Τα βήματα για την εδραίωση μιας κουλτούρας Διασφάλισης Ποιότητας στα Α.Ε.Ι.

Transcript

1 Τα βήματα για την εδραίωση μιας κουλτούρας Διασφάλισης Ποιότητας στα Α.Ε.Ι. Αλεξάνδρειο ΤΕΙ Θεσσαλονίκης 2013 Θεοδωράκης Γιάννης Παν. Θεσσαλίας

2 Η διαμόρφωση κουλτούρας ποιότητας στα ΑΕΙ Η εστίαση στη διαρκή αναζήτηση της καλύτερης δυνατής ποιότητας, σε στάσεις και αξίες που μας οδηγούν σε διαρκή βελτίωση. Η ευθύτητα, η ειλικρίνεια, η εποικοδομητική κριτική, η αντικειμενικότητα, η συστηματικότητα, η λύση προβλημάτων, η καινοτομία, η συλλογικότητα. (Lucien Bollaert, 2012)

3 Η κουλτούρα της ποιότητας Η ΔΠ στα ελληνικά ΑΕΙ απαιτεί σαφές όραμα, αποστολή, στόχους, και στρατηγικό σχεδιασμό του: ιδρύματος τμημάτων Προγραμμάτων. Η ΔΠ είναι διαρκής ζωντανή, χωρίς τέλος διαδικασία

4 Γιατί θέλουμε τη ΔΠ; Ποιότητα στη διδασκαλία, στη μάθηση, αλλά και στην έρευνα Διοικούντες, ακαδημαϊκό προσωπικό, φοιτητές, διοικητικό προσωπικό, αλληλοεμπλέκονται. Απαιτείται πάθος και έμπνευση από όλους και διαρκής ενασχόληση Μεθοδολογία, όργανα εργαλεία, Συστήματα ελέγχου και καταγραφής Ποσοτικά και ποιοτικά δεδομένα Κατάλληλα πρόσωπα, επιτροπές για τη διδασκαλία, την έρευνα, τις υπηρεσίες κλπ

5 Γιατί μια κουλτούρα της ποιότητας; Να γινόμαστε καλύτεροι!! Σήμερα διεθνώς είναι γνωστές Και πολιτικές, και διαδικασίες και στάνταρ, Όλα τα μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας έχουν ρόλους Οι φοιτητές πρέπει να αξιολογούνται με γνωστά κριτήρια, δημοσιευμένα και ελεγχόμενα από τρίτους, εξωτερικούς κριτές, ο τρόπος αξιολόγησης, η ποσότητα της ύλης του μαθήματος, οι πιστωτικές μονάδες κλπ Οι διδάσκοντες πρέπει να επιμορφώνονται να διδάσκουν, να ανανεώνουν το υλικό τους κλπ. Το διδακτικό υλικό των φοιτητών, η δομή των προγραμμάτων σπουδών κλπ, να είναι ποιοτικά, επαρκή, κατάλληλα κλπ.

6 Η κουλτούρα της ποιότητας Καλές διαδικασίες ΔΠ είναι δείκτης εσωτερικής δημοκρατίας. Τα πανεπιστήμια χρειάζονται αυτονομία, η οποία όμως καταχτιέται μέσω των μηχανισμών ΔΠ. Να υπάρχει υψηλή απόδοση, οικονομία χρόνου, ρυθμός, έμπνευση για ομαδική δουλειά, προνοητικότητα, ευελιξία Προσοχή στη γραφειοκρατία Να είναι απλή αλλά όχι απλοϊκή, καλά τεκμηριωμένη και συγχρονισμένη ορχήστρα Και να ακολουθούνται «Standards and Guideline for Quality Assurance in the European Higher Education Area»

7 Βήματα. Πως δημιουργείται κλίμα παρακίνησης και αριστείας; προκήρυξη διαγωνισμών επιβράβευσης ατόμων, ερευνητικών ομάδων ή τμημάτων για εξαιρετικές ακαδημαϊκές επιδόσεις, για εξαίρετη διδασκαλία, για οργάνωση ξενόγλωσσων προγραμμάτων, για προσέλκυση προπτυχιακών, μεταπτυχιακών και διδακτορικών φοιτητών από άλλες χώρες, για ετοιμασία πρωτότυπου ψηφιακού διδακτικού υλικού, για προετοιμασία μαθημάτων για διδασκαλία εξ αποστάσεων κλπ.

8 Βήματα. Αξιολόγηση προσωπικού. Να διασφαλίζεται η ποιότητα των μητρώων για τις κρίσεις των μελών ΔΕΠ, και όχι απλά να εφαρμόζουμε το νόμο, και παραβλέπουμε την ουσιαστική αξία των κριτών. Να υπάρχουν κριτήρια εξέλιξης των μελών ΔΕΠ πέρα από αυτά που υπαγορεύει ο νόμος και οι παρέες.

9 Βήματα Μεταπτυχιακά πως διασφαλίζεται η ποιότητα; Να ανανεώνεται συχνά το περιεχόμενο του προγράμματος, των μαθημάτων κλπ. Πόσο καλές εργασίες Μάστερ και PhD βγαίνουν, πόσο καλοί είναι οι φοιτητές, κλπ

10 Βήματα Μεταπτυχιακά πως διασφαλίζεται η ποιότητα; Να γίνεται έρευνα σκοπιμότητας, βιωσιμότητας, κλπ, πριν ξεκινήσουμε ένα νέο Μεταπτυχιακό ή προπτυχιακό πρόγραμμα. Επιλογή διδασκόντων. Ελληνόγλωσσα ή ξενόγλωσσα;

11 Τα βήματα της ποιότητας Είναι αναγκαία η άποψη των φοιτητών για τη διδασκαλία, το προσωπικό, τις υπηρεσίες, το πρόγραμμα σπουδών, την επαγγελματική τους αποκατάσταση, τη γνώμη τους για το τμήμα και το πανεπιστήμιο χρόνια μετά. Αποφάσεις με βάση πραγματικά δεδομένα

12 Τα βήματα της ποιότητας στη διδασκαλία καθηγητής Μάθημα πως βελτιώνεται; Πώς γίνεται ποιοτικό; Εκπαιδευτικό υλικό ΜΟΔΙΠ Aims and objectives, ECTS etc. Τμήμα Εξωτερικοί κριτές προστατεύουν από αυθαιρεσίες εξασφαλίζουν διαφάνεια, ισορροπία Γνώμη φοιτητών/ δεν είναι και οι καλύτεροι κριτές

13 Βήματα ποιότητας Εξωτερικοί αξιολογητές. Εξωτερικοί κριτές για την αξιολόγηση των φοιτητών. Να καλούνται εξωτερικοί κριτές για ένα πρόγραμμα που σχεδιάζεται, ή ένα πρόγραμμα που δεν έχει αλλάξει μετά από 5 χρόνια Οι εξωτερικοί αξιολογητές πρέπει να είναι απόλυτα ανεξάρτητοι

14 Βήματα σε επίπεδο ιδρύματος Τμήματα που δεν διάβασαν τα σχόλια των διεθνών αξιολογητών Τμήματα που διάβασαν αλλά δεν μελέτησαν/ Τμήματα που μελέτησαν αλλά δεν προέβησαν σε αλλαγές/ Εσχάτως γίνονται αλλαγές αλλά δυστυχώς λόγω της μείωσης του προσωπικού χωρίς όραμα, και χωρίς στρατηγική

15 Βήματα για τα προγράμματα σπουδών Ποιος πρέπει να είναι ο αριθμός των απαιτούμενων μαθημάτων για τη λήψη πτυχίου; Η αξιολόγηση προγράμματος σπουδών και διδασκόντων από τους αποφοίτους, πριν την λήψη του πτυχίου τους. Η προσαρμογή των προγραμμάτων σπουδών με τις ανάγκες της κοινωνίας. Οι πολλές ώρες θεωρίας, σε βάρος των εργαστηριακών μαθημάτων, Ο μεγάλος αριθμός μαθημάτων που διδάσκεται με παραδοσιακό τρόπο. Η πρακτική άσκηση Πίεση των φοιτητών με πολλές ώρες, μαθήματα απλωμένα και σε βάθος.

16 Τα βήματα σε επίπεδο ιδρύματος Ακολουθώντας τις αρχές της ΑΔΙΠ ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΕΙΣ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΣΕ 10 ΑΠΟ ΤΑ 16 ΤΜΗΜΑΤΑ 2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ 4 ΗΜΕΡΙΔΕΣ ΜΟΔΙΠ ΤΜΗΜΑΤΩΝ 1 ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΕΙΣ ΜΕΤΑΞΥ ΜΟΔΙΠ ΚΑΙ ΚΑΘΕΝΟΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΞΕΧΩΡΙΣΤΑ

17 Βήματα για καλά πληροφοριακά συστήματα. Μη γραφειοκρατικά Εστιασμένα στα ουσιαστικά. Αξιοποίηση συναφών πληροφοριακών συστημάτων Το κόστος της δουλειάς που πρέπει να γίνει.

18 Βήματα, μελέτη σε βάθος των σχετικών δεικτών ΤΜΗΜΑ Σύνολο μελών ΔΕΠ Μέλη Ε.Ε.ΔΙ.Π. Τεχνικό προσωπικό εργαστηρίων Διοικητικό προσωπικό Ενεργοί προπτυχιακοί Μεταπτυχιακοί φοιτητές Υποψήφιοι Διδάκτορες Σχέση μελών ΔΕΠ /προπτυχι. φοιτητών Σχέση μελών ΔΕΠ /μεταπτυχιακώ ν φοιτητών Σχέση μελών ΔΕΠ /υποψηφίων διδακτόρων αγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης /47,2 1/3,4 1,2 γωγικό Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης /23,8 1/3,7 1/1,8 Παιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγής /27,9 1/3,7 1/2,5 τορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας /36,7 1/3,1 1/2 Πολιτικών Μηχανικών /28,9 1/2,9 1/2,9 χανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης /22,7 1/4,6 1/4,6 Μηχανολόγων Μηχανικών /28,5 1/3,5 1/3,6 Αρχιτεκτόνων Μηχανικών /23,8 1/1,8 1/0,9 νικών Η/Υ, Τηλεπικοινωνιών και Δικτύων /41,5 1/2,2 1/2 εωπονίας Ιχθυολογίας και Υδάτινου Περιβάλλοντος /16,7 1/1,3 1/0,6 νίας Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος /16,1 1/2,2 1/2,3 Ιατρικής /4,6 1/4,7 1/4,7 Κτηνιατρικής /11,3 1/0,4 1/1,4

19 Βήματα Τι είναι αποδεκτό; αναλογίες φοιτητών διοικητικού προσωπικού, δύσκολες στα περισσότερα τμήματα. Μέλη ΔΕΠ προς φοιτητές; Διοικητικοί προς φοιτητές ή ΔΕΠ Και ποια είναι τα ασφαλή όρια;

20 Βήματα για πολιτική ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Πως το αναλύουμε; Όχι ισοπέδωση. Αναλογικά ανά ΔΕΠ. Ανά γνωστική περιοχή

21 Βήματα κατά της ισοπέδωσης. Κάθε επιστημονική περιοχή πρέπει να αντιμετωπίζεται διαφορετικά. Κάθε επιστημονική περιοχή έχει τη βαρύτητά της.

22 Βήματα για την έρευνα Αξιολόγηση δημοσιεύσεων. Τι να αξιολογούμε από αυτό; Μόνο τάσεις. Το ΕΚΤ και τα πανεπιστήμια να μην αδικούν κάποιες επιστήμες. Όχι μόνο άρθρα. Βιβλία, μονογραφίες, καλλιτεχνικά έργα, εκθέσεις Κάθε τμήμα να μην ανοίγεται σε πολλές περιοχές έρευνας ταυτόχρονα, να εστιάζεται σε λίγες, και συνεργασία μεταξύ μελών ΔΕΠ και εργαστηρίων. Να αναπτυχθεί προβληματισμός για το που πρέπει να γίνει η εστίαση της έρευνας τα επόμενα χρόνια (νέοι τομείς)

23 Τα βήματα της ποιότητας στην έρευνα Ερευνητές Ερευνητικές περιοχές Πολιτική διδακτορικών postdoc etc Τμήμα ΜΟΔΙΠ Κώδικες, ethics etc. Επιτροπή ερευνών Ομάδες expert εκτός πανεπιστημίου Καταγραφή ερευνητικού έργου/ πέρα από κλασικές βάσεις

24 Βήματα για το ίδρυμα. Αξιοποίηση δεικτών απορρόφηση στην αγορά εργασίας Διαφάνεια στις αποφάσεις των οργάνων. Δημοσιοποίηση όλων. Αποδοχή και προώθηση των διαδικασιών εσωτερικής και εξωτερικής αξιολόγησης

25 Βήματα σε εθνικό επίπεδο Εθνικό σύστημα ranking/ ανά γνωστική περιοχή/ με πολλαπλά κριτήρια ποσοτικά και ποιοτικά. Τα ΑΕΙ πρέπει να συνεργασθούν σε καλές πρακτικές.

26 Βήματα ΔΠ σε επίπεδο ΜΟΔΙΠ Να ελέγχεται σε ετήσια βάση, από επιτροπή του ιδρύματος: το outline περιεχόμενο των μαθημάτων, η κατανομή των πιστωτικών μονάδων, οι στόχοι, η αποστολή τους, και τα μαθησιακά αποτελέσματα των προγραμμάτων προπτυχιακών και μεταπτυχιακών. Οι μαθησιακοί στόχοι των μαθημάτων Οι οδηγοί σπουδών, οι ιστοσελίδες κλπ.

27 Βήματα αναγκαία για την ποιότητα ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΟΧΙ ΠΡΟΤΥΠΟΙ

28 Η θετική πλευρά των πραγμάτων. Η ποιότητα στα εκπαιδευτικά ιδρύματα είναι πρωτίστως εσωτερική υπόθεση Προχωράμε με αργά βήματα. Αλλά τα μικρά καθημερινά βήματα για ατομική και συλλογική βελτίωση οδηγούν στην επίτευξη των στόχων μας Ένα καλό περιβάλλον ΔΠ δημιουργεί άμιλλα μεταξύ τμημάτων και πανεπιστημίων και πάει τα πράγματα μπροστά. Έτσι κερδίζουν και τα πανεπιστήμια, και η χώρα. Η αξιολόγηση έχει μια δυναμική πολύ πιο ισχυρότερη από τους σχετικούς νόμους. Μέσω της ΔΠ γινόμαστε καλύτεροι στη διδασκαλία και την έρευνα. Η ΔΠ είναι πρωτίστως διαδικασία εσωτερικής ενεργοποίησης, αυτοκριτικής, και αυτοβελτίωσης, Οδηγεί σε ένα πανεπιστήμιο αποτελεσματικό και χρήσιμο στη χώρα και την κοινωνία.