Ευρωπαϊκή Μεταναστευτική Πολιτική: Η προσπάθεια να επιτευχθεί η ισορροπία μεταξύ ασφάλειας και ανθρωπισμού

Transcript

1 Ευρωπαϊκή Μεταναστευτική Πολιτική: Η προσπάθεια να επιτευχθεί η ισορροπία μεταξύ ασφάλειας και ανθρωπισμού Δημήτριος Β. Σκιαδάς, LLB, MJur, PhD Αναπληρωτής Καθηγητής Ευρωπαϊκής Διακυβέρνησης Τμήμα Διεθνών & Ευρωπαϊκών Σπουδών Πανεπιστήμιο Μακεδονίας

2 Η Περιοχή

3 Τα αριθμητικά δεδομένα

4

5

6

7

8 Arrivals to Greek Islands and Departures to Mainland Greece /10/2015 1/11/2015 1/12/2015 1/1/2016 1/2/2016 1/3/2016 1/4/2016 1/5/2016 Arrivals to Greek Islands Departures to mainland Greece Departures to Mainland Greece and Arrivals to fyr Macedonia /10/2015 1/11/2015 1/12/2015 1/1/2016 1/2/2016 1/3/2016 1/4/2016 1/5/2016 Departures to mainland Greece Arrivals to fyrom

9 Arrivals to fyr Macedonia and to Serbia /10/2015 1/11/2015 1/12/2015 1/1/2016 1/2/2016 1/3/2016 1/4/2016 1/5/2016 Arrivals to fyrom Arrivals to Serbia Arrivals to Serbia and to Croatia /10/2015 1/11/2015 1/12/2015 1/1/2016 1/2/2016 1/3/2016 1/4/2016 1/5/2016 Arrivals to Serbia Arrivals to Croatia

10 Arrivals to Croatia and to Hungary/ Slovenia /10/2015 1/11/2015 1/12/2015 1/1/2016 1/2/2016 1/3/2016 1/4/2016 1/5/2016 Arrivals to Croatia Arrivals to Hungary Arrivals to Slovenia Arrivals to Hungary/Slovenia and to Austria /10/2015 1/11/2015 1/12/2015 1/1/2016 1/2/2016 1/3/2016 1/4/2016 1/5/2016 Arrivals to Hungary Arrivals to Slovenia Arrivals to Austria

11 Η αντίδραση της ΕΕ Τα δυο πρόσωπα του Ιανού Δυο στρατηγικές προσεγγίσεις από την ΕΕ Μια σε επίπεδο Κοινής Πολιτικής Άμυνας και Ασφάλειας και μια σε επίπεδο δράσης της ΕΕ στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της. ΚΠΑΑ: Επιχείρηση European Union Naval Force Mediterranean (EUNAVFOR Med) ή Επιχείρηση «Σοφία» με πεδίο δράσης την Κεντρική και Νότια Μεσόγειο. Διαμορφώθηκε κατά το πρώτο εξάμηνο του 2015 από τα αρμόδια όργανα και εγκρίθηκε με την Απόφ. 2015/778 του Συμβουλίου ως στρατιωτική επιχείρηση διακοπής όλου του συστήματος και δικτύου διακίνησης ανθρώπων. Η επιχειρησιακή αποστολή ορίστηκε ως «η καταπολέμηση των διακινητών των μεταναστών μέσω της ανάληψης συστηματικής προσπάθειας για αναγνώριση, σύλληψη και καταστροφή σκαφών πριν χρησιμοποιηθούν από τους διακινητές». Αναπτύσσεται σε τρια διαδοχικά στάδια:

12 Το πρώτο στάδιο εστιάζει στην παρακολούθηση και αξιολόγηση των δικτύων διακίνησης ανθρώπων στην περιοχή της Νότιας και Κεντρικής Μεσογείου. Το δεύτερο στάδιο εστιάζει στην έρευνα, σύλληψη ή και εκτροπή κίνησης σκαφών που είναι ύποπτα διακίνησης. Το τρίτο στάδιο εστιάζει στην καταστροφή σκαφών και λοιπού εξοπλισμού, και στη σύλληψη των διακινητών. Πρόκειται για επιχείρηση με πλήρως ανεπτυγμένη στρατιωτική πτυχή, με συγκεκριμένους κανόνες εμπλοκής, κανόνες σύλληψης και κράτησης διακινητών και κανόνες διαχείρισης διακινουμένων (ακόμη και ομήρων). Η επιχειρησιακή περιοχή καλύπτει αρχικά την Νότια και Κεντρική Μεσόγειο αλλά μπορεί να επεκταθεί στην Ανατολική Μεσόγειο εφόσον απαιτηθεί.

13 Είναι η πρώτη αποστολή τύπου ΚΠΑΑ της ΕΕ, μετά τις αλλαγές της Συνθήκης της Λισσαβόνας («ειρηνευτικές-ανθρωπιστικές» στρατιωτικές αποστολές) Η έδρα της Επιχείρησης είναι στη Ρώμη (τελεί υπό Ιταλική Διοίκηση) και μετέχουν σε αυτή, άμεσα ή έμμεσα, 24 κράτη μέλη της ΕΕ. Έχουν διατεθεί στρατιωτικά μέσα (σκάφη, αεροπλάνα και ελικόπτερα), ολοκληρώνεται τον Ιούνιο 2016 και χρηματοδοτείται από τους εθνικούς προϋπολογισμούς των κρατών που έχουν επιχειρησιακή συμμετοχή ενώ έχουν διατεθεί περίπου 12 εκατ. ευρώ και από την ΕΕ. Σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής διαθέσιμα στοιχεία, η Επιχείρηση έχει ως αποτέλεσμα τη διάσωση 9000 ατόμων ενώ 48 άτομα έχουν συλληφθεί ως διακινητές και κρατούνται από τις Ιταλικές Αρχές και 76 σκάφη διακίνησης έχουν τεθεί εκτός δυνατότητας χρήσης.

14 Η δεύτερη στρατηγική προσέγγιση της ΕΕ αναπτύσσεται στο πλαίσιο των «συντρεχουσών» αρμοδιοτήτων της (άρθρο 4 παρ. 2 ΣυνΛΕΕ) με βάση την αρχή την επικουρικότητας. Μάιος 2015: η Ευρ. Επιτροπή υιοθέτησε την Ευρωπαϊκή Ατζέντα για την Μετανάστευση, ήτοι σειρά ενεργειών που αφορούν σε επιχειρησιακά μέτρα, δημοσιονομική υποστήριξη και εφαρμογή δικαίου ΕΕ. Εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις και Σχήματα Μετεγκατάστασης Προβλέπεται η μετεγκατάσταση συνολικά ατόμων που χρειάζονται διεθνή προστασία, για την ανακούφιση των κρατών μελών που έχουν πληγεί περισσότερο από τις προσφυγικές ροές (ιδίως Ελλάδα και Ιταλία), μέχρι το Σεπτέμβριο Οι χώρες ενημερώσουν την Επιτροπή για την δυνατότητα υποδοχής που έχουν και ορίσουν εθνικά σημεία συντονισμού. Δεν έχει σημειώσει ιδιαίτερη επιτυχία καθώς μέχρι τώρα (Μάιος 2016) μόλις 1500 πρόσφυγες είχαν μετεγκαταστάθεί από Ελλάδα και Ιταλία.

15 Hotspots Βασικό στοιχείο της πολιτικής της ΕΕ για τη διαχείριση της μεταναστευτικής κρίσης είναι η αξιοποίηση ομάδων διαχείρισης μεταναστών που αναπτύσσονται σε 'hotspots' για να βοηθήσουν τα Κράτη Μέλη που βρίσκονται υπό μεγάλη πίεση ώστε να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους και τις αρμοδιότητες τους ως χώρες υποδοχής. Επαναπροωθήσεις Η διασφάλιση της ασφαλούς επαναπροώθησης μεταναστών αποτελεί βασική αποστολή των ομάδων που λειτουργούν στα hotspots. Η ανάπτυξη ενός τέτοιου συστήματος περιλαμβάνει την απλοποιημένη διαδικασία έκδοσης των σχετικών διοικητικών πράξεων αλλά και την απαγόρευση επανεισόδου ατόμων που έχουν ήδη επαναπροωθηθεί. Δημοσιονομική υποστήριξη

16 18 Μαρτίου 2016: Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας

17 Αξιολόγηση Συμφωνίας (επιχειρησιακό επίπεδο) Μη ικανοποιητική πρόοδος σχημάτων μετεγκατάστασης και επανεγκατάστασης που οφείλεται στην έλλειψη πολιτικής βούλησης από τα κράτη-μέλη που οδηγεί σε περιορισμένο αριθμό διαθεσίμων θέσεων και μακρό χρόνο απόκρισης Ο μηχανισμός 1:1 για τις μετεγκαταστάσεις δεν έχει ενεργοποιηθεί πλήρως. Από τις προβλεπόμενες μετεγκαταστάσεις για την περίοδο Μαρτίου Μαϊου 2016 έχουν γίνει μόνο 355 Όσο για τις επανεγκαταστάσεις, έχουν γίνει 6321 σε 16 χώρες από Τουρκία και υπάρχουν αυξητικές τάσεις λόγω αυξανόμενης οριστικοποίησης αξιολογουμένων φακέλων από τα κράτη-μέλη που δέχονται τις αιτήσεις. Συνολικά διαθεσιμότητα έχουν δηλώσει 19 κράτη-μέλη με πρόβλεψη για θέσεις και ο προγραμματισμός για τους επόμενους δυο μήνες είναι η κάλυψη 2000 θέσεων εξ αυτών. Εάν στόχος είναι η επίτευξη των μετεγκαταστάσεων μέχρι το Σεπτέβρη 2017, πρέπει να γίνουν 5600 ανα μήνα, άρα μέσος χρόνος διεκπεραίωσης διαδικασίας είναι οι 2 εβδομάδες.

18 Αξιολόγηση Συμφωνίας (Πολιτικό Επίπεδο) Ποιο το τίμημα της καταγραφόμενης μείωσης των προσφυγικών ροών; Προώθηση των διαδικασιών χορήγησης visa στους Τουρκους υπηκόους για μετακινήσεις έντός ζώνης Schengen: Από τα 72 προαπαιτούμενα η Τουρκία είχε καλύψει μόλις το ήμισυ αλλά η Κομισιόν εστιάζει σε 5 βασικούς όρους & τηρεί θετική στάση. Η πίεση της προφυγικής κρίσης υποχρέωσε την ΕΕ να τηρεί ελαστική στάση με «περίεργες» δηλώσεις (π.χ. Tusk: Turkey is the best example in the world in treating refugees). Η αναγνώριση της Τουρκίας ως «ασφαλούς χώρας» για την υποδοχή προσφύγων έχει πλήξει την αξιοπιστία της ΕΕ ως παράγοντα προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η πολιτική κατευνασμού της τουρκικής ηγεσίας εκ μέρους της ΕΕ σε διάφορα θέματα (π.χ. ελευθερία τύπου και έκφρασης) έχει προβληματίσει για την αποφασιστικότητα της ηγεσίας της ΕΕ. Εσωτερικά, η ΕΕ έχει εμπλακεί σε φαύλο κύκλο: για να κατευνάσει/ελέγξει εθνικιστικές τάσεις απομακρύνει πρόσφυγες, παρέχοντας δικαίωμα εισόδου με visa σε Τούρκους, που όμως ενεργοποιούν τις ίδιες εθνικιστικές τάσεις.

19 Ανάλυση της στάσης της ΕΕ

20 Η Συμμετοχή των Περιφερειών Οι Περιφέρειες έχουν αποδείξει ότι μπορούν να έχουν σημαντικό ρόλο στην διαχείριση των προσφυγικών ροών, ιδίως με την επιτόπια δράση τους. Αυτή τους η εμπειρία οδήγησε στη διαμόρφωση της CPMR Policy Position, το Νοέμβριο 2015, που εστιάζει στη διαμόρφωση μιας συνολικής προσέγγισης για το πρόβλημα η οποία θα περιλαμβάνει: Εντοπισμό και επίλυση των αιτίων του προβλήματος και όχι απλή θεραπεία των συμπτωμάτων Συνεργασία με εμπλεκόμενες τρίτες χώρες Υποστήριξη των νησιωτικών περιφερειών στις περιοχές έξαρσης του προβλήματος Επανεξέταση της μεταναστευτικής πολιτικής της ΕΕ με έμφαση στην αναθεώρηση του Κανονισμού Δουβλίνο ΙΙ Ενίσχυση της συμμετοχής των περιφερειών στους μηχανισμούς διαχείρισης των κρίσεων αυτών.

21 Αντί Επιλόγου