«ΚΑΛΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΕΙΔΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΑΛΟΙΠΩΝ ΠΛΟΙΩΝ»

Transcript

1 Ολοκληρωμένη Πράσινη Διαχείριση Πετρελαιοειδών Αποβλήτων και Καταλοίπων με βάση τον Κύκλο Ζωής ΟΔΗΓΟΣ ΠΡΑΣΙΝΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΥΛΛΟΓΗ & ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΕΙΔΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΑΛΟΙΠΩΝ «ΚΑΛΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΕΙΔΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΑΛΟΙΠΩΝ ΠΛΟΙΩΝ» ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΑΘΗΝΑ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2014 LIFE10/ ENV/GR/606 1

2 Ομάδα Σύνταξης Οδηγού Κυρκίτσος Φίλιππος Δρ. Περιβαλλοντολόγος, Υπεύθυνος σύνταξης και συντονιστής Ομάδας Έργου Παπαθεοχάρη Σταυρούλα MSc Περιβαλλοντολόγος Μακρυνίκα Αικατερίνη, Μηχανικός Περιβάλλοντος MSc Χωματίδης Δημήτρης BEng Μηχανικός Περιβάλλοντος MSc Περιβαλλοντολόγος Δαλαμάγκα Αντιγόνη MA Πολιτικός Επιστήμων Περιβαλλοντολόγος Γκιόκα Πολύνα, Επικοινωνιολόγος Μιχαλόπουλος Χρήστος Δρ. Μηχανολόγος Μηχανικός, MSc LIFE10/ ENV/GR/606 2

3 Περιεχόμενα Ομάδα Σύνταξης Οδηγού... 2 Περιεχόμενα... 3 Ευρετήριο Πινάκων... 4 Ευρετήριο Εικόνων Διαχείριση Πετρελαϊκών Αποβλήτων & Καταλοίπων Πλοίων Προέλευση Συλλογή Οδηγός Καλών Πρακτικών Διαχείρισης Πετρελαϊκών Αποβλήτων & Καταλοίπων Πλοίων Χωριστή Συλλογή & Προσωρινή Αποθήκευση Διαδικασίες Εξοπλισμός Υποδομές Προσωπικό Παράδοση Παραλαβή Διαδικασίες Εξοπλισμός Υποδομές Προσωπικό Προσωρινή Αποθήκευση σε Ευκολίες Υποδοχής Διαδικασίες Εξοπλισμός Υποδομές Προσωπικό Μεταφορά Διαδικασίες Εξοπλισμός Υποδομές Προσωπικό Επεξεργασία Διαδικασίες Εξοπλισμός Υποδομές Προσωπικό LIFE10/ ENV/GR/606 3

4 Ευρετήριο Πινάκων Πίνακας 1: Κωδικοί Χωριστής Συλλογής Απόβλητων Λιπαντικών Ελαίων Μηχανών Εσωτερικής Καύσης & Κιβωτίων Ταχυτήτων Πλοίων... 9 Πίνακας 2: Κωδικοί Χωριστής Συλλογής Απόβλητων Υδραυλικών Ελαίων Ανυψωτικών Μηχανών Πλοίων... 9 Πίνακας 3: Κωδικοί Χωριστής Συλλογής Πετρελαϊκών Απόβλητων & Καταλοίπων Μηχανοστασίου Πλοίων Πίνακας 4: Κωδικοί Χωριστής Συλλογής Πετρελαϊκών Απόβλητων & Καταλοίπων Φορτίου 10 Πίνακας 5: Κωδικοί Χωριστής Συλλογής Πετρελαϊκών Απόβλητων & Καταλοίπων Διαχωριστή Ελαίου Νερού & Ακάθαρτου Έρματος Πίνακας 6: Κωδικοί Χωριστής Συλλογής Πετρελαϊκών Απόβλητων & Καταλοίπων Υγρών Καυσίμων Πίνακας 7: Σημάνσεις Κινδύνου Αποθήκευσης & Μεταφοράς Αποβλήτων που αφορούν σε Απόβλητα Λιπαντικά Έλαια Πίνακας 8: Ενδεικτικό Εμπλεκόμενο Προσωπικό για Διαχείριση tn/y Πετρελαϊκών Αποβλήτων & Καταλοίπων Πλοίων Ευρετήριο Εικόνων Εικόνα 1: Σήμανση Προσανατολισμού Μέσου Προσωρινής Αποθήκευσης Εικόνα 2 : Δεξαμενές IBC χωρίς ή με Σκέπαστρο Εικόνα 3: Πορτοκαλί Πινακίδα με Αριθμό Αναγνώρισης και UN LIFE10/ ENV/GR/606 4

5 1 Διαχείριση Πετρελαϊκών Αποβλήτων & Καταλοίπων Πλοίων Ως πετρελαϊκά απόβλητα και κατάλοιπα πλοίων (ΠΑΚΠ) ορίζεται το σύνολο των κατηγοριών ΠΑΚ που παράγονται σε χώρους, μονάδες και εγκαταστάσεις που αφορούν σε θαλάσσιες (μη χερσαίες) δραστηριότητες. 1.1 Προέλευση Γενικότερα, τα ΠΑΚΠ, ως προς την επί του πλοίου προέλευσή τους μπορούν να επιμεριστούν στις ακόλουθες τρεις βασικές κατηγορίες: - ΠΑΚΠ που αφορούν σε μίγματα νερού, ελαιωδών αποβλήτων, χρησιμοποιημένων ορυκτελαίων ή/και γαλακτωμάτων από τους υδροσυλλέκτες του μηχανοστασίου, τα οποία είναι γνωστά ως σεντινόνερα. Ως σεντίνα μηχανοστασίου ορίζεται το δίκτυο υδροσυλλεκτών στον πυθμένα του μηχανοστασίου. - ΠΑΚΠ που αφορούν σε λάσπες από κατακαθίσεις στις δεξαμενές φορτίου προκειμένου για μεταφορά υγρών καυσίμων από πετρελαιοφόρα πλοία. Τα εν λόγω ΠΑΚΠ αφορούν στα σεντινόνερα φορτίου όπου, κατ αναλογία με το χώρο του μηχανοστασίου, ως σεντίνα φορτίου ορίζεται το δίκτυο υδροσυλλεκτών στον πυθμένα των δεξαμενών φορτίου. Στην κατηγορία αυτή, εντάσσονται και τα μίγματα νερού ΠΑΚΠ που προκύπτουν ως απόβλητο από τις διαδικασίες έκπλυσης των δεξαμενών φορτίου. - Ακάθαρτο θαλασσινό έρμα, προκειμένου για δεξαμενόπλοια που ερματίζουν δεξαμενές φορτίου στις οποίες προηγουμένως μεταφέρονταν υγρά καύσιμα σε χύδην μορφή. Για την περίπτωση όπου, κατά τη διαδικασία αφερματισμού και επαναφόρτωσης, οι ποσότητες του απορριπτόμενου έρματος περιέχουν πετρέλαιο σε περιεκτικότητα μεγαλύτερη από 15ppm, τότε το ακάθαρτο έρμα, προκειμένου να απορριφθεί στη θάλασσα χρήζει διαχωρισμού των ΠΑΚΠ από την υδατική φάση. Αναλυτικότερα, τα σεντινόνερα μηχανοστασίου αφορούν σε λειτουργικά απόβλητα του πλοίου, υγρής φάσης, που προέρχονται από μια ευρεία ποικιλία πηγών που περιλαμβάνουν (Τριανταφύλλου Γ. και Βεργέτης Μ., 2006; Λυκούρη Χ., 2006): - Διαρροές καυσίμων από φθαρμένες φλάντζες ή/και σωλήνες. - Κατάλοιπα καυσίμου πετρελαίου diesel ή fuel oil. - Ξυσίματα χρωμάτων μηχανών και σκουριές. - Λιπαντικές ύλες κάθε είδους χρησιμοποιημένες ή μη χρησιμοποιημένες. LIFE10/ ENV/GR/606 5

6 - Θαλασσινό νερό που διαρρέει από το σύστημα ψύξης. - Θαλασσινό νερό που εισρέει από τον άξονα. - Διήθημα θαλασσινού νερού κ.ά.. Τα σεντινόνερα φορτίου αφορούν στα ΠΑΚΠ που συγκεντρώνονται στις δεξαμενές φορτίου των δεξαμενοπλοίων που μεταφέρουν υγρά καύσιμα μετά την εκκένωση αυτών και ειδικότερα, κατά τον καθαρισμό τους για την επαναφόρτωση. Συγκεκριμένα, τα σεντινόνερα φορτίου αφορούν σε δύο βασικές κατηγορίες ΠΑΚΠ που περιλαμβάνουν: - Ποσότητες ιλύος υγρών καυσίμων, συμπεριλαμβανομένων και ιζημάτων στερεάς φάσης. Οι ποσότητες αυτές αφορούν στην καθιζάνουσα μάζα του μεταφερόμενου υγρού καυσίμου κατά τον πλου. - Μίγματα των ανωτέρω ΠΑΚΠ με νερό καθαρισμού. Η απομάκρυνση της πετρελαιώδους ιλύος πραγματοποιείται με καθαρισμό της δεξαμενής, συνηθέστερα με νερό. Το παραγόμενο μίγμα αφορά σε απόβλητο έκπλυσης και λόγω της ύπαρξης ιζημάτων και κυρίως της υψηλής περιεκτικότητας σε πετρέλαιο, χρήζει περαιτέρω επεξεργασία διαχωρισμού. Το ακάθαρτο θαλασσινό έρμα προσομοιάζει ως προς τη σύστασή του με τις σεντίνες φορτίου και επιπλέον, έχει ανάλογη προέλευση. Ειδικότερα, η διαδικασία έκπλυσης που προκαλεί το θαλασσινό νερό σε μια δεξαμενή όπου προηγουμένως μεταφερόταν ποσότητα υγρού καυσίμου, έχει ως αποτέλεσμα την δημιουργία επιφανειακού στρώματος νερού ΠΑΚΠ με περιεκτικότητα σε πετρέλαιο που καθιστά απαγορευτική την απόρριψη και χρήζει διαχωρισμού της υδατικής από την ελαιώδη φάση. 1.2 Συλλογή Η συλλογή των ΠΑΚ που παράγονται από πλοία πραγματοποιείται κατόπιν διαχωρισμού αυτών από τις ποσότητες νερού που περιέχουν. Ο εν λόγω διαχωρισμός επιτυγχάνεται μέσω μιας ευρείας ποικιλίας τεχνολογιών και αποσκοπεί στην παραγωγή, αφενός των ποσοτήτων ΠΑΚ που πρόκειται να παραδοθούν στις ευκολίες υποδοχής, αφετέρου, σε ποσότητες ύδατος που απορρίπτονται στη θάλασσα. Βασική προϋπόθεση για την απόρριψη του ύδατος που προκύπτει από τις τεχνολογίες διαχωρισμού είναι, να περιέχει ποσότητα πετρελαίου μικρότερη από 15ppm σύμφωνα με την κείμενη κοινοτική νομοθεσία και τις Διεθνείς Συμβάσεις. Με τον τρόπο αυτό διαχωρίζονται τα ΠΑΚ που προέρχονται από σεντίνες μηχανοστασίου και φορτίου, καθώς επίσης και τα ΠΑΚ που προέρχονται από πρωτοβάθμιο και δευτεροβάθμιο καθαρισμό του ακάθαρτου νερού έρματος. Ειδικότερα, προκειμένου για μίγματα νερού ΠΑΚ που αφορούν σε ποσότητες ακάθαρτου έρματος, η διαδικασία διαχωρισμού πραγματοποιείται σε δύο στάδια που αφορούν σε έκπλυση των δεξαμενών ακάθαρτου έρματος και εν συνεχεία, σε διαχωρισμό της υδατικής φάσης από τα ΠΑΚ, αφού αυτά συλλεχθούν σε δεξαμενές προσωρινής αποθήκευσης μαζί με τις σεντίνες φορτίου και μηχανοστασίου. Ως εκ τούτου, οι πρακτικές διαχωρισμού μεταξύ υδατικής φάσης που απορρίπτεται στη θάλασσα και μιγμάτων νερού ΠΑΚ σχετικά LIFE10/ ENV/GR/606 6

7 με τη διαχείριση του ακάθαρτου έρματος, αφορούν κατ αρχήν σε πρακτικές καθαρισμού των δεξαμενών του πλοίου. Μετά το διαχωρισμό μεταξύ νερού έρματος και μιγμάτων νερού ΠΑΚ, το έρμα απορρίπτεται στη θάλασσα, αφού προηγουμένως διαπιστωθεί ότι, περιέχει πετρέλαιο σε περιεκτικότητα μικρότερη από 15ppm. Σε αντίθετη περίπτωση, διακόπτεται η διαδικασία απόρριψης και το έρμα, ανάλογα με την ποσότητά του, οδηγείται είτε σε δεξαμενές καταλοίπων, είτε σε συστήματα διαχωρισμού νερού ΠΑΚ. Προκειμένου για τη συλλογή ποσοτήτων νερού ΠΑΚ που αφορούν σε σεντίνες φορτίου, οι μέθοδοι που εφαρμόζονται επικεντρώνονται στον καθαρισμό των δεξαμενών φορτίου. Κατόπιν, το μίγμα νερού ΠΑΚ μετά τη διαδικασία έκπλυσης, οδεύει μέσω των υδροσυλλεκτών προς τις δεξαμενές καταλοίπων, όπου και υφίσταται περαιτέρω διαχωρισμό της υδατικής φάσης. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων τα μίγματα νερού ΠΑΚ που αφορούν σε σεντίνες φορτίου, με το πέρας των εργασιών καθαρισμού των δεξαμενών, οδηγούνται στις δεξαμενές καταλοίπων για περαιτέρω διαχωρισμό της υδατικής φάσης. Προκειμένου για τα μίγματα νερού ΠΑΚ που παράγονται στο χώρο του μηχανοστασίου (σεντίνες μηχανοστασίου), αυτά μέσω των αντίστοιχων υδροσυλλεκτών οδηγούνται, είτε στη δεξαμενή καταλοίπων όπου αναμειγνύονται με τα υπόλοιπα κατάλοιπα (σεντίνες φορτίου και ΠΑΚ από ακάθαρτο έρμα), είτε καταλήγουν σε ξεχωριστή δεξαμενή που βάσει νομοθεσίας, ονομάζεται δεξαμενή συγκέντρωσης ΠΑΚ μηχανοστασίου (ΥΑ 3232 Β MARPOL/108/91/ /1992 ). Για την περίπτωση όπου, οι σεντίνες μηχανοστασίου περιέχουν μεγάλες ποσότητες νερού, τότε οδηγούνται στα συστήματα διαχωρισμού νερού ΠΑΚ όπου, η μεν υδατική φάση απορρίπτεται στη θάλασσα, οι δε ποσότητες ΠΑΚ καταλήγουν στη δεξαμενής συγκέντρωσης σεντινών μηχανοστασίου ή στις δεξαμενές καταλοίπων. Γενικότερα, οι ποσότητες των υγρών αποβλήτων πλοίου που αφορούν σε μίγματα νερού ΠΑΚ όπου η υδατική φάση υπέρτερη ποσοτικά, πριν την απόρριψή τους στη θάλασσα ανιχνεύονται από ειδικές συσκευές σε ότι αφορά στην περιεκτικότητα αυτών σε ΠΑΚ. Για την περίπτωση όπου, η περιεκτικότητα σε ΠΑΚ είναι μικρότερη από 15ppm, τότε το απόβλητο θεωρείται ότι περιέχει αμελητέες έως και καθόλου ρυπογόνες ουσίες και απορρίπτεται στη θάλασσα. Στον αντίποδα, για περιεκτικότητες σε ΠΑΚ μεγαλύτερες από 15ppm, το υγρό απόβλητο οδηγείται σε συστήματα διαχωρισμού της υδατικής φάσης από τις ποσότητες ΠΑΚ. Τα εν λόγω συστήματα, που θα αναλυθούν στη συνέχεια, αποσκοπούν στην κατακράτηση των ΠΑΚ και στο διαχωρισμό της υδατικής φάσης, η οποία και απορρίπτεται στη θάλασσα αφού προηγουμένως διαπιστωθεί μέσω συσκευών ανίχνευσης ότι, η περιεκτικότητα αυτής σε πετρέλαιο είναι μικρότερη από 15ppm. Τέλος, προκειμένου για υγρά απόβλητα όπου τα ΠΑΚ υπερτερούν ποσοτικά (π.χ. χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια, διαρροές υγρών καυσίμων κ.ά.), οδηγούνται απευθείας στις δεξαμενές καταλοίπων προκειμένου, κατά τον ελλιμενισμό, να παραδοθούν στις ευκολίες υποδοχής. LIFE10/ ENV/GR/606 7

8 Αναφορικά με τις δεξαμενές καταλοίπων, αυτές αποτελούν τον τερματικό σταθμό των ΠΑΚ επί του πλοίου. Στις δεξαμενές αυτές καταλήγουν όλες εκείνες οι ποσότητες μιγμάτων ΠΑΚ νερού όπου η περιεκτικότητα σε πετρέλαιο υπερβαίνει τα 15ppm. Στις δεξαμενές καταλοίπων καταλήγουν οι σεντίνες φορτίου, τα μίγματα νερού ΠΑΚ από τη διαχείριση του ακάθαρτου έρματος και σε ορισμένες περιπτώσεις, οι σεντίνες μηχανοστασίου. Βάσει νομοθεσίας, οι εν λόγω δεξαμενές έχουν συγκεκριμένη χωρητικότητα ανά περίπτωση που αφορά σε κατηγοριοποίηση των πλοίων ανάλογα με την ωφέλιμη χωρητικότητά ή/και την ισχύ των μηχανών τους. Η παράδοση των ΠΑΚ από τις αντίστοιχες δεξαμενές καταλοίπων, επιτυγχάνεται μέσω δικτύου σωληνώσεων μεταφοράς προς τους χώρους των ευκολιών υποδοχής. Μετά την μετάγγιση των ΠΑΚ, οι σωληνώσεις μεταφοράς καθαρίζονται με χρήση θαλασσινού νερού υπό πίεση. Η παροχή του πεπιεσμένου θαλασσινού νερού γίνεται είτε από αγωγό του δικτύου πυρόσβεσης του πλοίου, είτε από αγωγό παροχής θαλασσινού νερού επί της προκυμαίας. Ως ευκολίες υποδοχής ορίζεται το σύνολο των πλωτών ή/και χερσαίων εγκαταστάσεων στις οποίες πραγματοποιείται συγκέντρωση και προσωρινή αποθήκευση των ΠΑΚ που παραδίδονται κατά τον ελλιμενισμό των πλοίων. Οι πλωτές ευκολίες υποδοχής αφορούν σε μικρά φορτηγά πλοία (φορτηγίδες) που διαθέτουν επαρκείς αποθηκευτικούς χώρους για την παραλαβή και προσωρινή αποθήκευση ποσοτήτων ΠΑΚ από πλοία. Εν συνεχεία, οι φορτηγίδες παραδίδουν τα απόβλητα σε χερσαίες ευκολίες υποδοχής. Το πλεονέκτημα των πλωτών ευκολιών υποδοχής αφορά στο γεγονός ότι, η παραλαβή των ΠΑΚ μπορεί να γίνει εν πλω και επιπλέον, πλησίον λιμένων που δεν διαθέτουν χερσαίες ευκολίες υποδοχής. Το βασικότερο μειονέκτημα αναφορικά με τη χρήση των φορτηγίδων έγκειται στο ότι, απαιτείται η ύπαρξη κατάλληλων καιρικών συνθηκών προκειμένου να πραγματοποιηθεί η μετάγγιση των ΠΑΚ. Επίσης, οι πλωτές ευκολίες υποδοχής μπορούν να παραλάβουν και να αποθηκεύσουν ποσότητες που αφορούν σε σεντίνες μηχανοστασίου και φορτίου σε αντιδιαστολή με το ακάθαρτο έρμα όπου, λόγω των μεγάλων ποσοτήτων του, απαιτεί διαχείριση από χερσαίες εγκαταστάσεις. Οι χερσαίες εγκαταστάσεις υποδοχής αποβλήτων πλοίου και ειδικότερα ΠΑΚ, αφορούν σε μονάδες που βρίσκονται πλησίον των λιμενικών εγκαταστάσεων και διαθέτουν επαρκείς χώρους για την προσωρινή αποθήκευση των ΠΑΚ, καθώς επίσης και μέσα συλλογής και μεταφοράς των ΠΑΚ (βυτιοφόρα οχήματα ή σιδηροδρομικά βαγόνια) από τις σωληνώσεις παράδοσης του πλοίου έως τους αποθηκευτικούς χώρους. Ορισμένες χερσαίες ευκολίες υποδοχής βρίσκονται εγκατεστημένες σε θέσεις επί του λιμένα με τρόπο τέτοιο που καθίσταται εφικτή η μετάγγιση των ΠΑΚ μέσω δικτύου σωληνώσεων απευθείας από τις δεξαμενές του πλοίου στις δεξαμενές προσωρινής αποθήκευσης της εγκατάστασης υποδοχής. Στην περίπτωση αυτή, τα μέσα μεταφορά παραλαμβάνουν τα ΠΑΚ από τις ευκολίες υποδοχής και τα μεταφέρουν στις εγκαταστάσεις επεξεργασίας ή/και τελικής διάθεσης. LIFE10/ ENV/GR/606 8

9 2 Οδηγός Καλών Πρακτικών Διαχείρισης Πετρελαϊκών Αποβλήτων & Καταλοίπων Πλοίων Με δεδομένο ότι, τα ΠΑΚΠ εμφανίζουν μεγάλη ποικιλομορφία, η χωριστή συλλογή πρέπει να λαμβάνει υπόψη την κατά το δυνατόν ελαχιστοποίηση της ανάμιξης ΠΑΚ με διαφορετικές ιδιότητες (π.χ. πετρελαϊκά κατάλοιπα δεξαμενών με ΑΛΕ). Στο πλαίσιο αυτό, απαιτείται η χωριστή συλλογή τουλάχιστον για τις ακόλουθες κατηγορίες ΠΑΚΠ, βάσει της κωδικοποίησης αυτών σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Κατάλογο Αποβλήτων (ΕΚΑ). Συγκεκριμένα, οι κωδικοί κατά ΕΚΑ για ΠΑΚΠ των οποίων η ανάμιξη πρέπει να αποφεύγεται παρατίθενται σε διαφορετικούς Πίνακες. Για τους κωδικούς ΠΑΚΠ του ίδιου Πίνακα, είναι επιθυμητή η χωριστή συλλογή, ωστόσο, όταν αυτό δεν είναι εφικτό, οι εν λόγω Κωδικοί μπορούν να τύχουν επεξεργασίας και σε ανάμικτη μορφή. Πίνακας 1: Κωδικοί Χωριστής Συλλογής Απόβλητων Λιπαντικών Ελαίων Μηχανών Εσωτερικής Καύσης & Κιβωτίων Ταχυτήτων Πλοίων Κωδικός & Υποκωδικός Κατηγορίας Αποβλήτου * * * Κατηγορία Αποβλήτου Απόβλητα ελαίων και απόβλητα υγρών καυσίμων (εκτός βρώσιμων ελαίων) Απόβλητα έλαια μηχανής, κιβωτίου ταχυτήτων και λίπανσης Χλωριωμένα έλαια μηχανής, κιβωτίου ταχυτήτων και λίπανσης με βάση τα ορυκτά Μη χλωριωμένα έλαια μηχανής, κιβωτίου ταχυτήτων και λίπανσης με βάση τα ορυκτά Συνθετικά έλαια μηχανής, κιβωτίου ταχυτήτων και λίπανσης Πίνακας 2: Κωδικοί Χωριστής Συλλογής Απόβλητων Υδραυλικών Ελαίων Ανυψωτικών Μηχανών Πλοίων Κωδικός & Υποκωδικός Κατηγορίας Αποβλήτου Κατηγορία Αποβλήτου Απόβλητα ελαίων και απόβλητα υγρών καυσίμων (εκτός βρώσιμων ελαίων) LIFE10/ ENV/GR/606 9

10 Κωδικός & Υποκωδικός Κατηγορίας Αποβλήτου Κατηγορία Αποβλήτου Απόβλητα υδραυλικών ελαίων * Υδραυλικά έλαια που περιέχουν PCB ή PCT * Χλωριωμένα υδραυλικά έλαια με βάση τα ορυκτά * Μη χλωριωμένα υδραυλικά έλαια με βάση τα ορυκτά Σύνθετα υδραυλικά έλαια Πίνακας 3: Κωδικοί Χωριστής Συλλογής Πετρελαϊκών Απόβλητων & Καταλοίπων Μηχανοστασίου Πλοίων Κωδικός & Υποκωδικός Κατηγορίας Αποβλήτου Κατηγορία Αποβλήτου Απόβλητα ελαίων και απόβλητα υγρών καυσίμων (εκτός βρώσιμων ελαίων) Έλαια υδροσυλλεκτών πλοίων Έλαια υδροσυλλεκτών πλοίων από εσωτερικής ναυσιπλοΐας Έλαια υδροσυλλεκτών πλοίων από αποχετεύσεις προκυμαιών Έλαια υδροσυλλεκτών πλοίων άλλης ναυσιπλοΐας Πίνακας 4: Κωδικοί Χωριστής Συλλογής Πετρελαϊκών Απόβλητων & Καταλοίπων Φορτίου Κωδικός & Υποκωδικός Κατηγορίας Αποβλήτου Κατηγορία Αποβλήτου Απόβλητα μη προδιαγραφόμενα άλλως στος κατάλογο Απόβλητα από τον καθαρισμό δεξαμενών μεταφοράς και αποθήκευσης καθώς και βαρελιών Απόβλητα από τον καθαρισμό δεξαμενών θαλάσσιας μεταφοράς που περιέχουν πετρέλαιο LIFE10/ ENV/GR/606 10

11 Πίνακας 5: Κωδικοί Χωριστής Συλλογής Πετρελαϊκών Απόβλητων & Καταλοίπων Διαχωριστή Ελαίου Νερού & Ακάθαρτου Έρματος Κωδικός & Υποκωδικός Κατηγορίας Αποβλήτου Κατηγορία Αποβλήτου Περιεχόμενα διαχωριστή ελαίου / νερού Στερεά υλικά από θαλάμους υπολειμμάτων και στερεά υλικά διαχωριστή ελαιου / νερού Λάσπες διαχωριστή ελαίου / νερού Λάσπες υποδοχέα Έλαια από διαχωριστές ελαίου / νερού Ελαιώδη ύδατα από διαχωριστές ελαίου / νερού Μίγματα αποβλήτων από θαλάμους υπολειμμάτων και διαχωριστές ελαίου / νερού Πίνακας 6: Κωδικοί Χωριστής Συλλογής Πετρελαϊκών Απόβλητων & Καταλοίπων Υγρών Καυσίμων Κωδικός & Υποκωδικός Κατηγορίας Αποβλήτου Κατηγορία Αποβλήτου Απόβλητα υγρών καυσίμων Καύσιμο πετρέλαιο και πετρέλαιο ντίζελ Βενζίνη Άλλα καύσιμα 2.1 Χωριστή Συλλογή & Προσωρινή Αποθήκευση Η χωριστή συλλογή των ΠΑΚΠ αφορά κατ αρχήν, σε διαχωρισμό των αντίστοιχων ποσοτήτων ανάλογα με την προέλευσή τους επί του πλοίου. Υπενθυμίζεται ότι, οι βασικές κατηγορίες ΠΑΚΠ που παράγονται επί του πλοίου περιλαμβάνουν: - Απόβλητα μηχανοστασίου, γνωστά και ως σεντινόνερα (bilge water). - Ακάθαρτο νερό έρματος (ballast water), προκειμένου για πλοία μεταφοράς υγρών καυσίμων (δεξαμενόπλοια: tankers) που ερματίζουν τις δεξαμενές φορτίου. LIFE10/ ENV/GR/606 11

12 - Κατάλοιπα φορτίου προκειμένου για πλοία μεταφοράς υγρών καυσίμων (δεξαμενόπλοια: tankers) - Κατάλοιπα δεξαμενής καυσίμων που αφορούν σε καθιζήματα του καυσίμου που χρησιμοποιείται για τις ανάγκες πρόωσης του πλοίου. - Απόβλητα λιπαντικά έλαια μηχανών εσωτερικής καύσης και κιβωτίων ταχυτήτων. - Υδραυλικά έλαια ανυψωτικών μηχανών. Η προσωρινή αποθήκευση αφορά σε συγκέντρωση των ΠΑΚΠ, από τους χώρους (δεξαμενές) συλλογής τους, στις δεξαμενές χωριστής αποθήκευσης, επί του πλοίου Διαδικασίες Οι διαδικασίες χωριστής συλλογής των ΠΑΚΠ περιλαμβάνουν: - Προ-επεξεργασία σεντινόνερων: Άντληση σεντινόνερων από το χώρο συγκέντρωσης προς τη δεξαμενή σεντινόνερων (bilge tank) με χωριστό σύστημα σωληνώσεων. Άντληση σεντινόνερων από τη δεξαμενή χωριστής συλλογής προς το διαχωριστή ελαίου νερού για διαχωρισμό υδατικής φάσης. Διέλευση υδατικής φάσης από το μετρητή πετρελαίου. Απόρριψη της υδατικής φάσης στη θάλασσα όταν η περιεκτικότητα σε ενώσεις πετρελαίου είναι μικρότερη από 15ppm. Επιστροφή της υδατικής φάσης στη δεξαμενή σεντινόνερων όταν η περιεκτικότητα σε ενώσεις πετρελαίου είναι μεγαλύτερη από 15ppm. Διοχέτευση ελαιώδους φάσης σεντινόνερων στη δεξαμενή καταλοίπων κλασμάτων πετρελαίου. - Προ-επεξεργασία καταλοίπων φορτίου: Άντληση καταλοίπων φορτίου από το χώρο συγκέντρωσης προς τη δεξαμενή καταλοίπων φορτίου. - Προ-επεξεργασία ακάθαρτου έρματος (για πλοία που ερματίζουν τις δεξαμενές φορτίου): Άντληση ακάθαρτου έρματος από το χώρο συγκέντρωσης προς τη δεξαμενή καταλοίπων φορτίου. Άντληση κατώτερης στάθμης δεξαμενής καταλοίπων φορτίου από τη δεξαμενή καταλοίπων φορτίου προς το διαχωριστή ελαίου νερού. Διαχωρισμός υδατικής φάσης καταλοίπων φορτίου στο διαχωριστή ελαίου νερού. LIFE10/ ENV/GR/606 12

13 Διέλευση υδατικής φάσης από το μετρητή πετρελαίου. Απόρριψη της υδατικής φάσης στη θάλασσα όταν η περιεκτικότητα σε ενώσεις πετρελαίου είναι μικρότερη από 15ppm. Επιστροφή της υδατικής φάσης στη δεξαμενή καταλοίπων φορτίου όταν η περιεκτικότητα σε ενώσεις πετρελαίου είναι μεγαλύτερη από 15ppm. Διοχέτευση ελαιώδους φάσης καταλοίπων φορτίου από το διαχωριστή ελαίου - νερού στη δεξαμενή καταλοίπων φορτίου. - Προ-επεξεργασία καταλοίπων καυσίμων: Άντληση καταλοίπων καυσίμων από το κατώτερο τμήμα της δεξαμενής καυσίμων προς τη δεξαμενή καταλοίπων κλασμάτων πετρελαίου. - Συλλογή των απόβλητων λιπαντικών ελαίων των μηχανών εσωτερικής καύσης σε χωριστή δεξαμενή κατά τις εργασίες συντήρησης αλλαγής ελαίων. - Συλλογή των ελαίων λίπανσης των μηχανών εσωτερικής καύσης σε χωριστή δεξαμενή κατά τις εργασίες συντήρησης αλλαγής ελαίων. - Συλλογή των υδραυλικών ελαίων των ανυψωτικών μηχανών του πλοίου σε χωριστή δεξαμενή κατά τις εργασίες συντήρησης αλλαγής ελαίων Εξοπλισμός Υποδομές Για τη διαδικασία χωριστής συλλογής, απαιτείται η εγκατάσταση δικτύων σωληνώσεων που να συνδέουν τους χώρους συγκέντρωσης των ΠΑΚΠ, ανεξάρτητα από την πηγή προέλευσης αυτών, με τις αντίστοιχες δεξαμενές χωριστής συλλογής. Τα εν λόγω δίκτυα σωληνώσεων απαιτείται να εξυπηρετούνται από αντίστοιχα αντλητικά συγκροτήματα. Τα μέσα προσωρινής αποθήκευσης, ο εξοπλισμός προ-επεξεργασίας και τα μετρητικά όργανα που απαιτούνται περιλαμβάνουν: - Δεξαμενή σεντινόνερων. - Δεξαμενή καταλοίπων φορτίου (βαρέα κλάσματα πετρελαίου). - Δεξαμενή καταλοίπων κλασμάτων πετρελαίου. - Δεξαμενή χωριστής συλλογής απόβλητων λιπαντικών ελαίων, ελαίων κιβωτίων ταχυτήτων και υδραυλικών ελαίων. Με δεδομένο ότι, οι εργασίες συντήρησης του μηχανολογικού εξοπλισμού του πλοίου που αφορούν σε παραγωγή των ανωτέρω ΠΑΚ γίνονται κατά την παραμονή του πλοίου σε λιμένα, αρκεί μια δεξαμενή φορητού τύπου για την προσωρινή αποθήκευση κάθε μιας από τις εν λόγω κατηγορίες ΠΑΚΠ, κατά τις αντίστοιχες εργασίες συντήρησης. - Διαχωριστή ελαίου νερού. - Μετρητή πετρελαίου. LIFE10/ ENV/GR/606 13

14 2.1.3 Προσωπικό Για την άντληση των ΠΑΚΠ από τους χώρους παραγωγής τους απαιτείται ένας χειριστής που θα μεριμνά για την έγκαιρη συλλογή των αντίστοιχων ποσοτήτων. 2.2 Παράδοση Παραλαβή Η παράδοση των ΠΑΚ μπορεί να πραγματοποιηθεί με πλωτά ή με χερσαία μέσα. Η επιχείρηση στην οποία έχουν ανατεθεί οι ευκολίες υποδοχής πλοίων είναι υπεύθυνη ώστε η παραλαβή να τηρεί όλες τις τελωνειακές διαδικασίες που προβλέπονται από τη νομοθεσία. Κατά την παραλαβή απαιτείται να πληρούνται συγκεκριμένες προϋποθέσεις που περιλαμβάνουν: - Απαιτούμενες άδειες για την συλλογή όλων των κατηγοριών ΠΑΚΠ και να εξασφαλίζει ώστε αυτά θα διατίθενται για επεξεργασία, αξιοποίηση ή και τελική διάθεση σε αδειοδοτημένους χώρους με τη διαδικασία που προβλέπεται από τις σχετικές διατάξεις, με ευθύνη και έξοδά του και χωρίς καμία απολύτως επιβάρυνση του αρμόδιου φορέα - Λεπτομερές διάγραμμα εργασιών- μεθόδων που περιγράφει όλες τις φάσεις παραλαβής- μεταφοράς- τυχόν επεξεργασίας- τελικής διάθεσης των καταλοίπων, λυμάτων και επικινδύνων αποβλήτων από την στιγμή ειδοποιήσεως (λήψεωςκλήσεως) μέχρι ολοκληρώσεως των εργασιών ανά φάση και με τα τεχνικά χαρακτηριστικά και τις δυνατότητες των χρησιμοποιημένων από τον ανάδοχο μέσων - Μελέτη Οργάνωσης Εργασιών Διαχείρισης Επικινδύνων Αποβλήτων Διαδικασίες Οι διαδικασίες που πρέπει να ακολουθούνται κατά την παράδοση - παραλαβή των ΠΑΚΠ υπό το πρίσμα προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος περιλαμβάνουν: - Μετάγγιση - φόρτωση και συγκεκριμένα, λειτουργία συστημάτων άντλησης και μεταφοράς. Η διαδικασία μετάγγισης θα γίνεται χωριστά για το περιεχόμενο των δεξαμενών καταλοίπων φορτίου (βαρέα κλάσματα) και καταλοίπων κλασμάτων πετρελαίου προς χωριστές δεξαμενές της (πλωτής ή χερσαίας) ευκολίας υποδοχής. - Παρακολούθηση των σωληνώσεων μετάγγισης για εντοπισμό ενδεχόμενης διαρροή πετρελαίου στην θάλασσα. υπεύθυνος καταστρώματος που περιφέρεται στο κατάστρωμα για να διαπιστώσει τυχόν διαρροή πετρελαίου στην θάλασσα - Ασύρματη επικοινωνία (VHF) μεταξύ των εμπλεκόμενων στην παράδοση ΠΑΚ εκ μέρους του εξυπηρετούμενου πλοίου και της ευκολίας υποδοχής. LIFE10/ ENV/GR/606 14

15 - Ενημέρωση του πλοιάρχου του παραδίδοντος πλοίου 12 λεπτά πριν γεμίσουν εντελώς οι δεξαμενές του πλωτού μέσου που παραλαμβάνει τα κατάλοιπα για να αποφευχθεί τυχόν υπερχείλιση. - Άμεση διακοπή μετάγγισης σε περίπτωση έκτακτής ανάγκης (διαρροή πετρελαίου ή/και δυσλειτουργία βλάβη συστημάτων). - Τήρηση σχεδίου φόρτωσης από τον πλοίαρχο (προκειμένου για πλωτή ευκολία υποδοχής) ή από τον υπεύθυνο παραλαβής (προκειμένου για χερσαία ευκολία υποδοχής). Σε αυτό περιλαμβάνονται στοιχεία όπου χρησιμεύουν στον υπολογισμό της στάθμης οποιαδήποτε στιγμή ώστε να είναι να αποφεύγονται φαινόμενα υπερχείλισης. - Έκδοση βεβαίωσης από την επιχείρηση που παρείχε την ευκολία υποδοχής, αντίγραφο της οποίας δίνεται στον πλοίαρχο του εξυπηρετούμενου πλοίου (προκειμένου για πλωτή ευκολία υποδοχής) ή στον υπεύθυνο παραλαβής (προκειμένου για χερσαία ευκολία υποδοχής). Η βεβαίωση περιλαμβάνει πληροφορίες σχετικά με την ημερομηνία, την ποσότητα κα το είδος των αποβλήτων που παραδόθηκαν. - Προκειμένου για την παραλαβή των απόβλητων λιπαντικών ελαίων, ελαίων κιβωτίων ταχυτήτων και υδραυλικών ελαίων, παράδοση της δεξαμενής στην ευκολία υποδοχής, εκκένωση του περιεχομένου σε χωριστή δεξαμενή και επανατοποθέτηση της δεξαμενής φορητού τύπου επί του πλοίου Εξοπλισμός Υποδομές Τα μέσα που χρησιμοποιούνται για την παράδοση των ΠΑΚ είναι του εξυπηρετούμενου πλοίου και διέπονται μέσω του προτύπου διεθνούς συνδέσμου INTERNATIONAL STANDARD CONNECTION. Εξαίρεση αποτελεί η περίπτωση βλάβης των μέσων του εξυπηρετούμενου πλοίου, οπότε και χρησιμοποιούνται τα μέσα του χερσαίου ή πλωτού μέσου που παραλαμβάνει τα ΠΑΚΠ. Συνοψίζοντας, τα μέσα που απαιτούνται κατά την παράδοση παραλαβή ΠΑΚΠ, ανεξάρτητα από το εάν η ευκολία υποδοχής είναι πλωτή ή χερσαία, περιλαμβάνουν: - Αντλητικό συγκρότημα για τη μετάγγιση των ΠΑΚΠ από τις δεξαμενές χωριστής συλλογής προς τις αντίστοιχες δεξαμενές της (πλωτής ή χερσαίας) ευκολίας υποδοχής. - Εύκαμπτη σωλήνωση άντλησης διατομής ανάλογης με την προς μετάγγιση ποσότητα, συμπεριλαμβανομένου του υποστηρικτικού εξοπλισμού (ασφαλιστικά κ.ά.). - Δεξαμενές ευκολίας υποδοχής για χωριστή προσωρινή αποθήκευση των ακόλουθων κατηγοριών ΠΑΚΠ: Σεντινόνερα μηχανοστασίου. LIFE10/ ENV/GR/606 15

16 Κατάλοιπα φορτίου (βαρέα κλάσματα πετρελαίου). Κατάλοιπα κλασμάτων πετρελαίου. Απόβλητα λιπαντικά έλαια. Απόβλητα έλαια λίπανσης κιβωτίων ταχυτήτων. Απόβλητα υδραυλικά έλαια Προσωπικό Το προσωπικό που απαιτείται κατά τις διαδικασίες παράδοσης παραλαβής των ΠΑΚΠ περιλαμβάνει: - Υπεύθυνο παρακολούθησης των συστημάτων άντλησης. - Υπεύθυνο παρακολούθησης (υπεύθυνος καταστρώματος) των σωληνώσεων έναντι διαρροών πετρελαίου κατά τη μετάγγιση. 2.3 Προσωρινή Αποθήκευση σε Ευκολίες Υποδοχής Ως ευκολίες υποδοχής ορίζεται το σύνολο των πλωτών ή/και χερσαίων εγκαταστάσεων στις οποίες πραγματοποιείται συγκέντρωση και προσωρινή αποθήκευση των ΠΑΚ που παραδίδονται κατά τον ελλιμενισμό των πλοίων. Οι πλωτές ευκολίες υποδοχής αφορούν σε μικρά φορτηγά πλοία (φορτηγίδες) που διαθέτουν επαρκείς αποθηκευτικούς χώρους για την παραλαβή και προσωρινή αποθήκευση ποσοτήτων ΠΑΚ από πλοία. Εν συνεχεία, οι φορτηγίδες παραδίδουν τα απόβλητα σε χερσαίες ευκολίες υποδοχής. Το πλεονέκτημα των πλωτών ευκολιών υποδοχής αφορά στο γεγονός ότι, η παραλαβή των ΠΑΚ μπορεί να γίνει εν πλω και επιπλέον, πλησίον λιμένων που δεν διαθέτουν χερσαίες ευκολίες υποδοχής. Το βασικότερο μειονέκτημα αναφορικά με τη χρήση των φορτηγίδων έγκειται στο ότι, απαιτείται η ύπαρξη κατάλληλων καιρικών συνθηκών προκειμένου να πραγματοποιηθεί η μετάγγιση των ΠΑΚ. Επίσης, οι πλωτές ευκολίες υποδοχής μπορούν να παραλάβουν και να αποθηκεύσουν ποσότητες που αφορούν σε σεντίνες μηχανοστασίου και φορτίου σε αντιδιαστολή με το ακάθαρτο έρμα όπου, λόγω των μεγάλων ποσοτήτων του, απαιτεί διαχείριση από χερσαίες εγκαταστάσεις. Οι χερσαίες εγκαταστάσεις υποδοχής αποβλήτων πλοίου και ειδικότερα ΠΑΚ, αφορούν σε μονάδες που βρίσκονται πλησίον των λιμενικών εγκαταστάσεων και διαθέτουν επαρκείς χώρους για την προσωρινή αποθήκευση των ΠΑΚ, καθώς επίσης και μέσα συλλογής και μεταφοράς των ΠΑΚ (βυτιοφόρα οχήματα ή σιδηροδρομικά βαγόνια) από τις σωληνώσεις παράδοσης του πλοίου έως τους αποθηκευτικούς χώρους. LIFE10/ ENV/GR/606 16

17 2.3.1 Διαδικασίες Οι διαδικασίες προσωρινής αποθήκευσης περιλαμβάνουν: - Λήψη των μέτρων ασφαλείας για αποφυγή επαφής του προσωπικού με το προς προσωρινή αποθήκευση ΠΑΚΠ. Σημειώνεται ότι, ορισμένες κατηγορίες ΠΑΚΠ (π.χ. υδραυλικά έλαια) μπορούν να προκαλέσουν ατύχημα κατά την επαφή τους με το δέρμα. - Ταξινόμηση των ΠΑΚΠ. - Επιλογή μέσων προσωρινής αποθήκευσης που χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για το σκοπό αυτό. - Διασφάλιση της καταλληλότητας των μέσων προσωρινής αποθήκευσης κατά τη διαδικασία πλήρωσης αυτών που περιλαμβάνει έλεγχο επαρκούς στεγανότητας. - Έλεγχο και αφαίρεση υπολειμμάτων (καθιζήματα κ.ά.) από το μέσο προσωρινής αποθήκευσης. - Έλεγχο του μέσου προσωρινής αποθήκευσης ως προς τη σήμανση που ενημερώνει για το περιεχόμενο. - Συλλογή των ΠΑΚΠ και προσωρινή αποθήκευση σε υδατοστεγή πλαστική δεξαμενή φορητού τύπου (παλετοδεξαμενή) ή σε μεταλλικό ή/και πλαστικό βαρέλι. Προβλέπεται τουλάχιστον μια δεξαμενή για: Σεντινόνερα μηχανοστασίου. Κατάλοιπα φορτίου (βαρέα κλάσματα πετρελαίου). Κατάλοιπα κλασμάτων πετρελαίου. Απόβλητα λιπαντικά έλαια. Απόβλητα έλαια λίπανσης κιβωτίων ταχυτήτων. Απόβλητα υδραυλικά έλαια. - Τοποθέτηση σήμανσης επί του μέσου προσωρινής αποθήκευσης και σε ευδιάκριτο σημείο αυτού. Οι σχετικές σημάνσεις επιμερίζονται στις σημάνσεις κινδύνου και στις σημάνσεις προσανατολισμού. Ανεξάρτητα από τον τύπου του προσωρινά αποθηκευμένου ΠΑΚΠ, κάθε μέσο προσωρινής αποθήκευσης (δεξαμενή), πρέπει να φέρει σήμανση προσανατολισμού. Η εν λόγω σήμανση (βέλη προσανατολισμού) υποδεικνύει τον ορθό προσανατολισμό της συσκευασίας. Τα αντίστοιχα βέλη πρέπει να τοποθετούνται στις 2 αντίθετες κάθετες πλευρές και να δείχνουν την σωστή κατεύθυνση. LIFE10/ ENV/GR/606 17

18 Εικόνα 1: Σήμανση Προσανατολισμού Μέσου Προσωρινής Αποθήκευσης Οι σημάνσεις κινδύνου εξαρτώνται από τις ιδιότητες των μεταφερόμενων ουσιών. Πρέπει να είναι σε μορφή τετραγώνου κανονισμένο σε γωνία των 40ο με ελάχιστες διαστάσεις 100mm επί 100mm. Αν το μέγεθος της συσκευασίας το απαιτεί οι διαστάσεις των ετικετών μπορούν να μειωθούν εφόσον παραμένει ευδιάκριτη. Οι σημάνσεις κινδύνου πρέπει να υπάρχουν επί των αντίστοιχων μέσων προσωρινής αποθήκευσης τόσο κατά την παραμονή εν αναμονή μεταφοράς, όσο και κατά τη μεταφορά. Ακολούθως, παρατίθεται η σήμανση κινδύνου σύμφωνα με τον Κανονισμό ADR όπου, κατά την προσωρινή αποθήκευση και μεταφορά πρέπει να υπάρχει σε ευκρινές σημείο επί των αντίστοιχων μέσων προσωρινής αποθήκευσης, προκειμένου για ΠΑΚΠ. Πίνακας 7: Σημάνσεις Κινδύνου Αποθήκευσης & Μεταφοράς Αποβλήτων που αφορούν σε Πετρελαϊκά Απόβλητα & Κατάλοιπα Πλοίων ΚΛΑΣΗ ΣΗΜΑ ΣΗΜΑ ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ 9 - ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΕΣ ΟΥΣΙΕΣ Ως προς τη διεκπεραίωση εγγράφων (φυσικών και ηλεκτρονικών) μεταξύ του πλοίου που παραδίδει τα ΠΑΚΠ και της (πλωτής ή χερσαίας) ευκολίας υποδοχής που τα παραλαμβάνει, απαιτείται η υλοποίηση των ακόλουθων διαδικασιών, κατά χρονική αλληλουχία: LIFE10/ ENV/GR/606 18

19 - Ηλεκτρονικά υποβαλλόμενο έντυπο αίτησης, από τον πλοίαρχο προς το ναυτιλιακό πράκτορα, σχετικά με παράδοση αποβλήτων συγκεκριμένων ποιοτικών και ποσοτικών χαρακτηριστικών. Η υποβολή της αίτησης παράδοσης γίνεται πριν την άφιξη του πλοίου στο λιμάνι. - Ηλεκτρονικά υποβαλλόμενο έντυπο ενημέρωσης ειδοποίησης από το ναυτιλιακό πράκτορα προς τον φορέα συλλογής αποβλήτων, με περιεχόμενο που αφορά στα ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά των αποβλήτων, καθώς επίσης και πληροφορίες αναφορικά με το προς ελλιμενισμό πλοίο. - Επεξεργασία πληροφοριών περί ποιοτικών και ποσοτικών χαρακτηριστικών των αποβλήτων από το φορέα συλλογής. - Καταβολή ανταποδοτικού τέλους παράδοσης αποβλήτων από τον πλοίαρχο προς τη λιμενική αρχή. - Αποστολή μέσων παραλαβής μεταφοράς (βυτιοφόρα οχήματα ή/και φορτηγίδες) αποβλήτων, από το φορέα συλλογής προς το πλοίο. - Συμπλήρωση εντύπου με τα ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά των συλλεγόμενων αποβλήτων, το χρόνο και τα μέσα παραλαβής μεταφοράς. Το έντυπο αυτό καταρτίζεται από το φορέα συλλογής. - Υπογραφή και από κοινού επικύρωση του εντύπου εκφόρτωσης από φορέα συλλογής και πλοίαρχο για την πιστοποίηση της παράδοσης και παραλαβής αποβλήτων. - Τήρηση αντιτύπων του πιστοποιητικού εκφόρτωσης από φορέα συλλογής και πλοίαρχο. - Διαδικτυακή ανάρτηση (uploading) του πιστοποιητικού εκφόρτωσης από το φορέα συλλογής. - Ενημέρωση της λιμενικής αρχής από το φορέα συλλογής σχετικά με την επιτυχή ολοκλήρωση της διαδικασίας εκφόρτωσης, παράδοσης και παραλαβής αποβλήτων, καθώς επίσης και του προορισμού αυτών προς την εγκατάσταση επεξεργασίας ή τελικής διάθεσης. - Ενημέρωση του ναυτιλιακού πράκτορα από τον πλοίαρχο σχετικά με την επιτυχή ολοκλήρωση της διαδικασίας παράδοσης και παραλαβής αποβλήτων. - Επικύρωση της διαδικασίας παράδοσης και παραλαβής αποβλήτων από τη λιμενική αρχή, συμπεριλαμβανομένων και των πληροφοριών περί επεξεργασίας τελικής διάθεσης των αποβλήτων. - Έκδοση διεθνούς πιστοποιητικού αποβλήτων πλοίου κατά MARPOL από τη λιμενική αρχή. - Ηλεκτρονική αποστολή διεθνούς πιστοποιητικού αποβλήτων πλοίου κατά MARPOL προς τον πλοίαρχο, το ναυτιλιακό πράκτορα, τη λιμενική αρχή και το φορέα συλλογής. LIFE10/ ENV/GR/606 19

20 2.3.2 Εξοπλισμός Υποδομές Ο ελάχιστος εξοπλισμός που πρέπει να διατίθεται σε μια ευκολία υποδοχής για την προσωρινή αποθήκευση ΠΑΚ από πλοία περιλαμβάνει: - Δεξαμενές (IBC) και βαρέλια πιστοποιημένα σύμφωνα με τις προδιαγραφές UN (σύμφωνα με τις διατάξεις του IMDG και ADR Code) κατάλληλα για την συσκευασία επικίνδυνων υγρών αποβλήτων. Εικόνα 2 : Δεξαμενές IBC χωρίς ή με Σκέπαστρο Ειδικότερα, προκειμένου για πλωτή ευκολία υποδοχής απαιτείται δεξαμενή (αυτοκινούμενη η ρυμουλκούμενη) που πρέπει να διαθέτει ξεχωριστούς χώρους για παραλαβή τριών διαφορετικών υγρών αποβλήτων, που να έχουν ελάχιστη χωρητικότητα 80, 240 και 80m3 αντίστοιχα, αντί της μιας ενιαίας δεξαμενής ελάχιστης χωρητικότητας 400m3. Κατά την περίπτωση όπου, η παραλαβή και μεταφορά των ΠΑΚΠ γίνεται από βυτιοφόρο όχημα, απαιτείται επιπλέον και αντλητικό συγκρότημα μετάγγισης των ΠΑΚΠ από το πλοίο προς το όχημα Προσωπικό Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να διαθέτουν, ειδικευμένο και έμπειρο προσωπικό σε εργασίες παραλαβής και διαχείρισης αποβλήτων πλοίων σε ευκολίες υποδοχής λιμένων. Πιο συγκεκριμένα, θα πρέπει να διαθέτουν, τουλάχιστον το επιστημονικό και συντονιστικό προσωπικό που περιγράφεται ακολούθως. Το προσωπικό αυτό θα πρέπει να έχει εμπειρία, τουλάχιστον ενός έτους, σε εργασίες παραλαβής και διαχείρισης σε ευκολίες υποδοχής λιμένων, η οποία θα αποδεικνύεται με την προσκόμιση επικυρωμένων καταστάσεων των αρμοδίων ασφαλιστικών φορέων καθώς και βιογραφικών σημειωμάτων. Το προσωπικό αυτό κατά τη διάρκεια εκτέλεσης συμβάσεων με λιμάνια θα μπορεί να αντικαθίσταται μόνο από ισοδύναμό του και συνήθως κατόπιν της σύμφωνης γνώμης του αντίστοιχου Λιμενικού Ταμείου. Στο πλαίσιο αυτό, το ελάχιστο προσωπικό που απαιτείται σε μια ευκολία υποδοχής πρέπει να περιλαμβάνει: LIFE10/ ENV/GR/606 20

21 - Ένα (1) Χημικό μηχανικό ή Μηχανικό περιβάλλοντος - Ένα (1) συντονιστή εργασιών (ΟPΕRΑΤΙΟΝ) - Ένα (1) τεχνικό ασφαλείας 2.4 Μεταφορά Ακολούθως, περιγράφονται τα μέσα και οι διαδικασίες που σχετίζονται με τη μεταφορά των ΠΑΚΠ, από τον παραγωγό προς το χώρο μεταφόρτωσης ή/και επεξεργασίας. Οι εμπλεκόμενοι φορείς απαιτείται να είναι αδειοδοτημένοι για μεταφορά επικινδύνων αποβλήτων τουλάχιστον για τις Περιφέρειες μεταφοράς αυτών προς μονάδες επεξεργασίας προς περαιτέρω διαχείριση Διαδικασίες Οι διαδικασίες που πρέπει να εκτελούνται με ευθύνη του μεταφορέα των ΠΑΚΠ περιλαμβάνουν: - Έλεγχο της ταξινόμησης του προς μεταφορά ΠΑΚΠ έτσι ώστε να διακριβωθεί ότι ο μεταφορέας είναι εγκεκριμένος για τη μεταφορά συγκεκριμένου τύπου αποβλήτου. - Έλεγχος των συνοδευτικών εγγράφων. Συγκεκριμένα, ο μεταφορέας πρέπει να ελέγχει ότι, όλες οι προβλεπόμενες, από τη νομοθεσία, πληροφορίες που αφορούν τα προς μεταφορά ΠΑΚΠ έχουν δοθεί από τον παραγωγό αποστολέα πριν τη μεταφορά, ότι τα προβλεπόμενα έγγραφα είναι πάνω στη μονάδα μεταφοράς ή στην περίπτωση που χρησιμοποιούνται τεχνικές ηλεκτρονικής επεξεργασίας δεδομένων (ΕΡΒ) ή ηλεκτρονικής ανταλλαγής δεδομένων (ΕΒΙ) αντί της έγγραφης τεκμηρίωσης, ότι τα δεδομένα είναι διαθέσιμα κατά τη διάρκεια της μεταφοράς κατά τρόπο τουλάχιστον ισοδύναμο με εκείνο της εγγραφής τεκμηρίωσης - Έλεγχος οχήματος μεταφοράς έναντι ενδεχόμενης ύπαρξης εμφανών ελαττωμάτων όπως διαρροές ρωγμές, ελλιπή εξοπλισμό, κ.λπ.. - Έλεγχος ότι δεν έχει παρέλθει η ημερομηνία προθεσμίας για τον επόμενο έλεγχο που αφορά σε μεταφορά μέσω βυτιοφόρων οχημάτων, σε μεταφορά μέσω σταθερών ή/και αποσυνδεόμενων. - Έλεγχος του οχήματος έναντι υπερφόρτωσης - Έλεγχος ορθής λειτουργίας εξοπλισμού ασφαλείας οχήματος. - Έλεγχος ορθής επικόλλησης ετικετών κινδύνου και προβλεπόμενων σημάνσεων. Κατ αναλογία με τις σημάνσεις κινδύνου, τα οχήματα μεταφοράς των ΠΑΚΠ απαιτείται να φέρουν τις προβλεπόμενες σημάνσεις. Οι σημάνσεις αυτές προσδιορίζουν τις ιδιότητες των ουσιών που μεταφέρονται. Συμφώνα με τον LIFE10/ ENV/GR/606 21

22 Κανονισμό ADR και προκειμένου για μεταφορά επικινδύνων αποβλήτων, οι σχετικές σημάνσεις κατά τη μεταφορά αφορούν στις πορτοκαλί πινακίδες. Οι πορτοκάλι πινακίδες φέρουν τον αριθμό αναγνώρισης του κινδύνου και τον αριθμό αναγνώρισης της μεταφερόμενης ύλης. Οι πορτοκαλί χρώματος πινακίδες πρέπει να είναι αντανακλαστικές και έχουν 40 cm βάση κι όχι λιγότερο από 30 cm ύψος με μαύρο πλαίσιο. Η πινακίδα είναι χωρισμένη στη μέση (οριζόντια τομή), στο πάνω μέρος αναγράφεται ο αριθμός αναγνώρισης κινδύνου και στο κάτω μέρος ο αριθμός UN. Εικόνα 3: Πορτοκαλί Πινακίδα με Αριθμό Αναγνώρισης και UN Κατ αναλογία με τις σημάνσεις κινδύνου επί των μέσων προσωρινής αποθήκευσης, οι αριθμοί αναγνώρισης κινδύνου αποτελούνται από 2 ή 3 αριθμούς οι οποίοι υποδεικνύουν τους ακόλουθους κινδύνους 2 εκπομπή αερίου λόγω της πίεσης ή χημικής αντίδρασης 3 ευφλεκτότητα υγρών (ατμών) και αερίων ή αυτό-θερμαινόμενων υγρών 4 ευφλεκτότητα στερεών ή αυτό-θερμαινόμενων στερεών 5 οξειδωτική (πυροδυναμωτική) επίδραση 6 τοξικότητα ή κίνδυνος μολύνσεως 7 ραδιενέργεια 8 διαβρωτικότητα 9 κίνδυνος αυθόρμητης βίαιης αντίδρασης Όταν διπλασιάζεται το σύμβολο αυξάνεται και ο συγκεκριμένος κίνδυνος. Όταν για τη περιγραφή του κινδύνου αρκεί ένας αριθμός τότε αυτός ακολουθείται από LIFE10/ ENV/GR/606 22

23 μηδέν. Εάν ο αριθμός αναγνώρισης έχει ως πρόθεμα το «Χ» σημαίνει ότι η ουσία θα αντιδράσει επικίνδυνα με νερό. Προκειμένου για τα ΠΑΚΠ, τα αντίστοιχα μέσα μεταφοράς (οχήματα και οδηγοί) πρέπει να έχουν την κατάλληλη πιστοποίηση κλάσης, δηλαδή, 9 (UN 3082, περιβαλλοντικά επικίνδυνα υγρά). Στην περίπτωση όπου ο μεταφορές εντοπίσει παραβίαση των παραπάνω απαιτήσεων τότε δεν θα μεταφέρει το φορτίο μέχρι να διευθετηθεί η παράβαση. Εάν, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, παρατηρηθεί παραβίαση που θα μπορούσε να διακινδυνεύσει την ασφάλεια της μεταφοράς, η αποστολή θα πρέπει να σταματήσει το συντομότερο δυνατό, δεδομένων των προϋποθέσεων ασφαλείας της κυκλοφορίας, της ασφαλούς ακινητοποίησης της αποστολής και της δημόσιας ασφαλείας. Η επιχείρησή μεταφοράς μπορεί να συνεχιστεί μόνο όταν η αποστολή συμμορφωθεί με τους κανονισμούς. Στην περίπτωση που η ζητούμενη συμμόρφωση δεν μπορεί να επιτευχθεί και η εξουσιοδότηση δεν μπορεί να δοθεί για το υπόλοιπο του ταξιδιού, η αρμόδια αρχή (αρχές) θα παρέχουν στο μεταφορέα την απαραίτητη διοικητική βοήθεια. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση που ο μεταφορέας ενημερώσει την αρμόδια αρχή (αρχές) ότι η επικινδυνότητα των μεταφερόμενων εμπορευμάτων δεν του γνωστοποιήθηκε από τον αποστολέα και ότι επιθυμεί, δυνάμει του ισχύοντος νόμου περί μεταφορικών συμβάσεων, να εκφορτώσει, να καταστρέψει τα εμπορεύματα ή να τα καταστήσει αβλαβή Εξοπλισμός Υποδομές Ο εξοπλισμός που απαιτείται κατά τη μεταφορά διαφοροποιείται ως προς το εάν τα ΠΑΚΠ αποθηκεύονται σε φορητά μέσα προσωρινής αποθήκευσης (ενδείκνυται για τη διαδικασία χωριστής συλλογής), ή εάν παράγεται ένας τύπος ΠΑΚΠ οπότε και η μεταφορά μπορεί να γίνει σε βυτιοφόρο όχημα. Στο πλαίσιο αυτό, ο εξοπλισμός περιλαμβάνει ένα εκ των ακόλουθων μέσων: - Βυτιοφόρο όχημα με διαστασιολόγηση ανάλογα με τη συχνότητα δρομολογίων και την μεταφερόμενη ποσότητα. - Φορτηγό όχημα με καρότσα για τη μεταφορά φορητών μέσων προσωρινής αποθήκευση (παλετοδεξαμενές ή βαρέλια) Προσωπικό Το προσωπικό που σχετίζεται με τη μεταφορά των ΠΑΚΠ από το χώρο παραγωγής τους προς τη μονάδα επεξεργασίας αφορά στον οδηγό του οχήματος μεταφοράς. LIFE10/ ENV/GR/606 23

24 2.5 Επεξεργασία Η επεξεργασία των ΠΑΚΠ πρέπει να γίνεται με γνώμονα τις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές. Η πλέον ενδεικνυόμενη εξ αυτών αφορά σε τροφοδοσία των ΠΑΚΠ σε διυλιστήρια αργού πετρελαίου. Η εν λόγω μέθοδος τελικής διάθεσης αφορά σε παράδοση των ΠΑΚΠ σε διυλιστήρια αργού πετρελαίου για ανάμιξη αυτών με το κύριο ρεύμα επεξεργασίας προς παραγωγή των τελικών προϊόντων απόσταξης. Βασική προϋπόθεση για την εφαρμογή της εν λόγω πρακτικής αποτελεί η διασφάλιση ότι, τα προς διάθεση ΠΑΚΠ περιέχουν ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα υγρασίας και μικρές περιεκτικότητες σε προσμίξεις στερεάς φάσης. Η διάθεση των ΠΑΚΠ σε διυλιστήριο πετρελαίου αποτελεί μια αρκετά διαδεδομένη βέλτιστη πρακτική, ανεξάρτητα από την περιεκτικότητά τους σε προσμίξεις στερεάς φάσης. Στο πλαίσιο αυτό, τα ΠΑΚΠ από τις ευκολίες υποδοχής οδεύουν προς τα παρακείμενα διυλιστήρια για να αναμειχθούν με το αργό πετρέλαιο προς περαιτέρω επεξεργασία. Η εν λόγω πρακτική ενδείκνυται για ποσότητες ΠΑΚΠ όπου, κατά τη συλλογή τους έχουν σχετικά χαμηλή υγρασία, όπως για παράδειγμα τα υγρά κατάλοιπα καυσίμων, υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι αυτές συλλέγονται ξεχωριστά από τις σεντίνες μηχανοστασίου σε δεξαμενές καταλοίπων. Για την περίπτωση διάθεσης των σεντινών μηχανοστασίου ή/και ποσοτήτων ακάθαρτου έρματος και γενικότερα, προκειμένου για ΠΑΚΠ με σημαντικό ποσοστό περιεκτικότητας σε υδατική φάση, η εν λόγω μέθοδος τελικής διάθεσης απαιτεί την αφυδάτωση των ΠΑΚΠ πριν την ανάμιξη με το αργό πετρέλαιο Διαδικασίες Εν αναμονή τροφοδοσίας της μονάδας επεξεργασίας ΠΑΚΠ, απαιτείται η εφαρμογή καλών πρακτικών ως προς τις διαδικασίες παραλαβής εκφόρτωσης των ΠΑΚΠ από το μέσο μεταφοράς. Οι εν λόγω διαδικασίες αποτελούν ευθύνη του προσωπικού που απασχολείται στη μονάδα επεξεργασίας και περιλαμβάνουν: - Έλεγχος ορθής εκφόρτωσης συμφώνα με το έγγραφο μεταφοράς. - Έλεγχος μέσων μεταφοράς πριν και κατά τη διάρκεια της εκφόρτωσης, έναντι φθορών όπου ενδεχομένως τίθεται σε κίνδυνο η εργασία εκφόρτωσης. Σε τέτοια περίπτωση πρέπει να διασφαλίζεται η μη εκτέλεση της εκφόρτωσης έως τη λήψη κατάλληλων μέτρων. - Αφαίρεση υπολειμμάτων που ενδεχομένως έχουν προσκολληθεί στο εξωτερικό μέρος της δεξαμενής του οχήματος ή του εμπορευματοκιβώτιου κατά τη διάρκεια της διαδικασίας εκφόρτωσης. Προκειμένου για βυτιοφόρο όχημα να διασφαλίζεται το κλείσιμο των βαλβίδων και των ανοιγμάτων επιθεώρησης, - Εκτέλεση της προβλεπόμενης διαδικασίας καθαρισμού και απολύμανσης των οχημάτων και εμπορευματοκιβωτίων LIFE10/ ENV/GR/606 24

25 2.5.2 Εξοπλισμός Υποδομές Ο σχετικός εξοπλισμός αφορά σε χρήση πλυστικού μηχανήματος κατά τη διαδικασία καθαρισμού των δεξαμενών και του οχήματος μεταφοράς. Επιπλέον, απαιτείται η χρήση ανυψωτικών μέσων ή/και μέσων εκφόρτωσης όπου, ανάλογα με τον τύπο του μεταφερόμενου υλικού περιλαμβάνουν: - Ανυψωτικά μηχανήματα (π.χ. γερανούς). - Περονοφόρα οχήματα Προσωπικό Το εμπλεκόμενο προσωπικό αφορά σε εργαζομένους που θα εκτελέσουν τις ανωτέρω εργασίες. Συνολικά, το εμπλεκόμενο προσωπικό στη διαχείριση των ΠΑΚΠ, προκειμένου για ενδεικτική διαχειριζόμενη ποσότητα tn/y παρατίθεται στον ακόλουθο Πίνακα: Πίνακας 8: Ενδεικτικό Εμπλεκόμενο Προσωπικό για Διαχείριση tn/y Πετρελαϊκών Αποβλήτων & Καταλοίπων Πλοίων Τύπος Θέσης Εργασίας Κατηγορία Απασχόλησης & Αριθμός Εμπλεκόμενου Προσωπικού Παραγωγή & Προσωρινή Αποθήκευση 4 (ΙΜΑ) Μεταφορά ΠΑΚΠ προς Εγκατάσταση Ενδιάμεσης Αποθήκευσης Μεταφόρτωσης 3 (ΙΠΑ) Εγκατάσταση Ενδιάμεσης Αποθήκευσης Μεταφόρτωσης (Ευκολία Υποδοχής) 3 (ΙΠΑ) Μεταφορά ΠΑΚΠ προς Εγκατάσταση Επεξεργασίας 3 (ΙΠΑ) Διυλιστήριο Ακατέργαστου Πετρελαίου 24 (ΙΜΑ) (*) ΙΠΑ: Ισοδύναμο Πλήρους Απασχόλησης (**) ΙΜΑ: Ισοδύναμο Μερικής Απασχόλησης LIFE10/ ENV/GR/606 25