ιαχείριση Υδατικών Οικοσυστηµάτων: Μεταβατικά ύδατα ρ. Παναγιώτης ΠΑΝΑΓΙΩΤΙ ΗΣ /ντης Ερευνών Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών

Transcript

1 ιαχείριση Υδατικών Οικοσυστηµάτων: Μεταβατικά ύδατα ρ. Παναγιώτης ΠΑΝΑΓΙΩΤΙ ΗΣ /ντης Ερευνών Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών

2 Μεταβατικά ύδατα (transitional waters) σύµφωνα µε την Οδηγία Πλαίσιο για τα Ύδατα Πρόκειται για υδατικά σώµατα στα όρια παράκτιων και εσωτερικών υδάτων Χαρακτηρίζονται από την παρουσία αλµυρού νερού και διακρίνονται σε: Λιµνοθάλασσες (lagoons) Εκβολικά συστήµατα (estuaries)

3 Τύποι θαλάσσιων υδατικών σωµάτων στην Ελλάδα: µεταβατικά ύδατα (εκβολές, λιµνοθάλασσες)

4 Λιµνοθάλασσες Γεωλογικά χαρακτηριστικά Φυσικά χαρακτηριστικά Χηµικά χαρακτηριστικά Βιολογικά χαρακτηριστικά Αξία των λιµνοθαλασσών

5 Γεωλογικά χαρακτηριστικά Ως λιµνοθάλασσες (lagoons), ορίζονται παράκτιες υδατοσυλλογές µεήρεµα και αβαθή νερά που επικοινωνούν µε τη θαλασσα µέσω στενών διαύλων. Οι λιµνοθάλασσες σχηµατίζονται είτε στις εκβολές ποταµών είτε σε κοραλλιογενείς υφάλους. Θα αναφερθούµε στις λιµνοθάλασσες που σχετίζονται µε εκβολές ποταµών.

6

7 Θερµαϊκός κόλπος: έλτα Αξιού, Λουδία, Αλιάκµονα

8 Γεωλογικά χαρακτηριστικά Τα θαλάσσια ρεύµατα διευθετούν τα φερτά υλικά ενός ποταµού παράλληλα προς την ακτογραµµή, δηµιουργόντας αµµολουρίδες και αµµώδεις φραγµούς, που µε τηνπάροδο του χρόνου αποµονώνουν µιά θαλάσσια περιοχή από την ανοικτή θάλασσα, σχηµατίζοντας έτσι την λιµνοθάλασσα. Απαραίτητη προυπόθεση για το σχηµατισµό αµµολουρίδων είναι η χαµηλή διαβρωτική ικανότητα της θάλασσας και η απουσία ισχυρής παλίρροιας. Οι λιµνοθάλασσες καλύπτουν περίπου το 10% της παγκόσµιας ακτογραµµής και αποτελούν θέσεις µεγάλης οικολογικής και οικονοµικής αξίας.

9 Αµµολουρίδα µεταξύ θάλασσας και λιµνοθάλασσας

10 Αµµολουρίδα µεταξύ θάλασσας και λιµνοθάλασσας

11 Εσωτερικός Θερµαϊκός (Όρµος και κόλπος Θεσσαλονίκης): Λιµνοθάλασσα Καλοχωρίου (1), Λιµνοθάλασσα Αγγελοχωρίου (2) 1 2

12 Εξωτερικός Θερµαϊκός: Λιµνοθάλασσα Κίτρους (3) Λιµνοθάλασσα Επανωµής (4) 3 4

13 Φυσικά & Χηµικά χαρακτηριστικά Οι λιµνοθάλασσες, ως χώρος επαφής γλυκών και αλµυρών νερών χαρακτηρίζονται από το µεγάλο εύρος διακύµανσης των τιµών της αλατότητας. Η αλατότητα δεν είναι οµοιόµορφα κατανεµηµένη στο σύνολο της υδάτινης µάζας της λιµνοθάλασσας. Η κατανοµήτωντιµών της θερµοκρασίας παρουσιάζει επίσης µεγάλη διακύµανση και ακολουθεί πρότυπα ανάλογα µε εκείνα της αλατότητας.

14 Οι λιµνοθάλασσες, ως χώρος επαφής γλυκών και αλµυρών νερών

15 ιακυµάνσεις αλατότητας Μέσο ύψος βροχής (mm) ΜΕΣΟ ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ Μέση τιµή psu λιµνοθάλασσας Μέση τιµή αλατότητας λιµνοθάλασσας 0 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ΜΑΪΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 0 εδοµένα από τη λιµνοθάλασσα της Γιάλοβας (Ντούνας & Κουτσούµπας,, 1996)

16

17 ιακυµάνσεις θερµοκρασίας ΜΕΣΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΑEΡΑ 5 ΜΕΣΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΛΙΜΝOΘΑΛΑΣΣΑΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ ΜΑΡΤΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΙΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ ΙΟΥΛΙΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ Μέση θερµοκρασία αέρα (οc) Μέση θερµοκρασία λιµνοθάλασσας (οc) εδοµένα από τη λιµνοθάλασσα της Γιάλοβας (Ντούνας & Κουτσούµπας,, 1996)

18 Βιολογικά χαρακτηριστικά Οι λιµνοθάλασσες χαρακτηρίζοναι συνήθως από πλούσιο βένθος και πλαγκτό, παρουσία υδροχαρών φυτών στις όχθες, όπου βρίσκουν καταφύγιο και τροφή πολλά είδη ψαριών, αµφιβίων, ερπετών, εντόµων και µικρών θηλαστικών. Εντάσσονται συνήθως σε ευρύτερα δελταϊκά συστήµατα και συνδυάζονται µε παροδικές υδατοσυλλογές γλυκού νερού, καλαµιώνες, αλµυρά έλη κ.λπ. συγκροτώντας τους υγροτόπους που χαρακτηρίζονται από ιδιαίτερα πλούσια πανίδα και χλωρίδα.

19 Υδρόβια βλάστηση

20 Βιοποικιλότητα ζωοβένθους ΑΛΛΕΣ ΟΜΑ ΕΣ 7% ΜΑΛΑΚΙΑ 26% ΠΟΛΥΧΑΙΤΟΙ 39% ΚΑΡΚΙΝΟΕΙ Η 28% Κατανοµές ζωοβένθους στη λιµνοθάλασσα της Γιάλοβας (Ντούνας & Κουτσούµπας,, 1996)

21 Βιοποικιλότητα ζωοβένθους 4 3,5 B Η' J 0,9 0,8 3 0,7 2,5 0,6 2 0,5 0,4 1,5 0,3 1 0,2 0,5 0,1 0 0 G5 ΙΟΥΝΙΟΣ 95 G9 G11 A B C D G5 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 95 G9 G11 A B C D G5 ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 95 G9 G11 A B C D G5 ΜΑΡΤΙΟΣ 96 G9 εδοµένα από τη λιµνοθάλασσα της Γιάλοβας (Ντούνας & Κουτσούµπας,, 1996) G11 A B C D

22 Βιολογικά χαρακτηριστικά Οι υδρολογικοί παράγοντες ρυθµίζουν τη βιολογική οργάνωση των λιµνοθαλασσών διότι ελέγχουν τον βαθµό ανταλλαγής που έχει η ανοικτή θάλασσα µε τις διάφορες ζώνες της λιµνοθάλασσας. Τα ψάρια των λιµνοθαλασσών διακρίνονται σε µη µεταναστευτικά, που περνούν όλη τους τη ζωή µέσα στη λιµνοθάλασσα και σε µεταναστευτικά, που επισκέπτονται τη λιµνοθάλασσα (συνήθως για να γεννήσουν τ' αυγά τους) και επισρτέφουν κατόπιν στη θάλασσα. Στη Μεσόγειο η "φάση της λιµνοθάλασσας" φαίνεται πως είναι ο γενικός κανόνας για τα νεαρά άτοµα όλων των θαλασσίων ειδών ψαριών.

23 Λιµνοθάλασσα Μεσολογγίου

24

25 Βιστωνίδα

26

27 Μέσο ετήσιο ποσοστό αλιευοµένων ειδών για τη περίοδο (δεδοµένα από Ζούλια και Ρεϊζοπούλου, 2000) ΑΧΙΒΑ Α 5% ΒΟΥΡΗ 6% ΑΛΛΑ ΕΙ Η 7% ΧΕΛΙ 17% ΛΑΥΡΑΚΙ 2% ΤΣΙΠΟΥΡΑ 11% ΚΕΦΑΛΟΕΙ Η 52%

28 ιακυµάνσεις της ετήσιας αλιευτικής παραγωγής για την περίοδο (δεδοµένα από Ζούλια και Ρεϊζοπούλου, 2000) Annual production (kgr)

29 Αξία των λιµνοθαλασσών Μέχρι τα µέσα του 20 ου αιώνα οι λιµνοθάλασσες -και ιδιαίτερα οι Μεσογειακές- αποτελούσαν χώρους µειωµένου οικονοµικού ενδιαφέροντος. Για τον λόγο αυτό πολλές λιµνοθάλασσες αποξηράνθηκαν και αποδόθηκαν στην γεωργία. Ωστόσο, οι λιµνοθάλασσες δεν κινδυνεύουν µόνο από την αποξήρανση.

30 Απειλές ιάβρωση (διαταραχή στο ιζηµατολογικό ισοζύγιο) Σκουπίδια Υγρά απόβλητα Θόρυβος Εισαγωγή ξενικών ειδών

31 Ευχαριστώ για την προσοχή σας