Μαζί με το κοινό το έτερον, αναγκαίο στοιχείο της παράστασης Ο/Η ΗΘΟΠΟΙΟΣ

Transcript

1 Μαζί με το κοινό το έτερον, αναγκαίο στοιχείο της παράστασης Ο/Η ΗΘΟΠΟΙΟΣ

2 Είδη υποκριτικής Αρχαία Ελλάδα Ανατολή = φόρμα, διόγκωση Ελισαβετιανό θέατρο = ρητορεία, γλώσσα Θέατρο 18 ου αιώνα = στυλ, εμφάνιση Θέατρο 19 ου αιώνα = πάθος, ένταση Θέατρο 20ού αιώνα = εσωτερικότητα, μυστικός κόσμος

3 Πόσα είδη ηθοποιών υπάρχουν σήμερα: Ηθοποιός θεατρίνος (comedienne) Ηθοποιός ερμηνευτής (actor) Ηθοποιός περφόρμερ (performer) Ηθοποιός εργαλείο Ηθοποιός Καλλιτέχνης, δημιουργός Ηθοποιός μύστης Κ.λπ. Από θέμα ρόλων : Ο πρωταγωνιστής/στρια Ο δεύτερος ρόλος Ο κομπάρσος Ο ζαν-πρεμιέ Η ντάμα Η ενζενί Ο καρατερίστας Από θέμα είδους: Τραγωδός Δραματικός Κωμικός (Κομπέρ, Κονφερασιέ, κλπ)

4 Ο σύγχρονος ηθοποιός οφείλει (;) να έχει: φυσική παρουσία εκφραστικότητα καλό μνημονικό και ικανότητα ταχείας εκμάθησης Ορθοφωνία (καθαρή άρθρωση και δυνατή φωνή) υψηλό βαθμό κοινωνικότητας γυμνασμένο σώμα να μπορεί να χορεύει, να ξιφομαχεί, να παίζει κάποιο μουσικό όργανο, να τραγουδά και να έχει γενικές δεξιότητες να διακρίνεται για τον επαγγελματισμό του να μην έχει έντονες φοβίες (πυροφοβία, αγοραφοβία, υψοφοβία, κ.ά) αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση

5 Και πόσες βασικές «Σχολές»; Στανισλάβσκι (ρεαλισμός) Βαχτάνγκωφ (ποιητικός ρεαλισμός) Μ. Τσέχωφ (υποκριτικής της «χειρονομίας») Μέγιερχολντ (βιο-μηχανική υποκριτική) Στράσμπεργκ (αμερικανικός ρεαλισμός) Κοπώ (θέατρο της ομάδας) Μπρεχτ (επικό θέατρο) Γκροτόφσκι (σωματικό θέατρο)

6 Πώς γίνεσαι ηθοποιός; Με την εξάσκηση, τις γνωριμίες, κατά τύχη, κλπ Μέσω Εργαστηρίων Υποκριτικής Μέσω επίσημης Δραματικής Σχολής (Εθνικού Θεάτρου, Ωδείου Αθηνών, Θεάτρου Τέχνης, Θεάτρου των Αλλαγών, κλπ) Θέλει μεγάλη προσοχή στην Επιλογή εκ μέρους του Σπουδαστή Γίνεται συνήθως πρώτα μια κάποια επιλογή, Ακολουθούν εξετάσεις στο Υπουργείο. Αν η Σχολή είναι αναγνωρισμένη, οι σπουδαστές της αποκτούν σπουδαστικά δικαιώματα Οι σπουδές είναι συνήθως τριετείς ή τετραετείς. Οι σπουδαστές προβιβάζονται κατόπιν εξετάσεων Παρέχονται τριών ειδών μαθήματα: υποκριτικής (σε κύκλους), πρακτικά (χορός, ξιφομαχία, φωνητική, τραγούδι, ορθοφωνία) και θεωρητικά (ιστορία θεάτρου και λογοτεχνίας) Μετράει πολύ στον χώρο η Σχολή την οποία έχεις τελειώσει

7 Ο ηθοποιός επιλέγεται μέσω audition ή με απευθείας ανάθεση κάποιου ρόλου (σε περίπτωση συνήθως κάποιου ονόματος) Στην περίπτωση της audition ζητείται κάποιο απόσπασμα μονολόγου, τραγούδι και χορός

8 Ο ηθοποιός εισέρχεται σε μια καινούρια ομάδα. Χρειάζεται ωριμότητα για να διαχειρισθεί μια νέα κατάσταση. Οι πρόβες γίνονται συνήθως πρωί και μεσημέρι. Και ακολουθούν οι παραστάσεις. Το αποτέλεσμα είναι το ωράριο του ηθοποιού να είναι ιδιαίτερα απαιτητικό εκτεινόμενο για πολλές ώρες.

9 Επίσης οι νέοι ηθοποιοί οφείλουν να είναι προετοιμασμένοι για το εξής: Δεν υπάρχει καμιά επαγγελματική σταθερότητα. Μπορεί να προκύψουν προτάσεις οι οποίες δεν είναι η πρώτη επιλογή ή η επιθυμία του ηθοποιού. Ο μισθός ή το μεροκάματο του ηθοποιού είναι σε συντριπτικό ποσοστό χαμηλά. Οι πιθανότητες πλουτισμού ή έστω μιας ευμάρειας μέσω της τέχνης τους είναι μικρές. Σύμβαση έργου ή χρόνου Ποσοστά Μηνιαίος Μισθός Επίσης οφείλουν να γνωρίζουν ότι το ίδιο μικρές είναι και οι πιθανότητες να κατακτήσουν δόξα, αναγνωρισιμότητα και την ευκαιρία της καλλιτεχνικής καταξίωσης (να αναδειχθούν σε μεγάλους ρόλους) Μετά από κάποιο διάστημα η τέχνη του ηθοποιού γίνεται επάγγελμα! Γενικά ο νέος σπουδαστής πρέπει να γνωρίζει ότι οι ανάγκες και ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τη θέση μας και τον εαυτό μας αλλάζει με την ηλικία.

10 ΩΣΤΟΣΟ Η τέχνη του θεάτρου είναι η τέχνη του ηθοποιού. Αυτό δεν αλλάζει με τίποτα Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν «φτιαχτεί» για το θέατρο, με μεγάλες εκφραστικές ικανότητες, με «ταλέντο» και διάθεση. Ουσιαστικά δεν είναι πλασμένοι για τίποτα άλλο. Και αν δεν εκδηλώσουν αυτή τη ροπή, θα είναι για πάντα ανικανοποίητοι Το θέατρο δίνει μια ευκαιρία να αγγίξουμε στοιχεία της ανθρώπινης κατάστασης που μένουν απροσέγγιστα από όλους τους άλλους Και μπορεί να προσφέρει παρά τις δυσκολίες μια ζωή γεμάτη εμπειρίες, ένταση, αισθήματα και «μέσα πλούτο».

11 Μέθοδος Στανισλάβσκι Πριν: η μέθοδος του Φρανσουά Ντελσάρτ. Η υποκριτική μέσα από σειρά έτοιμων σταθερών σκηνικών κλισέ. Απόλυτος μανιερισμός: νους, σώμα και αίσθημα μπαίνουν σε προπαρασκευασμένες φόρμες. Χρησιμοποιήθηκε ευρέως στον βουβό κινηματογράφο.

12 Η ζωή μου στην Τέχνη (1924) Η δουλειά του ηθοποιού (Ένας ηθοποιός δημιουργείται: 1. Η δουλειά του ηθοποιού στη διαδικασία της Βίωσης) (1936) Ένας ηθοποιός δημιουργείται: 2. Η δουλειά του ηθοποιού στη διαδικασία της ενσάρκωσης (1949) Πλάθοντας ένα ρόλο (1961) Σύστημα Στανισλάβσκι: 1. Το σώμα και η φωνή του ηθοποιού πρέπει να είναι τόσο εξασκημένα ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν αποτελεσματικά στις απαιτήσεις οποιουδήποτε ρόλου 2. Ο ηθοποιός πρέπει να μαθητεύσει στις σκηνικές τεχνικές ώστε να είναι σε θέση να προβάλλει ένα χαρακτήρα στο κοινό, με τρόπο που να μη δίνει την αίσθηση του βεβιασμένου και του τεχνάσματος 3. Ο ηθοποιός πρέπει να ξέρει να παρατηρεί την πραγματικότητα, από την οποία πλάθει τους ρόλους του 4. Ο ηθοποιός πρέπει να αναζητά μια εσωτερική αξιολόγηση για ο, τιδήποτε συμβαίνει επί σκηνής. Αυτό επιτυγχάνεται εν μέρει μέσω του «μαγικού αν» (= «αν ήμουν αυτό το πρόσωπο και αντιμετώπιζα τη συγκεκριμένη αυτή κατάσταση, τότε θα» και εν μέρει μέσω της «βιωματικής/συναισθηματικής μνήμης» (πρόκειται για μια διαδικασία μέσω της οποίας ο ηθοποιός συσχετίζει μια ανοίκεια δραματική κατάσταση με μια ανάλογη οικεία συναισθηματική κατάσταση, από τη δική του ζωή) αν και ο Στανισλάβσκι μείωσε τελικά τη σημασία αυτού του δεύτερου βοηθητικού παράγοντα.

13 5. Αν ο ηθοποιός δεν πρόκειται απλώς να υποδυθεί τον εαυτό του, πρέπει να προχωρήσει σε μια βαθειά ανάλυση του κειμένου και να λειτουργήσει μέσα στις «δεδομένες συνθήκες» που θα βρει εκεί. Ο ηθοποιός πρέπει να καθορίσει τα κίνητρα συμπεριφοράς του χαρακτήρα που θα ενσαρκώσει σε κάθε σκηνή, στο σύνολο του έργου και σε σχέση με κάθε άλλο ρόλο. Ο βασικός «στόχος» των επιθυμιών του χαρακτήρα πρέπει να αποτελέσει «το νήμα που διατρέχει» το ρόλο, τον άξονα γύρω από τον οποίο περιστρέφονται όλα τα υπόλοιπα. 6. Επί σκηνής, ο ηθοποιός πρέπει να επικεντρώνει την προσοχή του στη δράση, όπως εξελίσσεται από στιγμή σε στιγμή. Η συγκέντρωση αυτή θα δώσει στον ηθοποιό την «ψευδαίσθηση της πρώτης φοράς» και θα τον καθοδηγήσει να υποτάξει το Εγώ του στις καλλιτεχνικές απαιτήσεις της παραγωγής 7. Ο ηθοποιός πρέπει να συνεχίσει να επιδιώκει σε όλη τη ζωή του την τελειοποίηση των δυνατοτήτων του, να κατανοεί τους ρόλους και να κατέχει άριστα την τεχνική. Ο Στανισλάβσκι άλλαξε διαρκώς τη μέθοδό του. Πρότεινε εξάλλου την προσαρμογή της στα διάφορα περιβάλλοντα και στις εκάστοτε καλλιτεχνικές ανάγκες

14 ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΕΛΛΗΝΩΝ ΗΘΟΠΟΙΩΝ ΣΕΗ Κάνιγγος 33 Τηλ.: / / Μέλος του Εργατικού Κέντρου Αθηνών (ΕΚΑ) Μέλος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας θεάματος-ακροάματος (ΠΟΘΑ) Μέλος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Ηθοποιών (ΡΙΑ) Το ΣΕΗ σαν πρωτοβάθμια συνδικαλιστική οργάνωση, αλλά και σαν καλλιτεχνικό και πνευματικό Σωματείο, έχει χρέος να διατηρεί την ενότητα των μελών του, απαραίτητη για την επίτευξη κοινών στόχων, και για προάσπιση των δικαιωμάτων τους... - Η παρακολούθηση, η προστασία και η υπεράσπιση των οικονομικών, καλλιτεχνικών, επαγγελματικών και κοινωνικών δικαιωμάτων των ηθοποιών - Η κατοχύρωση της ελεύθερης έκφρασης, των συνδικαλιστικών ελευθεριών και των ατομικών δικαιωμάτων των μελών του. Η καταπολέμηση και αντιμετώπιση της ανεργίας. - Η ανάπτυξη του Οργανισμού Εταιρικών θιάσων του ΣΕΗ. - Η προστασία και βελτίωση των όρων ασφάλισης, περίθαλψης και σύνταξης των μελών του. Άλλο παίρνω ένα πτυχίο, κι άλλο είμαι μέλος του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών. Είναι διαβατήριο. Η βούλα. Δεν υπάρχουν πλέον αυταπάτες και αμφιβολίες για την επαγγελματική σου ταυτότητα. Είσαι ηθοποιός!

15 Αν λοιπόν θέλεις να γίνεις μέλος, εύκολο. Ας δούμε τι αναφέρει επί του θέματος το Καταστατικό του ΣΕΗ: Το Σωματείο αποτελείται από προστατευόμενα, ενεργά και επίτιμα Τα επίτιμα είναι άτομα που έχουν προσφέρει σημαντικές υπηρεσίες για ς σκοπούς και τις επιδιώξεις του Σωματείου. Προστατευόμενο μέλος του ΣΕΗ μπορεί να γίνει κάθε ηθοποιός από την πρώτη ημέρα εργασίας του σ' όλους τους επαγγελματικούς χώρους, ύστερα από αίτηση του στο Διοικητικό Συμβούλιο (Δ.Σ.) του ΣΕΗ. Αυτό σημαίνει ότι μόλις πιάσεις δουλειά, αμέσως μπορείς να γίνεις αποδεκτός από το Σωματείο σαν προστατευόμενο μέλος. Βέβαια το επιδιωκόμενο είναι να γίνεις ενεργό μέλος. Εδώ οι προϋποθέσεις αλλάζουν: Το προστατευόμενο μέλος του ΣΕΗ μπορεί να γίνει ενεργό ύστερα από αίτηση του στο Δ.Σ. του ΣΕΗ, αφού πραγματοποιήσει 200 ημερομίσθια σε όλους τους χώρους δουλειάς των ηθοποιών. Η πραγματοποίηση τους αποδεικνύεται με κάθε αποδεικτικό μέσον, τα ένσημα σε κάθε περίπτωση θα προέρχονται από καθαρά καλλιτεχνική εργασία.

16 Η διαφορά μεταξύ ενεργών και προστατευόμενων μελών είναι ότι τα ενεργά μέλη έχουν το δικαίωμα να μετέχουν στη Γενική Συνέλευση, να υποβάλλουν προτάσεις, να ψηφίζουν, να εκλέγουν και να εκλέγονται, ενώ τα προστατευόμενα μέλη μπορούν μεν να παρακολουθούν τις Γενικές Συνελεύσεις με δικαίωμα λόγου, αλλά στερούνται του δικαιώματος ψήφου (εκλέγειν και εκλέγεσθαι). Περιπτώσεις διαγραφής: (Σύμφωνα πάντα με το Καταστατικό του ΣΕΗ) - Σε περιπτώσεις μη καταβολής του ετησίου ποσού συνδρομής - Εάν χωρίς να παύσουν να ασκούν το επάγγελμα του ηθοποιού, γίνουν μόνιμα ή πρόσκαιρα θεατρικοί ή ραδιοτηλεοπτικοί ή κινηματογραφικοί επιχειρηματίες και χρησιμοποιούν άλλους ηθοποιούς με μισθό ή ποσοστά. - Εάν δεν έχουν πραγματοποιήσει τα τέσσερα (4) τελευταία χρόνια εκατόν πενήντα (150) θεατρικά ημερομίσθια, ή διακόσια (200) συνολικά σε όλους τους χώρους εργασίας σαν ηθοποιοί.

17 Σ.Ε.Η. - ΤΑΜΕΙΟ ΠΡΟΝΟΙΑΣ Η φροντίδα και η μέριμνα του ΣΕΗ για τα μέλη του εκφράζεται και μέσα από το Ταμείο Πρόνοιας, στο οποίο είναι ασφαλισμένα όλα τα ενεργά μέλη του Σωματείου. Το Ταμείο Πρόνοιας είναι ξεχωριστό νομικό πρόσωπο με αυτοτελή διαχείριση, που διοικείται όμως από το ΔΣ του Σ.Ε.Η. Σκοποί του Ταμείου αυτού, σύμφωνα με το Καταστατικό, είναι μεταξύ άλλων: α) Η υπεράσπιση των δικαιωμάτων των ηθοποιών σε κάθε περίπτωση και με κάθε μέσον (παροχή νομικής προστασίας κ.λπ.) β) Η εξασφάλιση των ενεργών μελών του Σωματείου απέναντι σε κάθε κίνδυνο ανεργίας που οφείλεται σε απεργία ή ανταπεργία γ) Η παροχή βοηθημάτων στα άνεργα μέλη του Σωματείου που εγκαταλείπονται στην τύχη τους από τον εργοδότη-θεατρώνη.

18 ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΕΗ - ΠΕΕΘ ΣΕΗ και ΠΕΕΘ -εργαζόμενοι οι μεν, εργοδότες οι δε- συνυπογράφουν κάθε χρόνο την Συλλογική σύμβαση. Η σύμβαση αυτή αφορά στις αποδοχές και στους όρους εργασίας των ηθοποιών όλης της χώρας, που απασχολούνται σε οποιονδήποτε θεατρικό εργοδότη. Ηθοποιός είναι κάθε πρόσωπο που συμμετέχει στην ερμηνεία θεατρικής παράστασης. Δεν θεωρούνται ηθοποιοί τα βουβά πρόσωπα της παράστασης που έχουν ρόλο κομπάρσου. Η σύμβαση καλύπτει και τους χορωδούς, χορευτές, τραγουδιστές μουσικοχορευτικών έργων (όπερα, μπαλέτο, μιούζικαλ, μουσικών κωμωδιών κ.λπ.) και τους κομφερασιέ που συμμετέχουν σε θεατρική παράσταση.

19 (Από τη Συλλογική Σύμβαση του '99 ): Η χειμερινή θεατρική περίοδος αρχίζει ανάμεσα στην 1η και 10η Οκτωβρίου και λήγει την Κυριακή των Βαΐων. Η θερινή θεατρική περίοδος αρχίζει ανάμεσα στην 1η και 10η Ιουνίου και τελειώνει την 30η Σεπτεμβρίου. Εάν η λήξη της σύμβασης δεν ορίζεται ρητά, τότε αυτή λήγει στο τέλος της θεατρικής περιόδου. Η σύμβαση θεατρικής εργασίας του ηθοποιού ισχύει το λιγότερο για δυο μήνες παραστάσεων και ένα μήνα δοκιμών.

20 Εάν ο ηθοποιός κωλύεται να εργαστεί για σπουδαίο λόγο (ασθένεια) έχει το δικαίωμα, που του αναγνωρίζει ο νόμος. Εάν η ασθένεια διαρκέσει περισσότερο από ένα μήνα, ο εργοδότης έχει το δικαίωμα να καταγγείλει αζημίως τη σύμβαση του ηθοποιού μετά από προειδοποίηση. Στην περίπτωση αυτή που η ασθένεια είναι διαπιστωμένη από την υγιειονομική υπηρεσία του ΙΚΑ, ο εργοδότης οφείλει να καταβάλλει για αποζημίωση το μισθό μισού μήνα (15 μέρες). - Η εργασία του ηθοποιού (παραστάσεις και δοκιμές) δεν μπορεί να ξεπερνά τις επτά (7) ώρες την ημέρα. - Ο ηθοποιός δικαιούται διάλειμμα 10 λεπτών κάθε ώρα. Με τη συγκατάθεση του θιάσου μπορούν να γίνουν συνεχόμενα ορισμένα διαλείμματα, πάντως στο 5ωρο ο χρόνος διαλείμματος είναι 50 λεπτά και περιλαμβάνεται στο χρόνο εργασίας. - Η Πρωτομαγιά, η 24η και 31η Δεκεμβρίου (παραμονή Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς) είναι ημέρες αργίας του ηθοποιού.

21 Ο ηθοποιός οφείλει να βρίσκεται στο θέατρο μισή ώρα πριν από την παράσταση και πέντε (5) λεπτά πριν από τη δοκιμή. - Ο θεατρικός επιχειρηματίας έχει υποχρέωση να ασφαλίζει σε ιδιωτική επιχείρηση ασφαλίσεων από την αρχή της σύμβασης όλους τους ηθοποιούς για την περίπτωση εργατικού ατυχήματος κατά την έννοια του νόμου. Το ελάχιστο όριο αποζημίωσης δεν μπορεί να είναι μικρότερο από ένα εκατομμύριο δραχμές για όλο το θίασο. - Σε περίπτωση εγγραφής της θεατρικής παραστάσεως σε υλικό φορέα εικόνας ή ήχου και εικόνας, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 2121/93 ο ηθοποιός αμείβεται τουλάχιστον με δρχ. και η συμμετοχή του θεωρείται υποχρεωτική.

22 ΣΕΗ - Περιοδείες - Οι μέρες ταξιδιού σε απόσταση μεγαλύτερη από 50 χιλιόμετρα από την έδρα της επιχείρησης στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό για την εκτέλεση της σύμβασης, θεωρούνται ημέρες εκτός έδρας εργασίας. - Η διάρκεια του ταξιδιού δεν μπορεί να ξεπερνά τις τρεις (3) ώρες, όταν ο θίασος δίνει δυο (2) παραστάσεις, και τις πέντε (5) ώρες, όταν ο θίασος δίνει μια (1) παράσταση την ημέρα. - Απαγορεύεται η χρησιμοποίηση Γ θέσης στα πλοία. Στον σιδηρόδρομο επιτρέπεται η χρησιμοποίηση Β' θέσης, μόνο εάν εξασφαλιστεί στους ηθοποιούς ιδιαίτερο αποκλειστικό διαμέρισμα. - Σε περίπτωση περιοδείας στο εξωτερικό, ο εργοδότης οφείλει να παρέχει στον ηθοποιό διαμονή σε ξενοδοχείο κατηγορίας αντίστοιχης με τη Β' κατηγορία των ελληνικών ξενοδοχείων με πρωινό. Τα έξοδα μετακίνησης του ηθοποιού από το ξενοδοχείο στον τόπο εργασίας και αντίστροφα, βαρύνουν εξ ολοκλήρου τον επιχειρηματία.

23 ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ

24

25

26