παρασύρεται με τον αέρα Τα υγρά απόβλητα της πλύσης και του διαχωρισμού συγκεντρώνονται σε τεχνητές λίμνες. Οι διαρροές και οι αστοχίες είναι πηγές ιδιαίτερης ρύπανσης για τα επιφανειακά και υπόγεια νερά. Τα ορυχεία μετάλλων είναι πηγές όξινης απορροής λόγω των ενώσεων των μετάλλων με θείο (σουλφίδια). Από το ατύχημα στην κοιλάδα Stava το 1985 στην Ιταλία ξεκίνησε η Ευρωπαϊκή Οδηγία SEVESO για την προστασία από βιομηχανικά ατυχήματα. Εκκαμίνευση τήξη σε χυτήρια Ενώσεις του θείου στην ατμόσφαιρα -> όξινη βροχή, κ.λπ. Απόθεση μετάλλου στα εδάφη γύρω από τις εγκαταστάσεις Π.χ. χυτήριο μολύβδου στην Τσεχία: σε ακτίνα 500m, έδαφος με 3.73% μόλυβδο και 2.76% ψευδάργυρο.

26

27 Δραστηριότητες και Επιπτώσεις Βιομηχανία Μεταλλουργία Ατσάλι (εκπομπές με Χρώμιο, Μαγγάνιο, Ψευδάργυρος σε ποσοστά >70% και ιχνοστοιχεία σε σημαντικές ποσότητες) Τα στείρα χρησιμοποιούνται συχνά ως λιπάσματα και υπάρχουν ενδείξεις δηλητηρίασης στα βοοειδή Τσιμεντοβιομηχανία Θέρμανση μίγματος αργίλου και ασβεστόλιθου στους 1450 o C. Οι αργιλικοί σχίστες είναι πλούσιοι σε ιχνοστοιχεία Άλλες δραστηριότητες Μεταποίηση (π.χ. βυρσοδεψία) Χρώμιο Χλωριο-αλκαλική βιομηχανία (χλωρίνες κ.λπ.) Ηλεκτρόλυση με ηλεκτρόδια υδραργύρου

28 Οικιακά απορρίμματα Δραστηριότητες και Επιπτώσεις Τα οικιακά απορρίμματα μαζί με βιομηχανικά απόβλητα συνήθως οδηγούνται σε χώρους διάθεσης. Ο χημισμός των στραγγισμάτων των Χ.Δ. ποικίλει ανάλογα με τη σύσταση των αποβλήτων τις οξειδοαναγωγικές συνθήκες στο Χ.Δ. την κατείσδυση και υπόγεια κυκλοφορία του νερού Αποτελούν σοβαρές πηγές ρύπανσης Απελευθερώνονται στοιχεία και οργανικές ενώσεις (κάδμιο, υδράργυρος, αμμωνία, νιτρικά, θειώδη) Λόγω της γενικά αναερόβιας φύσης των Χ.Δ., παράγεται μεθάνιο το οποίο μπορεί να συλλεχθεί και να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο. Η άλλη συνήθης μέθοδος είναι η αποτέφρωση. Παράγει σποδό (στάχτη) που περιέχει στοιχεία και ενώσεις, προϊόντα ατελούς καύσης κ.λπ. με ιδιαίτερη επικινδυνότητα (π.χ. διοξίνες). Η σποδός εισέρχεται στο αέριο και υγρό περιβάλλον και τελικά στη βιόσφαιρα

29

30 Betsiboka, Madagascar

31

32

33

34

35

36 JAPAN EARTHQUAKE Μw 9.0, TSUNAMI XII ITIS-2012, FUKUSHIMA DAIICHI N.P.P. MEGA-NATECH ACCIDENT INES 7. DATA COLLECTED FROM THE FOUR MISSIONS OF THE NATIONAL AND KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS GREAT NORTH JAPAN EARTHQUAKE AND TSUNAMI 平成 23 年 3 月 11 日東北地方太平洋沖地震 ATHENS 2015

37

38 Tsunami Translated Tsu means harbor Nami means wave Harbor wave

39

40

41

42

43

44

45

46

47

48 Atmosphere (return through precipitation on site or elsewhere) Smoke Dust Carbon oxides Nitrogen oxides Sulphur compounds Chloride compounds Dioxines etc Gas Radiation Released Material Saline water Backwash Raw sewage Wastewater Hydrocarbons Solvents etc Liquid Runoff Solid Household debris Household hazardous waste Industrial stored raw material Industrial hazardous waste Fire residues Corpses Land deposition Groundwater Ocean Ocean deposition Deposition in soil

49 Συνέπειες της δράσης των ρύπων Ειδικά για τον άνθρωπο, αυτή η δράση μπορεί να είναι: Ενοχλητική Αλλεργική Δερματική Τοξική (δηλητηριώδης) Μεταλλαξογόνος Καρκινογόνος Εμβρυοτοξική

50 Δρ. ΕΥΘΥΜΗΣ ΛΕΚΚΑΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΔΥΝΑΜΙΚΗΣ ΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ & ΔΙΑΧΕΙΡIΣΗΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΑΝΤΙΣΕΙΣΜΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ & ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΠΜΣ ΣΤΡΑΤΙΓΙΚΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ.ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ & ΚΡΙΣΕΩΝ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΙΤΑ ΚΕΔΕ Website: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ ΑΘΗΝΑ 2016

51

52

53

54 Δραστηριότητες ENVIRONMENTAL, DISASTER AND CRISES και MANAGEMENT Επιπτώσεις

55 Δραστηριότητες και Επιπτώσεις Αποχέτευση Η αποχέτευση πρέπει να παροχετεύεται σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων (ΕΕΛ, WWTS) Αποχωρίζεται η ενεργή λάσπη Το νερό διοχετεύεται σε υδάτινους αποδέκτες (ποτάμια, θάλασσα) Το τελικό προϊόν περιέχει αυξημένα νιτρικά που προκαλούν ευτροφισμό και ανοξία στα υδρόβια ζώα Το πρόβλημα ενισχύεται από τα φωσφορικά των απορρυπαντικών Η διάθεση της λάσπης είναι το κυριότερο πρόβλημα. Διάθεση σε χωματερές ή ΧΥΤΑ Καύση Κομποστοποίηση Η σύνθεση της λάσπης ποικίλει ανάλογα με τη συμμετοχή οικιακής αποχέτευσης, βιομηχανικών αποβλήτων, ομβρίων υδάτων, αστικής απορροής. Μπορεί να περιέχει κάδμιο, χρώμιο, χαλκό, μόλυβδο, υδράργυρο, μολυβδένιο, νικέλιο, ψευδάργυρο, αρσενικό, φθόριο, PAH και χλωροφαινόλες. Η κομποστοποίηση και διάθεση ως λίπασμα μπορεί να ενέχει κινδύνους ανάλογα με τη σύσταση της λάσπης.

56

57

58 Συνέπειες της δράσης των ρύπων

59

60

61

62 Συνέπειες της δράσης των ρύπων Ενοχλήσεις από διάφορες ουσίες στα μάτια, τη μύτη, τις οδούς του ανώτερου αναπνευστικού, τους πνεύμονες και στο δέρμα. Ίνωση (υπερπαραγωγή κολλαγόνου στους ιστούς) προκαλείται π.χ. από πολλές μορφές σκόνης (άνθρακα, άσβεστο), που προκαλούν πνευμονοκόνιωση. Το περιβάλλον περιέχει πολλά αλλεργιογόνα που εισέρχονται στον οργανισμό με την αναπνοή, την τροφή ή με την επαφή. Δερματικές ασθένειες προκαλούνται από μια σειρά ουσιών όπως οξέα, βάσεις, διαλύτες ή απορρυπαντικά. Η είσοδος τοξικών (δηλητηρίων) στον οργανισμό προκαλεί δηλητηρίαση σε οξεία ή χρόνια μορφή. Οι μεταλλάξεις είναι μοριακές αλλαγές των γονιδίων που κληρονομούνται στις επόμενες γενιές και έχουν παρατηρηθεί πολλές σε ζώα, φυτά και στον άνθρωπο. Δύο παράγοντες έχουν καρκινογόνο δράση: τα ενδογενή καρκινογόνα (κάποιες ορμόνες, βιταμίνη D2, χοληστερόλη και οξέα της χολής) τα εξωγενή καρκινογόνα (χημικές ουσίες, φυσικοί παράγοντες, ιονίζουσα και μη ιονίζουσα ακτινοβολία, βιολογικοί παράγοντες όπως ιοί, βακτήρια και παράσιτα και συνδυασμός αυτών).

63 Συνέπειες της δράσης των ρύπων Τοξική δράση Δηλητηρίαση συμβαίνει με απευθείας αλληλεπίδραση της τοξικής ουσίας με τον οργανισμό, με δοσολογία μεγαλύτερη από μια συγκεκριμένη ποσότητα. Οι τοξικές ουσίες εισέρχονται στον οργανισμό με την εισπνοή, την κατάποση ή την επαφή με το δέρμα. Με την επαφή με το κύτταρο, οι τοξικές ουσίες Ιδιαίτερα ευαίσθητα είναι τα ένζυμα (οι βιοκαταλύτες των κυττάρων) και η δηλητηρίασή τους μπορεί να είναι θανάσιμη. Τοξικές ουσίες που δρουν ως καταστολείς των ενζύμων είναι γενικές (Ag, Cu, Hg, Pb) και ειδικές (κυανίδια, υδρόθειο, αμίδια και μονοξείδιο του άνθρακα, που δρουν στα μέταλλα). Η είσοδος μιας τοξικής ουσίας στον οργανισμό προκαλεί αμυντικές διεργασίες.

64 NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS Συνέπειες της δράσης των ρύπων Οικο-τοξική δράση: όταν μια χημική ουσία προκαλεί ζημιά στο οικοσύστημα. Η βιοανασταλτική δράση οδηγεί στη μείωση της αναπαραγωγής και της ανάπτυξης των οργανισμών και την αύξηση της θνησιμότητας. Η βιοενισχυτική δράση (ευτροφισμός) μπορεί να είναι εξίσου επιβλαβής για το οικοσύστημα. Η σχέση μεταξύ της συγκέντρωσης ενός ρύπου και των συνεπειών του, είναι συνάρτηση Είναι σημαντικό αν η ουσία παραμένει αναλλοίωτη για πολύ καιρό ή διασπάται Η διάσπαση μιας ουσίας γίνεται χημικά, φωτοχημικά ή βιολογικά, με τελικά προϊόντα συνήθως κάποιες ανόργανες ουσίες. Οι ενώσεις των βαρέων μετάλλων και μεταλλοειδών και κάποιες οργανικές ενώσεις διατηρούν υψηλή τοξικότητα για μεγάλες χρονικές περιόδους.

65 Συνέπειες της δράσης των ρύπων Σημαντικότερος αποδέκτης ρύπων, μέσο διάχυσης και διασποράς: ΤΟ ΝΕΡΟ Επιφανειακό και υπόγειο νερό Υδάτινα περιβάλλοντα

66 Μεταλλαξογόνος δράση: Συνέπειες της δράσης των ρύπων Χρωμοσωμικές και γενετικές ανωμαλίες, δημιουργούν ελαττώματα εκ γενετής (φυσικά, πνευματικά και ψυχικά) και ευθύνονται παγκοσμίως για 20% των παιδικών ασθενειών 15-20% της παιδικής θνησιμότητας Ο ανθρώπινος πληθυσμός υφίσταται γενετική πίεση από μεταλλάξεις με αυξανόμενο ρυθμό. Οι κακοήθεις ασθένειες αποδίδονται (μεταξύ άλλων) κατά το ένα πέμπτο των θανάτων σε γενετικές διεργασίες στα χρωμοσώματα. Αν διπλασιαστεί ο αριθμός των μεταλλάξεων, η ανθρωπότητα θα αντιμετωπίσει και βιολογικό κίνδυνο. (Σοβιετική Ακαδημία Επιστημών, 1989, Comatina 2004) Πολλοί χημικοί ρύποι είναι επιβλαβείς σ αυτό τον τομέα γιατί επιδρούν στη δομή και λειτουργία των χρωμοσωμάτων και των γονιδίων και προκαλούν μεταλλάξεις. Ο καρκίνος, τα αυτοάνοσα νοσήματα, πολλές εκ γενετής αναπηρίες και η εμβρυική θνησιμότητα πιστεύεται ότι σχετίζονται συχνά με μεταλλάξεις.

67 NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS Συνέπειες της δράσης των ρύπων Καρκινογόνος δράση: π.χ. «επαγγελματικός» καρκίνος, όπως καρκίνος του όσχεος στους καπνοδοχοκαθαριστές λόγω βενζοπυρενίου στην αιθάλη, καρκίνος της ουροδόχου κύστης εργάτες της χημικής βιομηχανίας στη Γερμανία του 19ου αιώνα, καρκίνος στους Σκωτσέζους εργάτες στην εκμετάλλευση των πετρελαιοκοιτασμάτων) Περιβαλλοντικοί ρύποι ευθύνονται για το 70% των καρκίνων στον άνθρωπο (WHO) Σίγουρη συσχέτιση μεταξύ καρκίνου πνεύμονα και διαβίωσης σε ρυπασμένες πόλεις. Ο αριθμός των καρκινογόνων ουσιών είναι σχετικά μεγάλος (783 ουσίες περιλαμβάνονται στον κατάλογο της Int. Agen. Res. Cancer). Τα χημικά καρκινογόνα χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: Ανόργανα καρκινογόνα (βαρέα μέταλλα και ενώσεις τους, ορυκτά και ραδιενεργά άτομα) Οργανικά καρκινογόνα (πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες PAH, αρωματικές αζωτούχες ενώσεις και άλλες οργανικές ενώσεις). Η πιο επικίνδυνη κατηγορία είναι τα PAH (εμφάνιση όγκου μέσα σε ένα μήνα έως 2 χρόνια μετά την υπερβολική έκθεση) Η άλλη επικίνδυνη κατηγορία είναι οι αλκυλατικές ενώσεις (αιθυλένιο, σουλφίδιο του αιθυλμεθανίου) που ενώνονται άμεσα με τις πρωτεΐνες, το DNA και το RNA.

68

69

70

71

72 Δραστηριότητες που προκαλούν ρύπανση του περιβάλλοντος

73 Δραστηριότητες που προκαλούν ρύπανση του περιβάλλοντος

74 Δραστηριότητες που προκαλούν ρύπανση του περιβάλλοντος