«Παραγωγή και Διαχείριση Τεχνικών Έργων»

Transcript

1 ΣΧΟΛΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΜΠ ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ Σημειώσεις του Μαθήματος «Παραγωγή και Διαχείριση Τεχνικών Έργων» Συμβάσεων Δημοσίων Έργων και Μελετών Σέργιος Λαμπρόπουλος Νοέμβριος 2005

2 Άδεια Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες Χρήσης Creative Commons. για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άδεια χρήσης άλλου τύπου, αυτή πρέπει να αναφέρεται ρητώς.

3

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΝΑΘΕΣΗΣ ΜΕΛΕΤΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ (Ν.3316/05) 4 1. Εισαγωγικά 4 2. Εννοιες και Ορισμοί 5 3. Μητρώα Μελετητών 8 4. Κατηγορίες Μελετητών και Υπηρεσιών 9 5. Πτυχία Μελετητών και Γραφείων Μελετών Ορια αμοιβών τάξεων πτυχίων Διαδικασία ανάθεσης μελέτης 7.1. Ανάθεση προκαταρκτικών μελετών και προμελέτης με 11 την ίδια προκήρυξη 7.2. Ανάθεση οριστικής μελέτης ή άλλων σταδίων εκτός 12 προκαταρκτικών μελετών 7.3. Συμφωνία Πλαίσιο Διαδικασία ανάθεσης σύμβασης παροχής υπηρεσιών Διαδικασία ανάθεσης με διαπραγμάτευση Διαδικασία σύνταξης μελέτης 13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ ΑΡΧΕΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΦΑΣΕΙΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ- ΑΜΟΙΒΕΣ ΜΕΛΕΤΩΝ Βασικές κατηγορίες Μελετών Εργων Πολιτικού Μηχανικού Στάδια Μελέτης Ανάλυση των σταδίων μελέτης αυτοκινητοδρόμου Αναγνωριστική μελέτη Προμελέτη Οριστική μελέτη Προδιαγραφές Σύνταξης Μελετών Κανονισμοί Αμοιβές μελετών 19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ ΑΝΑΘΕΣΗ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ ΣΕ ΕΡΓΟΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Εισαγωγικά Τρόπος κατασκευής των δημοσίων έργων Διαδικασίες επιλογής αναδόχου Η ανοικτή διαδικασία σε μικρά έργα Η κλειστή διαδικασία σε μικρά έργα Η διαδικασία των διαπραγματεύσεων σε μικρά έργα Η ανοικτή διαδικασία σε μεγάλα έργα Η κλειστή διαδικασία σε μεγάλα έργα Η διαδικασία των διαπραγματεύσεων σε μεγάλα έργα Κριτήρια επιλογής αναδόχου στις ανοικτές και κλειστές

5 Διαδικασίες Τα Μητρώα του Υπουργείου ΠΕΧΩΔΕ Το Μητρώο Εργοληπτικών Επιχειρήσεων (ΜΕΕΠ) Το Μητρώο Εμπειρίας Κατασκευαστών Η συμμετοχή των αλλοδαπών κοινοτικών επιχειρήσεων στις διαδικασίες επιλογής αναδόχων ελληνικών δημοσίων έργων 31 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε ΕΡΓΟΛΑΒΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΒΛΕΨΗ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ Εισαγωγικά Δημοπρασίες Επιτροπές διαγωνισμών Συστήματα υποβολής των προσφορών Συμβατικά τεύχη (Τεύχη δημοπράτησης) Σύμβαση κατασκευής του έργου Επίβλεψη κατασκευής του έργου Προθεσμίες Ποινικές ρήτρες Ρήτρα πρόσθετης Καταβολής (πριμ) Χρονοδιάγραμμα κατασκευής των έργων Ημερολόγιο του έργου Επιμετρήσεις των εργασιών Πιστοποίηση αξίας εκτελεσθεισών εργασιών Προκαταβολές Αναθεώρηση των τιμών Αυξομειώσεις εργασιών Νέες εργασίες Ελαττώματα του έργου Εκπτωση του Αναδόχου Διάλυση της σύμβασης Αποζημίωση Αναδόχου Βεβαίωση περάτωσης των εργασιών Τελική Επιμέτρηση Προσωρινή παραλαβή Χρόνος Εγγυήσεως Οριστική Παραλαβή Τελικός Λογαριασμός Ενστάσεις Αιτήσεις θεραπείας Δικαστική επίλυση Διαφορών 41

6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ - ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Δημόσια έργα είναι τα έργα που εκτελεί η πολιτεία με την ευρύτερή της έννοια (Δημόσιο, τοπική αυτοδιοίκηση, δημόσιοι οργανισμοί, τράπεζες δημοσίου συμφέροντος, κλπ.) και τα οποία εξυπηρετούν το κοινωνικό σύνολο, συμβάλλουν στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνατοτήτων, στην αύξηση του εθνικού προϊόντος, στην ασφάλεια της χώρας και γενικά αποσκοπούν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών. Είναι τα έργα υποδομής της χώρας, κτιριακά, οδοποιίας, σιδηροδρομικά, λιμενικά εγγειοβελτιωτικά, ύδρευσης, αποχέτευσης, κλπ. Με τη μελέτη και την κατασκευή των έργων αυτών ασχολούνται οι μηχανικοί. Τα δημόσια έργα χαρακτηρίζουν την εποχή τους και τον πολιτισμό της. Στην Ελλάδα εκτελούνται δημόσια έργα από την αρχαιότητα, όπως τα έργα της Ακρόπολης των Αθηνών τον 5ο αιώνα π.χ., που αποφάσισε η αθηναϊκή δημοκρατία μετά τους περσικούς πολέμους και υλοποίησε ο Περικλής με τον Ικτίνο και το Φειδία, η σήραγγα προσαγωγής νερού στη Σάμο (μήκους 835 μ. και ύψους 2,5 μ.) που κατασκεύασε ο μηχανικός Ευπαλίνος (Ευπαλίνειο όρυγμα) την εποχή του τυράννου Πολυκράτη τον 7ο αιώνα π.χ. και πολλά άλλα. Στη ρωμαϊκή εποχή, τον 2ο αιώνα π.χ. κατασκευάσθηκε στο βορειοελλαδικό χώρο, ένα από τα μεγαλύτερα οδικά έργα, η Εγνατία Οδός. Εμπνευστής του έργου ήταν ο ανθύπατος Γάιος Εγνάτιος. Οι εκκλησίες του Βυζαντίου υπήρξαν σημαντικά δημόσια έργα της εποχής τους με κυρίαρχο κτίσμα της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη, που κατασκευάστηκε επί αυτοκράτορα Ιουστινιανού τον 6ο αιώνα μ.χ. από τους αρχιτέκτονες Ισίδωρο και Ανθέμιο. Για τον εκσυγχρονισμό της Ελλάδας των νεοτέρων χρόνων απαιτήθηκε μεγάλη προσπάθεια με την κατασκευή έργων υποδομής, που έλλειπαν παντελώς από τη χώρα. Η κατασκευή των δημοσίων έργων ανατέθηκε αρχικά με διάταγμα του 1833 στο Τμήμα Μηχανικών του Στρατού. Αργότερα τα έργα ανατίθενται σε εργολάβους και το 1850 εκδίδεται βασιλικό διάταγμα για τις υποχρεώσεις στις οποίες υπόκεινται οι αναδεχόμενοι την εκτέλεση δημοσίων έργων εργολάβοι. Επί πρωθυπουργίας Χαριλάου Τρικούπη κατασκευάζονται μεγάλα δημόσια έργα υποδομής (σιδηρόδρομοι, διώρυγα της Κορίνθου, κλπ.) που άλλαξαν τη φυσιογνωμία της χώρας. Την εποχή αυτή εκδίδεται το διάταγμα της , που ρύθμιζε τα της εκτελέσης των δημοσίων έργων. Επί της τελευταίας πρωθυπουργίας του Ελευθέριου Βενιζέλου ( ), με πιεστικές τις ανάγκες του προσφύγων μετά τη μικρασιατική καταστροφή, κατασκευάζεται πληθώρα δημοσίων έργων, οδών, σχολείων και εγγειοβελτιωτικών έργων (αποξήρανση λίμνης Γιαννιτσών, εγγειοβελτιωτικά έργα πεδιάδων Σερρών και Δράμας - απόδοση στην καλλιέργεια στρ., κατασκευή 1650 χλμ. οδών, κλπ.) ώστε να δοθούν εκτάσεις προς καλλιέργεια στους πρόσφυγες. Την εποχή αυτή ψηφίζεται ο Νόμος 5367/1932 για την εκτέλεση των δημοσίων έργων με στόχο την εισαγωγή ενιαίου συστήματος εκτέλεσης των δημοσίων έργων, διότι το κράτος πρέπει να έχει ενιαία κατεύθυνση δράσης και όλοι οι εργολάβοι που αναλαμβάνουν την εκτέλεση των έργων να έχουν τα ίδια δικαιώματα και τις ίδιες υποχρεώσεις. Ο Νόμος αυτός ίσχυσε για 40 χρόνια, μέχρι το Το 1972 δημοσιεύεται ο Νόμος 1266/1972 που καταργεί το Νόμο 5367/1932 και μετά από δώδεκα χρόνια ψηφίζεται ο Νόμος 1418/1984 που ουσιαστικά τίθεται σε ισχύ με το Π.Δ. 609 του 1985 και ο οποίος ισχύει μέχρι σήμερα. Ο Νόμος αυτός τροποποιείται μετά 17 χρόνια από το Νόμο 2940/2001 σε θέματα, που αφορούν κυρίως στις εργοληπτικές επιχειρήσεις Σελίδα 2 από 42

7 Οι παραπάνω Νόμοι (1266/72,1418/84 και 2940/01) ακολουθούν την ίδια φιλοσοφία και υιοθετούν τις ίδιες βασικές ρυθμίσεις, είναι περισσότερο αναλυτικοί από το Νόμο 5367/32 και ως εκ τούτου περισσότερο δεσμευτικοί για τους συμβαλλόμενους (Δημόσιο και εργολάβους). Οι ουσιαστικά νέες ρυθμίσεις που εισάγονται με τους Νόμους 1418/84 και 2940/01 αφορούν στους εργολάβους - εργοληπτικές επιχειρήσεις (για τον τρόπο εγγραφής τους στο μητρώο εργοληπτικών επιχειρήσεων, την κατάταξή των εργοληπτικών επιχειρήσεων, κλπ.), στις συμβάσεις παραχώρησης δημοσίων έργων, στη σύνδεση της κατασκευής των δημοσίων έργων με την προστασία του περιβάλλοντος, κλπ. Η χρηματοδότηση των δημοσίων έργων στην Ελλάδα μέσω των διαρθρωτικών ταμείων της ΕΟΚ, ιδιαίτερα με τα πακέτα Ντελόρ Ι και ΙΙ, είχε ως συνέπεια το άνοιγμα των συμβάσεων δημοσίων έργων στον ευρωπαϊκό ανταγωνισμό. Για την εκταμίευση των χρημάτων από τα διαρθρωτικά ταμεία της Κοινότητας (ΕΤΠΑ και Ταμείο Συνοχής) έπρεπε να προσαρμοσθεί η ελληνική νομοθεσία για τα δημόσια έργα στις αντίστοιχες οδηγίες της ΕΟΚ, ώστε να εξασφαλίζεται ο υγιής ανταγωνισμός εντός του Ευρωπαϊκού Χώρου. Για το σκοπό αυτό εκδόθηκαν το Π.Δ. 23/1993 και στη συνέχεια σε αντικατάστασή του το Π.Δ. 334/2000 που αποτελεί προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας προς τις κοινοτικές οδηγίες για το συντονισμό των διαδικασιών για τη σύναψη συμβάσεων δημοσίων έργων. Κατ αυτόν τον τρόπο στις διαδικασίες σύναψης των συμβάσεων δημοσίων έργων συνυπάρχουν σήμερα κανόνες του εθνικού και του ευρωπαϊκού (κοινοτικού) δικαίου (Ν.1418/84, Π.Δ.609/85, ΠΔ334/00,Ν2940/01) Για να κατασκευασθούν τα δημόσια έργα προαπαιτείται η μελέτη τους. Η διαδικασία ανάθεσης των μελετών, τα προσόντα των μελετητών, οι προδιαγραφές των μελετών, οι αμοιβές των μελετητών, κλπ, διέπονταν μέχρι προσφάτως από το Νόμο 716/1977 και τα Προεδρικά Διατάγματα 194/1979, 696/1974 και 515/1989. Το 2005 ψηφίσθηκε ο Νόμος 3316/2005, για την ανάθεση και εκπόνηση μελετών με στόχο την καλύτερη προσαρμογή του Ελληνικού νόμου στο Κοινοτικό νομικό πλαίσιο (2004/18/ΕΚ και 2004/17/ΕΚ) και την πληρέστερη προετοιμασία του Κυρίου του Έργου για την ανάθεση των συμβάσεων, με τη θέσπιση υποχρέωσης σύνταξης φακέλου του έργου και τον υπολογισμό της προεκτιμώμενης αμοιβής με τρόπο αναλυτικό και επαληθεύσιμο, βασιζόμενο σε μονάδες φυσικού αντικειμένου του προς παραγωγή έργου. Σελίδα 3 από 42

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΝΑΘΕΣΗΣ ΜΕΛΕΤΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ (Ν. 3316/05) 1. Εισαγωγικά Ο Ν. 3316/2005 εφαρμόζεται στην ανάθεση των μελετών και υπηρεσιών όλων των Αναθετουσών Αρχών του Δημοσίου Τομέα (Δημόσιο, ΝΠΔΔ, ΟΤΑ, Δημοτικές, Νομαρχιακές και Δημόσιες Επιχειρήσεις κάθε νομικής μορφής, Οργανισμοί Δημοσίου Δικαίου και Ενώσεις κάθε νομικής μορφής που συγκροτούνται από τα ανωτέρω νομικά πρόσωπα). Τα κύρια χαρακτηριστικά του νέου νόμου είναι τα εξής: Καθοδήγηση των Αναθετουσών Αρχών, ως προς την ενδεικνυόμενη διαδικασία ανάθεσης, ανάλογα με την ιδιαιτερότητα της κάθε μελέτης. Θέσπιση κριτηρίων ποιοτικής επιλογής, σύμφωνα και με την Κοινοτική νομοθεσία. Ως σύνηθες κριτήριο ανάθεσης καθορίζεται η πλέον συμφέρουσα οικονομική προσφορά, με αξιολόγηση των κριτηρίων που έχουν σχέση με την ποιότητα της μελέτης κα την οικονομική προσφορά των υποψηφίων. Σύνταξη εναλλακτικών σεναρίων προκαταρτικών μελετών, από πλείονες του ενός μελετητές. Στη φάση επιλογής των μελετητών για την προκαταρκτική μελέτη δεν προβλέπεται οικονομική προσφορά, παρά μόνο ποιοτικά κριτήρια επιλογής. Μείωση της γραφειοκρατίας στο διαγωνισμό επιλογής μελετητών, με αποδοχή υπεύθυνης δήλωσής τους για εκπλήρωση των προϋποθέσεων συμμετοχής. Όταν ανατεθεί η σύμβαση σε μελετητή, υποχρεούται να προσκομίσει τα δικαιολογητικά πριν από την υπογραφή της. Συμπερίληψη ολόκληρου του θεσμικού πλαισίου μελετών και υπηρεσιών σε ένα νομοθέτημα. Οι παραπομπές σε άλλα νομοθετήματα είναι ελάχιστες όπως και οι προς έκδοση Υπουργικές Αποφάσεις για την εφαρμογή του Νόμου. Διευκολύνεται η παραγωγή του μελετητικού έργου με: - Προγραμματικές Συμβάσεις μεταξύ των Υπηρεσιών. - Συμβάσεις Πλαίσιο για όμοιες κατ αντικείμενο μελετητικές υπηρεσίες, όταν δεν είναι εκ των προτέρων γνωστή η ακριβής θέση και ο χρόνος μελέτης. - Εισαγωγή της έννοιας του καθαρού μελετητικού χρόνου με διάκριση του χρονικού διαστήματος που αναλώνεται σε ενέργειες της Υπηρεσίας, ή άλλων Φορέων (έλεγχος, εγκρίσεις κ.λ.π.). - Ρύθμιση διαδικασίας υπογραφής της σύμβασης. - Αναλυτική περιγραφή των καθηκόντων υποχρεώσεων και δικαιωμάτων του επιβλέποντα. - Ρύθμιση των διαδικασιών πληρωμής του Αναδόχου. Σελίδα 4 από 42

9 2. Έννοιες και Ορισμοί: Οι βασικές έννοιες και ορισμοί που καθορίζει ο Νόμος 3316/2005 είναι οι εξής: «Δημόσια Σύμβαση» είναι η έγγραφη σύμβαση εξ επαχθούς αιτίας, η οποία συνάπτεται μεταξύ Αναθέτουσας Αρχής και Αναδόχου και έχει ως αντικείμενο την εκπόνηση μελέτης ή την παροχή λοιπών υπηρεσιών μηχανικού, όπως αυτή ορίζεται στις κείμενες διατάξεις, καθώς και την παροχή υπηρεσιών υπηρεσιών άλλων ελευθέριων επαγγελμάτων. Οι δημόσιες συμβάσεις διακρίνονται σε συμβάσεις εκπόνησης μελετών και παροχής υπηρεσιών. «Μελέτη» είναι το αποτέλεσμα συστηματικής και αναλυτικής επιστημονικής και τεχνικής εργασίας και έρευνας σε συγκεκριμένο απλό ή σύνθετο γνωστικό αντικείμενο, που αποβλέπει ιδίως στην παραγωγή τεχνικού έργου ή στην επέμβαση σε τεχνικό έργο ή αφορά στο σχεδιασμό και την απεικόνιση τεχνικού έργου ή παραγωγικής διαδικασίας ή σε μεθόδους ανάπτυξης και σχεδιασμού του ευρύτερου χώρου. Η μελέτη έχει την έκταση και το βάθος που απαιτείται με τη σύμβαση, απεικονίζεται δε και παραδίδεται στην Αναθέτουσα Αρχή με συγκεκριμένη συμφωνημένη μορφή. «Σύμβαση παροχής υπηρεσιών» είναι η σύμβαση στην οποία η παροχή του αναδόχου συνίσταται στην προσφορά γνώσεων και ικανοτήτων, με τη διάθεση κυρίως συγκεκριμένου επιστημονικού προσωπικού και άλλων μέσω επί ορισμένου χρόνου, που προσδιορίζεται είτε ημερολογιακά, είτε σε συνάρτηση με ορισμένο γεγονός της διαδικασίας παραγωγής έργου. Ως συμβάσεις παροχής υπηρεσιών νοούνται ιδίως οι συμβάσεις: - Σύνταξης των τευχών δημοσίου ανταγωνισμού ανάθεσης μελέτης ή υπηρεσίας. - Ελέγχου και επίβλεψης έργου ή μελέτης. - Υποστήριξης Φορέα στην ανάθεση, επίβλεψη, έλεγχο και διοίκηση μελέτης. «Σύνθετη Σύμβαση» είναι η σύμβαση που περιλαμβάνει εκπόνηση μελέτης και παροχή υπηρεσιών, εφόσον αφορούν στο ίδιο έργο και δεν κωλύεται, λόγω σύγκρουσης καθηκόντων ή παραβίασης των αρχών του υγιούς ανταγωνισμού, η ανάθεσή τους στον ίδιο ανάδοχο. «Συμφωνία Πλαίσιο» είναι η συμφωνία ορισμένης διάρκειας που συνάπτεται μεταξύ Αναθέτουσας Αρχής και Αναδόχου, με αντικείμενο την εκπόνηση μελετών ή παροχή υπηρεσιών όταν δεν μπορούν να προσδιοριστούν επακριβώς εκ των προτέρων στοιχεία τους, όπως οι χρόνοι έναρξης και λήξης των επιμέρους μελετών ή υπηρεσιών, οι ακριβείς χώροι εκτέλεσης και ο ακριβής προσδιορισμός του αντικειμένου της σύμβασης. Με τη Συμφωνία Πλαίσιο καθορίζονται οι επιμέρους όροι των συμβάσεων που πρόκειται να συναφθούν κατά τη διάρκεια ισχύος της. «Ανοικτή Διαδικασία» είναι η διαδικασία ανάθεσης μελέτης ή υπηρεσίας στην οποία μπορεί να υποβάλει προσφορά κάθε ενδιαφερόμενος. «Κλειστή Διαδικασία» είναι η διαδικασία ανάθεσης μελέτης ή υπηρεσίας στην οποία μπορεί να υποβάλει αίτηση εκδήλωσης ενδιαφέροντος κάθε ενδιαφερόμενος, αλλά προσφορά υποβάλλουν μόνο οι υποψήφιοι που προεπιλέγονται από την Αναθέτουσα Αρχή. Σελίδα 5 από 42

10 «Διαδικασία με Διαπραγμάτευση» είναι η διαδικασία ανάθεσης μελέτης ή υπηρεσίας στην οποία οι Αναθέτουσες Αρχές προσκαλούν τους ενδιαφερόμενους που επιλέγουν και διαπραγματεύονται τους όρους της σύμβασης με έναν ή περισσότερους από αυτούς. «Διαγωνισμός Μελετών» είναι η διαδικασία με την οποία η Αναθέτουσα Αρχή επιδιώκει την εξασφάλιση μελετών ή σχεδίων, κυρίως στους τομείς της χωροταξίας, της πολεοδομίας, της αρχιτεκτονικής και των έργων πολιτικού μηχανικού, που επιλέγονται από κριτική επιτροπή μετά από σύγκριση και απονομή χρηματικών βραβείων. «Αναθέτουσες Αρχές» είναι το Δημόσιο, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (ΝΠΔΔ), οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) όλων των βαθμών, οι δημοτικές, νομαρχιακές και δημόσιες επιχειρήσεις κάθε νομικής μορφής, οι οργανισμοί δημοσίου δικαίου και οι ενώσεις κάθε νομικής μορφής που συγκροτούνται από τα ανωτέρω νομικά πρόσωπα. «Οργανισμός Δημοσίου Δικαίου» είναι κάθε νομικό πρόσωπο το οποίο έχει συσταθεί με συγκεκριμένο σκοπό την κάλυψη αναγκών γενικού συμφέροντος που δεν εμπίπτουν στο βιομηχανικό ή εμπορικό τομέα και η δραστηριότητά του χρηματοδοτείται κατά το μεγαλύτερο μέρος από το ελληνικό δημόσιο ή από οργανισμό τοπικής αυτοδιοίκησης ή από άλλο οργανισμό δημοσίου δικαίου ή η διαχείρισή του υπόκειται σε έλεγχο ασκούμενο από τους οργανισμούς αυτούς ή περισσότερα από τα μισά των μελών του διοικητικού, του διευθυντικού ή του εποπτικού του συμβουλίου διορίζονται από το ελληνικό δημόσιο ή οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης ή άλλους οργανισμούς δημοσίου δικαίου. «Κύριος του Έργου» είναι το Δημόσιο ή ένα από τα νομικά πρόσωπα που αναφέρονται ανωτέρω, στο οποίο ανήκει το έργο για το οποίο παρέχονται οι υπηρεσίες των συμβάσεων. «Εργοδότης» είναι η Αναθέτουσα Αρχή που καταρτίζει σύμβαση μελέτης ή παροχής υπηρεσιών με τον Ανάδοχο, είτε για λογαριασμό της είτε για λογαριασμό του Κυρίου του Έργου. «Προϊσταμένη Αρχή» είναι όργανο της Αναθέτουσας Αρχής, που διενεργεί τη διαδικασία ανάθεσης των συμβάσεων και του εργοδότη, το οποίο εποπτεύει την εκτέλεση της συναφθείσας σύμβασης ασκώντας για λογαριασμό του αποφασιστικές αρμοδιότητες, ιδίως σε θέματα τροποποίησης των όρων της σύμβασης. «Διευθύνουσα Υπηρεσία» είναι η τεχνική υπηρεσία που έχει την αρμοδιότητα να διαχειρίζεται τη σύμβαση και να γνωμοδοτεί στον εργοδότη για την έκδοση αποφάσεων, όταν προβλέπεται από την κείμενη νομοθεσία ή ζητείται από την Προϊσταμένη Αρχή. «Τεχνικό Συμβούλιο» είναι το συλλογικό όργανο που έχει την αρμοδιότητα να γνωμοδοτεί στον εργοδότη για την έκδοση αποφάσεων, όταν προβλέπεται από την κείμενη νομοθεσία (π.χ. αιτήσεις θεραπείας) ή ζητείται από την Προϊσταμένη Αρχή. «Μελετητής ή πάροχος υπηρεσιών» είναι το φυσικό πρόσωπο που έχει την απαιτούμενη επιστημονική γνώση και το αναγνωρισμένο από το δίκαιο της επαγγελματικής του έδρας δικαίωμα να εκπονεί μελέτες ή να παρέχει υπηρεσίες. «Εταιρία» ή «Γραφείο Μελετών» και «Εταιρία» ή «Γραφείο Παρόχων Υπηρεσιών» είναι η επαγγελματική μονάδα που έχει νομική προσωπικότητα με εταιρική μορφή, διαθέτει κατάλληλη Σελίδα 6 από 42

11 επιστημονική και λοιπή στελέχωση και έχει το αναγνωρισμένο από το δίκαιο της έδρας της δικαίωμα να εκπονεί μελέτες ή αντίστοιχα να παρέχει υπηρεσίες των παραγράφων 1 έως 4. «Σύμβουλος» της Υπηρεσίας είναι το φυσικό ή νομικό πρόσωπο το οποίο, δυνάμει σύμβασης παροχής υπηρεσιών, υποστηρίζει την υπηρεσία στη διεξαγωγή της διαδικασίας ανάθεσης μελέτης, έργου ή υπηρεσίας και στη διοίκηση ή επίβλεψη ή έλεγχο μελέτης ή έργου. «Σύνθετη Μελέτη» είναι η μελέτη που περιλαμβάνει περισσότερες από μία κατηγορίες μελετών. «Ανάδοχος» είναι το φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή κοινοπραξία ή σύμπραξη που συνάπτει με τον εργοδότη σύμβαση. «Σύμπραξη» είναι η ομάδα φυσικών ή νομικών προσώπων που δεν έχει νομική προσωπικότητα και συμμετέχει στη διαδικασία ανάθεσης και εκτέλεσης των συμβάσεων. «Εκπρόσωπος της Σύμπραξης» είναι το φυσικό ή νομικό πρόσωπο που ορίζεται με κοινή δήλωση των μελών της και έχει την ευθύνη της εκπροσώπησης και του διοικητικού και τεχνικού συντονισμού των μελών για την παραγωγή σύνθετης μελέτης ή υπηρεσίας. «Προεκτιμώμενη Αμοιβή» είναι το προεκτιμώμενο από την Αναθέτουσα Αρχή χρηματικό ποσό για την ολοκλήρωση των προκηρυσσόμενων μελετών ή υπηρεσιών, που καθορίζεται σύμφωνα με τον Νό,ο και αναφέρεται στην προκήρυξη της διαδικασίας ανάθεσης των συμβάσεων. «Συμβατική Αμοιβή» είναι το καθοριζόμενο με την προκήρυξη κατ αποκοπή τίμημα εκάστης των προκαταρκτικών μελετών και η οικονομική προσφορά του Αναδόχου στα λοιπά στάδια των μελετών και στη σύμβαση παροχής υπηρεσιών. «Τελική Αμοιβή» είναι το συνολικό ποσό που καταβάλλεται στον Ανάδοχο ως αμοιβή για το εκτελεσθέν αντικείμενο της σύμβασης. «Φυσικό Αντικείμενο» της σύμβασης είναι το έργο ή η υπηρεσία που προσδιορίζεται από αυτήν ως το ζητούμενο αποτέλεσμα της σύμβασης. «Μονάδες Φυσικού Αντικειμένου» είναι οι χαρακτηριστικές για κάθε έργο μοναδιαίες διαστάσεις του, πολλαπλάσια των οποίων το συνθέτουν και ορίζουν το μέγεθός του κατά κύριο λόγο, όπως χιλιόμετρα οδού, τετραγωνικά μέτρα κτιρίων, αποτυπώσεων κ.λ.π. «Υποστηρικτικές Μελέτες και Έρευνες» είναι οι επιμέρους μελέτες και έρευνες που είναι απαραίτητες για τον σχεδιασμό έργου ή την παροχή υπηρεσίας, δεν έχουν όμως ως αντικείμενο τον ίδιο το σχεδιασμό ου έργου ή την παροχή υπηρεσίας. Σελίδα 7 από 42

12 3. Μητρώα Μελετητών Η αρμοδιότητα τήρησης και ελέγχου των Μητρώων Μελετητών ανήκει στο ΥΠΕΧΩΔΕ. Ο Υπουργός ΠΕΧΩΔΕ συγκροτεί Γνωμοδοτική Επιτροπή Μητρώων (ΓΕΜ) και στην αρμοδιότητα της οποίας περιλαμβάνεται η έκδοση γνωμοδοτήσεων σε θέματα εγγραφής, κατάταξης και κάθε είδους μεταβολής των εγγεγραμμένων στα μητρώα, όπως και η εισήγηση για την τροποποίηση του σχετικού με τα μητρώα κανονισμού και νομοθετικού πλαισίου. Στα Μητρώα Μελετητών δικαιούνται να εγγραφούν φυσικά πρόσωπα, κάτοχοι πτυχίου ανωτάτου εκπαιδευτικού ιδρύματος, αφού συμπληρώσουν τετραετία από την απόκτηση άδειας άσκησης του επαγγέλματος. Δεν έχουν δικαίωμα εγγραφής σε Μητρώο Μελετητών: - Οι εργαζόμενοι σε Αναθέτουσα Αρχή. - Οι εργαζόμενοι σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα του ιδιωτικού τομέα με σχέση εξαρτημένης εργασίας (με εξαίρεση τους εργαζόμενους σε μελετητικά γραφεία). - Όσοι έχουν ατομική εργοληπτική επιχείρηση ή είναι εταίροι εταιρίας κατασκευών - Όσοι είναι εγγεγραμμένοι στο ΜΕΚ. - Όσοι παρέχουν υπηρεσίες με οποιαδήποτε σχέση σε εργοληπτικές επιχειρήσεις εγγεγραμμένες στο ΜΕΕΠ, πλην παροχής μελετητικής υπηρεσίας. - Όσοι έχουν τελεσίδικες καταδικαστικές αποφάσεις για συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση, για δωροδοκία, για απάτη, για νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και όταν τελούν υπό πτώχευση, εκκαθάριση ή αναγκαστική διαχείριση ή έχουν διαπράξει σοβαρό επαγγελματικό παράπτωμα. Κάθε μελετητής μπορεί να γραφεί σε Μητρώο Μελετητών με αίτησή του σε δύο το πολύ κατηγορίες μελετών, σχετικές με την επιστημονική ειδικότητά του. Το δυναμικό ενός μελετητή καθορίζεται ως εξής: Μία μονάδα για μελετητή, ανεξάρτητα από πείρα, που έχει συμπληρώσει τετραετία από την κτήση διπλώματος. Δύο μονάδες για μελετητή που έχει συμπληρώσει οκταετία από την κτήση διπλώματος και έχει αποδεδειγμένη ανάλογη πείρα. Τρεις μονάδες για μελετητή που έχει συμπληρώσει δωδεκαετία από την κτήση διπλώματος και έχει αποδεδειγμένη ανάλογη πείρα. Ως δυναμικό ενός Μελετητικού Γραφείου σε κάθε κατηγορία μελέτης υπολογίζεται το άθροισμα των δυναμικών στην ίδια κατηγορία όλων των ενταγμένων μελετητών μελών. Σελίδα 8 από 42

13 4. Κατηγορίες μελετών και υπηρεσιών Σύμφωνα με το άρθρο 2 του Ν.3316/2005 οι κατηγορίες των μελετών και υπηρεσιών είναι 28: Χωροταξικές και Ρυθμιστικές μελέτες Πολεοδομικές και Ρυμοτομικές μελέτες. Οικονομικές μελέτες. Κοινωνικές μελέτες. Μελέτες οργάνωσης και επιχειρησιακής έρευνας. Αρχιτεκτονικές μελέτες κτιριακών έργων. Ειδικές αρχιτεκτονικές μελέτες (διαμόρφωσης εσωτερικών και εξωτερικών χώρων, αποκατάστασης μνημείων, διατήρησης παραδοσιακών κτιρίων, οικισμών και τοπίου). Στατικές μελέτες (μελέτες φερουσών κατασκευών κτιρίων και μεγάλων ή ειδικών τεχνικών έργων). Μηχανολογικές, ηλεκτρολογικές και ηλεκτρονικές μελέτες. Μελέτες συγκοινωνιακών έργων (οδών, σιδηροδρομικών γραμμών, μικρών τεχνικών έργων, έργων υποδομής αερολιμένων) και κυκλοφοριακές μελέτες. Μελέτες λιμενικών έργων. Μελέτες μεταφορικών μέσων (χερσαίων, πλωτών, εναέριων). Μελέτες υδραυλικών έργων (εγγειοβελτιωτικών έργων, φραγμάτων, υδρεύσεων, αποχετεύσεων) και διαχείρισης υδατικών πόρων. Ενεργειακές μελέτες (θερμοηλεκτρικές, υδροηλεκτρικές, πυρηνικές, ήπιων μορφών ενέργειας). Βιομηχανικές μελέτες (προγραμματισμού, σχεδιασμού και λειτουργίας). Μελέτες τοπογραφίας (γεωδαιτικές, φωτογραμμετρικές, χαρτογραφικές, κτηματογραφικές και τοπογραφικές). Χημικές μελέτες και έρευνες. Μελέτες Χημικής Μηχανικής και Χημικών Εγκαταστάσεων. Μεταλλευτικές μελέτες και έρευνες. Γεωλογικές, υδρογεωλογικές και γεωφυσικές μελέτες και έρευνες. Γεωτεχνικές μελέτες και έρευνες. Εδαφολογικές μελέτες και έρευνες. Γεωργικές μελέτες (γεωργοοικονομικές, γεωργοτεχνικές εγγείων βελτιώσεων, γεωργοκτηνοτροφικού προγραμματισμού, γεωργοκτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων). Δασικές μελέτες (διαχείρισης δασών και ορεινών βοσκότοπων, δασοτεχνικής διευθέτησης ορεινών λεκανών χειμάρρων, αναδασώσεων, δασικών οδών, δασικών μεταφορικών εγκαταστάσεων και κατάρτισης δασικών χαρτών). Μελέτες φυτοτεχνικής διαμόρφωσης περιβάλλοντος χώρου και έργων πρασίνου. Αλιευτικές μελέτες. Περιβαλλοντικές μελέτες. Μελέτες συστημάτων πληροφορικής και δικτύων. Με Π.Δ. που εκδίδεται με πρόταση του Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ μπορεί να προστίθενται κατηγορίες μελετών και να ρυθμίζονται τα θέματα που προκαλεί η σχετική προσθήκη. Σελίδα 9 από 42

14 5. Πτυχία Μελετητών και Γραφείων Μελετών Τα πτυχία διακρίνονται σε κατηγορίες αντίστοιχες προς τις κατηγορίες των μελετών και σε τάξεις ανάλογα με το δυναμικό του μελετητή: Πτυχίο Α τάξης χορηγείται σε μελετητή με δυναμικό μία μονάδα. Πτυχίο Β τάξης χορηγείται σε μελετητή με δυναμικό δύο μονάδες. Πτυχίο Γ τάξης χορηγείται σε μελετητή με δυναμικό τρεις μονάδες. Πτυχίο Δ τάξης χορηγείται σε Γραφείο Μελετών με δυναμικό τουλάχιστον 7 μονάδες στην αντίστοιχη κατηγορία πτυχίου με ένα μελετητή πτυχίου Γ τάξης και ένα μελετητή με πτυχίο Β τάξης τουλάχιστον. Πτυχίο Ε τάξης χορηγείται σε Γραφείο Μελετών με δυναμικό τουλάχιστον 12 μονάδες, στην αντίστοιχη κατηγορία του πτυχίου με δύο μελετητές Γ τάξης και ένα μελετητή Β τάξης. 6. Όρια αμοιβών τάξεων πτυχίων Τα όρια αμοιβών για κάθε τάξη πτυχίου για όλα τα στάδια της μελέτης ορίζονται κατ έτος με απόφαση του Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ. Για το έτος 2004 τα όρια αμοιβών ήταν: Πτυχίο Α Τάξης από 0 έως Πτυχίο Β Τάξης από έως Πτυχίο Γ Τάξης από έως Πτυχίο Δ Τάξης από έως Πτυχίο Ε Τάξης από και άνω Για Μελέτες Πολεοδομικές, Ρυμοτομικές, Αρχιτεκτονικής Κτιρίων, Λιμενικών Έργων, Βιομηχανικών Έργων, Μεταλευτικές, Γεωλογικές, Γεωτεχνικές και Εδαφοτεχνικές τα όρια είναι: Πτυχίο Α Τάξης από 0 έως Πτυχίο Β Τάξης από έως Πτυχίο Γ Τάξης από έως Πτυχίο Δ Τάξης από έως Πτυχίο Ε Τάξης από και άνω Για Μελέτες των λοιπών κατηγοριών τα όρια είναι: Πτυχίο Α Τάξης από 0,0029 έως Πτυχίο Β Τάξης από έως Πτυχίο Γ Τάξης από έως Πτυχίο Δ Τάξης από έως Πτυχίο Ε Τάξης από και άνω Σελίδα 10 από 42

15 7. Διαδικασία ανάθεσης μελέτης 7.1 Ανάθεση προκαταρκτικών μελετών και προμελέτης με την ίδια προκήρυξη Όταν πρόκειται για μελέτη σύνθετου έργου, που επιδέχεται εναλλακτικές λύσεις, ανατίθεται με την ίδια προκήρυξη η προκαταρτική μελέτη και η προμελέτη. Η διαδικασία αυτή εφαρμόζεται κατά κύριο λόγο για μελέτες που ανήκουν στις κατηγορίες: Αρχιτεκτονικές Μελέτες Κτιρίων, Στατικές, Μηχανολογικές, Ηλεκτρολογικές και Ηλεκτρονικές, Συγκοινωνιακές, Λιμενικές και Υδραυλικές. Παραλλαγή της διαδικασίας αυτής είναι να ανατίθεται μόνο η προκαταρτική μελέτη, κατά την επιθυμία του Κυρίου του Έργου, για λόγους διερεύνησης. Επίσης, όταν η φύση της κατηγορίας της μελέτης το επιτρέπει και ο Κύριος του Έργου εκτιμά ότι με την σύνταξη της προκαταρκτικής μελέτης αίρονται όλες οι αβεβαιότητες, μπορεί να προβεί σε ενιαία προκήρυξη προκαταρκτικής και οριστικής μελέτης (αντί προμελέτης), με την διαδικασία της ενιαίας προκήρυξης προκαταρκτικής προμελέτης. Όταν πρόκειται για μελέτες κτιριακών έργων ή έργων διαμόρφωσης ή ανάπλασης χώρων ή αν η μελέτη κρίνεται πρωτότυπη ή επείγουσα, δύναται η Προϊσταμένη Αρχή μαζί με το στάδιο της προμελέτης να αναθέσει και την οριστικής μελέτη και την μελέτη εφαρμογής. Η διαδικασία επιλογής Αναδόχου περιληπτικά έχει ως εξής: Συντάσσεται προκήρυξη και δημοσιεύεται επίσημα, όπου περιγράφονται οι απαιτήσεις του Κυρίου του Έργου, το αντικείμενο της μελέτης και τα απαιτούμενα πτυχία και δικαιολογητικά των συμμετεχόντων στον διαγωνισμό. Αναφέρεται η κατ αποκοπή αμοιβή της προκαταρκτικής και η προεκτιμώμενη αμοιβής της προμελέτης. Επίσης γίνεται παρουσίαση των κριτηρίων επιλογής και των κριτηρίων ανάθεσης. Η ανάθεση της προκαταρκτικής γίνεται σε 3 έως 5 μελετητές, οι οποίοι σε τακτό χρονικό διάστημα υποβάλλουν πλήρη τεχνικά και οικονομικά στοιχεία κόστους της λύσης τους. Επίσης υποβάλλουν σε κλειστό φάκελο και την οικονομική προσφορά για τη σύνταξη της προμελέτης. Οι τεχνικές και οικονομικές προσφορές των μελετητών που επελέγησαν για την προκαταρκτική μελέτη βαθμολογούνται από επιτροπή με βάση τα κριτήρια ανάθέσης και επιλέγεται η πλέον συμφέρουσα προσφορά για τον Κύριο του Έργου. Για όλα τα στάδια του διαγωνισμού υπάρχουν τα κατά τον νόμο δικαιώματα ενστάσεων και προσφυγών των συμμετεχόντων. 7.2 Ανάθεση οριστικής μελέτης ή άλλων σταδίων εκτός προκαταρκτικών μελετών Η διαδικασία που ακολουθείται είναι είτε ανοικτή, είτε κλειστή, ανάλογα με την πολυπλοκότητα, το μέγεθος και την εξειδικευμένη εμπειρία που απαιτείται για την εκπόνηση της μελέτης. Η διαδικασία σύνταξης απ ευθείας της οριστικής μελέτης ή επιμέρους σταδίων της εφαρμόζεται στις εξής περιπτώσεις: Σελίδα 11 από 42

16 Όταν δεν απαιτούνται να προϋπάρχουν άλλα τεχνικά στοιχεία, όπως π.χ. για τοπογραφικές μελέτες ή για γεωτεχνικές έρευνες. Όταν τα προϋπάρχοντα από το παρελθόν καθ οιονδήποτε τρόπο τεχνικά στοιχεία είναι επαρκή. Όταν πρόκειται για μικρό ή απλό τεχνικό έργο. Όταν πρόκειται για μελέτες που σύμφωνα με τις ισχύουσες προδιαγραφές εκπονούνται σε ένα στάδιο (κυκλοφοριακές, οικονομικές, κοινωνικές, χωροταξικές, ρυθμιστικές, πολεοδομικές και ρυμοτομικές κ.λ.π.). Περιληπτικά, η διαδικασία που εφαρμόζεται έχει τα παρακάτω βήματα: Σύνταξη και δημοσίευση προκήρυξης, όπου ορίζονται κατ ελάχιστον: - Το αντικείμενο της μελέτης - Οι όροι και οι προϋποθέσεις των ενδιαφερομένων μελετητών (πτυχία, δικαιολογητικά κ.λ.π). - Η προεκτιμώμενη αμοιβή της μελέτης - Η διαδικασία ανάθεσης (ανοικτή ή κλειστή). Στην κλειστή διαδικασία γίνεται προεπιλογή 5 έως 10 μελετητές για υποβολή προσφοράς. Στην ανοικτή γίνονται όλοι δεκτοί, εφόσον διαθέτουν τα προσόντα που περιγράφονται στη διακήρυξη. - Τα κριτήρια επιλογής και τα κριτήρια ανάθεσης. Κατάσταση προσφοράς των ενδιαφερομένων που περιλαμβάνει: - Υπεύθυνη δήλωση ότι εφόσον επιλεγεί θα προσκομίσει όλα τα αναγκαία δικαιολογητικά. - Φάκελο τεχνικής προσφοράς (τεχνική έκθεση, οργανόγραμμα, μεθοδολογία και πίνακα ανειλημμένων υποχρεώσεων) - Φάκελο οικονομικής προσφοράς. Οι προσφορές βαθμολογούνται με βάση τα κριτήρια ανάθεσης και επιλέγεται η πλέον συμφέρουσα οικονομική προσφορά. 7.3 Συμφωνία Πλαίσιο Όταν ο Κύριος του Έργου πρόκειται να εκτελέσει σύνολο ομοειδών μελετητικών εργασιών χωρίς να ξέρει εκ των προτέρων με βεβαιότητα την ακριβή θέση και τον χρόνο εκτέλεσης, είναι δυνατή η σύναψη Συμφωνίας Πλαισίου, σύμφωνα με την οποία θα καλείται ο επιλεγής μελετητής σε ένα συγκεκριμένο χρονικό βάθος (όχι μεγαλύτερο των τριών ετών) να εκτελεί μελετητικές εργασίες κατά περίπτωση. Με Συμφωνία Πλαίσιο ενδείκνυται να εκτελούνται κυρίως υποστηρικτικές μελέτες (γεωτεχνικές έρευνες, αποτυπώσεις κ.λ.π). 7.4 Διαδικασία ανάθεσης σύμβασης παροχής υπηρεσιών. Συμβάσεις παροχής υπηρεσιών μπορούν να ανατίθενται από τον Κύριο του Έργου μόνο όταν οι Αναθέτουσες Αρχές αδυνατούν να ανταποκριθούν αποτελεσματικά στα καθήκοντα αυτά. Η διαδικασία επιλογής συμβούλων μπορεί να είναι ανοικτή η κλειστή. Η κλειστή (προεπιλογή από όλους τους ενδιαφερόμενους 5 έως 10 που θα υποβάλουν προσφορά) ενδείκνυται όταν πρόκειται να ανατεθεί σύμβαση με πολύπλοκο ή μεγάλο ή εξειδικευμένο αντικείμενο. Η διαδικασία διακήρυξης και Σελίδα 12 από 42

17 επιλογής προβλέπει και οικονομική προσφορά και τεχνική προσφορά και καθορίζει τα κριτήρια επιλογής και ανάθεσης. 7.5 Διαδικασία ανάθεσης με διαπραγμάτευση Επιτρέπεται η χρήση της διαδικασίας με διαπραγμάτευση χωρίς δημοσίευση σχετικής προκήρυξης μόνο στις ακόλουθες περιπτώσεις: Αν προηγηθεί ανοικτός διαγωνισμός στον οποίο δεν υποβλήθηκε καμία προσφορά. Αν για λόγους τεχνικούς, καλλιτεχνικούς ή προστασίας αποκλειστικών δικαιωμάτων η σύμβαση μπορεί να ανατεθεί μόνο σε συγκεκριμένο υποψήφιο. Αν υφίσταται κατεπείγουσα ανάγκη, ένεκα απρόβλεπτων γεγονότων. Όταν η προς ανάθεση σύμβασης είναι συνέχεια διαγωνισμού με βραβεία. Όταν πρόκειται για επανάληψη παρόμοιων μελετητικών υπηρεσιών. Όταν είναι επείγουσα περίπτωση και η προς ανάθεση μελέτη έχει προεκτιμώμενη αμοιβή μέχρι Σε περιπτώσεις συμπληρωματικών εργασιών υπάρχουσας σύμβασης. Όταν πρόκειται για μελέτες αξιόλογων τεχνικών έργων που έχουν ευρύτερη κοινωνική, αρχιτεκτονική, πολεοδομική και περιβαλλοντική σημασία, τότε διενεργείται διαγωνισμός μελετών. Στον διαγωνισμό αυτό δεν υποβάλλεται οικονομική προσφορά, παρά μόνο τεχνική λύση σε επίπεδο που καθορίζεται από την διακήρυξη και οπότε βραβεύονται οι καλύτερες λύσεις. 8. Διαδικασία σύνταξης μελέτης Μετά την υπογραφή της σύμβασης αρχίζει η σύνταξη της μελέτης που επιβλέπεται από την Διευθύνουσα Υπηρεσία του εργοδότη και τον Επιβλέποντα της μελέτης. Στον Ν. 3316/2005 περιλαμβάνονται άρθρα που περιγράφουν σαφώς όλες τις πιθανές ρυθμίσεις για τα προβλήματα που ανακύπτουν στη φάση σύνταξης της μελέτης. Συγκεκριμένα πρόκειται για θέματα: Εγγυήσεων Διάρθρωσης και ευθυνών του διοικητικού μηχανισμού του Κυρίου του Έργου. Αποκατάστασης του Αναδόχου. Χρονοδιαγραμμάτων και προθεσμιών. Ποινικών ρητρών. Συμπληρωματικών μελετών ή υπηρεσιών. Πληρωμής του Αναδόχου. Διαφωνιών μεταξύ Αναδόχου και Επίβλεψης. Διάλυσης της σύμβασης. Έγκρισης της μελέτης και παραλαβής του αντικειμένου της σύμβασης. Εμπειρογνωμόνων. Σελίδα 13 από 42

18 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ ΑΡΧΕΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ - ΦΑΣΕΙΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ - ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ - ΑΜΟΙΒΕΣ ΜΕΛΕΤΩΝ 1. Βασικές κατηγορίες Μελετών Έργων Πολιτικού Μηχανικού Οδικά Έργα Αυτοκινητόδρομοι και πρωτεύον οδικό δίκτυο Δευτερεύον εθνικό οδικό δίκτυο - Επαρχιακά οδικά δίκτυα Κοινοτικοί - Αγροτικοί - Δασικοί δρόμοι Αστικές αρτηρίες - Λεωφόροι Δρόμοι αστικών περιοχών Υδραυλικά έργα (και συναφή) Έργα Ύδρευσης Έργα παραγωγής υδροηλεκτρικής ενέργειας Έργα εγγειοβελτιωτικά Έργα αντιπλημμυρικά Έργα προστασίας περιβάλλοντος και δημόσιας υγείας (μελέτες συλλογής, επεξεργασίας και διάθεσης λυμάτων - αποχέτευσης) Λιμενικά έργα Παράκτια έργα (λιμάνια προστασίας - διαμόρφωσης ακτών, ναυπηγοεπισκευαστικά) Έργα ανοικτής θαλάσσης (αγκυροβόλια, πλωτές κατασκευές, φανοί, πλωτές σημάνσεις κλπ.) Υποθαλάσσια έργα αγωγών Σελίδα 14 από 42

19 Κτιριακά έργα Αρχιτεκτονικά Στατικά Εγκαταστάσεις 2. Στάδια μελέτης Η μελέτη τεχνικού έργου πρέπει να εκπονείται σταδιακά και με βήματα ώστε να διαμορφωθεί ένα άρτιο σύνολο το οποίο θα οδηγήσει σε επιτυχή δημοπράτηση και κατασκευή. Η παράλειψη σταδίου ή βημάτων μελέτης, μπορεί να προξενήσει δυσεπίλυτα προβλήματα στην φάση κατασκευής του έργου. Το πρώτο στάδιο αντιστοιχεί στην διερεύνηση της ουσιαστικής αναγκαιότητας και της λειτουργικότητας του έργου. Κατ αρχήν η μελέτη πρέπει να συμβαδίζει με τις βασικές κατευθυντήριες γραμμές που δίνονται από τις Μελέτες Γενικού Σχεδιασμού (χωροταξικές μελέτες, χρήσεις γης), οι οποίες καθορίζουν το ευρύτερο πλαίσιο αναγκών και τα χαρακτηριστικά της τεχνικής υποδομής ενός ευρύτερου χώρου. Ανεξάρτητα από το είδος του τεχνικού έργου, υπάρχουν ουσιαστικά τρία κύρια στάδια μελέτης. Στο στάδιο αυτό περιλαμβάνεται η μελέτη σκοπιμότητας του έργου, η πολιτική, η οικονομική και η λειτουργική αναγκαιότητα του έργου και η ανάλυση κόστους - ωφελειών. Διερευνάται η πιο πρόσφορη εναλλακτική λύση, η οποία προσδιορίζεται μετά από συνεκτίμηση όλων των σχετικών με το προς την μελέτη αντικειμένων, παραμέτρων και προοπτικών (προκαταρκτική μελέτη). Το δεύτερο στάδιο αντιστοιχεί στον Γεωμετρικό Σχεδιασμό του έργου. Πιο συγκεκριμένα, στο στάδιο αυτό γίνεται λεπτομερής επεξεργασία των δεδομένων του προβλήματος προκειμένου να χωροθετηθεί η ακριβής θέση του έργου και να προσδιοριστούν οι βασικές γεωμετρικές του διαστάσεις και τα κύρια τεχνικά στοιχεία του, καθώς και η ακριβέστερη εκτίμηση του κόστους υλοποίησης και των επιπτώσεών του στον περιβάλλοντα χώρο (προμελέτη). Το τρίτο στάδιο αντιστοιχεί στον Κατασκευαστικό Σχεδιασμό του έργου. Πιο συγκεκριμένα, στο στάδιο αυτό γίνεται η αναλυτική επεξεργασία και όλοι οι τεχνικοί υπολογισμοί που είναι αναγκαίοι, προκειμένου να περιγραφεί με λεπτομέρεια στα τεύχη και στα σχέδια της μελέτης ο τρόπος κατασκευής του τεχνικού έργου. Ιδιαίτερα σημαντική για την ορθολογιστική εκπόνηση μιας μελέτης είναι η Χρονική Αλληλουχία ανάμεσα στα βασικά στάδια της μελέτης και στις διάφορες υποστηρικτικές μελέτες, που είναι αναγκαίες για την ολοκληρωμένη τεχνική προσέγγιση του προς κατασκευή έργου. Αυτή διαφοροποιείται τόσο σε σχέση με την κατηγορία του τεχνικού έργου (συγκοινωνιακό, υδραυλικό, κτιριακό κτλ.), όσο και σε σχέση με το είδος, το μέγεθος και την ένταξη του συγκεκριμένου έργου στο ευρύτερο σύστημα αναφοράς. Σελίδα 15 από 42

20 3. Ανάλυση των σταδίων μελέτης αυτοκινητοδρόμου 3.1 Αναγνωριστική μελέτη Κατ αρχήν συντάσσεται μελέτη σκοπιμότητας του έργου, που αποτελεί αντικειμενική ανάλυση κόστους ωφελειών, δηλαδή της αναγκαιότητας κατασκευής του έργου. Εξετάζονται οι οικονομικές επιπτώσεις (διαμετακομιστικό εμπόριο, τουρισμός, ανάπτυξη της περιοχής κτλ.) οι κοινωνικοπολιτικές επιπτώσεις (επικοινωνία λαών, μείωση ανεργίας, αναβάθμιση ποιότητας ζωής, υποβοήθηση υποανάπτυκτων περιοχών, ανάγκης επικοινωνίας κτλ.) ή και στρατιωτικοί λόγοι. Η κύρια φάση της αναγνωριστικής μελέτης έχει αντικειμενικό σκοπό τον προσδιορισμό του διαδρόμου της χάραξης. Σε κατάλληλη κλίμακα παρουσιάζονται κατ ελάχιστο τρία εναλλακτικά σενάρια χαράξεων, ώστε επιλεγεί η πιο κατάλληλη. Κριτήρια είναι το τελικό μήκος, η εκτιμώμενη δαπάνη, η ευκολία κατασκευής και οι παρεχόμενες εξυπηρετήσεις. Εκπονούνται παράλληλα υποστηρικτικές μελέτες όπως: η κυκλοφοριακή, για την εκτίμηση του φόρτου και επομένως των απαιτουμένων λωρίδων κυκλοφορίας, η γεωλογική αναγνώριση για τον προσδιορισμό της ποιότητας των εδαφών και των πιθανών αναμενομένων κινδύνων (κατολισθήσεις, καθιζήσεις, ευστάθεια πρανών, κτλ.), η εκτίμηση της δαπάνης κάθε χάραξης και τέλος η επήρεια της χάραξης στο περιβάλλον με την μελέτη προέγκρισης χωροθέτησης. Επίσης προσδιορίζονται οι θέσεις των κόμβων. 3.2 Προμελέτη Το στάδιο της προμελέτης περιλαμβάνει τα εξής: Δημιουργία τοπογραφικών υποβάθρων (επίγειες αποτυπώσεις ή αποτυπώσεις με φωτογραμμετρικές μεθόδους). Προμελέτη γεωμετρικού σχεδιασμού (οριζοντιογραφία, μηκοτομή, τυπική διατομή, ενδεικτικές διατομές). Προμελέτη αποχέτευσης-αποστράγγισης. Προσδιορισμός ροών και παροχών ύδατος στο εύρος κατάληψης της οδού, κατά μήκος της οδού, και προσδιορισμός ροών και παροχών ύδατος κάθετα προς την διεύθυνση της χάραξης. Οριστική γεωλογική μελέτη. Λεπτομερής γεωλογική χαρτογράφηση με γεωλογική οριζοντιογραφία και μηκοτομή. Προκαταρκτική επεξεργασία μελετών τεχνικών έργων με προσδιορισμό θέσεων ή διαστάσεων. Προκαταρκτική μελέτη κόμβων και παράπλευρων δρόμων. Σύνταξη μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Πρώτη φάση γεωτεχνικών ερευνών. Σελίδα 16 από 42

21 3.3 Οριστική μελέτη Το στάδιο της οριστικής μελέτης περιλαμβάνει τα εξής: Οριστική μελέτη γεωμετρικού σχεδιασμού με εφαρμογή της χάραξης επί του εδάφους. Λήψη διατομών, σχεδιασμός οριζοντιογραφίας και μηκοτομής. Οριστική μελέτη αποχέτευσης-αποστράγγισης. Λεπτομερή σχέδια ρείθρων, τάφρων, σωλήνων αποχέτευσης κλπ. με οριζοντιογραφίες, μηκοτομές και διατομές. Πλήρης γεωτεχνική έρευνα και μελέτη για προσδιορισμό των παραμέτρων που είναι απαραίτητες για τον σχεδιασμό της θεμελίωσης των τεχνικών, της κλίσης πρανών των ορυγμάτων και επιχωμάτων, της ποιότητας των υλικών έδρασης της οδοστρωσίας, τον προσδιορισμό των παραμέτρων των πιθανών δανείων υλικών κλπ. Μελέτη οδοστρώματος. Σήμανση-ασφάλιση του τελικού οδικού δικτύου (οριζόντια - κατακόρυφη σήμανση, περίφραξη, οριοδείκτες κλπ.). Εξοπλισμός οδού (φωτισμός, Η/Μ, διόδια, εγκαταστάσεις). Προμελέτες κόμβων και παράλληλων οδών. Οριστικές μελέτες κόμβων και παράλληλων οδών. Προμελέτες τεχνικών έργων. Οριστικές μελέτες τεχνικών έργων. Σύνταξη κτηματολογικών διαγραμμάτων και πινάκων διαδικασίας απαλλοτρίωσης. Σύνταξη Τευχών Δημοπράτησης (Προϋπολογισμός, Τιμολόγιο Μελέτης-Προσφοράς, Τεχνική Περιγραφή, ΕΣΥ, ΤΣΥ, Προδιαγραφές κτλ.). 4. Προδιαγραφές Σύνταξης Μελετών - Κανονισμοί Οι βασικές τεχνικές απαιτήσεις κάθε σταδίου μελέτης προσδιορίζονται από το Π.Δ. 696/74, όπως αυτό τροποποιήθηκε με το Π.Δ. 515/89. Στα Προεδρικά Διατάγματα προσδιορίζονται τα στάδια κάθε μελέτης, το τεχνικό αντικείμενο κάθε σταδίου, τα συγκεκριμένα τεύχη που πρέπει να συντάσσονται και η αναλυτική περιγραφή των επιμέρους βημάτων του κάθε σταδίου. Είναι βέβαιο ότι η πρόοδος της τεχνολογίας έχει επιφέρει σοβαρές βελτιώσεις στην μεθοδολογία σύνταξης των μελετών που δεν καλύπτονται από τα πιο πάνω Προεδρικά Διατάγματα. Με διάφορες αποφάσεις ή και στην πράξη, γίνονται βελτιώσεις και προσθήκες. Ενδεικτικά αναφέρεται: Σήμερα προβλέπεται η υποβολή όλων των συντασσομένων μελετών σε ψηφιακή μορφή (παλαιότερα μόνο διαφάνειες και αντίγραφα). Σελίδα 17 από 42

22 Ειδικά για την σύνταξη μελετών οδοποιίας συνετάγη από το ΥΠΕΧΩΔΕ ο ΚΜΕ (Κανονισμός Μελετών Ερευνών) που σε πολλά σημεία υπερκαλύπτει το Π.Δ. 696/74. Από την ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε. συντάχθηκε ο Ο.Σ.Μ.Ε.Ο. (Οδηγίες Σύνταξης Μελετών Έργων Οδοποιίας). Η Ειδική Επιτροπή Επεξεργασίας Θεμάτων Διευρωπαϊκών Δικτύων του ΥΠΕΧΩΔΕ συγκρότησε 13 Ομάδες Εργασίας που συνέταξαν Οδηγίες Μελετών Οδικών Έργων (ΟΜΕΟ). Η ύπαρξη χαρτών σε κλίμακα 1:5000, μετέφερε την αναγκαιότητα επίγειας ή με φωτογραμμετρικές μεθόδους αποτύπωσης σε κλίμακα 1:1000 ή 1:500 στην φάση της οριστικής μελέτης. Σε ό,τι αφορά στις επιστημονικές και τεχνικές απαιτήσεις και στον προσδιορισμό των παραμέτρων σχεδιασμού μιας μελέτης οδοποιίας, ισχύουν Ελληνικοί Κανονισμοί και Προδιαγραφές (π.χ. φορτία, παραδοχές, επιτρεπόμενες τάσεις, μεθοδολογίες, υπολογισμούς κλπ.): ΠΤΠ 0150 (οδοστρωσία) ΠΤΠ 0155 (οδοστρωσία) ΠΤΠ Χ1 (χωματουργικών) ΠΤΠ Α260, Α265, Α245 κλπ. (ασφαλτικών) ΠΤΠ Τ110 (αποχέτευσης - αποστράγγισης) ΠΤΠ Τ50 (τεχνικών έργων) κλπ. Πρότυπες διατομές ελληνικών οδών, όπου ανάλογα με την κατηγορία του δρόμου προτείνονται διατομές οδού και παράμετροι σχεδιασμού (ελάχιστη ακτίνα καμπυλότητας, μέγιστη κατά μήκος κλίση, ελάχιστη κυρτή και κοίλη ακτίνα καμπυλότητας στην μηκοτομή, ταχύτητα μελέτης κλπ.). Σε πολλά σημεία ακολουθούνται οι Γερμανικοί Κανονισμοί DIN, RAL και ειδικότερα σε ό,τι αφορά τις μελέτες των κόμβων και τις μελέτες των γεφυρών. Σε αρκετά σημεία ακολουθούνται και οι Αμερικανικές Προδιαγραφές AASHO ή ASTM. Σήμερα βρίσκονται σε εξέλιξη οι Ευρωκώδικες. Ένα σημαντικό τμήμα του αντικειμένου των μελετών έχει καλυφθεί από αυτούς, αλλά είναι μια εργασία που δεν ολοκληρώθηκε πλήρως και πρακτικά θα είναι πάντα σε εξέλιξη καλύπτοντας όλες τις σύγχρονες προηγμένες ανάγκες σχεδιασμού (υψηλά βάθρα, σήραγγες, εξαε-ρισμοί, ηλεκτρομηχανολογικά, τηλεματικά κλπ.). Φυσικά η αποδοχή των Ευρωκωδίκων από τις χώρες-μέλη της Ε.Ε. (Ευρωπαϊκή Ένωση) γίνεται σταδιακά. Σελίδα 18 από 42

23 5. Αμοιβές μελετών Τα Προεδρικά Διατάγματα (δηλ. 696/74 και 515/89) προδιαγράφουν και τον τρόπο υπολογισμού των αμοιβών των Μελετητών. Οι βασικές αρχές πάνω στις οποίες στηρίζεται η λογική εξαγωγής των αμοιβών των συντασσομένων μελετών είναι: Σε ποσοστά επί τοις εκατό του προϋπολογισμού (Σ) των μελετημένων έργων, που υπολογίζονται από τύπο. Κατά μονάδα έργου (π.χ. χλμ. οδού, στρέμματα επιφάνειας κτλ.) με βάση τιμές μονάδας. Κατ αποκοπήν ή ανάλογα με τον χρόνο απασχόλησης του προσωπικού (επιστημονικό, διοικητικό κλπ.). Αμοιβή επί του προϋπολογισμού Οι αμοιβές Α για τις μελέτες που υπολογίζονται επί του προϋπολογισμού του έργου προκύπτουν από τον τύπο: όπου 100 Σ = συνολικός προϋπολογισμός του έργου, συντελεστής που αναλύεται παρακάτω λ = Συντελεστής που προσδιορίζεται στην χρονική περίοδο σύνταξης του προϋπολογισμού του τελευταίου σταδίου της μελέτης ή της εργασίας που έχει ανατεθεί. λ = Συντελεστής που προσδιορίζεται στην χρονική περίοδο έγκρισης του προϋπολογισμού του τελευταίου σταδίου της μελέτης ή της εργασίας που έχει ανατεθεί. κ, μ = συντελεστές που ορίζονται από την Νομοθεσία για κάθε κατηγορία έργου. Ο προϋπολογισμός με τον οποίο υπολογίζεται η αμοιβή κάθε έργου είναι αυτός που εξάγεται από τις ποσότητες όλων των κονδυλίων, σύμφωνα με αναλυτική προμέτρηση για κάθε κονδύλιο που εγκρίνεται από τον Εργοδότη και με τιμές μονάδος εργασιών που υπολογίζονται με βάση τις εγκεκριμένες από το ΥΠΕΧΩΔΕ αναλύσεις τιμών και τις βασικές τιμές ημερομισθίων υλικών και μισθωμάτων μηχανημάτων στον χρόνο σύνταξης του προϋπολογισμού του τελευταίου σταδίου της μελέτης. Σε περίπτωση μη ύπαρξης εγκεκριμένης ανάλυσης τιμών για ορισμένες εργασίες, συντάσσονται νέες τιμές σύμφωνα με τις διατάξεις περί εκτέλεσης των Δημοσίων Έργων. Στον παραπάνω προϋπολογισμό, που δηλώνει το κόστος του έργου, δεν προστίθεται ποσοστό γενικών εξόδων και όφελος εργολάβου, ούτε αφαιρείται τυχόν έκπτωση δημοπρασίας. Δεν περιλαμβάνονται απρόβλεπτες δαπάνες, δαπάνες απαλλοτριώσεων και ΦΠΑ. Σελίδα 19 από 42

24 Ο συντελεστής επικαιροποίησης λ προσδιορίζεται από τον τύπο: λ = 0,0015 (μ1 + μ2) μ1 = το εκάστοτε ημερομίσθιο εργάτη ειδικευμένου χωματουργού μ2 = το εκάστοτε ημερομίσθιο τεχνίτη Τα ανωτέρω ημερομίσθια λαμβάνονται χωρίς προσαύξηση για εργοδοτικές επιβαρύνσεις όπως προσδιορίζονται από την Επιτροπή Διαπίστωσης Τιμών Δημοσίων Έργων (ΕΔΤΔΕ). Ο συντελεστής λ, κοινοποιείται ανά τρίμηνο σε όλες τις Τεχνικές Υπηρεσίες της χώρας. Άμοιβή κατά μονάδα έργου Για κάθε μονάδα έργου καθορίζονται μέσα από την σχετική Νομοθεσία συγκεκριμένες αμοιβές, οι οποίες επικαιροποιούνται πολλαπλασιαζόμενες με τον συντελεστή λ. Α = Α = Τ = λ = λ x T αμοιβή μελετητή αμοιβή βασικής μονάδας (χλμ ή στρέμματα ή τριγωνομετρικό σημείο κλπ.) που καθορίζεται στα οικεία άρθρα της Νομοθεσίας συντελεστής επικαιροποίησης Αμοιβή κατ αποκοπήν Η κατ αποκοπήν αμοιβή υιοθετείται όταν δεν υπάρχει κάλυψη από τις διατάξεις του Νόμου και δεν είναι δυνατόν να ελεγχθεί ο χρόνος απασχόλησης του επιστημονικού τεχνικού και διοικητικού προσωπικού για την παραγωγή μιας μελέτης. Η αμοιβή με βάση του χρόνου απασχόλησης εξής: Η αμοιβή με βάση τον χρόνο απασχόλησης καθορίζεται από το άρθρο 102 του ΠΔ 696/74 ως Για επιστήμονα υπέρ 20ετούς πείρας δρχ/ημέρα και πολλαπλασιάζεται επί το λ. Για επιστήμονα υπέρ 10ετούς πείρας δρχ/ημέρα. Για επιστήμονα πείρας μικρότερης των 10 ετών δρχ/ημέρα. Προβλέπονται προσαυξήσεις για εκτός έδρα μετακίνηση και για δαπάνες κίνησης και διανυκτέρευσης. Οικονομική προσφορά Σημειώνεται ότι με βάση τις απαιτήσεις του Ν. 3316/2005 συνετάγη ήδη Κανονισμός Προεκτιμώμενων Αμοιβών μελετών και υπηρεσιών (παρ. 7 του άρθρου 4 του Ν. 3316/2005). Με βάση τις διατάξεις του Νόμου θα δίδονται οικονομικές προσφορές από τους υποψήφιους οι οποίοι όμως δεν θα πρέπει να είναι χαμηλότερες από τις οριζόμενες στα Π.Δ. 696/1974 και 515/1989. Σελίδα 20 από 42

25 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ ΑΝΑΘΕΣΗ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ ΣΕ ΕΡΓΟΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ 1. Εισαγωγικά Για να γίνει κατανοητό το ελληνικό σύστημα ανάθεσης εκτελέσεως των δημοσίων έργων της χώρας σε εργοληπτικές επιχειρήσεις, απαιτείται η από την αρχή διευκρίνιση των εννοιών δημόσια έργα, εργοδότης, εργολαβική σύμβαση, ανάδοχος και εργοληπτική επιχείρηση, σύμφωνα με τον σχετικό νόμο 1418/84. Έτσι: Δημόσια έργα, από αυστηρά τεχνική άποψη, είναι όλα τα έργα που εκτελούν φορείς του δημοσίου τομέα και συνδέονται με οποιοδήποτε τρόπο με το έδαφος, το υπέδαφος, ή τον υποθαλάσσιο χώρο, όπως και τα πλωτά τμήματα των τεχνικών έργων. Ως έργο νοείται κάθε νέα κατασκευή ή επέκταση ή ανακαίνιση ή επισκευή ή συντήρηση και η οικονομικά ή τεχνικά αυτοτελής λειτουργία, καθώς και κάθε σχετική ερευνητική εργασία, που απαιτεί τεχνική γνώση και επέμβαση. Εργοδότης (ή κύριος του έργου ) καλείται το Δημόσιο ή άλλο νομικό πρόσωπο του δημοσίου τομέα, για λογαριασμό του οποίου συνάπτεται η συναφής εργολαβική σύμβαση ή κατασκευάζεται το έργο. Εργολαβική σύμβαση είναι η γραπτή συμφωνία μεταξύ του εργοδότη και του αναδόχου για την κατασκευή του έργου, καθώς και όλα τα σχετικά τεύχη, σχέδια και προδιαγραφές. Ανάδοχος του έργου, είναι η εργοληπτική επιχείρηση στην οποία έχει ανατεθεί με σύμβαση η κατασκευή του έργου. Τέλος εργοληπτική επιχείρηση είναι η επιχείρηση που αξιολογούμενη από άποψη επαγγελματικής αξιοπιστίας, τεχνικής ικανότητας και χρηματοοικονομικής δυνατότητας, κρίνεται ως ικανή να εκτελέσει ένα δημόσιο έργο. 2. Τρόπος κατασκευής των δημοσίων έργων Τα δημόσια έργα κατασκευάζονται στην Ελλάδα είτε με αυτεπιστασία είτε με εργοληπτικές επιχειρήσεις. Η εκτέλεση του έργου από τον ίδιο τον εργοδότη με αυτεπιστασία μέσω κατάλληλης τεχνικής Υπηρεσίας και προσωπικού που είτε υπάρχει είτε κατά περίπτωση προσλαμβάνεται, αποφασίζεται από τον ίδιο ύστερα από εκτίμηση της φύσης των εργασιών, της διάρθρωσης των Υπηρεσιών, του τυχόν υπάρχοντος εργατοτεχνικού προσωπικού, του διαθεσίμου μηχανικού εξοπλισμού και γενικά της οικονομίας της κατασκευής, όπως αυτή προκύπτει από προμέτρηση των απαιτουμένων υλικών και από προγραμματισμό του αριθμού, ειδικοτήτων και διάρκειας απασχόλησης του εργατοτεχνικού προσωπικού και του αριθμού, είδους και διάρκειας απασχόλησης του μηχανικού εξοπλισμού που είναι απαραίτητα για την εκτέλεση του συγκεκριμένου έργου. Σελίδα 21 από 42

26 Η εκτέλεση του έργου με εργοληπτική επιχείρηση, που είναι ο πιο συνήθης τρόπος κατασκευής, αποφασίζεται πάλι από τον εργοδότη κάθε φορά που δεν συντρέχουν οι προαναφερθέντες λόγοι για την εκτέλεσή του με αυτεπιστασία. Στη συνέχεια θα εξετασθεί ο τρόπος κατασκευής δημοσίου έργου με εργοληπτική επιχείρηση, που είναι ο συνήθης τρόπος κατασκευής των δημοσίων έργων. 3. Διαδικασίες επιλογής αναδόχου Για την επιλογή εκ του συνόλου των ελληνικών και αλλοδαπών - κοινοτικών εργοληπτικών επιχειρήσεων, αυτής στην οποία θα ανατεθεί η εκτέλεση ενός συγκεκριμένου δημοσίου έργου, υφίστανται σαφείς και αυστηρά προδιαγεγραμμένες διαδικασίες, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η διαφάνεια, η αντικειμενικότητα και ο υγιής ανταγωνισμός, δηλαδή, σε τελική ανάλυση, η προστασία του δημοσίου χρήματος. Οι διαδικασίες αυτές είναι τρεις και συγκεκριμένα η ανοικτή διαδικασία, η κλειστή διαδικασία και η διαδικασία των διαπραγματεύσεων. Οι παραπάνω διαδικασίες τηρούνται ανεξάρτητα από το αν ο προϋπολογισμός του υπό ανάθεση δημοσίου έργου είναι κάτω ή πάνω από το ποσό των 5 εκ. ecu που αποτελεί το κατώφλι εφαρμογής των σχετικών κοινοτικών κανόνων (οδηγία 93/37/ΕΟΚ) που δεσμεύουν εξίσου όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρα και την Ελλάδα. Απλώς υφίστανται ορισμένες διαφοροποιήσεις, ανάλογα με την περίπτωση. Λόγω του ενδιαφέροντος που εμφανίζουν οι διαφοροποιήσεις αυτές, θα εξετασθούν πρώτα οι εν λόγω διαδικασίες κατά την εφαρμογή τους σε μικρά έργα (προϋπολογισμού κάτω των 5 εκ. ecu) και ύστερα οι ίδιες διαδικασίες κατά την εφαρμογή τους σε μεγάλα έργα (προϋπολογισμού άνω των 5 εκ. ecu). 4. Η ανοικτή διαδικασία σε μικρά έργα Η ανοικτή διαδικασία (ή ανοικτή δημοπρασία ) είναι η κύρια διαδικασία επιλογής αναδόχου. Στη διαδικασία αυτή όλες οι ενδιαφερόμενες εργοληπτικές επιχειρήσεις, που έχουν τα νόμιμα προσόντα, μπορούν να λάβουν μέρος. Η διαδικασία διενεργείται με βάση όρους και ρυθμίσεις που προδιαγράφονται από την αντίστοιχη διακήρυξη. Η διακήρυξη πρέπει να έχει ένα ελάχιστο περιεχόμενο. Πιο συγκεκριμένα πρέπει να περιέχει: τον τίτλο της αρχής που την εκδίδει το σύστημα υποβολής των οικονομικών προσφορών αναφορά στις νομικές διατάξεις που εφαρμόζονται κατά την διεξαγωγή της σχετικής διαδικασίας τον τίτλο του υπό ανάθεση έργου, τα κύρια χαρακτηριστικά και τον προϋπολογισμό του, καθώς και το εάν περιλαμβάνεται στις υποχρεώσεις του αναδόχου, η εκπόνηση μελέτης Σελίδα 22 από 42

27 την ημερομηνία και ώρα λήξης της προθεσμίας προς υποβολή εκ μέρους των εργοληπτικών επιχειρήσεων, των φακέλων συμμετοχής και την έδρα της υπηρεσίας στην οποία θα γίνει η παραλαβή των εν λόγω φακέλων. τις εργοληπτικές επιχειρήσεις που γίνονται δεκτές στη διαδικασία, καθώς και τα τυχόν πρόσθετα απαιτούμενα προσόντα και προϋποθέσεις τις απαιτούμενες εγγυήσεις συμμετοχής στη διαδικασία και το νομικό πρόσωπο προς το οποίο πρέπει να απευθύνονται αντίστοιχες εγγυητικές επιστολές τα τυχόν απαιτούμενα πρόσθετα δικαιολογητικά, όπως δηλώσεις, αναλύσεις, παρατηρήσεις κλπ. τον κατάλογο των συμβατικών τευχών και σχεδίων, την σειρά ισχύος τους και τον τόπο όπου αυτά βρίσκονται διαθέσιμα για τις ενδιαφερόμενες να συμμετάσχουν στη διαδικασία, εργοληπτικές επιχειρήσεις σαφείς οδηγίες για τον τρόπο σύνταξης και υποβολής των προσφορών τον φορέα κατασκευής του υπό ανάθεση έργου, πληροφορίες για τις πιστώσεις του έργου, για τους τυχόν ειδικούς όρους πληρωμής και για τις επιβαρύνσεις του εργολαβικού ανταλλάγματος, για κρατήσεις υπέρ τρίτων κλπ. τα κριτήρια αξιολόγησης για την ανάδειξη της βέλτιστης προσφοράς και την βαθμολογία καθενός από αυτά, όταν συντρέχει περίπτωση αξιολόγησης τεχνικών προσφορών τον χρόνο δεσμευτικότητας των υποβαλλομένων προσφορών την τυχόν δυνατότητα υποβολής εναλλακτικών προσφορών ή αρνητικών εκπτώσεων, και την αρχή που θα εγκρίνει το αποτέλεσμα της δημοπρασίας Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων έχουν εγκριθεί πρότυπα τεύχη διακηρύξεων για όλα τα συστήματα προσφοράς. Περίληψη της διακήρυξης, είναι υποχρεωτικό να δημοσιεύεται τουλάχιστον 15 ημέρες πριν από την ημερομηνία λήξης της προθεσμίας προς υποβολή των προσφορών, σε τρεις τουλάχιστον ελληνικές ημερήσιες εφημερίδες, έτσι ώστε να μπορούν να λάβουν γνώση της διαδικασίας που πρόκειται να διεξαχθεί, όλες οι ενδιαφερόμενες εργοληπτικές επιχειρήσεις. 5. Η κλειστή διαδικασία σε μικρά έργα Η κλειστή διαδικασία (ή δημοπρασία με προεπιλογή ) είναι η διαδικασία που ακολουθείται κυρίως για έργα μεγάλης σπουδαιότητας ή εξειδικευμένα. Η διαδικασία αυτή έχει δύο φάσεις. Κατά την πρώτη, οι εργοληπτικές επιχειρήσεις που θεωρούν ότι διαθέτουν τα προδιαγραφόμενα από την διακήρυξη προσόντα, εκδηλώνουν το ενδιαφέρον τους να συμμετάσχουν στην διαδικασία και ο κύριος του έργου επιλέγει από αυτές όσες θα προσκαλέσει να συμμετάσχουν στην επόμενη φάση. Κατά την Σελίδα 23 από 42