Επαγγελματική έκθεση σε κυτταροστατικά φάρμακα: Εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας. Μανωλίδου Ζαχαρούλα Σχης (ΥΝ) ε.α., M.Sc.

Transcript

1 Επαγγελματική έκθεση σε κυτταροστατικά φάρμακα: Εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας Μανωλίδου Ζαχαρούλα Σχης (ΥΝ) ε.α., M.Sc.

2 ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Το προσωπικό υγείας που θα χειρίζεται τα χημειοθεραπευτικά, (Χ.Μ.Θ.) φάρμακα θα πρέπει να είναι εκπαιδευμένο: Στην σωστή διαδικασία διάλυσης των Χ.Μ.Θ. φαρμάκων. Στις κατάλληλες ενέργειες κατά την διάρκεια της χορήγησης των ΧΜΘ φαρμάκων και τους πιθανούς κινδύνους. Στην φροντίδα των ασθενών που λαμβάνουν ΧΜΘ φάρμακα (π.χ. μόλυνση του ιματισμού από τις ανθρώπινες απεκκρίσεις).

3 ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Στην αντιμετώπιση πιθανής διασποράς ΧΜΘ φαρμάκων. Στην απομάκρυνση των χρησιμοποιημένων και μολυσματικών υλικών καθώς και στην απολύμανσή τους. Στην διαδικασία πρόληψης δια μέσου περιοδικών εξετάσεων για την υγεία του προσωπικού.

4 Οι οδοί έκθεσης σε κυτταροστατικά φάρμακα μπορεί να είναι: Η άμεση επαφή με το δέρμα και Η εισπνοή και λήψη σωματιδίων των φαρμάκων.

5 Το προσωπικό που δεν θα πρέπει να εκτίθεται στην χρήση των Χ.Μ.Θ. φαρμάκων ούτε και στην επικοινωνία με ασθενείς που λαμβάνουν τέτοια φάρμακα είναι: Όσοι από το προσωπικό βρίσκονται σε διαδικασία απόκτησης παιδιών, καλό θα ήταν να αποφεύγουν την προετοιμασία και τον χειρισμό ΧΜΘ φαρμάκων. Παρόλο που δεν υπάρχουν έρευνες που να αποδεικνύουν την αρνητική επίδραση των ΧΜΘ φαρμάκων στο αναπαραγωγικό σύστημα.

6 Το προσωπικό που δεν θα πρέπει να εκτίθεται στην χρήση των Χ.Μ.Θ. φαρμάκων ούτε και στην επικοινωνία με ασθενείς που λαμβάνουν τέτοια φάρμακα είναι: Οι εγκυμονούσες και οι μητέρες που θηλάζουν. Οι φοιτητές Ιατρικής, Νοσηλευτικής ή άλλων Παραϊατρικών σχολών, στα πρώτα έτη. Όσοι έχουν εκτεθεί σε ακτίνες Χ (εργάζονται στο ακτινολογικό εκτίθονται σε επιπρόσθετο κίνδυνο.

7 Το προσωπικό που δεν θα πρέπει να εκτίθεται στην χρήση των Χ.Μ.Θ. φαρμάκων ούτε και στην επικοινωνία με ασθενείς που λαμβάνουν τέτοια φάρμακα είναι: Όσοι έχουν Ιατρικούς λόγους που τους απαγορεύουν να έρχονται σε επαφή με κυτταροστατικά φάρμακα τόσο στην προετοιμασία όσο στην χορήγηση αλλά και στην παρακολούθηση των ασθενών που τα λαμβάνουν, για τουλάχιστον 48 ώρες μετά την λήψη του.

8 ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΡΟΦΥΛΑΚΤΙΚΑ ΜΕΣΑ Τα Χ.Μ.Θ. φάρμακα θα πρέπει να τα χειρίζεται καλά εκπαιδευμένο προσωπικό που θα γνωρίζει τους κινδύνους από την έκθεση σ αυτούς τους παράγοντες, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να προφυλαχθεί. Βασική προϋπόθεση για την ασφαλή λειτουργία είναι η συνεχιζόμενη εκπαίδευση του προσωπικού.

9 ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΡΟΦΥΛΑΚΤΙΚΑ ΜΕΣΑ Είναι απαραίτητο να υπάρχει ένας ειδικά διαμορφωμένος χώρος όπου εκεί θα φυλάσσονται και θα διαλύονται τα Χ.Μ.Θ. Μέσα σ αυτό το χώρο θα υπάρχει το ειδικό μηχάνημα κάθετης νηματικής ροής (laminar air flow). Για την δημιουργία σωστού περιβάλλοντος ο χώρος θα πρέπει να διαθέτει νεροχύτη με τρεχούμενο νερό, ψυγείο, καθώς και ντουλάπια ώστε όλα τα υλικά να είναι προφυλαγμένα.

10 ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΡΟΦΥΛΑΚΤΙΚΑ ΜΕΣΑ Είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσει το προσωπικό ότι πρέπει να αποφεύγουν να τρώνε, να πίνουν, να καπνίζουν, να μασούν τσίχλα κατά την διάρκεια της διάλυσης των Χ.Μ.Θ.

11 ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΡΟΦΥΛΑΚΤΙΚΑ ΜΕΣΑ Επίσης πρέπει να αποφεύγεται διατήρηση φαγητών στα ψυγεία των Χ.Μ.Θ. φαρμάκων ή κοντά στην Παρασκευή τους, καθώς και η χρήση καλλυντικών

12 ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΡΟΦΥΛΑΚΤΙΚΑ ΜΕΣΑ Το βοηθητικό προσωπικό (π.χ. καθαριστές ) που εισέρχονται στο χώρο, να είναι ενημερωμένο για τους πιθανούς κινδύνους από αυτούς τους αντινεοπλασματικούς παράγοντες.

13 ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΡΟΦΥΛΑΚΤΙΚΑ ΜΕΣΑ Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πρέπει να φοράμε τα ειδικά και κατάλληλα ρούχα, κατά την διάλυση και διανομή των Χ.Μ.Θ. φαρμάκων.

14 ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΦΟΡΑ 1. Μακριά χειρουργική ποδιά, που θα εφαρμόζει καλά, και ειδικό σκούφο χειρουργείου. 2. Γάντια χοντρά τύπου latex ή γάντια χειρουργείου, έτσι ώστε να αποφεύγεται η οποιαδήποτε δερματική έκθεση. 3. Προστατευτικά γυαλιά.

15 ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΦΟΡΑ 4. Μάσκα, ώστε να αποφεύγεται η πιθανότητα εισπνοής σταγονιδίων τοθ Χ.Μ.ΧΘ. από τη μύτη ή το στόμα. 5. ΠΡΟΣΟΧΗ η ποδιά και τα γάντια να μην φοριούνται εκτός του ειδικού χώρου όπου γίνεται η διάλυση.

16 Η ΑΠΟΚΟΜΙΔΗ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ Τα αιχμηρά αντικείμενα (φιαλίδια, αμπούλες, βελόνες) θα πρέπει να τοποθετούνται σε ειδικά στεγανά δοχεία που δεν τρυπιούνται. Για την προστασία των εργαζομένων θα πρέπει τα απορρίμματα να κλείνονται σε ειδικούς κάδους με ασφάλεια στην περιοχή των σκουπιδιών.

17 Η ΑΠΟΚΟΜΙΔΗ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ Οι συσκευές χορήγησης I.V. και τα άλλα μολυσμένα αντικείμενα θα πρέπει να τοποθετούνται σε ειδικές σακούλες με την ένδειξη «ΜΟΛΥΣΜΑΤΙΚΑ». Τα υγρά απόβλητα, καθώς και οποιαδήποτε ποσότητα φαρμάκου που έχει ανοιχτεί αλλά δεν έχει χρησιμοποιηθεί θα πρέπει να απορρίπτονται στο σύστημα αποχέτευσης ξεπλένοντας με άφθονες ποσότητες κρύου νερού.

18 Η ΑΠΟΚΟΜΙΔΗ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ Τα αντικείμενα που χρησιμοποιούνται π.χ. νεφροειδή, θα πρέπει να πλένονται με άφθονο χλιαρό νερό και στη συνέχεια να ακολουθείται η συνήθης διαδικασία για απολύμανση.

19 Η ΑΠΟΚΟΜΙΔΗ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ Τα υλικά που πρέπει να απορριφθούν, θα πρέπει να συγκεντρώνονται (συλλέγονται) και να καίγονται σε κλιβάνους στους 800ο 1000ο C, ή να γίνεται υγειονομική ταφή αυτών. Για κάθε φάρμακο ξεχωριστά υπάρχει ειδική λίστα, με τις προτεινόμενες μεθόδους απόρριψης.

20 ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΧΥΣΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ ΤΩΝ Χ.Μ.Θ. ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΣΥΛΛΟΓΗ ΥΛΙΚΩΝ Πρέπει να υπάρχει ένα ειδικό κουτί με τα παρακάτω υλικά σε ευδιάκριτο σημείο που να είναι προσιτό σε όλο το προσωπικό ώστε να χρησιμοποιηθεί άμεσα σε περίπτωση διασποράς.

21 ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΧΥΣΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ ΤΩΝ Χ.Μ.Θ. ΦΑΡΜΑΚΩΝ Πλαστική ποδιά. Ποδονάρια. Γάντια. Αναλώσιμες περιχειρίδες. Διπλή χειρουργική μάσκα. Ειδικά πλαστικά γυαλιά. ΥΛΙΚΑ Ειδικές σακούλες απορριμμάτων. Πλαστικό σκοινάκι για την περίδεση της σακούλας. Χειροπετσέτες, απορροφητικές. Ισότονο κολλύριο φυσικών δακρύων για το ξέπλυμα των ματιών.

22 ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΗΣ ΔΙΑΧΥΣΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ Αν πέσει Χ.Μ.Θ. φάρμακο σε σκληρή επιφάνεια: Πριν καθαριστεί η επιφάνεια θα πρέπει να: Απομονώστε την περιοχή Προμηθευθείτε όλα τα υλικά για την αντιμετώπιση της διασποράς Φορέστε τα γάντια, μάσκα, ποδιά και γυαλιά

23 Αν πέσει Χ.Μ.Θ. φάρμακο στα λευχήματα Απομονώστε την περιοχή Προμηθευθείτε όλα τα υλικά για την αντιμετώπιση της διασποράς μαζί με την ειδική σακούλα για να τοποθετηθούν τα λευχήματα, ώστε να μεταφερθούν στα πλυντήρια ξεχωριστά από τα άλλα. Καλό είναι να πλένονται δύο φορές στο πλυντήριο σε υψηλή θερμοκρασία.

24 Αν πέσει Χ.Μ.Θ. φάρμακο στα λευχήματα Το προσωπικό στα πλυντήρια πρέπει να φορά γάντια, ποδιά και γυαλιά Φορέστε τα γάντια, μάσκα, ποδιά και γυαλιά Καθαρίστε την μολυσμένη περιοχή με απορροφητικό χαρτί Ρίξτε τα πάντα στις ειδικές σακούλες με την ένδειξη «ΜΟΛΥΣΜΑΤΙΚΑ» Πλύνετε προσεκτικά τα χέρια σας με πολύ νερό και σαπούνι

25 Αν πέσει Χ.Μ.Θ. φάρμακο στα λευχήματα Το προσωπικό στα πλυντήρια πρέπει να φορά γάντια, ποδιά και γυαλιά Φορέστε τα γάντια, μάσκα, ποδιά και γυαλιά Καθαρίστε την μολυσμένη περιοχή με απορροφητικό χαρτί Ρίξτε τα πάντα στις ειδικές σακούλες με την ένδειξη «ΜΟΛΥΣΜΑΤΙΚΑ» Πλύνετε προσεκτικά τα χέρια σας με πολύ νερό και σαπούνι

26 Αν πέσει Χ.Μ.Θ. φάρμακο στα λευχήματα Θα πρέπει να αναφερθεί κάθε διάχυση Κατά την διάρκεια της χορήγησης και για τις επόμενες 48 ώρες όλα τα εκκρίματα του ασθενούς πρέπει να χειρίζονται με την ένδειξη «ΜΟΛΥΣΜΑΤΙΚΑ»

27 Βασικός στόχος κάθε μέτρου προστασίας του προσωπικού είναι η πρόληψη ή ελαχιστοποίηση των άμεσων και απώτερων βλαβών από την έκθεση στα κυτταροστατικά

28

29 Άρα αν η βελτίωση της υγείας, της ασφάλειας και της υγιεινής κατά την εργασία αποτελεί μια ουσιαστική φροντίδα της κοινότητας συνολικά και της κάθε χώρας μέλους ειδικά, η εφαρμογή της στην πράξη αποτελεί υπόθεση όλων μας.

30 «Είναι εύκολο να ξοδεύονται χρήματα, παρ ότι όχι τόσο εύκολο να ξοδεύονται σωστά, αλλά τα χρήματα σπάνια αποτελούν τη διόρθωση της κακής εκπαίδευσης των επαγγελματιών υγείας αν δεν υπάρχουν επιδέξιοι εργαζόμενοι, αφοσιωμένοι στη δουλειά τους!»