ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

Transcript

1 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΕΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑ ΤΜΗΜΑ ΕΠΟΠΤΕΙΑΣ ΚΑΙ ΡΥΘΜΙΣΕΩΣ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ Ι ΡΥΜΑΤΩΝ ΠΑΡΕΜΠΟ ΙΣΗ ΞΕΠΛΥΜΑΤΟΣ ΠΑΡΑΝΟΜΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΗΣΗΣ ΤΗΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Ο ΗΓΙΑ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗΣ ΣΤΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΧΡΗΜΑΤΩΝ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 59(4) ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΠΑΡΕΜΠΟ ΙΣΗΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗΣ ΤΗΣ ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΣΟ ΩΝ ΑΠΟ ΠΑΡΑΝΟΜΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΝΟΜΟΥ ΤΟΥ 2007 (ΤΡΙΤΗ ΕΚ ΟΣΗ) Φεβρουάριος 2009

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1 1. Ο ΗΓΙΑ ΤΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗΣ ΣΤΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΧΡΗΜΑΤΩΝ 1.1 Εισαγωγή Όροι και προϋποθέσεις λειτουργίας επιχείρησης παροχής υπηρεσιών διαµεσολάβησης στη µεταφορά χρηµάτων (Άρθρο 2(1)(δ)) 1.3 Υποβολή και περιεχόµενο της αίτησης (Άρθρο 5(2)(θ)) Υποχρεώσεις αδειούχων (Άρθρο 11) 5 2. ΙΑ ΙΚΑΣΙΕΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ 2.1 Υποχρέωση Εφαρµογής ιαδικασιών ιαρκής παρακολούθηση συναλλαγών 7 3. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗΣ 3.1 ιορισµός Λειτουργού Συµµόρφωσης Καθήκοντα Λειτουργού Συµµόρφωσης Ετήσια Έκθεση του Λειτουργού Συµµόρφωσης 12 Παρεµπόδιση Ξεπλύµατος Παράνοµου Χρήµατος Οδηγία Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου- Νοέµβριος 2004 ii

3 4. ΙΑ ΙΚΑΣΙΕΣ ΠΡΟΣ ΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΛΑΤΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΡΑ ΕΟΥΣΑΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑΣ 4.1 Κανονισµός (ΕΚ) αριθ. 1781/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου περί των πληροφοριών για τον πληρωτή που συνοδεύουν τις µεταφορές χρηµατικών ποσών. 4.2 Παράλειψη ή άρνηση προσκόµισης αποδεικτικών στοιχείων ταυτότητας 4.3 Ειδικές περιπτώσεις εξακρίβωσης ταυτότητας πελατών Φυσικά πρόσωπα Νοµικά πρόσωπα (εταιρείες) ιαδικασίες για πελάτες υψηλού κινδύνου Εξακρίβωση ταυτότητας µε βάση τον καθ υπολογισµό κίνδυνο Πελάτες υψηλού κινδύνου Πελάτες από χώρες που εφαρµόζουν ανεπαρκώς τις συστάσεις του FATF ΙΑ ΙΚΑΣΙΕΣ ΤΗΡΗΣΗΣ ΑΡΧΕΙΟΥ 5.1 Εισαγωγή Εισερχόµενα εµβάσµατα χρηµάτων ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΦΟΡΑ ΥΠΟΠΤΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ/ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ 6.1 Εισαγωγή Παραδείγµατα ύποπτων συναλλαγών/δραστηριοτήτων 27 ii

4 6.3 Εσωτερική αναφορά ύποπτων συναλλαγών / δραστηριοτήτων 6.4 Εκθέσεις Αναφοράς προς τη ΜΟΚΑΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ 7.1 Εισαγωγή Περιεχόµενο, χρόνος και µέθοδοι εκπαίδευσης 32 8 ΑΝΑΚΛΗΣΗ ΚΑΙ ΑΚΥΡΩΣΗ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗΣ Ο ΗΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΩΝ ΤΗΣ 33 9 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ: Παράρτηµα 1: Οι κυριότερες πρόνοιες του περί Παρεµπόδισης και Καταπολέµησης της Νοµιµοποίησης Εσόδων από Παράνοµες ραστηριότητες Νόµου του 2007 Παράρτηµα 2: Εσωτερική Έκθεση Αναφοράς Υποψιών για Ξέπλυµα Παράνοµου Χρήµατος Παράρτηµα 3: Έκθεση του Λειτουργού Συµµόρφωσης προς τη Μονάδα Καταπολέµησης Αδικηµάτων Συγκάλυψης Παράρτηµα 4: Παραδείγµατα υπόπτων συναλλαγών/δραστηριοτήτων ξεπλύµατος παράνοµου χρήµατος και χρηµατοδότησης της τροµοκρατίας Παράρτηµα 5: Κανονισµός (ΕΚ) αρ. 1781/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 15ης Νοεµβρίου, 2006 περί των πληροφοριών για τον πληρωτή που συνοδεύουν τις µεταφορές χρηµατικών ποσών. iii

5 ΕΙΣΑΓΩΓΗ (i) (ii) (iii) Η Κύπρος έχει θεσπίσει τη δέουσα νοµοθεσία, έχει λάβει τα απαιτούµενα ρυθµιστικά µέτρα και έχει εφαρµόσει τους κατάλληλους µηχανισµούς για την αποτελεσµατική παρεµπόδιση και καταπολέµηση του ξεπλύµατος παράνοµου χρήµατος και τη χρηµατοδότηση της τροµοκρατίας. Επιπρόσθετα, η Κύπρος έχει δεσµευτεί να εφαρµόζει όλες τις διεθνείς συµβάσεις και πρότυπα στον τοµέα αυτό και ιδιαίτερα τις υποχρεώσεις της όπως αυτές απορρέουν από τις Οδηγίες και τους Κανονισµούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το 1992, η Κύπρος θέσπισε τον πρώτο Νόµο µε τον οποίο ποινικοποιείτο το ξέπλυµα από τη διακίνηση ναρκωτικών. Ακολούθως, το 1996 η Κύπρος θέσπισε τον περί Συγκάλυψης, Έρευνας και ήµευσης Εσόδων από Ορισµένες Εγκληµατικές Πράξεις Νόµο µε τον οποίο ποινοικοποιείτο το ξέπλυµα παράνοµου χρήµατος που προέρχετο από όλες τις σοβαρές εγκληµατικές πράξεις. Ο Νόµος αναγνώριζε το σηµαντικό ρόλο του χρηµατοοικονοµικού τοµέα στην πρόληψη και παρεµπόδιση δραστηριοτήτων ξεπλύµατος παράνοµου χρήµατος και περιλάµβανε ειδικές πρόνοιες για µέτρα και διαδικασίες που πρέπει να εφαρµόζονται από οργανισµούς που προσφέρουν χρηµατοοικονοµικές υπηρεσίες. Ο Νόµος είχε µετέπειτα τύχει διαφόρων τροποποιήσεων προκειµένου να υιοθετηθούν οι εκάστοτε νέες διεθνείς πρωτοβουλίες και πρότυπα στον τοµέα του ξεπλύµατος, περιλαµβανοµένης και της 2ης Οδηγίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την πρόληψη χρησιµοποίησης του χρηµατοπιστωτικού συστήµατος για τη νοµιµοποίηση εσόδων από παράνοµες δραστηριότητες (Οδηγία 91/308/ΕΟΚ). Στις 13/12/2007, η Βουλή των Αντιπροσώπων ψήφισε τον περί της Παρεµπόδισης και Καταπολέµησης της Νοµιµοποίησης Εσόδων από Παράνοµες ραστηριότητες Νόµο (που στο εξής θα αναφέρεται ως ο Νόµος ) µε τον οποίο ενοποιήθηκαν, αναθεωρήθηκαν και αντικαταστάθηκαν οι περί Συγκάλυψης, Έρευνας και ήµευσης Εσόδων από Ορισµένες Εγκληµατικές Πράξεις Νόµοι του Με τον παρόντα Νόµο, η Κυπριακή νοµοθεσία έχει εναρµονιστεί µε την Τρίτη Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά µε την πρόληψη χρησιµοποίησης του χρηµατοπιστωτικού συστήµατος για τη νοµιµοποίηση εσόδων από παράνοµες δραστηριότητες και τη χρηµατοδότηση - 1 -

6 της τροµοκρατίας (Οδηγία 2005/60/ΕΚ). Οι κυριότερες πρόνοιες του Νόµου, που ενδιαφέρουν άµεσα πρόσωπα που διεξάγουν χρηµατοοικονοµικές υπηρεσίες, αναφέρονται στο Παράρτηµα 1. (iv) Σύµφωνα µε το άρθρο 59(1)(α) του Νόµου, η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου έχει καθοριστεί, µεταξύ άλλων, ως η εποπτική αρχή σε σχέση µε τις δραστηριότητες που ορίζονται από τους περί της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου Νόµους, περιλαµβανοµένων των Επιχειρήσεων Παροχής Υπηρεσιών ιαµεσολάβησης στη Μεταφορά Χρηµάτων (που στο εξής θα αναφέρονται ως ΕΠΥ ΜΕΧ ). (v) Η παρούσα Οδηγία (Τρίτη Έκδοση) (που στο εξής θα αναφέρεται ως η Οδηγία ) εκδίδεται σύµφωνα µε το άρθρο 59(4) του περί Παρεµπόδισης και Καταπολέµησης της Νοµιµοποίησης Εσόδων από Παράνοµες ραστηριότητες Νόµου του 2007, προς τις ΕΠΥ ΜΕΧ που κατέχουν άδεια βάσει των περί Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου Νόµων του µε σκοπό τον καθορισµό της συγκεκριµένης πολιτικής, διαδικασιών και συστηµάτων ελέγχου που πρέπει να εφαρµόζουν πάνω σε συνεχή βάση για την αποτελεσµατική παρεµπόδιση του ξεπλύµατος παράνοµου χρήµατος και της χρηµατοδότησης της τροµοκρατίας και την επίτευξη των σκοπών του Νόµου. Τονίζεται ότι ο Νόµος ρητά αναφέρει ότι οι Οδηγίες είναι δεσµευτικές και υποχρεωτικές ως προς την εφαρµογή τους για τα πρόσωπα προς τα οποία απευθύνονται. (vi) Περαιτέρω, οι ΕΠΥ ΜΕΧ οφείλουν να συµµορφώνονται µε τον Κανονισµό (ΕΚ) αριθ. 1781/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 15 ης Νοεµβρίου 2006 περί των πληροφοριών για τον πληρωτή που συνοδεύουν τις µεταφορές χρηµατικών ποσών, ο οποίος τέθηκε σε ισχύ την 1 η Ιανουαρίου 2007 (που στο εξής θα αναφέρεται ως Κανονισµός της ΕΕ ). Αντίγραφο του εν λόγω Κανονισµού της ΕΕ επισυνάπτεται στο Παράρτηµα 5. Ο εν λόγω Κανονισµός της ΕΕ, µεταξύ άλλων, απαιτεί από τους παρόχους υπηρεσιών του πληρωτή να εξασφαλίζουν ότι οι µεταφορές χρηµάτων συνοδεύονται από πλήρεις πληροφορίες για τον πληρωτή και να επαληθεύουν τα εν λόγω στοιχεία βάσει εγγράφων και πληροφοριών που λαµβάνονται από αξιόπιστη και ανεξάρτητη πηγή όταν η µεταφορά χρηµάτων ή οι συνδεδεµένες µεταφορές χρηµάτων υπερβαίνουν τα 1000 ευρώ

7 (vii) Ο Νόµος αναθέτει στην Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου την ευθύνη της παρακολούθησης, αξιολόγησης και εποπτείας της εφαρµογής των απαιτήσεων του Νόµου και των Οδηγιών που εκδίδει προς τα εποπτευόµενα πρόσωπα. Το άρθρο 59(6) του Νόµου παρέχει την εξουσία στην Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου να λαµβάνει µέτρα και να επιβάλει κυρώσεις σε πρόσωπο που υπόκεινται στην εποπτεία της το οποίο παραλείπει να συµµορφωθεί µε το Νόµο ή τις Οδηγίες της ή τον Κανονισµό (ΕΚ) αρ. 1781/2006 της ΕΕ. Τα µέτρα και οι κυρώσεις που προνοεί ο Νόµος είναι τα ακόλουθα: (i) (ii) Να απαιτήσει από το εποπτευόµενο πρόσωπο να λάβει τέτοια µέτρα εντός συγκεκριµένου χρονικού ορίου για τη θεραπεία της κατάστασης να επιβάλει διοικητικό πρόστιµο µέχρι ευρώ, αφού δώσει την ευκαιρία στο εποπτευόµενο πρόσωπο να ακουστεί, και, σε περίπτωση που η παράβαση συνεχίζεται να επιβάλει διοικητικό πρόστιµο µέχρι ευρώ για κάθε µέρα συνέχισης της παράβασης (iii) να τροποποιήσει ή αναστείλει ή ανακαλέσει την άδεια λειτουργίας εποπτευοµένου προσώπου

8 1. Ο ΗΓΙΑ ΤΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗΣ ΣΤΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΧΡΗΜΑΤΩΝ 1.1. Εισαγωγή Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου Νόµος (138(Ι)/200 2), Άρθρο 48(2) 1. Το άρθρο 48(2) του περί της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου Νόµου (Νόµος 138(Ι) του 2002 ως έχει µεταγενέστερα τροποποιηθεί), ορίζει την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου ως την αρµόδια αρχή για την χορήγηση αδειών και την παρακολούθηση και ρύθµιση των δραστηριοτήτων των επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών διαµεσολάβησης στη µεταφορά χρηµάτων από και προς την Κύπρο. 2. Βάσει της πιο πάνω νοµοθετικής ρύθµισης, η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου έχει εκδώσει Οδηγία µε την οποία ρυθµίζει την ανάληψη και άσκηση των εν λόγω δραστηριοτήτων. Η προαναφερόµενη Οδηγία, που τέθηκε σε ισχύ την 1 Σεπτεµβρίου, 2003 περιέχει, µεταξύ άλλων, πρόνοιες που αφορούν την παρεµπόδιση του ξεπλύµατος παράνοµου χρήµατος µε τις οποίες όλες οι ΕΠΥ ΜΕΧ υποχρεούνται όπως συµµορφώνονται και λαµβάνουν όλα τα αναγκαία µέτρα για την εφαρµογή τους. Συγκεκριµένα, η Οδηγία περιέχει τις πιο κάτω σχετικές πρόνοιες: 1.2. Όροι και προϋποθέσεις λειτουργίας επιχείρησης παροχής υπηρεσιών διαµεσολάβησης στη µεταφορά χρηµάτων (Άρθρο 2(1)(δ)) 3. Το άρθρο 2(1)(δ) της Οδηγίας αναφέρει ότι µεταξύ των όρων και προϋποθέσεων για χορήγηση άδειας σε νοµικό πρόσωπο από την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου για λειτουργία ΕΠΥ ΜΕΧ αποτελεί η εφαρµογή κατάλληλων διαδικασιών για την πρόληψη της συγκάλυψης εσόδων από εγκληµατικές ενέργειες Υποβολή και περιεχόµενο της αίτησης (Άρθρο 5(2)(θ)) 4. Το άρθρο 5(2)(θ) της Οδηγίας απαιτεί από όλα τα πρόσωπα όπως µαζί µε την αίτηση για χορήγηση άδειας λειτουργίας ΕΠΥ ΜΕΧ υποβάλουν στην Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου σχέδιο κανονισµού σύµφωνα µε - 4 -

9 παραδεκτές και εφικτές διαδικασίες για την πρόληψη της συγκάλυψης εσόδων από εγκληµατικές πράξεις µε βάση τις πρόνοιες των περί Συγκάλυψης, Έρευνας και ήµευσης Εσόδων από Ορισµένες Εγκληµατικές Πράξεις Νόµου (Νόµος 61(1) του 1996) Υποχρεώσεις αδειούχων (Άρθρο 11) 5. Το άρθρο 11 της Οδηγίας απαιτεί από όλες τις ΕΠΥ ΜΕΧ όπως λαµβάνουν µέτρα για την παρεµπόδιση του ξεπλύµατος παράνοµου χρήµατος. Συγκεκριµένα το άρθρο 11 αναφέρει: Κάθε αδειούχος υποχρεούται να λαµβάνει όλα τα αναγκαία µέτρα για την αποτελεσµατική παρεµπόδιση του ξεπλύµατος παράνοµου χρήµατος όπως προνοείται στους περί Συγκάλυψης, Έρευνας και ήµευσης Εσόδων από Ορισµένες Εγκληµατικές Πράξεις Νόµους του και οποιουσδήποτε άλλους νόµους που τροποποιούν ή αντικαθιστούν αυτούς. Τα µέτρα αυτά θα πρέπει να περιλαµβάνουν τη συνεχή επιµόρφωση των υπαλλήλων της επιχείρησης ούτως ώστε να είναι ικανοί να αναγνωρίζουν πράξεις οι οποίες δυνατόν να σχετίζονται µε ξέπλυµα παράνοµου χρήµατος καθώς και οδηγίες για το πώς θα πρέπει να ενεργήσουν σε τέτοιες περιπτώσεις. Πρόσθετα κάθε αδειούχος θα πρέπει να εγκαταστήσει αποτελεσµατικές διαδικασίες εσωτερικού ελέγχου και επικοινωνίας για την παρεµπόδιση πράξεων που σχετίζονται µε το ξέπλυµα παράνοµου χρήµατος

10 2. ΙΑ ΙΚΑΣΙΕΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ 2.1. Υποχρέωση Εφαρµογής ιαδικασιών Ο Νόµος Άρθρο Το άρθρο 58 του Νόµου απαιτεί από πρόσωπο που διεξάγει χρηµατοοικονοµικές ή άλλες δραστηριότητες, όπως εφαρµόζει επαρκή και κατάλληλα συστήµατα και διαδικασίες, µεταξύ άλλων, για τον εσωτερικό έλεγχο, την αξιολόγηση και διαχείριση κινδύνου µε σκοπό την παρεµπόδιση της νοµιµοποίησης εσόδων από παράνοµες δραστηριότητες και της χρηµατοδότησης της τροµοκρατίας. 7. Αποτελεσµατικές διαδικασίες για την παρεµπόδιση ξεπλύµατος παράνοµου χρήµατος και χρηµατοδότηση της τροµοκρατίας θα πρέπει να περιλαµβάνουν κατάλληλη διευθυντική εποπτεία, συστήµατα και ελέγχους, διαχωρισµό καθηκόντων, εκπαίδευση και άλλες σχετικές πρακτικές. Το ιοικητικό Συµβούλιο και η Ανώτερη ιεύθυνση της κάθε ΕΠΥ ΜΕΧ πρέπει να είναι απόλυτα δεσµευµένες στο πρόγραµµα παρεµπόδισης ξεπλύµατος παράνοµου χρήµατος και χρηµατοδότησης της τροµοκρατίας µε την εφαρµογή επαρκών και κατάλληλων διαδικασιών µε σκοπό τη διασφάλιση της αποτελεσµατικότητάς του. Οι ΕΠΥ ΜΕΧ έχουν υποχρέωση να διασφαλίσουν ότι: (i) Ολοι οι υπάλληλοι και εξουσιοδοτηµένοι αντιπρόσωποι τους γνωρίζουν το διευθυντικό στέλεχος που έχει διοριστεί στη θέση του Λειτουργού Συµµόρφωσης σύµφωνα µε το άρθρο 69 του Νόµου στον οποίον υποχρεούνται να αναφέρουν πληροφορίες αναφορικά µε συναλλαγές που πιστεύουν ή υποψιάζονται ότι στοχεύουν στο ξέπλυµα παράνοµου χρήµατος ή χρηµατοδότηση της τροµοκρατίας. (ii) Υπάρχει µια ξεκάθαρη και σύντοµη δίοδος επικοινωνίας βάσει της οποίας θα διαβιβάζονται οι πληροφορίες για ύποπτες συναλλαγές στο Λειτουργό Συµµόρφωσης. (iii) Ο Λειτουργός Συµµόρφωσης έχει την ευθύνη της καταγραφής της - 6 -

11 εσωτερικής πρακτικής, διαδικασιών και ελέγχων για την παρεµπόδιση του ξεπλύµατος παράνοµου χρήµατος και χρηµατοδότησης της τροµοκρατίας, σε κατάλληλο εγχειρίδιο το οποίο, αφού εγκριθεί από το ιοικητικό Συµβούλιο της ΕΠΥ ΜΕΧ, κοινοποιείται στη διεύθυνση, στους εξουσιοδοτηµένους αντιπροσώπους και όλους τους υπαλλήλους που χειρίζονται, παρακολουθούν ή ελέγχουν καθ οιονδήποτε τρόπο τις συναλλαγές πελατών και έχουν την ευθύνη της εφαρµογής της πρακτικής, των διαδικασιών και ελέγχων που έχουν αποφασιστεί. (iv) Κατανέµονται σαφείς ευθύνες και καθήκοντα µέσα στην επιχείρηση για διασφάλιση της αποτελεσµατικής διαχείρισης της πολιτικής και διαδικασιών παρεµπόδισης του ξεπλύµατος παράνοµου χρήµατος και χρηµατοδότησης της τροµοκρατίας και την επίτευξη συµµόρφωσης µε το Νόµο, τις Οδηγίες της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου και του Κανονισµού της ΕΕ. (v) Το Τµήµα Εσωτερικού Ελέγχου, όπου υπάρχει, και ο Λειτουργός Συµµόρφωσης επιθεωρούν και αξιολογούν, σε τακτά χρονικά διαστήµατα, την αποτελεσµατικότητα και επάρκεια της πολιτικής και διαδικασιών που εφαρµόζει η ΕΠΥ ΜΕΧ για την παρεµπόδιση του ξεπλύµατος παράνοµου χρήµατος και της χρηµατοδότησης της τροµοκρατίας και εξακριβώνει το βαθµό συµµόρφωσης µε το Νόµο, τις Οδηγίες της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου και τον Κανονισµό της ΕΕ ιαρκής παρακολούθηση συναλλαγών Ο Νόµος Άρθρο 58(ε) 8. Το άρθρο 58(ε) του Νόµου απαιτεί, επίσης, από τις ΕΠΥ ΜΕΧ όπως εξετάζουν ενδελεχώς οποιαδήποτε συναλλαγή η οποία κρίνεται ότι λόγω της φύσεώς της µπορεί να συνδέεται µε ξέπλυµα παράνοµου χρήµατος ή χρηµατοδότηση της τροµοκρατίας και ιδίως των συναλλαγών που πραγµατοποιούνται χωρίς προφανή οικονοµικό ή σαφή νόµιµο λόγο. Οι λεπτοµέρειες και ο σκοπός των συναλλαγών θα πρέπει να εξετάζονται, όσο είναι δυνατό σε βάθος, επιδεικνύοντας όµως την απαραίτητη προσοχή ούτως ώστε να µην υπάρξει παραβίαση του άρθρου 48 του - 7 -

12 Νόµου αναφορικά µε την αποκάλυψη εµπιστευτικών πληροφοριών. 9. Σχετικά, καλούνται οι ΕΠΥ ΜΕΧ να εφαρµόσουν επαρκή και κατάλληλα αυτοµατοποιηµένα συστήµατα διευθυντικής πληροφόρησης τα οποία θα είναι ικανά να αθροίζουν τις καθηµερινές και µηνιαίες συναλλαγές των πελατών τους ούτως ώστε να βεβαιώνονται ότι το σύνολο των µηνιαίων εξερχόµενων εµβασµάτων καθώς και το ύψος των εισερχόµενων εµβασµάτων ανά πελάτη είναι σύµφωνα µε τα όρια που καθορίζονται στην άδεια που χορηγήθηκε από την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου (δηλαδή το συνολικό ποσό των εξερχόµενων εµβασµάτων για κάθε πελάτη δεν υπερβαίνει το ποσό των το µήνα και η κάθε µία από τις εισερχόµενες µεταφορές χρηµάτων εις όφελος οποιουδήποτε προσώπου δεν υπερβαίνει το ποσό των 3.000). Επιπρόσθετα, τα εν λόγω συστήµατα θα πρέπει να είναι σε θέση να ανιχνεύουν ασυνήθεις ή ύποπτους τύπους συναλλαγών και να προειδοποιούν την ΕΠΥ ΜΕΧ ότι ένας πελάτης πιθανόν να εµπλέκεται σε ασυνήθεις συναλλαγές που χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης. 10. Επίσης, τα συστήµατα αυτά θα πρέπει να παρέχουν τη δυνατότητα εύκολης προσπέλασης και επεξεργασίας στοιχείων παλαιότερων µεταφορών χρηµάτων, έτσι ώστε να γίνεται εφικτός ο εντοπισµός συναλλακτικών ιδιαιτεροτήτων και ανωµαλιών, για να διευκολύνεται η στοιχειοθέτηση αποδεικτικών στοιχείων και η επαρκής πληροφόρηση της ΜΟΚΑΣ και της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου, ειδικά στις περιπτώσεις απάτης και νοµιµοποίησης εσόδων από το ξέπλυµα παράνοµου χρήµατος και τη χρηµατοδότηση της τροµοκρατίας. 11. Τέλος, τα πληροφοριακά συστήµατα διεύθυνσης και διοίκησης θα πρέπει να προµηθεύουν έγκαιρα τους ιευθυντές και τους Λειτουργούς Συµµόρφωσης µε όλες τις έγκυρες και απαραίτητες πληροφορίες για τον εντοπισµό, ανάλυση και αποτελεσµατική παρακολούθηση των συναλλαγών καθώς και την έγκαιρη και ορθή συµπλήρωση της µηνιαίας Κατάσταση Μεταφοράς Χρηµάτων που υποβάλλεται στην Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου

13 3. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗΣ 3.1 ιορισµός Λειτουργού Συµµόρφωσης Ο Νόµος Άρθρο 69(1) 12. Το άρθρο 69(1) του Νόµου απαιτεί από τα πρόσωπα που διεξάγουν χρηµατοοικονοµικές ή άλλες δραστηριότητες, περιλαµβανοµένων των ΕΠΥ ΜΕΧ, όπως εφαρµόζουν τις ακόλουθες διαδικασίες εσωτερικής αναφοράς: (i) (ii) Ορίζουν πρόσωπο ως Λειτουργό Συµµόρφωσης στον οποίο θα γίνεται η αναφορά για οποιαδήποτε πληροφορία ή άλλο θέµα το οποίο περιέρχεται στην αντίληψη του προσώπου που χειρίζεται χρηµατοοικονοµικές ή άλλες δραστηριότητες και που, κατά τη γνώµη του τελευταίου προσώπου, αποδεικνύει ή δηµιουργεί υποψίες ότι άλλο πρόσωπο ενέχεται σε αδικήµατα νοµιµοποίησης εσόδων από παράνοµες δραστηριότητες ή χρηµατοδότησης της τροµοκρατίας απαιτούν όπως, οποιαδήποτε τέτοια αναφορά, εξετάζεται υπό το φως όλων των σχετικών πληροφοριών από το Λειτουργό Συµµόρφωσης για να διαπιστωθεί κατά πόσον η πληροφορία ή άλλο θέµα που περιλαµβάνεται στην αναφορά πράγµατι αποδεικνύει το γεγονός αυτό ή δηµιουργούν τέτοια υποψία (iii) επιτρέπουν στο Λειτουργό Συµµόρφωσης να έχει άµεση και έγκαιρη πρόσβαση σε άλλες πληροφορίες, στοιχεία και έγγραφα τα οποία δυνατό να το βοηθήσουν και τα οποία είναι διαθέσιµα στο πρόσωπο που διεξάγει χρηµατοοικονοµικές ή άλλες δραστηριότητες και (iv) διασφαλίζουν ότι οι πληροφορίες ή άλλο θέµα που περιλαµβάνονται στην αναφορά θα διαβιβάζονται στη Μονάδα Καταπολέµησης Αδικηµάτων Συγκάλυψης ( ΜΟΚΑΣ ) όταν το πρόσωπο το οποίο έχει εξετάσει την αναφορά, δυνάµει των πιο πάνω διαδικασιών, διαπιστώνει ή έχει εύλογες υποψίες ότι άλλο πρόσωπο ενέχεται σε αδικήµατα νοµιµοποίησης εσόδων από παράνοµες δραστηριότητες ή χρηµατοδότησης της τροµοκρατίας ή - 9 -

14 ότι η συναλλαγή ενδέχεται να σχετίζεται µε τέτοιες δραστηριότητες. Περαιτέρω, ο Νόµος ρητά αναφέρει ότι η υποχρέωση αναφοράς στη ΜΟΚΑΣ περιλαµβάνει και απόπειρα διενέργειας τέτοιων ύποπτων συναλλαγών. 13. Οι ΕΠΥ ΜΕΧ θα πρέπει να διορίσουν στη θέση του Λειτουργού Συµµόρφωσης διευθυντικό τους στέλεχος ούτως ώστε να απολαµβάνει το επιθυµητό υπό τις περιστάσεις κύρος. Υπό το φως των πιο πάνω, καλούνται οι ΕΠΥ ΜΕΧ όπως ενηµερώνουν την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, πάνω σε συνεχή βάση, µε το όνοµα, θέση και στοιχεία αλληλογραφίας (τηλέφωνο, τηλεοµοιότυπο, διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδροµείου) του προσώπου στο οποίο αναθέτουν, από καιρού εις καιρό, τα καθήκοντα του Λειτουργού Συµµόρφωσης. 3.2 Καθήκοντα Λειτουργού Συµµόρφωσης 14. Τα ελάχιστα καθήκοντα του Λειτουργού Συµµόρφωσης περιλαµβάνουν, επιπρόσθετα από αυτά που αναφέρονται στο Νόµο, τα ακόλουθα: (i) (ii) Ο Λειτουργός Συµµόρφωσης έχει την κύρια ευθύνη, µαζί µε την Ανώτερη ιεύθυνση της ΕΠΥ ΜΕΧ, για την εισαγωγή κατάλληλων µέτρων, συστηµάτων και διαδικασιών για την εφαρµογή του Νόµου, του Κανονισµού της ΕΕ και της Οδηγίας της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου καθώς και όλων των άλλων εγκυκλίων/συστάσεων που, από καιρού εις καιρό, εκδίδει η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου για την παρεµπόδιση χρήσης του χρηµατοοικονοµικού συστήµατος για ξέπλυµα παράνοµου χρήµατος και χρηµατοδότηση της τροµοκρατίας. Ο Λειτουργός Συµµόρφωσης έχει την κύρια ευθύνη για την ετοιµασία εγχειριδίου διαδικασιών και διαχείρισης κινδύνων σε σχέση µε την παρεµπόδιση ξεπλύµατος παράνοµου χρήµατος και χρηµατοδότηση της τροµοκρατίας στο οποίο, µεταξύ άλλων, θα πρέπει ξεκάθαρα να αναφέρονται ο ρόλος και οι ευθύνες του. Ο Λειτουργός Συµµόρφωσης παρακολουθεί και αξιολογεί την ορθή και αποτελεσµατική εφαρµογή των διαδικασιών και ελέγχων που

15 έχει εισάξει η ΕΠΥ ΜΕΧ για την παρεµπόδιση ξεπλύµατος παράνοµου χρήµατος και τη χρηµατοδότηση της τροµοκρατίας. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να εφαρµόσει κατάλληλους µηχανισµούς παρακολούθησης (π.χ. επιτόπιες επισκέψεις σε µονάδες και εξουσιοδοτηµένους αντιπροσώπους) οι οποίοι θα του δίδουν την απαραίτητη πληροφόρηση για το βαθµό συµµόρφωσής τους µε τα εκάστοτε ισχύοντα. Στις περιπτώσεις που ο Λειτουργός Συµµόρφωσης εντοπίζει παραλείψεις ή/και αδυναµίες στην εφαρµογή των απαιτούµενων διαδικασιών και ελέγχων, θα πρέπει να δίδει οδηγίες για τη λήψη διορθωτικών µέτρων. (iii) Tη λήψη πληροφοριών από υπαλλήλους και εξουσιοδοτηµένους αντιπροσώπους της ΕΠΥ ΜΕΧ οι οποίες δηµιουργούν την πεποίθηση ή υποψία για ξέπλυµα παράνοµου χρήµατος ή χρηµατοδότηση της τροµοκρατίας. είγµα τέτοιας εσωτερικής έκθεσης αναφοράς (που στο εξής θα αναφέρεται ως Εσωτερική Έκθεση Αναφοράς Υποψιών για Ξέπλυµα Παράνοµου Χρήµατος ) επισυνάπτεται στο Παράρτηµα 2 της Οδηγίας. Όλες οι εκθέσεις πρέπει να αρχειοθετούνται και να τηρούνται σε ξεχωριστό φάκελο. (iv) Την αξιολόγηση και έλεγχο των λαµβανόµενων πληροφοριών βάσει της παραγράφου (iii) πιο πάνω, µε αναφορά σε άλλες διαθέσιµες πηγές πληροφοριών και την ανταλλαγή πληροφοριών αναφορικά µε τη συγκεκριµένη υπόθεση µε τον υπάλληλο ή τον εξουσιοδοτηµένο αντιπρόσωπο που υπέβαλε την έκθεση αναφοράς. (v) Εάν ως αποτέλεσµα της αξιολόγησης που περιγράφεται στην παράγραφο (iv) πιο πάνω, ο Λειτουργός Συµµόρφωσης αποφασίσει να αποκαλύψει τις πληροφορίες του στη ΜΟΚΑΣ, τότε πρέπει να ετοιµάσει γραπτή έκθεση η οποία θα πρέπει να υποβληθεί στη ΜΟΚΑΣ το συντοµότερο δυνατό. είγµα τέτοιας έκθεσης (που στο εξής θα αναφέρεται ως Έκθεση του Λειτουργού Συµµόρφωσης προς τη Μονάδα Καταπολέµησης Αδικηµάτων Συγκάλυψης ) επισυνάπτεται στο Παράρτηµα 3 της Οδηγίας. Όλες

16 οι πιο πάνω εκθέσεις πρέπει να αρχειοθετούνται στο σχετικό φάκελο. (vi) Εάν ως αποτέλεσµα της αξιολόγησης που περιγράφεται στην παράγραφο (iv) πιο πάνω, ο Λειτουργός Συµµόρφωσης αποφασίσει να µην αποκαλύψει τις σχετικές πληροφορίες στη ΜΟΚΑΣ, τότε θα πρέπει να επεξηγήσει πλήρως τους λόγους για αυτή του την απόφαση. (vii) Ο Λειτουργός Συµµόρφωσης ανταποκρίνεται σε όλα τα ερωτήµατα και ζητούµενες διευκρινίσεις της ΜΟΚΑΣ και παρέχει όλες τις ζητούµενες πληροφορίες και συνεργάζεται πλήρως µε τη ΜΟΚΑΣ. (viii) Ο Λειτουργός Συµµόρφωσης φροντίζει να αποκτά τις απαιτούµενες από τα καθήκοντά του γνώσεις και εµπειρίες για τη βελτίωση των διαδικασιών έγκαιρης αναγνώρισης, πρόληψης και παρεµπόδισης των οποιωνδήποτε συναλλαγών που στοχεύουν στο ξέπλυµα παράνοµου χρήµατος. (ix) Ο Λειτουργός Συµµόρφωσης φροντίζει για την εκπαίδευση/επιµόρφωση των υπαλλήλων και εξουσιοδοτηµένων αντιπροσώπων της ΕΠΥ ΜΕΧ σε θέµατα παρεµπόδισης ξεπλύµατος παράνοµου χρήµατος και χρηµατοδότησης της τροµοκρατίας. (x) Ο Λειτουργός Συµµόρφωσης ανταποκρίνεται σε όλα τα ερωτήµατα και ζητούµενες διευκρινίσεις της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου και παρέχει όλες τις ζητούµενες πληροφορίες και συνεργάζεται πλήρως µε την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου. 3.3 Ετήσια Έκθεση του Λειτουργού Συµµόρφωσης 15. Ο Λειτουργός Συµµόρφωσης έχει το επιπρόσθετο καθήκον της ετοιµασίας Ετήσιας Έκθεσης η οποία αποτελεί το βασικό εργαλείο αξιολόγησης του βαθµού συµµόρφωσης της ΕΠΥ ΜΕΧ µε τις

17 υποχρεώσεις που επιβάλλονται από το Νόµο, τον Κανονισµό της ΕΕ και τις Οδηγίες της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου για παρεµπόδιση ξεπλύµατος παράνοµου χρήµατος και χρηµατοδότηση της τροµοκρατίας. 16. Η Ετήσια Έκθεση θα πρέπει να ετοιµάζεται εντός δύο µηνών από το τέλος κάθε ηµερολογιακού έτους (δηλαδή, µέχρι το τέλος Φεβρουαρίου το αργότερο) και να υποβάλλεται µέσω της Ανώτερης ιεύθυνσης στο ιοικητικό Συµβούλιο της ΕΠΥ ΜΕΧ. Το ιοικητικό Συµβούλιο και η Ανώτερη ιεύθυνση θα αξιολογεί και εγκρίνει την Ετήσια Έκθεση και θα λαµβάνουν όλα τα ενδεικνυόµενα µέτρα για διόρθωση οποιωνδήποτε αδυναµιών ή/και ελλείψεων που επισηµαίνονται στην Έκθεση. 17. Αντίγραφο της Ετήσιας Έκθεσης θα πρέπει επίσης να υποβάλλεται εντός των ίδιων χρονικών πλαισίων που αναφέρεται πιο πάνω, στο Τµήµα Εποπτείας και Ρυθµίσεως Τραπεζικών Ιδρυµάτων της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου. 18. Η Ετήσια Έκθεση θα καλύπτει ζητήµατα παρεµπόδισης ξεπλύµατος παράνοµου χρήµατος και χρηµατοδότησης της τροµοκρατίας και, ως ελάχιστο, θα πρέπει να περιέχει τα πιο κάτω: (i) (ii) Πληροφορίες για µέτρα που λήφθηκαν και τις εσωτερικές διαδικασίες που εισήχθηκαν για συµµόρφωση µε το Νόµο, τον Κανονισµό της ΕΕ και την Οδηγία της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου. Επισηµαίνεται ότι θα πρέπει να γίνεται ιδιαίτερη αναφορά και να δίδονται πληροφορίες για τα συστήµατα και τις διαδικασίες που εφαρµόζει η ΕΠΥ ΜΕΧ για τη διαπίστωση και εξακρίβωση της ταυτότητας πελατών, το χειρισµό των εισερχόµενων εµβασµάτων καθώς και για τη διαρκή παρακολούθηση συναλλαγών πελατών. Πληροφορίες για τους ελέγχους και επιθεωρήσεις που έχουν πραγµατοποιηθεί από το Λειτουργό Συµµόρφωσης και το Τµήµα Εσωτερικού Ελέγχου, όπου υπάρχει, στις µονάδες και εξουσιοδοτηµένους αντιπροσώπους αναφέροντας τις σηµαντικές

18 ελλείψεις και αδυναµίες που έχουν εντοπιστεί στην πολιτική, διαδικασίες και ελέγχους που εφαρµόζει η ΕΠΥ ΜΕΧ για παρεµπόδιση του ξεπλύµατος παράνοµου χρήµατος και χρηµατοδότηση της τροµοκρατίας. Σχετικά, θα πρέπει να επισηµαίνεται η σοβαρότητα των παραλείψεων ή αδυναµιών, οι κίνδυνοι που συνεπάγονται καθώς και οι ενέργειες ή/και εισηγήσεις που έχουν γίνει για λήψη διορθωτικών µέτρων για βελτίωση της κατάστασης. (iii) Τον αριθµό εσωτερικών εκθέσεων αναφοράς υποψιών για ξέπλυµα παράνοµου χρήµατος που υποβλήθηκαν από υπαλλήλους και εξουσιοδοτηµένους αντιπροσώπους της ΕΠΥ ΜΕΧ προς το Λειτουργό Συµµόρφωσης, καθώς και τυχόν σχόλια / παρατηρήσεις. (iv) Αριθµός εκθέσεων αναφοράς ύποπτων συναλλαγών που υποβλήθηκαν από το Λειτουργό Συµµόρφωσης στη ΜΟΚΑΣ και συνοπτικά στοιχεία / πληροφορίες για τους κύριους λόγους των υποψιών και τυχόν τάσεις που έχουν παρατηρηθεί. (v) Πληροφορίες αναφορικά µε τα εκπαιδευτικά σεµινάρια που παρακολούθησε ο Λειτουργός Συµµόρφωσης και για οποιοδήποτε άλλο επιµορφωτικό υλικό που παρελήφθη. (vi) Πληροφορίες αναφορικά µε την εκπαίδευση / επιµόρφωση που προσφέρθηκε στο προσωπικό και τους εξουσιοδοτηµένους αντιπροσώπους κατά τη διάρκεια του έτους, αναφέροντας: τον αριθµό των διαλέξεων/σεµιναρίων που οργανώθηκαν, τη διάρκειά τους, τον αριθµό των υπαλλήλων και εξουσιοδοτηµένων αντιπροσώπων που συµµετείχαν, τα ονόµατα και τα προσόντα των εκπαιδευτών, και κατά πόσον η διάλεξη/σεµινάριο ετοιµάστηκε ενδοεπιχειρησιακά ή προσφέρθηκε από εξωτερικό οργανισµό

19 ή συµβούλους. (vii) Εισηγήσεις για τυχόν επιπρόσθετες ανάγκες σε προσωπικό και τεχνικό εξοπλισµό µε σκοπό την επίτευξη πλήρους συµµόρφωσης µε τι απαιτήσεις του Νόµου, τον Κανονισµό της ΕΕ και την Οδηγία της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου

20 4 ΙΑ ΙΚΑΣΙΕΣ ΠΡΟΣ ΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΛΑΤΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΡΑ ΕΟΥΣΑΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑΣ 4.1 Κανονισµός (ΕΚ) αριθµ. 1781/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου περί των πληροφοριών για τον πληρωτή που συνοδεύουν τις µεταφορές χρηµατικών ποσών («Κανονισµός της ΕΕ») 19. Στις 15 Νοεµβρίου 2006, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συµβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης υιοθέτησε τον πιο πάνω Κανονισµό µε τον οποίον έχουν θεσπιστεί κανόνες σχετικά µε τις πληροφορίες για τον πληρωτή που πρέπει να συνοδεύουν τις µεταφορές των χρηµατικών ποσών µε απώτερο σκοπό την παρεµπόδιση ξεπλύµατος παράνοµου χρήµατος και χρηµατοδότηση της τροµοκρατίας. Αντίγραφο του εν λόγω Κανονισµού της ΕΕ, ο οποίος θα πρέπει να τυγχάνει πλήρους εφαρµογής από τις ΕΠΥ ΜΕΧ, επισυνάπτεται στο Παράρτηµα 5. Κυριότερη απαίτηση του Κανονισµού της ΕΕ είναι η συλλογή και η διαβίβαση ακριβών πληροφοριών σχετικά µε την ταυτότητα του πληρωτή σε όλα τα µηνύµατα για τις µεταφορές χρηµατικών ποσών που αποστέλλονται από τους παρόχους υπηρεσιών πληρωµών που λειτουργούν σε χώρες µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το άρθρο 5(1) του Κανονισµού της ΕΕ απαιτεί από τους παρόχους υπηρεσιών πληρωµών όπως εξασφαλίζουν ότι οι µεταφορές χρηµατικών ποσών συνοδεύονται από πλήρεις πληροφορίες για τον πληρωτή. Το άρθρο 4 καθορίζει ότι τα πλήρη στοιχεία σχετικά µε τον πληρωτή περιλαµβάνουν το όνοµα, τη διεύθυνση και αποκλειστικό αναγνωριστικό κωδικό ο οποίος καθιστά δυνατό τον εντοπισµό του πληρωτή. Η παράγραφος 2 του άρθρου 4 επιτρέπει την αντικατάσταση της διεύθυνσης µε την ηµεροµηνία και τον τόπο γέννησης του πληρωτή, τον αναγνωριστικό αριθµό πελάτη ή τον εθνικό αριθµό ταυτότητάς του. 20. Το άρθρο 5(4) του Κανονισµού της ΕΕ προνοεί ότι σε περίπτωση που οι µεταφορές ποσών δεν γίνονται από λογαριασµό, ο πάροχος υπηρεσιών

21 πληρωµών οφείλει να εξακριβώνει τις πληροφορίες για την ταυτότητα του πληρωτή, βάσει εγγράφων και στοιχείων που λαµβάνονται από ανεξάρτητες και αξιόπιστες πηγές, µόνο όταν η µεταφορά υπερβαίνει τα ευρώ, (ή το ισότιµο σε άλλο ξένο νόµισµα) εκτός εάν η συναλλαγή διενεργείται µε σειρά αλληλένδετων πράξεων που υπερβαίνουν συνολικά το ύψος των ευρώ ή εγείρεται υποψία για ξέπλυµα παράνοµου χρήµατος ή χρηµατοδότηση της τροµοκρατίας. Ως εκ των πιο πάνω, οι ΕΠΥ ΜΕΧ θα πρέπει όταν εκτελούν µεταφορές χρηµατικού ποσού µέχρι ευρώ να λαµβάνουν πάντοτε τις πληροφορίες για την ταυτότητα του πελάτη όπως αυτές καθορίζονται στην παράγραφο 23 πιο κάτω και να βεβαιώνονται ότι τα στοιχεία ταυτότητας που απαιτεί το άρθρο 4 του Κανονισµού της ΕΕ περιλαµβάνονται στο σχετικό µήνυµα που αποστέλλεται στον πάροχο υπηρεσιών πληρωµών του δικαιούχου. Όταν ζητείται η εκτέλεση µεταφοράς χρηµατικού ποσού πάνω από ευρώ ή σειράς αλληλέηνδετων µεταφορών από τον ίδιο πελάτη που θα υπερβαίνουν τα ευρώ, οι ΕΠΥ ΜΕΧ θα πρέπει να επαληθεύουν τις πληροφορίες ταυτότητας του πελάτη (φυσικό ή νοµικό πρόσωπο) βάσει εγγράφων δεδοµένων ή πληροφοριών που λαµβάνονται από ανεξάρτητη και αξιόπιστη πηγή (δείτε παραγράφους για φυσικά πρόσωπα και παραγράφους για νοµικά πρόσωπα.) Αντίγραφα των αποδεικτικών στοιχείων ταυτότητας πελατών πρέπει πάντοτε να κρατούνται από τις ΕΠΥ ΜΕΧ και αρχειοθετούνται ούτως ώστε να είναι δυνατός ο εκ των υστέρων έλεγχος των εγγράφων ταυτότητας πελατών. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να τηρείται αρχείο πελατών όπου θα φυλάσσονται τα αντίγραφα κατάλληλων αποδεικτικών στοιχείων ταυτότητας των πελατών που έχουν διενεργήσει µεµονωµένη µεταφορά χρηµάτων ή σειρά αλληλένδετων µεταφορών χρηµάτων που υπερβαίνουν τα ευρώ

22 4.2 Παράλειψη ή άρνηση προσκόµισης αποδεικτικών στοιχείων ταυτότητας Ο Νόµος Άρθρο 62(4) 21. Το άρθρο 62(4) του Νόµου απαιτεί όπως στην περίπτωση κατά την οποία ΕΠΥ ΜΕΧ δεν µπορεί να συµµορφωθεί µε τις διαδικασίες προσδιορισµού ταυτότητας και τα µέτρα δέουσας επιµέλειας για να διαπιστώσει ή εξακριβώσει την ταυτότητα πελάτη της, τότε δεν δύναται να εκτελέσει τη συναλλαγή, και ταυτόχρονα θα πρέπει να εξετάσει κατά πόσον ενδείκνυται, υπό τις περιστάσεις, να υποβάλει έκθεση αναφοράς υπόπτων συναλλαγών/ δραστηριοτήτων στη ΜΟΚΑΣ. 22. Παράλειψη ή άρνηση από πελάτη που αιτείται τη µεταφορά χρηµάτων να δώσει τα στοιχεία ταυτότητάς του ή να προσκοµίσει ικανοποιητικά αποδεικτικά στοιχεία ταυτότητας για µεταφορά χρηµάτων ή σειράς αλληλένδετων µεταφορών χρηµάτων για ποσό που υπερβαίνει τα ευρώ, χωρίς επαρκή δικαιολογία, πριν από την εκτέλεση της συναλλαγής, αποτελει παράγοντα ο οποίος δύναται να οδηγήσει στη δηµιουργία υποψίας ότι ο πελάτης εµπλέκεται σε δραστηριότητες ξεπλύµατος παράνοµου χρήµατος. Σε τέτοιες περιπτώσεις, οι ΕΠΥ ΜΕΧ δεν θα πρέπει να προχωρούν στην εκτέλεση της συναλλαγής ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να εξετάζουν κατά πόσον επιβάλλεται υπό τις περιστάσεις η υποβολή έκθεσης στη ΜΟΚΑΣ στη βάση των πληροφοριών που έχουν στην κατοχή τους. 4.3 Ειδικές περιπτώσεις εξακρίβωσης ταυτότητας πελατών Φυσικά πρόσωπα 23. Τα πιο κάτω στοιχεία ταυτότητας πρέπει να λαµβάνονται από όλα τα φυσικά πρόσωπα που ζητούν τη µεταφορά χρηµάτων ανεξαρτήτως του ύψους του χρηµατικού ποσού του εµβάσµατος: (i) πραγµατικό όνοµα ή/και ονόµατα (ii) διεύθυνση κατοικίας

23 (ιιι) αριθµός ταυτότητας ή διαβατηρίου και ηµεροµηνία γεννήσεως (iv) εθνικότητα 24. Οι ΕΠΥ ΜΕΧ υποχρεούνται να εξακριβώνουν την ταυτότητα φυσικού προσώπου που ζητά τη µεταφορά χρηµατικού ποσού πάνω από ευρώ ή σειράς αλληλένδετων µεταφορών που το σύνολό τους υπερβαίνει τα ευρώ ζητώντας και λαµβάνοντας είτε εθνικό διαβατήριο είτε δελτίο ταυτότητας, το οποίο φέρει τη φωτογραφία του φυσικού προσώπου, φωτοαντίγραφο του οποίου θα πρέπει να κρατείται και καταχωρείται στο αρχείο εγγράφων ταυτότητας πελατών. 25. Σε περίπτωση που ζητείται η µεταφορά χρηµατικού ποσού πάνω από ευρώ ή σειράς συνδεδεµένων µεταφορών που το σύνολο τους υπερβαίνει τα ευρώ από πελάτη που δεν είναι πολίτης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η ΕΠΥ ΜΕΧ θα πρέπει να ζητεί και να λαµβάνει, επιπρόσθετα από το δελτίο ταυτότητας ή εθνικό διαβατήριο, (i) (ii) έγκυρη άδεια προσωρινής παραµονής για σκοπούς απασχόλησης ή άδεια µετανάστευσης Α-Ε ή προσωρινή άδεια παραµονής για σκοπούς φοίτησης µαζί µε συµβόλαιο απασχόλησης σφραγισµένο από το Τµήµα Εργασίας ή Έντυπο Καταγραφής Απασχόλησης σε Ιδιωτικά Νοικοκυριά, ή έγγραφα ή στοιχεία µε βάση τα οποία τεκµηριώνεται ότι το αιτούµενο προς µεταφορά ποσό προέρχεται είτε από προηγούµενη εισαγωγή συναλλάγµατος µέσω τραπεζών που λειτουργούν στην Κύπρο είτε έχει δηλωθεί στις τελωνειακές αρχές κατά την είσοδο του πελάτη στην Κύπρο. Η ΕΠΥ ΜΕΧ λαµβάνει φωτοαντίγραφα των πιο πάνω τα οποία θα πρέπει να τηρούνται µαζί µε το δελτίο συναλλαγής. Σχετικές είναι οι εγκύκλιοι επιστολές ηµεροµηνίας 14 Νοεµβρίου 2005, 3 Ιουλίου 2008 και 2 Φεβρουαρίου 2009 του Τµήµατος Συστηµάτων Πληρωµών και Λογιστικών Υπηρεσιών της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου

24 26. Οι πιο πάνω πληροφορίες είναι επίσης αναγκαίες, πέραν του σκοπού της παρεµπόδισης ξεπλύµατος παράνοµου χρήµατος και χρηµατοδότησης της τροµοκρατίας, και για σκοπούς επίτευξης συµµόρφωσης µε τις οικονοµικές κυρώσεις που επιβάλλονται εναντίον διαφόρων χωρών και προσώπων από τα Ηνωµένα Έθνη και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Συνεπώς, θα πρέπει πάντοτε στις πληροφορίες ή στα αντίγραφα των εγγράφων που λαµβάνονται να φαίνεται ο αριθµός, ηµεροµηνία και χώρα έκδοσης του διαβατηρίου καθώς και ηµεροµηνία γέννησης του πελάτη ούτως ώστε η ΕΠΥ ΜΕΧ να είναι σε θέση να εξακριβώνει µε ακρίβεια κατά πόσον η χώρα προορισµού των χρηµάτων και ο πελάτης υπόκεινται σε οικονοµικές κυρώσεις που έχουν επιβληθεί από τα Ηνωµένα Έθνη ή την Ευρωπαϊκή Ένωση βάσει σχετικού ψηφίσµατος του Συµβουλίου Ασφάλειας των Ηνωµένων Εθνών και Κανονισµού ή Κοινής Θέσης του Συµβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης αντίστοιχα Νοµικά πρόσωπα (εταιρείες) Ο Νόµος Αρθ. 65(2) 27. Το άρθρο 65(2) του Νόµου απαιτεί για πελάτες που είναι εταιρείες ή νοµικές οντότητες να εξακριβώνεται ότι το φυσικό πρόσωπο που παρουσιάζεται να ενεργεί εκ µέρους του πελάτη είναι κατάλληλα εξουσιοδοτηµένο για αυτό το σκοπό και να προσδιορίζεται και εξακριβώνεται η ταυτότητα του. 28. Για εταιρείες που ζητούν τη µεταφορά χρηµατικού ποσού πάνω από ευρώ ή σειράς αλληλένδετων µεταφορών που το σύνολό τους υπερβαίνει τα ευρώ, η ΕΠΥ ΜΕΧ πρέπει να εξακριβώνει την ταυτότητα της εταιρείας, του φυσικού προσώπου που ενεργεί εκ µέρους της εταιρείας και του πραγµατικόυ δικαιούχου. Η ταυτότητα της εταιρείας εξακριβώνεται λαµβάνοντας όλα τα σχετικά έγγραφα πιστοποίησης που εκδίδονται από τον Έφορο Εταιρειών (πιστοποιητικά σύστασης, εγγεγραµένων µετόχων, διευθυντών και εγγεγραµένου γραφείου) καθώς και πληροφορίες για τις κύριες δραστηριότητες της. 29. Αναφορικά µε τον πραγµατικό δικαιούχο της εταιρείας, σηµειώνεται ότι ο

25 Νόµος (άρθρο 2) ορίζει ότι πραγµατικός δικαιούχος είναι το φυσικό πρόσωπο ή τα φυσικά πρόσωπα, τα οποία τελικά κατέχουν ή ελέγχουν τον πελάτη. Όσον αφορά τις εταιρείες, πραγµατικός δικαιούχος είναι: (i) (ii) το φυσικό πρόσωπο ή τα φυσικά πρόσωπα, τα οποία τελικά κατέχουν ή ελέγχουν την εταιρεία, κατέχοντας, αµέσως ή εµµέσως, ή ελέγχοντας επαρκές ποσοστό των µετοχών ή των δικαιωµάτων ψήφου της εν λόγω εταιρείας, µεταξύ άλλων, µέσω µετοχών στον κοµιστή ποσοστό ύψους 10% συν µία µετοχή θεωρείται ότι πληροί το κριτήριο αυτό, το φυσικό πρόσωπο ή τα φυσικά πρόσωπα τα οποία ασκούν κατ άλλο τρόπο έλεγχο στη διαχείριση και διοίκηση της εταιρείας. 4.4 ιαδικασίες για πελάτες υψηλού κινδύνου Εξακρίβωση ταυτότητας µε βάση τον καθ υπολογισµό κίνδυνο Ο Νόµος Άρθρο 61(2) 30. Το άρθρο 61(2) απαιτεί από τα πρόσωπα που διεξάγουν χρηµατοοικονοµικές ή άλλες δραστηριότητες, περιλαµβανοµένων των ΕΠΥ ΜΕΧ, να εφαρµόζουν τις διαδικασίες προσδιορισµού ταυτότητας και τα µέτρα δέουσας επιµέλειας ως προς τον πελάτη, αλλά επιτρέπει να καθορίζεται η έκταση των µέτρων αυτών ανάλογα µε το βαθµό κινδύνου που απορρέει από το είδος του πελάτη, της επιχειρηµατικής σχέσης, του προϊόντος ή της συναλλαγής. Επισηµαίνεται, ότι, σύµφωνα µε το Νόµο, οι ΕΠΥ ΜΕΧ θα πρέπει να είναι σε θέση να αποδείξουν στην Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου ότι η έκταση των µέτρων που λαµβάνουν είναι ανάλογη µε τους κινδύνους που αντιµετωπίζουν για τη χρήση των υπηρεσιών τους µε σκοπό τη νοµιµοποίηση εσόδων από παράνοµες δραστηριότητες ή τη χρηµατοδότηση της τροµοκρατίας. 31. Τι αποτελεί ικανοποιητικά αποδεικτικά στοιχεία ταυτότητας πελάτη, θα πρέπει να λαµβάνει υπόψη τον καθ υπολογισµό κίνδυνο ξεπλύµατος παράνοµου χρήµατος και χρηµατοδότησης της τροµοκρατίας που απορρέει από τον κάθε πελάτη. Η έκταση και ο αριθµός των ελέγχων

26 που θα διενεργηθούν για εξακρίβωση των στοιχείων ταυτότητας µπορεί να ποικίλει αναλόγως του καθ υπολογισµού κινδύνου που απορρέει από τη χώρα προέλευσης του πελάτη ή το ποιόν και τις επιχειρηµατικές ή επαγγελµατικές δραστηριότητες του πελάτη καθώς και το ύψος των συναλλαγών Πελάτες υψηλού κινδύνου Ο Νόµος Άρθρο Το άρθρο 64 του Νόµου καθορίζει τους πελάτες και επιχειρηµατικές σχέσεις υψηλού κινδύνου για τους οποίους τα πρόσωπα που διεξάγουν χηµατοοικονοµικές ή άλλες δραστριότητες οφείλουν να λαµβάνουν αυξηµένα µέτρα δέουσας επιµέλειας. Τέτοιες περιπτώσεις, σύµφωνα µε το Νόµο, αφορούν: (α) πελάτη που δεν είναι παρών για να εξακριβωθεί η ταυτότητά τους ( πελάτη εξ αποστάσεως ), (β) διασυνοριακές σχέσεις τραπεζικής ανταπόκρισης, και (γ) πολιτικά εκτεθειµένα πρόσωπα. Επιπρόσθετα από τις πιο πάνω περιπτώσεις για τις οποίες εφαρµόζονται οι διαδικασίες προσδιορισµού ταυτότητας πελατών και τα αυξηµένα µέτρα επιµέλειας που προνοούνται στο άρθρο 64 του Νόµου, η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου καθορίζει την πιο κάτω κατηγορία χωρών ως υψηλού κίνδυνου: Πελάτες από χώρες που εφαρµόζουν ανεπαρκώς τις Συστάσεις του FATF 33. Οι Συστάσεις της Οµάδας Οικονοµικής ράσης ( Financial Action Task Force on Money Laundering ) αποτελούν σήµερα τα κύρια διεθνή αναγνωρισµένα πρότυπα για την παρεµπόδιση και καταστολή δραστηριοτήτων ξεπλύµατος παράνοµου χρήµατος και χρηµατοδότησης της τροµοκρατίας. Η κυβέρνηση της Κυπριακής ηµοκρατίας έχει επίσηµα υιοθετήσει τις 40+9 Συστάσεις και έχει άµεσα διαβεβαιώσει τον Πρόεδρο της Οµάδας Οικονοµικής ράσης ότι οι αρµόδιες αρχές της

27 Κύπρου θα προβούν σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες για να διασφαλίσουν την εφαρµογή των Συστάσεων στην Κύπρο. Σχετικά, η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου έχει αναλάβει τη δέσµευση για την εφαρµογή των 40+9 Συστάσεων και όλων των άλλων πρωτοβουλιών και µέτρων της Οµάδας Οικονοµικής ράσης µε στόχο τον περιορισµό του κινδύνου χρήσης του τραπεζικού µας συστήµατος για συναλλαγές ξεπλύµατος παράνοµου χρήµατος και χρηµατοδότησης της τροµοκρατίας. 34. Σχετικά, καλούνται όλες οι ΕΠΥ ΜΕΧ όπως εφαρµόσουν τα ακόλουθα αυξηµένα µέτρα δέουσας επιµέλειας: 1. Επιδεικνύουν ιδιαίτερη προσοχή και εφαρµόζουν επιπρόσθετες διαδικασίες συνεχούς παρακολούθησης µεταφορών χρηµατικών ποσών από ή προς όφελος προσώπων που βρίσκονται σε χώρες που δεν εφαρµόζουν ή εφαρµόζουν ανεπαρκώς τις προαναφερόµενες συστάσεις. 2. Μεταφορές χρηµατικών ποσών από ή προς τις εν λόγω χώρες για τις οποίες δεν διακρίνεται προφανής οικονοµικός ή νόµιµος σκοπός, θα πρέπει να τυγχάνουν περαιτέρω διερεύνησης για στοιχειοθέτηση των οικονοµικών, εµπορικών ή επενδυτικών κινήτρων των συναλλαγών. Εάν η ΕΠΥ ΜΕΧ δεν πάρει επαρκείς πληροφορίες ή εξηγήσεις, προς πλήρη ικανοποίηση της για τη νοµιµότητα κάποιας συναλλαγής τότε θα πρέπει να υποβάλλει, µέσω του Λειτουργού Συµµόρφωσης έκθεση αποκάλυψης πληροφοριών προς τη ΜΟΚΑΣ. 35. Σχετικά, η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου θα ενηµερώνει τις ΕΠΥ ΜΕΧ, από καιρού εις καιρό, για τις χώρες που παρουσιάζονται να εφαρµόζουν ανεπαρκώς τις συστάσεις της FATF και για τις οποίες θα εφαρµόζονται αυξηµένα µέτρα επιµέλειας για µεταφορά χρηµάτων από ή προς τις εν λόγω χώρες

28 5. ΙΑ ΙΚΑΣΙΕΣ ΤΗΡΗΣΗΣ ΑΡΧΕΙΟΥ 5.1 Εισαγωγή Ο Νόµος Άρθρα 68(1) και 68(2) 36. Το άρθρο 68(1) του Νόµου απαιτεί από τα πρόσωπα που διεξάγουν χρηµατοοικονοµικές ή άλλες δραστηριότητες, περιλαµβανοµένων των ΕΠΥ ΜΕΧ, όπως τηρούν αρχεία και φυλάσσουν για περίοδο τουλάχιστον πέντε ετών τα ακόλουθα έγγραφα: (i) (ii) (iii) αντίγραφα των αποδεικτικών στοιχείων της ταυτότητας του πελάτη τα σχετικά αποδεικτικά στοιχεία και τις λεπτοµέρειες όλων των επιχειρηµατικών σχέσεων και συναλλαγών, συµπεριλαµβανοµένων εγγράφων για την καταχώρηση των συναλλαγών στα λογιστικά βιβλία και τα σχετικά έγγραφα της αλληλογραφίας µε τους πελάτες και άλλα πρόσωπα µε τους οποίους διατηρείται επιχειρηµατική σχέση. Η περίοδος των πέντε ετών υπολογίζεται µετά την εκτέλεση των συναλλαγών ή την περάτωση της επιχειρηµατικής σχέσης. Ο Νόµος Άρθρο 68(3) 37. Σύµφωνα µε το άρθρο 68(3) του Νόµου, οι ΕΠΥ ΜΕΧ οφείλουν να διασφαλίζουν ότι όλα τα έγγραφα που αναφέρονται πιο πάνω τίθενται έγκαιρα και χωρίς καθυστέρηση στη διάθεση της ΜΟΚΑΣ και της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου για σκοπούς εκτέλεσης των καθηκόντων που τους αναθέτει ο Νόµος. 38. Περαιτέρω, οι ΕΠΥ ΜΕΧ οφείλουν όπως εφαρµόζουν αυτοµατοποιηµένα συστήµατα διευθυντικής πληροφόρησης που καθιστούν δυνατή την έγκαιρη ενηµέρωση της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου και της ΜΟΚΑΣ ως προς το εάν κατά τη διάρκεια των τελευταίων πέντε ετών είχαν προσφέρει υπηρεσίες πληρωµών σε συγκεκριµένα φυσικά ή νοµικά πρόσωπα καθώς και ως προς το είδος αυτών των πληρωµών

29 39. Η ΜΟΚΑΣ χρειάζεται να εντοπίζει µε επαρκή στοιχεία τη διαδροµή του παράνοµου χρήµατος και να διαµορφώνει το οικονοµικό πορτρέτο του υπό διερεύνηση λογαριασµού και πελάτη. Για να µπορέσει να πετύχει τα πιο πάνω, οι ΕΠΥ ΜΕΧ θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι µέσα στα πλαίσια της διερεύνησης µιας ύποπτης συναλλαγής από τη ΜΟΚΑΣ, θα είναι σε θέση να παράσχουν έγκαιρα τις πιο κάτω πληροφορίες για τον πληρωτή σε σχέση µε συγκεκριµένες συναλλαγές µεταφοράς χρηµάτων: 1. τον τύπο, το νόµισµα και το ποσό της συναλλαγής, 2. τον τρόπο µε τον οποίο τα χρήµατα έχουν πληρωθεί ή αποσυρθεί, δηλαδή µετρητά, επιταγές, ηλεκτρονικά εµβάσµατα κτλ, 3. τα στοιχεία ταυτότητας του πληρωτή, 4. τον προορισµό των χρηµάτων, και 5. τη φύση των οδηγιών και της εξουσιοδότησης που έχουν δοθεί. 5.2 Εισερχόµενα εµβάσµατα χρηµάτων Κανονισµός (ΕΚ) Αριθ. 1781/ Αναφορικά µε το πιο πάνω θέµα, οι ΕΠΥ ΜΕΧ εφαρµόζουν τα άρθρα 9 και 10 του Κανονισµού της ΕΕ περί των πληροφοριών για τον πληρωτή που συνοδεύουν τις µεταφορές χρηµατικών ποσών που δηµοσιεύτηκε στην Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 8 εκεµβρίου, 2006 (ΕΕ L 345 της σ.1). Αντίγραφο του Κανονισµού της ΕΕ επισυνάπτεται στο Παράρτηµα Οι ΕΠΥ ΜΕΧ θα πρέπει να εφαρµόσουν διαδικασίες ούτως ώστε να εντοπίζουν και χειρίζονται έγκαιρα εισερχόµενα εµβάσµατα χρηµάτων που δεν συνοδεύονται από πλήρη στοιχεία για τον εντολέα, όπως αυτά καθορίζονται στον πιο πάνω Κανονισµό. 42. Σε περίπτωση που ΕΠΥ ΜΕΧ διαπιστώσει, τη στιγµή που παραλαµβάνει τα µεταφερθέντα χρηµατικά ποσά, ότι οποιοδήποτε από τα απαιτούµενα στοιχεία παραλείπεται από το µήνυµα ή το έντυπο πληρωµής που συνοδεύει τα εισερχόµενα εµβάσµατα χρηµάτων, τότε η ΕΠΥ ΜΕΧ θα

30 πρέπει είτε να απορρίψει τη µεταφορά είτε να επικοινωνήσει µε τον πάροχο υπηρεσιών πληρωµών του εντολέα και να απαιτήσουν αποκάλυψη των ελλειπόντων στοιχείων για τον πληρωτή. Εάν ο πάροχος υπηρεσιών πληρωµών του εντολέα αρνηθεί ή αδυνατεί να παράσχει τα απαιτούµενα στοιχεία, τότε η ΕΠΥ ΜΕΧ δύναται να αποφασίσει να µην αποδεχθεί το εισερχόµενο έµβασµα και να το επιστρέψει στον πάροχο υπηρεσιών πληρωµών του εντολέα. Ανεξαρτήτως των ενεργειών που θα προβεί, η ΕΠΥ ΜΕΧ θα πρέπει πάντοτε να εξετάζει κατά πόσον η απουσία ολοκληρωµένων στοιχείων για τον εντολέα εγείρει υποψίες για ξέπλυµα παράνοµου χρήµατος ή χρηµατοδότηση της τροµοκρατίας οπότε και υποβάλει σχετική αναφορά προς τη ΜΟΚΑΣ. Όταν ο πάροχος υπηρεσιών πληρωµών του εντολέα παραλείπει συστηµατικά να παράσχει τις απαιτούµενες πληροφορίες για τον πληρωτή, οι ΕΠΥ ΜΕΧ θα πρέπει να λαµβάνουν µέτρα τα οποία περιλαµβάνουν την έκδοση προειδοποιήσεων και τον καθορισµό προθεσµίας πριν αποφασισθεί ο περιορισµός ή ο τερµατισµός της επιχειρηµατικής σχέσης µε το συγκεκριµένο πάροχο υπηρεσιών πληρωµών. Ο Νόµος Άρθρο Σηµειώνεται ότι το άρθρο 71 του Νόµου προνοεί ότι η µη εκτέλεση ή η καθυστέρηση εκτέλεσης οποιασδήποτε συναλλαγής για λογαριασµό πελάτη, από πρόσωπο που διεξάγει χρηµατοοικονοµικές ή άλλες δραστηριότητες, λόγω µη παροχής επαρκών στοιχείων ή πληροφοριών, για τη φύση της συναλλαγής ή/και τα εµπλεκόµενα µέρη, όπως απαιτείται από οδηγίες της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου ή του Κανονισµού της ΕΕ, δε θα λογίζεται ως παράβαση οποιασδήποτε συµβατικής ή άλλης υποχρέωσης του εν λόγω προσώπου προς τον πελάτη του. Ως εκ τούτου, άρνηση της ΕΠΥ ΜΕΧ να εκτελέσει εισερχόµενο έµβασµα και να πληρώσει το δικαιούχο του εµβάσµατος όταν συντρέχουν οι λόγοι του άρθρου 71 του Νόµου ή του Κανονισµού της ΕΕ, δεν εγείρει οποιαδήποτε νοµική απαίτηση για αποζηµιώσεις από το δικαιούχο

31 6.ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΦΟΡΑ ΥΠΟΠΤΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ / ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ 6.1 Εισαγωγή 44. Παρόλο που είναι δύσκολο να δοθεί ορισµός της ύποπτης συναλλαγής καθώς οι τύποι των συναλλαγών που µπορεί να χρησιµοποιηθούν από τους εγκληµατίες που προβαίνουν σε ξέπλυµα παράνοµου χρήµατος ή χρηµατοδοτούν την τροµοκρατία είναι σχεδόν απεριόριστοι, µια ύποπτη συναλλαγή είναι συνήθως ασυµβίβαστη µε τις γνωστές και νόµιµες εργασίες του πελάτη ή τις προσωπικές του δραστηριότητες ή µε το συνηθισµένο ύψος συναλλαγών του συγκεκριµένου πελάτη. Συνεπώς, είναι επιτακτική ανάγκη οι ΕΠΥ ΜΕΧ να προσπαθούν να µαθαίνουν για τις επαγγελµατικές/επιχειρηµατικές δραστηριότητες των πελατών τους ούτως ώστε να είναι σε θέση έγκαιρα να αναγνωρίζουν ότι µια µεταφορά ή σειρά µεταφορών χρηµάτων βρίσκεται σε δυσαρµονία µε το συνηθισµένο κύκλο συναλλαγών και δραστηριοτήτων, ενός συγκεκριµένου πελάτη. 6.2 Παραδείγµατα ύποπτων συναλλαγών/δραστηριοτήτων 45. Ερωτήµατα που µπορούν να εγερθούν όταν η ΕΠΥ ΜΕΧ θα πρέπει να αποφασίσει κατά πόσον µια συναλλαγή πελάτη είναι ύποπτη ή όχι είναι τα ακόλουθα: - Είναι το µέγεθος του µεταφερόµενου χρηµατικού ποσού δυσανάλογο µε την οικονοµική κατάσταση και τις συνήθεις δραστηριότητες του πελάτη; - Είναι η µεταφορά λογική µέσα στα πλαίσια των επιχειρηµατικών, επαγγελµατικών ή προσωπικών δραστηριοτήτων του πελάτη; 46. Επαρκής καθοδήγηση θα πρέπει να δοθεί στο προσωπικό και τους εξουσιοδοτηµένους αντιπροσώπους της ΕΠΥ ΜΕΧ για να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν µια ύποπτη συναλλαγή. Κατάλογος που περιέχει παραδείγµατα υπόπτων συναλλαγών/δραστηριοτήτων επισυνάπτεται στο Παράρτηµα 4 της Οδηγίας. Να σηµειωθεί ότι ο εν λόγω κατάλογος δεν

32 είναι εξαντλητικός, ούτε περιέχει όλα τα είδη συναλλαγών που πιθανόν να χρησιµοποιηθούν, και πρέπει συνεχώς να επικαιροποιείται και να προσαρµόζεται στις καταστάσεις και τους νέους τρόπους και µεθόδους που χρησιµοποιούνται για το ξέπλυµα παράνοµου χρήµατος και τη χρηµατοδότηση της τροµοκρατίας. Παρόλα αυτά, ο σχετικός κατάλογος µπορεί να βοηθήσει τις ΕΠΥ ΜΕΧ, τους υπαλλήλους και εξουσιοδοτηµένους αντιπροσώπους τους στην αναγνώριση των πιο κύριων τρόπων µε τους οποίους ξεπλένεται το παράνοµο χρήµα και χρηµατοδοτείται η τροµοκρατία. Η επισήµανση από τις ΕΠΥ ΜΕΧ οποιασδήποτε από τις συναλλαγές που παρατίθενται στο εν λόγω παράρτηµα πρέπει να αποτελεί αντικείµενο περαιτέρω έρευνας και αιτία αναζήτησης επιπρόσθετων πληροφοριών ή/και εξηγήσεων αναφορικά µε την πηγή και προέλευση των χρηµάτων, τη φύση και τον οικονοµικό/εµπορικό σκοπό της συναλλαγής καθώς και των γεγονότων που συνδέονται µε τη συγκεκριµένη δραστηριότητα. 6.3 Εσωτερική αναφορά ύποπτων συναλλαγών/δραστηριοτήτων Ο Νόµος Άρθρο Σύµφωνα µε το άρθρο 27 του Νόµου αποτελεί αδίκηµα για οποιοδήποτε πρόσωπο το οποίο κατά τη διάρκεια της απασχόλησης, επαγγέλµατος ή επιχείρησής του αποκτά πληροφορίες µε τις οποίες δηµιουργεί γνώση ή εύλογη υποψία ότι άλλο πρόσωπο ενέχεται σε ξέπλυµα παράνοµου χρήµατος ή χρηµατοδότησης της τροµοκρατίας, εάν δεν αποκαλύψει αυτές τις πληροφορίες, µόλις είναι ευλόγως δυνατό, µετά που περιέρχονται στην αντίληψη του στη ΜΟΚΑΣ. Παράλειψη αποκάλυψης πληροφοριών κάτω από αυτά τα γεγονότα τιµωρείται µε φυλάκιση που δεν υπερβαίνει τα πέντε (5) χρόνια ή µε χρηµατικό πρόστιµο που δεν υπερβαίνει τα ευρώ ή και τις δύο ποινές µαζί. Ο Νόµος Άρθρο Στις περιπτώσεις εργοδοτουµένων οργανισµών που προσφέρουν χρηµατοοικονοµικές υπηρεσίες, περιλαµβανοµένων των ΕΠΥ ΜΕΧ, ο Νόµος αναγνωρίζει, σύµφωνα µε το άρθρο 26 του Νόµου, ότι η εσωτερική αναφορά στο Λειτουργό Συµµόρφωσης συνιστά εκπλήρωση της νοµικής υποχρέωσης για αποκάλυψη πληροφοριών που απορρέουν

33 από το άρθρο 27. ηλαδή, εφόσον ο υπάλληλος ή εξουσιοδοτηµένος αντιπρόσωπος έχει αναφέρει τις υποψίες του στο Λειτουργό Συµµόρφωσης, αυτός θεωρείται ότι έχει ανταποκριθεί πλήρως στις νοµικές τους υποχρεώσεις που απορρέουν από το άρθρο 27. Ως εκ τούτου, οι ΕΠΥ ΜΕΧ θα πρέπει να βεβαιώνονται ότι όλοι οι υπάλληλοι και εξουσιοδοτηµένοι αντιπρόσωποι τους γνωρίζουν τις νοµικές υποχρεώσεις τους και το πρόσωπο (δηλαδή το Λειτουργό Συµµόρφωσης) στον οποίο θα αναφέρουν τις γνώσεις ή υποψίες τους για το ξέπλυµα παράνοµου χρήµατος ή χρηµατοδότηση της τροµοκρατίας. 49. Από τη στιγµή της υποβολής της Εσωτερικής Έκθεσης αναφοράς, όλες οι µετέπειτα αιτήσεις για µεταφορές χρηµάτων του εµπλεκόµενου πελάτη θα πρέπει να αναφέρονται και να εκτελούνται κατόπιν έγκρισης του Λειτουργού Συµµόρφωσης. 6.4 Εκθέσεις Αναφοράς προς τη ΜΟΚΑΣ Ο Νόµος Άρθρο Το άρθρο 70 του Νόµου απαιτεί από τα πρόσωπα που διεξάγουν χρηµατοοικονοµικές ή άλλες δραστηριότητες όπως αποφεύγουν τη διενέργεια συναλλαγών, για τις οποίες γνωρίζουν ή υποπτεύονται ότι συνδέονται µε αδικήµατα νοµιµοποίησης εσόδων από παράνοµες δραστηριότητες ή χρηµατοδότησης της τροµοκρατίας, προτού αναφέρουν την υποψία τους στη ΜΟΚΑΣ σύµφωνα µε τα άρθρα 27 και 69 του Νόµου. Όπως αναφέρεται πιο πάνω, η υποχρέωση αναφοράς στη Μονάδα περιλαµβάνει και απόπειρα διενέργειας τέτοιων ύποπτων συναλλαγών. Αν η αποφυγή της διενέργειας της συναλλαγής είναι αδύνατη ή ενδέχεται να εµποδίσει τη δίωξη των προσώπων υπέρ των οποίων διενεργείται η εικαζόµενη νοµιµοποίηση εσόδων ή χρηµατοδότηση της τροµοκρατίας τότε η ΜΟΚΑΣ θα πρέπει να ενηµερωθεί αµέσως µετά τη συναλλαγή. 51. Όλες οι εκθέσεις των Λειτουργών Συµµόρφωσης προς τη ΜΟΚΑΣ πρέπει να αποστέλλονται ή παραδίδονται στην πιο κάτω διεύθυνση: