ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΙΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Transcript

1 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΙΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Διπλωματική εργασία με θέμα: «Αναβολή και διακοπή εκτέλεσης της ποινής» Ονοματεπώνυμο φοιτήτριας: Κατσαούνη Φιλιππία (Α.Μ. 1772/2010) Επιβλέπων: κ. Δαλακούρας Θεοχάρης Κομοτηνή, Δεκέμβριος

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Α.Εισαγωγή (σελ.1-2) Β.Αναβολή εκτέλεσης της ποινής (σελ.2-57) Β.1).Υποχρεωτική αναβολή εκτέλεσης της ποινής (σελ.2-41) i) Γενικά (σελ.2-3) ii) Νομιμοποίηση δικαιολογητικός λόγος θέσπισης (σελ.3-4) iii) Προϋποθέσεις εφαρμογής (σελ.4-18) iv) Εκτελεστή απόφαση (σελ.5) v) Μη έναρξη εκτέλεσης απόφασης (σελ.6-17) vi) Ο καταδικασθείς να μην είναι προσωρινά κρατούμενος (σελ.17-18) vii) Κρίσιμος χρόνος εμφάνισης της ψυχοπάθειας ένα επιπλέον επιχείρημα υπέρ της απόψεως περί ενάρξεως εκτελέσεως της ποινής από την παραγγελία του Εισαγγελέα προς φυλάκιση (σελ.18-21) ix) Κίνδυνος για τη δημόσια ασφάλεια (σελ.21) x) Δυνατότητα εφαρμογής της διάταξης σε ασθένειες πέραν των ψυχικών (σελ.21-25) xi) Δυνατότητα αναλογικής εφαρμογής του άρ. 555 ΚΠΔ σε ασθένειες πέραν των ψυχικών με βάση τις προτεινόμενες τροποποιήσεις σε ΠΚ και ΚΠΔ (σελ.25-27) xii) Ρητή πρόβλεψη περί αναβολής εκτέλεσης στερητικής της ελευθερία ποινή αναλογική εφαρμογή και σε περίπτωση επιβολής χρηματικής ποινής (σελ.27-29) xiii) Εγκλεισμός του καταδίκου σε δημόσιο ψυχιατρείο (σελ.29-30) xiv) Διάρκεια αναβολής εκτέλεσης (σελ.30-31) xv) Συνυπολογισμός χρόνου διάρκειας αναβολής στο χρόνο έκτισης της ποινής; (σελ.31-35) xvi) Διαφοροποιήσεις με το προτεινόμενο ΣχΚΠΔ ρητώς θα προβλέπεται πλέον η συνεπιμέτρηση του χρόνου αναβολής στο χρόνο εκτέλεσης της ποινής (σελ.35-36) xvii) Καθ' ύλην κατά τόπο αρμοδιότητα για τη χορήγηση της αναβολής εκτέλεσης του άρ. 555 ΚΠΔ (σελ.36-38) xviii) Ένδικα μέσα (σελ.38-39) xix) Σύγκριση των άρθρων 555 KΠοινΔ και 80, παρ. 1 ΚΠοινΔ (σελ.39-41) 2

3 Β.2).Δυνητική αναβολή εκτέλεσης της ποινής (σελ.41-57) i) Γενικά (σελ.41-42) ii) Νομιμοποίηση δικαιολογητικός λόγος θέσπισης (σελ.42-43) iii) Δυνητική εφαρμογή της σχετικής διάταξης εξέταση και άλλων κριτηρίων όπως η επικινδυνότητα του δράστη για τη δημόσια ασφάλεια ειδική υποχρέωση αιτιολογίας (σελ.43-45) iv) Ρητή απαγόρευση συνυπολογισμού χρόνου αναβολής ως χρόνου εκτίσεως της ποινής (σελ.45) v) Περιπτώσεις δυνητικής αναβολής εκτέλεσης (σελ.45-55) vi) Δικονομικά ζητήματα: υποβολή αίτησης αίτημα εξέταση από ιατρούς αυτοπρόσωπη εμφάνιση εξέταση μαρτύρων (σελ.55) vii) Ένδικα μέσα (σελ.56) viii) Καταβολή χρηματικής εγγυήσεως (σελ.56-57) ix) Εκτέλεση ποινής μετά το πέρας της διακοπής και αρμόδια όργανα προς της διάταξή της (σελ.57) Γ.Διακοπή εκτέλεσης της ποινής (σελ.58-83) i) Γενικά ii) Περιοριστική απαρίθμηση χρόνος έναρξης εκτέλεσης (σελ.58) iii) Διαπίστωση λόγου υποχρεωτικής αναβολής της ποινής μετά την έναρξη εκτέλεσης αυτής αναλογική εφαρμογή 555 ΚΠΔ ή διακοπή ποινής; (σελ.60-62) iv) Διακοπή προσωρινής κράτησης (σελ.62-65) v) Παρουσία εκπροσώπηση του καταδικασθέντος κατά τη συζήτηση της αιτήσεως διακοπής (σελ.65) vi) Περιπτώσεις διακοπής (σελ.65-75) vii) Ανήκεστος βλάβη βαριά νόσος (σελ.67-74) viii) Αρμοδιότητα (σελ.75-77) ix) Δικονομικά: χορήγηση διακοπής, δυνατότητα παράτασης αυτής, όρος συνεχούς παραμονής στο νοσοκομείο, επίδοση αντιγράφου της απόφασης περί διακοπής στον κατάδικο και το Διευθυντή του νοσηλευτικού ιδρύματος (σελ.77-78) x) Συνέπειες παραβίασης των τιθέμενων όρων διακοπής εκτέλεσης της ποινής (σελ.78) xi) Ένδικα μέσα κυρώσεις σε περίπτωση μη εμφάνισης προς έκτιση της 3

4 ποινής μετά τη λήξη της διακοπής (σελ.78-79) xii) Παύση λόγων διακοπής εκτέλεση απόφασης (σελ.80) xiii) Μη συνυπολογισμός του χρόνου διακοπής στο χρόνο έκτισης της ποινής και σχετικά προβλήματα ανάκτηση ικανότητας δικαιοπραξίας του καταδικασθέντος (σελ.80-82) xiv) Υποχρέωση καταβολής χρηματικής εγγυήσεως (σελ.82-83) Δ.) Εξέταση των διατάξεων περί αναβολής και διακοπής εκτέλεσης της ποινή υπό το πρίσμα της αρχής της αναλογικότητας (σελ.83-90) Ε.) Ειδικά περί ανηλίκων (σελ ) Στ.) Επίλογος (σελ.101) Βιβλιογραφία αρθρογραφία νομολογία πηγές από το Διαδίκτυο (σελ ) 4

5 ΑΝΑΒΟΛΗ ΚΑΙ ΔΙΑΚΟΠΗ ΤΗΣ ΠΟΙΝΗΣ Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η περάτωση της ποινικής δίκης επέρχεται, μεταξύ άλλων 1, με την έκδοση αθωωτικής ή καταδικαστικής απόφασης. Στην τελευταία αυτή περίπτωση, όταν δηλαδή το δικάζον δικαστήριο καταλήξει σε καταφατική κρίση περί ενοχής του κατηγορουμένου, επιβάλει σε τούτον ποινή, η οποία εν συνεχεία δέον όπως εκτελεστεί, κατά τις επιταγές του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας και των λοιπών ποινικών νομοθετημάτων. Όπως επισημαίνεται, η εκτέλεση της απόφασης υπό ευρεία έννοια και της μέσω τούτης καταγνωσθείσης ποινής, συνιστά την πραγμάτωση της τιμωρού εξουσίας του Κράτους. Η εκτέλεση αποτελεί την τελευταία φάση της ποινικής δίωξης, άλλως δε το τρίτο στάδιο της ποινικής δίκης και ανήκει ως εκ τούτου στη Δικαστική Λειτουργία, δημιουργώντας μία δικονομική έννομη σχέση δημοσίου δικαίου μεταξύ του κράτους και του καταδικασθέντος. 2 Σε ορισμένες, ωστόσο, περιπτώσεις, η έναρξη εκτέλεσης της ποινής (ή η συνέχιση τούτης, εάν ήδη εκτελείται) δεν καθίσταται δυνατή, για συγκεκριμένους λόγους τους οποίους ο νομοθέτης, κατόπιν σταθμίσεως, έχει προκρίνει ως σημαντικότερους από την αξίωση της Πολιτείας προς τιμωρία του δράστη, αλλά και τους λοιπούς σκοπούς της ποινής, και τους οποίους έχει ρητώς συμπεριλάβει στον ΚΠΔ, διατυπώνοντας έτσι τις διατάξεις περί αναβολής και διακοπής της ποινής στα άρθρα 555 έως Στην παρούσα εργασία εξετάζονται αναλυτικά οι ως άνω διατάξεις περί αναβολής και διακοπής της ποινής. Συγκεκριμένα, αναλύεται λεπτομερώς αρχικά ο θεσμός της υποχρεωτικής αναβολής εκτελέσεως, εν συνεχεία της δυνητικής, και τέλος της διακοπής εκτελέσεως της ποινής, με εξέταση των δικαιολογητικών λόγων θεσπίσεως, των προϋποθέσεων εφαρμογής και των λοιπών ανακυπτόντων ζητημάτων 1 Άρθρο 370 ΚΠΔ: Η ποινική δίκη τελειώνει: α) με την καταδίκη ή την αθώωση του κατηγορουμένου, β) με την οριστική παύση της ποινικής δίωξης, όταν έχει γίνει παραίτηση από το δικαίωμα της έγκλησης ή όταν έχει γίνει ανάκλησή της ή όταν έχει αμνηστευθεί η πράξη ή έχει παραγραφεί το αξιόποινό της ή όταν ο κατηγορούμενος έχει πεθάνει, γ) με την κήρυξη της ποινικής δίωξης απαράδεκτης στις περιπτώσεις που υπάρχει δεδικασμένο (άρθρο 57), ή όταν δεν υπάρχει η έγκληση, αίτηση ή άδεια (αρ. 41 και 55) που απαιτείται για τη δίωξη. 2 Γνωμ. Εισαγγ. Θεσσαλονίκης, 2/2000, ΝοΒ 48, σελ.1667, με εκεί παραπομπές : Μπουρόπουλου Ερμ. ΚΠΔ Τομ. Β`, έκδ. Β`, 1957 σελ. 346, Κ. Γαρδίκα ΠοινΧρ Δ` σελ. 438, Ι. Ζαγκαρόλα, Το δίκαιον εκτελέσεως εις τους νέους Κώδικας, ΠοινΧρ Α` σελ. 333, αγορ. ΕισαγΑΠ υπό την ΑΠ 215/1953 ΠοινΧρ Γ` σελ Βλ. και Ανδρέου Ν. Φιλίππου, Ερμηνεία Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, άρθρο 555, σελ.1590, σύμφωνα με τον οποίο Αν όμως όλες οι αποφάσεις εκτελούνταν αμέσως και χωρίς διάκριση των ειδικότερων όρων και συνθηκών της καθεμίας, θα επρόκειτο ουσιαστικά για μία διαστροφή της αληθινής βούλησης του νομοθέτη. 5

6 κάθε επιμέρους διατάξεως. Παράλληλα, εξετάζονται οι τροποποιήσεις που αναμένεται να επέλθουν στα υπό κρίση άρθρα, με το προτεινόμενο Σχέδιο Ποινικού Κώδικα, καθώς και το αντίστοιχο Σχέδιο Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Ακόμη, επιχερείται σύγκριση με άλλες συναφείς διατάξεις του ΚΠΔ, όπως το άρ. 80 περί ψυχικής ασθένειας του κατηγορουμένου. Τέλος, συνάγονται συμπεράσματα σχετικά με τις δυνατότητες πρακτικής εφαρμογής των ως άνω διατάξεων και διατυπώνονται σκέψεις αναφορικά με ενδεχόμενη τροποποίησή τους, υπό το φως της συνταγματικώς κατοχυρωμένης αρχής της αναλογικότητας. Β.) ΑΝΑΒΟΛΗ ΤΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΤΗΣ ΠΟΙΝΗΣ Β.2) Υποχρεωτική αναβολή εκτέλεσης της ποινής (άρθρο 555 ΚΠοινΔ) i) Γενικά Σύμφωνα με το άρθρο 555 ΚΠοινΔ «Η εκτέλεση της στερητικής της ελευθερίας ποινής αναβάλλεται αν ο καταδικασμένος προσβλήθηκε μετά την καταδίκη του από ψυχοπάθεια σε βαθμό που να μην έχει συνείδηση της εκτελούμενης ποινής, ταυτόχρονα διατάσσεται ο εγκλεισμός του καταδίκου σε δημόσιο ψυχιατρείο». 4 Η εκτέλεση της στερητικής της ελευθερίας ποινής αναβάλλεται υποχρεωτικά, αν ο καταδικασθείς προσβλήθηκε μετά την καταδίκη του από ψυχοπάθεια σε βαθμό που να μην έχει συνείδηση της εκτελούμενης ποινής, καθώς προϋπόθεση της ποινής είναι η αδιατάρακτη ψυχική του υγεία 5 οπότε και η αναβολή διαρκεί όσο και η ψυχική του κατάσταση, ενώ συγχρόνως, με την ίδια απόφαση, διατάσσεται ο εγκλεισμός του καταδίκου σε δημόσιο ψυχιατρείο. Ο εγκλεισμός λαμβάνει χώρα βάση των άρθρων του Σωφρονιστικού Κώδικα. 6 Μόλις παύσουν οι λόγοι για τους οποίου αναβλήθηκε η εκτέλεση της ποινής, συνεχίζεται η εκτέλεση της, 7 ενώ ο χρόνος παραμονής σε θεραπευτικό κατάστημα, θεωρείται κατόπιν αναβολής της 4 Όπως οι παράγραφοι 1 και 3 απαλείφθηκαν και η παράγραφος 2 τέθηκε ως μόνο κείμενο και τροποποιήθηκε με το άρθρο 52 παράγραφος 1,2 αντίστοιχα του Ν.3160/ Μαργαρίτης Μ., Ερμηνεία Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, Θεωρεία Νομολογία, 2008,1159 επ. ερμηνεία άρθρων 555 επ. Βλ. επίσης σε Ανδρουλάκης Ν., Δαλακούρας Θ., Γιαννίδης Ι., Αναγνωστόπουλος Ι., Κώδικας Ποινικής Δικονομίας Νομολογία κατ' άρθρο, Εκδόσεις Δίκαιο και Οικονομία (Π.Ν. Σάκκουλας), Αθήνα, 2015, σελ. 712, με παραπομπή σε ΓνωμΕισΠρωτΣπαρτ 57/1193 [Π. Παναγιωτόπουλος] ΠοινΧρ 1993, 1330 επ., όπου ο καταδικασθείς πρέπει να έχει συνείδηση και να αντιλαμβάνεται την κατ' αυτού εκτελούμενη ποινή. Επομένως, είναι αναγκαία η βιολογικήψυχολογική δυνατότητα αντιλήψεως-συναισθήσεως της εκτελούμενης ποινής. 6 Ζησιάδης, Ποινική Δικονομία, Τόμος Γ, Γ έκδοση, 1997, σελ. 430 επ, Α. Μπουρόμπουλος, Ερμηνεία Κώδικα Ποινικής Δικονομίας,, έκδ. Β, σελ , Δέδες, Ποινική Δικονομία, έκδοση 8 η, 1988, 259 επ., Σταθόπουλος, ΠοινΧρ ΚΖ, σελ Με αμετάκλητη δικαστική απόφαση (ΑΠ373/1955) σύμφωνα με το άρθρο 563 ΚΠΔ, ως αναλυτικά θα παρατεθεί κατωτέρω. 6

7 ποινής, 8 θεωρείται χρόνος έκτισης της ποινής με αναλογική εφαρμογή του άρθρου 87 παρ.3 του ΠΚ. 9 ii) Νομιμοποίηση δικαιολογητικός λόγος θέσπισης Προς τη θέσπιση της διατάξεως περί υποχρεωτικής αναβολής από την ποινή κινήθηκε ο νομοθέτης λαμβάνοντας υπόψη του σκοπούς της ποινής και τη δυνατότητα επίτευξης αυτών σε περίπτωση παρεμβολής βιολογικών εν προκειμένω κριτηρίων εξαιτίας των οποίων η ίδια η λειτουργία της ποινής παρεμποδίζεται. Ειδικότερα, κατά την κρατούσα άποψη η κατάγνωση μεν της ποινής λειτουργεί ως ανταπόδοση στο δράστη του κοινωνικού κακού που εκείνος προκάλεσε, όμως η έκτισή της, που γίνεται με την εκτέλεσή της, κυρίως επιδιώκει την ειδική πρόληψη. Επειδή η ειδική πρόληψη αποβλέπει στην ανάγκη να αποτραπεί ο δράστης εγκλήματος, που ήδη τελέστηκε, από την τέλεση άλλων εγκλημάτων στο μέλλον. Στηρίζεται στο λογικό επιχείρημα ότι απέναντι στο συγκεκριμένο δράστη, που ήδη τέλεσε το έγκλημα, η λειτουργία της γενικής πρόληψης έχει πια αποτύχει. Φιλοσοφικό θεμέλιό της εξάλλου αποτελεί το δόγμα ότι η ανθρώπινη βούληση δεν είναι ελεύθερη αλλά καθορίζεται από διάφορους παράγοντες, ενδογενείς ή εξωγενείς. Το ρόλο ενός τέτοιου παράγοντα πρέπει να διεκδικήσει η ποινή και να επιδρά, ώστε ο δράστης ενός εγκλήματος να μη εγκληματίσει στο μέλλον και πάλι. 10 Για τους λόγους αυτούς μάλιστα το άρθρο 555 παρ. 1 περ. β' ΚΠΔ θεωρεί ως λόγο αναβολής εκτελέσεως της θανατικής ποινής 11 την περίπτωση που ο καταδικασθείς μετά την καταδίκη, προσβλήθηκε από ψυχοπάθεια τέτοια, ώστε ένεκα αυτής να μη έχει συνείδηση της εκτελούμενης ποινής και εφόσον αυτή η ψυχική κατάσταση διαρκεί. Στη συγκεκριμένη περίπτωση η φιλοσοφία του νόμου είναι ότι πρέπει ο καταδικασθείς να έχει συνείδηση και να αντιλαμβάνεται την κατ' αυτού εκτελούμενη ποινή, έστω και αν λόγω της φύσεως αυτής δεν υπάρχει έδαφος αποτροπής του από άλλα εγκλήματα στο μέλλον (σε περίπτωση μη εκτελέσεως λόγω αναβολής της θανατικής ποινής). Πολύ περισσότερο επομένως αναγκαία είναι η βιολογική-ψυχολογική δυνατότητα αντιλήψεωςσυναισθήσεως της εκτελούμενης ποινής, σε όλες τις άλλες περιπτώσεις που από τη 8 Είτε διακοπής της ποινής. 9 ΓνωμΕισΑΠ 12/1968 ΠοινΧρ 1968,σελ.183, ΔιατΕισΕφΑθ 45/1990, ΠοινΧρ1991,106, με παρατηρήσεις Κωνσταντινίδη, ΓνωμΕισΕφΠειρ 1/1979, ΠοινΧρ ΚΘ, σελ ΔιατΕισΠλημΘεσ 34/1991, Υπερ. 1992, σελ. 390, με παραπομπή σε Λ.Μαργαρίτη Ν. Παρασκευόπουλου, Ποινολογία, 1989, σελ. 36, 42). 11 Η οποία βέβαια καταργήθηκε το

8 φύση τους υπάρχει έδαφος συνετίσεως και αποτροπής του καταδίκου από άλλες παράνομες πράξεις (ειδική πρόληψη). 12 Η ποινή, δηλαδή, δεν συνιστά μόνο τιμωρία του δράστη για το έγκλημα που τέλεσε, αλλά αποτελεί ταυτόχρονα προσπάθεια συνετίσεως αυτού και αποτροπής του από την τέλεση νέων εγκλημάτων. Τούτος ο ειδικός, ωστόσο, σκοπός της ποινής έχει εκ των προτέρων αποτύχει εάν ο καταδικασθείς, λόγω βιολογικών κριτηρίων, αδυνατεί ακόμη και να συνειδητοποιήσει την εκτελούμενη εις βάρος του ποινή. Διότι εάν δεν υφίσταται δυνατότητα συνείδηση της καταδίκης, υπάρχει κατ' ακολουθία αυξημένη πιθανότητα μη μεταστροφής και επανάληψης της άδικης συμπεριφοράς η οποία και οδήγησε εξαρχής στην τιμωρία. Δημιουργείται επομένως ένας φαύλος κύκλος εγκλήματος => επιβολής ποινής => αδυναμίας συνειδήσεως αυτής => τέλεσης νέου εγκλήματος, αφού το αποτρεπτικό μέσο το οποίο έχει επιλέξει η Πολιτεία (ποινή) αδυνατεί να επιτελέσει τη λειτουργία του. Η παραμονή σε κάποιο κατάστημα κράτησης χωρίς ταυτόχρονη επίγνωση της μεταβολής αυτής του καθεστώτος διαβίωσης του καταδικασθέντος θα αποτελούσε άσκοπη εμμονή της κοινωνίας σε τιμωρία του δράστη, αντίθετη σε κάθε συνταγματική ή άλλη αρχή ενός κράτους δικαίου. Είναι χαρακτηριστικό, εξάλλου, το γεγονός ότι η αναβολή χορηγείται υποχρεωτικά, με μόνη τη διαπίστωση της συνδρομής του στοιχείου της αδυναμίας συνειδήσεως της ποινής, χωρίς να τίθενται άλλοι περιορισμοί (πχ. ως προς τη βαρύτητα του εγκλήματος, εάν δηλαδή πρόκειται για κακούργημα ή πλημμέλημα, ή εάν ο δράστης είναι υπότροπος κλπ). Για τους λόγους αυτούς, ο νομοθέτης θεσπίζει στο άρθρο 555 ΚΠοινΔ την αναβολή εκτέλεσης της ποινής, κατά δέσμια μάλιστα αρμοδιότητα του δικάζοντος δικαστηρίου περί χορηγήσεως αυτής, εφόσον διαπιστωθεί ότι συντρέχουν οι προϋποθέσεις εφαρμογής της. iii) Προϋποθέσεις εφαρμογής Βασικές προϋποθέσεις ώστε να αναβληθεί η εκτέλεση της ποινής αποτελούν : η ποινή που επιβλήθηκε να είναι εκτελεστή, αλλά να μην έχει ξεκινήσει η ουσιαστική έναρξη της και ο καταδικασθείς να μην κρατείται προσωρινά ΔιατΕισΠλημΘεσ 34/1991, Υπερ. 1992, σελ Ζησιάδη όπ.π. σελ. 428, Μαργαρίτη/Παρασκευόπουλου όπ.π. σελ. 273, Σιφναίου Πανδ.Ποιν.Δικ. Τομ. Β` σελ σημ. 3, Μπουρόπουλος, ο.π., σελ360, Τούσης, Κώδιξ Ποινικής Δικονομίας, 1965, Άρθρο 555. (Νο.5) 8

9 iv) Εκτελεστή απόφαση Στο άρθρο 555 ΚΠΔ γίνεται αναφορά σε αναβολή εκτέλεσης της ήδη επιβληθείσας στον καταδικασθέντα ποινής. Προϋπόθεση, επομένως, εφαρμογής της διατάξεως αποτελεί η εκτελεστότητα της απόφασης, δηλαδή η απόφαση να είναι εκτελεστή. Η συγκεκριμένη προϋπόθεση προκύπτει εκ του νόμου, καθώς προβλέπονται ρητά οι περιπτώσεις κατά τις οποίες εκτελούνται οι αποφάσεις. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το άρθρο 546 ΚΠΔ «1.Η καταδικαστική απόφαση και κάθε διάταξη του δικαστή ή του εισαγγελέα εκετελείται μόλις γίνει αμετάκλητη, εκτός αν ο νόμος ορίζει διαφορετικά σε ειδικές περιπτώσεις. [.]». 14 Περιπτώσεις δε, που ο νόμος ορίζει διαφορετικά και η καταδικαστική απόφαση εκτελείται και πριν γίνει αμετάκλητη είναι οι εξής : α) όταν δεν χορηγηθεί ανασταλτικό αποτέλεσμα στην έφεση, εφόσον επιβλήθηκε στερητική της ελευθερίας ποινή έξι (6) μηνών και πάνω, σύμφωνα με το άρθρο 497 παρ.2 ΚΠΔ, β) σε περίπτωση άσκησης αίτησης ακύρωσης διαδικασίας, η αίτηση δεν αναστέλλει την εκτέλεση της απόφασης σύμφωνα με το άρθρο 341 παρ.2 ΚΠΔ, γ) σε περίπτωση που δικάζεται ερήμην ο κατηγορούμενος και ως αγνώστου διαμονής, η απόφαση που εκδίδεται εκτελείται αμέσως σύμφωνα με το άρθρο 429 παρ.2 ΚΠΔ, δ) η προθεσμία για την άσκηση του ένδικου μέσου της αναίρεσης και η αίτηση για την αναίρεση δεν αναστέλλουν την εκτέλεση της προσβαλλόμενης με αναίρεση απόφασης σύμφωνα με το άρθρο 471 παρ.2 ΚΠΔ και ε) αν επιβλήθηκε ποινή σε χρήμα και η απόφαση είναι ανέκκλητη, η προθεσμία για την άσκηση της αναίρεσης δεν έχουν ανασταλτικό αποτέλεσμα σύμφωνα με το άρθρο 507 παρ. 4 ΚΠΔ. Σε όλες τις ανωτέρω περιπτώσεις η εκτέλεση είναι προσωρινή και παύει αν γίνει δεκτό το ένδικο μέσο που θα ασκηθεί. 15 v) Μη έναρξη εκτέλεσης απόφασης 14 «Ο ανωτέρω κανόνας όμως έχει εξαιρέσεις, ο αριθμός των οποίων τον εξουδετερώνει σε σημαντικό βαθμό.» Μπρακουμάτσος, ΠοινΧρ ΝΕ,σελ Από την άλλη πλευρά υπάρχουν περιπτώσεις που η απόφαση δεν μπορεί να εκτελεστεί παρόλο ότι είναι αμετάκλητη : εδώ υπάγονται οι θεσμοί της υπό όρον αναστολής εκτελέσεως της ποινής και της αναβολής εκτέλεσης των άρθρων 555 και 556 ΚΠΔ. (Λ. Μαργαρίτη - Ν. Παρασκευόπουλου, Ποινολογία, 1989, σελ.404) 9

10 Αναφορικά με την δεύτερη προϋπόθεση είναι απαραίτητο να προσδιοριστεί επακριβώς ο χρόνος έναρξης ουσιαστικής έκτισης της ποινής, ζήτημα για το οποίο έχουν αναπτυχθεί τρεις απόψεις οπότε θα προκύψει και ο χρόνος υποβολής του αιτήματος περί αναβολής της ποινής. Καταρχήν σύμφωνα με την υπ αριθμ.2/2000 Γνωμοδότηση του Εισαγγελέα Εφετών Θεσσαλονίκης κ. Ζαχαρία Μουράτη 16, η υπό ευρεία έννοια εκτέλεση διακρίνεται αφενός στην εκτέλεση υπό την στενή έννοια που διέπεται από δικονομικούς κανόνες των άρθρων ΚΠΔ, αφετέρου δε στην έκτιση της ποινής, η οποία ρυθμίζεται από κανόνες του σωφρονιστικού δικαίου, καθώς αποτελεί ένα στάδιο της εκτέλεσης της απόφασης, δεδομένου ότι μετά την απότιση της ποινής εξαντλείται και η εκτελεστότητά της. 18 Περαιτέρω η εκτέλεση υπό την στενή έννοια περιλαμβάνει τις ενέργειες εκείνες που επιτετραμμένου την εκτέλεση της απόφασης σύμφωνα με το άρθρο 549 παρ. 1 ΚΠΔ που προπαρασκευάζουν την έκτιση της ποινής. Είναι δε οι ενέργειες αυτές : Α) Επί ερήμην αμετακλήτως καταδικασθέντος (φυγόποινου) σε ποινή στερητική της ελευθερίας. Όπως προκύπτει από τον συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 549 παρ. 1 και 552 ΚΠΔ, ο φροντίζων για την εκτέλεση διαβιβάζει στην αρμόδια αστυνομική αρχή έγγραφη εντολή εκτέλεσης της αμετάκλητης απόφασης που περιέχει τα στοιχεία που ορίζονται στο άρθρο 552 παρ. 2 εδ. τελ. ΚΠΔ 19. Στην πρακτική η εντολή αυτή είναι απλούν διαβιβαστικό έγγραφο συνοδευόμενο από απόσπασμα της καταδικαστικής απόφασης. Η αστυνομική αρχή είναι υπόχρεη προς σύλληψη του καταδιωκόμενου και στην προσαγωγή του ενώπιον του επιμελουμένου την εκτέλεση της απόφασης, ο οποίος στη συνέχεια (μετά την προσαγωγή) δίδει έγγραφη εντολή προς τον Διευθυντή της συγκεκριμένης φυλακής προς φυλάκισή του, δηλαδή προς έκτιση της ποινής. Η τελευταία αυτή εντολή συνοδεύεται από απόσπασμα ή αντίγραφο της καταδικαστικής απόφασης επί του οποίου ο επιμελούμενος την εκτέλεσή της αναγράφει τον χρόνο λήξης της ποινής σύμφωνα με το άρθρο 554 ΚΠΔ. Β) Εάν όμως ο καταδικασθείς είναι παρών κατά την απαγγελία της απόφασης, δεν κρατείται προσωρινά και η απόφαση είναι αμέσως εκτελεστή, η εντολή προς 16 Γνωμ. Εισαγγ. Θεσσαλονίκης, 2/2000, ΝοΒ 48, σελ.1667 Αρμ/2000,1276, ΠοινΧρ/2001,89, ΑΡΧΝ/2003,σελ Ζησιάδη Ποιν.Δικον. Τομ. Γ`, έκδ. Γ`, 1977 σελίδες , Ι. Ζαγκαρόλα όπ.π. σελίδες 334, ΑΠ 856/1985 ΠοινΧρ ΛΕ` σελ Ζησιάδη όπ.π. σελ. 417

11 εκτέλεση δίδεται και προφορικά από τον προς τούτο επιμελούμενο, σύμφωνα με το άρθρο 552 παρ. 2 εδ. α` ΚΠΔ, προς τον επικεφαλής της φρουράς του ακροατηρίου. Στην πράξη ο πιο πάνω καταδικασθείς, εφόσον αδυνατεί να αποτίσει την ποινή αμέσως, μετά την απαγγελία της απόφασης προσάγεται από το αστυνομικό όργανο με απόσπασμα ή αντίγραφο της απόφασης στον Εισαγγελέα υπηρεσίας, ο οποίος εκδίδει και διαβιβάζει αρμοδίως την κατά τα προλεχθέντα εντολή φυλάκισης. Εάν όμως στην ανωτέρω περίπτωση υπό στοιχείο β η απόφαση δεν είναι άμεσα εκτελεστή, ο επιμελούμενος την εκτέλεση ενεργεί με τον τρόπο που αναφέρθηκε ως άνω στην περίπτωση υπό στοιχείο α, μόλις η απόφαση καταστεί αμετάκλητη, σύμφωνα με το άρθρο 552 παρ. 2 εδ. τελ. ΚΠΔ. Οι ανωτέρω παραγγελίες του Εισαγγελέως, προς την αστυνομική αρχή και τον Διευθυντή Φυλακής, είναι διοικητικές πράξεις 20, ταυτόχρονα όμως, ως και τα συνοδεύοντα αυτές έγγραφα, αποτελούν και καταδιωκτικά έγγραφα σύμφωνα με το άρθρο 123 παρ. 1-2 στοιχεία γ-η-θ-ιγ του π.δ. 141/1991. Αναφορικά με την ουσιαστική έναρξη της εκτέλεσης της ποινής η πρώτη άποψη την τοποθετεί στην σύλληψη του κατηγορουμένου είτε στην φυλάκιση του 21. Συγκεκριμένα, έναρξη εκτέλεσης έχουμε από την σύνταξη της έκθεσης σύλληψης του φυγόποινου από την αρμόδια αστυνομική αρχή. Τούτο συνάγεται αβίαστα από την διάταξη του άρθρου 552 παρ.2 ΚΠΔ στην οποία ορίζεται ότι ο αρμόδιος εισαγγελέας, μόλις η καταδικαστική απόφαση καταστεί αμετάκλητη, διαβιβάζει στην αρμόδια αστυνομική αρχή έγγραφη εντολή για εκτέλεση, που περιέχει το ονοματεπώνυμο και κάθε άλλο στοιχείο ταυτότητας του καταδικασμένου, τον αριθμό, την χρονολογία της απόφασης και την ποινή που επιβλήθηκε. Κατά συνέπεια με την σύλληψη του καταδικασμένου από την αρμόδια αστυνομική αρχή, αρχίζει και η έκτιση της επιβληθείσας ποινής. Μετά επομένως την σύνταξη της σχετικής έκθεσης σύλληψης, 20 ΑΠ 1079/1979 ΠοινΧρ Λ` σελ. 152, Μαργαρίτη/Παρασκευόπουλου, Θεωρία της Ποινής, σελ. 279 σημ Εγκύκλιος ΕισΠρωτΘεσ 2026/2000, (Υπερ.2000,σελ.1100), «[.] Αυτό σημαίνει πως ότι εάν έχει αρχίσει ήδη η εκτέλεση είτε με τη σύλληψη είτε με την φυλάκιση του καταδικασθέντος, η σχετική αίτηση είναι απαράδεκτη.[ ]», Μουζακίτης, Ζητήματα εκτελέσεως ποινικών αποφάσεων, β εκδ.2007, σελ. 93, Κώδικας Ποινικής Δικονομίας, Ερμηνεία κατ άρθρο, τόμος δεύτερος, (άρθρα ), σελ.3479, όπου όμως δεν γίνεται καμία αναφορά στον παρόντα κατηγορούμενο. Τούτο δε γιατί προφανώς ο παρών κατηγορούμενος καταδικασθείς, με την πρώτη άποψη, στερείται παντελώς το δικαίωμα να αιτηθεί την αναβολή της ποινής του σύμφωνα με το άρθρο 555 ΚΠΔ και το 556 περ. δ ΚΠΔ. Βλ. επίσης σε Αδάμπας Ι. Βασίλειος, Διδακτορική διατριβή με θέμα: Εκτέλεση αποφάσεων. Αμφιβολίες ή αντιρρήσεις ως προς την εφαρμογή της, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη, 2013, σελ.117, όπου: Κατά μία πρώτη άποψη, το πέρας της εκτέλεσης υπό στενή έννοια τοποθετείται στο χρόνο σύλληψης του καταδικασθέντος, πιστοποιείται δε με τη σύνταξη της σχετικής έκθεσης. 11

12 στερείται ο καταδικασθείς την δυνατότητα της δικονομικής δυνατότητας να υποβάλει στον εισαγγελέα εκτελέσεως ποινών αίτηση για αναβολή εκτέλεσης της στερητικής της ελευθερίας ποινής. Σύμφωνα με την υπ αριθμ.2/2000 Γνωμοδότηση του Εισαγγελέα Εφετών Θεσσαλονίκης Ζ. Μουράτη, ωστόσο, η παραδοχή της πρώτης άποψης, ήτοι πως η έναρξη εκτέλεσης της ποινής αρχίζει από τη σύλληψη του καταδικασθέντος και κατά συνέπεια ότι μετ` αυτήν είναι παραδεκτή η αίτηση αναβολής εκτέλεσης, δεν είναι ορθή, διότι: α) παρορά τη φύση και το σκοπό της σύλληψης ως προπαρασκευαστικού της έκτισης της ποινής μέσου και σταδίου, β) περιορίζει ανεπιτρέπτως το πεδίον εφαρμογής του άρ. 556 στοιχ. δ` ΚΠΔ και γ) οδηγεί σε ανεπιεική και άνιση μεταχείριση των καταδικασθέντων, αφού ευνοείται και επιβραβεύεται ο φυγόποινος και μη εισέτι συλληφθείς, που οποτεδήποτε δικαιούται και δύναται να υποβάλει την σχετική αίτηση, έναντι του συλληφθέντος φυγοποίνου, καθώς και του παρόντος κατά την απαγγελίαν της αμέσως εκτελεστής απόφασης καταδικασθέντος, που δεν θα μπορούν να ασκήσουν αυτό το δικαίωμα 22. Το γεγονός ότι ο χρόνος από τη σύλληψη 22 Βλ. σχετικά σε Αδάμπας Ι. Βασίλειος, Διδακτορική διατριβή με θέμα: Εκτέλεση αποφάσεων. Αμφιβολίες ή αντιρρήσεις ως προς την εφαρμογή της, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη, 2013, σελ.118, όπου: Όπως εκτέθηκε, η πρώτη άποψη τοποθετεί την έναρξη της έκτισης της ποινής στο χρονικό σημείο της σύλληψης του καθ ου ο εκτελεστός τίτλος. Είναι ωστόσο άτοπο, με την έννοια ότι είναι ξένο προς το κοινό γλωσσικό αισθητήριο, να θεωρείται ως «έκτιση» της ποινής το διαδικαστικό στάδιο που άρχεται από τη σύλληψη του καταδικασμένου, πριν δηλαδή ο εισαγγελέας συντάξει την παραγγελία του προς τον διευθυντή των φυλακών για τη φυλάκισή του πρώτου. Επιπλέον, το γεγονός ότι ο σχετικός χρόνος συνυπολογίζεται στο χρόνο έκτισης δεν αρκεί για να ταυτισθεί το εν λόγω διάστημα με την ίδια την έκτιση. Χαρακτηριστική προς την κατεύθυνση αυτή επιρροή ασκεί η ανάγνωση της πρώτης παραγράφου του άρθρου 284 ΚΠΔ, που αφορά τον υπολογισμό του χρόνου της προσωρινής κράτησης. Συγκεκριμένα, εκεί ορίζεται πως, από την ημέρα που έγινε η παράδοση εκείνου σε βάρος του οποίου εκδόθηκε το ένταλμα προσωρινής κράτησης στις φυλακές υποδίκων, αρχίζει η διάρκεια της προσωρινής κράτησης. Ωστόσο προβλέπεται ότι αν ο κρατούμενος είχε κρατηθεί πριν από την ημέρα αυτή, επειδή είχε συλληφθεί επ αυτοφώρω ή με ένταλμα, η διάρκεια της προσωρινής κράτησης θεωρείται ότι άρχισε από την ημέρα που κρατήθηκε, η οποία προσδιορίζεται ειδικά στο ένταλμα προσωρινής κράτησης. Η ανάγνωση των ανωτέρω καθιστά ανεπίδεκτη αμφισβήτησης τη θέση ότι ο χρόνος που προηγήθηκε της παράδοσης εκείνου εναντίον του οποίου εκδόθηκε ένταλμα προσωρινής κράτησης στις φυλακές υποδίκων υπολογίζεται στη διάρκεια της προσωρινής κράτησης χωρίς όμως να ταυτίζεται με την ίδια την προσωρινή κράτηση. Ακολούθως, μεταφράζοντας τα ως άνω στην περίπτωση της έκτισης της ποινής, είναι αναγκαίο να γίνει δεκτό ότι το χρονικό διάστημα που προηγείται του εγκλεισμού στο σωφρονιστικό κατάστημα συν-υπολογίζεται μεν στο χρόνο έκτισης της ποινής, χωρίς ωστόσο να ταυτίζεται με την ίδια την έκτιση. Επίσης, η εκτίμηση σύμφωνα με την οποία η έκτιση της ποινής βρίσκει την έναρξή της στο χρόνο σύλληψης του καταδικασμένου, δεν είναι πειστική για τον ακόλουθο λόγο: Ο εισαγγελέας μπορεί πράγματι να παραγγείλει στις αστυνομικές αρχές τη σύλληψη κάποιου σε εκτέλεση καταδικαστικής απόφασης, πλην όμως, μετά την πραγμάτωση της σύλληψης του τελευταίου και την προσαγωγή του ενώπιόν του, είναι πιθανό να καταδειχθεί ότι η ποινή δεν πρέπει να εκτελεστεί, διότι λ.χ. έχει παραγραφεί. Αν λοιπόν εμμείνουμε στην άποψη που θέλει την έκτιση να βρίσκει την αφετηρία της στο χρόνο σύλληψης του καταδικασμένου, τότε εντοπίζουμε στην περίπτωση που εξετάζουμε χρόνο έκτισης της ποινής!! Με άλλα λόγια, αναγνωρίζουμε έκτιση της ποινής ερήμην της αρχής που είναι αρμόδια να κρίνει, αν τελικά αυτή πρέπει να λάβει χώρα. Εξάλλου μία σκέψη σύμφωνα με την οποία ο εισαγγελέας εκτέλεσης, παραγγέλοντας την εκτέλεση της καταδικαστικής απόφασης, ήδη έκρινε για 12

13 μέχρι τη φυλάκιση του καταδικασθέντος αφαιρείται από την διάρκεια της εκτιόμενης ποινής, δεν αναιρεί την ορθότητα της άποψης ότι η ουσιαστική έναρξη έκτισης της ποινής γίνεται με την έκδοση και διαβίβαση της παραγγελίας φυλάκισης, διότι η ως άνω αφαίρεση αναφέρεται σε άλλο θέμα και δη στον υπολογισμό του χρόνου κράτησης, τούτου θεωρουμένου απλώς και μόνο κατά τεκμήριον ως τέτοιου εκτιόμενης ποινής, λόγω του ότι ο συλληφθείς στερείται της ελευθερίας του πριν την ουσιαστική έναρξη έκτισης της ποινής. Αλλά ούτε η άποψη ότι η έναρξη εκτέλεσης της ποινής γίνεται με τη φυλάκιση είναι ορθή, διότι: α) Η φυλάκιση συνιστά την τυπική έναρξη αυτής, η δε περί ταύτης συντασσόμενη έκθεση αποδεικνύει και μόνον το γεγονός τούτο. β) Η φυλάκιση είναι δυνατόν να μη γίνει αυθημερόν με την έκδοση της περί ταύτης παραγγελίας του Εισαγγελέως ως κατωτέρω εκτίθεται. Η δεύτερη άποψη τοποθετεί την ουσιαστική έναρξη της εκτέλεσης της ποινής στην διαβίβαση της παραγγελίας προς φυλάκιση από τον Εισαγγελέα υπηρεσίας στον Διευθυντή των φυλακών. 23 Ο Εισαγγελέας Εφετών Θεσσαλονίκης Ζ. Μουράτης, στην υπ αριθμ.2/2000 γνωμοδότηση, αναφέρει όλες τις απόψεις που υποστηρίζονται, καταλήγοντας πως η ορθότερη κατά τη γνώμη του είναι η ακόλουθη (η αμέσως ανωτέρω δεύτερη άποψη) : Το πέρας του προπαρασκευαστικού σταδίου εκτέλεσης της απόφασης προς έκτιση της ποινής, δηλαδή το πέρας της εκτέλεσης υπό στενή έννοια, επέρχεται από τη διαβίβαση της παραγγελίας του επιμελουμένου την εκτέλεση προς τον Διευθυντή Φυλακών για την φυλάκιση του καταδικασθέντος, οπότε και άρχεται πλέον το στάδιον έκτισης της ποινής, δηλαδή έχουμε την ουσιαστική έναρξη αυτής, η υλοποίηση της οποίας επιτυγχάνεται και επί πλέον αποδεικνύεται με την παράδοση την αναγκαιότητα έκτισης της ποινής, παραβλέπει το γεγονός ότι μεταξύ της ανωτέρω παραγγελίας και της σύλληψης του καταδικασθέντος μπορεί να μεσολαβήσει χρονικό διάστημα λ.χ είκοσι ετών. Τέλος, την ίδια θέση καταλύει και μία ουσιαστικής φύσης εκτίμηση: Όταν η εκτελεστότητα υφίσταται ήδη κατά τη δημοσίευση της καταδικαστικής απόφασης και ο καταδικασθείς είναι παρών, η εκτέλεση υπό στενή έννοια άρχεται και εξαντλείται στην εκ μέρους του εισαγγελέα διαβίβαση της προφορικής εντολής προς τον επικεφαλής της φρουράς του ακροατηρίου. Αν εμμείνουμε ωστόσο στην άποψη που τοποθετεί στη σύλληψη το χρόνο έναρξης της ποινής, διαπιστώνουμε ότι με τη διατύπωση της προφορικής εντολής αρχίζει η έκτιση της ποινής. Κατά τον τρόπο ωστόσο αυτό, ουσιαστικά τιμωρείται ο κατηγορούμενος που προσήλθε στο ακροατήριο και επιβραβεύεται η απουσία από το ακροατήριο, αφού η παρουσία του, του στερεί τη δυνατότητα υποβολής αίτησης αναβολής εκτέλεσης της ποινής. 23 Γνωμ. Εισαγγ. Θεσσαλονίκης, 2/2000, ΝοΒ 48, σελ.1667 Αρμ/2000,1276, ΠοινΧρ/2001,89, ΑΡΧΝ/2003,σελ Βλ. επίσης σε Αδάμπας Ι. Βασίλειος, Διδακτορική διατριβή με θέμα: Εκτέλεση αποφάσεων. Αμφιβολίες ή αντιρρήσεις ως προς την εφαρμογή της, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη, 2013, σελ.117, όπου: Περαιτέρω, κατά μία άλλη προσέγγιση, το προπαρασκευαστικό στάδιο της εκτέλεσης της απόφασης και η έναρξη του σταδίου της ουσιαστικής έκτισης συμπίπτουν χρονικά με τη διαβίβαση της παραγγελίας του επιμελούμενου την εκτέλεση εισαγγελέα προς το διευθυντή των φυλακών για τη φυλάκιση του καταδικασθέντος. 13

14 του καταδικασθέντος από το αστυνομικό όργανο στο Διευθυντή της φυλακής μαζί με απόσπασμα ή αντίγραφο της απόφασης επί του οποίου ο επιμελούμενος την εκτέλεση αναγράφει, όπως προαναφέρθηκε, τον χρόνο λήξης της ποινής, δεδομένου ότι εκείνος της έναρξης αυτής είναι γνωστός, συμπίπτων κατά κανόνα με εκείνο της παραγγελίας προς φυλάκιση, και άνευ των οποίων (εντολής προς φυλάκιση και αποσπάσματος ή αντιγράφου της απόφασης) δεν είναι δυνατή η παραλαβή του καταδικασθέντος από τον Διευθυντή της φυλακής και η εισαγωγή του σ` αυτήν σύμφωνα με το άρθρο 21 παρ. 1 στοιχ. α` του Ν. 1851/1989. Για την παράδοση αυτή συντάσσεται σχετική έκθεση που επισυνάπτεται στη δικογραφία σύμφωνα με το άρθρο 552 παρ. 1 ΚΠΔ, καθώς και έκθεση φυλάκισης. Οι εκθέσεις όμως αυτές είναι διατυπώσεις που επιβάλλει ο νόμος για να πιστοποιήσουν και βεβαιώσουν το γεγονός, ότι ο καταδικασθείς, που ήδη άρχισε να εκτίει ποινή με την παραγγελία φυλάκισης, εισήχθη στο συγκεκριμένο και προορισμένο προς τούτο χώρο 24. Αποδεικνύουν δηλαδή την τυπική έναρξη έκτισης της ποινής με την παράδοση του καταδικασθέντος και όχι την ουσιαστική. Ότι αυτή ήταν η πρόθεση του νομοθέτη ενισχύεται από το ότι στην διάταξη του άρ. 552 παρ. 1 ΚΠΔ δεν αναφέρεται ότι από την παράδοση αρχίζει η διάρκεια έκτισης της ποινής, όπως αντίθετα ορίζεται ρητά στο άρθρο 284 παρ. 1 ΚΠΔ για την έναρξη διάρκειας της προσωρινής κράτησης, προκειμένου για τον καθ` ου εκδόθηκε ένταλμα τοιαύτης και παραδοθέντα στο Διευθυντή φυλακής υποδίκων. Ενόψει τούτων σύμφωνα με την υπ αριθμ.2/2000 Γνωμοδότηση του Εισαγγελέα Εφετών Θεσσαλονίκης, γίνεται φανερό ότι χρόνος ουσιαστικής έναρξης έκτισης της ποινής είναι ο από της διαβίβασης της παραγγελίας του επιμελουμένου την εκτέλεση προς τον Διευθυντή της φυλακής προς φυλάκιση του καταδικασθέντος και όχι εκείνος της παράδοσης τούτου στο Διευθυντή. 25 Επομένως η σύλληψη του 24 Ομοίως σε Αδάμπας Ι. Βασίλειος, Διδακτορική διατριβή με θέμα: Εκτέλεση αποφάσεων. Αμφιβολίες ή αντιρρήσεις ως προς την εφαρμογή της, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη, 2013, σελ.117, όπου: Ακολούθως, οι σχετικές εκθέσεις που συντάσσει ο διευθυντής του σωφρονιστικού καταστήματος αποδεικνύουν μόνο την τυπική έναρξη έκτισης της ποινής, και όχι την αντίστοιχη ουσιαστική, η οποία αρχίζει με τη διαβίβαση της εντολής του εισαγγελέα. 25 Βλ. όμως αντίθετα σε Αδάμπας Ι. Βασίλειος, Διδακτορική διατριβή με θέμα: Εκτέλεση αποφάσεων. Αμφιβολίες ή αντιρρήσεις ως προς την εφαρμογή της, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη, 2013, σελ.119, όπου: Περαιτέρω και αυτός ο εντοπισμός του χρόνου έναρξης της έκτισης της ποινής στο χρόνο σύνταξης της παραγγελίας του εισαγγελέα προς το διευθυντή της φυλακής για την εκτέλεση της καταδικαστικής απόφασης δεν φαίνεται πειστικός. Ειδικότερα, η διάκριση μεταξύ ουσιαστικής και τυπικής έναρξης της ποινής δεν υποδεικνύει βάσιμη επιλογή, στο βαθμό που στερείται ερεισμάτων στο νόμο, ενώ και η ουσιαστική της χρησιμότητα απουσιάζει. Επιπλέον, το γεγονός ότι ο νομοθέτης στο άρθρο 552 ΚΠΔ δεν προβλέπει ρητά, όπως πράττει με το άρθρο ΚΠΔ, πως η έκτιση της ποινής αρχίζει από την παράδοση του καταδικασμένου στο σωφρονιστικό κατάστημα, ουδόλως σημαίνει ότι αυτή αρχίζει ουσιαστικά από την εκ μέρους του εισαγγελέα σύνταξη της παραγγελίας προς το διευθυντή της φυλακής. Εξάλλου, 14

15 ερήμην καταδικασθέντος (περί της οποίας συντάσσεται έκθεση) σε εκτέλεση της Εισαγγελικής εντολής προς ενώπιον του προσαγωγή ή η άτυπη σύλληψη και κράτηση, για τον αυτό σκοπό, του κατ αντιμωλίαν καταδικασθέντος με προφορική εντολή του Εισαγγελέως της έδρας ή και με σημείωμα του Γραμματέως της έδρας, εκδιδόμενο με όμοια εντολή τούτου στην περίπτωση που δε λειτουργεί η Γραμματεία κατά την έκδοση της απόφασης, ώστε να επακολουθήσει την επόμενη η έκδοση του σύμφωνα με τη σχολιαζόμενη άποψη, η σύλληψη του καταδικασμένου είναι πράξη προπαρασκευής της έκτισης της ποινής. Τούτο είναι ορθό. Εν συνεχεία ωστόσο διερωτόμαστε γιατί δεν πρέπει να θεωρηθεί και η παραγγελία του εισαγγελέα προς το διευθυντή της φυλακής ως πράξη προπαρασκευής της έκτισης της ποινής, και όχι σημείο έναρξης αυτής. Είναι άλλωστε χαρακτηριστικό πως στο προοίμιο της ΓνμδΕισΕφΘεσ 2/2000 γίνεται σε μεγάλο βαθμό- ορθά δεκτό πως η εκτέλεση διακρίνεται α) στην εκτέλεση υπό την στενή έννοια που διέπεται από δικονομικούς κανόνες (: άρθρα ΚΠΔ) και β) στην έκτιση της ποινής. Αν τα πράγματα έχουν έτσι, οι εν συνεχεία παραδοχές της ίδια γνωμοδότησης δεν είναι συνεπείς με τις αφετηριακές της παραδοχές, αφού «ομογενοποιούν» το διαδικαστικό στάδιο προπαρασκευής με το αντίστοιχο έκτισης της ποινής. Περαιτέρω, αν αναχθούμε στο άρθρου 572 ΚΠΔ, διαπιστώνουμε ότι η εποπτεία της έκτισης της ποινής ανήκει στον εισαγγελέα πλημμελειοδικών του τόπου έκτισης και, σε κάποιες περιπτώσεις [: φυλακές Πειραιώς (Κορυδαλλού), Θεσσαλονίκης (Διαβατών), Πατρών (Αγίου Στεφάνου) και Λάρισας] σε αντεισαγγελέα εφετών που επικουρείται ή αναπληρώνεται από εισαγγελέα πλημμελειοδικών. Αν τα πράγματα έχουν έτσι, εφόσον υιοθετηθεί άποψη που θέλει την έκτιση να άρχεται από τη σύνταξη της παραγγελίας του εισαγγελέα για τη φυλάκιση του καταδικασμένου, γίνεται δεκτή ήδη από το σημείο αυτό η αρμοδιότητα του εισαγγελικού λειτουργού του άρθρου 572 ΚΠΔ. Όμως, φαίνεται άτοπο να δεχθεί κανείς ότι ο εισαγγελέας έκτισης (λ.χ. ο εισαγγελέας πλημμελειοδικών Πειραιά) αναλαμβάνει την εποπτεία της στερητικής της ελευθερίας ποινής την εκτέλεση της οποίας εντέλλεται ο εισαγγελέας εκτέλεσης (λ.χ. ο εισαγγελέας πλημμελειοδικών Λαμίας) αμέσως μετά την εκ μέρους του τελευταίου σύνταξη της παραγγελίας προς το διευθυντή του σωφρονιστικού καταστήματος (στο παράδειγμά μας, τον διευθυντή λ.χ. του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Δικαστικής Φυλακής Κορυδαλλού). Αν και πειστικά τα ανωτέρω επιχειρήματα, ωστόσο δεν αναιρούν την ορθότητα της απόψεως περί ενάρξεως εκτέλεσης της ποινής από την παραγγελία του Εισαγγελέα προς φυλάκιση και την υπεροχή αυτής από την άποψη περί ενάρξεως εκτελέσεως από την παράδοση του καταδικασθέντος στο κατάστημα κράτησης. Και τούτο διότι δεν αντιμετωπίζει το πραγματικό πρόβλημα της θέσεως του καταδικασθέντος σε καθεστώς ανελευθερίας ήδη από την παραγγελία του Εισαγγελέα προς φυλάκιση (στην πράξη ήδη από την απαγγελία της καταδικαστικής απόφασης). Φυσικά αναφερόμαστε πάντοτε σε αμέσως εκτελεστή απόφαση. Εάν δηλαδή μετά την καταδίκη του κατηγορουμένου καθυστερήσει η εισαγωγή του στο κατάστημα κράτησης και η παράδοσή του στο Διευθυντή των φυλακών, θα συμβεί το παράδοξο ο καταδικασθείς να παραμένει κρατούμενος (πχ στο κατάστημα Μεταγωγών) χωρίς να έχει αρχίσει η εκτέλεση της ποινής του, χρόνος ο οποίος δεν θα αφαιρεθεί εν συνεχεία, όπως συμβαίνει στην προσωρινή κράτηση, αφού δεν υπάρχει αντίστοιχη διάταξη που να προβλέπει κάτι τέτοιο. Εδώ ακριβώς έγκειται η ουσιαστική χρησιμότητα της τοποθέτησης του χρόνου έναρξης της εκτέλεσης της ποινής κατά τη σύνταξη της παραγγελίας προς φυλάκιση. Και ναι μεν με την άποψη αυτή περιορίζεται σημαντικά το χρονικό περιθώριο υποβολής αιτήσεως αναβολής εκτέλεσης για τον παρόντα στο ακροατήριο καταδικασθέντα σε σύγκριση με το φυγόποινο, είναι όμως η μοναδική που αντιμετωπίζει επαρκώς το ανωτέρω ζήτημα της επιμέτρησης του χρόνου φυλακίσεως. Η διάκριση δε, σε τυπική και ουσιαστική έναρξη εκτέλεσης υποδεικνύει ακριβώς τη διάσταση μεταξύ πραγματικής στέρησης της ελευθερίας του καταδικασθέντος και διαπίστωσης συνδρομής και των διαδικαστικών προϋποθέσεων κρατήσεως. Ουσιαστικά εκτελείται η ποινή του από την πρώτη στιγμή που ο καταδικασθείς στερείται την ελευθερία του δυνάμει δικαστικής απόφασης, οι λοιπές τυχόν απαιτούμενες προϋποθέσεις αποτελούν τυπικά θέματα διαδικασίας. Η εναλλαγή, εξάλλου, μεταξύ των αρμοδίων οργάνων εποπτείας της ποινής (εισαγγελέας έκτισης εισαγγελέας εκτέλεσης), τα οποία, όπως σωστά επισημαίνεται, μπορεί να απέχουν τοπικά, αποτελεί εγγύηση της ορθότητας της διαδικασίας εκτελέσεως, αντιμετωπίζοντας πρακτικά ζητήματα, όπως πχ. το ζήτημα του περιορισμένου, όπως αναφέρθηκε, χρόνου υποβολής αιτήσεως αναστολής εκτελέσεως. 15

16 αποσπάσματος της απόφασης 26, δεν συνιστούν έναρξη έκτισης ποινής, αλλά εμπίπτουν στην εκτέλεση υπό την στενή έννοια, αποτελούσες ενέργειες προπαρασκευής εκείνης, αφού μετά από αυτές και την προσαγωγή του καταδικασθέντος στον επιφορτισμένο με την εκτέλεση της απόφασης θα επακολουθήσει η έκδοση και διαβίβαση της παραγγελίας του τελευταίου προς φυλάκιση τούτου. Εφόσον κατά τα προλεχθέντα η ουσιαστική έναρξη έκτισης της ποινής αρχίζει με τη διαβίβαση της παραγγελίας του Εισαγγελέα προς τον Διευθυντή φυλακής για φυλάκιση, έπεται ότι αυτή (παραγγελία) είναι και το έσχατο χρονικό όριο μέχρι το οποίο μπορεί να ζητηθεί η αναβολή εκτέλεσης και επομένως περιλαμβάνεται και το ενδιάμεσο χρονικό διάστημα από τη σύλληψη του καταδικασθέντος μέχρι την παραγγελία φυλάκισής του. Αντιθέτως, τέτοιο αίτημα δεν μπορεί να υποβληθεί μετά την παραγγελία φυλάκισης και μέχρι την παράδοση του καταδικασθέντος στο Διευθυντή φυλακής, διότι, αρχίζει από μεν την πρώτη η ουσιαστική έναρξη, από δε την τελευταία η τυπική έναρξη έκτισης της ποινής. Στην περίπτωση αυτή μόνο για διακοπή εκτέλεσης ποινής του άρθρου 557 ΚΠΔ μπορεί να γίνει λόγος. 27 Καταλήγει δε πως η ανωτέρω άποψή είναι ορθή και δικαία, αντιμετωπίζουσα με ίσους όρους τους καταδικασθέντες και δίδουσα λύση σε ζητήματα καθημερινής πρακτικής που εμφανίζονται κατά την εκτέλεση των αποφάσεων. Διαφωνεί ο Μπρακουμάτσος 28 και αναφέρει πως η άποψη σύμφωνα με την οποία η ουσιαστική έναρξη της ποινής αρχίζει με τη διαβίβαση της παραγγελίας του εισαγγελέα για φυλάκιση προς τον διευθυντή της φυλακής, επιχειρεί να δώσει λύση, δίχως όμως να το επιτυγχάνει. Συγκεκριμένα : «Και τούτο διότι, ενώ δέχεται, ότι η σύλληψη του ερήμην καταδικασθέντος από την αστυνομική αρχή προκειμένου να προσαχθεί στον εισαγγελέα ή η άτυπη σύλληψη και κράτηση του κατ αντιμωλία καταδικασθέντος με προφορική εντολή του εισαγγελέα της έδρας, αποτελούν προπαρασκευαστικές της έκτισης ενέργειες (και ορθώς), θεωρεί ταυτόχρονα, ότι η ως άνω κράτηση ενεργεί ως υποκατάστατο της παράδοσης στον διευθυντή της φυλακής 26 Γνωμ.Εισαγ.Εφ.Αθ.38071/1988 ΠοινΧρ ΛΗ` σελ. 146, σχετικά με την κράτηση ενός καταδικασθέντος στο Τμήμα Μεταγωγών, από τη δημοσίευση της απόφασης σε χρόνο που δεν λειτουργεί η γραμματεία μέχρι την επόμενη, με προφορική εντολή του Εισαγγελέα της έδρας ή με σημείωμα της γραμματέως. 27 Έτσι και σε Ανδρουλάκης Ν., Δαλακούρας Θ., Γιαννίδης Ι., Αναγνωστόπουλος Ι., Κώδικας Ποινικής Δικονομίας Νομολογία κατ' άρθρο, Εκδόσεις Δίκαιο και Οικονομία (Π.Ν. Σάκκουλας), Αθήνα, 2015, σελ. 712, με παραπομπή στην ΓνωμΕισΕφΘεσ 2/ Εννοιολογική και νομολογιακή προσέγγιση του δικαίου εκτέλεσης ποινικών αποφάσεων και ποινών, ΠοινΧρ. Νε, σελ

17 και η διάρκεια της είναι διάστημα έκτισης της ποινής. Προφανώς η θέση αυτή εγκλωβισμένη στην έρευνα για τον προσδιορισμό του χρόνου υποβολής αιτήσεως αναβολής της ποινής, παρείδε ότι ο χρόνος έναρξης της εκτέλεσης της ποινής βάσει του οποίου ο εισαγγελέας θα προσδιορίσει κατ άρθρο 554 ΚΠΔ, τη λήξη αυτής, είναι έννοια διαφορετική από την έκτιση της ποινής, σύμφωνα με τους κανόνες του σωφρονιστικού κώδικα. Αναμφίβολα η ουσιαστική έναρξη της ποινής από πλευράς σωφρονιστικού δικαίου αρχίζει από την στιγμή που ο καταδικασθείς εισάγεται στο κατάστημα κράτησης και συντάσσεται η σχετική έκθεση, σύμφωνα με τα άρθρα 552 παρ.1 ΚΠΔ και 23 παρ.2 περ.γ Ν2776/1999. Τούτο είναι και ορθό, αφού τότε και μόνο ο κατάδικος εισέρχεται σε χώρο, ο οποίος «προώρισται» κατά νόμο για την έκτιση της ποινής και η πολιτεία εισάγει αυτόν σε σωφρονιστική μεταχείριση». Τέλος η τρίτη άποψη υποστηρίζει πως η ουσιαστική έναρξη της εκτέλεσης της ποινής εκκινεί από την παράδοση του καταδικασθέντος στον διευθυντή των φυλακών 29 και επομένως ότι μέχρι την ως άνω παράδοση μπορεί να ζητηθεί η αναβολή εκτέλεσης της ποινής. Η άποψη τούτη ωστόσο σύμφωνα με Γνωμ. Εισαγγ. Θεσσαλονίκης, 2/2000, μπορεί να θεωρηθεί ορθή μόνον όμως στο μέτρο που αναφέρεται στο συνήθως συμβαίνον, δηλαδή όταν η παραγγελία του Εισαγγελέως προς φυλάκιση και η παράδοση γίνονται αυθημερόν, οπότε πρακτικά, με ελάχιστη χρονική διαφορά, έχουμε την ουσιαστική και τυπική έναρξη έκτισης της ποινής, αποκλειόμενης πάντως σε κάθε περίπτωση της υποβολής αίτησης αναβολής εκτέλεσης μετά την έκδοση και διαβίβαση της παραγγελίας προς φυλάκιση, δεδομένου άλλωστε ότι ο Εισαγγελέας έκτοτε απεκδύεται της προς εκτέλεση της απόφασης δικαιοδοσίας του. Με την έννοια αυτή η ανωτέρω άποψη προφανώς υπολαμβάνει ως παράδοση του καταδικασθέντος την παραγγελία φυλάκισης του 29 Λ. Μαργαρίτη, Υπέρ σελ. 1506, ο οποίος αναφέρει πως κατά την άποψη του το έσχατο χρονικό όριο εντός του οποίου δύναται ο καταδικασθείς να αιτηθεί την αναβολή της εκτέλεσης της ποινής του είναι μέχρι την παράδοση του δράστη στον διευθυντή φυλακών, Ζησιάδη, ο.π., σελ.425. Βλ. ομοίως σε Αδάμπας Ι. Βασίλειος, Διδακτορική διατριβή με θέμα: Εκτέλεση αποφάσεων. Αμφιβολίες ή αντιρρήσεις ως προς την εφαρμογή της, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη, 2013, σελ.117, όπου: Τέλος, η, μάλλον κρατούσα, θέση τοποθετεί την έναρξη της έκτισης της ποινής στον χρόνο παράδοσης του καταδικασθέντος στον διευθυντή της φυλακής. [...] (σελ. 121) Η εν λόγω θέση, εφόσον ταυτίζει την έκτιση με τον εγκλεισμό του καταδικασμένου στο σωφρονιστικό κατάστημα, είναι συνεπής με το κοινό γλωσσικό αισθητήριο. Επίσης, είναι συνεπής με την επιλογή για την οριοθέτηση του δικαίου εκτέλεσης ποινικών αποφάσεων σε δίκαιο προπαρασκευής της έκτισης (: δίκαιο εκτέλεσης υπό στενή έννοια) και σε δίκαιο έκτισης της ποινής. Επιπλέον, προκαλεί ευπρόσδεκτες λύσεις στο χώρο της αναβολής εκτέλεσης της ποινής διευρύνοντας τα χρονικά όρια εντός των οποίων αυτή μπορεί να ολοκληρωθεί. Τέλος, επαληθεύει επιλογές του νομοθέτη, ο οποίος στο άρθρο 572 ΚΠΔ κάνει λόγο για «εισαγγελέα πλημμελειοδικών του τόπου όπου εκτίεται η ποινή» και για «εποπτεία» της έκτισης, αφού είναι προφανές ότι αυτή η εποπτεία είναι δυνατή μόνο μετά την είσοδο του καταδικασμένου στο σωφρονιστικό κατάστημα. 17

18 Εισαγγελέως, μετά την οποίαν αρχίζει η ουσιαστική έκτιση της ποινής, για την τυπική έναρξη και απόδειξη της οποίας απαιτείται η τήρηση των διατυπώσεων του νόμου (σύνταξη εκθέσεων παράδοσης και φυλάκισης) που αποτελούν και την υλοποίηση της Εισαγγελικής παραγγελίας προς φυλάκιση. 30 Εάν όμως η άποψη αυτή περιορίζεται να θεωρεί ως χρόνο ουσιαστικής και τυπικής έναρξης έκτισης της ποινής καθώς και ως απώτατο χρονικό σημείο δυνατότητας υποβολής αίτησης αναβολής εκτέλεσης αποκλειστικά και μόνον τον χρόνο της παράδοσης του καταδικασθέντος στο Διευθυντή φυλακής, δεν είναι ορθή, για τους εξής λόγους: α) Αντιτίθεται προς το πνεύμα και το σκοπό του νομοθέτου, ο οποίος εάν ήθελε την παράδοση ως ουσιαστικό χρόνο έναρξης έκτισης της ποινής θα το όριζε ρητά, ως επί προσωρινής κράτησης όπως προείπαμε. β) Δεν λαμβάνει υπόψη της ότι η υποβολή μιας τέτοιας αίτησης είναι καταχρηστική, εάν γίνει μετά την παραγγελία φυλάκισης, δημιουργούσα σοβαρά διαδικαστικά προβλήματα και δυσχέρειες περί την εκτέλεση της απόφασης που κείνται εκτός της πρόθεσης του νομοθέτη, αφού ο καταδικασθείς και ενώπιον του Εισαγγελέως προσαχθείς προς έκδοση της παραγγελίας φυλάκισης, οσονδήποτε χρόνο και αν κρατήθηκε μέχρι τότε, αρκούντως είχε την ευχέρεια να υποβάλει την εν λόγω αίτηση. γ) Δε λαμβάνει υπόψη της, ότι ο υπεύθυνος για την εκτέλεση της απόφασης Εισαγγελεύς, μετά την έκδοση και διαβίβαση της εντολής φυλάκισης του καταδικασθέντος στερείται δικαιοδοσίας να αποφανθεί για την αίτηση αναβολής εκτέλεσης. Τούτο δε διότι με την ως άνω παραγγελία περατούται το στάδιο εκτέλεσης υπό την στενή έννοια και άρχεται η έκτιση της ποινής μη προβλεπομένου οιουδήποτε ενδιαμέσου δικονομικού σταδίου και δ) Δεν δύναται να αντιμετωπίσει και να δώσει λύσεις στα προβλήματα της καθημερινής πρακτικής που απαντώνται στο πλαίσιο του σωφρονιστικού συστήματος και ιδιαίτερα όταν μετά την παραγγελία φυλάκισης καθίσταται ανέφικτη η τήρηση των διατυπώσεων έναρξης έκτισης της ποινής (παράδοσης και φυλάκισης) εξαιτίας αντικειμενικής αδυναμίας (π.χ. υπερπλήρωση της συγκεκριμένης φυλακής), οπότε ο καταδικασθείς αναγκαίως κρατείται (πολλάκις και επί μακρόν χρόνο) στο Τμήμα Μεταγωγών ή στα κρατητήρια των Αστυνομικών Τμημάτων ή Σταθμών μέχρι την παράδοσή του στο Διευθυντή της συγκεκριμένης φυλακής. Στην περίπτωση αυτή γίνεται φανερό ότι η ως άνω κράτηση ενεργεί ως υποκατάστατο της παράδοσης του καταδικασθέντος στο Διευθυντή φυλακής και επομένως η διάρκεια αυτής θεωρείται 30 Γνωμ.Εισαγ. ΑΠ 12/1925 θεμ. ΛΣΤ` σελ

19 διάστημα έκτισης της ποινής, 31 ανατρέχουσα στον χρόνο έκδοσης και διαβίβασης της παραγγελίας φυλάκισης, μη δυναμένης να θεωρηθεί ως μη αρξαμένης της έκτισης της ποινής λόγω μη παράδοσης του καταδικασθέντος, οπότε μόνο για διακοπή εκτέλεσης της ποινής μπορεί να γίνει λόγος, διότι άλλως θα κατελύετο το δίκαιο εκτέλεσης. Αντίθετα, ταυτίζεται με την τρίτη άποψη, την οποία θεωρεί ως ορθή ο Μπρακουμάτσος, 32 που αναφέρει πως «Ο χρόνος έναρξης της ποινής τοποθετείται χρονικά τότε που για πρώτη φορά συνελήφθη ο καταδικασθείς προς έκτιση αυτής. Συνοψίζοντας στην θέση μας υποστηρίζουμε : Η ουσιαστική έναρξη της εκτέλεσης της στερητικής της ελευθερίας ποινής αρχίζει από τότε που ο καταδικασθείς εισέρχεται για πρώτη φορά στο κατάστημα κράτησης που προβλέπει η σωφρονιστική νομοθεσία και συντάσσεται η σχετική έκθεση. Ο χρόνος έναρξης αυτής ορώμενος υπό την θέαση του υπολογισμού της διάρκειας της, τοποθετείται την ημέρα που για πρώτη φορά συλλαμβάνεται ο καταδικασθείς προς εκτέλεση της ποινής. Ο χρόνος της κράτησης στο αστυνομικό τμήμα, κατόπιν της σχετικής παραγγελίας του εισαγγελέα, αλλά και όλο το διάστημα που μεσολάβησε από την αρχική σύλληψη έως την παράδοση του στην φυλακή, προπαρασκευάζουν την ουσιαστική έκτιση της ποινής χωρίς όμως να ταυτίζονται χρονικά με αυτήν. Η ένταξη των ανωτέρω χρονικών διαστημάτων στη συνολική διάρκεια της ποινής δεν σημαίνει ότι ταυτίζονται δογματικά με αυτή. Αφού λοιπόν η ουσιαστική έναρξη της ποινής από πλευράς του σωφρονιστικού δικαίου αρχίζει από την είσοδο του καταδικασθέντος στο κατάστημα κράτησης, συνάγεται ότι ο τελευταίος έχει δικαίωμα να υποβάλει αίτηση για αναβολή της ποινής, εντός του χρονικού διαστήματος που μεσολαβεί από τη σύλληψη έως και την εισαγωγή του στο κατάστημα κράτησης. Με τη σύνταξη της σχετικής εκθέσεως αποστερείται του δικαιώματος και μόνο αίτηση για διακοπή της ποινής μπορεί να υποβάλει, Η θέση αυτή δεν αφίσταται πρακτικά από εκείνη που θεωρεί ως έσχατο όριο υποβολής της αιτήσεως για αναβολή της εκτέλεσης την παραγγελία του εισαγγελέα για φυλάκιση, διευρύνει όμως το χρονικό διάστημα αφού και μετά την παραγγελία αυτή και μέχρι την σύνταξη της σχετικής εκθέσεως από τον διευθυντή της φυλακής είναι δυνατή η υποβολή τέτοιας αιτήσεως. Άλλωστε ο εισαγγελέας, προτού συνταχθεί η ανωτέρω έκθεση από τον διευθυντή, έχει το δικαίωμα να ανακαλέσει την ενέργεια του αυτή, αφού όπως τονίσθηκε και παραπάνω αποτελεί 31 Γνωμ.ΕισΑΠ 12/1925 όπ.π., 32 Εννοιολογική και νομολογιακή προσέγγιση του δικαίου εκτέλεσης ποινικών αποφάσεων και ποινών, ΠοινΧρ. Νε, σελ

20 διοικητική πράξη (ΑΠ 1076/1979). Μόνο μετά την σύνταξη της εκθέσεως αποστερείται την δυνατότητα αυτής.» Ορθότερη κατά την γνώμη μου είναι η δεύτερη άποψη, πως η ουσιαστική έναρξη έκτισης της ποινής αρχίζει με τη διαβίβαση της παραγγελίας του Εισαγγελέα προς τον Διευθυντή φυλακής για φυλάκιση, καθώς ερείδεται στην διάταξη του άρθρου 552 παρ.1 ΚΠΔ στην οποία δεν αναφέρεται ότι από την παράδοση αρχίζει η διαδικασία έκτισης της ποινής, όπως αντίθετα ρητά ορίζεται στο άρθρο 282 παρ.1 ΚΠΔ και δεν αντιβαίνει στα άρθρα του σωφρονιστικού κώδικα (με την παράδοση του καταδικασθέντος ορθά αναφέρει πως ξεκινά η τυπική έναρξη της έκτισης της ποινής, ερμηνεία η οποία συνάδει με τις διατάξεις του σωφρονιστικού κώδικα), διακρίνει τα δικονομικά στάδια της ποινικής διαδικασίας (σύλληψη, στάδιο εκτέλεσης, έκτιση ποινής), αντιμετωπίζοντας επιτυχώς και εξωγενείς παράγοντες που καθυστερούν την παράδοση του καταδικασθέντος στον διευθυντή των φυλακών, (όπως ενδεικτικά η παραμονή επί μακρόν στο τμήμα μεταγωγών για διαδικαστικούς λόγους, ή και λόγω πληρότητας των φυλακών). Άλλωστε αμφότεροι οι Ζ.Μουράτης και Μπρακουμάτσος αναγνωρίζουν σημεία ταύτισης στην δεύτερη και τρίτη άποψη, καταλήγοντας ωστόσο ο πρώτος πως η δεύτερη άποψη (εφόσον κριθεί με βάση το συνήθως συμβαίνον, ήτοι της παράδοσης του καταδικασθέντος στον διευθυντή φυλακών την αυτή ημέρα σύνταξης και επίδοσης σε εκείνον και της παραγγελίας προς φυλάκιση), δεν αντιμετωπίζει πρακτικά προβλήματα (παραμονή του καταδικασθέντος στο Τμήμα Μεταγωγών κτλ) και ο δεύτερος στο συμπέρασμα πως επί της ουσίας ελάχιστα διαφέρουν η δεύτερη και η τρίτη άποψη, απλά η τρίτη διευρύνει το χρονικό διάστημα που έχει το δικαίωμα ο καταδικασθείς να υποβάλει αίτηση προς αναβολή της ποινής του. Ωστόσο αξίζει να σημειωθεί πως και οι τρεις απόψεις οδηγούν σε ανεπιεική και άνιση μεταχείριση των καταδικασθέντων, αφού ευνοείται εκ των πραγμάτων ο φυγόποινος (οποτεδήποτε συλληφθείς), έναντι του παρόντος κατά την απαγγελία της αμέσως εκτελεστής απόφασης καταδικασθέντος. Συγκεκριμένα εάν γίνει δεκτή η πρώτη άποψη, ο παρών κατά την απαγγελία της απόφασης κατηγορούμενος και καταδικασθείς, δεν δικαιούται να αιτηθεί την αναβολή της ποινής του σύμφωνα με το άρθρο 555 ΚΠΔ, καθώς η εκτέλεση της απόφασης ξεκινά αμέσως (με την άτυπη σύλληψη του παρόντος καταδικασθέντος) μετά την απαγγελία της απόφασης, σε διαδοχικά χρονικά σημεία. Ο φυγόποινος δικαιούται μέχρι την στιγμή που συλλαμβάνεται ενώ ο φυγόποινος που δεν 20