ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΔΗΜΟΠΡΑΤΗΣΗΣ ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ ΧΩΡΩΝ

Transcript

1 ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΔΗΜΟΠΡΑΤΗΣΗΣ ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ ΧΩΡΩΝ Αρίστη Καβαλλέρια Πολιτικός Μηχανικός

2 Για την κατασκευή ενός δημόσιου έργου καθορισμένης ποιότητας, κόστους και χρόνου, απαιτείται, τεχνογνωσία, οργάνωση, κατάλληλος εξοπλισμός και προσωπικό, στοιχεία τα οποία διαθέτει ένας Ανάδοχος κατασκευαστής, υπό την προϋπόθεση σύναψης σύμβασης με την Αναθέτουσα Αρχή. Προκειμένου η σύμβαση να συναφθεί σύμφωνα με τις κείμενες Εθνικές και Κοινοτικές διατάξεις και το έργο να ολοκληρωθεί έντεχνα και έγκαιρα, ώστε να καταστεί άμεσα ανταποδοτικό, η Αναθέτουσα Αρχή, πριν την προκήρυξη του έργου, οφείλει να προβεί σε σειρά ενεργειών. 1. ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ Έκδοση Συλλογής Απόφασης Έργου (Σ.Α.Ε.) του αρμόδιου Υπουργείου, στα πλαίσια του Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων Σύμφωνη γνώμη της αρμόδιας Διαχειριστικής Αρχής για τη δημοπράτησή του, εφόσον το έργο χρηματοδοτείται από τα διαρθρωτικά ταμεία και το Ταμείο Συνοχής. 2. ΜΕΛΕΤΕΣ Εξασφαλίζει μελέτες ικανοποιητικού βαθμού ωριμότητας, ώστε να προκύπτει με απόλυτη ακρίβεια το κόστος και τα επιμέρους τεχνικά στοιχεία, που συνθέτουν το έργο ολοκληρωμένο προς χρήση. Οι τροποποιήσεις που προκύπτουν κατά την κατασκευή των περισσότερων έργων σήμερα, θέτουν σε αμφισβήτηση την ωριμότητα των διατιθέμενων μελετών κατά το στάδιο της δημοπράτησης του έργου. Ελέγχει την κατασκευασιμότητα των μελετών. Εκτιμά τον απαιτούμενο χρόνο περαίωσης, με ανάλυση του πραγματικού χρόνου κατασκευής των επί μέρους σταδίων και του απαιτούμενου εξοπλισμού. Όμως τα έργα που εξαρτώνται απόλυτα από το έδαφος, παρουσιάζουν σημαντικό κίνδυνο αστοχίας του εκτιμώμενου κόστους κατασκευής τους, όσο λεπτομερείς κι αν είναι οι μελέτες. Στην περίπτωση που η Αναθέτουσα Αρχή, αντί να μετακυλήσει τον κίνδυνο αστοχίας του κόστους στον Ανάδοχο με τίμημα κατ αποκοπήν, επιλέγει να διαχειριστεί το κόστος των αναγκαίων τροποποιήσεων προκειμένου να μειωθεί η δαπάνη του έργου, δημοπρατεί με αναλυτικό τιμολόγιο επιμέρους εργασιών. Η επιλογή αυτή, που αποτελεί κανόνα στην ανάθεση των Δημοσίων έργων σήμερα, προϋποθέτει λεπτομερή διερεύνηση όλων των συνθηκών κατασκευής, συνεκτίμηση όλων των παραμέτρων του έργου και άριστη προετοιμασία της δημοπράτησης, δεδομένου ότι, μετά τη διακήρυξη του έργου στον ανταγωνισμό, αλλαγές, που δεν οφείλονται σε πραγματικά απρόβλεπτους λόγους, δεν είναι αποδεκτές. Το γεγονός αυτό επιβάλει επιπλέον: Διερεύνηση τόσο της διαθεσιμότητας στην αγορά των προτεινόμενων από τη μελέτη υλικών όσο και του κόστους των Προμέτρηση των εργασιών μέχρι την ολοκλήρωση των επί μέρους τεχνικών αντικείμενων (όρυγμα, επίχωμα, μικρό τεχνικό, γέφυρα κλπ) που συνθέτουν το σύνολο του έργου, όπως αυτά ορίζονται στην τεχνική περιγραφή του. Οι επιμέρους προμετρήσεις δεν αποτελούν συμβατικό στοιχείο, όμως προσυμβατικά συμβάλλουν στην ασφαλή εκτίμηση του συνόλου των απαιτούμενων ποσοτήτων και εργασιών ενώ 2

3 μετά την ανάθεση του έργου παρέχουν τη δυνατότητα παρακολούθησης της προόδου κατασκευής των επιμέρους τεχνικών στοιχείων του. Προσθήκη εργασιών που δεν περιλαμβάνονται στη μελέτη αλλά πιθανολογείται ότι θα απαιτηθούν, σε περίπτωση αστοχίας της, ώστε να καταστεί δυνατή η ολοκλήρωση του έργου στα πλαίσια της σύμβασης. 3. ΤΕΥΧΗ ΔΗΜΟΠΡΑΤΗΣΗΣ Με την προκήρυξη της δημοπρασίας στον ανταγωνισμό, η Αναθέτουσα Αρχή οφείλει να καθορίζει σαφώς και με ακρίβεια το αντικείμενο του έργου, το οποίο προσδοκά από τον Ανάδοχο μέσω της σύμβασης, και το οποίο δεσμεύτηκε να υλοποιήσει σε περίπτωση χρηματοδότησής του από Κοινοτικούς πόρους. Από την πλευρά του ο Ανάδοχος, με τη συμμετοχή του στη δημοπρασία, δεσμεύεται, ότι έλαβε υπόψη του κάθε απαίτηση του κυρίου του έργου και την κοστολόγησε, ώστε να μην προκύπτουν αξιώσεις μετασυμβατικά. Δεδομένου ότι κάθε δημόσιο έργο οφείλει να εκτελείται από τον Ανάδοχο σύμφωνα με τα συμβατικά τεύχη και τις σχετικές μελέτες, στα τεύχη δημοπράτησης πρέπει να καθορίζονται μονοσήμαντα και με απόλυτη σαφήνεια: η διαδικασία επιλογής αναδόχου, τα κριτήρια ανάθεσης και οι προϋποθέσεις συμμετοχής των Εργοληπτικών Επιχειρήσεων στη δημοπρασία, ώστε να εξασφαλίζονται οι βασικές αρχές της ίσης μεταχείρισης των ενδιαφερομένων, της αναλογικότητας, του υγιούς ανταγωνισμού, της διαφάνειας και της αντικειμενικότητας κατά την αξιολόγησή τους από την Αναθέτουσα Αρχή η μορφή, το μέγεθος, οι προδιαγραφές και ο χρόνος κατασκευής του έργου, οι απαιτήσεις της Αναθέτουσας Αρχής και κάθε υποχρέωση του Αναδόχου, ώστε να υλοποιηθεί το προσδοκούμενο έργο. το περιγραφικό τιμολόγιο των επιμέρους εργασιών, ο τρόπος επιμέτρησης καθώς και η τιμή μονάδος κάθε απαιτούμενης εργασίας, όπως αυτή προκύπτει από ανάλυση του άμεσου κόστους κατόπιν προσαύξησής του, ώστε να καλύπτονται τα γενικά έξοδα, τα έξοδα εργοταξίου, η αναμενόμενη έκπτωση και οι λοιπές απαιτήσεις. 4. ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ ΧΩΡΩΝ Η υλοποίηση των δημοσίων έργων προϋποθέτει την εξασφάλιση της απαιτούμενης γης. Εφόσον η θέση του οριοθετείται επί ακινήτων που δεν ανήκουν στην κυριότητα του Δημοσίου ή του κυρίου του έργου γενικότερα, μοναδικός τρόπος για την απόκτηση της γης είναι η αναγκαστική απαλλοτρίωσή της για το συγκεκριμένο σκοπό ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΙΣ Προϋπόθεση για να καταστεί δυνατή η εκκίνηση των εργασιών κατασκευής ενός δημόσιου έργου, είναι να συντελεστεί η αναγκαστική απαλλοτρίωση. Η διαδικασία της καθορίζεται από το νόμο 2882/2001 και από πληθώρα διατηρούμενων διατάξεων άλλων προγενέστερων νόμων, γεγονός που καθιστά την ολοκλήρωσή της πολύπλοκη (σχετική μονογραφία του δικηγόρου κ. Γ. Γερογιάννη). Άλλωστε η εμπλοκή διαφόρων φορέων, όπως, μελετητών για τη σύνταξη του κτηματολογίου, Αναθέτουσας Αρχής για την έγκριση αναλογισμών κτηματολογικών πινάκων, υπουργείων ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. και Οικ.Οικ. για την έκδοση ΚΥΑ, Κτηματικής Υπηρεσίας για ορισμό εμπειρογνώμονα, Εκτιμητικής 3

4 Επιτροπής και Δικαστηρίου για καθορισμό τιμής μονάδος, της Δ12 για τη σύνταξη πινάκων παρακατάθεσης, Υπολόγου για την καταβολή της δαπάνης, καθιστά τη διαδικασία ιδιαίτερα χρονοβόρα. Ο μέσος χρόνος που απαιτείται από τη σύνταξη του κτηματολογίου μέχρι τη συντέλεση της απαλλοτρίωσης ανέρχεται περίπου σε δυο χρόνια. Σε ειδικές περιπτώσεις πολύ σημαντικών έργων είναι πιθανή η έκδοση ειδικού νόμου, όπως του Ν. 2730/1999 για το «Σχεδιασμό ολοκληρωμένη ανάπτυξη και εκτέλεση των Ολυμπιακών έργων», από την εφαρμογή του οποίου οι αναγκαστικές απαλλοτριώσεις συντελέστηκαν σε χρόνο οκτώ μηνών ΕΠΙΤΑΞΕΙΣ Προκειμένου να μειωθεί ο χρόνος συντέλεσης της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης, οι διατάξεις επιτρέπουν τη διαδικασία επίταξης, η οποία μπορεί να εφαρμοστεί μετά τη δημοσίευση σε Φ.Ε.Κ. της κήρυξης της απαλλοτρίωσης και υπό την προϋπόθεση εξασφάλισης αναδόχου κατασκευής του έργου. Στη διαδικασία της επίταξης και μέχρι να παραδοθεί η γη για τις ανάγκες του έργου, εμπλέκονται η Επιτροπής Προεκτίμησης για την αποζημίωση της απόδοσης των επικείμενων κτιρίων, αποθηκών, καλλιεργειών κλπ. στους ιδιοκτήτες τους, για το χρονικό διάστημα μέχρι την συντέλεση της απαλλοτρίωσης, η Δ12 για τη σύνταξη των πινάκων παρακατάθεσης και ο υπόλογος για την καταβολή της αποζημίωσης. Ο χρόνος εξασφάλισης της γης με τη διαδικασία αυτή ανέρχεται συνήθως σε 10 μήνες από την ανάθεση της σύνταξης του κτηματολογίου, σε κάθε περίπτωση όμως προϋποθέτει τη σύμφωνη γνώμη των ιδιοκτητών. Την τελευταία δεκαετία έχουν υλοποιηθεί πολλά, σημαντικά και ιδιαίτερα πρωτοποριακά δημόσια έργα στη χώρα μας. Σήμερα διαθέτουμε άριστους επιστήμονες μελετητές, εξειδικευμένες Εργοληπτικές Επιχειρήσεις, και στελέχη ικανά στη διαχείριση έργων υψηλών απαιτήσεων. Οι έλληνες μηχανικοί των κατασκευαστικών εταιριών, των γραφείων μελετών, των συμβούλων αλλά και των Αναθετουσών Αρχών, απέδειξαν τις ικανότητές τους στη διαχείριση και υλοποίηση μεγάλων δημόσιων έργων υψηλών προδιαγραφών και μάλιστα με μικρότερο κόστος αντίστοιχων έργων που υλοποιούνται στο εξωτερικό. Ο επόμενος στόχο μας είναι, κάθε δημόσιο έργο να υλοποιείται όπως προδιαγράφεται στα τεύχη δημοπράτησης. Αναμφισβήτητα έχουμε τη δυνατότητα, αρκεί να εστιάσουμε την προσοχή μας στο στόχο αυτό και κυρίως στο χρόνο ολοκλήρωσης των έργων. Μερικά σημαντικά βήματα βελτίωσης είναι: η άμεση εμπλοκή των μελετητών στην κατασκευή οι πληρέστερες γεωτεχνικές έρευνες και μελέτες η προετοιμασία των τευχών δημοπράτησης από εξειδικευμένα στελέχη και με επίγνωση του ρόλους τους η εκτίμηση ρεαλιστικού χρονοδιαγράμματος κατασκευής η ενοποίηση των παρεμφερών άρθρων του αναλυτικού τιμολογίου σύντμηση του χρόνου κατασκευής των πολύπλοκων έργων, με την ανάθεση των πρόδρομων εργασιών για την κατάληψη του χώρου και την εξασφάλιση των οδών πρόσβασης η δυνατότητα στους ενδιαφερόμενους κατασκευαστές να σχολιάζουν τα τεύχη και να προτείνουν βελτιώσεις πριν την προκήρυξη του έργου 4

5 5