Ερμής Ερμής Μέση απόσταση από τον Ήλιο: 57,9 εκατομμύρια km Απόσταση από τη Γη: Ελάχιστη: 91,7 εκατομμύρια km Μέγιστη: 218,9 εκατομμύρια km Μάζα: 0,05

Transcript

1 Ηλιακό Σύστημα 1

2 Ερμής Ερμής Μέση απόσταση από τον Ήλιο: 57,9 εκατομμύρια km Απόσταση από τη Γη: Ελάχιστη: 91,7 εκατομμύρια km Μέγιστη: 218,9 εκατομμύρια km Μάζα: 0,055 φορές της γήινης Διάμετρος: km Διάρκεια ημέρας: 59 γήινες ημέρες Διάρκεια έτους: 88 γήινης ημέρες Θερμοκρασία: Ελάχιστη: 180ο Κελσίου Μέγιστη: 430ο Κελσίου Ατμόσφαιρα: Πολύ αραιή (θείο και κάλιο) Επιφανειακή βαρύτητα: Αν στη Γη ζυγίζετε 70 kg, στην επιφάνεια του Ερμή θα ζυγίζατε 27 kg Γνωστοί δορυφόροι: Κανένας 2

3 Ερμής Ο Ερμής είναι ο κοντινότερος προς τον Ήλιο πλανήτης. Είναι μεγαλύτερος από τη Σελήνη και έχει πολλές ομοιότητες με αυτήν, όπως αρχέγονους κρατήρες πρόσκρουσης που συναντάμε σε όλη του την επιφάνεια και μια σχεδόν ανύπαρκτη ατμόσφαιρα. Ο Ερμής περιφέρεται μόνος του σε μία εκτενώς ελλειπτική (όχι κυκλική) τροχιά με μέση ταχύτητα που φτάνει τα 46,5 χλμ/δευτ. γρηγορότερα από οποιονδήποτε άλλο πλανήτη. Το κοντινότερο προς τον Ήλιο σημείο της τροχιάς του φτάνει τα 47 εκατ. χιλιόμετρα και το πιο απόμακρο τα 70 εκατ. χιλιόμετρα. Επειδή ο Ερμής βρίσκεται τόσο κοντά στον Ήλιο, το μεσημέρι η θερμοκρασία ανεβαίνει στους 370o Κελσίου. Επειδή όμως δεν έχει σχεδόν καθόλου ατμόσφαιρα για να κρατήσει τη θερμότητα, η θερμοκρασία το βράδυ πέφτει απότομα στους -185 βαθμούς. Το 1991, οι αστρονόμοι ανακάλυψαν με τη βοήθεια ραδιοκυμάτων ότι παρόλη την υψηλή θερμοκρασία, ο Ερμής έχει μικρούς πόλους καλυμμένους με πάγο. Ο πάγος κείτεται στο εσωτερικό βαθύ κρατήρων. Ο πυθμένας αυτών των κρατήρων παραμένει μέσα σε μόνιμη σκιά, έτσιοήλιοςδενμπορείναλιώσειτονπάγο. 3

4 Αφροδίτη Αφροδίτη Μέση απόσταση από τον Ήλιο: 108,2 εκατομμύρια km Απόσταση από τη Γη: Ελάχιστη: 41,4 εκατομμύρια km Μέγιστη: 257 εκατομμύρια km Μάζα: 0,815 φορές της γήινης Διάμετρος: km Διάρκεια ημέρας: 59 γήινες ημέρες Διάρκεια έτους: 243 γήινης ημέρες Θερμοκρασία: Ελάχιστη Μέγιστη: Ατμόσφαιρα: Διοξείδιο του άνθρακα (97%), ίχνη υδρατμών, αργόν, νέον Επιφανειακή βαρύτητα: Αν στη Γη ζυγίζετε 70 kg, στην επιφάνεια της Αφροδίτης θα ζυγίζατε 62 kg Γνωστοί δορυφόροι: Κανένας 4

5 Αφροδίτη ΗΑφροδίτη, ο δεύτερος πλανήτης από τον Ήλιο, είναι ο θερμότερος κόσμος του ηλιακού μας συστήματος (μαζί με τον δορυφόρο του Δία Ιώ). Είναι καλυμμένη από μια παχιά ατμόσφαιρα, η οποία θερμαίνει την επιφάνεια σαν να πρόκειται για το εσωτερικό ενός θερμοκηπίου. Με την θερμοκρασία των 460 βαθμών Κελσίου δεν πρόκειται καθόλου για παράδεισο. Εκτός από την ατμόσφαιρα, η Αφροδίτη παρουσιάζει τέτοιες ομοιότητες με την Γη που πολλές φορές την αποκαλούν και "δίδυμη αδελφή" της. Η διάμετρος, η μάζα, η χημική σύνθεση είναι ακριβώς ίδιες, συν ότι και οι δύο πλανήτες έχουν σχετικά νεαρές επιφάνειες, με την Αφροδίτη να έχει δεχθεί πλήρης ανανέωση του φλοιού της πριν από 300 με 500 εκατομμύρια χρόνια. Γιατί όμως έχουν τόσο μεγάλη διαφορά θερμοκρασίας; Το φαινόμενο του θερμοκηπίου στην Αφροδίτη προκαλείται από την πυκνή ατμόσφαιρά της. Ενέργεια (δηλαδή θερμότητα) παγιδεύεται από τον Ήλιο καθώς εισέρχεται διαμέσου της ατμόσφαιρας προς την επιφάνεια, όπου απορροφάται και επαναεκπέμπεται σε μεγαλύτερα μήκη κύματος. Ενώ από την άλλη, πυκνά νέφη αντανακλούν τις ηλιακές ακτίνες με τέτοιο τρόπο ώστε να θεωρούμε την Αφροδίτη ως τον πιο λαμπρό πλανήτη στον ουρανό. Το αξιοσημείωτο είναι ότι η ατμόσφαιρα της Αφροδίτης παγιδεύει την ενέργεια στα μεγάλα μήκη κύματος με αποτέλεσμα να μην μπορεί να διαφύγει στο διάστημα. 5

6 Αφροδίτη Γι' αυτό η θερμοκρασία του πλανήτη ανέρχεται σε πολύ υψηλά επίπεδα. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει στο αυτοκίνητό σας στις ζεστές ημέρες του καλοκαιριού. Οι ηλιακές ακτίνες διαπερνούν με ευκολία τα τζάμια του αυτοκινήτου και παγιδεύονται τελικά στο εσωτερικό του ανεβάζοντας κατά πολύ τη θερμοκρασία. Παρόλο που η τροχιά της Αφροδίτης μας πλησιάζει όσο κανέναν άλλον πλανήτη του συστήματός μας, τα πυκνά σύννεφα κρύβουν δυστυχώς τα μυστικά του εδάφους. Όμως, διαστημικά εξερευνητικά σκάφη που στάλθηκαν από την Ρωσία και τις ΗΠΑ, καθώς και μελέτες με επίγεια ραδιοτηλεσκόπια, επέτρεψαν τους αστρονόμους να "δουν" την επιφάνεια της Αφροδίτης για πρώτη φορά. Η πρώτη εξερεύνηση της Αφροδίτης με την βοήθεια ραντάρ έγινε το Απέδειξε ότι ο πλανήτης κινείται γύρω από τον άξονά του αριστερόστροφα και όχι όπως οι άλλοι πλανήτες με την φορά του ρολογιού. Αν μπορούσατε να σταθείτε στην επιφάνεια της Αφροδίτης και αν μπορούσατε να διακρίνετε τον Ήλιο μέσα από το πυκνό πέπλο της ατμόσφαιρας, τότε θα βλέπατε να δύει από την ανατολή και να ανατέλλει από την δύση. 6

7 Αφροδίτη Μια κανονική ηλιόλουστη ημέρα πάνω στην Αφροδίτη αντιστοιχεί με μια κανονική συννεφιασμένη ημέρα πάνω στη Γη με ελαφρό ήπιο αεράκι στο έδαφος. Χαλίκια και επιπεδοποιημένοι ογκόλιθοι βρίσκονται διασκορπισμένοι ολόγυρα. Εξαιτίας της υπερβολικής ζέστης και ατμοσφαιρικής πίεσης πάνω στην Αφροδίτη, κανένα διαστημόπλοιο που προσεδαφίστηκε εκεί δεν έχει αντέξει περισσότερα από μία ώρα. 7

8 Γη Γη Διάμετρος: km Διάρκεια ημέρας: 24ώρες Διάρκεια έτους: 365,2 ημέρες Θερμοκρασία: Ελάχιστη: 89ο Κελσίου Μέγιστη: 58ο Κελσίου Ατμόσφαιρα: Άζωτο (78%), οξυγόνο Γνωστοί δορυφόροι: 1 Σελήνη 8

9 Γη Από όλους τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος, ηγηείναιομόνος που μπορεί να συντηρήσει ζωή. Κανένας άλλος πλανήτης δεν έχει ωκεανούς γεμάτους με νερό, ατμόσφαιρα πλούσια σε οξυγόνο και νοήμονα ζωή. Η Γη είναι μοναδική σε πολλούς άλλους τομείς. Είναι το μεγαλύτερο ουράνιο σώμα στο ηλιακό σύστημα με συμπαγής επιφάνεια και ο μόνος πλανήτης με τεκτονικές πλάκες που κινούνται με αργό αλλά σταθερό ρυθμό κάτω από την επιφάνεια. Τα δύο αυτά χαρακτηριστικά συνδέονται μεταξύ τους από τότε που η γήινη συμπαγής επιφάνεια φυλακίζει την θερμότητα που είναι αναγκαία για την μετακίνηση των πλακών του φλοιού της. Από άλλη προοπτική, η Γη είναι ένας μεσαίος σε διάμετρο πλανήτης. Είναι μεγαλύτερη από τέσσερις άλλους πλανήτες στο ηλιακό σύστημα και μικρότερη από τους υπόλοιπους τέσσερις. Οι δύο πλανήτες, Αφροδίτη και Ερμής, βρίσκονται πλησιέστερα στον Ήλιο, καθώς οι άλλοι έξι πιο μακριά. Ο πλανήτης μας περιστρέφεται γύρω από τον άξονά του με ανώτατη ταχύτητα 0,5 χλμ/δευτ. (στα μεσαία γεωγραφικά πλάτη), ενώ περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο με ταχύτητα 30 χλμ/δευτ. Αντιλαμβανόμαστε αυτές τις κινήσεις σαν καθημερινή ρουτίνα της ανατολής και δύσης του Ηλίου και την αργή μεταβολή των εποχών. Οιτέσσεριςεποχέςείναι πράγματι το αποτέλεσμα της κλίσης του άξονα της περιστροφής που υπερβαίνει τις 23 μοίρες. 9

10 Γη Η Γη σχηματίστηκε πριν από περίπου 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια και εξελίσσεται ακόμα και σήμερα. Οι σεισμοί και τα ηφαίστεια αποτελούν βίαιες αποδείξεις των μετακινούμενων τεκτονικών πλακών του γήινου φλοιού. Κάτω από τον λεπτό βραχώδη φλοιό που έχει πάχος χλμ. κάτω από τις ηπείρουςβρίσκεται ένα συμπαγές στρώμα πάχους χλμ. που ονομάζεται μανδύας. Κάτω από τον μανδύα βρίσκεται ο γήινος πυρήνας αποτελούμενος κυρίως από νικέλιο και σίδηρο. Το εξωτερικό τμήμα του πυρήνα είναι ρευστό ενώ το εσωτερικό είναι στερεό. Ολόκληρος ο πυρήνας, από την άκρη ως το κέντρο, έχει πάχος περίπου χιλιόμετρα. Ωκεανοί καλύπτουν περισσότερο από τα 2/3 της επιφάνειας του εδάφους. Τα πρώτα σημάδια ζωής εμφανίστηκαν μέσα στους ωκεανούς πριν από 3,5 ως 3,9 δισεκατομμύρια χρόνια. Πιθανότατα οι πρώτοι μικροοργανισμοί να έμοιαζαν πάρα πολύ με τα σημερινά βακτήρια που ζουν σε αφθονία γύρω μας. Οι πρώτες μορφές ζωής στη στεριά, τα απλά φυτά, εμφανίστηκαν πριν από περίπου 500 εκατομμύρια χρόνια. Ακολούθησε η εποχή των δεινοσαύρων πριν από 250 εκατομμύρια χρόνια και η ανθρώπινη φυλή πριν από ένα με δύο εκατομμύρια χρόνια. 10

11 Γη Πάνω από την συμπαγή γήινη επιφάνεια βρίσκεται η ατμόσφαιρα. Σήμερα η ατμόσφαιρα της Γης περιέχει πολύ περισσότερο οξυγόνο απ' ότι περιείχε στα πρώτα στάδια σχηματισμού της. Ενώ η πρώιμη ατμόσφαιρα αποτελούνταν κυρίως από διοξείδιο του άνθρακα, σήμερα περισσότερα από τα 3/4 της γήινης ατμόσφαιρας είναι άζωτο και σχεδόν το υπόλοιπο είναι οξυγόνο. Διάφορες χημικές αντιδράσεις "κλείδωσαν" το μεγαλύτερο ποσοστό του διοξείδιο του άνθρακα μέσα στους βράχους, ενώ τα φυτά παρήγαγαν το οξυγόνο που χρειαζόμαστε σήμερα για να αναπνεύσουμε. Η ανάπτυξη της τεχνολογίας από τους ανθρώπους είναι άλλος ένας παράγοντας που κάνει τη Γη τόσο ξεχωριστή από τους άλλους πλανήτες. Χιλιάδες τεχνητοί δορυφόροι βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη μας και επιτρέπουν τους ανθρώπους να επικοινωνούν μεταξύ τους και να προβλέπουν τον καιρό. Το σημαντικότερο όμως για την επιβίωση του πλανήτη Γη είναι η σωστή και καλή χρήση της τεχνολογίας από τους κατοίκους της. Διότι δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ ότι είμαστε τα παιδιά της Γης και όχι οι κυρίαρχοί της. 11

12 Άρης Άρης Απόσταση από τη Γη: Ελάχιστη: 55,7 εκατομμύρια km Μέγιστη: 399 εκατομμύρια km Μάζα: 0,107 φορές της γήινης Διάμετρος: km Διάρκεια ημέρας: 24,6 γήινες ώρες Διάρκεια έτους: 687 γήινης ημέρες Θερμοκρασία: Ελάχιστη: 170ο Κελσίου Μέγιστη: 17ο Κελσίου Ατμόσφαιρα: Διοξείδιο του άνθρακα (95%), άζωτο, αργόν, κρυπτόν Επιφανειακή βαρύτητα: 0,377 της γήινης (ΑνστηΓηζυγίζετε70 kg, στην επιφάνεια του Άρη θα ζυγίζατε 27 kg) Γνωστοί δορυφόροι: 2 (Φόβος και Δείμος) 12

13 Άρης Ο Άρης είναι ο τέταρτος σε σειρά από τον Ήλιο πλανήτης και συχνά τον αποκαλούν "Κόκκινο Πλανήτη". Η τροχιά του βρίσκεται μεταξύ της Γης και του Δία και εκτελεί μια πλήρη περιφορά γύρω από τον Ήλιο σε 687 ημέρες. Για μια πλήρη περιστροφή γύρω από τον άξονά του απαιτούνται 24 ώρες και 37 λεπτά, όσο περίπου και η Γη. Η κοντινότερη απόσταση του Άρη προς τη Γη φτάνει τα 56 εκατομμύρια χλμ. περίπου, ενώ η πιο απόμακρη κυμαίνεται στα 400 εκατ. χλμ. Τα βράχια, τα πετρώματα και ο ουρανός παρουσιάζουν μια ερυθρωπή και ροζ απόχρωση και αιτία -όπως πιστεύουν οι αστρονόμοι- είναι τα σωματίδια οξειδίου του σιδήρου που αιωρούνται στην αραιή ατμόσφαιρα του πλανήτη, στην οποία και κυριαρχεί το διοξείδιο του άνθρακα.. Το έντονο κοκκινωπό του χρώμα παρατηρήθηκε από πολλούς πολιτισμούς στο πέρασμα των αιώνων. Το όνομα του Άρη προέρχεται από τον ρωμαϊκό θεό του πολέμου "Mars". Πολλοί άλλοι πολιτισμοί του έδωσαν παρόμοια ονόματα. Οι αρχαίοι Έλληνες τον ονόμασαν Άρη (θεός του πολέμου), οι αρχαίοι Αιγύπτιοι ονόμασαν τον πλανήτη "Her Descher" που σημαίνει "ο κόκκινός τους". 13

14 Άρης Πριν τη διαστημική εποχή, ο Άρης υπήρξε ο καλύτερος υποψήφιος για την φιλοξενία εξωγήινης ζωής. Πολλοί αστρονόμοι πίστευαν ότι είδαν ευθείες γραμμές που διασχίζουν την επιφάνεια του πλανήτη. Αυτό οδήγησε στη διάσημη θεωρία για την ύπαρξη καναλιών στον πλανήτη κατασκευασμένα από ευφυή όντα. Το 1938, όταν ο Orson Welles μετέδωσε μια ραδιοφωνική εκπομπή όπου διάβασε το κλασσικό έργο επιστημονικής φαντασίας του H.G. Wells "War of the Worlds" (Ο Πόλεμος των Κόσμων), πανικόβαλε αρκετούς ανυποψίαστους ανθρώπους που πίστευαν ότι η Γη δέχεται επίθεση από τους Αρειανούς. Άλλος λόγος που έκανε τους επιστήμονες να πιστέψουν στην ύπαρξη ζωής στον Άρη έχει άμεση σχέση με τις εποχιακές χρωματικές μεταβολές τις αρειανής επιφάνειας. Αυτό το φαινόμενο οδήγησε σε υποψίες, δίνοντας την εντύπωση ότι αυτές οι συνθήκες είναι ιδανικές για την άνθιση αρειανής βλάστησης στη διάρκεια των θερμών μηνών του έτους. Τις απόψεις για ύπαρξη πολιτισμού στον Άρη κατέρριψε πρώτος με σειρά παρατηρήσεων από αστεροσκοπεία της Γαλλίας ο Έλληνας αστρονόμος Ευγένιος Αντωνιάδης ( ), οι θέσεις του οποίου επιβεβαιώθηκαν αργότερα από μια σειρά φωτογραφιών που έστειλαν στη Γη οι διαστημικές αποστολές Μάρινερ 4, 9 καθώς και Βίκινγκς 1,2. Άλλωστε, αποδείχτηκε ότι τα κανάλια οφείλονταν στα σφάλματα της μικρής διακριτικής ικανότητα των τότε τηλεσκοπίων. 14

15 Άρης Τον Ιούλιο του 1965, το Mariner 4, μετέδωσε 22 κοντινές φωτογραφίες του Άρη. Οι φωτογραφίες αυτές έδειξαν πολλούς κρατήρες και φυσικά επιφανειακά χαρακτηριστικά που μοιάζουν με κανάλια, αλλά καμία ένδειξη τεχνητών καναλιών μεταφοράς νερού. Τελικά, τον Ιούλιο και Σεπτέμβριο του 1976, τα Viking Lander 1 και 2 προσγειώθηκαν στην επιφάνεια του Άρη. Τα τρία βιολογικά πειράματα που διεξήχθησαν ανακάλυψαν απροσδόκητες και αινιγματικές χημικές δραστηριότητες στα αρειανό έδαφος, αλλά δεν υπήρξαν καθαρές ενδείξεις για την παρουσία ζωντανών οργανισμών στο έδαφος, τουλάχιστον στα σημεία προσεδάφισης. Σύμφωνα με τους βιολόγους της αποστολής, ο Άρης αυτοαποστειρώνεται. Πιστεύουν ότι εξαιτίας του συνδυασμού της ηλιακής υπεριώδης ακτινοβολίας που λούζει την επιφάνεια, η υπερβολική ξηρασία του εδάφους και η οξειδωτική φύση αποτρέπουν την οποιαδήποτε γέννηση ζωντανών οργανισμών. Η ερώτηση το εάν ο Άρης φιλοξένησε ζωή στο παρελθόν παραμένει ακόμα και σήμερα ανοιχτή. 15