Φίλη μαθήτρια, φίλε μαθητή,

Transcript

1 Φίλη μαθήτρια, φίλε μαθητή, Tο βιβλίο αυτό σκοπό έχει να σε βοηθήσει να γνωρίσεις τα διάφορα είδη κειμένων (αφήγηση, περιγραφή, επιχειρηματολογικά κείμενα, οδηγίες) τα οποία διδάσκονται στο σχολικό βιβλίο της Γλώσσας της ΣT Δημοτικού και ταυτόχρονα να αναπτύξεις την ικανότητά σου να παράγεις ανάλογα κείμενα, ώστε να ανταποκρίνεσαι αποτελεσματικά στις διάφορες ανάγκες επικοινωνίας. Kάθε ενότητα του βιβλίου ακολουθεί την ύλη του σχολικού εγχειριδίου και περιλαμβάνει: Παρουσίαση των βασικών στοιχείων που χαρακτηρίζουν τα διάφορα είδη κειμένων. Aναλυτικά παραδείγματα για την κατανόηση της θεωρίας. Aσκήσεις όπου καλείσαι να εφαρμόσεις όσα διδάχτηκες και να παραγάγεις ανάλογα κείμενα. Οι απαντήσεις των Ασκήσεων βρίσκονται στο τέλος του βιβλίου. Kριτήριο αξιολόγησης με ασκήσεις που αφορούν και τα διάφορα κειμενικά είδη αλλά και γραμματικοσυντακτικά φαινόμενα ή το λεξιλόγιο που αναλύονται στην αντίστοιχη ενότητα του σχολικού βιβλίου. Οι απαντήσεις των Κριτηρίων αξιολόγησης βρίσκονται στο τέλος του βιβλίου. Θεώνη Ντρίνια

2

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Η Παράγραφος: Ενότητα 1: Ταξίδια, τόποι, μεταφορικά μέσα Ενότητα 2: Κατοικία Ενότητα 3: 28η Οκτωβρίου Ενότητα 4: Διατροφή Ενότητα 5: 17η Νοέμβρη Ενότητα 6: Η ζωή σε άλλους τόπους Ενότητα 7: Η ζωή έξω από την πόλη Ενότητα 8: Χριστούγεννα Ενότητα 9: Συσκευές Ενότητα 10: Ατυχήματα Ενότητα 11: Συγγενικές σχέσεις Ενότητα 12: 25η Μαρτίου Ενότητα 13: Τρόποι ζωής και επαγγέλματα Ενότητα 14: Πάσχα Ενότητα 15: Κινηματογράφος Θέατρο Ενότητα 16: Μουσεία Ενότητα 17: Πόλεμος και ειρήνη Απαντήσεις:

4

5 ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ H Παράγραφος Η ΣΧΕΣΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ-ΚΕΙΜΕΝΟΥ Η παράγραφος είναι ένα σύνολο προτάσεων με ολοκληρωμένο νόημα. Κάθε κείμενο αποτελείται από παραγράφους, καθεμία από τις οποίες αναπτύσσει μια πλευρά του θέματος του κειμένου. Είναι λοιπόν απαραίτητο να γνωρίζουμε κάποια βασικά στοιχεία για το πώς γράφουμε μια καλά οργανωμένη παράγραφο. Αρχικά, πρέπει να κατανοήσουμε πως κάθε παράγραφος διαθέτει βέβαια αυτονομία, αφού έχει το δικό της περιεχόμενο (αναπτύσσει μια πλευρά του θέματος του κειμένου), συγχρόνως όμως συνδέεται νοηματικά με τις άλλες παραγράφους του κειμένου (προηγούμενες και επόμενες), καθώς όλες μαζί αναφέρονται στο κεντρικό θέμα του κειμένου. ÔÌ (Ù Ì ÚË) ÙË apple Ú ÁÚ ÊÔ Μια παράγραφος αποτελείται συνήθως από τρία μέρη: 1. Θεματική πρόταση ή περίοδο: παρουσιάζει (επιγραμματικά) το θέμα, την κύρια ιδέα της παραγράφου. 2. Λεπτομέρειες ή σχόλια: αναλύουν, αναπτύσσουν το θέμα της παραγράφου. 3. Κατακλείδα: αποτελεί το συμπέρασμα που προκύπτει από την ανάλυση του θέματος ή συνοψίζει όσα έχουν αναφερθεί στα σχόλια για το θέμα της παραγράφου.

6 12 ËÌÂÈÒÛÂÈ ñ ıâì ÙÈÎ appleúfiù ÛË Û Ó ıˆ Ú ÛÎÂÙ È ÛÙËÓ Ú ÙË apple Ú ÁÚ ÊÔ. ªappleÔÚ fiìˆ Ó ÙÔappleÔıÂÙËıÂ Î È Û ÏÏ ÛËÌ ÙË, apple.. ÛÙÔ Ù ÏÔ. ªappleÔÚ ÎfiÌ Ó Âapple Ó Ï Ì - ÓÂÙ È ÎÈ ÏÏ ÊÔÚ ÁÈ ÌÊ ÛË,  Ù Ì ÙÈ ÈÂ Ï ÍÂÈ Â Ù ÌÂ È ÊÔÚÂÙÈÎ. ªappleÔÚ Âapple ÛË Ë Î ÚÈ È ÌÈ apple Ú - ÁÚ ÊÔ Ó ÌË ËÏÒÓÂÙ È ÍÂÎ ı Ú Ì ÌÈ ıâì ÙÈÎ appleúfiù - ÛË, ÏÏ Ó ÂÓÓÔÂ Ù È Â ÎÔÏ applefi Ù Û fiïè ( ÏÂappleÙÔÌ ÚÂÈ-  ) ÙË apple Ú ÁÚ ÊÔ ( Ùfi Û Ó ıˆ ÙÔ Û Ó ÓÙ Ì Û - ÌappleÂÈÚÔ Û ÁÁÚ Ê ). ñ Î Ù ÎÏ ÂÓ Â Ó È apple ÓÙ apple Ú ÙËÙË Û ÌÈ apple Ú ÁÚ - ÊÔØ ÌappleÔÚ ËÏ Ó apple Ú Ï appleâù È. ΔÈ appleú appleâè Ó appleúôû Ô Ì Û ÌÈ apple Ú ÁÚ ÊÔ ñ Οι λεπτομέρειες πρέπει να αναπτύσσουν επαρκώς το θέμα της παραγράφου (που δηλώνεται στη θεματική πρόταση) και να μην ξεφεύγουν από αυτό (να μην είναι δηλαδή άσχετες προς αυτό). ñ Οι λεπτομέρειες της παραγράφου πρέπει να αναφέρονται με μια λογική σειρά. Ας υποθέσουμε πως σε μια παράγραφο θέλουμε να περιγράψουμε ένα δώρο που μας έκαναν. Θα πρέπει να δώ- Για παράδειγμα σουμε τα στοιχεία της περιγραφής με μια συγκεκριμένη, λογική σειρά, ώστε αυτός που θα διαβάσει την περιγραφική μας παράγραφο να μπορέσει να αναπαραστήσει στο μυαλό του το αντικείμενο για το οποίο μιλάμε. Δεν μπορούμε λοιπόν να αναφέρουμε πρώτα κάποια ειδικά χαρακτηριστικά, μετά να μιλή-

7 Η ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 13 σουμε για το πώς αυτό χρησιμοποιείται ή λειτουργεί, έπειτα να αναφέρουμε κάποια άλλα ειδικά χαρακτηριστικά του και, τέλος, να πούμε τι είναι αυτό το δώρο και να δώσουμε μια γενική εικόνα με τα βασικά χαρακτηριστικά του (σχήμα, μέγεθος, χρώμα κ.λπ.) έτσι θα είναι εξαιρετικά δύσκολο γι αυτόν που διαβάζει την παράγραφό μας να καταλάβει πώς είναι αυτό το αντικείμενο. Η λογική σειρά που θα έπρεπε ν ακολουθήσουμε στις λεπτομέρειες της παραγράφου μας στην περίπτωση αυτή είναι: τι είναι το δώρο αυτό μια γενική εικόνα του ειδικότερα χαρακτηριστικά τρόπος χρήσης ή λειτουργίας του. ñ Οι λεπτομέρειες μιας παραγράφου πρέπει να συνδέονται λογικά μεταξύ τους, ώστε να μπορεί να καταλαβαίνει κάποιος τη νοηματική σχέση που υπάρχει μεταξύ τους. Πρέπει δηλαδή να μεταβαίνουμε φυσικά και λογικά από τη μια λέξη στην άλλη, από τη μια πρόταση στην άλλη, από τη μια περίοδο στην άλλη, ώστε και τα νοήματα να έρχονται το ένα μετά το άλλο με μια φυσική, λογική σειρά, χωρίς να δημιουργούνται κενά. Η νοηματική σύνδεση των λεπτομερειών επιτυγχάνεται συνήθως με τη χρήση κατάλληλων λέξεων ή φράσεων, που λέγονται συνδετικές. Τέτοιες λέξεις ή φράσεις, για παράδειγμα, είναι: οι συμπλεκτικοί (π.χ. και, ούτε), οι διαζευκτικοί (π.χ. ή, είτε), οι αντιθετικοί (π.χ. αλλά, όμως, ωστόσο, ενώ) σύνδεσμοι λέξεις ή φράσεις που δηλώνουν: αντίθεση (π.χ. παρ όλα αυτά, εκτός από αυτό, αντίθετα) συμπέρασμα (π.χ. λοιπόν, άρα, σύμφωνα με τα παραπάνω) αιτία (π.χ. επειδή, μιας και, εξαιτίας) χρόνο (π.χ. τότε, πριν από λίγο, στο μεταξύ, από τότε που, στη συνέχεια, έπειτα) τόπο (π.χ. πάνω, μέσα, εδώ, στο πλάι, εκεί πέρα, απέναντι) προσθήκη (π.χ. επίσης, επιπλέον, ακόμα) επεξήγηση (π.χ. δηλαδή, με άλλα λόγια, για να γίνω πιο σαφής) κ.ά. Ας υποθέσουμε πως σε μια παράγραφο γράφουμε τα ε- Για παράδειγμα ξής: Χθες έβρεχε όλη μέρα. Στενοχωρηθήκαμε πολύ, γιατί δε θα μπορούσαμε να βγούμε έξω για βόλτα ή για να παίξουμε. Περάσαμε ωραία, καθώς βρήκαμε χίλιους δυο τρόπους να απασχοληθούμε ευχάριστα. Δε μας ένοιαζε καθόλου που δεν είχαμε βγει έξω από το σπίτι. Είναι φανερό πως η νοηματική σύνδεση των προτάσεων παρουσιάζει κάποιο

8 14 πρόβλημα, που δυσχεραίνει την κατανόηση του περιεχομένου της παραγράφου. Κοιτάξτε όμως αμέσως παρακάτω πόσο πιο κατανοητή γίνεται η νοηματική σχέση των προτάσεων μεταξύ τους με την προσθήκη κάποιων κατάλληλων λέξεων ή φράσεων: Χθες έβρεχε όλη μέρα. Αρχικά στενοχωρηθήκαμε πολύ, γιατί δε θα μπορούσαμε να βγούμε έξω για βόλτα ή για να παίξουμε. Τελικά, όμως, περάσαμε ωραία, καθώς βρήκαμε χίλιους δυο τρόπους να απασχοληθούμε ευχάριστα. Έτσι, στο τέλος της ημέρας δε μας ένοιαζε καθόλου που δεν είχαμε βγει έξω από το σπίτι. ËÌÂ ˆÛË Ÿ,ÙÈ Ó Ê Ú ÌÂ ÁÈ ÙË ÓÔËÌ ÙÈÎ Û Ó ÂÛË ÙˆÓ ÏÂappleÙÔÌÂÚÂÈÒÓ ÌÈ apple Ú ÁÚ ÊÔ ÈÛ ÂÈ Î È ÁÈ ÙÈ apple Ú ÁÚ ÊÔ ÂÓfi ÎÂÈÌ - ÓÔ. ËÏ ÔÈ apple Ú ÁÚ ÊÔÈ appleô appleôùâïô Ó Ó ÎÂ ÌÂÓÔ Û Ó- ÔÓÙ È ÓÔËÌ ÙÈÎ ÌÂÙ Í ÙÔ (fiïâ Ó Ê ÚÔÓÙ È ÛÙÔ ÎÂÓÙÚÈ- Îfi ı Ì ÙÔ ÎÂÈÌ ÓÔ )Ø Ë ÓÔËÌ ÙÈÎ Ù Û Ó ÂÛË ÂappleÈÙ Á ÓÂ- Ù È Î È ÌÂ ÙÈ Û Ó ÂÙÈÎ Ï ÍÂÈ ÊÚ ÛÂÈ appleô Ó Ê Ú ÌÂ ÁÈ ÙË Û Ó ÂÛË ÙˆÓ ÏÂappleÙÔÌÂÚÂÈÒÓ Ì Û ÛÂ ÌÈ apple Ú ÁÚ ÊÔ. Ò È ÎÚ ÓÔ ÌÂ ÙÈ apple Ú ÁÚ ÊÔ ÂÓfi ÎÂÈÌ ÓÔ Κάθε παράγραφος διακρίνεται από τις άλλες παραγράφους ενός κειμένου: α. εξωτερικά: η πρώτη σειρά κάθε παραγράφου αρχίζει με την πρώτη λέξη της πιο μέσα από τις πρώτες λέξεις των υπόλοιπων σειρών. Επίσης, όλες οι σειρές τερματίζουν στα δεξιά κανονικά, ενώ η τελευταία μπορεί να τερματίζει ακανόνιστα.

9 Η ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 15 β. εσωτερικά (νοηματικά): κάθε παράγραφος έχει το δικό της περιεχόμενο, που διαφέρει από εκείνο των άλλων παραγράφων (αφού κάθε παράγραφος του κειμένου αναπτύσσει μια άλλη πλευρά του κεντρικού θέματος του κειμένου). ËÌ ˆÛË ΔÔ Î ÚÈÔ ÓfiËÌ ÌÈ apple Ú ÁÚ ÊÔ ÌappleÔÚÂ Ó Ëψı ÌÂ Ó Ó appleï ÁÈfiÙÈÙÏÔ. È appleï ÁÈfiÙÈÙÏÔÈ Ì È ÎÔÏ ÓÔ Ó Î È Ó Î Ù - ÓÔ ÛÔ ÌÂ Ú ÈÎ Ó Î ÌÂÓÔ Î È Ó ÙÔ Ó ÎÂÊ Ï ÈÒÛÔ ÌÂ. È Ùfi ÔÈ appleï ÁÈfiÙÈÙÏÔÈ Ì Â Ó È ÂÍ ÈÚÂÙÈÎ Ú ÛÈÌÔÈ, fiù Ó ı ÏÔ ÌÂ Ó Î ÓÔ Ì ÙËÓ appleâú ÏË Ë ÂÓfi ÎÂÈÌ ÓÔ. Ασκήσεις εφαρμογής Κείμενο 1 α. Το τσίρκο Eloise είναι ένα σύγχρονο τσίρκο από τον Καναδά διαφορετικό από τα άλλα. Δε στεγάζεται σε τέντες, αλλά δίνει τις παραστάσεις του σε θέατρα, δε διαθέτει ζώα αλλά μόνο... πολυτεχνίτες καλλιτέχνες, που είναι ταυτοχρόνως ακροβάτες,

10 16 ηθοποιοί, χορευτές, μουσικοί και κλόουν. Οι παραστάσεις του περιλαμβάνουν συνήθως χορογραφίες... στον αέρα, «ιπτάμενες» ερωτικές ιστορίες, ζωντανή μουσική, μεταμορφώσεις κι εναλλαγές ρόλων και ακροβατικά κόλπα, που κόβουν την ανάσα. Τις περισσότερες φορές τα εισιτήρια των παραστάσεών του είναι εξαντλημένα, ενώ πολλές είναι και οι διθυραμβικές κριτικές που έχει λάβει. Το τσίρκο Eloise, ξεφεύγοντας από την κλασική εικόνα που έχουμε για το τσίρκο, προσφέρει ένα εντυπωσιακό και άκρως ενδιαφέρον θέαμα που έχει καταφέρει να κερδίσει κοινό και κριτικούς. εφ. Ελευθεροτυπία, (διασκευή) β. Για να είναι κανείς καλός καραγκιοζοπαίχτης, θέλει ξεχωριστές ικανότητες, γιατί είναι δουλειά εξαιρετικά δύσκολη και απαιτεί μεγάλη ετοιμότητα πνεύματος. Ο καραγκιοζοπαίχτης κινεί τις φιγούρες, συγκρατεί από μνήμης το έργο, καμιά φορά μάλιστα το συνθέτει εκείνη τη στιγμή, ομιλεί τις διαλέκτους των διαφόρων προσώπων, τραγουδάει τα διάφορα τραγούδια, είναι ταυτοχρόνως σκηνοθέτης, συγγραφέας, ηθοποιός, τραγουδιστής, σκηνογράφος, χορογράφος... Επειδή όμως αυτά όλα σπάνια μπορεί να τα κάνει ένας άνθρωπος, γι αυτό οι πιο πολλοί παίρνουν κοντά τους βοηθούς για τα τραγούδια και για το σχεδίασμα. Γ. Ιωάννου, Ο Καραγκιόζης, εκδ. Εστία (ελαφρώς διασκευασμένο)

11 Η ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 17 ÚˆÙ ÛÂÈ * 1. Να βρείτε τα μέρη από τα οποία αποτελείται καθεμία από τις παραπάνω παραγράφους. Κείμενο 2 Οι σημερινοί άνθρωποι καταναλώνουν πολλούς από τους φυσικούς πόρους τόσο γρήγορα, που η φύση δεν προλαβαίνει να τους ξαναδημιουργήσει. Πώς θα ζήσουν οι επόμενες γενιές ανθρώπων, αν εξαντληθούν αυτοί οι φυσικοί πόροι; Επιπλέον, όπως χρησιμοποιούμε αυτούς τους φυσικούς πόρους, ρυπαίνουμε το περιβάλλον. Πώς θα ζήσουμε εμείς καλά και οι επόμενες γενιές καλύτερα, αν καταστρέψουμε το φυσικό μας περιβάλλον; Ειδικότερα στον τομέα της ενέργειας, τα πράγματα είναι πιο δύσκολα. Με τους ορυκτούς πόρους που χρησιμοποιούμε και με τον τρόπο που τους χρησιμοποιούμε, η όξινη βροχή, το νέφος των πόλεων, η υπερθέρμανση της Γης (φαινόμενο του θερμοκηπίου), μαζί με τον επικίνδυνο * Oι απαντήσεις στις Eρωτήσεις βρίσκονται στο τέλος του βιβλίου.

12 18 περιορισμό των ενεργειακών πόρων, απειλούν ολόκληρη την ανθρωπότητα. Πρέπει να σκεφτούμε καλύτερα, λοιπόν, πώς φτάσαμε σε αυτό το σημείο και τι μπορούμε και πρέπει να κάνουμε. Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία σήμερα ότι μπορούμε να ζούμε το ίδιο καλά χρησιμοποιώντας πολύ λιγότερη ενέργεια. Ένας τρόπος για να το πετύχουμε είναι να κατασκευάζουμε καλύτερα τα κτίρια στα οποία ζούμε ή εργαζόμαστε, αλλά και τα αυτοκίνητα, τις μηχανές και τις συσκευές που χρησιμοποιούμε στο σπίτι ή στη δουλειά ή στο δρόμο. Αυτό μπορούν να το κάνουν οι ειδικοί επιστήμονες, αλλά κι εμείς χρειάζεται να προσέχουμε τι αγοράζουμε. Αν π.χ. απαιτήσουμε από τους μηχανικούς να κατασκευάσουν το σπίτι μας με καλή θερμομόνωση και διπλά τζάμια, να εκμεταλλευτούν τον ήλιο και τον αέρα και να μας τοποθετήσουν καλύτερες συσκευές, τότε θα χρειαζόμαστε πολύ λιγότερη από τη μισή ενέργεια που χρησιμοποιούμε σήμερα. Ένας άλλος τρόπος είναι να αλλάξουμε εμείς οι ίδιοι κάποιες από τις συνήθειές μας. Μπορούμε π.χ. να αγοράζουμε μικρότερα αυτοκίνητα και να τα χρησιμοποιούμε λιγότερο. Είναι πιο ευχάριστο και λιγότερο επικίνδυνο να πηγαίνουμε όπου μπορούμε με το λεωφορείο ή το τρένο, ενώ κάνει καλό στην υγεία να περπατάμε με τα πόδια ή να χρησιμοποιούμε το ποδήλατο. Μπορούμε να προσέχουμε περισσότερο και να κλείνουμε, όταν δεν χρειάζονται, τα φώτα και τις βρύσες, τις πόρτες και τα παράθυρα. Μπορούμε να χρησιμοποιούμε περισσότερο ανεμιστήρες οροφής και λιγότερο κλιματιστικά, να χρησιμοποιούμε λάμπες που καταναλώνουν πολύ λιγότερη ενέργεια, να φροντίζουμε για την καλή συντήρηση του καλοριφέρ ή του αυτοκινήτου μας. Λευτέρης Παπαγιαννάκης, «Ανανεώσιμοι φυσικοί και ενεργειακοί πόροι», στο Πολυθεματικό βιβλίο Γυμνασίου για την ευέλικτη ζώνη καινοτόμων δράσεων, ΟΕΔΒ (απόσπασμα διασκευή)

13 Η ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 19 ÚˆÙ ÛÂÈ * 1. Να χωρίσετε το παραπάνω κείμενο σε παραγράφους, δίνοντας σε καθεμία από αυτές έναν πλαγιότιτλο. Κείμενο 3 Και να ταν μόνο αυτό! Αντί να πάρει το δρόμο ευθύς για τη θάλασσα, όπως έκαναν τ αδέλφια και τα πρώτα της ξαδέλφια που βγήκαν κι εκείνα την ίδια νύχτα απ τ αυγό, τράβηξε ακριβώς στην αντίθετη κατεύθυνση. Κι ήταν αυτό βαρύ σφάλμα, θανάσιμο που λένε οι μεγάλοι. Γιατί η μικρή Καρέττα-Καρέττα, όπως οι γονείς της κι οι παππούδες της, κι οι προπαππούδες της, αιώνες τώρα, από πάντα δηλα- * Oι απαντήσεις στις Eρωτήσεις βρίσκονται στο τέλος του βιβλίου.

14 20 δή, ήταν προορισμένη να ζει στις νερένιες γειτονιές, στη θάλασσα. Εκεί θα ήταν το σπίτι της, όχι στη στεριά. Ξεγελάστηκε, αλίμονο, απ τα φανάρια των αυτοκινήτων στη μεγάλη λεωφόρο. Μπερδεύοντας το πάνω με το κάτω, τα πέρασε κι αυτά γι αστέρια, τεράστια αστέρια «Σταμάτα, επιτέλους, τις ανοησίες, χελωνίτσα», ακούστηκε μια βαριά φωνή. «Δεν είμαι η σοφή προγιαγιά σου. Ένα παλιό Φολκσβάγκεν είμαι. Ένα σαραβαλιασμένο αυτοκίνητο. Κι αν έμπαινες στον κόπο να με προσέξεις καλύτερα, θα έβλεπες, καλή μου, πως δε μοιάζω και τόσο με χελώνα. Με σκαθάρι μοιάζω. Κι εσύ... εσύ είσαι μια ονειροπαρμένη χελωνίτσα που λοξοδρόμησε επικίνδυνα, που πριν καλά καλά προφτάσει να βγει απ τ αυγό, θα πήγαινε αδικοχαμένη. Γιατί, κακά τα ψέματα, μόλις έσκαγες μύτη στην άσφαλτο θα σ έκαναν λιώμα οι ρόδες...» Η πρώτη λέξη που ψιθύρισε η χελωνίτσα Καρέττα-Καρέττα, με το που βγήκε απ τ αυγό ήταν: «Αστέρια!!». Για την ακρίβεια ανασηκώνοντας το κεφάλι της είπε με θαυμασμό: «Ποπό, αστέρια!» Και τούτο γιατί γεννήθηκε στην άμμο, πλάι στ ακρογιάλι, μια καλοκαιριάτικη νύχτα με αστροφεγγιά, που εκατομμύρια αστέρια, μικρά, μεγάλα, μεγαλύτερα, κι ακόμη πιο μεγάλα, λαμπύριζαν ψηλά στον ουρανό, τρεμόσβηναν, σαν να της έκλειναν φιλικά το μάτι. Κι εκείνη, μαγεμένη απ την τόση ομορφιά, βάλθηκε να τα μετράει ένα ένα, χωρίς όμως να ξέρει πως είναι αμέτρητα. Έτσι αποξεχάστηκε Έκανε όπισθεν να δει καλύτερα, να καταλάβει, κι αυτό που αντίκρισε την πλημμύρισε αναπάντεχη χαρά. «Ένα άγαλμα!... Δεν πιστεύω στα μάτια μου! Το άγαλμα της προγιαγιάς μου, της αξιότιμης κυ-

15 Η ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 21 ρίας Καρέττα-Καρέττα!» αναφώνησε. «Η σοφή προγιαγιά μου! Αχ, τι τύχη που χω απόψε!» Χρήστος Μπουλώτης, Η χελωνίτσα Καρέττα-Καρέττα και το παλιό Φολκσβάγκεν, από το Ανθολόγιο Λογοτεχνικών κειμένων Γ και Δ Δημοτικού, ΟΕΔΒ ÚˆÙ ÛÂÈ * 1. Στο παραπάνω κείμενο οι παράγραφοι έχουν μπερδευτεί. Μπορείτε να τις βάλετε στη σωστή σειρά; * Oι απαντήσεις στις Eρωτήσεις βρίσκονται στο τέλος του βιβλίου.

16

17 ENOTHTA 1 Ταξίδια, τόποι, μεταφορικά μέσα Α. ΠΩΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΟΥΜΕ ΕΝΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ÔÈ ÛÙÔÈ Â Ó Ê ÚÔ ÌÂ Όταν περιγράφουμε ένα αντικείμενο, αναφέρουμε: ñ Τι είναι, πώς το λένε. ñ Πού βρίσκεται (για αντικείμενο που δεν είναι φορητό). ñ Πώς είναι γενικά χαρακτηριστικά (χρώμα, σχήμα, μέγεθος, υλικό κ.λπ.). ιδιαίτερα χαρακτηριστικά βασικές λεπτομέρειες (δεν αναφέρουμε ασήμαντες ή πολύ «ειδικές» λεπτομέρειες, γιατί υπάρχει κίνδυνος η περιγραφή μας να κουράσει). ñ Πληροφορίες για την ιστορία του (προέλευση, καταγωγή π.χ. κάποιο οικογενειακό κειμήλιο ή κάποιο αντικείμενο ιστορικής αξίας είναι φανερό πως αυτού του είδους οι πληροφορίες δεν είναι υποχρεωτικές, αλλά εξαρτώνται από το αντικείμενο που περιγράφουμε). ñ Χρήση λειτουργία και χρησιμότητά του. ñ Πώς το αποκτήσαμε. ñ Περιστατικά σχετικά μ αυτό (αν υπάρχουν). ñ Συναισθήματα και σκέψεις μας γι αυτό. Περιγραφή είναι η παρουσίαση, η αναπαράσταση με λόγια (προφορικά ή γραπτά) ενός α- ντικειμένου, ενός κτιρίου, ενός τόπου, ενός φαινομένου, ενός γεγονότος, συναισθημάτων κ.λπ. Τα στοιχεία αυτά αναφέρονται σε περίπτωση που το α- ντικείμενο που περιγράφουμε μας ανήκει ή έχουμε κάποια σχέση μ αυτό.

18 24 Ò ÔÚÁ ÓÒÓÔ Ì ÙËÓ appleâúèáú Ê ÓÙÈÎÂÈÌ ÓÔ Τα στοιχεία της περιγραφής μας οργανώνονται ως εξής: ñ Ξεκινάμε από τα γενικά χαρακτηριστικά και προχωράμε στις λεπτομέρειες (από το γενικό στο ειδικό). ñ Οι λεπτομέρειες αναφέρονται με μια συγκεκριμένη σειρά: π.χ. από έξω προς τα μέσα (συνήθως), από πάνω προς τα κάτω, από αριστερά προς δεξιά, ή και αντίστροφα. (Γίνεται φανερό πως η περιγραφή οργανώνεται με άξονα το χώρο.) μ ÛÈÎ ÁψÛÛÈÎ ÛÙÔÈ Â ÙË appleâúèáú Ê Όταν περιγράφουμε, συνήθως χρησιμοποιούμε: ñ Ενεστώτα (γενικά παροντικούς χρόνους) εκτός αν το αντικείμενο που περιγράφουμε υπήρχε στο παρελθόν και τώρα πια δεν υπάρχει ή εμείς δε γνωρίζουμε αν υπάρχει. ñ Επίθετα και επιθετικούς προσδιορισμούς (δίνουν ζωντάνια και παραστατικότητα προβάλλοντας τις ιδιότητες του αντικειμένου που περιγράφουμε, μας βοηθούν να δώσουμε μια ακριβή και σαφή εικόνα του). ñ Τοπικούς προσδιορισμούς (είναι απαραίτητοι στην οργάνωση της περιγραφής, η οποία γίνεται με άξονα το χώρο). Θυμάμαι ότι: Στόχος μιας περιγραφής είναι να δώσει μια ακριβή και σαφή εικόνα αυτού που περιγράφεται.

19 ENOTHTA 1 Δ π π, Δ π, ª Δ º ƒπ ª 25 ËÌ ˆÛË ÙËÓ appleú ÁÌ ÙÈÎfiÙËÙ Ûapple ÓÈ ı Û Ó ÓÙ ÛÔ Ì ÌÈ appleâúèáú - Ê ÂÓÙÂÏÒ ÓÂÍ ÚÙËÙË. ΔÈ appleâúèûûfiùâúâ ÊÔÚ ı Û Ó- ÂÙ È Ì ÙËÓ Ê ÁËÛË. È apple Ú ÂÈÁÌ, fiù Ó appleâúèáú - ÊÔ ÌÂ Ó ÓÙÈΠÌÂÓÔ appleô Ì Ó ÎÂÈ,  ı appleâúèôúèûùô Ì Û ÌÈ appleï appleâúèáú Ê ÙÔ appleò Â Ó È, applefi ÙÈ Â Ó È Î Ù ÛΠ- ÛÌ ÓÔ, ÏÏ ı Ó Ê ÚÔ ÌÂ Î È appleò ÙÔ appleôîù Û ÌÂ, Î appleôè appleâúèûù ÙÈÎ appleô Û ÂÙ ÔÓÙ È Ì Ùfi, Ù ÔappleÔ fiìˆ appleôùâ- ÏÔ Ó Ê ÁËÛË. ÓÙ ÛÙÔÈ, È, Î È Û ÌÈ Ê ÁËÛË Û Ó ıˆ Û ÌappleÏ - ÎÂÙ È Î È Ë appleâúèáú Ê. È apple Ú ÂÈÁÌ, fiù Ó ÊËÁÔ Ì ÛÙ ÌÈ ÈÛÙÔÚ, ÌappleÔÚÂ Ó ÚÂÈ ÛÙÂ Ó appleâúèáú Ô Ì ÙÔÓ ÙfiappleÔ fiappleô È Ú Ì Ù ÛÙËÎÂ Ë ÈÛÙÔÚ, Î appleôè applefi Ù appleúfiûˆapple ÙË ÈÛÙÔÚ appleô apple ÈÍ Ó ÛËÌ ÓÙÈÎfi ÚfiÏÔ Î.Ïapple. Παράδειγμα Απ το παλιό μας σπίτι θυμάμαι λίγα πράγματα. Ήταν κάπου κοντά στο Λυκαβηττό κι είχε ταράτσα που βλεπε στο Φάληρο. Ζούσε μαζί μας ο πατέρας κι είχαμε ένα λαγωνικό που το λέγανε Ντικ. Θυμάμαι και δύο βάζα κινέζικα στις δυο γωνιές της σάλας. Τίποτ άλλο. Η Μαρία όμως θυμάται πολλά. Μας τα λέει καμιά φορά κι εμείς δακρύζουμε, κρυφά η μια από την άλλη.

20 26 Με τον πατέρα πηγαίναμε στη θάλασσα σχεδόν κάθε Κυριακή. Είχε ένα παμπάλαιο αυτοκίνητο που μοιαζε με οβίδα και το λέγαμε «Καραϊσκάκη». Έτσι το χε βαφτίσει ένα παιδί καθώς περνούσαμε από έναν κεντρικό δρόμο της Αθήνας, και μεις χαρήκαμε, γιατί το αυτοκίνητο του πατέρα δεν ήταν κοινό αυτοκίνητο και του άξιζε να έχει ένα όνομα. Το χρώμα του ήταν καφέ ή γκρίζο ή ίσως και χακί, από μέσα ήταν στρωμένο με βυσσινί πετσί αληθινό, μια πολυτέλεια που ερχόταν σε αντίθεση με το σύνολο ήταν ψηλό, εντελώς ανοιχτό και δίχως κουκούλα, με τη μηχανή του κομμένη μπροστά κατακόρυφα σαν φάτσα μούργικου σκύλου πίσω κατέληγε σε μύτη που θύμιζε ουρά τσαλαπετεινού κι εκεί στη μύτη υπήρχε ένα ξύλινο ντουλαπάκι, όπου πετούσαμε τα κοστούμια του μπάνιου, τα ψαρικά, κι ό,τι άλλο, ανάκατα. Κοντολογίς, ήταν ένα αυτοκίνητο με δικό του χαρακτήρα και εμφάνιση προκλητική. Μαργαρίτα Λυμπεράκη, Τα ψάθινα καπέλα, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα, 1997 (στο Γλώσσα ΣΤ Δημοτικού, τεύχος α, ΟΕΔΒ [διασκευή]) Στο παραπάνω κείμενο περιγράφεται ένα αντικείμενο: Τι είναι: ένα αυτοκίνητο. Πώς το λένε: το λέγαμε «Καραϊσκάκη». Πώς είναι: γενικά χαρακτηριστικά παμπάλαιο (γενική εντύπωση) που έμοιαζε με οβίδα (σχήμα) καφέ ή γκρίζο ή ίσως και χακί (χρώμα). λεπτομέρειες (από μέσα προς τα έξω) εσωτερικές: από μέσα ήταν στρωμένο με βυσσινί πετσί αληθινό. εξωτερικές: ήταν ψηλό εντελώς ανοιχτό... μούργι-

21 ENOTHTA 1 Δ π π, Δ π, ª Δ º ƒπ ª 27 κου σκύλου πίσω κατέληγε... ουρά τσαλαπετεινού κι εκεί στη μύτη υπήρχε ένα ξύλινο ντουλαπάκι. Περιστατικά σχετικά μ αυτό: οι οικογενειακές βόλτες στη θάλασσα σχεδόν κάθε Κυριακή. Μ αυτές τις βόλτες συνδέεται και το σχόλιο σχετικά με το ξύλινο ντουλαπάκι στο πίσω μέρος του αυτοκινήτου: όπου πετούσαμε τα κοστούμια του μπάνιου, τα ψαρικά, κι ό,τι άλλο, ανάκατα. (Η ανάμνηση αυτών των κυριακάτικων οικογενειακών εκδρομών στη θάλασσα αποτελεί την αφορμή για την περιγραφή του αυτοκινήτου.) Συναισθήματα σκέψεις: Διαφαίνονται μέσα από τα σχόλια: και μεις χαρήκαμε, γιατί το αυτοκίνητο... του άξιζε να έχει ένα όνομα ήταν ένα αυτοκίνητο με δικό του χαρακτήρα και εμφάνιση προκλητική. (Με βάση τα παραπάνω σχόλια, τα παιδιά φαίνεται πως ήταν περήφανα για το αυτοκίνητο, γιατί ήταν ξεχωριστό, χαίρονταν και καμάρωναν που τραβούσε τα βλέμματα των περαστικών και προκαλούσε εντύπωση με την ιδιαίτερη εμφάνισή του.) Ú ÙËÚÔ ÌÂ fiùè: ÙË Û ÁÎÂÎÚÈÌ ÓË appleâúèáú Ê ÂÓ Ó Ê ÚÔÓÙ È fiï Ù ÛÙÔÈ- Â appleô Ô ÌÂ ÛËÌÂÈÒÛÂÈ. È apple Ú ÂÈÁÌ, ÂÓ Ó Ê ÚÔ- ÓÙ È Ù ÎfiÏÔ ı ÛÙÔÈ Â : appleô Ú ÛÎÂÙ È (ÙÔ appleâúèáú ÊfiÌÂ- ÓÔ ÓÙÈÎÂ ÌÂÓÔ ÌÂÙ ÎÈÓÂ Ù È), appleïëúôêôú Â ÁÈ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ ÙÔ, ÙË Ú ÛË Î È ÙË ÚËÛÈÌfiÙËÙ ÙÔ (Â Ó È ÙÔÓfiËÙÔ appleˆ ÈÛ ÂÈ fi,ùè Î È ÁÈ Ù ÏÏ ÙÔÎ ÓËÙ ), appleò ÙÔ appleôîù Û ÌÂ. Ù Ï ÓÔ ÌÂ ÏÔÈapplefiÓ appleˆ Ù ÛÙÔÈ Â appleô ÛËÌÂÈÒÛ ÌÂ fiùè appleâúèï Ì ÓÂÈ Û Ó ıˆ ÌÈ appleâúèáú Ê ÓÙÈÎÂÈÌ ÓÔ ÂÓ Ó Ê ÚÔÓÙ È Ó ÁÎ ÛÙÈÎ fiï ÛÂ Î ıâ appleâú appleùˆûë. ΔÔ appleôè ÛÙÔÈ Â Ó Ê ÚÔÓÙ È ÛÂ ÌÈ appleâúèáú Ê ÓÙÈÎÂÈÌ ÓÔ ÌappleÔ- ÚÂ Ó ÂÍ ÚÙ Ù È applefi È ÊÔÚÔ apple Ú ÁÔÓÙÂ : apple.. applefi ÙÔ ÈÔ ÙÔ ÓÙÈÎÂ ÌÂÓÔ appleô appleâúèáú ÊÂÙ È, applefi ÙÔ Ó appleúfiîâèù È

22 28 ÁÈ ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎ appleâúèáú Ê (apple.. Ë appleâúèáú Ê ÂÓfi ÓÙÈÎÂÈ- Ì ÓÔ Û ÌÈ ÂÁÎ ÎÏÔapple ÂÈ ) appleâúèáú Ê ÂÓfi ÓÙÈÎÂÈÌ - ÓÔ Ì ÙÔ ÔappleÔ Ô Û Ó ÂfiÌ ÛÙ appleúôûˆappleèî, applefi ÙËÓ ÔappleÙÈÎ ÁˆÓ ÙËÓ appleúfiıâûë ÙÔ appleô appleâúèáú ÊÂÈ ÙÔ ÓÙÈΠÌÂÓÔ (apple.. Ê ÓÙ Û٠٠applefiûô È ÊÔÚÂÙÈÎ ı Â Ó È Ë appleâúèáú Ê ÂÓfi ÙÔÎÈÓ ÙÔ ÁÈ È ÊËÌÈÛÙÈÎfi ÛÎÔapplefi) Î.Ïapple. Η περιγραφή του αυτοκινήτου οργανώνεται: από το γενικό (γενική εντύπωση σχήμα χρώμα) στο ειδικό (λεπτομέρειες). από μέσα (εσωτερικές λεπτομέρειες) προς τα έξω (εξωτερικές λεπτομέρειες). Στη συγκεκριμένη περιγραφή χρησιμοποιούνται: παρελθοντικοί χρόνοι (κυρίως παρατατικός), καθώς το αυτοκίνητο που περιγράφεται ανήκε στο παρελθόν και δεν υπάρχει πια. επίθετα (π.χ. παμπάλαιο, κοινό, βυσσινί, ξύλινο, προκλητική). τοπικοί προσδιορισμοί (π.χ. από μέσα, μπροστά, πίσω, εκεί στη μύτη). Ασκήσεις εφαρμογής Κείμενο 1 Το θρυλικό «Οριάν Εξπρές» Στα τέλη του 19ου αιώνα το ταξίδι με τρένο από την Ευρώπη στην

23 ENOTHTA 1 Δ π π, Δ π, ª Δ º ƒπ ª 29 Οθωμανική αυτοκρατορία ήταν μακρύ και κουραστικό. Οι επιβάτες ήταν αναγκασμένοι να αποβιβάζονται στα σύνορα κάθε χώρας απ όπου περνούσαν, να τα διασχίζουν με τα πόδια και να επιβιβάζονται σε νέα αμαξοστοιχία στα σύνορα της άλλης χώρας για να συνεχίσουν το ταξίδι τους. Τη λύση σ αυτή την ταλαιπωρία έδωσε ένας Ελβετός επιχειρηματίας, ο Ζορζ Ναχελμάκερς. Αυτός συνέλαβε την ιδέα να ιδρύσει μια διεθνή εταιρεία και να δημιουργήσει μια πολυτελή αμαξοστοιχία, που στα σύνορα κάθε χώρας θα άλλαζε μόνο ατμομηχανή. Η αμαξοστοιχία αυτή, που έμελλε να μείνει στην ιστορία, ήταν το περίφημο «Οριάν Εξπρές» (το «εξπρές της Ανατολής» στην ελληνική του μετάφραση), το πρώτο διηπειρωτικό τρένο που κάλυπτε απόσταση χιλιομέτρων σε 62 ώρες και 15 λεπτά, κάνοντας το δρομολόγιο Παρίσι-Κωνσταντινούπολη. Το συρμό τραβούσε μια ατμομηχανή που αποτελούσε τότε το καμάρι της βαυβαρικής βιομηχανίας. Ακολουθούσαν η σκευοφόρος, το βαγόνι εστιατόριο, τρεις κλινάμαξες κι ένα μικρότερο βοηθητικό βαγόνι. Τα βαγόνια είχαν ξύλινη επένδυση, μπλε χρώμα και μεγάλα παράθυρα με κρυστάλλινα τζάμια. Το εσωτερικό του έσφυζε από πολυτέλεια. Τα δάπεδα ήταν καλυμμένα με παχιά χαλιά, στις οροφές υπήρχαν λάμπες φωταερίου με κρύσταλλα διαφανή και μπρούντζινα δεσίματα, απαστράπτοντες νιπτήρες με μπρούντζινες χειρολαβές και πορσελάνη, ενώ οι επιβάτες μπορούσαν να χαλαρώσουν και να αναπαυτούν στα βελούδινα υπνοδωμάτια, που ήταν πλήρως εξοπλισμένα με μπάνιο, γραφείο και αναπαυτικά κρεβάτια. Μπορούσαν επίσης να απολαύσουν τον καφέ τους ή το ποτό τους ή οποιοδήποτε γεύμα επιθυμούσαν στο πολυτελές εστιατόριο. Ουσιαστικά το «Οριάν Εξπρές» ήταν ένα πολυτελέστατο κινητό ξενοδοχείο με ανέσεις που μόνο σε λίγα ευρωπαϊκά ξενοδοχεία μπορούσε να βρει κανείς εκείνη την εποχή. Φυσικά το ταξίδι με το

24 30 «Οριάν Εξπρές» ήταν πανάκριβο, οπότε λίγοι εκλεκτοί ταξιδιώτες μπορούσαν να το απολαύσουν. Το «Οριάν Εξπρές» γνώρισε μεγάλες δόξες. Στα μέσα όμως της δεκαετίας του 1970 άρχισε η αντίστροφη μέτρηση, καθώς δεν μπορούσε να συναγωνιστεί το κατά πολύ ταχύτερο αεροπλάνο, που όλο και περισσότεροι ταξιδιώτες προτιμούσαν πια. Στις 20 Μαΐου 1977 πραγματοποίησε το τελευταίο του ταξίδι. Σήμερα εξακολουθεί να υπάρχει στην Ελβετία, όπου πραγματοποιεί σύντομες εκδρομές εφόσον ναυλωθεί από 200 με 300 άτομα. Το πολυτελές αυτό τρένο έγινε θρύλος που συνδέθηκε με διάφορες ιστορίες, ενώ αποτέλεσε θέμα για πάμπολλες ταινίες, με πιο γνωστές το «Έγκλημα στο Οριάν Εξπρές», την κινηματογραφική μεταφορά του ομώνυμου αστυνομικού μυθιστορήματος της Αγκάθα Κρίστι, και την ταινία Τζέιμς Μποντ «Από τη Ρωσία με αγάπη», σκηνές της οποίας έχουν γυριστεί μέσα σ αυτό. Αν θέλετε να πάρετε μια ιδέα από το φημισμένο «τρένο των βασιλιάδων», όπως συνήθιζαν να το αποκαλούν, δε θα χρειαστεί να ταξιδέψετε μέχρι την Ελβετία. Αρκεί να ταξιδέψετε μέχρι τη Θεσσαλονίκη και να επισκεφτείτε το βαγόνι-εστιατόριο του αυθεντικού «Οριάν Εξπρές» που σώζεται και εκτίθεται στην αυλή του Μουσείου Σιδηροδρόμου Κορδελιού. ÚˆÙ ÛÂÈ * 1. Τι περιγράφεται στο κείμενο; * Oι απαντήσεις στις Eρωτήσεις βρίσκονται στο τέλος του βιβλίου.

25 ENOTHTA 1 Δ π π, Δ π, ª Δ º ƒπ ª Ποια από τα παρακάτω στοιχεία αναφέρονται στην περιγραφή; (Να τα εντοπίσετε στο κείμενο.) Πώς λένε το περιγραφόμενο αντικείμενο. Εξωτερικά χαρακτηριστικά. Εσωτερικά χαρακτηριστικά. Πληροφορίες για την ιστορία του. Χρήση και χρησιμότητά του. Σκέψεις και συναισθήματα του συγγραφέα γι αυτό. 3. Σε ποιο χρόνο γίνεται η περιγραφή και γιατί;.

26 32 Κείμενο 2 Χίντενμπουργκ: το μεγαλύτερο αερόπλοιο Το Χίντενμπουργκ κατέχει το ρεκόρ του μεγαλύτερου αερόπλοιου που κατασκευάστηκε ποτέ. Ανήκε στον τύπο των πηδαλιοχούμενων Ζέπελιν (ονομάστηκαν έτσι από τον κατασκευαστή τους Γερμανό κόμη Φερδινάνδο Φον Ζέπελιν) και είχε σχήμα ατράκτου με πτερύγια στην ουρά για σταθεροποίηση. Διέθετε τέσσερις κινητήρες ντίζελ, ιπποδύναμης ίππων στο πίσω μέρος, που κατέληγαν σε έλικες, για την κίνησή του στον αέρα. Η μέγιστη ταχύτητα του αερόπλοιου έφτανε τα 132 χλμ. την ώρα. Είχε το εκπληκτικό μήκος των 245 μέτρων πάνω από τρεις φορές το μήκος ενός σύγχρονου Μπόινγκ 747. Όταν ήταν πλήρως φορτωμένο, ζύγιζε 220 τόνους. Η ανυψωτική του ισχύς προερχόταν από κυβικά μέτρα αέριου υδρογόνου. Το αέριο αποθηκευόταν σε 16 κυψέλες οι οποίες στηρίζονταν σε ένα μεταλλικό πλέγμα, καλυμμένο από ένα εξωτερικό υφασμάτινο περίβλημα. Δύο μεγάλα καταστρώματα κάλυπταν όλο το εσωτερικό από τη μια άκρη μέχρι την άλλη. Στο πάνω κατάστρωμα υπήρχε ένα σαλόνι που φιλοξενούσε ένα μικρό πιάνο, κατασκευασμένο από ελαφρύ αλουμίνιο στην άλλη πλευρά του ίδιου καταστρώματος υπήρχε ένας χώρος περιπάτου με παράθυρα που χάριζαν καταπληκτική θέα. Οι καμπίνες των επιβατών βρίσκονταν σε ένα διάδρομο, που υπήρχε μεταξύ του χώρου περιπάτου και του σαλονιού. Κάθε καμπίνα είχε έναν πτυσσόμενο νιπτήρα, ενώ τα μπάνια και το ντους βρίσκονταν κάτω, στο κατάστρωμα Β, όπου βρισκόταν επίσης η κουζίνα, καθώς και τα μαγειρικά σκεύη του πληρώματος. Το Χίντενμπουργκ εκτελούσε υπερατλαντικές επιβατηγές πτή-

27 ENOTHTA 1 Δ π π, Δ π, ª Δ º ƒπ ª 33 σεις από τη Φρανκφούρτη της Γερμανίας στο Ρίο ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας και τις ΗΠΑ. Στις 6 Μαΐου του 1937 όμως το Χίντενμπουργκ, λίγο πριν προσγειωθεί, τυλίχθηκε ξαφνικά στις φλόγες και συνετρίβη προκαλώντας το θάνατο σε 36 από τους 97 συνολικά επιβαίνοντες. Η τραγωδία του Χίντενμπουργκ σήμανε και το τέλος των επιβατηγών πτήσεων με αερόπλοια. Μυστήρια της Ιστορίας, εκδ. Σαββάλας (διασκευή) ÚˆÙ ÛÂÈ * 1. Ποια πορεία ακολουθεί η περιγραφή του Χίντενμπουργκ; * Oι απαντήσεις στις Eρωτήσεις βρίσκονται στο τέλος του βιβλίου.

28 34 2. Ποιοι χρόνοι χρησιμοποιούνται στην παραπάνω περιγραφή και γιατί; 3. Να βρείτε στο κείμενο επίθετα που δηλώνουν υλικό και να σημειώσετε τα ουσιαστικά από τα οποία παράγονται. 4. Να βρείτε στο κείμενο τοπικά επιρρήματα ή επιρρηματικές φράσεις που βοηθούν στην οργάνωση της περιγραφής.