ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ

Transcript

1

2

3 ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΟΜΟΣ Β (ΒΙΒΛΙΟΝ Β )

4 ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΟΜΟΣ Β (ΒΙΒΛΙΟΝ Β ) Τίτλος: Διοδώρου Σικελιώτου Ἱστορική βιβλιοθήκη Τόμος Β (Βιβλίον Β ) Σελιδοποίησις: Ἀλέξιος Δ. Μάστορης Ἐξώφυλλο: Δημήτριος Μπιλιλῆς Ἐκδόσεις: ΓΕΩΡΓΙΑΔΗ - «ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ» Ὑπεύθυνος Ἐκδόσεως: Λεωνίδας Ἀθ. Γεωργιάδης Copyright ἐκδόσεις Λ. Γεωργιάδης 011 ΙSΒΝ: SET: ΜΕΤΑΦΡΑΣΙΣ Ἀπόστολος Παπανδρέου ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ Κωνσταντῖνος Ποταμιᾶνος Κεντρική διάθεσις: Τηλ Βιβλιοπωλεῖα: Σόλωνος 11, Ἀθῆναι Τ.Κ , τηλ Κηφισίας 6, Κηφισιά Τ.Κ. 15 6, Τηλ sales@georgiadesbooks.com Ἀπαγορεύεται ἡ ἀναδημοσίευσις ὁλόκληρης ἢ μέρους τῆς παρούσης μελέτης, μὲ ὁποιοδήποτε μέσο, χωρὶς τὴν γραπτὴ ἄδεια τοῦ ἐκδότου. Ἐπιτρέπεται ἡ ἀναφορὰ στὸ παρὸν βιβλίο ἢ στὸ περιεχόμενό του μόνον σὲ περίπτωσι ποὺ παρουσιάζονται ρητῶς τὰ στοιχεῖα αὐτοῦ. ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ

5

6 ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΒΙΒΛΙΟΝ Β

7 ΤΑΔΕ ΕΝΕΣΤΙΝ ΕΝ Τῌ ΔΕΥΤΕΡΑΙ ΤΩΝ ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΒΙΒΛΩΝ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΟΥ Β ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΟΥ ΔΙΟΔΩΡΟΥ Περὶ Νίνου τοῦ πρώτου βασιλεύσαντος κατὰ τὴν Ἀσίαν καὶ τῶν ὑπ αὐτοῦ πραχθέντων. Περὶ τῆς Σεμιράμιδος γενέσεως καὶ τῆς περὶ αὐτὴν αὐξήσεως. Ὡς Νίνος ὁ βασιλεὺς ἔγημε τὴν Σεμίραμιν διὰ τὴν ἀρετὴν αὐτῆς. Ὡς Σεμίραμις τελευτήσαντος Νίνου διαδεξαμένη τὴν βασιλείαν πολλὰς καὶ μεγάλας πράξεις ἐπετελέσατο. Κτίσις Βαβυλῶνος καὶ τῆς κατ αὐτὴν κατασκευῆς ἀπαγγελία. Περὶ τοῦ κρεμαστοῦ λεγομένου κήπου καὶ τῶν ἄλλων τῶν κατὰ τὴν Βαβυλωνίαν παραδόξων. Στρατεία Σεμιράμιδος εἰς Αἴγυπτον καὶ Αἰθιοπίαν, ἔτι δὲ τὴν Ἰνδικήν. Περὶ τῶν ἀπογόνων ταύτης τῶν βασιλευσάντων κατὰ τὴν Ἀσίαν καὶ τῆς κατ αὐτοὺς τρυφῆς τε καὶ ῥαθυμίας. Ὡς ἔσχατος Σαρδανάπαλλος ὁ βασιλεὺς διὰ τρυφὴν ἀπέβαλε τὴν ἀρχὴν ὑπὸ Ἀρβάκου τοῦ Μήδου. Περὶ τῶν Χαλδαίων καὶ τῆς παρατηρήσεως τῶν ἄστρων. Περὶ τῶν βασιλέων τῶν κατὰ τὴν Μηδίαν καὶ τῆς περὶ τούτων διαφωνίας παρὰ τοῖς ἱστοριογράφοις. Περὶ τοποθεσίας τῆς Ἰνδικῆς καὶ τῶν κατὰ τὴν χώραν φυομένων καὶ τῶν παρ Ἰνδοῖς νομίμων. Γιά τόν Νίνο, τόν πρῶτο βασιλέα τῆς Ἀσίας, καί γιά τά ἔργα του. Πῶς γεννήθηκε καί πῶς μεγάλωσε ἡ Σεμίραμις. Πῶς ὁ βασιλεύς Νίνος νυμφεύθηκε τήν Σεμίραμι γιά τίς ἀρετές της. Πῶς ἡ Σεμίραμις μετά τόν θάνατο τοῦ Νίνου τόν διεδέχθη στήν ἐξουσία καί ἐπετέλεσε πολλά καί μεγάλα ἔργα. Ἡ κτίσις τῆς Βαβυλῶνος καί μία ἀναλυτική ἔκθεσις γιά τήν ἵδρυσί της. Γιά τόν λεγόμενο κρεμαστό κῆπο καί τά ἄλλα ἀξιοθαύμαστα τῆς Βαβυλωνίας. Ἐκστρατεία τῆς Σεμιράμιδος στήν Αἴγυπτο καί τήν Αἰθιοπία, καθώς καί στήν Ἰνδική. Γιά τούς ἀπογόνους της, πού ἦσαν βασιλεῖς στήν Ἀσία, καί γιά τήν πολυτέλεια καί τήν νωθρότητά τους. Πῶς ὁ Σαρδανάπαλος, ὁ τελευταῖος βασιλεύς, ἔχασε ἐξ αἰτίας τῆς χλιδῆς τήν βασιλεία ἀπό τόν Ἀρβάκη τόν Μῆδο. Γιά τούς Χαλδαίους καί τήν παρατήρησι τῶν ἄστρων. Γιά τούς βασιλεῖς τῆς Μηδίας καί τήν διαφωνία τῶν ἱστορικῶν σχετικά μέ αὐτούς. Γιά τήν τοπογραφία τῆς Ἰνδίας, γιά τά προϊόντα τῆς γῆς τῶν Ἰνδιῶν καί γιά τά ἔθιμα τῶν Ἰνδῶν. Γιά τούς Σκύθες καί τίς Ἀμαζόνες καί γιά τούς Ὑπερβορείους. Γιά τήν Ἀραβία, γιά τά προϊόντα τῆς γῆς της καί γιά τούς μύθους της. Γιά τίς νήσους, οἱ ὁποῖες ἀνεκαλύφθησαν στά νότια τοῦ Ὠκεανοῦ. 8 9

8 ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΤΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΟΣ ΔΕΥΤΕΡΑ 1. Ἡ μὲν πρὸ ταύτης βίβλος τῆς ὅλης συντάξεως οὖσα πρώτη περιέχει τὰς κατ Αἴγυπτον πράξεις ἐν αἷς ὑπάρχει τά τε περὶ τῶν θεῶν παρ Αἰγυπτίοις μυθολογούμενα καὶ περὶ τῆς τοῦ Νείλου φύσεως καὶ τἄλλα τὰ περὶ τοῦ ποταμοῦ τούτου παραδοξολογούμενα, πρὸς δὲ τούτοις περί τε τῆς κατ Αἴγυπτον χώρας καὶ τῶν ἀρχαίων βασιλέων τὰ ὑφ ἑκάστου πραχθέντα. ἑξῆς δὲ κατετάχθησαν αἱ κατασκευαὶ τῶν πυραμίδων τῶν ἀναγραφομένων ἐν τοῖς ἑπτὰ θαυμαζομένοις ἔργοις. ἔπειτα διήλθομεν περὶ τῶν νόμων καὶ τῶν δικαστηρίων, ἔτι δὲ τῶν ἀφιερωμένων ζῴων παρ Αἰγυπτίοις τὰ θαυμαζόμενα, πρὸς δὲ τούτοις τὰ περὶ τῶν τετελευτηκότων νόμιμα, καὶ τῶν Ἑλλήνων ὅσοι τῶν ἐπὶ παιδείᾳ θαυμαζομένων παραβαλόντες εἰς Αἴγυπτον καὶ πολλὰ τῶν χρησίμων μαθόντες μετήνεγκαν εἰς τὴν Ἑλλάδα. ἐν ταύτῃ δ ἀναγράψομεν τὰς κατὰ τὴν Ἀσίαν γενομένας πράξεις ἐν τοῖς ἀρχαίοις χρόνοις, τὴν ἀρχὴν ἀπὸ τῆς τῶν Ἀσσυρίων ἡγεμονίας ποιησάμενοι. Τὸ παλαιὸν τοίνυν κατὰ τὴν Ἀσίαν ὑπῆρχον ἐγχώριοι βασιλεῖς, ὧν οὔτε πρᾶξις ἐπίσημος οὔτε ὄνομα μνημονεύεται. πρῶτος δὲ τῶν εἰς ἱστορίαν καὶ μνήμην παραδεδομένων ἡμῖν Νίνος ὁ βασιλεὺς τῶν Ἀσσυρίων μεγάλας πράξεις ἐπε- ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΒΙΒΛΙΟΝ ΔΕΥΤΕΡΟΝ 1. Τό προηγούμενο βιβλίο, πού εἶναι τό πρῶτο τοῦ ὅλου ἔργου, περιέχει τά γεγονότα τά σχετικά μέ τήν Αἴγυπτο. Ἐκεῖ ὑπάρχουν οἱ μῦθοι τῶν Αἰγυπτίων γιά τούς θεούς τους καί γιά τήν φύσι τοῦ Νείλου καί ὅλες οἱ παραδοξολογίες σχετικά μέ αὐτόν τόν ποταμό, ἐπίσης μία περιγραφή τῆς Αἰγύπτου καί ἡ δρᾶσις καθενός ἀπό τούς ἀρχαίους βασιλεῖς. Συνέχεια ἔρχεται ἡ κατασκευή τῶν πυραμίδων, πού κατατάσσονται ἀνάμεσα στά ἑπτά θαύματα τοῦ κόσμου.. Ἔπειτα μιλήσαμε γιά τούς νόμους καί τά δικαστήρια, ἐπίσης γιά τά ἱερά ζῶα τῶν Αἰγυπτίων ὅσα προκαλοῦν τόν θαυμασμό, καθώς καί γιά τά ἔθιμα τά σχετικά μέ τούς νεκρούς καί τέλος γιά τούς Ἕλληνες, τούς ὀνομαστούς γιά τήν μόρφωσί τους, οἱ ὁποῖοι ἐπεσκέφθησαν τήν Αἴγυπτο κι ἀφοῦ ἔμαθαν πολλά χρήσιμα πράγματα, τά μετέφεραν στήν Ἑλλάδα 1.. Στό παρόν βιβλίο θ ἀναπτύξωμε τά γεγονότα, πού συνέβησαν στήν Ἀσία στούς ἀρχαίους χρόνους, ἀρχίζοντας ἀπό τήν ἡγεμονία τῶν Ἀσσυρίων.. Τούς παλαιούς χρόνους οἱ βασιλεῖς τῆς Ἀσίας ἦσαν ντόπιοι, ἀλλά δέν μνημονεύεται καμμία ἀξιόλογη πρᾶξις τους οὔτε κανένα συγκεκριμένο ὄνομα. Ὁ πρῶτος βασιλεύς πού ἔφθασε ὥς ἐμᾶς μέ τήν ἱστορία καί τήν μνήμη ἦταν ὁ Νίνος, ὁ βασιλεύς τῶν Ἀσσυρίων, ὁ ὁποῖος ἐπετέλεσε μεγάλα ἔργα. Γι αὐτόν θά 1. Ὁ Διόδωρος ἐπαναλαμβάνει ἀκρίτως καί πάλι τά μυθεύματα περί μεταφορᾶς πολλῶν χρησίμων πραγμάτων ἀπό Ἕλληνες σοφούς, ἀπό τήν Αἴγυπτο, στήν Ἑλλάδα.. Ὁ Νίνος ἐθεωρεῖτο υἱός τοῦ Βήλου καί κατά τήν περσική παράδοσι ἵδρυσε τήν πόλι Νίνο ἤ Νινευΐ, πρωτεύουσα τοῦ Ἀσσυριακοῦ κράτους, περί τό 000 π.χ. Κατέστησε φόρου ὑποτελῆ τόν βασιλέα τῆς Ἀρμενίας Βαρσάνη καί ἐσταύρωσε τόν Φάρνο, βασιλέα τῆς Μηδίας, καί καθυπέταξε τήν Ἀσία ἀπό τῆς Μεσογείου μέχρι τοῦ Ἰνδοῦ ποταμοῦ. Ἐνυμφεύθη τήν περίφημο Σερίραμι, ὑπό τῆς ὁποίας ἐφο- 10 νεύθη, ὅπως λέγεται, μετά βασιλεία 5 ἐτῶν. Ὁ Νίνος καί ἡ Σεμίραμις, κατά τινας, εἶναι ἡ προσωποποίησις τῶν θεοτήτων Νινίβ-Ἀδάρ καί Ἰστάρ, τοῦ Ἡρακλέους καί τῆς Ἀφροδίτης τῶν Ἀσσυρίων. Ἐπειδή ὅμως ὁ Κτησίας ὁ Κνίδιος, πού διέσωσε τίς περσικές αὐτές παραδόσεις περί Νίνου, Νινευΐ καί Σεμιράμιδος, τίς παρέστησε ὡς ἱστορικές, ἐπῆλθε μεγάλη σύγχυσις ἱστορίας καί μύθου, οἱ Ἀλεξανδρινοί συγγραφεῖς ὅλα τά ἀναφερόμενα εἰς αὐτούς τά ἐπραγματεύοντο ὡς μυθιστορηματική ὕλη. Ἐνῶ ὁ Ἡρόδοτος, ὁ ὁποῖος γνωρίζει μόνον τήν ἱστορικῶς ἀποδεδειγμένη ὕπαρξι τῆς Σεμιράμιδος, τήν ἀνάγει στό 100 π.χ. 11

9 5 6 7 τελέσατο περὶ οὗ τὰ κατὰ μέρος ἀναγράφειν πειρασόμεθα. γενόμενος γὰρ φύσει πολεμικὸς καὶ ζηλωτὴς τῆς ἀρετῆς καθώπλισε τῶν νέων τοὺς κρατίστους γυμνάσας δ αὐτοὺς πλείονα χρόνον συνήθεις ἐποίησε πάσῃ κακοπαθείᾳ καὶ πολεμικοῖς κινδύνοις. συστησάμενος οὖν στρατόπεδον ἀξιόλογον συμμαχίαν ἐποιήσατο πρὸς Ἀριαῖον τὸν βασιλέα τῆς Ἀραβίας, ἣ κατ ἐκείνους τοὺς χρόνους ἐδόκει πλήθειν ἀλκίμων ἀνδρῶν. ἔστι δὲ καὶ καθόλου τοῦτο τὸ ἔθνος φιλελεύθερον καὶ κατ οὐδένα τρόπον προσδεχόμενον ἔπηλυν ἡγεμόνα διόπερ οὔθ οἱ τῶν Περσῶν βασιλεῖς ὕστερον οὔθ οἱ τῶν Μακεδόνων, καίπερ πλεῖστον ἰσχύσαντες, ἠδυνήθησαν τοῦτο τὸ ἔθνος καταδουλώσασθαι. καθόλου γὰρ ἡ Ἀραβία δυσπολέμητός ἐστι ξενικαῖς δυνάμεσι διὰ τὸ τὴν μὲν ἔρημον αὐτῆς εἶναι, τὴν δὲ ἄνυδρον καὶ διειλημμένην φρέασι κεκρυμμένοις καὶ μόνοις τοῖς ἐγχωρίοις γνωριζομένοις. ὁ δ οὖν τῶν Ἀσσυρίων βασιλεὺς Νίνος τὸν δυναστεύοντα τῶν Ἀράβων παραλαβὼν ἐστράτευσε μετὰ πολλῆς δυνάμεως ἐπὶ Βαβυλωνίους κατοικοῦντας ὅμορον χώραν κατ ἐκείνους δὲ τοὺς χρόνους ἡ μὲν νῦν οὖσα Βαβυλὼν οὐκ ἦν ἐκτισμένη, κατὰ δὲ τὴν Βαβυλωνίαν ὑπῆρχον ἄλλαι πόλεις ἐπιχειρήσωμε νά προβοῦμε σέ μία ἀναλυτική ἀφήγησι. Διότι, καθώς ἦταν ἐκ φύσεως πολεμικός καί λάτρης τῆς ἀρετῆς, ἐξώπλισε τούς γενναιοτέρους ἀπό τούς νέους κι ἀφοῦ τούς ἐγύμνασε γιά ἀρκετόν καιρό, τούς συνήθισε στήν σκληραγωγία καί στούς κινδύνους τοῦ πολέμου. 5. Κι ἀφοῦ συγκρότησε ἕνα ἀξιόλογο στρατό, συνῆψε συμμαχία μέ τόν Ἀριαῖο, τόν βασιλέα τῆς Ἀραβίας, ἡ ὁποία τήν ἐποχή ἐκείνη φαίνεται ὅτι εἶχε ἀφθονία γενναίων ἀνδρῶν. Γενικά αὐτός ὁ λαός εἶναι φιλελεύθερος καί μέ κανένα τρόπο δέν ὑποτάσσεται σέ ξένον ἡγεμόνα. Γι αὐτό οὔτε οἱ βασιλεῖς τῶν Περσῶν ἀργότερα οὔτε οἱ βασιλεῖς τῶν Μακεδόνων, ἄν καί ἦσαν πολύ ἰσχυροί, δέν κατώρθωσαν νά ὑποδουλώσουν αὐτόν τόν λαό. 6. Γενικά ἡ Ἀραβία εἶναι μία χώρα δύσκολη γιά ἕνα ξένο στρατό πού θά ἤθελε νά τήν κατακτήση, διότι κατά ἕνα μέρος εἶναι ἔρημος καί κατ ἄλλο ἄνυδρη μέ κρυφά πηγάδια κατά διαστήματα, πού τά γνωρίζουν μόνο οἱ ντόπιοι. 7. Ὁ βασιλεύς λοιπόν τῶν Ἀσσυρίων, ὁ Νίνος, παίρνοντας σύμμαχο τόν ἡγεμόνα τῶν Ἀράβων, ἐξεστράτευσε μέ πολλή δύναμι ἐναντίον τῶν Βαβυλωνίων, πού κατοικοῦσαν στήν γειτονική χώρα. Ἐκείνους τούς χρόνους ἡ σημερινή πόλις Βαβυλών δέν εἶχε κτισθῆ, ὑπῆρχαν ὅμως στήν Βαβυλωνία ἄλλες ἀξιόλογες πόλεις. Κι ἀφοῦ ὑπέταξε τούς κατοίκους αὐτῆς τῆς. Οἱ Ἄραβες εἶναι γνωστοί ἀπό τούς ἀρχαίους χρόνους στούς Ἕλληνες. Ὁ Ὅμηρος φαίνεται νά συγχέη τούς Ἄραβες μέ τούς Αἰθίοπες, πού κατοικοῦσαν στίς ἄκρες τοῦ τότε γνωστοῦ κόσμου (Αἰθίοπες τηλόθ ἐόντες, ἔσχατοι ἀνδρῶν), ἐνῶ στήν τραγωδία «Προμηθεύς» τοῦ Αἰσχύλου () ἀπαντοῦν, γιά πρώτη φορά, οἱ λέξεις Ἀραβία καί Ἄραβες: «Ἀραβίας τ ἄρειον ἄνθος» καί στούς «Πέρσες» (18): «καὶ Μάγος Ἄραβος»). Ὁ Ἡρόδοτος ἀναφέρει πολλά περί «Ἀραβίων» καί «Ἀραβίης», τονίζων ὄχι μόνον τήν στρατηγική ἀλλά καί τήν οἰκονομική σπουδαιότητά της, ἐφ ὅσον εἶναι πλούσια σέ προϊόντα, ἐκεῖ μόνον παραγόμενα (λιβανωτό, τοῦ ὁποίου ἔδιδαν χίλια τάλαντα στούς Πέρσες, ἐκτός ὡρισμένου φόρου ὑποτελείας). Ὁ Ἑβραῖος προφήτης Νεεμίας γνωρίζει τούς Ἄραβες, 1 ὅπως καί ὁ Ξενοφῶν, ὁ ὁποῖος ὀνομάζει Ἀραβία καί τήν Μεσοποταμία (Κύρου Ἀνάβασις, Ι, 5,1). Κατά τόν Στράβωνα () οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες ὠνόμαζαν τούς Ἄραβες καί Ἐρεμβούς. Πληροφορίες περί Ἀραβίας τό 77 μ.χ. περιέχει καί ὁ «Περίπλους Ἐρυθρᾶς θαλάσσης», πού ἐγράφη ὑπό Ἀνωνύμου ἐξ Ἀλεξανδρείας, συγχρόνου τοῦ Πλινίου. Στήν Ἀραβία ὑπάρχουν ἱστορικές ἀρχαιότητες, πού παρετηρήθησαν, γιά πρώτη φορά, ἀπό τόν Niebuhr, ἐνῶ ὁ J.T. Bent εὑρῆκε φοινικικούς τύμβους στό Μπαχρέϊν. Στήν Νότιο Ἀραβία, ὅπου ὑπῆρχε πολιτισμός πολλούς αἰῶνες πρό τῶν χριστιανικῶν χρόνων, ὑπάρχουν ἴχνη τειχῶν καί φρουρίων. Ἕνα ἀρχαῖο φρούριο, πλησίον τῆς Σάννα, περιγράφεται ἀπό τόν μουσουλμᾶνο συγγραφέα Κασβινῆ ὡς ἕνα ἀπό τά θαύματα τοῦ κόσμου. Τά ἐρείπια τῆς Μαριάβας (Μαριάμπ), τῆς πρωτευούσης τῆς ἀρχαίας χώρας τῶν Σαβαίων, πού ἔχουν πολλές ἐπιγραφές, ἐπεσκέφθησαν πολλοί ἐκ Δύσεως περιηγητές. 1

10 ἀξιόλογοι ῥᾳδίως δὲ χειρωσάμενος τοὺς ἐγχωρίους διὰ τὸ τῶν ἐν τοῖς πολέμοις κινδύνων ἀπείρως ἔχειν, τούτοις μὲν ἔταξε τελεῖν κατ ἐνιαυτὸν ὡρισμένους φόρους, τὸν δὲ βασιλέα τῶν καταπολεμηθέντων λαβὼν μετὰ τῶν τέκνων αἰχμάλωτον ἀπέκτεινε. μετὰ δὲ ταῦτα πολλοῖς πλήθεσιν εἰς τὴν Ἀρμενίαν ἐμβαλὼν καί τινας τῶν πόλεων ἀναστάτους ποιήσας κατεπλήξατο τοὺς ἐγχωρίους διόπερ ὁ βασιλεὺς αὐτῶν Βαρζάνης, ὁρῶν αὑτὸν οὐκ ἀξιόμαχον ὄντα, μετὰ πολλῶν δώρων ἀπήντησε καὶ πᾶν ἔφησε ποιήσειν τὸ προσταττόμενον. ὁ δὲ Νίνος μεγαλοψύχως αὐτῷ χρησάμενος τῆς τε Ἀρμενίας συνεχώρησεν ἄρχειν καὶ φίλον ὄντα πέμπειν στρατιὰν καὶ τὴν χορηγίαν τῷ σφετέρῳ στρατοπέδῳ. ἀεὶ δὲ μᾶλλον αὐξόμενος ἐστράτευσεν εἰς τὴν Μηδίαν. ὁ δὲ ταύτης βασιλεὺς Φάρνος παραταξάμενος ἀξιολόγῳ δυνάμει καὶ λειφθείς, τῶν τε στρατιωτῶν τοὺς πλείους ἀπέβαλε καὶ αὐτὸς μετὰ τέκνων ἑπτὰ καὶ γυναικὸς αἰχμάλωτος ληφθεὶς ἀνεσταυρώθη.. Οὕτω δὲ τῶν πραγμάτων τῷ Νίνῳ προχωρούντων δεινὴν ἐπιθυμίαν ἔσχε τοῦ καταστρέψασθαι τὴν Ἀσίαν ἅπασαν τὴν ἐντὸς Τανάιδος καὶ Νείλου ὡς ἐπίπαν γὰρ τοῖς εὐτυχοῦσιν ἡ τῶν πραγμάτων εὔροια τὴν τοῦ πλείονος ἐπιθυμίαν παρίστησι. διόπερ τῆς μὲν Μηδίας σατράπην ἕνα τῶν περὶ αὑτὸν φίλων κατέστησεν, αὐτὸς δ ἐπῄει τὰ κατὰ τὴν Ἀσίαν ἔθνη καταστρεφόμενος, καὶ χρόνον ἑπτακαιδεκαετῆ καταναλώσας πλὴν Ἰνδῶν καὶ Βακτριανῶν τῶν ἄλλων ἁπάντων κύριος ἐγένετο. τὰς μὲν οὖν καθ ἕκαστα μάχας ἢ τὸν ἀριθμὸν ἁπάντων τῶν καταπολεμηθέντων οὐδεὶς τῶν συγγραφέων ἀνέγραψε, τὰ δ ἐπισημότατα τῶν ἐθνῶν ἀκολού- χώρας λόγῳ τῆς ἀπειρίας τους στούς πολεμικούς κινδύνους, τούς ὑπεχρέωσε νά πληρώνουν κάθε χρόνο ὡρισμένους φόρους καί τόν βασιλέα τους, πού τόν συνέλαβε αἰχμάλωτο μαζί μέ τά παιδιά του, τόν ἐφόνευσε. 8. Ἔπειτα εἰσέβαλε στήν Ἀρμενία μέ πολύ στρατό, κι ἀφοῦ κατέστρεψε μερικές ἀπό τίς πόλεις της, ἐτρομοκράτησε τούς κατοίκους. Ἔτσι ὁ βασιλεύς τους Βαρζάνης βλέποντας ὅτι δέν ἦταν σέ θέσι νά πολεμήση, τόν προϋπάντησε μέ πολλά δῶρα καί ἐδήλωσε ὅτι θά ὑπακούη σέ κάθε προσταγή του. 9. Ὁ Νίνος ἔδειξε μεγαλοψυχία ἀπέναντί του καί τοῦ ἐπέτρεψε νά παραμείνη ἄρχων τῆς Ἀρμενίας, ἀλλά ὡς φίλος πλέον νά τοῦ παρέχη στρατιωτική ἐνίσχυσι καί ἐφόδια γιά τόν στρατό τῶν Ἀσσυρίων. Κι ὅπως αὐξανόταν συνεχῶς ἡ δύναμίς του, ἐξεστράτευσε ἐναντίον τῆς Μηδίας. 10. Κι ὁ Φάρνος, ὁ βασιλεύς αὐτῆς τῆς χώρας, παρέταξε ἐναντίον του στήν μάχη ἀξιόλογη δύναμι, ἀλλά ἡττήθηκε, ἔχασε τό μεγαλύτερο μέρος τοῦ στρατοῦ του κι ὁ ἴδιος πού συνελήφθη αἰχμάλωτος μέ τά ἑπτά παιδιά του καί τήν γυναῖκα του, σταυρώθηκε.. Ἀφοῦ λοιπόν τά πράγματα τοῦ Νίνου πήγαιναν τόσο καλά, τόν κατέλαβε ἰσχυρή ἐπιθυμία νά ὑποτάξη ὅλη τήν Ἀσία ἀνάμεσα στόν Τάναϊ καί τόν Νεῖλο. Διότι εἶναι γενικός κανών, ὅταν οἱ ἄνθρωποι εὐτυχοῦν, οἱ ἐπιτυχίες τούς ἐξάπτουν τήν ἐπιθυμία γιά περισσότερα. Γι αὐτό διώρισε ἕνα ἀπό τούς φίλους του σατράπη τῆς Μηδίας κι ὁ ἴδιος ἐβάδισε γιά νά ὑποτάξη τούς λαούς τῆς Ἀσίας. Καί σέ μία χρονική περίοδο δεκαεπτά χρόνων ἔγινε κύριος ὅλων τῶν ἄλλων, πλήν τῶν Ἰνδῶν καί τῶν Βακτριανῶν.. Κανείς ἱστορικός δέν ἀναφέρει τίς μάχες μέ κάθε λαό ἤ τόν ἀριθμό τῶν λαῶν πού ὑπέταξε, τούς σημαντικώτερους ὅμως λαούς θά τούς διατρέξωμε ἐν συντομία ἀκο- 1. Ὁ Τάναϊς ποταμός εἶναι ὁ σημερινός Ντόν τῆς Ρωσσίας, πού χύνεται στήν Ἀζοφική θάλασσα, ἡ ὁποία βρέχει στήν ΒΑ. πλευρά τήν Κριμαία. Στίς ἐκβολές τοῦ Τανάϊδος ποταμοῦ ὑπῆρχε μία σημαντική ἑλληνική πόλις, ἡ Τάναϊς. 15

11 5. Ὁ Κτησίας εἶναι Ἕλλην ἱατρός καί ἱστορικός, καταγόμενος ἀπό τήν Κνίδο τῆς Καρίας. Συμμετέσχε στήν ἐκστρατεία τοῦ Κύρου τοῦ νεωτέρου κατά τοῦ ἀδελφοῦ του Ἀρταξέρξου, συνελήφθη αἰχμάλωτος στήν μάχη τῶν Κουνάξων (01 π.χ.) καί διέμεινε ἐπί δέκα ἑπτά ἔτη στήν αὐλή τοῦ βασιλέως τῶν Περσῶν, τιμώμενος γιά τήν ἰατρική του δεινότητα. Τά ἰατρικά του συγγράμματα διεσώζοντο μέχρι τῶν χρόνων τοῦ Γαληνοῦ. Εἶναι γνωστός ὅμως, κυρίως, γιά τά γεωγραφικά του συγγράμματα. Μέ τήν ὕλη, πού συνέλεξε ἀπό τά ἐπίσημα ἀρχεῖα τοῦ Περσικοῦ κράτους, καί ἀπό τίς διηγήσεις καί τίς ἀναμνήσεις, ἐξέδωσε τά «Περσικά», ἱστορία τῆς Ἀσσυρίας καί Περσίας, σέ βιβλία, φθάνει τήν διήγησί του μέχρι τῆς ἐπιστροφῆς του στήν Κνίδο. Τό ἔργο αὐτό ἐχάθη, ὅπως καί μία ἐπιτομή του ἐκ τριῶν βιβλίων, τήν ὁποία εἶχε κάμει ἡ Παμφίλα ἐπί Νέρωνος. Ὁ Πατριάρχης Κων/πόλεως Φώτιος, κατά τόν Θ μ.χ. αἰῶνα, περιέλαβε στήν «Μυριόβιβλό» του ἐπιτομή τῶν βιβλίων 7-. Ὁ Κτησίας ἔγραψε καί «Ἰνδικά» (περιγραφή τῶν Ἰνδιῶν), στά ὁποῖα ἐξέταζε τά προϊόντα, τά ζῶα καί τούς ἀνθρώπους τοῦ Βορειοδυτικοῦ τμήματος τῶν Ἰνδιῶν. Καί τῶν «Ἰνδικῶν» ἐπιτομή μᾶς ἔδωσε ὁ Φώτιος. 6. Οἱ Τάπυροι ἤ Τάπουροι ἦσαν πολεμικός λαός τῆς Ὑρκανίας, πού κατοικοῦσε μεταξύ τοῦ ὄρους Ἐλμπούρζ καί τῆς ΝΑ. ὄχθης τῆς Κασπίας θαλάσσης. Ἡ ἀρχαία Ὑρκανία ἐκτείνεται ἐπί τῆς ΝΑ. ἀκτῆς τῆς Κασπίας θαλάσσης καί ἐχωρίζετο πρός τά ΝΑ. ἀπό τήν Παρθία διά τοῦ ὄρους Λάβου (Ἐλμπούρζ). Στά Β. αὐτῶν εὑρίσκεται τό Ἰασόνιον ὄρος (Demavent). Οἱ ἰθαγενεῖς τήν ἀποκαλοῦσαν Βαρκάνα, δηλ. χώρα τῶν λύκων. Κατεκτήθη ὑπό τοῦ Μεγ. Ἀλεξάνθως Κτησίᾳ τῷ Κνιδίῳ πειρασόμεθα συντόμως ἐπιδραμεῖν. κατεστρέψατο μὲν γὰρ τῆς παραθαλαττίου καὶ τῆς συνεχοῦς χώρας τήν τε Αἴγυπτον καὶ Φοινίκην, ἔτι δὲ Κοίλην Συρίαν καὶ Κιλικίαν καὶ Παμφυλίαν καὶ Λυκίαν, πρὸς δὲ ταύταις τήν τε Καρίαν καὶ Φρυγίαν καὶ Λυδίαν, προσηγάγετο δὲ τήν τε Τρῳάδα καὶ τὴν ἐφ Ἑλλησπόντῳ Φρυγίαν καὶ Προποντίδα καὶ Βιθυνίαν καὶ Καππαδοκίαν καὶ τὰ κατὰ τὸν Πόντον ἔθνη βάρβαρα κατοικοῦντα μέχρι Τανάιδος, ἐκυρίευσε δὲ τῆς τε Καδουσίων χώρας καὶ Ταπύρων, ἔτι δ Ὑρκανίων καὶ Δραγγῶν, πρὸς δὲ τούτοις Δερβίκων καὶ Καρμανίων καὶ Χωρομναίων, ἔτι δὲ Βορκανίων καὶ Παρθυαίων, ἐπῆλθε δὲ καὶ τὴν Περσίδα καὶ τὴν Σουσιανὴν καὶ λουθῶντας τήν ἔκθεσι τῶν γεγονότων, πού κάνει ὁ Κτησίας ὁ Κνίδιος 5.. Ἀπό τίς παραθαλάσσιες χῶρες καί τίς συνεχόμενες μέ αὐτές ὁ Νίνος ὑπέταξε τήν Αἴγυπτο καί τήν Φοινίκη, τήν Κοίλη Συρία καί τήν Κιλικία καί τήν Παμφυλία καί τήν Λυκία, κι ἀκόμα τήν Καρία καί τήν Φρυγία καί τήν Λυδία, ἔθεσε ὑπό τό σκῆπτρο του τήν Τρωάδα καί τήν Ἑλλησποντιακή Φρυγία καί τήν Προποντίδα καί τήν Βιθυνία καί τήν Καππαδοκία καί τά βάρβαρα ἔθνη πού κατοικοῦσαν στίς ἀκτές τοῦ Εὐξείνου Πόντου μέχρι τόν Τάναϊ ποταμό. Ἔγινε κύριος τῆς χώρας τῶν Καδουσίων καί τῶν Ταπύρων, τῶν Υρκανίων καί τῶν Δραγγῶν 6, κι ἀκόμα τῶν Δερβίκων καί τῶν Καρμανίων καί τῶν Χωρομναίων, ἐπίσης τῶν Βορκανίων καί τῶν Παρθυαίων 7. Εἰσέβαλε ἐπίσης καί στήν Περσίδα καί τήν Σουσιανή καί τήν καλουμένη 16 δρου καί παρέμεινε ἐπί αἰῶνες ὡς ἑλληνική σατραπεία μέ Ἕλληνες διοικητές. Πρωτεύουσά της ἦσαν τά Ζαδράκαρτα. Οἱ Δράγγες κατοικοῦσαν τμῆμα τοῦ σημερινοῦ Ἀφγανιστάν, πού γειτονεύει μέ τήν Παρθία καί τήν Καρμανία. Στήν χώρα τους ἐκτίσθη ἡ Ἀλεξάνδρεια Προφθασία. 7. Οἱ ἀρχαῖοι Δέρβικες (καί Δερβίκκαι ἤ Δερβισσοί) κατοικοῦσαν ἀνατολικῶς τῶν Ὑρκανῶν, πλησίον τῶν Ταπούρων καί τῶν Βακτρίων, πλησίον τοῦ ποταμοῦ Μάρδου. Κατ ἄλλες ἀρχαῖες μαρτυρίες, κατοικοῦσαν στήν περιοχή ὅπου ὁ ποταμός Ὦξος ἐκβάλλει στήν Κασπία θάλασσα. Ἡ ἀρχαία Καρμανία, ἡ ὁποία ὀνομάζεται σήμερα Κερμάν ἤ Κιρμάν, εὑρίσκεται ἀνατ. τῆς ἀρχαίας Περσίας. Στά βόρεια αὐτῆς εὑρίσκεται ἡ ἀρχαία Παρθία, ἐνῶ στά νότια ὁ Περσικός κόλπος. Οἱ κάτοικοί της διεκρίνοντο γιά τήν πολεμικότητά τους καί εἶχαν περίεργα ἔθιμα. Οι Χωρομναῖοι ἦσαν γείτονες τῶν Καρμανίων. Ἡ ἀρχαία Παρθία ἤ Παρθυαία εὑρίσκεται στά ΝΑ. τῆς Κασπίας θαλάσσης, ἀπό τήν ὁποία χωριζόταν μέ τήν Ὑρκανία. Ἡ χώρα αὐτή ἀρχικῶς ἦταν μικρή σέ ἔκτασι, ἔλαβε ὅμως μεγίστη ἀνάπτυξι κατά τούς δύο τελευταίους προχριστιανικούς αἰῶνες. Οἱ Πάρθοι ὑπό τόν Ἀρσάκη τό 9 π.χ. κατέλαβαν τήν ἀνεξάρτητη Ἑλληνική σατραπεία τῆς Παρθίας καί δημιούργησαν δικό τους βασίλειο, τό ὁποῖο εἶχε ζωή πέντε περίπου αἰώνων. Ὑπό τήν δυναστεία τῶν Ἀρσακιδῶν ἀντικατέστησαν βαθμιαῖα τήν ἑλληνική κυριαρχία σέ ὅλη τήν ἔκτασι ἀπό τήν Βαβυλωνία καί Ἀρμενία μέχρι τά ὅρια τῶν ἑλληνικῶν κρατῶν τῆς Βακτριανῆς καί τῶν Ἰνδιῶν. 17

12 τὴν καλουμένην Κασπιανήν, εἰς ἥν εἰσιν εἰσβολαὶ στεναὶ παντελῶς, διὸ καὶ προσαγορεύονται Κάσπιαι πύλαι. πολλὰ δὲ καὶ ἄλλα τῶν ἐλαττόνων ἐθνῶν προσηγάγετο, περὶ ὧν μακρὸν ἂν εἴη λέγειν. τῆς δὲ Βακτριανῆς οὔσης δυσεισβόλου καὶ πλήθη μαχίμων ἀνδρῶν ἐχούσης, ἐπειδὴ πολλὰ πονήσας ἄπρακτος ἐγένετο, τὸν μὲν πρὸς Βακτριανοὺς πόλεμον εἰς ἕτερον ἀνεβάλετο καιρόν, τὰς δὲ δυνάμεις ἀναγαγὼν εἰς τὴν Ἀσσυρίαν ἐξελέξατο τόπον εὔθετον εἰς πόλεως μεγάλης κτίσιν.. Ἐπιφανεστάτας γὰρ πράξεις τῶν πρὸ αὐτοῦ κατειργασμένος ἔσπευδε τηλικαύτην κτίσαι τὸ μέγεθος πόλιν ὥστε μὴ μόνον αὐτὴν εἶναι μεγίστην τῶν τότε οὐσῶν κατὰ πᾶσαν τὴν οἰκουμένην, ἀλλὰ μηδὲ τῶν μεταγενεστέρων ἕτερον ἐπιβαλόμενον ῥᾳδίως ἂν ὑπερθέσθαι. τὸν μὲν οὖν τῶν Ἀράβων βασιλέα τιμήσας δώροις καὶ λαφύροις μεγαλοπρεπέσιν ἀπέλυσε μετὰ τῆς ἰδίας στρατιᾶς εἰς τὴν οἰκείαν, αὐτὸς δὲ τὰς πανταχόθεν δυνάμεις καὶ παρασκευὰς πάντων τῶν ἐπιτηδείων ἀθροίσας παρὰ τὸν Εὐφράτην ποταμὸν ἔκτισε πόλιν εὖ τετειχισμένην, ἑτερόμηκες αὐτῆς ὑποστησάμενος τὸ σχῆμα. εἶχε δὲ τῶν μὲν μακροτέρων πλευρῶν ἑκατέραν ἡ πόλις ἑκατὸν καὶ πεντήκοντα σταδίων, τῶν δὲ βραχυτέρων ἐνενήκοντα. διὸ καὶ τοῦ σύμπαντος περιβόλου συσταθέντος ἐκ σταδίων τετρακοσίων καὶ ὀγδοήκοντα τῆς ἐλπίδος οὐ διεψεύσθη τηλικαύτην γὰρ πόλιν οὐδεὶς ὕστερον ἔκτισε κατά τε τὸ μέγεθος τοῦ περιβόλου καὶ τὴν περὶ τὸ τεῖχος μεγα- Κασπιανή, στήν ὁποία ἡ εἰσβολή γίνεται μέσα ἀπό πολύ στενές διαβάσεις, πού γι αὐτόν τόν λόγο ὀνομάζονται Κάσπιαι πύλαι 8.. Ἐπίσης ἐκυρίευσε καί ἄλλους μικρότερους λαούς, γιά τούς ὁποίους ἄν θέλαμε νά μιλήσωμε, θά μακρηγορούσαμε. Καθώς ἡ εἰσβολή στήν Βακτριανή ἦταν δύσκολη λόγῳ τῆς διαμορφώσεως τοῦ ἐδάφους κι ἐπί πλέον ἦταν μία χώρα πού διέθετε πολυπληθεῖς μάχιμες δυνάμεις, ἀφοῦ κατέβαλε ἐπίπονες προσπάθειες χωρίς ἀποτέλεσμα, ἀνέβαλε γιά εὐθετώτερο χρόνο τόν πόλεμο ἐναντίον τῶν Βακτριανῶν, ἐπανέφερε τόν στρατό του πίσω στήν Ἀσσυρία καί ἐπέλεξε μία κατάλληλη τοποθεσία γιά νά κτίση μία μεγάλη πόλι.. Ἀφοῦ λοιπόν κατώρθωσε ἔργα λαμπρότερα ἀπό κάθε ἄλλον βασιλέα πρίν ἀπ αὐτόν, ἔσπευδε νά κτίση μία πόλι τόσο μεγάλη, ὥστε ὄχι μόνο νά εἶναι ἡ μεγαλύτερη ἀπό ὅλες τίς πόλεις τῆς οἰκουμένης αὐτῆς τῆς ἐποχῆς, ἀλλά καί κανείς ἄλλος μεταγενέστερος βασιλεύς, ἄν τό ἐπιχειροῦσε, νά μή μπορέση εὔκολα νά τόν ὑπερβῆ.. Ἀφοῦ λοιπόν ἐτίμησε μέ δῶρα καί πλούσια λάφυρα τόν βασιλέα τῶν Ἀράβων, τόν ἄφησε νά ἐπιστρέψη στήν πατρίδα μέ τόν στρατό του, ἐνῶ ὁ ἴδιος συγκεντρώνοντας τίς δυνάμεις του ἀπό παντοῦ, καθώς καί ὅλο τό ἀναγκαῖο ὑλικό, ἔκτισε στόν Εὐφράτη ποταμό μία πόλι ὠχυρωμένη γερά μέ τείχη, δίδοντάς της τό σχῆμα ἑνός ὀρθογωνίου. Οἱ μεγάλες πλευρές εἶχαν καθεμία μῆκος ἑκατόν πενήντα σταδίων, ἐνῶ οἱ μικρές εἶχαν ἐνενήντα.. Ἔτσι, καθώς ὅλος ὁ περίβολος εἶχε περίμετρο τετρακοσίων ὀγδόντα σταδίων δέν διαψεύσθηκε στίς ἐλπίδες του. Διότι μία παρόμοια πόλις οὔτε ὡς πρός τό μέγεθος τοῦ περιβόλου οὔτε ὡς πρός τήν μεγαλοπρέπεια τῶν τειχῶν της, κανείς δέν 8. Οἱ Κάσπιες πύλες (Κάσπιαι πύλαι) ἀποτελοῦν τήν κυρία δίοδο ἀπό τήν Μηδία πρός τήν Παρθία καί τήν Ὑρκανία, διά τῶν Κασπίων ὀρέων, ἡ ὁποία ὀνομάζεται σήμερα Τένγκι Σιρντάρα. Ἦταν βαθειά χαράδρα, ἡ ὁποία κατέστη διάβασις διά τεχνικῶν ἔργων. Οἱ Πέρσες εἶχαν κατασκευάσει σιδηρές πύλες στό 18 στενώτερο μέρος τῆς διόδου, πού εὑρίσκετο σέ ἀπόστασι 500 σταδίων ἀπό τίς Ράγες καί διατηροῦσαν φρουρά πρός φύλαξί των. Ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος διῆλθε διά τῶν Κασπίων πυλῶν, καταδιώκων τόν Δαρεῖο. Οἱ Κάσπιες πύλες ἦσαν ἡ σπουδαιοτέρα δίοδος ἀπό τήν Δυτική στήν Κεντρική Ἀσία. 19

13 9. Ἡ Νινευΐ, ἀποκαλουμένη καί Νίνος ἤ Νινούα, ἦταν ἡ πρωτεύουσα τῶν βασιλέων τῆς Ἀσσυρίας, μέχρις ὅτου κατελήφθη τό 65 π.χ. ὑπό τῶν Μήδων καί κατεστράφη τελείως τό 606 π.χ. ὑπό τοῦ Κυαξάρου Α, βασιλέως τῶν Περσῶν, καί τοῦ Βαβυλωνίου Νοβοπαλασσάρου. Ἐπί τῶν Ρωμαϊκῶν χρόνων ἐπί τῆς θέσεώς της ἤ πλησίον αὐτῆς ἀναφέρεται Ρωμαϊκή ἀποικία (Κλαυδία Νίνος). Τῆς Νίνου-Κλαυδιουπόλεως σώζονται νομίσματα μέ λατινική ἐπιγραφή ἀπό τήν ἐποχή τοῦ Τραϊανοῦ μέχρι καί τοῦ Γορδιανοῦ. Πλησίον τῆς Νινευΐ ὁ ἀείλοπρέπειαν. τὸ μὲν γὰρ ὕψος εἶχε τὸ τεῖχος ποδῶν ἑκατόν, τὸ δὲ πλάτος τρισὶν ἅρμασιν ἱππάσιμον ἦν οἱ δὲ σύμπαντες πύργοι τὸν μὲν ἀριθμὸν ἦσαν χίλιοι καὶ πεντακόσιοι, τὸ δ ὕψος εἶχον ποδῶν διακοσίων. κατῴκισε δ εἰς αὐτὴν τῶν μὲν Ἀσσυρίων τοὺς πλείστους καὶ δυνατωτάτους, ἀπὸ δὲ τῶν ἄλλων ἐθνῶν τοὺς βουλομένους. καὶ τὴν μὲν πόλιν ὠνόμασεν ἀφ ἑαυτοῦ Νίνον, τοῖς δὲ κατοικισθεῖσι πολλὴν τῆς ὁμόρου χώρας προσώρισεν.. Ἐπεὶ δὲ μετὰ τὴν κτίσιν ταύτην ὁ Νίνος ἐστράτευσεν ἐπὶ τὴν Βακτριανήν, ἐν ᾗ Σεμίραμιν ἔγημε τὴν ἐπιφανεστάτην ἁπασῶν τῶν γυναικῶν ὧν παρειλήφαμεν, ἀναγκαῖόν ἐστι περὶ αὐτῆς προειπεῖν πῶς ἐκ ταπεινῆς τύχης εἰς τηλικαύτην προήχθη δόξαν. κατὰ τὴν Συρίαν τοίνυν ἔστι πόλις Ἀσκάλων, καὶ ταύτης οὐκ ἄπωθεν λίμνη μεγάλη καὶ βαθεῖα πλήρης ἰχθύων. παρὰ δὲ ταύτην ὑπάρχει τέμενος θεᾶς ἐπιφα- ἔκτισε ἀπό τότε. Τό τεῖχος εἶχε ὕψος ἑκατό ποδῶν καί τό πλάτος του ἔφθανε νά περάσουν τρία ἅρματα μαζί. Ὑπῆρχαν συνολικῶς χίλιοι πεντακόσιοι πύργοι κι εἶχαν ὕψος διακοσίων ποδῶν.. Κι ἐγκατέστησε σέ αὐτήν τούς περισσότερους καί πιό δυνατούς ἀπό τούς Ἀσσυρίους κι ἀπό τούς ἄλλους λαούς ὅλους, ὅσοι ἐπιθυμοῦσαν. Καί τήν πόλι τήν ὠνόμασε Νίνο 9 ἀπό τό ὄνομά του καί συμπεριέλαβε στόν χῶρο τῶν κατοίκων της μεγάλο μέρος τῆς γειτονικῆς περιοχῆς.. Καί καθώς μετά τήν ἵδρυσι τῆς πόλεως ὁ Νίνος ἐξεστράτευσε ἐναντίον τῆς Βακτριανῆς, ὅπου νυμφεύθηκε τήν Σεμίραμι, τήν ὀνομαστότερη ἀπ ὅλες τίς γυναῖκες πού ξέρουμε ὥς τώρα, εἶναι ἀνάγκη νά μιλήσουμε πρῶτα γι αὐτήν, πῶς δηλαδή ἔφθασε σέ τέτοια δόξα ἀπό μία ταπεινή προέλευσι.. Ὑπάρχει στήν Συρία μία πόλις γνωστή μέ τό ὄνομα Ἀσκάλων 10 κι ὄχι μακριά ἀπ αὐτήν εἶναι μία μεγάλη καί βαθειά λίμνη, γεμάτη μέ ψάρια. Δίπλα στήν λίμνη εἶναι τό τέμενος μιᾶς ἔνδο- 0 μνηστος ἡμῶν βασιλεύς Ἡράκλειος συνέτριψε τούς Πέρσες, τήν 1η Δεκεμβρίου 67 μ.χ. Μετ ὀλίγον, ἡ πόλις κατελήφθη καί κατεστράφη τελείως ὑπό τῶν Ἀράβων. Ἡ ἀρχαία Νινευΐ ἔκειτο στήν ἀριστερά ὄχθη τοῦ Τίγρητος, 0 περίπου χλμ. πρό τῆς συμβολῆς τοῦ παραποτάμου αὐτοῦ Μεγάλου Ζαπάτου ἤ Λύκου, ἀπέναντι τῆς σημερινῆς Μοσούλης τοῦ Ἰράκ. Ἀνασκαφές στήν Ἀσσυριακή πρωτεύουσα ἔφεραν στό φῶς λείψανα ἀνακτόρων, ἐνεπίγραφες σφηνοειδεῖς πινακίδες μέ τά βασιλικά ἀρχεῖα, ἀνάγλυφα, τά ἀνάκτορα τοῦ Ἀσσουρβανιπάλ καί ἄλλα. 10. Ἡ Ἀσκάλων ἦταν μία ἀπό τίς πόλεις τῶν Φιλισταίων, λαοῦ Ἑλληνικῆς (ἐκ Κρήτης) καταγωγῆς. Ἡ πόλις αὐτή μνημονεύεται στίς πινακίδες τῆς Ἀμάρνας μέ τόν Ἀσσυριακό τύπο Ἀσκαλοῦνα. Εὑρίσκετο στήν πεδιάδα Σεφηλά, μεταξύ Γάζης καί Ἀζώτου. Ἦταν σπουδαῖο κέντρο τῆς λατρείας τῆς Συριακῆς θεᾶς Δερκετοῦς ἤ Ἀταργάτιος, πρός τιμήν τῆς ὁποίας εἶχε ἱδρυθῆ ὁ ἀναφερόμενος ὑπό τοῦ Ἡροδότου παλαιότατος ναός αὐτῆς, ὁ ὁποῖος ἐσυλήθη σέ κάποια ἐπιδρομή τῶν Σκυθῶν περί τό 65 π.χ. Κατά τούς χρόνους τῆς Περσικῆς κυριαρχίας ἡ Ἀσκάλων διατελοῦσε ὑπό τήν κυριαρχία τῶν Τυρίων, ἔπειτα δέ περιῆλθε στήν κυριαρχία τοῦ Μ. Ἀλεξάνδρου καί τῶν διαδόχων του. Ὡς Ἑλληνιστική ἐμπορική πόλις ἀνέδειξε πλείστους ἄνδρες τῶν γραμμάτων, φιλοσόφους, ἱστορικούς καί γραμματικούς καί διετήρησε τήν ἀκμή της μέχρι τοῦ Δ μ.χ. αἰῶνος καί ἐπέκεινα. 1

14 5 νοῦς, ἣν ὀνομάζουσιν οἱ Σύροι Δερκετοῦν αὕτη δὲ τὸ μὲν πρόσωπον ἔχει γυναικός, τὸ δ ἄλλο σῶμα πᾶν ἰχθύος διά τινας τοιαύτας αἰτίας. μυθολογοῦσιν οἱ λογιώτατοι τῶν ἐγχωρίων τὴν Ἀφροδίτην προσκόψασαν τῇ προειρημένῃ θεᾷ δεινὸν ἐμβαλεῖν ἔρωτα νεανίσκου τινὸς τῶν θυόντων οὐκ ἀειδοῦς τὴν δὲ Δερκετοῦν μιγεῖσαν τῷ Σύρῳ γεννῆσαι μὲν θυγατέρα, καταισχυνθεῖσαν δ ἐπὶ τοῖς ἡμαρτημένοις τὸν μὲν νεανίσκον ἀφανίσαι, τὸ δὲ παιδίον εἴς τινας ἐρήμους καὶ πετρώδεις τόπους ἐκθεῖναι ἑαυτὴν δὲ διὰ τὴν αἰσχύνην καὶ λύπην ῥίψασαν εἰς τὴν λίμνην μετασχηματισθῆναι τὸν τοῦ σώματος τύπον εἰς ἰχθῦν διὸ καὶ τοὺς Σύρους μέχρι τοῦ νῦν ἀπέχεσθαι τούτου τοῦ ζῴου καὶ τιμᾶν τοὺς ἰχθῦς ὡς θεούς. περὶ δὲ τὸν τόπον ὅπου τὸ βρέφος ἐξετέθη πλήθους περιστερῶν ἐννεοττεύοντος παραδόξως καὶ δαιμονίως ὑπὸ τούτων τὸ παιδίον διατρέφεσθαι τὰς μὲν γὰρ ταῖς πτέρυξι περιεχούσας τὸ σῶμα τοῦ βρέφους πανταχόθεν θάλπειν, τὰς δ ἐκ τῶν σύνεγγυς ἐπαύλεων, ὁπότε τηρήσειαν τούς τε βουκόλους καὶ τοὺς ἄλλους νομεῖς ἀπόντας, ἐν τῷ στόματι φερούσας γάλα διατρέφειν παρασταζούσας ἀνὰ μέσον τῶν χειλῶν. ἐνιαυσίου δὲ τοῦ παιδίου γενομένου καὶ στερεωτέρας τροφῆς προσδεομένου, τὰς περιστερὰς ἀποκνιζούσας ἀπὸ τῶν τυρῶν παρέχεσθαι τροφὴν ἀρκοῦσαν. τοὺς δὲ νομεῖς ἐπανιόντας καὶ θεωροῦντας περιβεβρωμένους τοὺς τυροὺς θαυμάσαι τὸ παράδοξον παρατηρήσαντας οὖν καὶ ξης θεᾶς, πού οἱ Σύροι τήν ὀνομάζουν Δερκετώ 11. Αὐτή ἡ θεά ἔχει κεφάλι γυναίκας κι ὅλο τό ἄλλο σῶμα της εἶναι ψάρι ἀπό τήν ἑξῆς αἰτία.. Ἡ ἱστορία, ὅπως τήν διηγοῦνται οἱ πιό μορφωμένοι ἀπό τούς ντόπιους, ἔχει ὡς ἑξῆς: Ἡ Ἀφροδίτη συγκρούσθηκε μέ αὐτήν τήν θεά καί τήν ἔρριξε σέ περιπαθῆ ἔρωτα γιά ἕνα ὡραῖο νεανίσκο ἀπ αὐτούς πού τῆς προσέφεραν τίς θυσίες. Κι ἡ Δερκετώ ἑνώθηκε μέ τόν Σῦρο καί ἐγέννησε μία κόρη, ἀλλά μετά, καταντροπιασμένη γιά τό ἁμάρτημά της, ἐφόνευσε τόν νεαρό καί τό παιδί τό ἐγκατέλειψε σέ μία ἔρημη καί βραχώδη περιοχή. Κι αὐτή ἀπό τήν ντροπή της καί τήν λύπη μαζί ἔπεσε στήν λίμνη καί τό σῶμα της ἄλλαξε καί ἔλαβε τήν μορφή ἰχθύος. Γι αὐτό καί μέχρι σήμερα οἱ Σύροι δέν τρώγουν αὐτό τό ζῶο καί τιμοῦν τούς ἰχθῦς ὡς θεούς.. Καί στόν τόπο πού ἦταν ἔκθετο τό βρέφος, εἶχαν τίς φωλιές τους πλῆθος περιστεριῶν, τά ὁποῖα μ ἕνα τρόπο θαυμαστό καί καταπληκτικό ἔτρεφαν τό παιδί. Μερικά ἅπλωναν τίς φτεροῦγες τους, ἐσκέπαζαν ἀπό παντοῦ τό σῶμα τοῦ βρέφους καί τό ἐζέσταιναν, ἐνῶ ἄλλα, ὅταν ἔβλεπαν ὅτι οἱ βουκόλοι κι οἱ ἄλλοι βοσκοί ἔλειπαν ἀπό τίς κοντινές στάνες, κουβαλοῦσαν στό στόμα τους γάλα καί ἐτάϊζαν τό παιδί στάζοντας τό γάλα ἀνάμεσα στά χείλη του. 5. Ὅταν τό παιδί ἔγινε ἑνός ἔτους κι εἶχε ἀνάγκη ἀπό στερεώτερη τροφή, τά περιστέρια τσιμποῦσαν κομμάτια ἀπό τό τυρί καί τοῦ ἐξασφάλιζαν ἱκανοποιητική τροφή. Ὅταν οἱ βοσκοί ἐπέστρεφαν κι ἔβλεπαν τά τυριά φαγωμένα στίς ἄκρες, ἔμεναν κατάπληκτοι 11. Ἡ Δερκετώ εἶναι ἡ Ἀτάργατις, Ἀραμαϊκή θεότης. Τό δεύτερο ὄνομα (Ἀτάργατις) ἀπαντᾶ καί μέ τούς τύπους Ἀτεργάτη, Ἀτέργατις, Ἀταργάτειτις καί Ἀττα(ρ)γάθη. Μέ τόν συγκεκομμένο τύπο Ταραττά ἀπαντᾶ τό ὄνομά της στό Ταλμούδ, καθώς καί στήν Συριακή καί Ἀρμενική φιλολογία. Ἀπό τόν συγκεκριμένο τύπο προῆλθε ὁ εὔχρηστος στούς Ἕλληνες καί Λατίνους τύπος Δερκετώ. Ὁ τύπος Ἀταραττά εἶναι σύνθετος ἀπό τό Ἀττάρ καί τό Ἄττα. Καί τό μέν Ἀττάρ εἶναι ὁ Ἀραμαϊκός τύπος τοῦ Χαναανιτικοῦ καί Ἀβησσυνικοῦ Ἀστάρ (Ἀστάρτη) καί τοῦ Ἀσσυροβαβυλωνιακοῦ Ἰστάρ. Τό β συνθετικό τοῦ ὀνόματος, τό Ἄττα, ἀπαντᾶ καί σέ ἑλληνικές ἐπιγραφές ὑπό τόν τύπον Ἄθη, Ἄθης, Ἄθας καί ἀπό μερικούς ταυτίζεται πρός τό Ἄττης. Ἀπό τίς ὑπάρχουσες μαρτυρίες εἰκάζεται ὅτι ἡ θεότης αὐτή ἀνήκει στήν ὁμάδα τῶν Χετταϊκῶν ἤ ἀκριβέστερα τῶν Μικρασιατικῶν μητέρων-θεῶν, ἔχει ὅμως προσλάβει καί ἀρκετά χαρακτηριστικά ἀπό τήν Βαβυλωνιοασσυριακή Ἰστάρ, πού ταυτίζεται μέ τήν Ἀστάρτη. Τό κύριο κέντρο καί ἡ ἀφετερία τῆς λατρείας τῆς Ἀταργάτιος ἦταν ἡ Συριακή Ἱεράπολις, πλησίον τοῦ Εὐφράτου ποταμοῦ.

15 6 μαθόντας τὴν αἰτίαν εὑρεῖν τὸ βρέφος, διαφέρον τῷ κάλλει. εὐθὺς οὖν αὐτὸ κομίσαντας εἰς τὴν ἔπαυλιν δωρήσασθαι τῷ προεστηκότι τῶν βασιλικῶν κτηνῶν, ὄνομα Σίμμᾳ καὶ τοῦτον ἄτεκνον ὄντα τὸ παιδίον τρέφειν ὡς θυγάτριον μετὰ πάσης ἐπιμελείας, ὄνομα θέμενον Σεμίραμιν, ὅπερ ἐστὶ κατὰ τὴν τῶν Σύρων διάλεκτον παρωνομασμένον ἀπὸ τῶν περιστερῶν, ἃς ἀπ ἐκείνων τῶν χρόνων οἱ κατὰ Συρίαν ἅπαντες διετέλεσαν ὡς θεὰς τιμῶντες. 5. Τὰ μὲν οὖν κατὰ τὴν γένεσιν τῆς Σεμιράμιδος μυθολογούμενα σχεδὸν ταῦτ ἔστιν. ἤδη δ αὐτῆς ἡλικίαν ἐχούσης γάμου καὶ τῷ κάλλει πολὺ τὰς ἄλλας παρθένους διαφερούσης, ἀπεστάλη παρὰ βασιλέως ὕπαρχος ἐπισκεψόμενος τὰ βασιλικὰ κτήνη οὗτος δ ἐκαλεῖτο μὲν Ὄννης, πρῶτος δ ἦν τῶν ἐκ τοῦ βασιλικοῦ συνεδρίου καὶ τῆς Συρίας ἁπάσης ἀποδεδειγμένος ὕπαρχος. ὃς καταλύσας παρὰ τῷ Σίμμᾳ καὶ θεωρήσας τὴν Σεμίραμιν ἐθηρεύθη τῷ κάλλει διὸ καὶ τοῦ Σίμμα καταδεηθεὶς αὑτῷ δοῦναι τὴν παρθένον εἰς γάμον ἔννομον, ἀπήγαγεν αὐτὴν εἰς Νίνον, καὶ γήμας ἐγέννησε δύο παῖδας, Ὑαπάτην καὶ Ὑδάσπην. τῆς δὲ Σεμιράμιδος ἐχούσης καὶ τἄλλα ἀκόλουθα τῇ περὶ τὴν ὄψιν εὐπρεπείᾳ, συνέβαινε τὸν ἄνδρα τελέως ὑπ αὐτῆς δε- μπροστά στό ἀνεξήγητο αὐτό γεγονός. Παραφύλαξαν λοιπόν ὁλόγυρα κι ἀνακαλύπτοντας τήν αἰτία εὑρῆκαν τό βρέφος, ἀσύγκριτο στήν ὀμορφιά. 6. Ἀμέσως τό ἔφεραν στήν στάνη καί τό ἐδώρισαν στόν φύλακα τῶν βασιλικῶν κτηνῶν, τοῦ ὁποίου τό ὄνομα ἦταν Σίμμας. Κι ὅπως ἦταν ἄτεκνος, ἀνέτρεφε τό παιδί μέ κάθε φροντίδα, σάν νά ἦταν δικό του κοριτσάκι. Καί τοῦ ἔδωσε τό ὄνομα Σεμίραμις, ἕνα ὄνομα πού προέρχεται ἀπό ἐλαφρή ἀλλοίωσι τῆς λέξεως πού στήν γλῶσσα τῶν Σύρων σημαίνει «περιστεραί», τίς ὁποῖες μέχρι σήμερα ὅλοι οἱ κάτοικοι τῆς Συρίας ἐξακολουθοῦν νά τιμοῦν ὡς θεές. 5. Αὐτή περίπου εἶναι ἡ ἱστορία πού κυκλοφορεῖ σχετικά μέ τήν γέννησι τῆς Σεμιράμιδος 1. Κι ὅταν πιά ἔφθασε σέ ἡλικία γάμου κι ἦταν ἀσύγκριτη στήν ὀμορφιά ἀπ ὅλες τίς ἄλλες κοπέλλες, ἔτυχε νά σταλῆ ἕνας ἀξιωματικός ἀπό τήν αὐλή τοῦ βασιλέως γιά νά ἐπιθεωρήση τά βασιλικά κοπάδια. Τό ὄνομά του ἦταν Ὄννης κι ἦταν πρόεδρος τοῦ συμβουλίου τοῦ βασιλέως κι εἶχε διορισθῆ κυβερνήτης ὅλης τῆς Συρίας. Κατέλυσε λοιπόν στόν Σίμμα καί βλέποντας τήν Σεμίραμι σκλαβώθηκε ἀπό τήν ὀμορφιά της. Γι αὐτό καί καταπαρακάλεσε τόν Σίμμα νά τοῦ δώση τήν κοπέλλα σέ νόμιμο γάμο καί τήν πῆρε μαζί του στήν Νίνο, τήν νυμφεύθηκε καί ἐγέννησε δύο παιδιά, τόν Ὑαπάτη καί τόν Ὑδάσπη.. Κι ὅπως ἡ Σεμίραμις εἶχε καί τά ἄλλα της χαρίσματα σάν τήν ὀμορφιά της, συνέβαινε ὥστε ὁ ἄνδρας της 1. Ἡ Σεμίραμις εἶχε στήσει θριαμβευτικές στῆλες στήν Σκυθία, πλησίον τοῦ Ἰαξάρτου, τίς ὁποῖες ἀνεῦρε ἄθικτες ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος. «Ἡ φύσις», ἔλεγε ἐπ αὐτῶν, «μοῦ ἐπέβαλε τό σῶμα γυναικός, ἀλλ αἱ πράξεις μου μέ κατέστησαν ἰσότιμον πρός τούς μεγίστους τῶν ἀνδρῶν. Ἐκυβέρνησα τό κράτος τοῦ Νίνου, τό ὁποῖον πρός δυσμάς ἐγγίζει τόν ποταμόν Χιναμάν, πρός νότον τάς χώρας τῶν ἀρωμάτων καί τοῦ μύρου, πρός βορρᾶν τούς Σάκας καί τούς Σογδιανούς. Πρό ἐμοῦ, οὐδείς Ἀσσύριος εἶδε θάλασσαν. Ἐγώ εἶδον τέσσερας ὠκεανούς, τούς ὁποίους οὐδείς ἐπλησίασε τόσον μακράν εὑρίσκοντο. Ἠνάγκασα τούς ποταμούς νά ρέουν ὅπου ἤθελον, καί ἤθελον νά ρέουν ὅπου ἦσαν ὠφέλιμοι. Ἐγονιμοποίησα γαῖας ἀγόνους, ἀρδεύσασα αὐτάς διά τῶν ποταμῶν μου. Ἤγειρα φρούρια ἀπόρθητα, ἤνοιξα εἰς τά ἅρματά μου δρόμους διά μερῶν τά ὁποῖα οὔτε θηρία ἐτόλμησαν νά διέλθουν. Καί εἰς τάς ἀσχολίας μου ταύτας εὕρισκον τόν καιρόν διά τάς διασκεδάσεις καί τούς φίλους μου». Ἡ Σεμίραμις θεωρεῖται ὑπό τοῦ Ἡροδότου ἱστορικό πρόσωπο. Ἡ θρυλική βασίλισσα τῶν Ἀσσυρίων ἔχει ἱδρύσει τό σημερινό Βάν τῆς τουρκοκρατουμένης Ἀρμενίας, πλησίον τῆς ὁμωνύμου λίμνης. Πρόκειται γιά τά ἀρχαῖα Σεμιραμόκερτα, δηλαδή τήν πόλι τῆς Σεμιράμιδος. 5

16 5 1. Ἡ Βακτριανή εἶναι ἀρχαία χώρα τῆς Κεντρικῆς Ἀσίας, κεῖται μεταξύ τοῦ ποταμοῦ Ὤξου (Ἀμοῦ Ντάρια) πρός βορρᾶν, τοῦ Ἰνδικοῦ Καυκάσου ἤ Παροπαμίσου (Χιντοῦ Κούχ) πρός Νότον, τῶν ἀντηρίδων τοῦ Μικροῦ Παμίρ πρός Ἀνατολάς καί τῆς Μαργιανῆς (Μέρβ) πρός Δυσμάς. Πρωτεύουσά της ἦσαν τά Βάκτρα, τῶν ὁποίων ἐρείπια εὑρίσκονται στό Βόρειο Ἀφγανιστάν. Ἡ Βακτριανή εἶναι ἡ πατρίδα τοῦ Ζαρατούστρα καί ἐθεωρεῖτο ἡ κοιτίδα τοῦ Ζωδουλῶσθαι, καὶ μηδὲν ἄνευ τῆς ἐκείνης γνώμης πράττοντα κατευστοχεῖν ἐν πᾶσι. καθ ὃν δὴ χρόνον ὁ βασιλεύς, ἐπειδὴ τὰ περὶ τὴν κτίσιν τῆς ὁμωνύμου πόλεως συνετέλεσε, στρατεύειν ἐπὶ Βακτριανοὺς ἐπεχείρησεν. εἰδὼς δὲ τά τε πλήθη καὶ τὴν ἀλκὴν τῶν ἀνδρῶν, ἔτι δὲ τὴν χώραν ἔχουσαν πολλοὺς τόπους ἀπροσίτους διὰ τὴν ὀχυρότητα, κατέλεξεν ἐξ ἁπάντων τῶν ὑπ αὐτὸν ἐθνῶν στρατιωτῶν πλῆθος ἐπεὶ γὰρ τῆς πρότερον στρατείας ἀποτετευχὼς ἦν, ἔσπευδε πολλαπλασίονι παραγενέσθαι δυνάμει πρὸς τὴν Βακτριανήν. συναχθείσης δὲ τῆς στρατιᾶς πανταχόθεν ἠριθμήθησαν, ὡς Κτησίας ἐν ταῖς ἱστορίαις ἀναγέγραφε, πεζῶν μὲν ἑκατὸν ἑβδομήκοντα μυριάδες, ἱππέων δὲ μιᾷ πλείους τῶν εἴκοσι μυριάδων, ἅρματα δὲ δρεπανηφόρα μικρὸν ἀπολείποντα τῶν μυρίων ἑξακοσίων. ἔστι μὲν οὖν ἄπιστον τοῖς αὐτόθεν ἀκούσασι τὸ πλῆθος τῆς στρατιᾶς, οὐ μὴν ἀδύνατόν γε φανήσεται τοῖς ἀναθεωροῦσι τὸ τῆς Ἀσίας μέγεθος καὶ τὰ πλήθη τῶν κατοικούντων αὐτὴν ἐθνῶν. εἰ γάρ τις ἀφεὶς τὴν ἐπὶ Σκύθας Δαρείου στρατείαν μετὰ ὀγδοήκοντα μυριάδων καὶ τὴν Ξέρξου διάβασιν ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα τοῖς ἀναριθ- νά ἔχη ὑποδουλωθῆ πλήρως ἀπ αὐτήν καί καθώς δέν ἔκανε τίποτε χωρίς τήν δική της γνώμη, εὐστοχοῦσε σέ ὅλα.. Αὐτόν ἀκριβῶς τόν καιρό ὁ βασιλεύς, ἀφοῦ ὡλοκλήρωσε τήν ἵδρυσι τῆς πόλεως πού ἔφερε τό ὄνομά του, ἐπεχείρησε νά ἐκστρατεύση ἐναντίον τῶν Βακτριανῶν. Καί ἐπειδή ἐγνώριζε καλά καί τό μεγάλο πλῆθος καί τήν μαχητική ἱκανότητα αὐτῶν τῶν ἀνθρώπων, κι ἀκόμα ὅτι ἡ χώρα εἶχε πολλά μέρη ἀπρόσιτα, διότι ἦσαν φυσικά ὀχυρά, συγκέντρωσε ἕνα μεγάλο πλῆθος στρατιωτῶν ἀπ ὅλα τά ἔθνη πού εἶχε στήν ἐξουσία του. Ἐπειδή δηλαδή κατά τήν προηγουμένη ἐκστρατεία εἶχε ἀποτύχει, ἀπεφάσισε νά ἐμφανισθῆ στήν Βακτριανή 1 μέ πολλαπλάσιες στρατιωτικές δυνάμεις ἀπό τίς δικές τους.. Κι ὅταν συγκεντρώθηκε ὁ στρατός ἀπ ὅλα τά μέρη, μετρήθηκε κι ἦταν, ὅπως ἔχει γράψει στήν ἱστορία του ὁ Κτησίας, ἕνα ἑκατομμύριο ἑπτακόσιες χιλιάδες πεζοί, διακόσιες δέκα χιλιάδες ἱππεῖς καί δέκα χιλιάδες ἑξακόσια περίπου δρεπανηφόρα ἅρματα. 5. Κι εἶναι πράγματι ἀπίστευτο τό μέγεθος αὐτό τοῦ στρατοῦ, ὅταν τό πρωτακοῦς. Ἄν ὅμως καλοεξετάσης τό μέγεθος τῆς Ἀσίας καί τόν τεράστιο ἀριθμό τῶν λαῶν πού τήν κατοικοῦν, τότε δέν θά σοῦ φανῆ ἀδύνατο. Ἐπειδή κι ἄν παραλείψη κάποιος τήν ἐκστρατεία τοῦ Δαρείου ἐναντίον τῶν Σκυθῶν μέ ὀκτακόσιες χιλιάδες καί τήν διάβασι τοῦ Ξέρξη στήν Ἑλλάδα 6 ροαστρισμοῦ. Ἡ χώρα κατέχει τόν σημαντικώτατο κόμβο συγκοινωνιῶν τῆς Ἀσίας καί σπουδαιοτάτη στρατηγική θέσι στήν καρδιά τῆς ἀχανοῦς χώρας. Ἀπετέλεσε μαζί μέ τήν Σογδιανή τμῆμα τῆς Περσικῆς Αὐτοκρατορίας. Γιά νά κατακτήση τήν Βακτριανή καί τήν Σογδιανή ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος χρειάσθηκε δύο ἔτη (9-7 π.χ.) σκληρῶν ἀγώνων, ἀπό τούς σκληροτέρους τῆς ἐκστρατείας του. Ἡ χώρα, μετά τόν θάνατο τοῦ Μεγ. Ἀλεξάνδρου, ἀπετέλεσε τμῆμα τοῦ βασιλείου τῶν Σελευκιδῶν, ἀλλά ἀργότερα τό 5 π.χ. δημιουργήθηκε ἀπό τόν Διόδοτο τό ἑλληνικό βασίλειο τῆς Βακτριανῆς τό ὁποῖο θά ἐπιζήση μέχρι τό 0 π.χ. Τά εὑρήματα καί ἡ ἐπίδρασις τοῦ Ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ στήν Κεντρική Ἀσία εἶναι λίαν ἐκπληκτικά καί ἡ ἱστορία τοῦ Ἑλληνικοῦ βασιλείου τῆς Βακτριανῆς ἀπό τίς πιό συναρπαστικές καί ἐνδιαφέρουσες στήν συνολική ἱστορία τοῦ Ἑλληνισμοῦ. 7

17 6 7 μήτοις πλήθεσι, τὰς ἐχθὲς καὶ πρῴην συντελεσθείσας πράξεις ἐπὶ τῆς Εὐρώπης σκέψαιτο, τάχιον ἂν πιστὸν ἡγήσαιτο τὸ ῥηθέν. κατὰ μὲν οὖν τὴν Σικελίαν ὁ Διονύσιος ἐκ μιᾶς τῆς τῶν Συρακοσίων πόλεως ἐξήγαγεν ἐπὶ τὰς στρατείας πεζῶν μὲν δώδεκα μυριάδας, ἱππεῖς δὲ μυρίους καὶ δισχιλίους, ναῦς δὲ μακρὰς ἐξ ἑνὸς λιμένος τετρακοσίας, ὧν ἦσαν ἔνιαι τετρήρεις καὶ πεντήρεις Ῥωμαῖοι δὲ μικρὸν πρὸ τῶν Ἁννιβαϊκῶν καιρῶν, προορώμενοι τὸ μέγεθος τοῦ πολέμου, κατέγραψαν τοὺς κατὰ τὴν Ἰταλίαν ἐπιτηδείους εἰς στρατείαν πολίτας τε καὶ συμμάχους, ὧν ὁ σύμπας ἀριθμὸς μικρὸν ἀπέλιπε τῶν ἑκατὸν μυριάδων καίτοι γ ἕνεκα πλήθους ἀνθρώπων τὴν Ἰταλίαν ὅλην οὐκ ἄν τις συγκρίνειε πρὸς ἓν ἔθνος τῶν κατὰ τὴν Ἀσίαν. ταῦτα μὲν οὖν ἡμῖν εἰρήσθω πρὸς τοὺς ἐκ τῆς νῦν περὶ τὰς πόλεις οὔσης ἐρημίας τεκμαιρομένους τὴν παλαιὰν τῶν ἐθνῶν πολυανθρωπίαν. 6. Ὁ δ οὖν Νίνος μετὰ τοσαύτης δυνάμεως στρατεύσας εἰς τὴν Βακτριανὴν ἠναγκάζετο, δυσεισβόλων τῶν τόπων καὶ στενῶν ὄντων, κατὰ μέρος ἄγειν τὴν δύναμιν. ἡ γὰρ Βακτριανὴ χώρα πολλαῖς καὶ μεγάλαις οἰκουμένη πόλεσι μίαν μὲν εἶχεν ἐπιφανεστάτην, ἐν ᾗ συνέβαινεν εἶναι καὶ τὰ βασίλεια αὕτη δ ἐκαλεῖτο μὲν Βάκτρα, μεγέθει δὲ καὶ τῇ κατὰ τὴν ἀκρόπολιν ὀχυρότητι πολὺ πασῶν διέφερε. βασιλεύων δ αὐτῆς Ὀξυάρτης κατέγραψεν ἅπαντας τοὺς ἐν μέ τά ἀναρίθμητα πλήθη, καί σκεφθῆ μόνο τά γεγονότα πού συνέβησαν στήν Εὐρώπη χθές καί προχθές, πολύ σύντομα θά θεωρήση πιστευτόν τόν ἀριθμό πού ἀναφέραμε. 6. Στήν Σικελία, ἐπί παραδείγματι, ὁ Διονύσιος μόνο ἀπό τίς Συρακοῦσες 1 στρατολόγησε γιά τίς ἐκστρατεῖες του ἑκατόν εἴκοσι χιλιάδες πεζούς, δώδεκα χιλιάδες ἱππεῖς, τετρακόσια πολεμικά πλοῖα ἀπό ἕνα μόνο λιμένα, μερικά ἀπό τά ὁποῖα ἦσαν μέ τέσσερεις καί μέ πέντε σειρές κουπιῶν. 7. Κι οἱ Ρωμαῖοι, λίγο πρίν ἀπό τήν ἐποχή τοῦ Ἁννίβα, προβλέποντας τό μέγεθος τοῦ πολέμου, κατέγραψαν ὅλους τούς μάχιμους ἄνδρες τῆς Ἰταλίας, πολῖτες καί συμμάχους, κι ὁ συνολικός τους ἀριθμός ἦταν λίγο μικρότερος τοῦ ἑκατομμυρίου. Καί βεβαίως δέν μπορεῖ νά συγκρίνη κανείς ὡς πρός τόν πληθυσμό ὅλη τήν Ἰταλία μ ἕνα μόνο ἀπό τούς λαούς τῆς Ἀσίας. Κι αὐτά πρός ἀπάντησι σέ ἐκείνους, πού ἐπιχειροῦν νά ἐκτιμήσουν τόν πληθυσμό τῶν λαῶν τῆς Ἀσίας τούς παλαιούς χρόνους ἀπό τήν ἐρημία τῶν πόλεων πού παρατηροῦμε σήμερα. 6. Ὁ Νίνος λοιπόν κατά τήν ἐκστρατεία του ἐναντίον τῆς Βακτριανῆς μέ μία τόσο μεγάλη δύναμι ἀναγκαζόταν, ἐπειδή ἡ εἰσβολή στήν χώρα ἦταν δύσκολη καί τά περάσματα ἦσαν στενά, νά ὁδηγῆ τόν στρατό του τμηματικά.. Διότι ἡ Βακτριανή, ἄν καί ὑπῆρχαν ἐκεῖ πολλές καί μεγάλες πόλεις, εἶχε μία πολύ ὀνομαστή πόλι, στήν ὁποία συνέβαινε νά εἶναι καί τά βασιλικά παλάτια. Ἡ πόλις αὐτή ὠνομαζόταν Βάκτρα 15 καί στό μέγεθος καί στήν ὀχύρωσι τῆς ἀκροπόλεώς της ὑπερεῖχε ἀπ ὅλες. Ὁ βασιλεύς τῆς χώρας Ὀξυάρτης κατέγραψε ὅλους τούς ἄνδρες πού 1. Οἱ Συρακοῦσες ἀποτελοῦν τήν σημαντικώτερη πόλι τῆς ἑλληνικῆς μεγαλονήσου Σικελίας καί μία ἀπό τίς σπουδαιότερες τοῦ Ἑλληνισμοῦ τῆς Δύσεως. Παρά τό γεγονός ὅτι τόσον ἡ Σικελία ὅσο καί ἡ Νότιος Ἰταλία ἀποτελοῦν σήμερα τμήματα τοῦ Ἰταλικοῦ κράτους, τά ἑλληνικά στοιχεῖα εἶναι σημαντικά καί ἔκδηλα, τόσο στά ὑπάρχοντα μνημεῖα ὅσο καί στούς ἀνθρώπους Τά ἀρχαῖα Βάκτρα, πρωτεύουσα τῆς Περσικῆς σατραπείας καί τοῦ μετέπειτα Ἑλληνικοῦ βασιλείου τῆς Βακτριανῆς, εὑρίσκονται στήν θέσι τῆς σημερινῆς Μπάλκ ἐπί τοῦ ποταμοῦ Βάκτρου (Ἰσκαμπάτ), παραποτάμου τοῦ Ὤξου (Ἀμοῦ Ντάρια) στήν ἐπαρχία Μπάλκ τοῦ σημερινοῦ Βορείου Ἀφγανιστάν. Εἶχαν ἰσχυρή ἀκρόπολι, τῆς ὁποίας τά ἐπιβλητικά ἐρείπια, ἀπό ὠμοπλίνθους, σώζονται μέχρι σήμερα. Στά Βάκτρα, τό 7π.Χ., ἔγιναν οἱ περίφημοι γάμοι τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου μέ τήν Σογδιανή πριγκίπισσα Ρωξάνη. 9

18 5 6 ἡλικίᾳ στρατείας ὄντας, οἳ τὸν ἀριθμὸν ἠθροίσθησαν εἰς τετταράκοντα μυριάδας. ἀναλαβὼν οὖν τὴν δύναμιν καὶ τοῖς πολεμίοις ἀπαντήσας περὶ τὰς εἰσβολάς, εἴασε μέρος τῆς τοῦ Νίνου στρατιᾶς εἰσβαλεῖν ἐπεὶ δ ἔδοξεν ἱκανὸν ἀποβεβηκέναι τῶν πολεμίων πλῆθος εἰς τὸ πεδίον, ἐξέταξε τὴν ἰδίαν δύναμιν. γενομένης δὲ μάχης ἰσχυρᾶς οἱ Βακτριανοὶ τοὺς Ἀσσυρίους τρεψάμενοι καὶ τὸν διωγμὸν μέχρι τῶν ὑπερκειμένων ὀρῶν ποιησάμενοι διέφθειραν τῶν πολεμίων εἰς δέκα μυριάδας. μετὰ δὲ ταῦτα πάσης τῆς δυνάμεως εἰσβαλούσης, κρατούμενοι τοῖς πλήθεσι κατὰ πόλεις ἀπεχώρησαν, ἕκαστοι ταῖς ἰδίαις πατρίσι βοηθήσοντες. τὰς μὲν οὖν ἄλλας ὁ Νίνος ἐχειρώσατο ῥᾳδίως, τὰ δὲ Βάκτρα διά τε τὴν ὀχυρότητα καὶ τὴν ἐν αὐτῇ παρασκευὴν ἠδυνάτει κατὰ κράτος ἑλεῖν. πολυχρονίου δὲ τῆς πολιορκίας γινομένης, ὁ τῆς Σεμιράμιδος ἀνήρ, ἐρωτικῶς ἔχων πρὸς τὴν γυναῖκα καὶ συστρατευόμενος τῷ βασιλεῖ, μετεπέμψατο τὴν ἄνθρωπον. ἡ δὲ συνέσει καὶ τόλμῃ καὶ τοῖς ἄλλοις τοῖς πρὸς ἐπιφάνειαν συντείνουσι κεχορηγημένη καιρὸν ἔλαβεν ἐπιδείξασθαι τὴν ἰδίαν ἀρετήν. πρῶτον μὲν οὖν πολλῶν ἡμερῶν ὁδὸν μέλλουσα διαπορεύεσθαι στολὴν ἐπραγματεύσατο δι ἧς οὐκ ἦν διαγνῶναι τὸν περιβεβλημένον πότερον ἀνήρ ἐστιν ἢ γυνή. αὕτη δ ἦν εὔχρηστος αὐτῇ πρός τε τὰς ἐν τοῖς καύμασιν ὁδοιπορίας, εἰς τὸ διατηρῆσαι τὸν τοῦ σώματος χρῶτα καὶ πρὸς τὰς ἐν τῷ πράττειν ὃ βούλοιτο χρείας, εὐκίνητος οὖσα καὶ νεανική, καὶ τὸ σύνολον τοσαύτη τις ἐπῆν αὐτῇ χάρις ὥσθ ὕστερον Μήδους ἡγησαμένους τῆς Ἀσίας φορεῖν τὴν 0 εἶχαν στρατεύσιμη ἡλικία, μία δύναμι δηλ. τετρακοσίων χιλιάδων.. Πῆρε λοιπόν τόν στρατό του καί ἔσπευσε νά συναντήση τόν ἐχθρό στά περάσματα, ὅπου ἄφησε νά εἰσβάλη ἕνα μέρος ἀπό τόν στρατό τοῦ Νίνου. Κι ὅταν ἐνόμισε ὅτι ἦταν ἀρκετός ὁ ἀριθμός τῶν στρατιωτῶν τοῦ ἐχθροῦ πού εἰσέβαλε στήν πεδιάδα, ἔρριψε τίς δυνάμεις του στήν ἐπίθεσι. Ἐπακολούθησε σκληρή μάχη, κατά τήν ὁποία οἱ Βακτριανοί ἀνέτρεψαν τούς Ἀσσυρίους καί καταδιώκοντάς τους ὥς τά βουνά πού ἦσαν πάνω ἀπό τήν πεδιάδα, ἐφόνευσαν κάπου ἑκατό χιλιάδες ἄνδρες τοῦ ἐχθροῦ.. Ἀλλά ἀργότερα, ὅταν ὁλόκληρη ἡ δύναμις τῶν Ἀσσυρίων εἰσέβαλε στήν χώρα τους, οἱ Βακτριανοί κάτω ἀπό τήν πίεσι τοῦ μεγάλου ὄγκου τῶν ἐχθρικῶν δυνάμεων ὑπεχώρησαν καί ἐσκόρπισαν στίς πόλεις γιά νά βοηθήση καθένας τήν πατρίδα του. Ἔτσι ὁ Νίνος ὑπέταξε εὔκολα ὅλες τίς ἄλλες πόλεις, ἀλλά τά Βάκτρα δέν μποροῦσε νά τά καταλάβη μέ ἔφοδο ἐξ αἰτίας τῆς ὀχυρώσεώς τους καί τῆς πολεμικῆς τους προπαρασκευῆς. 5. Κι ὅπως ἡ πολιορκία παρατεινόταν σέ μῆκος, ὁ ἄνδρας τῆς Σεμιράμιδος, πού εἶχε ἔρωτα μέ τήν γυναῖκα του καί τώρα ἦταν στήν ἐκστρατεία μαζί μέ τόν βασιλέα, ἔστειλε καί τήν ἐκάλεσε κοντά του. Κι ἐκείνη, προικισμένη ὅπως ἦταν μέ εὐφυΐα καί τόλμη καί μέ ὅλα τά χαρίσματα πού κάνουν ἕνα ἄνθρωπο νά ξεχωρίζη, δέν ἔχασε τήν εὐκαιρία νά ἐπιδείξη τήν φυσική της ἱκανότητα. 6. Πρῶτα-πρῶτα, καθώς ἐπρόκειτο νά κάνη μία πορεία πολλῶν ἡμερῶν, ἑτοίμασε μία στολή, πού ἦταν ἀδύνατο νά διακρίνης, ἄν αὐτός πού τήν φορεῖ εἶναι ἄνδρας ἤ γυναῖκα. Αὐτή ἡ στολή ἦταν καλά προσαρμοσμένη στίς ἀνάγκες της καί γιά τίς πορεῖες μέσα στήν ζέστη καί γιά νά προστατεύη τό χρῶμα τοῦ δέρματος καί νά τήν βολεύη σέ ὅλες της τίς ἀνάγκες, καθώς ἦταν εὐλύγιστη καί ταιριαστή σ ἕνα νεανικό πρόσωπο. Μέ μία λέξι ἦταν τόσο χαριτωμένη, πού ἀργότερα οἱ Μῆδοι, ὅταν ἐκυριάρχησαν στήν Ἀσία, φοροῦσαν πάντα τήν στολή 1

19 Σεμιράμιδος στολήν, καὶ μετὰ ταῦθ ὁμοίως Πέρσας. παραγενομένη δ εἰς τὴν Βακτριανὴν καὶ κατασκεψαμένη τὰ περὶ τὴν πολιορκίαν, ἑώρα κατὰ μὲν τὰ πεδία καὶ τοὺς εὐεφόδους τῶν τόπων προσβολὰς γινομένας, πρὸς δὲ τὴν ἀκρόπολιν οὐδένα προσιόντα διὰ τὴν ὀχυρότητα, καὶ τοὺς ἔνδον ἀπολελοιπότας τὰς ἐνταῦθα φυλακὰς καὶ παραβοηθοῦντας τοῖς ἐπὶ τῶν κάτω τειχῶν κινδυνεύουσι. διόπερ παραλαβοῦσα τῶν στρατιωτῶν τοὺς πετροβατεῖν εἰωθότας, καὶ μετὰ τούτων διά τινος χαλεπῆς φάραγγος προσαναβᾶσα, κατελάβετο μέρος τῆς ἀκροπόλεως καὶ τοῖς πολιορκοῦσι τὸ κατὰ τὸ πεδίον τεῖχος ἐσήμηνεν. οἱ δ ἔνδον ἐπὶ τῇ καταλήψει τῆς ἄκρας καταπλαγέντες ἐξέλιπον τὰ τείχη καὶ τὴν σωτηρίαν ἀπέγνωσαν. τοῦτον δὲ τὸν τρόπον ἁλούσης τῆς πόλεως ὁ βασιλεὺς θαυμάσας τὴν ἀρετὴν τῆς γυναικὸς τὸ μὲν πρῶτον μεγάλαις δωρεαῖς αὐτὴν ἐτίμησε, μετὰ δὲ ταῦτα διὰ τὸ κάλλος τῆς ἀνθρώπου σχὼν ἐρωτικῶς ἐπεχείρησε τὸν ἄνδρα πείθειν ἑκουσίως αὐτῷ παραχωρῆσαι, ἐπαγγειλάμενος ἀντὶ ταύτης τῆς χάριτος αὐτῷ συνοικιεῖν τὴν ἰδίαν θυγατέρα Σωσάνην. δυσχερῶς δ αὐτοῦ φέροντος, ἠπείλησεν ἐκκόψειν τὰς ὁράσεις μὴ προχείρως ὑπηρετοῦντος τοῖς προστάγμασιν. ὁ δὲ Ὄννης ἅμα μὲν τὰς τοῦ βασιλέως ἀπειλὰς δείσας, ἅμα δὲ διὰ τὸν ἔρωτα περιπεσὼν λύττῃ τινὶ καὶ μανίᾳ, βρόχον ἑαυτῷ περιθεὶς ἀνεκρέμασε. Σεμίραμις μὲν οὖν διὰ τοιαύτας αἰτίας εἰς βασιλικὸν ἦλθε πρόσχημα. 7. Ὁ δὲ Νίνος τούς τε ἐν Βάκτροις παρέλαβε θησαυρούς, ἔχοντας πολὺν ἄργυρόν τε καὶ χρυσόν, καὶ τὰ κατὰ τὴν Βακτριανὴν καταστήσας ἀπέλυσε τὰς δυνάμεις. μετὰ δὲ ταῦτα τῆς Σεμιράμιδος, καί μετά ἀπ αὐτούς ἔκαμαν τό ἴδιο οἱ Πέρσες. 7. Ὅταν ἡ Σεμίραμις ἔφθασε στήν Βακτριανή καί παρετήρησε τήν ἐξέλιξι τῆς πολιορκίας, ἐπεσήμανε ὅτι οἱ ἐπιθέσεις γίνονταν στίς πεδιάδες καί στά μέρη πού προσβάλλονταν εὔκολα, ἐνῶ στήν ἀκρόπολι δέν ἐπλησίαζε κανείς, ἐξ αἰτίας τῆς ὀχυρῆς της θέσεως, καί ὅτι οἱ ὑπερασπιστές της εἶχαν ἐγκαταλείψει τίς θέσεις τους κι εἶχαν ἔλθει νά βοηθήσουν αὐτούς πού ἐπιέζοντο σκληρά στά τείχη πρός τά χαμηλά. 8. Γι αὐτό ἀκριβῶς παρέλαβε τούς στρατιῶτες πού ἦσαν συνηθισμένοι νά ἀναρριχῶνται στούς βράχους κι ἀφοῦ ἀνέβηκε μαζί τους μέσα ἀπό ἕνα κακοτράχαλο φαράγγι, κατέλαβε ἕνα μέρος τῆς ἀκροπόλεως καί ἔδωσε σινιάλο στά τμήματα πού πολιορκοῦσαν τό τεῖχος κάτω στήν πεδιάδα. Κι οἱ ὑπερασπιστές τῆς πόλεως τρομοκρατημένοι ἀπό τήν κατάληψι τῆς ἀκροπόλεως ἄφησαν τά τείχη κι ἔχασαν κάθε ἐλπίδα σωτηρίας. 9. Ὅταν κυριεύθηκε μέ αὐτόν τόν τρόπο ἡ πόλις, ὁ βασιλεύς ἐθαύμασε τήν ἱκανότητα τῆς γυναίκας καί πρῶτα-πρῶτα τήν ἐτίμησε μέ μεγάλα δῶρα, ἔπειτα τρελλός ἀπό ἔρωτα γιά τήν ὀμορφιά της ἐπεχείρησε νά πείση τόν σύζυγό της νά τοῦ τήν παραχωρήση μέ τήν θέλησί του καί σέ ἀνταπόδοσι γι αὐτή τήν χάρι, προσφέρθηκε νά τοῦ δώση γυναῖκα τήν κόρη του Σωσάνη. 10. Ἐπειδή ὅμως ὁ ἄνθρωπος ἀντιμετώπιζε τό πρᾶγμα μέ δυσφορία, ὁ Νίνος τόν ἀπείλησε νά τοῦ ἐξορύξη τούς ὀφθαλμούς, ἄν δέν ὑπακούση στίς προσταγές του. Κι ὁ Ὄννης ἀπό τό ἕνα μέρος φοβήθηκε τίς ἀπειλές τοῦ βασιλέως, ἀπό τό ἄλλο ἔπεσε σέ ἕνα εἶδος λύσσας καί μανίας ἀπό τόν ἔρωτα πρός τήν γυναῖκα του καί ἐπέρασε τήν θηλειά στόν λαιμό καί κρεμάσθηκε. Ἔτσι ἡ Σεμίραμις κάτω ἀπ αὐτές τίς συνθῆκες ἔφθασε νά γίνη βασίλισσα. 7. Ὁ Νίνος παρέλαβε τούς θησαυρούς τῶν Βάκτρων, πού περιεῖχαν μεγάλη ποσότητα χρυσοῦ καί ἀργύρου, κι ἀφοῦ διευθέτησε τά πράγματα στήν Βακτριανή, ἀπεστράτευσε τίς δυ-

20 γεννήσας ἐκ Σεμιράμιδος υἱὸν Νινύαν ἐτελεύτησε, τὴν γυναῖκα ἀπολιπὼν βασίλισσαν. τὸν δὲ Νίνον ἡ Σεμίραμις ἔθαψεν ἐν τοῖς βασιλείοις, καὶ κατεσκεύασεν ἐπ αὐτῷ χῶμα παμμέγεθες, οὗ τὸ μὲν ὕψος ἦν ἐννέα σταδίων, τὸ δ εὖρος, ὥς φησι Κτησίας, δέκα. διὸ καὶ τῆς πόλεως παρὰ τὸν Εὐφράτην ἐν πεδίῳ κειμένης ἀπὸ πολλῶν σταδίων ἐφαίνετο τὸ χῶμα καθαπερεί τις ἀκρόπολις ὃ καὶ μέχρι τοῦ νῦν φασι διαμένειν, καίπερ τῆς Νίνου κατεσκαμμένης ὑπὸ Μήδων, ὅτε κατέλυσαν τὴν Ἀσσυρίων βασιλείαν. ἡ δὲ Σεμίραμις, οὖσα φύσει μεγαλεπίβολος καὶ φιλοτιμουμένη τῇ δόξῃ τὸν βεβασιλευκότα πρὸ αὐτῆς ὑπερθέσθαι, πόλιν μὲν ἐπεβάλετο κτίζειν ἐν τῇ Βαβυλωνίᾳ, ἐπιλεξαμένη δὲ τοὺς πανταχόθεν ἀρχιτέκτονας καὶ τεχνίτας, ἔτι δὲ τὴν ἄλλην χορηγίαν παρασκευασαμένη, συνήγαγεν ἐξ ἁπάσης τῆς βασιλείας νάμεις του. Μετά ἀπ αὐτό ἐγέννησε ἀπό τήν Σεμίραμι ἕνα γυιό, τόν Νινύα, καί πέθανε ἀφήνοντας τήν γυναῖκα του βασίλισσα. Ἡ Σεμίραμις ἔθαψε τόν Νίνο στά ἀνάκτορα καί ὕψωσε πάνω στόν τάφο του ἕνα πελώριο ἀνάχωμα, τοῦ ὁποίου τό ὕψος ἦταν ἐννέα σταδίων καί τό πλάτος του, ὅπως λέγει ὁ Κτησίας, δέκα.. Γι αὐτό, ὅπως ἡ πόλις εἶναι κτισμένη στήν πεδιάδα δίπλα στόν Εὐφράτη, τό ἀνάχωμα φαινόταν ἀπό ἀπόστασι πολλῶν σταδίων σάν μία ἀκρόπολις. Λέγουν μάλιστα ὅτι παραμένει μέχρι σήμερα, ἄν καί ἡ Νίνος εἶχε κατασκαφῆ ἀπό τούς Μήδους, ὅταν κατέλυσαν τήν βασιλεία τῶν Ἀσσυρίων 16. Ἡ Σεμίραμις, ἡ ὁποία ἀπό χαρακτῆρος ἐπιζητοῦσε τά μεγάλα ἔργα καί φιλοδοξοῦσε νά ὑπερακοντίση στήν δόξα τόν προκάτοχο τοῦ θρόνου, συνέλαβε τήν ἰδέα νά κτίση μία πόλι στήν Βαβυλωνία κι ἀφοῦ ἐξασφάλισε τούς ἀρχιτέκτονες ἀπό ὅλον τόν κόσμο καί τούς τεχνῖτες καί προχώρησε στίς ἄλλες ἀναγκαῖες προετοιμασίες, συγκέντρωσε ἀπ ὅλο τό βασίλειό 16. Ἡ Ἀσσυρία ἐμφανίζεται γιά πρώτη φορά στήν ἱστορία, περί τόν 18ο π.χ. αἰῶνα. Ἦταν ἡ βορείως τῆς Βαβυλῶνος χώρα, χώρα ἐξ ἡμισείας πεδινή καί ὀρεινή, διαρρεομένη ὑπό ποταμῶν καί διωρύγων. Κατά μία πιθανωτάτη ἐκδοχή πρῶτοι κάτοικοι τῆς Ἀσσυρίας ὑπῆρξαν ἄποικοι ἀπό τήν Βαβυλῶνα. Μία ἀπό τίς ἀρχαιότατες πόλεις ἦταν ἡ Ἀσσούρ, ἀπό τήν ὁποία ἔλαβε τό ὄνομά της ὁλόκληρος ἡ χώρα. Ὑπῆρξε πρωτεύουσα τοῦ βασιλείου ἐπί μακρούς αἰῶνες καί δέν ἔπαυσε νά εἶναι μία ἀπό τίς πλέον ἀξιολόγους πόλεις, ἀκόμη καί μετά τήν ἀνάδειξι τῆς Νινευί (Νίνου) σέ πρωτεύουσα τῆς χώρας. Τρίτη μεγάλη πόλις ἦσαν τά Κάλαχα, σέ ἀπόστασι δρόμου ἑξήμισυ ὡρῶν μέ τά πόδια (πεζῇ) ἀπό τήν Νινευί στήν ἀριστερά ὄχθη τοῦ Τίγρητος. Ὁ βασιλεύς Σαμσιαδάδ ὁ Γ (1600 π.χ.) ἐπεξέτεινε τήν Ἀσσυριακή κυριαρχία μέχρις Ἀρμενίας, Πόντου καί Καππαδοκίας. Ὁ Σαλμανασσάρ Α μετέθεσε τήν πρωτεύουσα ἀπό τήν Ἀσσούρ στήν Νινευί. Περί τό τέλος τοῦ 1ου π.χ. αἰῶνος ἀρχίζει νέα ἐποχή δυνάμεως καί δόξης γιά τό Ἀσσυριακό κράτος. Ὁ βασιλεύς τῶν Ἀσσυρίων Θαλγαθφαλλασάρ ὁ Α ( ) κατέκτησε τήν Συρία. Ὁ Ραμμανιραρί ὁ Γ ( π.χ.) ὑπέταξε τούς Χετταίους στήν Β. Συρία, ἐκυρίευσε τό βασίλειο τοῦ Ἰσραήλ καί τούς Φιλισταίους καί ἄλλους λαούς πρός Βορρᾶν. Τό Ἀσσυριακό κράτος κατελύθη ἀπό τούς Μήδους ὑπό τόν Κυαξάρη καί ἐκυρίευσαν τήν Νινευί τό 61 ἤ 608 π.χ., τήν ὁποία καί κατέκαυσαν. Τήν θέσι τῆς ἀρχαίας Ἀσσυρίας κατέχει σήμερα τό Κουρδιστάν, ὑπάρχουν ὅμως ἀπόγονοι τῶν ἀρχαίων Ἀσσυρίων, οἱ ὁποῖοι εἶναι αἱρετικοί Χριστιανοί. 5

21 17. Ἡ πρώτη ἀρχή τῆς περιφήμου αὐτῆς πόλεως τῆς Ἀσίας χάνεται στά σκότη τῆς προϊστορίας. Κατά μία παράδοσι, ἐθεμελιώθη ἀπό τόν θρυλικό κυνηγό Νεμρώδ, κατ ἄλλη ἀπό τούς διαφυγόντες τόν κατακλυσμό. Κατά τούς ἑλληνικούς μύθους ἡ πόλις ἱδρύθη ἀπό τήν Σεμίραμι. Τά παλαιότερα ἐρείπια τῆς πόλεως ἀνεκαλύφθησαν ὑπό τόν λόφο Μερκές καί ἀνήκουν στούς πρώτους Βαβυλωνίους βασιλεῖς. Ὁ ναός Ἐλάγιλλα τοῦ Μαρδούκ, ἡ πομπική ὁδός κ.ἄ. δεικνύουν ἐπισκευές Ἀσσυρίων βασιλέων ἀπό τόν Σαργών καί Σανχερίβ (περί τό 705π.Χ.) μέχρι τόν Σαρδανάπαλο (668-66). Ἡ μεγάλη οἰκοδομική περίοδος ἀπό τήν ὁποία κυρίως προέρχονται τά ἀποκαλυφθέντα ἔργα εἶναι ἡ τῶν νέων Βαβυλωνίων βασιλέων, τοῦ Ναβουπολάσσαρ (65-60) καί τοῦ υἱοῦ του, μεγάλου βασιλέως Ναβουχοδονόσορος (60-561). Ὅταν ἡ Βαβυλών ἔπεσε εἰς χεῖρας τῶν Περσῶν, ἔλαβε ἄλλη ἐξωτερική μορφή. Ὁ Εὐφράτης, πού μέχρι τότε περιέβρεχε τήν δυτική πλευρά τῆς ἀκροπόλεως Κάσρ, τρέπεται πρός ἀνατολάς καί τήν περιρρέει. Αὐτήν τήν μορφή τῆς πόπρὸς τὴν τῶν ἔργων συντέλειαν ἀνδρῶν μυριάδας διακοσίας. ἀπολαβοῦσα δὲ τὸν Εὐφράτην ποταμὸν εἰς μέσον περιεβάλετο τεῖχος τῇ πόλει σταδίων ἑξήκοντα καὶ τριακοσίων, διειλημμένον πύργοις πυκνοῖς καὶ μεγάλοις, ὥς φησι Κτησίας ὁ Κνίδιος, ὡς δὲ Κλείταρχος καὶ τῶν ὕστερον μετ Ἀλεξάνδρου διαβάντων εἰς τὴν Ἀσίαν τινὲς ἀνέγραψαν, τριακοσίων ἑξήκοντα πέντε σταδίων καὶ προστιθέασιν ὅτι τῶν ἴσων ἡμερῶν εἰς τὸν ἐνιαυτὸν οὐσῶν ἐφιλοτιμήθη τὸν ἴσον ἀριθμὸν τῶν σταδίων ὑποστήσασθαι. ὀπτὰς δὲ πλίνθους εἰς ἄσφαλτον ἐνδησαμένη τεῖχος κατεσκεύασε τὸ μὲν ὕψος, ὡς μὲν Κτησίας φησί, πεντήκοντα ὀργυιῶν, ὡς δ ἔνιοι τῶν νεωτέρων ἔγραψαν, πηχῶν πεντήκοντα, τὸ δὲ πλάτος πλέον της δύο ἑκατομμύρια ἄνδρες, γιά νά τελειώση τό ἔργο 17.. Καί μέ κέντρο τόν Εὐφράτη ποταμό ὕψωσε τεῖχος γύρω ἀπό τήν πόλι μέ μεγάλους πύργους κατά πυκνά διαστήματα, τοῦ ὁποίου ἡ περίμετρος ἦταν τριακοσίων ἑξήντα σταδίων, ὅπως λέγει ὁ Κτησίας ὁ Κνίδιος, ἐνῶ κατά τόν Κλείταρχο καί μερικούς ἀπ αὐτούς πού διέβησαν ἀργότερα μέ τόν Ἀλέξανδρο στήν Ἀσία, ἦταν τριακοσίων ἑξήντα πέντε 18. Καί προσθέτουν ὅτι ἐφιλοδόξησε νά εἶναι ὁ ἀριθμός τῶν σταδίων ἴσος μέ τόν ἀριθμό τῶν ἀριθμῶν τοῦ ἔτους.. Μέ ψημένη λοιπόν πλίνθο δεμένη μέ ἄσφαλτο, ἔκτισε ἕνα τεῖχος πού τό ὕψος του, ὅπως λέγει ὁ Κτησίας, ἦταν πενήντα ὀργυιῶν, ἐνῶ ὅπως ἔγραψαν μερικοί νεώτεροι, ἦταν πενήντα πήχεων καί τό πλάτος του ἦταν τόσο πού 6 λεως ἐγνώρισε ὁ Ἡρόδοτος. Ἡ πόλις ὑπέστη πολλές καταστροφές λόγῳ τῶν ἐπαναστάσεων τῶν Βαβυλωνίων. Ὁ Ξέρξης κατέστρεψε γιά τόν λόγο αὐτό, περί τό 80 π.χ., τόν ναό τοῦ Μαρδούκ. Τελευταία προσπάθεια πρός ἀναβίωσι τοῦ παλαιοῦ μεγαλείου τῆς Βαβυλῶνος ὑπῆρξε ἀπό τόν Μέγα Ἀλέξανδρο, ἀλλά ὁ θάνατός του ἐματαίωσε τό σχέδιό του. Ἐπί τοῦ λόφου Βαβύλ, πού διέσωσε τό ἀρχαῖο ὄνομα, ὑπῆρχε ἕνα ἀνάκτορο τοῦ Ναβουχοδονόσορος, ἐπί τοῦ λόφου Κάσρ ἡ ἀκρόπολις τῆς πόλεως καί τά περίφημα ἀνάκτορα τοῦ Ναβουχοδονόσορος καί στό νότιο τμῆμα τοῦ λόφου αὐτοῦ ἡ νοτία ἀκρόπολις. Μεταξύ βορείας καί νοτίας ἀκροπόλεως τοῦ Κάσρ ὑπῆρχε ἡ περίφημος πύλη τῆς Ἰστάρ (εὑρίσκεται ἀναστηλωμένη στό Μουσεῖο τοῦ Βερολίνου, ἐνῶ στήν Βαβυλῶνα ἔχει ἀνιδρυθῆ ἄλλη ἀπό τόν Σαντάμ Χουσεΐν, τόν πρώην ἡγέτη τοῦ Ἰράκ, πού ἐξετελέσθη ἀπό τούς εἰσβολεῖς Ἀμερικανούς). Στήν περίφημη αὐτή πόλι τῆς ἀρχαιότητος ὑπάρχει καί ἕνα Ἑλληνικό μνημεῖο. Εἶναι τό Ἑλληνικό θέατρο τῆς Βαβυλῶνος, στόν λόφο Χομέρα, κτισμένο ἀπό ὠμές πλίνθους ἁρπαγεῖσες ἀπό παλαιότερα οἰκοδομήματα. 18. Τά τείχη, τά ὁποῖα περιέκλειαν τήν Βαβυλῶνα ἀπό Ἀνατολῶν καί ἀπό Νότου (πρός Δυσμάς ἦταν ὁ Εὐφράτης), ἦσαν ἐξωτερικά καί ἐσωτερικά, καί τά δύο διπλᾶ. Τά τείχη τῆς Βαβυλῶνος, τῶν ὁποίων ἡ φήμη παρέμεινε παροιμιώδης στήν ἀρχαιότητα, εἶχαν περίμετρο κατά τόν Ἡρόδοτο 80 σταδίων, δηλ. 86 χλμ., ἐνῶ κατά τόν Στράβωνα 85 σταδίων. Οἱ πληροφορίες αὐτές τοῦ Ἡροδότου καί τοῦ Στράβωνος εἶναι ἐσφαλμένες, καί ἡ πραγματική περίμετρος ἦταν μόνον 18 χλμ. Ὁπωσδήποτε ἡ Βαβυλών κατέχει ὡς πρός τήν ἔκτασι καί τόν ὄγκο τῆς ὀχυρώσεως τήν πρώτη θέσι μεταξύ τῶν παλαιῶν πόλεων. 7