Η Πάρνηθα προέρχεται από την αρχαία λέξη Πάρνης και στα παλαιότερα χρόνια, χρησίμευε ως φρούριο αλλά και ως ορμητήριο ληστών.

Transcript

1 7.1 ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΠΑΡΝΗΘΑΣ Ο Εθνικός Δρυμός Πάρνηθας είναι το ψηλότερο και το μεγαλύτερο σε έκταση βουνό της Περιφέρειας Αττικής με υψηλότερη κορυφή την Καραμπόλα στα 1413μ. Το 1961 ανακηρύχτηκε Εθνικός Δρυμός και αποτελούνταν από τον πυρήνα με έκταση 38000στρ.και μια περιφερειακή ζώνη με έκταση στρ. Παράλληλα έχει ενταχθεί στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Natura 2000 καθώς αποτελεί σημαντική περιοχή για τα πουλιά (SPA). Η Πάρνηθα αποτελείται κυρίως από ιζηματογενή πετρώματα με κυριότερα τους σχιστόλιθους και τους ασβεστόλιθους, σχηματίζοντας έτσι αρκετά σπήλαια και βάραθρα όπως αυτό του Πανός. Λόγω του μεσογειακού κλίματος της περιοχής, παρατηρείται εναλλαγή της βλάστησης ανάλογα με το υψόμετρο. Στα χαμηλά παρατηρούνται φρύγανα, στη συνέχεια συναντάμε το ελατοδάσος με την περίφημη κεφαλληνιακή ελάτη και στις ψηλές κορυφές του βουνού παρατηρείται μια εξωδασική ζώνη με χαμηλούς θάμνους και πόες. Όσον αφορά τη πανίδα τη Πάρνηθας διατηρεί ένα σημαντικό αριθμό κόκκινων ελαφιών (Cervus elaphus) τα οποία μαζί με τα λίγα ελάφια που απαντούν στην Ροδόπη, συγκροτούν τους μοναδικούς πληθυσμούς του είδους αυτού στην Ελλάδα. Η Πάρνηθα προέρχεται από την αρχαία λέξη Πάρνης και στα παλαιότερα χρόνια, χρησίμευε ως φρούριο αλλά και ως ορμητήριο ληστών.

2

3

4 7.2. ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΣΟΥΝΙΟΥ Ο Εθνικός Δρυμός Σουνίου βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο της Περιφέρειας Αττικής και η ψηλότερη κορυφή του φτάνει τα 359μ. Το 1974 ανακηρύχθηκε ως Εθνικός Δρυμός, με έκταση πυρήνα 750ha και περιφερειακή ζώνη περίπου 2750ha. Λόγω του έντονου ανάγλυφου του, το Σούνιο αποτελείται από πολλούς καρστικούς σχηματισμούς που σχηματίζουν σπήλαια με απολιθώματα, ενώ παράλληλα αποτελείται από περισσότερα από 260 ορυκτά. Η περιορισμένη βροχόπτωση στην περιοχή, δεν λειτούργησε σαν εμπόδιο στην ανάπτυξη της χαλεπίου πεύκης που κυριαρχεί στο δρυμό. Η πανίδα του Δρυμού δεν είναι ιδιαίτερα πλούσια. Τέλος, ο Δρυμός παρουσιάζει ιδιαίτερο ιστορικό, γεωλογικό-μεταλλευτικό και παλαιοντολογικό ενδιαφέρον λόγω των ορυκτών και των απολιθωμάτων που υπάρχουν.

5

6 7.3 ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΑΙΝΟΥ Ο Εθνικός Δρυμός Αίνου αποτελεί το ψηλότερο βουνό της Κεφαλονιάς με υψηλότερη κορυφή τον Μέγα Σωρό στα 1628μ. Το 1962 ιδρύθηκε ο Εθνικός Δρυμός που αποτελείται από δυο ξεχωριστά τμήματα με συνολική έκταση στρέμματα. Στο όρος Αίνος επικρατούν ασβεστόλιθοι και δολομίτες κρητιδικής ηλικίας, όμως η χαμηλή αντίσταση των ασβεστόλιθων στη χημική διάλυση έχει δημιουργήσει ποικίλους καρστικούς σχηματισμούς όπως κοιλοτήτων και σπηλαίων με πιο γνωστά τα σπήλαια Νύφης και Πετάσι. Το κλίμα της Κεφαλονιάς κατατάσσεται στη θαλάσσια ή υποτροπική μεσογειακή ζώνη. Οι συνθήκες αυτές οδήγησαν στην κυριαρχούσα μορφή βλάστησης που είναι η κεφαλληνιακή ελάτη (Abies cephalonica) και αποτελεί το μόνο είδος που συμμετέχει ουσιαστικά στη σύνθεση του Δρυμού. Τα είδη τόσο των θηλαστικών όσο και των πτηνών είναι χαρακτηριστικά του δασικού οικοσυστήματος της περιοχής. Ένα από τα πιο ιδιαίτερα θηλαστικά του όρους Αίνος είναι το εντομοφάγο Talpa stankovici (Ασπάλακας), το οποίο ζει κάτω από τη γη, σχηματίζοντας πολύπλοκες στοές. Στα αρχαία χρόνια χρησιμοποιούσαν τον κεφαλληνιακό έλατο στη ναυπηγική, λόγω της σκληρότητας και της μεγάλης αντοχής του.

7

8

9 7.4 ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΛΕΥΚΩΝ ΟΡΕΩΝ (ΣΑΜΑΡΙΑΣ) Ο Εθνικός Δρυμός Λευκών Ορέων βρίσκεται στο νομό Χανίων στη Περιφέρεια Κρήτης με υψηλότερες κορυφές τις Πάχνες (2453μ.), τον Τροχάρη (2402μ.) και τη Σβουριχτή (2360μ.). Ιδρύθηκε το 1962, περιλαμβάνει έκταση στρεμμάτων και είναι διεθνώς καταξιωμένος. Τα Λευκά Όρη στο σύνολό τους, αποτελούνται από μάρμαρα, ασβεστόλιθους και δολομίτες και χαρακτηρίζονται από βαθιές χαράδρες που σχηματίστηκαν εκατομμύρια χρόνια πριν από την διάβρωση των πετρωμάτων. Χαρακτηριστικό είναι το μεγάλο φαράγγι της Σαμαριάς και το σπηλαιοβάραθρο Γουργούθακας, που αποτελούσαν καταφύγια, ορμητήρια και χώρους αποθήκευσης πολεμικών υλικών κατά τη διάρκεια εξεγέρσεων. Το ήπιο μεσογειακό κλίμα της περιοχής συνθέτει μια πλούσια ποικιλία χλωρίδας και πανίδας. Φυτά όπως το δίκταμο (Amaracus dictamnus), ο έβενος (Ebenus cretica) και η αμπελιτσιά (Zelkova abelicia) συναντώνται μόνο στη Κρήτη ενώ στο φαράγγι αναπτύσσονται πολύ σπάνια είδη όπως το βούπλευρο (Bupleurum kakiskalae) και το κεφαλάνθηρο (Cephalanthera cucculata). Η Κρήτη είναι το μόνο μέρος στην Ευρώπη που ζουν ορισμένα είδη ζώων όπως το ονομαστό κρητικό αγριοκάτσικο ή Κρι- κρι (Capra aegagrus cretica), και ένα μικρόσωμο είδος ποντικού, ο κρητικός αγκαθοπόντικας Acomys minous, που δεν έχει εντοπιστεί σε κανένα άλλο μέρος της Ελλάδας.

10

11

12 7.5. ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΠΑΡΝΑΣΣΟΥ Ο Εθνικός Δρυμός Παρνασσού βρίσκεται στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας και η ψηλότερη κορυφή του είναι η Λιάκουρα στα 2457μ. Το 1938 κηρύχθηκε ως Εθνικός Δρυμός με έκταση πυρήνα στρέμματα ενώ περιφερειακή ζώνη δεν υπάρχει προς το παρόν. Η ασβεστολιθική δομή του βουνού που τη διακόπτουν μικρές παρεμβολές από φλύσχη και κροκαλοπαγή πετρώματα, παρουσιάζει εντυπωσιακές καταβόθρες, σπήλαια (Αη Λια και Πολύδροσου) και βραχώδεις κορυφές και παράλληλα είναι πολύ πλούσιο σε κοιτάσματα βωξίτη. Χαρακτηριστικό του Δρυμού είναι τα ελατοδάση με κεφαλληνιακή ελάτη που καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος της έκτασής τους και αναπτύσσονται λόγω του ηπειρωτικού κλίματός του. Στον Παρνασσό υπολογίζεται ότι φυτρώνουν περισσότερα από χίλια είδη φυτών. Πολλά από τα σπάνια φυτά του βουνού δεν βρίσκονται μέσα στα σημερινά όρια του Πάρκου, αλλά προς τις ψηλότερες κορυφές. Η πανίδα του Δρυμού δεν παρουσιάζει κάποια ιδιαιτερότητα, καθώς αποτελείται από ζώα κοινά στον Ελληνικό χώρο όπως η αλεπού, ο λαγός, οι πέρδικες κ.α. Ο Παρνασσός οφείλει την ονομασία στον ήρωα Παρνασσό. Παλαιότερα στα χρόνια της τουρκοκρατίας αποτελούσε καταφύγιο και ορμητήριο τόσο για τα ένοπλα σώματα όσο και για κλέφτες.

13

14

15 7.6. ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΟΙΤΗΣ Η Οίτη με ψηλότερη κορυφή της τον Πύργο (2152μ.), καταλαμβάνει τμήμα των νομών Φθιώτιδας και Φωκίδας και γεωγραφικά υπάγεται στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας. Το 1966 ανακηρύχθηκε ως Εθνικός Δρυμός λόγω της μοναδικής χλωρίδας και πανίδας του και έχει έκταση πυρήνα 3370ha και 3630ha περιφερειακή ζώνη. Το επικρατέστερο πέτρωμα είναι ο ασβεστόλιθος και αυτό είναι εμφανές από τους διάφορους καρστικούς σχηματισμούς, με χαρακτηριστικό το σπηλαιοβάραθρο της Καταβόθρας. Ο Δρυμός της Οίτης χαρακτηρίζεται από ήπιο μεσογειακό κλίμα και είναι κατάφυτος από έλατα, καθώς επίσης και από μια μεγάλη ποικιλία πλατύφυλλων ειδών. Ακόμη, η πανίδα του Δρυμού αποτελείται από ευρέως διαδεδομένα είδη που βρίσκουν καταφύγιο μέσα στο δάσος του. Λέγεται ότι στην Οίτη έζησε τις τελευταίες του στιγμές ο ημίθεος Ηρακλής όταν οι φλόγες περικύκλωσαν το σώμα του. Κατά μια άλλη εκδοχή ο Δίας θέλοντας να δροσίσει τον γιό του έριξε ένα κεραυνό στην Οίτη. Στο σημείο που έπεσε ο κεραυνός άρχισε να αναβλύζει νερό. Το σημείο αυτό είναι οι πηγές του Γοργοποτάμου.

16

17

18 7.7. ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΒΙΚΟΥ-ΑΩΟΥ Ο Εθνικός Δρυμός Βίκου-Αώου ιδρύθηκε το 1973 και βρίσκεται στην καρδιά της Βόρειας Πίνδου, ΒΔ των Ιωαννίνων. Η ζώνη του πυρήνα του Δρυμού περιλαμβάνει το φαράγγι του Βίκου, μήκους 10km και ύψους 900μ., που είναι ο κύριος σκοπός προστασίας του. Αποτελεί το μεγαλύτερο φαράγγι στον κόσμο μετά από το Colorado στην Αμερική και ανήκει στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Natura Τα πετρώματα που κυριαρχούν και σε αυτόν τον Εθνικό Δρυμό, είναι στην πλειοψηφία οι ασβεστόλιθοι και σε μικρότερο βαθμό οι δολομίτες και οι φλύσχες, ενώ το κλίμα του μπορεί να χαρακτηριστεί ως ενδιάμεσο μεταξύ Μεσογειακού και Ηπειρωτικού-Μεσογειακού. Στον Δρυμό έχουν αριθμηθεί πάνω από είδη και υποείδη φυτικών ειδών. Επίσης, ο Δρυμός αποτελείται από πλούσια πανίδα με σημαντικότερα θηλαστικά την αρκούδα (Ursus Arctos), το αγριογούρουνο (Sus Scrofa), το ζαρκάδι (Apreolus Capreolus), το λύκο (Canis Lupus), το αγριόγιδο (Rupicarpa Balanika) και τη βίδρα (Lutra Lutra). Ο φυσικός πλούτος της περιοχής συνετέλεσε σημαντικά στην οικονομία των χωριών του Ζαγορίου, που ασχολήθηκαν με την δασική εκμετάλλευση και την κτηνοτροφία. Οι πλούσιοι Ζαγορίσιοι έκτισαν γεφύρια που στολίζουν ακόμη και σήμερα το φυσικό περιβάλλον.

19

20

21 7.8. ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΠΙΝΔΟΥ Ο Εθνικός Δρυμός Πίνδου γνωστός και ως Βάλια Κάλντα (ζεστή κοιλάδα) βρίσκεται στην Ήπειρο, στην δυσπρόσιτη περιοχή της οροσειράς της Πίνδου. Ιδρύθηκε το 1966 και περιλαμβάνει έκταση στρέμματα που είναι ο πυρήνας και στρέμματα που είναι η περιφερειακή ζώνη προστασίας. Η γεωλογική συγκρότηση του Δρυμού αποτελείται από πετρώματα της ομάδας του φλύσχη με αρκετό οφείτη, γάβρο, ασβεστόλιθο και δολομίτη με κυρίαρχη εμφάνιση του σερπεντίνη. Το ορεινό μεσογειακό κλίμα ευνοεί την ανάπτυξη μαύρης πεύκης και οξιάς καθώς και το ενδημικό είδος Centaurea vlachorum. Επίσης αποτελεί καταφύγιο για πολλά θηλαστικά όπως η καφετιά αρκούδα και ορισμένα σπάνια αρπακτικά (γύπας-βασιλαετός). Πριν από χιλιάδες χρόνια η Πίνδος ήταν καλυμμένη από θάλασσα, όμως με τη πάροδο του χρόνου τα πετρώματα επέδρασαν τεκτονικά και δημιουργήθηκε η Πίνδος. Σε υψόμετρο 1960μ. στην κορυφή Φλέγκα βρίσκονται δυο δίδυμες λίμνες που ευδοκιμούν μόνο τα ρόμπολα και χαρακτηριστική είναι η δρακολίμνη της Τύμφης.

22

23

24

25 7.9. ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΠΡΕΣΠΩΝ Οι Πρέσπες είναι δύο λίμνες της Δυτικής Μακεδονίας που βρίσκονται στα σύνορα Ελλάδας, Αλβανίας και Π.Γ.Δ.Μ. Το 1974, η περιοχή των Πρεσπών κηρύχθηκε Εθνικός Δρυμός, και πρόκειται για τον μεγαλύτερο εθνικό δρυμό στην Ελλάδα, με έκταση 250 km 2 ενώ ανήκει και στο δίκτυο Natura Οι Πρέσπες χαρακτηρίζονται από ηπειρωτικό κλίμα και διακρίνονται για τη μεγάλη ποικιλομορφία σε φυσικές διαπλάσεις και τύπους ενδιαιτημάτων. Κάποια φυτά έχουν εξέχουσα σημασία όπως η Κενταύρια της Πρέσπας (Centaurea prespana) που δεν υπάρχει πουθενά αλλού στον κόσμο και άλλα είδη. Σύμβολα του Δρυμού αποτελούν οι πελεκάνοι, Αργυροπελεκάνος (Pelecanus crispus) και ο Ροδοπελεκάνος (Pelecanus onocrotalus), καθώς και το παγκόσμια απειλούμενο είδος της Λαγγόνας (Phalacrocorax pygmaeus). Η Μικρή και Μεγάλη Πρέσπα είναι από τις αρχαιότερες λίμνες στην Ελλάδα και από τις πιο παλιές στην Ευρώπη δεν ήταν πάντα δύο αλλά αποτελούσαν μια λίμνη, όμως με την πάροδο του χρόνου διαχωρίστηκαν.

26

27 7.10. ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΟΛΥΜΠΟΥ Ο Όλυμπος είναι το υψηλότερο βουνό της Ελλάδας με κορυφή τον Μύτικα στα 2917μ. και βρίσκεται στα σύνορα Μακεδονίας-Θεσσαλίας. Ο Δρυμός ιδρύθηκε το 1938 με συνολική έκταση στρέμματα και έκταση πυρήνα στρέμματα. Τα πετρώματα του Δρυμού αποτελούνται από καρστικούς σχηματισμούς και κυρίως δολομιτικό ασβεστόλιθο. Δεν έχουν βρεθεί εντυπωσιακά βάραθρα ή πλούσια σε διάκοσμο σπήλαια εκτός από τη σπηλιά του Μοριά. Το κλίμα του Ολύμπου ποικίλλει ανάλογα με την εποχή και το υψόμετρο. Στα χαμηλότερα μέρη είναι μεσογειακό ενώ σε μεγαλύτερα υψόμετρα μοιάζει με αυτό της Β. Ευρώπης. Συνολικά στον Όλυμπο έχουν καταμετρηθεί από τους επιστήμονες πάνω από 1700 είδη φυτών τα οποία αντιπροσωπεύουν το 25% της ελληνικής χλωρίδας. Αρκετά είναι επίσης και τα είδη της πανίδας με πιο γνωστά το αγριόγιδο (Rupicapra rupicapra), το ζαρκάδι (Capreolus capreolus), το λύκο (Canis lupus). Το αγριόγιδο, ο χρυσαετός (Aquila chrysaetos) και οι σπάνιοι δρυοκολάπτες, είναι απειλούμενα είδη, τα οποία προστατεύονται με διεθνείς συμβάσεις. Οι δώδεκα θεοί κατοικούσαν στα φαράγγια - στις πτυχές του Ολύμπου όπως τα αποκαλεί ο Όμηρος - όπου βρίσκονται και τα παλάτια τους. Το Πάνθεον (o σημερινός Μύτικας), είναι το σημείο συνάντησής τους θέατρο των θυελλωδών συζητήσεών τους.

28

29

30

31 8.1. ΕΘΝΙΚΟ ΘΑΛΑΣΣΙΟ ΠΑΡΚΟ ΑΛΟΝΝΗΣΟΥ ΒΟΡΕΙΩΝ ΣΠΟΡΑΔΩΝ Το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Αλοννήσου Βορείων Σποράδων είναι το μεγαλύτερο Ευρωπαϊκό θαλάσσιο πάρκο, το πρώτο στην Ελλάδα και ανήκει στην Περιφέρεια Θεσσαλίας. Σε θαλάσσια περιοχή τετραγωνικών χιλιομέτρων βόρεια της Αλοννήσου και περιλαμβάνει, εκτός από την Αλόννησο, τα ακατοίκητα νησιά και βραχονησίδες Περιστέρα, Κυρά Παναγιά, Σκάντζουρα, Γιούρα, Παππούς, Πιπέρι και Ψαθούρα. Το 1992 η περιοχή ανακηρύχθηκε Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο για τη προστασία της Μεσογειακής φώκιας (Monachus monachus) και άλλων σπάνιων απειλούμενων ειδών της πανίδας αλλά και της υποθαλάσσιας πανίδας. Τα νησιά καλύπτονται από Μεσογειακά δάση κωνοφόρων, μακκία βλάστηση με θάμνους όπως η κουμαριά, ο σχίνος και άλλα, αλλά και από αειθαλή δέντρα και χασμόφυτα. Πλούσια είναι και η υποθαλάσσια χλωρίδα με λιβάδια φυκών Ποσειδωνίας.

32

33

34 8.2. ΕΘΝΙΚΟ ΘΑΛΑΣΣΙΟ ΠΑΡΚΟΥ ΖΑΚΥΝΘΟΥ Το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου ανήκει στα Επτάνησα στην Περιφέρεια Ιόνιων Νήσων. Ιδρύθηκε το 1999 και περιλαμβάνει 89,2km 2 θαλάσσιας έκτασης, 14,2 km 2 χερσαίας έκτασης, ενώ η περιφερειακή ζώνη του είναι 31,2 km 2. Σκοπός της ίδρυσής του είναι η διαφύλαξη της φυσικής κληρονομιάς και η προστασία των σπάνιων απειλούμενων ειδών θαλάσσιας χελώνας (Caretta caretta) και μεσογειακής φώκιας (Monachus monachus). Το ήπιο Μεσογειακό κλίμα κάνει το νησί καταπράσινο λόγω των δασών πεύκης και του προσφέρει τη δυνατότητα να διαθέτει πλούσια και σπάνια χλωρίδα.

35

36

37 8.3. ΕΘΝΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΣΧΙΝΙΑ-ΜΑΡΑΘΩΝΑ Το Εθνικό Πάρκο Σχινιά-Μαραθώνα βρίσκεται βορειοανατολικά της Αττικής και αποτελεί το σημαντικότερο παράκτιο οικοσύστημα αυτής. Το Πάρκο ιδρύθηκε το έτος 2000 και περιλαμβάνει έκταση 13,84km 2 συμπεριλαμβανομένου και του θαλάσσιου χώρου. Το ανάγλυφο του τοπίου και η γεωλογία της περιοχής έχουν δημιουργήσει στο Σχινιά μεγάλη ποικιλία ξεχωριστών βιοτόπων ενώ παράλληλα η περιοχή συνδυάζει διαφορετικά οικοσυστήματα. Στην χερσαία περιοχή έχει παρατηρηθεί δάσος με χαλέπιο πεύκη (P.halepensis) και κουκουναριά (P.pinea), ενώ στη χερσόνησο Κυνόσουρα κυρίαρχο είδος είναι η μακκία και ο θάμνος Juniperus phoenicea. Στις εκτάσεις του Πάρκου ζουν αρκετά θηλαστικά, τα οποία είναι κοινά με άλλες περιοχές όπως αλεπούδες, ασβοί, σκαντζόχοιροι αλλά στις θαλάσσιες εκτάσεις του Πάρκου συναντώνται περισσότερα από 150 είδη πουλιών με χαρακτηριστικά τους ερωδιούς και του καλαμοκανάδες.

38

39

40 8.4. ΕΘΝΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΤΩΝ ΛΙΜΝΩΝ ΚΟΡΩΝΕΙΑΣ-ΒΟΛΒΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΩΝ ΤΕΜΠΩΝ Το Εθνικό Πάρκο βρίσκεται στη λεκάνη της Μυγδονίας, βορειοδυτικά της Θεσσαλονίκης στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Ιδρύθηκε το 2004 και περιλαμβάνει συνολική έκταση στρεμμάτων. Η φυτική ποικιλότητα των υγροτόπων ανέρχεται σε 336 είδη φυτών από τα οποία τα 13 θεωρούνται σπάνια. Συγκεκριμένα στο δάσος της Απολλωνίας παρατηρούνται πλατάνια, ιτιές, άγριες λεύκες αλλά και πλούσια θαμνώδης βλάστηση. Η πλούσια αυτή βλάστηση προσφέρει καταφύγιο αρκετά είδη ορνιθοπανίδας όπως οι σταχτοτσικνιάδες, λευκοπελαργοί και οι μαυροπελαργοί. Ενώ επίσης απαντώνται μεγάλες κοινωνίες ερωδιών, των οποίων η συνύπαρξη με τους λευκοπελαργούς αποτελεί ένα σπάνιο τύπο κοινωνίας.

41

42

43 8.5. ΕΘΝΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΒΟΡΕΙΑΣ ΠΙΝΔΟΥ Η Πίνδος είναι η μεγαλύτερη οροσειρά της Ελλάδας, αποτελείται από πολλές κορυφές, όμως η ψηλότερη είναι αυτή του Σμόλικα στα 2637μ. Το Εθνικό Πάρκο της Βόρειας Πίνδου περιλαμβάνει την περιοχή του Εθνικού Δρυμού Βάλια Κάλντα και τμήμα του ανήκει στην Περιφέρεια Ηπείρου και στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας. Ιδρύθηκε το 2005 με συνολική έκταση στρέμματα και συμπεριλαμβάνει στα όριά του, τους Δρυμούς Βίκου-Αώου και της Πίνδου, ενώ παράλληλα έχει ενταχθεί στο Δίκτυο Natura Στο Εθνικό Πάρκο υπάρχουν 30 τύποι οικοτόπων, με κυρίαρχους τους δασικούς οικότοπους μαύρης πεύκης, οξιάς, ελάτης και δρυός. Ακόμη 5 τύποι οικοτόπων χαρακτηρίζονται από υψηλή οικολογική αξία και σπανιότητα σε ευρωπαϊκό επίπεδο και είναι τα δάση μαύρης πεύκης, οι φλαμουριές, τα σφενδάμια και τα δάση με ορεινούς άρκευθους. Εξίσου πλούσια και σημαντική είναι και η πανίδα του Πάρκου που αποτελείται από σχεδόν όλα τα μεγάλα θηλαστικά της ηπειρωτικής Ελλάδας, όπως η αρκούδα, ο λύκος, ο αγριόγατος, κ.α. Επίσης από τα αρπακτικά, μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν κυρίως ο ασπροπάρης, ο χρυσαετός και ο χρυσογέρακας.

44

45

46

47 8.6. ΕΘΝΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΩΝ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ-ΑΙΤΩΛΙΚΟΥ, ΚΑΤΩ ΡΟΥ ΚΑΙ ΕΚΒΟΛΩΝ ΠΟΤΑΜΩΝ ΑΧΕΛΩΟΥ ΕΥΗΝΟΥ ΚΑΙ ΝΗΣΩΝ ΕΧΙΝΑΔΩΝ Το Εθνικό Πάρκο βρίσκεται στο νοτιοδυτικό άκρο της Στερεάς Ελλάδας στην περιοχή που εκβάλλουν οι ποταμοί Ευήνος και Αχελώος. Η συνολική έκταση της προστατευόμενης περιοχής ανέρχεται σε περίπου στρέμματα και θεσμοθετήθηκε τον Μάιο του Πρωταγωνιστικό ρόλο στη διαμόρφωση της υγροτοπικής περιοχής έχουν παίξει οι ποταμοί της, Εύηνος και Αχελώος, που αποτελούν και τα φυσικά όριά της στα ανατολικά και δυτικά αντίστοιχα, ενώ η λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου Αιτωλικού είναι η μεγαλύτερη της χώρας μας και από τις μεγαλύτερες της Μεσογείου. Στη χλωρίδα της περιοχής, περιλαμβάνονται αρκετά ενδηµικά ελληνικά και σπάνια είδη, μεταξύ των οποίων η Centaurea alba ssp. Heldreichii και η Centaurea niederii. Στο Εθνικό Πάρκο έχουν παρατηρηθεί τουλάχιστον 21 είδη θηλαστικών, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και η Βίδρα, καθώς επίσης και μεγάλη ποικιλία πουλιών.

48

49

50 8.7. ΕΘΝΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΔΑΣΟΥΣ ΔΑΔΙΑΣ-ΛΕΥΚΙΜΜΗΣ-ΣΟΥΦΛΙΟΥ Το Εθνικό Πάρκο Δάσους Δαδιάς Λευκίμης Σουφλίου βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο της οροσειράς της Ροδόπης στο Νομό Έβρου. Ιδρύθηκε το 1980 και περιλαμβάνει δύο πυρήνες αυστηρής προστασίας με έκταση 6400 και 800 εκτάρια αντίστοιχα, και μια περιφερειακή ζώνη με έκταση εκτάρια. Η θέση του Δάσους κατά μήκος ενός από τους σημαντικότερους διαδρόμους αποδημίας των πτηνών και στην περιοχή απαντώνται τρία από τα τέσσερα είδη γυπών (μαυρόγυπας, όρνιο, ασπροπάρης) της Ευρώπης. Η περιοχή του Πάρκου παρουσιάζει μια πλούσια και πολύμορφη χλωρίδα με είδη χαρακτηριστικά της ευμεσογειακής και παραμεσογειακής ζώνης βλάστησης. Η βλάστηση αποτελείται κυρίως από ώριμα δάση τραχείας και μαύρης πεύκης, δρυοδάση και πλούσιες με πεύκα συστάδες.

51

52 8.8. ΕΘΝΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΛΙΜΝΗΣ ΚΕΡΚΙΝΗΣ Ο υγρότοπος της Λίμνης Κερκίνης βρίσκεται στη βόρεια Ελλάδα και συγκεκριμένα στο νομό Σερρών. Το Εθνικό Πάρκο ιδρύθηκε το 2006 και περιλαμβάνει συνολική έκταση στρεμμάτων, αποτελούμενη από τέσσερις ζώνες προστασίας. Η πλούσια βλάστηση στην επιφάνεια του νερού αποτελεί τον κυριότερο τόπο τροφοληψίας και φωλιάσματος πολλών σπάνιων πουλιών όπως ο Αργυροπελεκάνος και η Λαγγόνα. Tα γύρω Bουνά Kερκίνη (Mπέλες) και Mαυροβούνι (Kρούσια) καλύπτονται από δασική βλάστηση, κυρίως οξιά στα ψηλότερα μέρη, και πολλά είδη δρυός ανάμικτα με φλαμουριές, φουντουκιές, γαύρους και άλλα φυλλοβόλα και αείφυλλα θαμνώδη είδη στις χαμηλότερες περιοχές. Ακόμα, στηv περιoχή της λίμvης υπάρχει o μεγαλύτερoς αριθμός βoυβαλιώv της Ελλάδα, καθώς τα βoυβάλια είvαι ζώα πρoσαρμoσμέvα vα ζoυv σε υγρότoπoυς.

53

54

55 8.9. ΕΘΝΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΔΕΛΤΑ ΤΟΥ ΕΒΡΟΥ Το Εθνικό Πάρκο βρίσκεται ανατολικά της Αλεξανδρούπολης στην περιοχή που εκβάλλει ο ποταμός Έβρος στα σύνορα με την Τουρκία. Ιδρύθηκε το 2003 και η συνολική του έκταση είναι στρέμματα εκ των οποίων ( χερσαία και στρ. υδάτινη επιφάνεια) είναι ενταγμένα στον κατάλογο των προστατευόμενων περιοχών της Διεθνούς Σύμβασης Ραμσάρ (1971). Στην Δελταϊκή έκταση έχουν παρατηρηθεί πάνω από 300 είδη φυτών. Οι πιο εντυπωσιακές είναι οι αρμυρήθρες, οι οποίες το Φθινόπωρο παίρνουν ένα βαθυκόκκινο χρώμα, σκεπάζοντας τις όχθες των λιμνοθαλασσών και τους αλμυρόβαλτους. Ο υγρότοπος φιλοξενεί 40 είδη θηλαστικών κυρίως τα πιο συνηθισμένα αλλά αρκετά είδη ψαριών του γλυκού νερού.

56

57

58 8.10. ΕΘΝΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΥ Το Εθνικό Πάρκο Αμβρακικού βρίσκεται στη Δυτική Ελλάδα. Ιδρύθηκε το 2008 και περιλαμβάνει συνολική έκταση 1300τετρ. Χιλιομέτρων. Στην ευρύτερη περιοχή απαντώνται πολλοί τύποι φυσικών ενδιαιτημάτων όπως λιμνοθάλασσες, ύφαλοι, λόχμες κ.α. Είναι ακόμα γνωστή η εξαιρετική σημασία του για την ορνιθοπανίδα σε Ευρωπαϊκό και Διεθνές επίπεδο, με είδη όπως ο Αργυροπελεκάνος, η Βαλτόπαπια, ο Στικταετός, και άλλα που έχουν καταγραφεί ως απειλούμενα και προστατευόμενα στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

59

60

61 8.11. ΕΘΝΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ Το Εθνικό Πάρκο Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης απλώνεται στον νότιο ορεινό όγκο της οροσειράς της Ροδόπης. Ιδρύθηκε το 2008 με συνολική έκταση στρέμματα και περιλαμβάνει τις πεδιάδες αλλά και τις παραθαλάσσιες περιοχές στις εκβολές του ποταμού Νέστου και των λιμνών Βιστωνίδας και Ισμαρίδας. Οι βιότοποι του Δέλτα Νέστου παρουσιάζουν μια εξαιρετική ποικιλία και συνθέτουν ένα μωσαϊκό που ευνοεί την άγρια ζωή. Η λίμνη Βιστωνίδα παρουσιάζει μια ιδιαιτερότητα καθώς στο βόρειο τμήμα της έχει γλυκό νερό, ενώ στο νότιο αλμυρό ή υφάλμυρο. Από την άλλη, η λίμνη Ισμαρίδα αποτελεί τη μοναδική λίμνη γλυκού νερού στη Θράκη.

62

63

64 8.12. ΕΘΝΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΤΖΟΥΜΕΡΚΩΝ Το Εθνικό Πάρκο Τζουμέρκων, Περιστερίου και Χαράδρας Αράχθου ιδρύθηκε το 2009 και είναι μια ανοιχτή χερσαία περιοχή περίπου 900 τετρ. χιλιομέτρων μεταξύ των νομών Ιωαννίνων, Άρτας και Τρικάλων. Το Εθνικό Πάρκο παρουσιάζει ένα πολυποίκιλο μωσαϊκό βιοτόπων με διαφορετικά ενδιαιτήματα στα οποία φύονται πολλά σπάνια και ενδημικά είδη φυτών. Όσον αφορά την πανίδα, συναντώνται πολλά σπάνια και προστατευόμενα είδη θηλαστικών όπως η βίδρα, η καφέ αρκούδα, το αγριόγιδο, ενώ έχουν καταγραφεί εκατοντάδες είδη ασπονδύλων, ψαριών, αμφιβίων, ερπετών και πουλιών.

65

66

67

68

69 8.13. ΕΘΝΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΚΟΤΥΧΙΟΥ-ΣΤΡΟΦΥΛΙΑΣ Το Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Κοτυχίου-Στροφυλιάς βρίσκεται στο νότιο τμήμα της Δυτικής Ελλάδας. Ιδρύθηκε το 2002 και περιλαμβάνει έκταση στρεμμάτων. Προστατεύεται τόσο από την εθνική αλλά τη διεθνή νομοθεσία. Το δάσος της Στροφυλιάς απλώνεται σε έκταση στρεμμάτων και αποτελεί το πιο εκτεταμένο δάσος κουκουναριάς στην Ελλάδα και ένα από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη. Οι υγρότοποι αποτελούν σημαντικό ενδιαίτημα για την υδρόβια ορνιθοπανίδα, για πλήθος αμφιβίων και ερπετών καθώς και για υδρόβια και αλόφιλα είδη χλωρίδας.

70

71

72 8.14. ΕΘΝΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΔΕΛΤΑ ΑΞΙΟΥ-ΛΟΥΔΙΑ-ΑΛΙΑΚΜΟΝΑ Το Εθνικό Πάρκο Δέλτα Αξιού - Λουδία Αλιάκμονα βρίσκεται στη Κεντρική Μακεδονία, στις δυτικές ακτές του Θερμαϊκού κόλπου. Ιδρύθηκε το 1971 με συνολική έκταση στρέμματα που χωρίζεται σε τέσσερις επιμέρους ζώνες και απλώνεται από το Καλοχώρι ως τις Αλυκές Κίτρους στο νομό Πιερίας. Η χλωρίδα του πάρκου δεν περιλαμβάνει ενδημικά, σπάνια ή απειλούμενα είδη, παρά μόνο τα συνήθη είδη των υγροτόπων, των υφάλμυρων εδαφών και των παραλίων. Η περιοχή είναι παγκόσμιας ορνιθολογικής σημασίας, γιατί βρίσκεται στον κεντρικό μεσογειακό μεταναστευτικό διάδρομο της παγκόσμιας ορνιθοπανίδας. Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί 277 είδη πτηνών, δηλαδή περίπου το 63% των ειδών που έχουν παρατηρηθεί στην Ελλάδα, και 31 είδη θηλαστικών.

73

74

75 8.15. ΕΘΝΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΟΡΟΣΕΙΡΑΣ ΡΟΔΟΠΗΣ Το Εθνικό Πάρκο Οροσειράς Ροδόπης περιλαμβάνει το κεντρικό και δυτικό τμήμα του ορεινού συγκροτήματος της Ελληνικής Ροδόπης, αποτελώντας φυσικό σύνορο μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας. Το Πάρκο ιδρύθηκε το 2009 και καταλαμβάνει συνολική έκταση στρέμματα. Η περιοχή αποτελεί μία από τις πιο ενδιαφέρουσες, από οικολογική άποψη, περιοχές της Ελλάδας, αφού εδώ μπορεί κανείς να συναντήσει όλες τις ζώνες βλάστησης της Ευρώπης. Σημαντικά οικοσυστήματα είναι το Παρθένο Δάσος Φρακτού, το μοναδικό στην Ελλάδα αμιγές δάσος Σημύδας, το δάσος της Τσίχλας και της Χαϊντούς και το δάσος της Ελατιάς που, με κυρίαρχο είδος την ερυθρελάτη, παραπέμπει σε τοπία της Βόρειας Ευρώπης. Επίσης το Πάρκο παρέχει καταφύγιο σε μεγάλο αριθμό ζώων τα οποία χρήζουν ειδικής διαχείρισης λόγω της ιδιαιτερότητάς τους, όπως η καφέ αρκούδα, το αγριόγιδο, η αγριόκοτα κ.α. Χαρακτηρίζεται όμως και από πλούσια ορνιθοπανίδα και συγκεκριμένα έχουν καταγραφεί 139 είδη.

76

77

78 8.16. ΕΘΝΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΧΕΛΜΟΥ-ΒΟΥΡΑΪΚΟΥ Το Εθνικό Πάρκο Χελμού-Βουρραϊκού, βρίσκεται στη βόρεια Πελοπόννησο, καταλαμβάνοντας μέρος των νομών Αχαϊας και Κορινθίας, και περιλαμβάνει και το φαράγγι του Βουρραϊκού ποταμού. Ιδρύθηκε το 2009 με έκταση περίπου 544 χιλιάδων στρεμμάτων και χωρίζεται σε 3 βασικές ζώνες προστασίας. Η χλωρίδα του Χελμού, χαρακτηρίζεται από τη συγκέντρωση υψηλού αριθμού ενδημικών ειδών, με 5 από αυτά σε παγκόσμια κλίμακα να φύονται αποκλειστικά στον Χελμό. Η πανίδα όπως και η χλωρίδα, περιλαμβάνει σημαντικό αριθμό εντόμων, αμφιβίων, ερπετών, πουλιών και θηλαστικών. Οι μπλε πεταλούδες ζουν μόνο στις υψηλές κορυφές του Χελμού, ενώ ο Χελμός φιλοξενεί και σημαντικό αριθμό στρουθιόμορφων και αρπακτικών πτηνών. Από τα θηλαστικά που έχουν καταγραφεί στην περιοχή, ιδιαίτερης προσοχής χρήζει η βίδρα (Lutra lutra), καθώς τα τελευταία χρόνια οι πληθυσμοί της έχουν μειωθεί σημαντικά.

79

80

81

82 8.17. ΕΘΝΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΠΡΕΣΠΩΝ Η περιοχή των Πρεσπών βρίσκεται στη Δυτική Μακεδονία και τη μοιράζονται τρεις χώρες, η Ελλάδα, η Αλβανία και η ΠΓΔΜ. Το 1974 ανακηρύχθηκε ως Εθνικός Δρυμός, όμως αρκετά χρόνια αργότερα, το 2000, δημιουργήθηκε το Διασυνοριακό Πάρκο Πρεσπών με συνολική έκταση 250 km 2 και έκταση πυρήνα 49,3 km 2. Όσον αφορά τη χλωρίδα, στο Εθνικό Πάρκο Πρεσπών, υπάρχουν περί τα είδη φυτών, ενώ οι μελέτες στην πλευρά της ΠΓΔΜ έχουν καταγράψει 13 πληθυσμούς μεγάλης ευρωπαϊκής σημασίας, 33 διεθνώς αναγνωρισμένα για τη σημαντικότητά τους είδη φυτών και 84 παγκοσμίως αναγνωρισμένα είδη βοτάνων. Η μοναδικότητα της λεκάνης των Πρεσπών καταδεικνύεται από το μεγάλο αριθμό ενδημικών ειδών, τόσο σε ότι αφορά τα ζώα όσο και τα φυτά, που μπορεί να συναντήσει κάποιος μόνο στη συγκεκριμένη περιοχή και πουθενά αλλού στον κόσμο.

83

84

85 α/α Διατηρητέα Μνημεία της Φύσης Εμβαδόν* ΦΕΚ (εκτάρια) ΦΕΚ Περιφέρεια Έτος Έναρξης Γεωγραφικό Μήκος Γεωγραφικό Πλάτος 1 Οι δύο Πλάτανοι του Σχολαρίου - 281/Β/1975 Κεντρ. Μακεδονία , , Το κλήμα των Καλαβρύτων - 738/Β/1975 Δυτική Ελλάδα , , Το Πεύκο της Νικήτης Χαλκιδικής - 738/Β/1975 Κεντρ. Μακεδονία , , Ο Πλάτανος στον Γεροπλάτανο Χαλκιδικής - 738/Β/1975 Κεντρ. Μακεδονία , , Ο Πλάτανος της Βάβδου - 738/Β/1975 Κεντρ. Μακεδονία , , Ο Πλάτανος του Παυσανία στο Αίγιο - 738/Β/1976 Δυτική Ελλάδα , , Οι Δώδεκα Βρύσες του Αιγίου - 738/Β/1976 Δυτική Ελλάδα , , Οι Πλάτανοι των Κομποτάδων - 113/Β/1976 Στερεά Ελλάδα , , Ο Πλάτανος της Άρτας /Β/1976 Ηπείρος , , Ο αειθαλής Πλάτανος της Φαιστού - 590/Β/1977 Κρήτη , , Οι Πλάτανοι της Βέροιας - 590/Β/1977 Κεντρική Ελλάδα , , Ο Πλάτανος του Ναυπλίου - 590/Β/1977 Πελοπόννησος , , Η Ελιά του Ναυπλίου - 590/Β/1977 Πελοπόννησος , , Ο Φοίνικας του Ναυπλίου - 590/Β/1977 Πελοπόννησος , , Οι Ίταμοι Κρυονερίου Αργολίδας - 590/Β/1977 Πελοπόννησος , , Οι Ελιές της Δημαίνης Αργολίδας - 590/Β/1977 Πελοπόννησος , , Οι Ελιές του Αλμυροποτάμου Εύβοιας - 590/Β/1977 Στερεά Ελλάδα , , Ο Πλάτανος της Δημητσάνας Αρκαδίας - 121/Δ1980 Πελοπόννησος , , Ο Σφένδαμος του Σιδηροκάστρου Μεσσηνίας - 121/Δ/1980 Πελοπόννησος , , Η Ελιά της Καλαμάτας - 121/Δ/1980 Πελοπόννησος , , Το Δάσος Δενδροκέρδων στην Κυνουρία Αρκαδίας /Δ/1980 Πελοπόννησος , , Η Δρυς του Περιθωρίου Αρκαδίας - 121/Δ/1980 Πελοπόννησος , , Συστάδα Δρυός και Φράξου (Μουριών) 9,2 121/Δ/1980 Κεντρ. Μακεδονία , , Η Δρυς στις Κορφές Ηρακλείου - 121/Δ/1980 Κρήτη , , Οι Βελανιδιές στην Καλαμιά Αιγίου - 121/Δ/1980 Δυτική Ελλάδα , , Η Δρυς της Δόριζας Αρκαδίας - 121/Δ/1980 Πελοπόννησος , , Ο Πλάτανος Βλάτους Χανίων - 121/Δ/1980 Κρήτη , , Ο Πλάτανος της Αγ. Μαρίνας Φθιώτιδας - 121/Δ/1980 Στερεά Ελλάδα , , Οι Πλάτανοι της Λαμίας - 121/Δ/1980 Στερεά Ελλάδα , ,4309

86 30 Το Δάσος της Οξιάς στην Τσίχλα Χαϊντού Ξάνθης /Δ/1980 Ανατ. Μακεδονία & Θράκη , , Το Δάσος Οξιάς στο Πευκωτό Πέλλας 3,2 121/Δ/1980 Κεντρ. Μακεδονία , , Το Παρθένο Δάσος της Κεντρικής Ροδόπης /Δ/1980 Ανατ. Μακεδονία & Θράκη , , Το νησί Πιπέρι στις Βόρειες Σποράδες /Δ/1980 Θεσσαλία , , Ο Πλάτανος στην Ελαία Θεσπρωτίας - 173/Β/1981 Ηπειρος , , Η Φτελιά της Αηδόνας Καλαμπάκας - 173/Β/1981 Θεσσαλία , , Ο αιθαλής Πλάτανος των Αζωγυρών Χανίων - 173/Β/1981 Κρήτη , , Το Κρητικό Κεφαλάνθηρο στις Καμάρες Ηρακλείου - 589/Β/1985 Κρήτη , , Ο Πλάτανος του Αγ. Φλώρου Μεσσηνίας - 589/Β/1985 Πελοπόννησος , , Το Απολιθωμένο Δάσος της Λέσβου /Α/1985 Βόρειο Αιγαίο , ,91 40 Ο Πλάτανος του Ιπποκράτη στην Κω - 589/Β/1985 Νότιο Αιγαίο , , Ο Πλάτανος της Απολλωνίας - Σταυρός Θεσσαλονίκης - 589/Β/1985 Κεντρ. Μακεδονία , , Ο Πλάτανος της Πλατανιώτισσας Καλαβρύτων - 773/Β/1985 Δυτική Ελλάδα , , Το δάσος του Λεσινίου Αιτωλοακαρνανίας 45,9 773/Β/1985 Δυτική Ελλάδα , , Ο Πλάτανος της Αγ. Λαύρας Καλαβρύτων - 656/Β/1986 Δυτική Ελλάδα , , Ο Σφαγνώνας στο δάσος του Λαϊλιά Σερρών 3,9 656/Β/1986 Κεντρ. Μακεδονία , , Υπόλειμμα υδροχαρούς δάσους στην Ιστιαία Εύβοιας - 656/Β/1986 Στερεά Ελλάδα , , Το Δάσος αείφυλλων πλατύφυλλων στο νησί Σαπιέντζα /Β/1986 Πελοπόννησος , , Το Μικτό Δάσος Προμάχων - Λυκοστόμου Αριδαίας /Β/1986 Κεντρ. Μακεδονία , , Το Φυσικό Δάσος κυπαρισσίου στον Έμπωνα Ρόδου /Β/1986 Νότιο Αιγαίο , , Το Μικτό Δάσος του Γράμου /Β/1986 Δυτική Μακεδονία , , Το Κυπαρίσσι της Πρασιάς Ευρυτανίας - 520/Β/1997 Στερεά Ελλάδα , , Ο Πλάτανος στο Κράσι - 247/ Κρήτη , ,4676

87

88