ΟΙΚΟΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΣ Ο ΗΓΟΣ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΚΡΗΤΗΣ

Transcript

1 LIFE ENVIRONMENT «ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΙ ΥΓΡΟΤΟΠΟΙ ΚΑΙ ΛΙΜΝΟ ΕΞΑΜΕΝΕΣ: ΕΠΙ ΕΙΞΗ ΠΟΛΥΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΟ ΝΗΣΙ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ» LIFE00ENV/GR/ ΟΙΚΟΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΣ Ο ΗΓΟΣ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΚΡΗΤΗΣ

2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Είναι µια γης κατάµεσα του µελανού πελάγου, Η Κρήτη, η ώρια κι η παχειά κι η τριγυρολουσµένη. Κατοίκους έχει αρίθµητους, και χώρες ενενήντα. Κάθε λαός κι η γλώσσα του. Ζουν Αχαιοί στον τόπο, Ζούνε νησιώτες Κρητικοί, παληκαριάς ξεφτέρια, Και Κύδωνες, και ωρικοί, και Πελασγοί λεβέντες. Κι είν η Κνωσό, χώρα τρανή που ο Μίνωας του µεγάλου ία σύντροφος εννιά, κι εννιά κυβέρναε χρόνους. Οµήρου Οδύσσεια, τ ΦΥ ΣΙΟΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ-ΚΛΙΜΑ Η Κρήτη απλώνεται στο κέντρο της Ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου. Το µήκος της από το ακρωτήριο ίον µέχρι το ακρωτήριο Λίθινον ανέρχεται σε 260 χλµ. Γύρω από την Κρήτη υπάρχει ένας σηµαντικός αριθµός µικρότερων ή µεγαλύτερων νησιών τα κυριότερα από τα οποία είναι: Ποντικονήσι, Γραµβούσα, ία, Ψείρα, Παξιµάδα, Κουφονήσι, Χρυσή, Παξιµάδια, Γαύδος, Γαυδοπούλα και το Ελαφονήσι. Η Κρήτη είναι ένα από τα µεγάλα νησιά της Μεσογείου αλλά δεν µοιάζει µε κανένα από αυτά, ούτε στη γεωλογική διαµόρφωση, ούτε στην ιστορία, ούτε στην αρχαιολογία ούτε στο ανθρωπολογικό στοιχείο. Σε όλα έχει τη δική της, ξεχωριστή ιδιοµορφία, από την προϊστορική εποχή µέχρι σήµερα. Αποτελεί ένα ιδιαίτερο κόσµο. Ο Όµηρος δεν την αναφέρει σαν νησί αλλά σαν γαία περίρρυτο. Ανάµεσα στις τρεις ηπείρους του παλαιού κόσµου, έχει πάρει και από τις τρεις ορισµένα χαρακτηριστικά, τα έχει ανακατώσει όλα µαζί και δηµιούργησε κάτι το ξεχωριστό και µοναδικό, που δεν υπάρχει στα άλλα νησιά ή στις άλλες χώρες της Μεσογείου.

3 Το κλίµα της Κρήτης είναι τυπικά Μεσογειακό. Συγκεκριµένα το κλίµα των ορεινών περιοχών λόγω της ύπαρξης των τεσσάρων µεγάλων ορεινών όγκων και του σηµαντικού υψοµέτρου µοιάζει µε εκείνο της ηπειρωτικής Ελλάδας, ενώ οι παράκτιες περιοχές έχουν τα θερµοκρασιακά χαρακτηριστικά της νησιωτικής. Η θέση της Κρήτης και ο ορεινός χαρακτήρας του εδάφους της συνεπάγεται συχνές καιρικές µεταβολές όσον αφορά την ένταση ή τη διεύθυνση των επικρατούντων ανέµων. Οι βόρειες ακτές επηρεάζονται το καλοκαίρι από τους ετήσιους ανέµους (µελτέµια) που είναι Β.Α. ή Β.. θερµοί και ξηροί. Οι νότιες περιοχές επηρεάζονται τον χειµώνα από νότιους ξηρούς και θερµούς ανέµους που προέρχονται από την Αφρική. Από βιοκλιµατική άποψη η νοτιοανατολική πλευρά της Κρήτης θεωρείται ότι έχει ηµίξηρο µεσογειακό κλίµα και είναι η ξηρότερη περιοχή της Ελλάδας. Οι υπόλοιπες παράκτιες περιοχές και ιδιαίτερα οι βορειοδυτικές έχουν ύφυγρο µεσογειακό κλίµα. ΒΛΑΣΤΗΣΗ ΧΛΩΡΙ Α - ΠΑΝΙ Α Πυκνά δάση, όπως στην ηπειρωτική Ελλάδα και στην Ευρώπη δεν υπάρχουν στην Κρήτη. Η κυρίως βλάστηση αποτελείται από φρύγανα και θάµνους τα οποία ανάλογα µε τις συνθήκες αποκτούν θαµνώδη ή δενδρώδη µορφή. Τα φρύγανα καλύπτουν τα ξηρότερα και περισσότερο βοσκηµένα εδάφη της Κρήτης, από το ύψος της θάλασσας µέχρι ψηλά την ορεινή ζώνη. Χαρακτηριστικό ακόµα των περιοχών της Κρήτης είναι η πληθώρα ενδηµικών ειδών που συναντώνται σε κάθε µέρος. Τα κυπαρίσσια σχηµατίζουν εκτεταµένα δάση στον Αποκόρωνα, τα πεύκα στην Ιεράπετρα και τα κέδρα στον κόλπο του Μεραµπέλου. Συστάδες ακόµα φυλλοβόλων βελανιδιών συναντώνται στη δυτική Κρήτη που µειώνονται καθώς κατευθυνόµαστε προς τα ανατολικά. Στην ορεινή ζώνη του Ψηλορείτη βρίσκεται το πιο εκτεταµένο δάσος πουρναριών. Η χλωρίδα της Κρήτης είναι από τις σηµαντικότερες της Ευρώπης τόσο σε αριθµό ειδών όσο και σε ενδηµισµό. Έχει περίπου 1750 είδη και υποείδη µε ποσοστό ενδηµισµού περίπου 10%. Η θεωρία της φυσικής διαδοχής δεν φαίνεται να έχει εφαρµογή στο σκληρό έδαφος του νησιού. Καθαρά διαµορφωµένες βλαστικές ζώνες, και µάλιστα ζώνες σε «ώριµο στάδιο», όπως ονοµάζεται η κατάσταση σταθερής ισορροπίας, δεν φαίνεται να υπάρχουν πουθενά. εν φαίνεται να υπάρχουν καν σταθερές «φυτοκοινωνίες», δηλαδή συναθροίσεις φυτών µε οµογενή συγκρότηση. Η βλάστηση είναι σε κάθε τόπο διαφορετική και η σύστασή της µοιάζει λίγο ως πολύ τυχαία. Η θεωρία της φυσικής διαδοχής, στις συνθήκες αυτές φαίνεται να χάνει το

4 αντικείµενό της: τις ίδιες δηλαδή βλαστικές ζώνες, που ίσως ουδέποτε υπήρξαν ως διακριτές οντότητες στο νησί. Αυτό που τελικά βλέπουµε είναι ένα εκπληκτικό µωσαϊκό µε χιλιάδες πρόσωπα, αλλά και ένα µωσαϊκό που επαναλαµβάνεται µε παραλλαγές σε όλα σχεδόν τα υψόµετρα και στους τέσσερις µεγάλους ορεινούς όγκους. Η γεωλογική ιστορία, ο ανταγωνισµός, η τύχη και τα µυριάδες µικροκλίµατα µαζί µε τον ανθρώπινο παράγοντα έχουν συµβάλλει καθοριστικά σε αυτή την εκπληκτική βλαστική αναρχία που χαρακτηρίζει το κρητικό τοπίο. Η πανίδα είναι λιγότερο γνωστή από την χλωρίδα και επικρατούν κυρίως είδη µε µεσογειακή εξάπλωση αλλά και αρκετά νοτιοευρωπαϊκά, µικρασιατικά και βαλκανικά. Όλα τα είδη των ερπετών συναντώνται στις περιοχές που βρίσκονται κοντά στις ακτές. Το ανάγλυφο και ο προσανατολισµός της Κρήτης παίζουν καθοριστικό ρόλο στην υδρολογία του νησιού. Η αλυσίδα των ορεινών όγκων χωρίζει την Κρήτη σε δύο υδατικά διαµερίσµατα: ένα βόρειο και ένα νότιο. Ποτάµια που να έχουν συνεχή ροή όλο τον χρόνο είναι λίγα. Ακόµα και ο Γεροπόταµος που είναι ο µεγαλύτερος ποταµός της Κρήτης στην πεδιάδα της Μεσσαράς το καλοκαίρι δεν έχει καθόλου νερό λόγω της υπεράντλησης για αρδευτικούς σκοπούς και εξαιτίας της ανάπτυξης που γνωρίζει ο τουριστικός τοµέας. Στις εκβολές σχηµατίζονται αβαθείς λίµνες και έλη γλυκού ή υφάλµυρου νερού. Εκεί αποθέτουν τα ποτάµια την άργιλο που µεταφέρουν στεγανοποιώντας τον πυθµένα τους. Συχνά οι λίµνες αυτές ξεραίνονται τους καλοκαιρινούς µήνες. Οι υγρότοποι αυτοί είναι αναντικατάστατοι σταθµοί για τα αποδηµητικά πουλιά στο ταξίδι τους προς την Αφρική. Η ορνιθοπανίδα της Κρήτης είναι πολύ πλούσια τόσο γιατί η Κρήτη έχει µεγάλη ποικιλία βιοτόπων όσο και γιατί αποτελεί πέρασµα για τα µεταναστευτικά πουλιά. ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΙΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Η θάλασσα αποτέλεσε ευλογία και κατάρα για την Κρήτη και επηρέασε άµεσα την πορεία της στην Ιστορία. Στη θάλασσα οφείλει τη δόξα της, αλλά και η ίδια η θάλασσα της έφερε και τόσες καταστροφές. Η Κρήτη έχει µια µακρόχρονη παρουσία στο χρόνο και την ιστορία. Από τη νεολιθική εποχή, πριν από 9000 χρόνια, µέχρι σήµερα ο άνθρωπος κατοίκησε την Κρήτη και επηρέασε µε τις δραστηριότητες του το φυσικό περιβάλλον του νησιού. Σηµαντικότερη επίδραση είχε η καταστροφή των δασών που σύµφωνα µε παλιούς περιηγητές ήταν πολύ πιο εκτεταµένα απ ότι σήµερα. Η Κρήτη κατέχει προνοµιούχα θέση στην ιστορία χάρη στον αρχαιότατο Μινωικό πολιτισµό της αλλά και χάρη στους αγώνες της και τις θυσίες της για την

5 ελευθερία και την ανεξαρτησία. Η άνοδος του τουρισµού, η εκβιοµηχάνιση και η αστικοποίηση ώθησαν τον ανθρώπινο πληθυσµό προς τις παράκτιες περιοχές έτσι ώστε σήµερα πάνω από το 50% του πληθυσµού της Κρήτης να ζει σ αυτές. Ιδιαίτερα ωφεληµένοι παρουσιάζονται ο δευτερογενής και ο τριτογενής τοµέας ενώ ο πρωτογενής παρουσιάζει κάµψη.