Επίδραση της συχνότητας σίτισης στις παραµέτρους που σχετίζονται. µε την αύξηση και την φυσιολογία του κορήγονου. (Coregonus lavaretus)

Transcript

1 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: Υ ΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑ - Υ ΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΥ ΘΕΟ ΩΡΑ ΝΑΤΑΛΙΑ ΙΧΘΥΟΛΟΓΟΣ (Π.Ε) Επίδραση της συχνότητας σίτισης στις παραµέτρους που σχετίζονται µε την αύξηση και την φυσιολογία του κορήγονου (Coregonus lavaretus) ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΠΙΒΛΕΠΟΥΣΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΕΥΘΥΜΙΑ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ, ΛΕΚΤΟΡΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2006

2 ΜΕΛΗ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Αντωνοπούλου Ευθυµία *, Λέκτορας Τµήµατος Βιολογίας Α.Π.Θ. Μιχαηλίδης Βασίλειος, Αναπλ. Καθηγητής Τµήµατος Βιολογίας Α.Π.Θ. Μπόµπορη ήµητρα, Λέκτορας Τµήµατος Βιολογίας Α.Π.Θ. * Επιβλέπουσα Καθηγήτρια Η έγκρισης της παρούσης διπλωµατικής εργασίας υπό του Τµήµατος Βιολογίας της Σχολής Θετικών Επιστηµών του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης δεν υποδηλοί αποδοχήν των γνωµών του συγγραφέως (Ν.5343 / 1932, αρθρ. 202, παρ. 2). 1

3 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Ευχαριστίες οφείλω σε όλους όσους συνετέλεσαν µε τον δικό τους µοναδικό τρόπο στην ολοκλήρωσης της παρούσας µεταπτυχιακής διπλωµατικής εργασίας Ιδιαίτερες ευχαριστίες οφείλω στην Λέκτορα, Ευθυµία Αντωνοπούλου επιβλέπουσα της παρούσας διπλωµατικής εργασίας για την εµπιστοσύνή της και για τις γόνιµες υποδείξεις της που µε βοήθησαν να βελτιώσω τόσο την έρευνα κατά την διάρκεια του πειράµατος όσο και την συγγραφή της παρούσης εργασίας. Ευχαριστώ τα µέλη της Εξεταστικής Επιτροπής µου, τον Αναπληρωτή Καθηγητή κ. Μιχαηλίδη Βασίλειο και την Λέκτορα, κ. Μπόµπορη ήµητρα για την άριστη συνεργασία τους και τις εποικοδοµητικές, επιστηµονικές τους επισηµάνσεις.. Τον επιστηµονικό συνεργάτη Αθανάσιο Τσίκλιρα για την συµβολή του και την ανταλλαγή απόψεων όσον αφορά το πρώτο πείραµα. Επίσης ευχαριστώ, την Ιχθυολόγο κ..μπίλη Λιουµπόφ Προϊσταµένη του Ιχθυογεννητικού Σταθµού Πέλλας του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων που δέχτηκε µε ευχαρίστηση να εκπονήσω την πειραµατική διαδικασία της µεταπτυχιακής διπλωµατικής εργασίας µου στις εγκαταστάσεις του Ιχθυογεννητικού Σταθµού Από την καρδιά µου, ευχαριστώ θερµά τους Ερευνητές του εργαστηρίου ιατροφής και Παθολογίας Ιχθύων του ΕΛΚΕΘΕ Αθηνών, κ. Νέγκα Ιωάννη για την επιστηµονική του καθοδήγηση, την πολύτιµη ενθάρρυνσή του καθ όλη τη διάρκεια των εργαστηριακών αναλύσεων καθώς και τον ερευνητή κ.κοτζαµάνη Ιωάννη για την βοήθειά του όσον αφορά στις βιοχηµικές αναλύσεις. Τέλος, ευχαριστώ τους γονείς µου και την αδερφή µου, συνοδοιπόρους στην επίτευξη των στόχων µου, για την ηθική και οικονοµική τους υποστήριξη. Ιδιαίτερα, ευχαριστώ τον πατέρα µου Χριστόπουλο Αναστάσιο ο οποίος ακούραστα µου πρόσφερε την πολύτιµη, αναντικατάστατη βοήθεια του στο «στήσιµο» και στην λειτουργία των δεξαµενών εκτροφής καθώς και σε όλες τις δειγµατοληψίες του δεύτερου πειράµατος 2

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ 4 Σκοπός της εργασίας 13 ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟ ΟΙ 15 Βιολογικό υλικό 15 Εκτροφή 15 Πειραµατική ιαδικασία 17 Πείραµα A: Σίτιση µε ταΐστρα 17 Πείραµα B: Σίτιση µε το χέρι µέχρι κορεσµού 18 Παράµετροι που σχετίζονται µε την αύξηση 18 Προσδιορισµός ολικής ποιότητας σε ολόκληρα τα ψάρια και στα φιλέτα τους 20 Προσδιορισµός ολικών λιπιδίων σε ήπαρ 27 Προσδιορισµός αιµατολογικών παραµέτρων στο πλάσµα του αίµατος 29 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 30 Πείραµα Α: Σίτιση µε ταΐστρα 30 Α.1. Επίδραση της συχνότητας σίτισης µε ταΐστρα στις παραµέτρους που σχετίζονται µε την αύξηση30 Α.2. Επίδραση της συχνότητας σίτισης µε ταΐστρα στις παραµέτρους που σχετίζονται µε τον προσδιορισµό της ολικής ποιότητας 38 Πείραµα Β: Σίτιση µε το χέρι 38 B.1 Επίδραση της συχνότητας σίτισης µε το χέρι στις παραµέτρους που σχετίζονται µε την αύξηση 38 Β.2. Επίδραση της συχνότητας σίτισης µε το χέρι στις παραµέτρους που σχετίζονται µε τον προσδιορισµό της ολικής ποιότητας 49 B.3. Επίδραση της συχνότητας σίτισης στο λίπος του ήπατος 52 Β.4 Επίδραση της συχνότητας σίτισης στις βιοχηµικές παραµέτρους στο πλάσµα του αίµατος 53 ΣΥΖΗΤΗΣΗ 55 Σίτιση µε ταΐστρα µε ταινία 55 Σίτιση µε το χέρι µέχρι κορεσµού 58 Επίδραση της συχνότητας σίτισης και του τρόπου χορήγησης της τροφής στην ολική ποιότητα των πειραµατικών πληθυσµών. 61 ΠΕΡΙΛΗΨΗ 66 ABSTRACT 67 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 68 3

5 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Την τελευταία δεκαετία παρατηρείται παγκοσµίως µια συνεχής σταθερή αύξηση περίπου σε ποσοστό 5% ετησίως στην παραγωγή εκτρεφόµενων ιχθύων τόσων των υφάλµυρων όσο και των εσωτερικών υδάτων (Powell, 2003) (Εικ.1) Ποσότητα Τόνοι (10 6 ) Έτη Εικόνα 1: Παγκόσµια παραγωγή ιχθυοκαλλιεργειών (10 6 τόνους)για την χρονική περίοδο ((FAO, 2004) Figure 1: Global aquaculture production in tones (10 6 tones ) from 1990 to 2002 (FAO, 2004) Κύριος στόχος των παραγωγών και της επιστηµονικής κοινότητας γενικότερα, είναι ο τοµέας των ιχθυοκαλλιεργειών να συνεχίσει να είναι βιώσιµος, ενώ συγχρόνως να περιοριστεί το συνεχώς αυξανόµενο κόστος των ιχθυοτροφών (Sang, 1990 in J.T. Silverstein, 2006) το οποίο ανέρχεται στο % του συνολικού κόστους παραγωγής (De Silva & Anderson 1995; FAO, 2002) (Εικ. 2) 4

6 Ποσοστό συµµετοχής % Έτη Γόνος ιατροφή Εργατικά ιάφορα Χρηµατ/κά Εικόνα 2: Συµµετοχή % των διαφόρων δραστηριοτήτων εκτροφής στο συνολικό κόστος παραγωγής ( FAO, 2002) Figure 2: Production cost % of aquaculture farm (FAO,2002) Η ανάγκη µείωσης του κόστους παραγωγής των ιχθυοτρόφων είναι ένα ζήτηµα αιχµής, το οποίο πέρα από τις προφανείς οικονοµικές του διαστάσεις έχει και οικολογικές επιπτώσεις. Η συνεχής αύξηση της παραγωγής προϊόντων ιχθυοκαλλιεργειών είναι ένας από τους παράγοντες που συντελούν στην αλιευτική πίεση των ιχθυοαποθεµάτων (Pauly et al., 1998) (Εικ.3), τα οποία είναι η καταλληλότερη ζωικής προέλευσης πρώτη ύλη υψηλής διατροφικής αξίας για την κατασκευή των επεξεργασµένων βιοµηχανοποιηµένων ιχθυοτροφών (συµπήκτων) (Naylor et al., 2000) Ποσότητα Τόνοι (10 6 ) Εικόνα 3. Αλιευτική παραγωγή (10 6 τόνοι) για την χρονική περίοδο (FAO, 2004) Figure 3. Global catch in tones (10 6 tones) from 1990 to 2003 (FAO, 2004) Έτη 5

7 Τα τελευταία χρόνια στα πλαίσια µιας ολοκληρωµένης προσέγγισης αειφορικής διαχείρισης των µονάδων εκτροφής αλλά και των φυσικών ιχθυοαποθεµάτων η επιστηµονική κοινότητα σε συνεργασία µε τους ιχθυοτρόφους θέτει τους παρακάτω στόχους : Ελαχιστοποίηση του χρόνου που απαιτείται ώστε το παραγόµενο προϊόν να φτάσει στο εµπορεύσιµο µέγεθος. Αύξηση της αποδοτικότητας της τροφής. Ελαχιστοποίηση φαινοµένων ετερογένειας των µεγεθών ανάµεσα στα άτοµα του ίδιου εκτρεφόµενου πληθυσµού σύµφωνα µε τους Wang et al., (1998). Επίσης σύµφωνα µε τον Jobling, (1994), σηµαντικός στόχος αποτελεί η µείωση της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος από την περίσσεια τροφής. Από τα παραπάνω προκύπτει ότι η τεκµηρίωση ολοκληρωµένων συστηµάτων διατροφής που θα ανταποκρίνονται στις ιδιαιτερότητες των εκτρεφόµενων ειδών θα συµβάλλουν στην υλοποίηση των παραπάνω στόχων (Schnaittacher et al., 2005). Επίσης, τα νέα συστήµατα διατροφής προσδοκάται να συντελούν στην αύξηση, στην «ευζωία», στην υψηλή διατροφική αξία των παραγόµενων ιχθύων καθώς και στην αύξηση της προστιθέµενης αξίας τους. (Jobling, 1994; De Silva & Anderson 1995; Goddard,1996 ) Η επιτυχία ενός ολοκληρωµένου συστήµατος διατροφής έγκειται στον κατάλληλο σχεδιασµό σιτηρεσίων αλλά και στην υιοθέτηση της κατάλληλης στρατηγικής σίτισης από τους παραγωγούς. Η στρατηγική σίτισης περιλαµβάνει τον προσδιορισµό της βέλτιστης συχνότητας και ποσότητας της χορηγούµενης τροφής καθώς και τον τρόπο χορήγησης της τροφής (σίτιση µε το χέρι ή σίτιση µε αυτοµατισµό).συγκεκριµένα, η βέλτιστη συχνότητα σίτισης εξαρτάται από τις συνθήκες εκτροφής, την ποιότητα του νερού, την ποσότητα και την ποιότητα της χορηγούµενης τροφής (Wang et al., 1998; Copmany et al., 1999 ; Lee et al., 2000) καθώς επίσης και από το είδος (Πιν.1) και το µέγεθος των εκτρεφόµενων ατόµων (Vega et al., 1994; Ruohonen et al., 1998; Zhou et al., 2003; Schnaittacher et al., 2005; Priestley et al., 2006) κ.α Όσον αφορά τη διαφοροποίηση της βέλτιστης συχνότητας σίτισης σε σχέση µε το είδος των εκτρεφόµενων ψαριών έχουν εκπονηθεί πολλές µελέτες. ιαπιστώθηκε ότι περισσότερα από 1 γεύµα ανά ηµέρα συντελούν σε υψηλότερους ρυθµούς αύξησης στα περισσότερα είδη όπως το λαβράκι, Dicentrarchus labrax (Tsevis et al., 1992), το σολοµό του Ατλαντικού, Salmo salar (Thomassen & Fjaara 1996), τη γλώσσα, Paralichthys olivaceus, (Lee et al., 2000), την πεταλούδα, Carassius gibelio, (Zhou et 6

8 al., 2003), το µπακαλιάρο του Ατλαντικού, Cadus morhua, (Rosenlund et al., 2004), το καλκάνι του Αντλαντικού, Hippoglossus hippoglossus, (Schnaittacher et al., 2005), ενός είδους ροφού, Epinephelus tauvina (Chaua et al., 1978), την ιριδίζουσα πέστροφα, Oncorhynchus mykiss (Ruohonen et al.,1998) κ.ά Πίνακας 1: Βέλτιστη συχνότητα σίτισης για διαφορετικά είδη ψαριών (µε τροποποίηση από Zhou et al.,2003) Table 1: The optimal feeding frequency for different fish species fed to satiation (with modification from Zhou et al.,2003) Συχνότητα Σίτισης Είδος ΑΝΑΦΟΡΑ 1 γεύµα ανά 2 ηµέρες Epinephelus tauvina (Forsskal) Sebastes schlegeli 1 γεύµα ανά ηµέρα Heteropneustes fossilis Salvelinus alpinus (L.) Channa striata Micropogonias furnieri(desmrest) Sebastes schlegeli Ictalurus punctatus Heteropneustes fossilis Pagellus bogavero 2 γεύµατα ανά ηµέρα Chasmichthys gulosus (Guichenot) Therapon jarbus (Forsskal) Salmo gairdneri Takifugu rubripes Morone chrysops x Morone saxatilis Chua and Teng, 1978 Lee et al., 1996 Marian et al., 1981 Jobling, 1983 Sampath, 1984 Abud, 1990 Lee et al., 2000 Andrews and Page, 1975 Sing and Srivastava,1984 Nakagawa et al., 1995 Kono and Nose,1971 Kono and Nose,1971 Kono and Nose,1971 Moon et al., 1998 Webster et al., γεύµατα ανά ηµέρα Cyprinus carpio Morone labrax Morone saxatilis x Morone chrysops Lepomis cyanellus χ Lepomis macrochirus Paralichthys olivaceus Charles et al., 1984 Tsevis et al., 1992 Liu and Liao,1999 Wang et al., 1998 Lee et al., γεύµατα ανά ηµέρα Trachurus jabonicus Kono and Nose,1971 Morone saxatilis Powell, γεύµατα ανά ηµέρα Colossoma macropomum (Cuvier) Van de Meer et al., γεύµατα ανά ηµέρα Oreochromis niloticus x Oreochromis aureus Tung and Shiau, γεύµατα ανάηµέρα Chanos chanos Chie et al., γεύµαταανάηµέρα Carassius gibelio Kono and Nose,1971 7

9 Επίσης, σηµαντικό ρόλο στη διαφοροποίηση της βέλτιστης συχνότητας σίτισης στα καλλιεργούµενα ψάρια αποτελεί το βάρος τους. Αυτό που παρατηρείται είναι ότι όσο αυξάνεται το βάρος των εκτρεφόµενων ατόµων µειώνεται η συχνότητα σίτισης χωρίς να ακολουθείται από µείωση στον ρυθµό αύξησης. Έτσι, η βέλτιστη συχνότητα σίτισης για άτοµα τιλάπιας, Oreochromis niloticus µέσου βάρους 20 g είναι 12 γεύµατα ηµηρεσίως, ενώ για άτοµα µε µέσο βάρος 200 g του ίδιου είδους επαρκούν 2 γεύµατα ηµηρεσίως (Pulin & McConnell, 1982 in Schnaittacher et al., 2005).Το ίδιο επιβεβαιώνεται και από πειράµατα που έγιναν σε άτοµα ιριδίζουσας πέστροφας µέσου βάρους 15 g, τα οποία χρειαζόντουσαν µόνο 3γεύµατα ανά ηµέρα για να έχουν τον ίδιο ρυθµό αύξησης µε άτοµα του ίδιου είδους µέσου βάρους 0.3 g που χρειαζόντουσαν 8 γεύµατα ανά ηµέρα, στις ίδιες συνθήκες εκτροφής (Piper 1982 in Schnaittacher et al., 2005). Μάλιστα από τα παραπάνω προκύπτει ότι τα ψάρια στα πρώτα στάδια της ανάπτυξής τους χρειάζονται περισσότερα γεύµατα ηµηρεσίως για την αύξησης τους αλλά και για την υψηλή βιωσιµότητά τους (Murai & Andrews, 1976; Folkvord & Ottera, 1993), µιας και τα πρώτα στάδια χαρακτηρίζονται από υψηλά ποσοστά θνησιµότητας Ένας σηµαντικός παράγοντας που προαναφέρθηκε πέρα από την αύξηση είναι η επίδραση των διαφορετικών στρατηγικών σίτισης στην ολική ποιότητα και διατροφική αξία των εκτρεφόµενων ψαριών (Reinitz, G., 1983). Ο Shearer (1994) αναφέρει µετά από µελέτες στα σολοµοειδή (Salmonidae) ότι η ποιότητα του εδώδιµου µέρους επηρεάζεται από ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες. Συγκεκριµένα οι ενδογενείς παράγοντες σχετίζονται άµεσα µε το κύκλο της βιολογικής ζωής του είδους, ενώ στους εξωγενείς παράγοντες συµπεριλαµβάνονται οι συνθήκες εκτροφής, συµπεριλαµβανοµένης της ποιότητας νερού καθώς και η στρατηγική σίτισης του εκτρεφόµενου πληθυσµού δηλαδή η συχνότητα και ο τρόπος σίτισης και τέλος η ποιότητα και ποσότητα της δοθείσας τροφής. Ένας άλλος παράγοντας που εµπλέκεται στην διαφοροποίηση της ποιότητας σάρκας είναι ο διαφορετικός ρυθµός αύξησης που παρατηρείται στα διάφορα στάδια ανάπτυξης του ίδιου είδους και πάντα κάτω από τις ίδιες συνθήκες εκτροφής και διατροφής. Έτσι, oι Fauconneaue et al.,1995 σε πειράµατα που έγιναν στον κυπρίνο, Cyprinus carpio, παρατήρησαν την διαφοροποίηση της ποιότητας σάρκας των ψαριών σε σχέση µε τους διαφορετικούς ρυθµούς αύξησης που χαρακτηρίζουν τα διάφορα στάδια ανάπτυξης του είδους. Επίσης ένας από τους άµεσους στόχους των επιστηµών είναι η τεκµηρίωση ολοκληρωµένων συστηµάτων σίτισης όχι µόνο για τα ήδη ευρύτερα γνωστά 8

10 καλλιεργούµενα είδη αλλά και από αυτά που χαρακτηρίζονται ως νέα είδη και αφορούν τις ιχθυοκαλλιέργειες των εσωτερικών υδάτων. Αναλυτικότερα, από τα στοιχεία του Παγκόσµιου Οργανισµού Τροφίµων (FAO), παράλληλα µε τη συνεχώς αυξανόµενη παραγωγή ιχθύων στις θάλασσες παρατηρείται και µια αξιοσηµείωτη αύξηση της παραγωγής ιχθύων των εσωτερικών υδάτων(εικ.4). 60 Ποσότητα (10 6 ) (t) Ποσότητα (t) παραγωγής ιχθύων Θαλασσοκαλιεργειών Ποσότητα (t) παραγωγής Ιχθυοκαλλιεργειών των εσωτερικών υδάτων Έτη Εικόνα 4: Παγκόσµια ποσότητα (tn) ιχθύων θαλασσοκαλιέργειας και εσωτερικών υδάτων για το χρονικό διάστηµα από το ( Figure 4: Global production of marine and inland aquaculture fisheries from 1990 to 2004 ( Εντούτοις σε ευρωπαϊκό επίπεδο, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται µεγάλο ενδιαφέρον στην εκτροφή ενός νέου καλλιεργούµενου είδους των εσωτερικών υδάτων του κορήγονου (Coregonus lavaretus L. 1758) κυρίως από χώρες στις οποίες χαρακτηρίζεται ως αυτόχθονο είδος των εσωτερικών τους υδάτων (Εικ.4), και συγκεκριµένα στη Σκανδιναβική χερσόνησο, Ενωµένο Βασίλειο, Β. Καναδά και Ν.Γαλλία. Το είδος Coregonus lavaretus (Εικ.7) ανήκει στην Οικογένεια των 9

11 Salmonidae, στην Tάξη Salmoniformes και στην Κλάση Actinopterygi. Ανάµεσα στα διάφορα είδη του γένους Coregonus παρουσιάζεται µεγάλη µορφολογική ποικιλοµορφία που πολλές φορές καθιστά δύσκολη την ταυτοποίηση τους (Svardson 1979 in Czeczuga et al., 2001; Το µήκος στα αρσενικά άτοµα φθάνει 73 cm, το µέγιστο βάρος που έχει αναφερθεί φτάνει τα 10 Kg ( Σύµφωνα µε τους Malbrouk et al., 2005 το µέγιστο µήκος που έχει καταγραφεί είναι 130 cm µε συνηθέστερο εύρος τιµών τα cm και τα 2 4 kg. Έχουν γίνει συνεχείς προσπάθειες εισαγωγής του σε διάφορες χώρες της Ασίας και της Νότιας και Κεντρικής Αµερικής, αλλά χωρίς αναπαραγωγική επιτυχία. ( Το είδος δείχνει προτίµηση σε εύκρατα κλίµατα, σε γεωγραφικά πλάτη από 73 N - 40 N. Το εύρος των θερµοκρασιών στις οποίες συναντάται κυµαίνεται µεταξύ 4 14 ο C µε ph νερού 7 7,5. Ο ελάχιστος χρόνος που απαιτείται για το διπλασιασµό του πληθυσµού σε φυσικές συνθήκες εκτιµάται από 1,4 4,4 έτη. Στην Νότια Ευρώπη τα θηλυκά άτοµα φτάνουν σε αναπαραγωγική ωριµότητα περίπου στο 3 4º έτος της ζωής τους ενώ τα αρσενικά στο 3º έτος. Η γεννοβολία πραγµατοποιείται την νύχτα από το Νοέµβριο Ιανουάριο. ( Η τροφή του αποτελείται κυρίως από πλαγκτονικά και βενθικά καρκινοειδή και από κλαδοκεροτά. Το τροφικό επίπεδο κυµαίνεται από 3,1 3,6. Θηρευτές του είδους είναι κυρίως η τούρνα (Esox lucius ), το ποταµολάβρακο (Sander lucioperca), η πέστροφα (Salmo trutta trutta) και ο Coregonus peled ( Στην Ελλάδα ο κορήγονος σύµφωνα µε τους Economidis et al. (2000) εισήχθηκε την δεκαετία του 50 από την Σουηδία µε τη µορφή αβγών, αρχικά στην Λίµνη Βεγορίτιδα του Ν.Πέλλας και κατόπιν στη Λίµνη Ταυρωπού του Ν. Καρδίτσας. Τα επόµενα χρόνια συνεχίστηκε ο εµπλουτισµός των εσωτερικών υδάτων µε νεαρά άτοµα κορήγονου τα οποία προέρχονταν από τον Ιχθυογεννητικό Σταθµό Πέλλας χωρίς όµως να υπάρχουν στοιχεία σχετικά µε τα προγράµµατα εµπλουτισµού που ακολουθήθηκαν. 10

12 Εικόνα 4 :Παγκόσµια γεωγραφική κατανοµή των φυσικών πληθυσµών του αυτόχθονου είδους κορήγονου (Coregonus lavaretus) ( Figure 4: Global geographic distribution of the natural population of the native fish species of European whitefish (Coregonus lavaretus) ( Ήδη, σε ευρωπαϊκό επίπεδο σύµφωνα µε στοιχεία του FAO, παρατηρείται η αύξηση της ετήσιας παραγωγής κορήγονου από µονάδες εκτροφής εσωτερικών υδάτων (Εικ.5), η οποία ξεκινά το 1993 µε 182 τόνους και έφτασε το 2004 στους 445. Η σηµαντική αύξηση της ευρωπαϊκής ετήσιας παραγωγής σε κορήγονο ίσως να οφείλεται στην προώθηση του κορήγονου µε σκοπό την σταδιακή εκτόπιση της πέστροφας από την ευρωπαϊκή αγορά που αποτελεί και το παραδοσιακότερο προϊόν της (Rouhonen et al., 2003) 11

13 Τόνοι (t) Έτη Εικόνα 5 : Παραγωγή (tn) κορήγονων (Coregonus lavaretus) σε ευρωπαϊκό επίπεδο για το χρονικό διάστηµα από το ( Figure 5: European aquaculture production (tn) of European whitefish from 1993 to 2004 (Coregonus lavaretus) ( Επίσης αξιοσηµείωτη είναι η συνεχής αύξηση της αξίας πώλησης του είδους (Εικ.6) που το 1993 ανερχόταν στα $ ενώ το 2004 στα $ Αξία ($) Έτη Εικόνα 6: Αξία πώλησης ($) του εκτρεφόµενου κορήγονου (Coregonus lavaretus) σε ευρωπαϊκό επίπεδο για το χρονικό διάστηµα από το Figure 6: Value ($) of European aquaculture production of whitefish (Coregonus lavaretus) from 1993 to

14 Εντούτοις µέχρι πρόσφατα δεν έχει τεκµηριωθεί από τους ερευνητές κανένα ολοκληρωµένο σύστηµα διατροφής σε συνθήκες ανοιχτού συστήµατος εντατικής εκτροφής για τον κορήγονο, παρόλο που τα τελευταία χρόνια παρατηρείται σταθερά σταδιακή αύξηση της ετήσιας παραγωγής του. Συγκεκριµένα οι περισσότερες µελέτες αφορούν στη διατροφή και στην αύξηση των προνυµφών κορήγονου κάτω από διαφορικές διατροφικές παρεµβάσεις, συµπεριλαµβανοµένου της χορήγησης ξηράς βιοµηχανοποιηµένης τροφής σε διαφορετικές ποσότητες, ζωοπλακτού και συµπήκτων ή µόνο ζωοπλακτού (π.χ. Rosch et al., 1985; Rosch et al., 1986 και Beltran et al., 1992). Αντιθέτως, η γνώση σχετικά µε τις διατροφικές απαιτήσεις του είδους σε συνθήκες εκτροφής, τη βέλτιστη συχνότητα σίτισης και τον καταλληλότερο τρόπο χορήγησης της τροφής, ειδικότερα για µεγαλύτερα άτοµα κορήγονου είναι πολύ περιορισµένη έως ανύπαρκτη. Οι µοναδικές µελέτες που υπάρχουν αφορούν την επίδραση της διάρκειας του χρόνου σίτισης (Koskela et al, 1997) και στην επίδραση διαφορετικής σύστασης σιτηρεσίων σε ποσοστό λίπους και φωσφόρου στην αύξηση του κορήγονου (Koskela et al, 1998). Σκοπός της εργασίας Στην παρούσα εργασία ερευνήθηκε η επίδραση της συχνότητας σίτισης και οι διαφορετικοί τρόποι χορήγησης συµπήκτων στις παραµέτρους που σχετίζονται µε την αύξηση και τη φυσιολογία του κορήγονου. Ερευνήθηκε η επίδραση της συχνότητας σίτισης όταν η τροφή χορηγούνταν µε ταΐστρα στις παρακάτω παραµέτρους : 1. Ειδικό Ρυθµό Αύξησης (Specific growth rate) 2. είκτη Μετατρεψιµότητας Τροφής (Feed Conversion Ratio) 3. είκτη Ευρωστίας (Condition Factor) 4. Θνησιµότητα ( % ) 5. είκτη Μεσεντέριου Λίπους (Mesenteric Fat Ιndex) 6. Ηπατοσωµατικό είκτης (Hepatosomatic Ιndex) 7. Προσδιορισµό του εδώδιµου µέρους του ψαριού σε πρωτεΐνες, λίπος, τέφρα και υγρασία µε στόχο την αξιολόγηση της διατροφικής αξίας του είδους 8. Προσδιορισµό της ολικής σύστασης ολόκληρου ψαριού σε πρωτεΐνες, λίπος, τέφρα και υγρασία µε στόχο την εκτίµηση της επίδρασης της συχνότητας σίτισης στην φυσιολογία του ίδιου του οργανισµού 13

15 Επίσης, ερευνήθηκε η επίδραση της συχνότητας σίτισης όταν η τροφή δίνονταν µε το χέρι µέχρι κορεσµού στις παρακάτω παραµέτρους : 1. Πρόσληψη τροφής (Feed intake) 2. Ειδικό Ρυθµό Αύξησης (Specific growth rate) 3. είκτη Μετατρεψιµότητας Τροφής (Feed Conversion Ratio) 4. Αποδοτικότητα Πρωτεΐνης (Protein efficiency ratio) 5. είκτη Ευρωστίας (Condition Factor) 6. Ηπατοσωµατικό είκτης (Hepatosomatic Ιndex) 7. είκτη Μεσεντέριου Λίπους (Mesenteric Fat Ιndex) 8. Θνησιµότητα ( % ) 9. Προσδιορισµό του εδώδιµου µέρους του ψαριού σε πρωτεΐνες, λίπος, τέφρα και υγρασία µε στόχο την αξιολόγηση της διατροφικής αξίας του είδους. 10. Προσδιορισµό της ολικής σύστασης ολόκληρου ψαριού σε πρωτεΐνες, λίπος, τέφρα και υγρασία µε στόχο την εκτίµηση της επίδρασης της συχνότητας σίτισης στην φυσιολογία του ίδιου του οργανισµού 11. Προσδιορισµό των βιοχηµικών παραµέτρων του πλάσµατος του αίµατος Η παρούσα έρευνα αποσκοπεί στο να δοθεί απάντηση στα παρακάτω ερωτήµατα: 1.Επηρεάζει και πώς η διαφορετική συχνότητα σίτισης και ο διαφορετικός τρόπος χορήγησης της τροφής (σίτιση µε ταΐστρα και σίτιση µε το χέρι µέχρι κορεσµού ) την αύξηση του κορήγονου; 2. Πώς διαφοροποιείται η ποιότητα του εδώδιµου µέρους των ψαριών σε σχέση µε τις διαφορετικές στρατηγικές σίτισης; 3. Επιδρούν οι διαφορετικές στρατηγικές σίτισης στις βιοχηµικές παραµέτρους του πλάσµατος του αίµατος των εκτρεφόµενων πληθυσµών; 4. Ποια είναι η βέλτιστη προτεινόµενη στρατηγική σίτισης για την εκτροφή σε ανοιχτό σύστηµα νεαρών ατόµων κορήγονου ; 14

16 ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟ ΟΙ Βιολογικό υλικό Στην παρούσα έρευνα, χρησιµοποιήθηκαν νεαρά άτοµα κορήγονου (Coregonus lavaretus, Linnaeus, 1758 ) τα οποία εκκολάφθηκαν τον Μάρτιο του 2005 στο εκκολαπτήριο του Ιχθυογεννητικού Σταθµού Πέλλας στην Έδεσσα. Ο κορήγονος (Εικ.7) αποτελεί ένα νεοεισερχόµενο είδος της ιχθυοκαλλιέργειας των εσωτερικών υδάτων µε εµπορική αξία Καλλιεργείται σε χώρες της Β. Ευρώπης από την δεκαετία του 90. Εικόνα 7: Άτοµα κορήγονου(coregonus lavaretus) (Φωτ.Χριστοπούλου Θ.Ν) Figure 7: Individuals of whitefish (Coregonus lavaretus) (Photo.Christopoulou TH.N) Εκτροφή Η πειραµατική διαδικασία εκτροφής του κορήγονου πραγµατοποιήθηκε στις εγκαταστάσεις του Ιχθυογεννητικού Σταθµού Πέλλας στην Έδεσσα. Πριν την έναρξη του πειράµατος τα ψάρια βρίσκονταν σε εξωτερικές καναλόµορφες δεξαµενές και τρέφονταν µε βιοµηχανοποιηµένη τροφή, σύµπηκτα (Coppens Troco Pre Grower EX 2.0 mm Extruded Feed For Trout) µε σύσταση 48% πρωτεΐνη και 20% λιπίδια, διαµέτρου 2 mm µε το χέρι µέχρι κορεσµού (Πίν.2). 15

17 Πίνακας 2: Η επί τις εκατό σύσταση του σιτηρεσίου Τable 2: Proximate composition (%) of the diet TROCO START EX (2.0 mm) (Σύµπηκτο εξώθησης ) EXTRUDED COMPLETE FEED Πρωτεΐνη 48.0% Φώσφορος 1.5% Βιταµίνη E 200mg/kg Λιπίδια 20.0% Λυσίνη 3.3% Βιταµίνη C 300 mg/kg Φυτικές Ίνες 0.8% Μεθιονίνη 1.4% Θεϊκός Χαλκός 6.0 mg/kg (CuSO 4 ) Τέφρα 10.3% Βιταµίνη A IU/kg Σελήνιο 0.4 mg/kg (Na 2 Se) Ασβέστιο 2.0% Βιταµίνη D IU/Kg Με την έναρξη της πειραµατικής διαδικασίας τα ψάρια µεταφέρθηκαν σε τέσσερις κυκλικές πολυεστερικές δεξαµενές προπάχυνσης χωρητικότητας 1 m³, στο χώρο του εκκολαπτηρίου του Ιχθυογεννητικού Σταθµού σε ανοιχτό σύστηµα εκτροφής. Η φωτοπερίοδος καθ όλη τη διάρκεια του πειράµατος ήταν 12L:12D. H θερµοκρασία του µέσου εκτροφής παράµενε σταθερή σε όλη την διάρκεια της πειραµατικής διαδικασίας, καθώς το νερό το οποίο χρησιµοποιείται από τον Ιχθυογεννητικό Σταθµό προέρχεται από τις παρακείµενες φυσικές πηγές (Πηγές Καρκάγια) µε σταθερή θερµοκρασία στους 13±0, 4 C. Η ανανέωση του νερού των δεξαµενών ήταν 100% την ώρα και ο κορεσµός του οξυγόνου ήταν σταθερά πάνω από 70%. Οι δεξαµενές καθαρίζονταν µια φορά την ηµέρα µε την χρήση αυτοσχέδιου σιφωνίου. Πριν την έναρξη του πειράµατος τα ψάρια αφέθηκαν για προσαρµογή στις νέες συνθήκες για περίοδο 7 ηµερών. Τα ψάρια ταΐζονταν µε το χέρι µέχρι κορεσµού στις 8.00 το πρωί µε την προαναφερόµενη βιοµηχανοποιηµένη τροφή (Πίν. 2). Μετά το πέρας της περιόδου εγκλιµατισµού τα ψάρια ζυγίστηκαν και ξαναµοιράστηκαν τυχαία στις τέσσερις πολυεστερικές δεξαµενές προπάχυνσης χωρητικότητας 1 m³ η κάθε µία. Στην προσπάθεια προσδιορισµού της βέλτιστης συχνότητας σίτισης αλλά και του καταλληλότερου τρόπου χορήγησης τροφής σε συνθήκες εντατικής εκτροφής και σε ανοιχτό σύστηµα (open flow system) νεαρών ατόµων κορήγονου, 16

18 πραγµατοποιήθηκαν δύο διαφορετικά πειράµατα διατροφής. Στο Πείραµα A, η σίτιση πραγµατοποιήθηκε µε την χρήση ταΐστρας (belt feeder), ενώ στο Πείραµα B, τα ψάρια ταΐστηκαν µε το χέρι µέχρι κορεσµού (Πίν. 3). Το είδος της δοθείσας τροφής παρέµεινε το ίδιο όπως και κατά την περίοδο του εγκλιµατισµού(πίν.2). Πίνακας 3: Στρατηγική σίτισης Table 3: Feeding strategy Πείραµα Τρόπος σίτισης Αριθµός γευµάτων Χρονική στιγµή σίτισης Α Ταΐστρα (µε ταινία) 3 γεύµατα/ηµέρα 08:00, 14.00, γεύµατα/ηµέρα 08:00, 10.00, 12.00, 14.00, 16.00, Β Με το χέρι µέχρι κορεσµού 1 γεύµα/ηµέρα 08:00 2 γεύµατα/ηµέρα 08:00, Πειραµατική ιαδικασία Πείραµα A: Σίτιση µε ταΐστρα Το πείραµα Α διήρκησε 8 εβδοµάδες (2/2/06 2/4/06). Χρησιµοποιήθηκαν συνολικά 560 νεαρά άτοµα κορήγονου ηλικίας 10 µηνών, µέσου βάρους 12,0 ± 0,43 g και µέσου µήκους 11,9 ± 0,02 cm. Τα ψάρια ισοκατανεµήθηκαν σε τέσσερις πολυεστερικές δεξαµενές προπάχυνσης όγκου 1 m³ δηλαδή 140 άτοµα ανά δεξαµενή. Η ιχθυοφόρτιση ήταν 1,74 kg/m³. Η ποσότητα της χορηγούµενης τροφής υπολογίστηκε στο 2,4% της συνολικής βιοµάζας, µε κριτήριο το µέσο βάρος του εκτρεφόµενου πληθυσµού ανά δεξαµενή και της θερµοκρασίας του µέσου εκτροφής. Η τροφή χορηγήθηκε µε χρήση ταΐστρας µε ταινία ισοκατανεµηµένη σε 3 και 6 ισοθερµιδικά γεύµατα ηµηρεσίως (Πίν 3).Χρησιµοποιήθηκαν 2 δεξαµενές ανά συχνότητα σίτισης δηλαδή 280 άτοµα ανά συχνότητα σίτισης. Στο τέλος του πειράµατος 20 άτοµα ανά πειραµατική οµάδα θανατώθηκαν µε MS 222 (conc. 1ml/l) από τα οποία αποµακρύνθηκαν τα εσωτερικά όργανα και υπολογίστηκε το καθαρό σωµατικό τους βάρος (net body weight). Επίσης καταγράφτηκε, το βάρος του ήπατος και του περισπλαχνικού τους λίπους. 17

19 Πείραµα B: Σίτιση µε το χέρι µέχρι κορεσµού Το Πείραµα Β διήρκησε 12 εβδοµάδες (13/4/06 13/07/06). Χρησιµοποιήθηκαν συνολικά 480 νεαρά άτοµα κορήγονου ηλικίας 13 µηνών µέσου µήκους15,65 ± 0,1 cm και µέσου βάρους 24,9 ±0,2 g. Τα ψάρια ισοκατανεµήθηκαν σε τέσσερις πολυεστερικές δεξαµενές προπάχυνσης όγκου 1 m³ δηλαδή 120 άτοµα ανά δεξαµενή. Η ιχθυοφόρτιση ήταν 3 kg/m³. Τοποθετήθηκαν 120 άτοµα ανά δεξαµενή δηλαδή 2 δεξαµενές ανά συχνότητα σίτισης. Τα ψάρια ταΐζονταν µε το χέρι 1 φορά την ηµέρα και 2 φορές την µέρα µέχρι κορεσµού. Στο τέλος του πειράµατος 20 άτοµα ανά πειραµατική οµάδα θανατώθηκαν µε MS 222 (conc. 1ml/l) και ακολουθήθηκε η ίδια διαδικασία όπως ακριβώς προαναφέρθηκε στο Πείραµα A. Επιπλέον συλλέχθηκε το ήπαρ από τα παραπάνω άτοµα και διατηρήθηκε στην υπερκατάψυξη (-70 C) για περαιτέρω αναλύσεις. Επίσης από τα παραπάνω άτοµα συλλέχθηκαν δείγµατα αίµατος από τον µίσχο µε κάθετη τοµή. Τα δείγµατα διατηρήθηκαν σε πάγο για 10 min µέχρι να φυγοκεντρηθούν στις 2000 rpm για 15 min. Το πλάσµα αποθηκεύτηκε στην υπερκατάψυξη (-70 C) για µελέτη των αιµατολογικών παραµέτρων. Στο τέλος, από τα παραπάνω άτοµα συλλέχθηκε το φιλέτο απαλλαγµένο από την επιδερµίδα και από τις άκανθες, διατηρήθηκε σε ξηρό πάγο µέχρι να αποθηκευτεί στους -70 C. για περαιτέρω αναλύσεις της ολικής ποιότητας σάρκας. Επιπλέον, 10 άτοµα ανά πειραµατική οµάδα θανατώθηκαν µε την παραπάνω µέθοδο, σηµάνθηκαν και καταψύχθηκαν (ολόκληρα τα σώµατα των ψαριών) σε ξηρό πάγο πριν αποθηκευτούν στους 70 C µε σκοπό την πραγµατοποίηση αναλύσεων της σύστασής τους σε πρωτεΐνες, λίπος, τέφρα και υγρασία. Συστηµατικά και στα δύο πειράµατα πραγµατοποιήθηκαν δειγµατοληψίες για την καταγραφή των βιολογικών στοιχείων(µήκος και βάρος των ατόµων) τόσο στην έναρξη, στο τέλος κάθε πειράµατος, όσο και σε µηνιαία βάση. Τα ψάρια αναισθητοποιούνταν µε χρήση MSS 222 (SIGMA; conc. 0.3 ml/l) και καταγράφονταν το ολικό µήκος µε ακρίβεια (1mm) και βάρος µε ακρίβεια (0,001 g) του κάθε ατόµου ξεχωριστά µε την βοήθεια ιχθυοµέτρου και ζυγού ακριβείας αντίστοιχα. Σε κάθε δειγµατοληψία καταγράφονταν τα βιολογικά στοιχεία όλων των εκτρεφόµενων ατόµων της κάθε δεξαµενής. Παράµετροι που σχετίζονται µε την αύξηση Υπολογίστηκαν οι παρακάτω παράµετροι που σχετίζονται µε την αύξηση. 18

20 Πρόσληψη τροφής (Feed intake) FI = γραµµάρια ξηρής τροφής / [W i (g) + W f (g) ] / 2 * Χρόνος Όπου, W f= µέσο τελικό βάρος(g) W i= µέσο αρχικό βάρος(g) Χρόνος= διάρκεια πειράµατος= αριθµός ηµερών που διήρκησε το πείραµα Ειδικός Ρυθµός αύξησης (Specific growth rate) SGR =[ Ln(W f -Ln(W i ) X 100] / χρόνος Όπου, W f= µέσο τελικό βάρος (g) W i= µέσο αρχικό βάρος(g) Χρόνος= διάρκεια πειράµατος= αριθµός ηµερών που διήρκησε το πείραµα είκτης µετατρεψιµότητας τροφής (Feed Conversion Ratio) FCR = γραµµάρια ξηρής τροφής / κέρδος σε βάρος(g) κέρδος σε βάρος(g)=τελική βιοµάζα (g) αρχική βιοµάζα(g) Αποδοτικότητα πρωτεΐνης (Protein efficiency ratio) PER = κέρδος σε υγρό βάρος του ψαριού (g) / γραµµάρια πρωτεΐνης που δόθηκαν είκτης Ευρωστίας (Condition Factor) Η σχέση µήκους βάρους ατόµων του ίδιου πληθυσµού χρησιµοποιείται ως ποσοτικός δείκτης για να εκφράσει την ευρωστία του ψαριού (LeGren, 1951). Χρησιµοποιήθηκε ο δείκτης ευρωστίας του Fulton, K C (Ricker, 1975 ; Wootton,1990) K C = CF= (W/L 3 ) * 10 n Όπου, W=βάρος (g) κάθε ατόµου, L=το µήκος (cm) κάθε ατόµου και n = ακέραιος αριθµός ώστε η αριθµητική τιµή του δείκτη να είναι µονοψήφιος ακέραιος αριθµός. Ηπατοσωµατικός δείκτης (Hepatosomatic Ιndex) HSI = (βάρος ήπατος(g) / ολικό βάρος σώµατος(g) ) *

21 είκτης Μεσεντερικού λίπους (Mesenteric Fat Ιndex) MSI= (βάρος µεσεντέριου λίπους(g) / ολικό βάρος σώµατος(g)) * 100 Θνησιµότητα ( % ) [Αριθµός νεκρών ψαριών / Αρχικός αριθµός ψαριών ] * 100 Στο Πείραµα Α (Σίτιση µε ταΐστρα) δεν υπολογίστηκαν η πρόσληψη τροφής, η αποδοτικότητα της πρωτεΐνης διότι σε όλη την διάρκεια του πειράµατος.οι τιµές των παραπάνω παραµέτρων παρέµειναν σταθερές αφού η ποσότητα της χορηγούµενης τροφής ήταν ίση µε το 2,4% της συνολικής βιοµάζας και µη διαφοροποιηµένη ποσοτικά µετά από δύο µήνες σίτισης. Προσδιορισµός ολικής ποιότητας σε ολόκληρα τα ψάρια και στα φιλέτα τους Ο προσδιορισµός της ολικής ποιότητας δηλαδή ο προσδιορισµός του ποσοστού (%) σε λίπος, πρωτεΐνες, τέφρα και υγρασία πραγµατοποιήθηκε σε ολόκληρο το ψάρι, µε στόχος την «εκτίµηση» της «ευζωίας» των εκτρεφόµενων ατόµων και στον µυϊκό ιστό, µε σκοπό τον προσδιορισµό της διατροφικής αξίας του εδώδιµου µέρους του ψαριού. Επίσης, πραγµατοποιήθηκαν αναλύσεις προσδιορισµού του (%) ποσοστού σε λίπος στο ήπαρ των ψαριών. Προετοιµασία δειγµάτων Ολόκληρα τα ψάρια καθώς και τα φιλέτα αλέθονταν ξεχωριστά και διατηρήθηκαν στην κατάψυξη στους 20 C. Στην παρούσα φάση τα δείγµατα χαρακτηρίζονται ως «υγρά» και είναι έτοιµα για περαιτέρω αναλύσεις. Ένα µέρος από τα παραπάνω δείγµατα (περίπου τα 2/3 του συνολικού βάρους) τοποθετήθηκαν σε αλουµινένια δισκάκια και στην συνέχεια για 48 h στο µηχάνηµα της λιοφιλίωσης. Μετά το πέρας των δύο ηµερών τα λιοφιλιωµένα αφυδατωµένα δείγµατα οµογενοποιούνται σε µικρούς κόκκους και διατηρούνται στους -20 C. Η µεθοδολογία για τον προσδιορισµό της υγρασίας και τέφρας είναι κοινή τόσο για τα υγρά όσο και για τα λιοφιλιωµένα δείγµατα, µε µόνη διαφορά ότι όταν οι αναλύσεις για τον προσδιορισµό της υγρασίας και της τέφρας γίνονται σε υγρά 20

22 δείγµατα το κάθε δείγµα γίνεται εις τριπλούν ενώ όταν γίνονται σε λιοφιλιωµένα δείγµατα το κάθε δείγµα γίνεται εις πενταπλού. Προσδιορισµός υγρασίας και τέφρας Υγρά δείγµατα Λιοφιλιωµένα δείγµατα Ολόκληρο το ψάρι Χ3 Φιλέτο Χ3 Ολόκληρο το ψάρι Χ5 Φιλέτο Χ5 21

23 Υγρασία Ο προσδιορισµός της περιεκτικότητας % σε υγρασία πραγµατοποιείται σε ολόκληρο το ψάρι ή στο φιλέτο. Ο προσδιορισµός πραγµατοποιείται σε λιοφιλιωµένα και υγρά δείγµατα. Παρακάτω φαίνονται αναλυτικά ο εξοπλισµός, τα υλικά και η µεθοδολογία προσδιορισµού της υγρασίας τόσο σε ολόκληρο το ψάρι όσο και στο εδώδιµο µέρος. Εξοπλισµός 1. Πορσελάνινες κάψες 2. Φούρνος (110 ο C) 3. Ζυγός ακριβείας ( γρ) 4. Ξηραντήρας Μέθοδος 1. Ζυγίζουµε τις κάψες στον αναλυτικό ζυγό (Βάρος δοχείου) (g) 2. Προσθέτουµε 1,5 g υλικού προς ανάλυση (Μικτό βάρος α) 3. Τοποθετούµε τις κάψες στο φούρνο για επώαση για 24 ώρες στους 110 ο C. 4. Μετά την λήξη του χρόνου τα τοποθετούµε στον ξηραντήρα για 45 λεπτά µέχρι να µειωθεί η θερµοκρασία τους 5. Οι κάψες ζυγίζονται µία µία στον αναλυτικό ζυγό (Μικτό βάρος β) (g) Υπολογισµός Υγρό Βάρος(g) = Βάρος οχείου(g) Μικτό Βάρος (α) (g) Ξηρό Βάρος (g )= Βάρος οχείου(g) Μικτό Βάρος (β) (g) % Υγρασία = (Ξηρό Βάρος (g ) / Υγρό Βάρος(g) ) *

24 Τέφρα Ο προσδιορισµός της περιεκτικότητας % σε τέφρα πραγµατοποιείται σε ολόκληρο το ψάρι ή στο φιλέτο. Ο προσδιορισµός λιοφιλιωµένα και υγρά δείγµατα. Παρακάτω φαίνονται αναλυτικά ο εξοπλισµός, τα υλικά και η µεθοδολογία προσδιορισµού της τέφρας τόσο σε ολόκληρο το ψάρι όσο και στο εδώδιµο µέρος. Εξοπλισµός 1. Πορσελάνινες κάψες 2. Φούρνος πυραντήριο (500 ο C) 3. Ζυγός ακριβείας 4. Ξηραντήρας Μέθοδος Μετά το πέρας των ζυγισµάτων του προηγούµενου σταδίου, οι κάψες µε το υλικό τοποθετούνται στο πυραντήριο στους 500 ο C για 12 ώρες. Μετά την λήξη του χρόνου και αφού η θερµοκρασία µειωθεί στους 100 ο C, οι κάψες τοποθετούνται στον ξηραντήρα για να κρυώσουν εντελώς και προχωρούµε στο ζύγισµα (Μικτό βάρος γ) Υπολογισµός Τέφρα(g) = Βάρος οχείου(g) - Μικτό βάρος (γ) (g) Επί του υγρού % Τέφρα = (Τέφρα(g) / Υγρό βάρος(g) ) * 100 Επί του ξηρού % Τέφρα = (Τέφρα(g) / Ξηρό Βάρος (g)) *

25 Πρωτεΐνες Ο προσδιορισµός της περιεκτικότητας % σε πρωτεΐνη σε ολόκληρο το ψάρι ή στο φιλέτο πραγµατοποιήθηκε µε την µέθοδο Kjendahl (AOAC, 1995). Ο προσδιορισµός αφορά µόνο τα λιοφιλιωµένα δείγµατα, δηλαδή λιοφιλιωµένο φιλέτο ή λιοφιλιωµένο ολόκληρο ψάρι. Παρακάτω φαίνονται αναλυτικά ο εξοπλισµός, τα υλικά και η µεθοδολογία προσδιορισµού της πρωτεΐνης τόσο σε ολόκληρο το ψάρι όσο και στο εδώδιµο µέρος. Υλικά 1. Πυκνό θεϊκό οξύ 2. Κορεσµένο Βορικό οξύ 3. NaOH 60% 4. Υπεροξείδιο του υδρογόνου 5. Χάπι καταλύτη Kjendahl(1,5 g Κ 2 SO 4 + 7,5 g Se) 6. Απιονισµένο νερό 7. είκτης Methyl red (0,1% in alcohol):bromocresol green (0,2 % in alcohol) σε αναλογία 1:5 8. Υδροχλωρικό οξύ HCL : 0,1 N Εξοπλισµός 1. Μηχάνηµα βρασµού 2. Μηχάνηµα Kjendahl 3. Σωλήνες Kjendahl 4. Ογκοµετρικές φιάλες Μέθοδος Με τη µέθοδο αυτή υπολογίζεται η ποσότητα του αζώτου σε οργανικές και ανόργανες ουσίες. Η µέθοδος διακρίνεται σε τρία στάδια: 1. Πέψη: Στο στάδιο αυτό το δείγµα (αφού πρώτα ζυγιστεί) τοποθετείται σε ειδικό σωλήνα µε ένα χάπι καταλύτη και 2-3 γυάλινες σφαίρες για καλύτερο 24

26 βρασµό. Εν συνεχεία, προσθέτουµε 6 ml πυκνό θεϊκό οξύ και 1 ml υπεροξείδιο του υδρογόνου. Τα δείγµατα τοποθετούνται στην ήδη προθερµασµένη µηχανή στους 410 για µία ώρα και θερµαίνεται έτσι ώστε να γίνει αποσύνθεση. Η εξίσωση που περιγράφει το στάδιο αυτό είναι: Οργανικό Ν + Η 2 SO 4 (NH 4 ) 2SO 4 + H CO 2 + παραπροϊόντα Για τυφλό χρησιµοποιούνται συνήθως 2 σωλήνες µε θεϊκό οξύ, υπεροξείδιο του οξυγόνου, χάπι καταλύτη και 2-3 γυάλινες σφαίρες. 2. Απόσταξη: Μετά την πέψη ο σωλήνας τοποθετείται στην συσκευή απόσταξης. Σ αυτό το στάδιο προστίθεται αυτόµατα στο διάλυµα πέψης περίσσεια ποσότητα βάσης (ΝαΟΗ) ώστε τα ΝΗ + 4 να µετατραπούν σε ΝΗ 3. Μετά το διάλυµα ζεσταίνεται και το αέριο ΝΗ 3 συγκεντρώνεται σε διάλυµα που περιέχει βορικό οξύ και 5 σταγόνες δείκτη. Το βορικό οξύ δεσµεύει το αέριο αµµωνίας και από άχρωµο γίνεται µπλέ. Οι εξισώσεις είναι οι εξής: (NH 4 ) 2SO NaOH 2NH 3 +Na 2 SO H 2 0 ΝΗ 3 + Η 3 ΒΟ 3 ΝΗ 4 +: Η 2 ΒΟ 3 -+ Η 3 ΒΟ 3 3. Τιτλοδότηση: Για να υπολογίσουµε το ποσό των αµµωνιακών, τιτλοδοτούµε µε ΗCl 0,1Ν. Υπολογισµός V ml X 0.1 meq/ml * 14 *6.25* 100 / mg δείγµατος Όπου, V ml = όγκος HCL Όπως προαναφέρθηκε η µέθοδος εφαρµόζεται σε λιοφιλωµένα δείγµατα.για να γίνει ο υπολογισµός σε υγρά δείγµατα πραγµατοποιείται η παρακάτω υπολογιστική αναγωγή αφού προσδιορίσουµε την (%) σύσταση σε πρωτεΐνη των λιοφιλιωµένων δειγµάτων % πρωτεΐνη υγρού δείγµατος = [πρωτεΐνη λιοφιλιωµένου δείγµατος(g) * (100 υγρασία του υγρού δείγµατος(g) )] /100 25

27 Λίπος Ο προσδιορισµός της περιεκτικότητας % σε λίπος σε ολόκληρο το ψάρι ή στο φιλέτο πραγµατοποιήθηκε µε την µέθοδο Soxhlet (AOAC, 1995). Παρακάτω φαίνονται αναλυτικά ο εξοπλισµός, τα υλικά και η µεθοδολογία προσδιορισµού του λίπους στο εδώδιµο µέρος αλλά και σε ολόκληρο το ψάρι. Ο υπολογισµός του λίπους σε ολόκληρο το ψάρι ή στο φιλέτο γίνεται µόνο σε λιοφιλιωµένο υλικό. Με αυτή τη µέθοδο, τα λίπη διαλύονται στον πετρελαϊκό αιθέρα και το λίπος υπολογίζεται ως το επί τοις εκατό ποσοστό βάρους. Υλικά Πετρελαϊκός αιθέρας µε σηµείο βρασµού ο C Εξοπλισµός 1. οχεία εκχύλισης 2. Φυσίγγια εκχύλισης (Sambls) 3. Μηχάνηµα Soxhlet εκχύλισης Mεθοδολογία 1. Ζυγίζουµε σε αναλυτικό ζυγό τα δοχεία εκχύλισης στα οποία έχουµε προσθέσει 3 5 γυάλινες πέτρες διαµέτρου 0,1 mm, το οποίο αποτελεί το βάρος δοχείου και εν συνεχεία, προσθέτουµε 50 ml πετρελαϊκό αιθέρα στους ο C. 2. Ζυγίζουµε στα φυσίγγια εκχύλισης µέχρι 3 g του προς µελέτη υλικού και σκεπάζουµε µε βαµβάκι. 3. Τα φυσίγγια εκχύλισης και τα δοχεία εκχύλισης τοποθετούνται στην ήδη προθερµασµένη στους 100 ο C µηχανή εκχύλισης. Οι Φυσίγγια εκχύλισης παραµένουν στην θέση βρασµού για 15 λεπτά. Στη συνέχεια για 45 λεπτά παραµένουν στην θέση απόσταξης. Κατόπιν τα επόµενα 20 λεπτά ολοκληρώνεται η διαδικασία συλλογής του διαλύτη στο επάνω µέρος των εκχυλιστηρίων. 4. Εν συνεχεία τοποθετούµε το µηχάνηµα στην θέση εξάτµισης για 10 λεπτά 26

28 5. Τέλος τα δοχεία εκχύλισης τοποθετούνται στο φούρνο για 1 ώρα στους 60 ο C. 6. Στη συνέχεια τοποθετούνται στον ξηραντήρα για να κρυώσουν και ζυγίζονται στον αναλυτικό ζυγό (Βάρος µικτό). Υπολογισµός % περιεκτικότητα σε λίπος = {Μικτό Βάρος(g) Βάρος οχείου (g) / Βάρος υλικού(g)} * 100 Όπως προαναφέρθηκε η µέθοδος εφαρµόζεται σε λιοφιλιωµένα δείγµατα.για να γίνει ο υπολογισµός σε υγρά δείγµατα πραγµατοποιείται η παρακάτω υπολογιστική αναγωγή αφού προσδιορίσουµε τοις επί τις εκατό (%) σύσταση σε λίπος των λιοφιλιωµένων δειγµάτων % λίπος υγρού δείγµατος = [λίπος λιοφιλιωµένου δείγµατος * (100 υγρασία του υγρού δείγµατος)] / 100 Προσδιορισµός ολικών λιπιδίων σε ήπαρ Ο προσδιορισµός της περιεκτικότητας % σε λίπος του ήπατος πραγµατοποιήθηκε µε την µέθοδο Folch et al.(1957). Παρακάτω φαίνονται αναλυτικά ο εξοπλισµός, τα υλικά και η µεθοδολογία προσδιορισµού του λίπους στο ήπαρ. Αντιδραστήρια 1. Χλωροφόρµιο / µεθανόλη 2:1 2. Nacl 0,9% 3. ιάλυµα Folch χλωροφόρµιο/µεθανόλη/nalc 3ανά48ανά47 4. Φίλτρα - Glass fiber glass (GF/C διαµέτρου 2,5 mm) Μεθοδολογία 1. Ζύγισµα υλικού( mg ήπατος) 2. Προσθήκη 1/20 w/v, 5 ml χλωροφόρµιο / µεθανόλη σε αναλογία 2 :1 27

29 3. Οµογενοποίηση υπό ψύξη µε την βοήθεια οµογενοποιητή (ΙΚΑ-Labort technique Ultra + Turrax T25) 4. Φιλτράρισµα σε προζυγιµένο σωλήνα (W 1 ) (g) υπό κενό 5. Προσθήκη 20 % v/v 0,9% NaCl, ελαφριά ανάδευση και εν συνεχεία φυγοκέντρηση στις 2000 rpm για 5 min 6. Αποµάκρυνση της υπερκείµενης φάσης µε την βοήθεια αντλίας κενού και προσθήκη 1 2 ml διαλύµατος Folch και αποµάκρυνση ξανά της υπερκείµενης φάσης µε αντλία κενού 7. Εξάτµιση µε χρήση αζώτου 8. Τοποθέτηση των σωλήνων στο φούρνο στους ο C για µία ώρα 9. Τοποθέτηση των σωλήνων σε ξηραντήρα για 1h για να επανέλθουν στην κανονική θερµοκρασία και κατόπιν ζύγισµα των σωλήνων (W 2 ) (g) στους οποίους έχει µείνει η ως προς µέτρηση ποσότητα λίπους Υπολογισµός % περιεκτικότητα σε λίπος = {W 2 (g )-W 1 (g)} * 100 / (g) δείγµατος 28

30 Προσδιορισµός αιµατολογικών παραµέτρων στο πλάσµα του αίµατος Οι βιοχηµικές αναλύσεις πραγµατοποιήθηκαν στον βιοχηµικό αυτόµατο αναλυτή Kuadro, του οίκου BPC BioSed, Roma, Italy. Προσδιορίστηκαν οι παρακάτω παράµετροι : Γλυκόζη Αντιδραστήριο της Sentinel Diagnostics, Milan, Italy (REF Χοληστερίνη Αντιδραστήριο της Sentinel Diagnostics, Milan, Italy (REF 17644). Ουρία Αντιδραστήριο της Sentinel Diagnostics, Milan, Italy (REF 17629Α) Στατιστική ανάλυση Οι µέσες τιµές των διαφόρων παραµέτρων που υπολογίστηκαν, συγκρίθηκαν για διαφορές µεταξύ τους µε t- test, επίπεδο σηµαντικότητας (p<0,05). 29

31 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Πείραµα Α: Σίτιση µε ταΐστρα Α.1. Επίδραση της συχνότητας σίτισης µε ταΐστρα στις παραµέτρους που σχετίζονται µε την αύξηση (α) Βάρος σώµατος Μετά από ένα µήνα εφαρµογής του πρωτοκόλλου διατροφής, τα ψάρια που σιτίζονταν µε 3 γεύµατα ανά ηµέρα (n=280) µε αρχικό βάρος 12,4±0,2 αύξησαν το βάρος τους κατά 4,14g, ενώ τα ψάρια που σιτίζονταν 6 γεύµατα ανά ηµέρα (n=280) µε αρχικό βάρος 11,6 ±0,1 αύξησαν το βάρος τους κατά 3,9 g. Η διαφορά αυτή στο κέρδος βάρους ανάµεσα στις δύο συχνότητες σίτισης δεν ήταν στατιστικά σηµαντική (t-test, p>0,05) (Εικ. 8και Πίνακας 4). Μετά από δύο µήνες, το κέρδος βάρους στα ψάρια που ταΐζονταν 3 φορές ανά ηµέρα ήταν 11,3 g, και στα ψάρια που ταΐζονταν 6 φορές την ηµέρα ήταν 9,8 g. Έτσι, η µέση αύξηση του τελικού βάρος των δύο εκτρεφόµενων πληθυσµών δεν επηρεάστηκε σηµαντικά από τη συχνότητα σίτισης ούτε µετά από δύο µήνες (t-test, p > 0.05) (Εικ.8). Παρόλα αυτά, στατιστικά σηµαντική αύξηση (t-test, p < 0.05) παρατηρήθηκε µετά από δύο µήνες εκτροφής ανάµεσα στο αρχικό και στο τελικό ολικό βάρος σώµατος τόσο στα άτοµα που σιτίζονταν µε 3 γεύµατα ανά ηµέρα (Πίνακας 4; Εικ.9) όσο και στα ψάρια που σιτίζονταν µε 6 γεύµατα ανά ηµέρα (Πίνακας 4;Εικ10). Ωστόσο, καµία στατιστική διαφορά δεν παρατηρήθηκε ανάµεσα στις δύο συχνότητες σίτισης στα τελικά βάρη σώµατος (Εικόνα 8). Πίνακας 4: Επίδραση της συχνότητας σίτισης µε ταΐστρα στο ολικό µήκος (cm, TL±SE) και βάρος (g, W±SE) του κορήγονου (Coregonus lavaretus) Table 4: Effect of feeding frequency with belt feeder on the total length (cm, TL±SE) and body weight (g, W±SE) of the whitefish (Coregonus lavaretus) 3 γεύµατα / ηµέρα 6 γεύµατα / ηµέρα Αριθµός ατόµων ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ έναρξη ΜΑΡΤΙΟΣ 1 µήνας ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2 µήνας ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ έναρξη ΜΑΡΤΙΟΣ 1 µήνας ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2 µήνες 560 ΜΗΚΟΣ(cm) 11.99± ± ± ± ± ± ΒΑΡΟΣ (g) 12.44± ± ± ± ± ±

32 3 γεύµατα / ηµέρα 6 γεύµατα / ηµέρα 30 Β Α Ρ Ο Σ (g) ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ ΜΑΡΤΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ Εικόνα 8: Επίδραση της συχνότητας σίτισης µε ταΐστρα στο ολικό βάρος σώµατος (g) του κορήγονου (Coregonus lavaretus) (n=280/συχνότητα σίτισης). Figure 8: Effect of feeding frequency with belt feeder on the body weight (g) of the whitefish (Coregonus lavaretus) (n=280/feeding frequency). Εικόνα 9: Θηκόγραµµα της επίδρασης της συχνότητας σίτισης στο ολικό βάρος (g) των κορήγονων (Coregonus lavaretus) που σιτίζονταν µε 3 γεύµατα / ηµέρα µετά από δύο µήνες σίτισης (n=280/συχνότητα σίτισης). Figure 9: Box blot of the effect of feeding frequency on the total body weight (g) of the whitefish (Coregonus lavaretus) which fed with 3 meals / day after two months of feeding. (n=280/feeding frequency). 31

33 Εικόνα 10. Θηκόγραµµα της επίδρασης της συχνότητας σίτισης στο ολικού βάρος (g) των κορήγονων (Coregonus lavaretus) που σιτίζονταν µε 6 γεύµατα / ηµέρα µετά από δύο µήνες σίτισης (n=280/συχνότητα σίτισης). Figure 10 Box blot of the effect of feeding frequency on the total weight (g) of the of the whitefish (Coregonus lavaretus) which fed with 6 meals / day after two months of feeding (n=280/feeding frequency). (β) Κατανοµή βάρους και µήκους Η κατανοµή του ολικού βάρους έδειξε ότι η σίτιση µε 3 γεύµατα ανά ηµέρα µε ταΐστρα οδήγησε σε µεγαλύτερες κλάσεις µεγέθους απ ότι στα ψάρια που σιτίζονταν µε 6 γεύµατα ανά ηµέρα (Εικ.11 α). Έτσι, στο τέλος του πειράµατος από τα 280 ψάρια που σιτίζονταν µε 3 γεύµατα ανά ηµέρα, 8 άτοµα είχαν βάρος και µήκος µεγαλύτερο του µέσου βάρους και µήκους του εκτρεφόµενου πληθυσµού (Εικ. 11 α ; 11β). (α) Εικόνα 11α.: Επίδραση της συχνότητας σίτισης µε ταΐστρα στην κατανοµή του τελικού ολικού βάρους σώµατος (g) του κορήγονου (Coregonus lavaretus) µετά από δύο µήνες σίτισης (n=280/συχνότητα σίτισης) Figure 11a: The effect of feeding frequency with belt feeder on the distribution of the final total body weight (g) of the whitefish (Coregonus lavaretus) after two months of feeding (n=280/feeding frequency) 32

34 (β) Εικόνα 11β:. Επίδραση της συχνότητας σίτισης µε ταΐστρα στην κατανοµή του τελικού ολικού µήκους (cm) του κορήγονου (Coregonus lavaretus) µετά από δύο µήνες σίτισης (n=280/συχνότητα σίτισης). Figure 11b: The effect of feeding frequency with belt feeder on the distribution of the total length (cm) of the whitefish (Coregonus lavaretus) after two months of feeding (n=280/feeding frequency). (γ) Επίδραση της συχνότητας σίτισης στον ειδικό ρυθµό αύξησης (SGR) Στον πρώτο µήνα σίτισης ο ρυθµός αύξησης των ατόµων που σιτίζονταν 3 φορές την ηµέρα (0,96±0,09) ήταν σχεδόν ποσοτικά ίσος µε τα ψάρια που σιτίζονταν 6 φορές την ηµέρα (0,99±0,05) (Εικ.12). Στους δύο µήνες ο ρυθµός αύξησης των ψαριών που σιτίζονταν 3 φορές την ηµέρα (1,08±0,03) δεν διαφοροποιήθηκε σηµαντικά σε σχέση µε τον ρυθµό αύξησης των ατόµων (1,02±0,04) που σιτίζονταν µε 6 φορές την ηµέρα (t-test, p > 0.05) (Εικ.12). 33

35 3 γεύµατα / ηµέρα 6 γεύµατα / ηµέρα 1,2 S G R 0,6 0 ΜΑΡΤΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ Εικόνα 12:. Επίδραση της συχνότητας σίτισης µε ταΐστρα στον ειδικό ρυθµό αύξησης (SGR) του κορήγονου (Coregonus lavaretus) (n=280/συχνότητα σίτισης) Figure 12: Effect of feeding frequency by belt feeder on the specific growth rate (SGR) of the whitefish (Coregonus lavaretus) (n=280/feeding frequency). (δ) Επίδραση της συχνότητας σίτισης στο δείκτη ευρωστίας(cf) Στην έναρξη της πειραµατικής διαδικασίας ο δείκτης ευρωστίας και για τους δύο πειραµατικούς πληθυσµούς ήταν (0,7±0,0). Μετά από ένα µήνα σίτισης, τα ψάρια (n=280) που ταΐζονταν 3 φορές την ηµέρα έχουν µη στατιστικά σηµαντικά µεγαλύτερο δείκτη ευρωστίας (0,75±0,01) σε σχέση µε τα ψάρια (n=280) που ταΐζονταν 6 φορές την ηµέρα (0,72±0,0) (t-test, p>0,05). Μετά από 2 µήνες σίτισης, τα ψάρια και των δύο κατηγοριών που τρέφονταν µε διαφορετική συχνότητα είχαν τον ίδιο δείκτη ευρωστίας (0,73±0,01), χωρίς καµία σηµαντική διαφορά (t-test, p>0,05) (Εικ.13). 34

36 3 γεύµατα/ηµέρα 6 γεύµατα/ηµέρα 0,8 C F 0,75 0,7 0,65 0,6 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ ΜΑΡΤΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ Εικόνα 13: Επίδραση της συχνότητας σίτισης µε ταΐστρα στον δείκτη ευρωστίας (CF) του κορήγονου (Coregonus lavaretus) (n=280/συχνότητα σίτισης) Figure 13: Effect of feeding frequency by belt feeder on the condition factor (CF) of the whitefish (Coregonus lavaretus) (n=280/feeding frequency). (ε). Επίδραση της συχνότητας σίτισης στο δείκτη µετατρεψιµότητας της τροφής(fcr) Μετά από ένα µήνα σίτισης, ο δείκτης µετατρεψιµότητας της τροφής δεν διαφοροποιείται σηµαντικά ανάµεσα στις δύο συχνότητες σίτισης, παρ όλο που είχε την τάση να είναι µεγαλύτερος στα ψάρια που ταΐζονταν 3 φορές την ηµέρα (2,2±0,24), ενώ στα ψάρια που ταΐζονταν 6 φορές την ηµέρα ήταν 1,9±0,3.(t-test, p>0.05) (Εικ.14). Μετά από δύο µήνες σίτισης, ο δείκτης µετατρεψιµότητας της τροφής δεν διαφοροποιήθηκε σηµαντικά για τα ψάρια που ταΐζονταν 3 φορές (1,6±0,06) και 6 φορές την ηµέρα (1,6±0,06) (t-test, p>0.05) (Εικ.14). 35

37 3γεύµατα / ηµέρα 6 γεύµατα / ηµέρα 3 2,5 2 FCR 1,5 1 0,5 0 ΜΑΡΤΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ Εικόνα 14. Επίδραση της συχνότητας σίτισης µε ταΐστρα στο δείκτη µετατρεψιµότητας της τροφής του κορήγονου (Coregonus lavaretus) (n=280/συχνότητα σίτισης) Figure 14: Effect of feeding frequency by belt feeder on the feed conversion ration of the whitefish (Coregonus lavaretus) (n=280/feeding frequency). (στ). Επίδραση της συχνότητας σίτισης στον ηπατοσωµατικό δείκτη (HSI) και στον µεσεντερικό δείκτη(msi) Οι διαφορετικές στρατηγικές σίτισης δεν διαφοροποίησαν σηµαντικά (t-test, p>0,05) τους ηπατοσωµατικό και µεσεντερικό δείκτη (Εικ.15) µετά από δύο µήνες σίτισης.τα άτοµα που ταΐζονταν 3φορές την ηµέρα είχαν ίσο ηπατοσωµατικό δείκτη (0,6±0,03) σε σχέση µε τα ψάρια που σιτίζονταν 6 φορές την ηµέρα (0.6±0,04). Όσον αφορά στον µεσεντερικό δείκτη, η διαφορετική συχνότητα σίτισης µε 3 ή 6 γεύµατα την ηµέρα δεν επηρέασε στατιστικά τις τιµές του µεσεντερικού λίπους, οι οποίες ήταν 1,1±0,2 και 1,01±0,1, αντίστοιχα µετά από δύο µήνες σίτισης. (Εικ.15). 36

38 1, 2 3γεύµατα / ηµέρα 6 γεύµατα / ηµέρα 0, 8 0, 4 0 HSI MSI Εικόνα 15: Επίδραση της συχνότητας σίτισης µε ταΐστρα στον ηπατοσωµατικό (HSI) και µεσεντερικό (MSI) δείκτη ατόµων κορήγονου (Coregonus lavaretus) µετά από δύο µήνες σίτισης (n=20/συχνότητα σίτισης) Figure 15: Effect of feeding frequency by belt feeder on the hepatosomatic (HSI) and mesenteric fat index (MSI) of the whitefish (Coregonus lavaretus) after two months of feeding (n=20/feeding frequency). (ι) Επίδραση της συχνότητας σίτισης στο ποσοστό θνησιµότητας Σε όλη τη διάρκεια της πειραµατικής διαδικασίας δεν παρατηρήθηκε καµία απώλεια (ποσοστό θνησιµότητας 0%) 37

39 Α.2. Επίδραση της συχνότητας σίτισης µε ταΐστρα στις παραµέτρους που σχετίζονται µε τον προσδιορισµό της ολικής ποιότητας (α). Ολική σύσταση ψαριού Στο τέλος του πειράµατος, στα υγρά δείγµατα, δεν παρατηρήθηκε καµία σηµαντική διαφοροποίηση στη σύσταση ολόκληρων των ατόµων σε τέφρα, υγρασία, λίπος και πρωτεΐνη (t test, p>0,05), ανάλογα τη συχνότητα σίτισης (Εικ. 16). Συγκεκριµένα, παρατηρήθηκε µια τάση αύξησης στην επί τοις εκατό περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη (15,34±0,36) στα άτοµα που σιτίζονταν 6 φορές ανά ηµέρα σε σχέση µε τα άτοµα που ταΐζονταν 3 φορές ανά ηµέρα (14,37±0,13). Αντίστοιχα παρατηρήθηκε µια µη σηµαντική µείωση του λίπους στα άτοµα που σιτίζονταν 6 φορές ανά ηµέρα (7,82±0,03) σε σχέση µε τα άτοµα που σιτίζονταν 3 φορές ανά ηµέρα (8,64±0,49) (Πίν.5 ; Εικ.16). Πίνακας 5 : Επίδραση της συχνότητας σίτισης στην ολική ποιότητα του κορήγονου (Coregonus lavaretus) (mean±se) Table 5: Effect of feeding frequency on the total composition of the total body of whitefish (Coregonus lavaretus) (mean±se) ΠΡΟΣ ΙΟΡΙΜΟΣ % ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΣΕ ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΨΑΡΙ ΥΓΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ Συχνότητα σίτισης 3 γεύµατα / ηµέρα 6 γεύµατα / ηµέρα Υγρασία % 73,79±0,04 73,53±0,35 Τέφρα % 2,51±0,21 3,05±0,02 Λίπος % 8,64±0,49 7,82±0,03 Πρωτεΐνες % 14,37±0,13 15,34±0,36 38

40 3γεύµατα / ηµέρα 6 γεύµατα / ηµέρα 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ% ΛΙΠΟΣ% ΤΕΦΡΑ% ΥΓΡΑΣΙΑ% 20,0 0,0 3 γεύµατα / ηµέρα 6 γεύµατα / ηµέρα Εικόνα 16: Επίδραση της συχνότητας σίτισης µε ταΐστρα στη σύσταση υγρών δειγµάτων ολόκληρων των κορήγονων (Coregonus lavaretus) µετά από δύο µήνες σίτισης (n=20/συχνότητα σίτισης) Figure 16: Effect of the feeding frequency by belt feeder on the quality of the wet samples of the whitefish (Coregonus lavaretus) after two months of feeding (n=20/feeding frequency). (β) Επίδραση της συχνότητας σίτισης στο εδώδιµο µέρος Στο τέλος του πειράµατος, στα υγρά δείγµατα, δεν παρατηρήθηκε καµία σηµαντική διαφοροποίηση στα άτοµα που ταΐζονταν 3 φορές ανά ηµέρα σε σχέση µε τα άτοµα που σιτίζονταν 6 φορές ανά ηµέρα, στην σύσταση του µυϊκού ιστού σε τέφρα, υγρασία λίπος και πρωτεΐνη ( t test, p>0,05). Συγκεκριµένα παρατηρήθηκε αύξηση στην (%) περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη (74,21±1,01) στα άτοµα που σιτίζονταν 6 φορές ανά ηµέρα σε σχέση µε τα άτοµα που ταΐζονταν 3φορές ανά ηµέρα (70,32±0,52). Αντίστοιχα παρατηρήθηκε µια µη σηµαντική µείωση του λίπους στα άτοµα που σιτίζονταν 6 φορές την ηµέρα (16,1±0,97) σε σχέση µε τα άτοµα που σιτίζονταν 3 φορές ανά ηµέρα(18,11±0,79) (Πίν.6; Εικ.17) 39