ΒΑΣΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥ Μάθημα 14: Συνοψίζοντας...

Transcript

1 ΒΑΣΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥ Μάθημα 14: Συνοψίζοντας...

2 Είναι ΠΟΛY σημαντικό να καταλαβαίνουμε ότι:

3 Χρωμόσωμα - γονίδιο - DNA Jkjk kjkjk jkjkjk hjjhj hjhjh

4 - Ομόλογα χρωμοσώματα - αλληλόμορφα γονίδια Κάθε ζευγάρι ομόλογων χρωμοσωμάτων έχει 1 χρωμόσωμα μητρικής και 1 χρωμόσωμα πατρικής προέλευσης Μία διευκρίνιση για τις εικόνες των χρωμοσωμάτων σε βιβλία Τα χρωμοσώματα στο μεγαλύτερο μέρος της ζωής του κυττάρου είναι όπως στη διπλανή εικόνα (δηλ. «μονά») Ωστόσο, συνήθως στα βιβλία τα βλέπουμε όπως στην κάτω εικόνα: δηλ. τα βλέπουμε «διπλασιασμένα», όπως ουσιαστικά είναι μόνο μετά την αντιγραφή του DNA που γίνεται όταν κύτταρο πρόκειται να διαιρεθεί

5 Τύποι γονιδίων & ΠΩΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΟΥΝΤΑΙ επικρατή υπολειπόμενα ίσο - επικρατή φυλοσύνδετα: αυτό που βρίσκονται στο Χ χρωμόσωμα

6 «Μείωση & ποικιλομορφία»: τυχαίος ο διαχωρισμός χρωμοσωμάτων - άρα γονιδίων- κατά το σχηματισμό γαμετών Ηηξ Διαβήτης Όχι Διαβήτης Διαβήτης ξκξκ Διαβήτης 6 δάκτυλα 5 δάκτυλα 5 δάκτυλα 6 δάκτυλα ηξηξ Όχι Διαβήτης Όχι διαβήτης ηηξ Όχι Διαβήτης 6 δάκτυλα 5 δάκτυλα

7 Χρωμοσωμικές ανωμαλίες: τι και πώς... βνβν

8 Μείωση - γονιμοποίηση - μίτωση

9 Παραδείγματα Ηξηξη Γηγη ηξηξηξ γγηγ ηξηξ

10 Προσοχή σε συμβολισμούς γονίδιων, γαμέτες και ερμηνεία αποτελεσμάτων (. πιθανότητες ΙΔΙΕΣ σε KAΘΕ γέννηση) Γονείς: AA x Aa Γαμέτες: Α & Α, a Παιδιά: ΑΑ, Αa Γονείς: AaBb x Aabb Γαμέτες: ΑΒ, Αb & ab, ab Παιδιά: AaBB, AaBb, AaBb, Aabb Τα φυλοσύνδετα γονίδια συμβολίζονται ως εκθέτες στο Χ - με μικρό γράμμα αν είναι υπολειπόμενα και - με κεφαλαίο αν είναι επικρατή - π.χ.: X A X a x X a Y

11 Πώς δουλεύουμε σε κάθε διασταύρωση 1. Ορίζουμε τους γονείς σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουμε γι αυτούς και ασφαλώς για τον τύπο του γονιδίου που ευθύνεται για το χαρακτηριστικό ή την ασθένεια που μελετάμε 2. Προβλέπουμε όλα τα πιθανά αναπαραγωγικά κύτταρα κάθε γονιού ( «γαμέτες»), δηλ. όλα τα πιθανά ωάρια της μαμάς και όλα τα πιθανά σπερματοζωάρια του μπαμπά 3. Κάνουμε όλους τους πιθανούς συνδυασμούς μεταξύ των πιθανών αναπαραγωγικών κυττάρων του ενός και του άλλου γονιού για να βρούμε όλες τις πιθανές περιπτώσεις για κάθε παιδί τους και τέλος 4. Βεβαιωνόμαστε ότι είμαστε σε θέση να ερμηνεύσουμε σωστά τις πιθανότητες που υπολογίσαμε

12 ΤΟ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Τι περιλαμβάνει το αναπαραγωγικό σύστημα του άνδρα και τι το αναπαραγωγικό σύστημα της γυναίκας; Πώς γίνεται η γονιμοποίηση και τι συμβαίνει μετά από αυτήν στο γονιμοποιημένο ωάριο;;;; Πώς τρέφεται το έμβρυο στη μήτρα της μητέρας;;; Πώς ρυθμίζεται ορμονικά ο κύκλος της γυναίκας;;; Τι επιχειρείται με τις αντισυλληπτικές μεθόδους και πώς;;;

13 Η ΟΜΟΙΟΣΤΑΣΗ Τι σημαίνει «ομοιόσταση»; Πώς επιτυγχάνεται η «ομοιόσταση»; Παραδείγματα «ομοιόστασης» - πώς ρυθμίζεται το επίπεδο του σακχάρου στο αίμα - πώς ρυθμίζεται το επίπεδο του νερού στα ούρα

14 ΤΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Πώς «αντιδρούμε» σε εξωτερικές αλλαγές Τα μέρη & οι λειτουργίες του νευρικού μας συστήματος Τα νευρικά κύτταρα Η μεταφορά ηλεκτρικών μηνυμάτων Παραδείγματα λειτουργίας του νευρικού μας συστήματος ( π.χ. για αντανακλαστικές κινήσεις) Αισθητήρια όργανα & αισθήσεις ΔΟΜΗ - ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

15 ΤΟ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Τα αγγεία : αρτηρίες - τριχοειδή-φλέβες - η δομή τους // η λειτουργία τους Η καρδιά : η δομή της // η λειτουργία της Το αίμα - η κυκλοφορία του μέσα στο σώμα μας (σχήμα??) - το περιεχόμενό του (κυτταρικό και μη) - οι λειτουργίες του ΔΟΜΗ - ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

16 ΤΟ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Γιατί αναπνέουμε, δηλ. εισπνέουμε & εκπνέουμε αέρα; - πρόσληψη Ο 2 & αποβολή CO 2 ( ανταλλαγή αερίων ) Πού μας χρειάζεται το O 2 & από πού προκύπτει το CO 2 ; - οξυγόνο βιοχημικές αντιδράσεις παραγωγής ενέργειας από τροφικά μόρια στα κύτταρά διοξείδιο του άνθρακα Ποιο είναι το ταξίδι του αέρα στο σώμα μας; πνεύμονες αιμοφόρα αγγεία αιμοφόρα αγγεία CO 2 - κύτταρα - Ο 2 ΔΟΜΗ - ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

17 ΤΟ ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Η έννοια της τροφής - δομικά υλικά // ενέργεια Η πορεία της τροφής μέσα στο σώμα μας - διάσπαση σε τροφικά μόρια μέσα στον πεπτικό σωλήνα - πέρασμα από το εσωτερικό του π.σ. μέσα στα κύτταρα του τοιχώματος του π.σ. & από εκεί στο αίμα - μεταφορά σε όλο το σώμα με τα αιμοφόρα αγγεία - πέρασμα από τα αιμοφόρα αγγεία που φτάνουν σε κάθε ιστό του σώματος μέσα στα εκεί κύτταρα - αξιοποίηση μέσα σε κάθε κύτταρο του σώματός μας σε αντιδράσεις συνθέσεων μορίων & παραγωγής ενέργειας Η φράση «είμαστε ό,τι τρώμε» ΔΟΜΗ - ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

18 ΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΜΑΣ Ο κόσμος των κυττάρων: - επίπεδα οργάνωσης σώματος (διαφοροποίηση κυττάρων) - μικρό μέγεθος - διάχυση - ώσμωση - κυτταρική επιφάνεια: πρωτεΐνες - κανάλια / μεταφορείς / υποδοχείς - κυτταρική διαίρεση, κυτταρικός κύκλος - βλαστοκύτταρα - μεταβολισμός, ένζυμα

19 «Καλό Διάβασμα»!!!