Ο Τεκτονισμός και η Παρισινή Κομμούνα του 1871

Transcript

1 Ο Τεκτονισμός και η Παρισινή Κομμούνα του

2 Θερμοπύλες Τιμή σ εκείνους όπου στην ζωή των ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες. Ποτέ από το χρέος μη κινούντες δίκαιοι κ ίσιοι σ όλες των τες πράξεις, αλλά με λύπη κιόλας κ ευσπλαχνία γενναίοι οσάκις είναι πλούσιοι, κι όταν είναι πτωχοί, πάλ εις μικρόν γενναίοι, πάλι συντρέχοντες όσο μπορούνε πάντοτε την αλήθεια ομιλούντες, πλην χωρίς μίσος για τους ψευδομένους. Και περισσότερη τιμή τούς πρέπει όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν) πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος, κ οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε. Κ.Π. Καβάφης Εισαγωγή Ο Γαλλο-Πρωσικός πόλεμος του Η πολιορκία 18 Μάρτη Από τις 28 Μάρτη μέχρι το τέλος Η Ματωμένη Εβδομάδα Η κοινωνική πολιτική της Κομμούνας Τα διατάγματα Ο ρόλος του Τεκτονισμού στα γεγονότα της Παρισινής Κομμούνας... Μετά τη Κομμούνα Σήμερα... 2

3 Εισαγωγή: Ο όρος Παρισινή Κομμούνα εμφανίστηκε, αρχικά, αναφερόμενος στην κυβέρνηση του Παρισιού κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης του Ο όρος ωστόσο έχει πλέον συνδεθεί αναμφίβολα με την σοσιαλιστικής κατεύθυνσης εξέγερση που πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι από τις 18 Μάρτη του 1871 έως τις 28 Μάη του ίδιου έτους. Επρόκειτο για μία επαναστατική απόπειρα της εργατικής τάξης να πάρει την εξουσία στα χέρια της σε τοπικό επίπεδο, καταργώντας τις συγκεντρωτικές δομές του κράτους και προσπαθώντας συνάμα να λειτουργήσει μία άμεση δημοκρατία. Θεωρείται, και αυτό δεν είναι τυχαίο, ένα από τα σημαντικότερα ιστορικά γεγονότα των τελευταίων δύο αιώνων. Κατά τη διάρκεια των γεγονότων της Κομμούνας, συνέβη ακόμα ένα μοναδικό και σημαντικό ιστορικό γεγονός. Ήταν η οργανωμένη συμμετοχή των Παριζιάνων Ελευθεροτεκτόνων, με την Τεκτονική τους ιδιότητα, στα γεγονότα της Κομμούνας. Σήμερα μετά από 142 χρόνια, παρουσιάζονται γιά Πρώτη Φορά στο Ελληνικό κοινό, όλα τα περιστατικά αυτής της συμμετοχής, καθώς και ό,τι τα ακολούθησε. Θα πρέπει να δηλωθεί από την αρχή, κάτι το οποίο δεν είναι ευρύτερα γνωστό, ακόμα και ανάμεσα στους Τέκτονες. Ο Ελευθεροτεκτονισμός δεν υπήρξε ποτέ ένα ενιαίο κίνημα! Τουλάχιστον από το 1737 και μετά. Για να γίνουν κατανοητά τα γεγονότα θα πρέπει να εξετάσουμε, εν συντομία, την γέννηση του Τεκτονικού κινήματος και τη πορεία του έως το 1871, δίνοντας μία μεγαλύτερη βαρύτητα στη Γαλλία και τη περίοδο Ο Τεκτονισμός γεννήθηκε στην Αγγλία, γύρω στο 1630, την ίδια περίπου περίοδο με την αστική τάξη. Σύμφωνα με τις σύγχρονες κοινωνιολογικές θεωρίες και πιο συγκεκριμένα αυτή του γερμανού κοινωνιολόγου και φιλοσόφου Γιούργκεν Χάμπερμας (J.Habermas), ο Τεκτονισμός αποτέλεσε μία εκδήλωση της «Δημόσιας Σφαίρας» της εποχής. Δημιουργείται όταν οι «gentlemen», αρχίζουν να συχνάζουν σε χώρους οι οποίοι είναι κοινοί με τους «workmen». Εκεί βλέπουν κάποιες ομάδες κτιστών/λιθοδόμων να διασκεδάζουν συντρώγοντας. Οι αστοί εμπνέονται από το εύθυμο συντεχνιακό κλίμα, την αδελφοσύνη και την αλληλεγγύη των τεχνιτών. Έχοντας οικονομική άνεση, δεν τους είναι δύσκολο να γίνουν «αποδεκτοί», να ενταχθούν στην παρέα και να διασκεδάσουν μαζί τους. Αργότερα, κάποια στιγμή, θα σχηματίσουν τις δικές τους αμιγώς αστικές συντροφιές, στις οποίες, κατά τη διάρκεια των τακτικών τους συνεδριάσεων, θα «υποκρίνονται» τους κτίστες. Η οργανωτική πλατφόρμα που θα χρησιμοποιήσει ο νεογέννητος Τεκτονισμός είναι αυτή του τόπου συγκέντρωσης των Στοών, δηλαδή των καφενείων [coffee houses] και των ταβερνών. Έτσι γεννήθηκε μία ακόμα λέσχη, ανάμεσα στις τόσες άλλες αδελφότητες, λέσχες και οργανώσεις της ίδιας περιόδου στην Αγγλία, που το εκκεντρικό στοιχείο ήταν ο κοινός μεταξύ τους τόπος και η αναψυχή ο σκοπός τους. Ο Τεκτονισμός, όπως και οι υπόλοιπες λέσχες, επινοεί μία αρχαία αλλά και ευγενική καταγωγή, με σκοπό να ενθαρρύνει την ένταξη νέων μελών. Θα αποκτήσει μυστικά σημεία αναγνώρισης και διακριτικά εμβλήματα όπως έχουν και οι άλλες λέσχες (π.χ. τα μέλη της λέσχης της «Πράσινης Ταινίας» φορούσαν ως διακριτικό αναγνώρισης μία πράσινη κορδέλα στο καπέλο και ορκίζονταν σιγή για τα θέματα που συζητούντο κατά τη διάρκεια των συναντήσεων). Επίσης, δύο από τα κυριότερα οροθέσια του Τεκτονισμού, η απαγόρευση πολιτικών και θρησκευτικών συζητήσεων, δεν είναι τίποτε άλλο από την απαγόρευση που ίσχυε και ήταν γραμμένη στους τοίχους όλων των ταβερνών και καφενείων των Βρετανικών Νήσων. Η περαιτέρω λεπτομερής ανάπτυξη του θέματος περί της δημιουργίας του Ελευθεροτεκτονικού θεσμού ξεφεύγει από τους σκοπούς του παρόντος πονήματος και δεν κρίνεται σκόπιμη. Ίσως στο μέλλον επανέλθουμε με σκοπό την διεξοδική ανάλυση του αντικειμένου. Στη 10ετία του 1720 κάποιες συγκυρίες κάνουν τον Τεκτονισμό «μόδα» στην Αγγλία και δεδομένης της Αγγλικής παγκόσμιας επιρροής, ο Ελευθεροτεκτονισμός αρχίζει να «εξάγεται» στον υπόλοιπο κόσμο με πρώτη χώρα τη Γαλλία στα 1730 περίπου. Με την άφιξή του στη Γαλλία, ο Τεκτονισμός θα συναντηθεί με το Γαλλικό Διαφωτισμό. Πρόκειται για έναν έρωτα «με την πρώτη ματιά». Η ερωτική αυτή σχέση θα χρησιμοποιήσει ως οργανωτική πλατφόρμα τα φιλολογικά «σαλόνια» της εποχής και ο Γαλλικός Τεκτονισμός θα ακολουθήσει ένα διαφορετικό δρόμο και θα διαφοροποιηθεί τελείως από τον Αγγλικό, σε σημείο που να μην υπάρχει κανένα ιδεολογικο-φιλοσοφικό σημείο επαφής μεταξύ τους. Το γεγονός αυτό θα προκαλέσει αρκετές συγκρούσεις, μεταξύ των δύο κινημάτων, στο μέλλον. Παρόλο που η συντριπτική πλειοψηφία των μελών των πρώτων Γαλλικών Στοών προέρχεται από την αριστοκρατική τάξη, στα 1737 θα ακουστεί σε ομιλία, εντός Τεκτονικών εργασιών, το παρακάτω απόσπασμα: «Οι άνθρωποι ουσιαστικά δεν διακρίνονται από τις γλώσσες που μιλούν, τα ρούχα που φορούν, τη γη που κατέχουν, ή από τα αξιώματα από τα οποία περιβάλλονται. Ολόκληρος ο κόσμος δεν είναι τίποτε παρά μία τεράστια δημοκρατία, στην οποία κάθε έθνος είναι μία οικογένεια και το κάθε άτομο ένα παιδί της. Η Εταιρία μας [Ελευθεροτεκτονισμός], από τη γέννησή της, εγκαθιδρύθηκε για να αναβιώσει και να διαδώσει αυτά τα κεφαλαιώδη αξιώματα, τα οποία πηγάζουν από τη φύση του ανθρώπου» [Αυτή ήταν η πρώτη Τεκτονική ομιλία με στοιχεία Ευρωπαϊκού/Γαλλικού διαφωτισμού καθώς και η πρώτη Τεκτονική αναφορά στην έννοια της δημοκρατίας. Το παραπάνω απόσπασμα είναι σε πλήρη αντίθεση με το α-πολιτικό πνεύμα του Αγγλικού Τεκτονισμού και 3

4 αποτελεί την αφετηρία της ιδεολογικής διάσπασης του συστήματος, καθώς και την αφετηρία για την δημιουργία του λεγόμενου «Σκωτικού Τεκτονισμού»] Από το 1740 και μετά το κίνημα γιγαντώνεται και το 1770 λειτουργούν πάνω από 500 Στοές σε ολόκληρη τη Γαλλία. Η απότομη επέκταση έφερε ένα νέο τύπο Τέκτονα, τον αστό. Έτσι οι Στοές σταμάτησαν να είναι προπύργιο της αριστοκρατίας. Παρόλο που είναι κοινά αποδεκτό ότι ο Ελευθεροτεκτονισμός αποτελεί γέννημα θρέμμα της αστικής τάξης, θα πρέπει να παρατηρήσουμε κάποιες ποιοτικές διαφορές. Η αστική τάξη της Αγγλίας από τη γέννησή της ξεκίνησε να κλείνει το μάτι, κατόπιν να φλερτάρει και τελικά στην ουσία συνενώθηκε με την αριστοκρατία, ενώ συγχρόνως πάντα θαύμαζε το «παλάτι». Στον αντίποδα αυτής της συμπεριφοράς οι Γάλλοι αστοί συγκρούονταν και προσπαθούσαν, με κάθε μέσο, να καταλύσουν την πρωτοκαθεδρία των αριστοκρατών. Ως παράδειγμα αναφέρεται ότι το έμβλημα του Γαλλικού Τεκτονισμού «Ελευθερία-Ισότης-Αδελφότης» δεν αναγνωρίστηκε ποτέ και ως σήμερα δεν υφίσταται για τον Αγγλικό Τεκτονισμό. Στοές όπως οι «Le Neufs Soeurs» [Οι 9 Αδελφές], «Les Philadelphes» [Οι Φιλάδελφοι], «Les Amis Reunis» [Η «Συνεδρίαση» των Φίλων], «La Candeur» [Η Ειλικρίνεια] και η «L Encyclopedique» [Η Εγκυκλοπαιδικότητα], συγκέντρωσαν πληθώρα μελών της πνευματικής ελίτ και διέδωσαν τα έργα των Διαφωτιστών. Σιγά-σιγά, ομιλίες με θέμα την Αρετή, ή την Ελευθερία, την Ισότητα ή την Αδελφότητα των ανθρώπων ήταν ένα όλο και πιο σύνηθες φαινόμενο στις Τεκτονικές συνεδρίες. Κατ αυτό τον τρόπο ο Τεκτονισμός κατέληξε να είναι η κύρια οργάνωση που μετέδιδε μία φιλελεύθερη κοινωνικότητα, η οποία κορυφώθηκε στα 1790 με την διακήρυξη των «Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη». Οι Στοές ήταν τα κατ εξοχήν φόρα όπου εξετάζονταν οι τελευταίες απόψεις επί των κοινωνικών θεμάτων. Αυτό τους έδινε τη δυνατότητα να αφυπνίσουν τα μέλη τους, πάνω σε ευρύτερες κοινωνικές ανησυχίες και αυτά με τη σειρά τους να μεταφέρουν τις Τεκτονικές ιδέες στη δημόσια αρένα. Επιπρόσθετα, θα πρέπει να σημειωθεί ότι ήταν κοινός τόπος για μία Στοά της εποχής να αλληλογραφεί με άλλες Στοές [έως και 15 και ορισμένες από αυτές εκτός Γαλλίας]. Εύκολα πλέον γίνεται κατανοητός ο ρόλος του Γαλλικού Τεκτονισμού στη διασπορά των νέων ιδεών, σε ολόκληρη την Ευρώπη. Την ίδια ώρα που τα «Δικαιώματα του Ανθρώπου και του Πολίτη», καθώς και το τρίπτυχο «Ελευθερία-Ισότης-Αδελφότης» αποτελούσαν θέματα προβληματισμού και συζήτησης των Τεκτονικών Στοών της Γαλλίας, η Μεγάλη Στοά της Αγγλίας με συνεχείς επιστολές του Μεγάλου Διδασκάλου της προς το «παλάτι» προσπαθούσε να αποδείξει ότι «τα μέλη των Στοών είναι νομιμόφρονες υπήκοοι του στέμματος» και οι Άγγλοι Ελευθεροτέκτονες δεν έχουν καμία ανάμειξη στην πολιτική και είναι κάθετα αντίθετοι σε όσα διαδραματίζονται στην απέναντι όχθη της Μάγχης Την πρώτη 30ετία του 19ου αιώνα έχουμε αρκετά ενδιαφέροντα γεγονότα. Οι Σεντ-Σιμόν [Saint-Simon] και Φουριέ [Fourie] διατυπώνουν, για πρώτη φορά, τις Σοσιαλιστικές τους θεωρίες. Την ίδια ώρα η Ιερά Συμμαχία πνίγει, με το σιδερένιο χέρι της, την Ευρώπη. Έως το 1815 η συντριπτική πλειοψηφία των μελών των Τεκτονικών Στοών ανήκει πλέον στη μεσαία-αστική τάξη. Οι Τεκτονικές Στοές δείχνουν να αποτελούν το ιδανικό περιβάλλον για την προετοιμασία επαναστατικών/απελευθερωτικών κινημάτων. Έχουν κλειστό, «μυστικό», χαρακτήρα, χαρακτηρίζονται από σχέσεις αλληλεγγύης και εμπιστοσύνης ανάμεσα στα μέλη τους και επιτρέπουν την ελεύθερη διακίνηση ιδεών. Ακόμα και όταν οι «συν-ωμότες» [κατά κανόνα] δεν διαλέγουν τις Τεκτονικές Στοές ως πεδίο δράσης, δημιουργούν οργανώσεις, την δομή των οποίων εμπνέονται από τις Τεκτονικές Στοές. Έτσι ο Τεκτονισμός προσφέρει μια «ιδεολογική» και οργανωτική πλατφόρμα σε αυτές τις νεοσύστατες μυστικές εταιρείες οι οποίες με τη σειρά τους θα αποτελέσουν τα επαναστατικά σχολεία της εποχής. Χαρακτηριστικά παραδείγματα Τεκτογενών επαναστατικών οργανώσεων είναι η δική μας «Φιλική Εταιρεία», το Ιταλικό επαναστατικό κίνημα των «Καρμπονάρων» το οποίο είχε δεχθεί ισχυρή Τεκτονική επιρροή, η Γαλλική «Εταιρεία των Εποχών», και οι Ρωσικές εταιρείες του κινήματος των Δεκεμβριστών, «Ένωσις Σωτηρίας» «Σύνδεσμος Ευημερίας» «Βόρειος Σύνδεσμος» και «Νότιος Σύνδεσμος» Από το 1830 αρκετές Στοές υιοθετούν μία ακόμα πιο προοδευτική στάση και αρχίζουν να θεωρούν εαυτούς ως «εν δυνάμει αρχιτέκτονες της κοινωνικής αλλαγής». Ένα καλό παράδειγμα γι αυτό είναι η Γαλλική Στοά «Les amis de la Vérité» [Οι Φίλοι της Αλήθειας], η οποία μύησε στον Τεκτονισμό αρκετούς φοιτητές με το ανάλογο αντιεξουσιαστικό ταπεραμέντο. Παρ όλα αυτά δεν είναι ακόμα πολλές οι Στοές που έχουν «αφυπνιστεί». Οι περισσότερες έχουν έναν μάλλον «άσκοπα φιλοσοφικό» και «άμορφα φιλελεύθερο» χαρακτήρα. Το αντιδραστικό και δεσποτικό περιβάλλον, τόσο της Ευρώπης, με την Ιερά Συμμαχία, όσο και της Γαλλικής μοναρχίας, τις κάνουν όμως κάθε μέρα όλο και περισσότερες. Στα μέσα της δεκαετίας όλο και πιο πολλές Στοές φλερτάρουν με τον φιλελευθερισμό και τις νέες κοινωνικές [Σοσιαλιστικές] ιδέες. Το 1836 η Στοά «Οι Εκλεκτοί του Σουλλύ» [«Les Elu de Sully»] ζήτησε, ανεπιτυχώς, από τη Μεγάλη Ανατολή της Γαλλίας να αλλάξει το όνομά της σε «Οι Μαθητές του Φουριέ», ενώ η Στοά «Η Επιεικής Φιλία» [«La Clemente Amitie»] οργάνωνε σεμινάρια επί των θεωριών του Φουριέ Στις αρχές της δεκαετίας του 1840 οι Στοές που ενδιαφέρονταν για κοινωνικοπολιτικά θέματα δεν ήταν πλέον εξαίρεση, αλλά ο κανόνας. Η «Τεκτονική Επιθεώρηση» το 1844 αντικατοπτρίζει αυτή την τάση, αναφέροντας σε ένα άρθρο ότι ο Τεκτονισμός πρέπει να προτείνει λύσεις για «τα ζωτικά προβλήματα που αντιμετωπίζει το έθνος». Έτσι σύντομα η Μεγάλη Ανατολή της Γαλλίας κατακλύζεται από διάφορες παρόμοιες πρωτοβουλίες Στοών. Όπως ήταν αναμενόμενο οι αρχές στα μέσα της δεκαετίας του

5 έγιναν ανήσυχες, σε τέτοιο βαθμό που η διοίκηση της αστυνομίας του Παρισιού, απαίτησε τη διάλυση των Στοών «Η Επιεικής Φιλία» [«La Clemente Amitie»] και «Η Γαλλική Τιμή» [«L Honneur Francais»] [η Στοά που φοιτούσε ο Α. Μπλανκί], διότι όπως δήλωσε κατά τη διάρκεια των εργασιών «ελάμβαναν χώρα ομιλίες εχθρικές προς την κυβέρνηση». Στην πραγματικότητα τα θέματα που συζητούσαν ήταν κοινωνικού χαρακτήρα, όπως η εκπαίδευση των νέων, η γονική εξουσία, ο διαχωρισμός Εκκλησίας-Κράτους, η οργάνωση τραπεζών για τους φτωχούς, η κατάργηση της δουλείας, η δημιουργία ορφανοτροφείων κοινωνικού χαρακτήρα, καθώς και διάφορα εργατικά θέματα. Στα μέσα της 10ετίας του 1850, μία νέα γενιά Τεκτονικών Στοών είχε αρχίσει να αναδύεται. Τεκτονικές Στοές, οι οποίες ήταν πολύ πιο κοινωνικοπολιτικά ενεργές. Χαρακτηριστικά κάποιος συντηρητικός νομάρχης παραπονέθηκε στην Κυβέρνηση, ότι η Στοά «Φοίνιξ» [«Phoenix»] στην περιοχή ευθύνης του «μυεί τα μέλη της στα καταστροφικά δόγματα του Σοσιαλισμού». Μία άλλη αναφορά της αστυνομίας, την ίδια εποχή, η οποία βασιζόταν σε πληροφοριοδότες που είχαν διεισδύσει στον Τεκτονισμό, χαρακτηρίζει τον Σεβάσμιο [Πρόεδρο] της Στοάς «Ομοφωνία» [«Unanimite»] ως «ηγέτη επαναστατικού κόμματος», το δε πλήρωμα της Στοάς ως «έξαλλους άνδρες», οι οποίοι «συνδέονται με τους αναρχικούς» Κατά τη διάρκεια της 10ετίας του καταγράφεται μία ακόμα προς το καλύτερο ποιοτική αλλαγή στα μέλη των Γαλλικών Τεκτονικών Στοών. Οι Στοές, κυρίως στα αστικά κέντρα, ελκύουν φιλελεύθερους ριζοσπάστες αστούς διανοούμενους, οι οποίοι είναι συγχρόνως και «πολιτικά στρατευμένοι». Είναι λοιπόν ξεκάθαρο το γεγονός, ότι ο Γαλλικός Τεκτονισμός, σε αντίθεση με την Αγγλοσαξωνική οπτική του θέματος, δεν ήταν ένα καταφύγιο για «κάτι κουρασμένα παλικάρια», αλλά μία «δεξαμενή» σκέψης και προβληματισμού η οποία συμβάδιζε με τις κοινωνικές αναζητήσεις της εποχής. Έχουμε φτάσει ήδη στην εποχή που θέλουμε να εξετάσουμε. Στο πρώτο μέρος του παρόντος παρουσιάζονται τα καθαρά ιστορικά γεγονότα της Παρισινής Κομμούνας, ώστε ο αναγνώστης να εξοικειωθεί με αυτά έτσι ώστε κατόπιν να γίνει ευκολότερα κατανοητό το δεύτερο μέρος, στο οποίο εξετάζεται το θέμα από την Τεκτονική οπτική γωνία. 5

6 ΜΕΡΟΣ Ι Ο Γαλλο-Πρωσικός πόλεμος του Τα γεγονότα της Παρισινής Κομμούνας είναι αξεδιάλεχτα μπλεγμένα με τα γεγονότα του Γαλλο-Πρωσικού πολέμου του Ο πόλεμος με την Πρωσία ξεκίνησε το καλοκαίρι του 1870 από τον αυτοκράτορα Louis Napoleon Bonaparte [Ναπολέων ο 3 ος ] και ήταν αποτέλεσμα των γαλλικών ανησυχιών για την διαφαινόμενη ένωση της Γερμανίας σε ένα ενιαίο κράτος. Η γαλλική διπλωματία ενίσχυε από καιρό τις χωριστικές τάσεις ορισμένων νοτιογερμανικών κρατιδίων, αλλά ήταν φανερό ότι η ταχύτατη οικονομική ανάπτυξη των γερμανικών κρατιδίων με επίκεντρο την Πρωσία θα οδηγούσε στην ένωση. Ο πόλεμος κηρύχθηκε στις 2 Αυγούστου του 1870 και οι στρατιωτικές εξελίξεις ήταν ταχύτατες. Από τις 4 Αυγούστου τα γαλλικά στρατεύματα έχουν τις πρώτες συντριπτικές ήττες. Στις 18 Αυγούστου ο κύριος όγκος των γαλλικών στρατευμάτων πολιορκείται στο Metz, ενώ η στρατιά του MacMahon πολιορκείται στο Sedan από τις 27 Αυγούστου μέχρι και την κατά διαταγή του αυτοκράτορα συνθηκολόγησή της στις 2 Σεπτέμβρη. Οι αιχμάλωτοι αγγίζουν τον αριθμό των , ανάμεσά τους και ο ίδιος ο αυτοκράτορας. Η είδηση της συνθηκολόγησης φτάνει την ίδια μέρα στο Παρίσι και προκαλεί αναβρασμό. Γίνεται έκτακτη σύγκληση του νομοθετικού σώματος του Παρισιού. Το πρωί της 4ης Σεπτέμβρη, το πλήθος εισβάλλει στο Παλαί Μπουρμπόν, όπου το κοινοβούλιο συζητά τις εξελίξεις. Απαιτεί την ανατροπή του Αυτοκράτορα και το σχηματισμό δημοκρατικής κυβέρνησης. Λιθογραφία εποχής 4 Σεπτ. 1870: Το πρωί της 4ης Σεπτέμβρη 1870, το πλήθος εισβάλλει στο Παλαί Μπουρμπόν, όπου το κοινοβούλιο συζητά τις εξελίξεις. Απαιτεί την ανατροπή του Αυτοκράτορα και το σχηματισμό δημοκρατικής κυβέρνησης. [Η πιό κοντινή, ανδρική, μορφή εμφανίζεται να φορά Τεκτονική ταινία στα χρώματα της Μεγάλης Ανατολής της Γαλλίας] Με πρωτοβουλία του Λεόν Γκαμπετά, το μεγαλύτερο τμήμα της Εθνοσυνέλευσης μετακινείται στο Δημαρχείο του Παρισιού. Εκεί, σε μια θυελλώδη συνεδρίαση, με την παρουσία χιλιάδων λαού μέσα και έξω από το κτίριο, οι βουλευτές αποφασίζουν: 1) Κατάργηση της μοναρχίας και εγκαθίδρυση της δημοκρατίας [στις 4 του Σεπτέμβρη] 2) Δημιουργία κυβέρνησης Εθνικής Άμυνας 3) Δημιουργία Εθνοφρουράς Η κυβέρνηση Εθνικής Άμυνας βρίσκεται υπό την καθοδήγηση των αστών δημοκρατών [Gambetta, Ferry, Favre κα], ενώ η Εθνοφρουρά αποτελείται κυρίως από ένοπλους μικροαστούς και εργάτες. Η δημιουργία της Εθνοφρουράς είναι κομβικό σημείο για τις μετέπειτα εξελίξεις. 6

7 Εθνοφρουρός φωτογραφίζεται τη στιγμή της κατάταξής του. Η πολιορκία Χωρίς ουσιαστικό εμπόδιο, ο Πρωσικός στρατός φτάνει μπροστά στο Παρίσι στις 19 του Σεπτέμβρη. Τέλος Σεπτέμβρη ουσιαστικά αρχίζουν να πολιορκούν το Παρίσι. Οι στερήσεις των κατοίκων του μετατρέπονται σε λιμό. Σε ανθρώπους την εβδομάδα [κυρίως γέρους και παιδιά] υπολογίζονται τα θύματα του λιμού το μαύρο χειμώνα του στο Παρίσι. Ο τιμοκατάλογος ενός καλά εφοδιασμένου κρεοπωλείου, τον Ιανουάριο του 1871: Ένας αρουραίος κοστίζει 2 φρ. ενώ το διπλάσιο κόστος έχει μισό κιλό κρέας σκύλου. Αρκετά οικονομικό το κρέας γάτας. Η γαλοπούλα απλησίαστη. Το άτυχο ζευγάρι των ελεφάντων του ζωολογικού κήπου του Παρισιού, Castor και Pollux [ Κάστωρ & Πολυδεύκης], προορίζεται για να γεμίσει το πιάτο κάποιων με σχετική οικονομική άνεση 7

8 Τα χρόνια πριν τον Γαλλο-Πρωσικό πόλεμο, το χάσμα πλούσιων και φτωχών είχε γίνει τεράστιο στην γαλλική πρωτεύουσα. Οι εντεινόμενες με τον καιρό κακουχίες, η έλλειψη τροφής, οι στρατιωτικές αποτυχίες και ένας βομβαρδισμός της πόλης από τα πρωσικά στρατεύματα, οξύνουν τη δυσαρέσκεια των εργατών και των μικροαστών. Η μεγαλοαστική τάξη ζητάει την άνευ όρων ειρήνη και σαμποτάρει την άμυνα ενώ οι εργάτες και οι μικροαστοί τάσσονται υπέρ του λαϊκού πολέμου μέχρις εσχάτων, όπως λέγεται, και προβάλλουν αιτήματα τόσο υπέρ της δημοκρατικής διακυβέρνησης όσο και σοσιαλιστικά. Οι Δήμοι του Παρισιού και άλλων γαλλικών πόλεων είναι στην κορυφή των διεκδικήσεων. Στις 28 του Γενάρη η κυβέρνηση Εθνικής Άμυνας υπογράφει ανακωχή με τους Πρώσους. Πρόκειται για πλήρη συνθηκολόγηση και προβλέπει παράδοση των οχυρών και διάλυση του τακτικού στρατού. Ανάμεσα στους όρους της ανακωχής περιλαμβάνεται και η είσοδος των Πρώσων στην πόλη του Παρισιού. Η αναγγελία της ανακωχής βρίσκει αντίθετη την Εθνοφρουρά η οποία αρνείται να παραδοθεί. Συγκεντρώνει, τα αγορασμένα με λαϊκό έρανο, κανόνια της στον λόφο της Μονμάρτης και τα τμήματά της εκλέγουν τους δικούς τους διοικητές, οι οποίοι είναι εργάτες και σοσιαλιστές. Συγκροτείται η Κεντρική Επιτροπή της Εθνοφρουράς, η οποία αποτελούμενη τόσο από δημοκράτες όσο και από σοσιαλιστές, αναλαμβάνει τόσο την οργάνωση της στρατιωτικής υπεράσπισης της πόλης όσο και την υπεράσπιση της δημοκρατίας από μία πιθανή παλινόρθωση της μοναρχίας. Η κατάσταση γίνεται ιδιαίτερα τεταμένη μετά την συντριπτική κυριαρχία των μοναρχικών και μεγαλοαστών στις εκλογές για την Εθνοσυνέλευση της 7ης του Φλεβάρη του Η Εθνοσυνέλευση που προέκυψε από τις εκλογές συνήλθε στο Bordeaux και σχημάτισε κυβέρνηση με επικεφαλής τον Adolfe Thiers [Τιέρ ή Θιέρσος], εξουσιοδοτημένο να αρχίσει διαπραγματεύσεις με τους Πρώσους για την άμεση υπογραφή συνθήκης ειρήνης. Στις 17 Φλεβάρη ο πρωσικός στρατός κάνει θριαμβευτική παρέλαση στην Αψίδα του Θριάμβου και στους δρόμους της Γαλλικής πρωτεύουσας. Στις 26 Φλεβάρη γίνονται γνωστοί οι προκαταρκτικοί όροι της συνθήκης ειρήνης, οι οποίοι επικυρώνονται από την Εθνοσυνέλευση την 1η του Μάρτη. Την ίδια μέρα ο πρωσικός στρατός εισέρχεται στο Παρίσι και καταλαμβάνει τα βόρεια και ανατολικά φρούρια της πόλης. Η κατάσταση στην πόλη μυρίζει μπαρούτι. Η Εθνοφρουρά είναι εξοργισμένη με την Εθνοσυνέλευση και απορρίπτει την ανακωχή και τη συνθήκη ειρήνης. Όλα πλέον είναι έτοιμα για την έκρηξη. Adolphe Thiers [ ]: Συντηρητικός αστός πολιτικός. Αν και αντιμοναρχικός δεν δίστασε να συνεργαστεί με τον Λουδοβίκο Φίλιππο στην κατάπνιξη της Επανάστασης του Από φανατικός υποστηρικτής του πολέμου ενάντια στην Πρωσία, μετατρέπεται, μετά τη συντριβή στο Σεντάν, σε φανατικό υπέρμαχο της «ειρήνης με οποιοδήποτε κόστος». 18 Μάρτη Η ύπαρξη μιας ανυπάκουης παράλληλης εξουσίας στο Παρίσι θορύβησε της κυβέρνηση του Θιέρσου και την εθνοσυνέλευση. Στις 10 Μάρτη, ο Tιέρ μεταφέρει την έδρα της κυβέρνησης στις Βερσαλλίες [που βρίσκονται υπό πρωσική κατοχή! ] προτιμώντας την «ασφαλή αγκαλιά» των κατακτητών. Ο συμβολισμός που εκπέμπει η εγκατάσταση της κυβέρνησης στις Βερσαλλίες είναι ανυπόφορος για τον αντιστεκόμενο λαό του Παρισιού. Το «Βερσαγιέζος» θα αποτελεί στο εξής βρισιά, ισοδύναμο του σημερινού «δοσίλογος». Το βράδυ της 17ης προς τη 18η Μαρτίου, σε μια προσπάθεια να επιβάλει την εξουσία του στο ανυπότακτο Παρίσι, ο Τιέρ έκανε δύο καθοριστικές ενέργειες: 1. Στις 17 Μάρτη συνελήφθη, ο δημοκράτης και σοσιαλιστής επαναστάτης, Αύγουστος Μπλανκί [Auguste Blanqui] μετά από κατάδοση ενώ κοιμόταν στο σπίτι ενός φίλου του στο Bretenoux και φυλακίστηκε στο Cahors. [Ο Μπλανκί 8

9 είχε μυηθεί στον Τεκτονισμό το 1830 στη Στοά «Οι Φίλοι της Αλήθειας». Το 1842 «υιοθετήθηκε» στη Στοά «Ναός των Φίλων της Γαλλικής Τιμής».] 2. Αποφάσισε να αφοπλίσει την πόλη για τον φόβο εργατικής εξέγερσης. Τα κυβερνητικά στρατεύματα εισβάλουν στις εργατικές γειτονιές και περικυκλώνουν την Μονμάρτη, ζητώντας τον αφοπλισμό της Εθνοφρουράς, πράγμα που αναμφίβολα σήμαινε και τη διάλυσή της. Στη Μονμάρτη και την Μπελβίλ υπήρχαν 227 κανόνια για την άμυνα της πόλης υπό τον έλεγχο της ριζοσπαστικοποιημένης Εθνοφρουράς. Οι στρατιωτικές δυνάμεις που εστάλησαν δεν κατόρθωσαν να τα καταλάβουν, καθώς κυκλώθηκαν από εθνοφρουρούς και πολίτες. Η άρνηση υποταγής των πολιτών οδηγεί στην διαταγή για γενική επίθεση. Οι στρατιώτες, όμως, αρνούνται να χτυπήσουν τον Παρισινό λαό. Οι στρατιώτες δεν πυροβόλησαν κατά του πλήθους, αλλά συνέλαβαν τους επικεφαλείς, τους στρατηγούς Λεκόντ και Τομά, τους οποίους εκτέλεσαν δια τυφεκισμού. [Στη θέση που φυλάσσονταν τα κανόνια βρίσκεται, σήμερα, η Βασιλική της Σάκρ Κερ. Η οικοδόμησή της άρχισε 4 χρόνια μετά την ήττα της Κομμούνας. Ανάμεσα στα άλλα για «να συγχωρήσει ο Θεός το Παρίσι για τα εγκλήματα των κομμουνάρων»!!!] Αρχίζει η εξέγερση. Στρατιωτικές μονάδες του κυβερνητικού στρατού ενώνονται με τους εργάτες και την Εθνοφρουρά και οι εξεγερμένοι καταλαμβάνουν το Δημαρχείο. Ο Τιέρ δίνει εντολή όλες οι μονάδες του στρατού να αποσυρθούν από το Παρίσι. Την επομένη όσες κυβερνητικές υπηρεσίες έχουν απομείνει στην πόλη μεταφέρονται στις Βερσαλλίες, οι οποίες θα αποτελέσουν το κέντρο της αστικής αντίδρασης καθ' όλη τη διάρκεια της Κομμούνας. Η εγκαταλελειμμένη εξουσία περνάει πλέον στα χέρια της Κεντρικής Επιτροπής της Εθνοφρουράς. Στις 26 του Μάρτη, και ενώ εξεγερτικές απόπειρες σε πόλεις εκτός του Παρισιού αποτυγχάνουν, η Κεντρική Επιτροπή προχωράει σε εκλογές που θα εκλέξουν την Κομμούνα του Παρισιού. Στη σύντομη προεκλογική καμπάνια και στις εκλογές αντιπαρατίθενται δύο αντίπαλα ρεύματα: 1. Οι «συμφιλιωτικοί», που περιλαμβάνουν την ομάδα των απερχομένων δημάρχων και την ομάδα των λεγόμενων «Ριζοσπαστών». Εκφράζουν τα εύπορα κοινωνικά στρώματα που έχουν παραμείνει στην πόλη. 2. Η Αριστερά, που περιλαμβάνει την Κεντρική Επιτροπή της Εθνοφρουράς, την «Κεντρική Επιτροπή των 20 Διαμερισμάτων» και τους «Διεθνιστές» [στελέχη της Διεθνούς των Εργατών]. Είναι υπέρ της ρήξης με τις Βερσαλλίες, και του πολέμου μέχρι τέλους ενάντια στους Πρώσους. Στις εκλογές εκλέχτηκαν 92 άτομα, προερχόμενα κυρίως απ' το χώρο της Αριστεράς. Πρόεδρος της Κεντρικής Επιτροπής εκλέγεται ο φυλακισμένος, για άλλη μια φορά, από τις 17 Μάρτη [και καθ' όλη τη διάρκεια της Κομμούνας] επαναστάτης Αύγουστος Μπλανκί. Το ένα τέταρτο των εκλεγμένων είναι Ελευθεροτέκτονες. Η Κομμούνα αναλαμβάνει τη διακυβέρνηση της πόλης στις 28 του Μάρτη. Την ίδια μέρα λαμβάνονται δύο πολιτικά συμβολικές αποφάσεις. Η κόκκινη σημαία καθορίζεται ως κρατικό έμβλημα της Κομμούνας και επαναφέρεται το επαναστατικό ημερολόγιο. Το έτος δεν είναι πλέον το 1871, αλλά το «79 ο έτος της Δημοκρατίας»!!! Από τις 28 Μάρτη μέχρι το τέλος Από τις 28 του Μάρτη, δύο κυβερνήσεις υπάρχουν στη Γαλλία. Η κυβέρνηση των Βερσαλλιών αρνείται κάθε επικοινωνία με την Κομμούνα, η οποία αρνείται την συνθηκολόγηση με τους Πρώσους οι οποίοι εξακολουθούν να πολιορκούν την πόλη, τηρώντας στάση αναμονής απέναντι στα τεκταινόμενα. Επανειλημμένες απόπειρες διαπραγματεύσεων μεταξύ του Παρισιού και των Βερσαλλιών δεν οδηγούν πουθενά. Οι Βερσαλλίες ετοιμάζονται για την επερχόμενη σφαγή, ενώ οι Παριζιάνοι προσπαθούν να οργανώσουν τη ζωή τους και την άμυνα της πόλης με νέους όρους. Οι πρώτες πολεμικές αψιμαχίες αρχίζουν στις 2 του Απρίλη, όταν κυβερνητικά στρατεύματα καταλαμβάνουν το οχυρό του Courbevoie και από τότε το Παρίσι βρίσκεται υπό τον συνεχή βομβαρδισμό του πυροβολικού. Μια καθυστερημένη απόπειρα των δυνάμεων της Κομμούνας να βαδίσουν κατά των Βερσαλλιών στις 3 του Απρίλη οδηγεί σε πλήρη αποτυχία. Το συμβούλιο της Κομμούνας προσπαθεί να αναδιοργανώσει τις στρατιωτικές δυνάμεις, έχοντας την υποστήριξη και κοινοτήτων πολιτικών προσφύγων, όπως ο εξαιρετικός πρώην στρατηγός Dabrowski από την Πολωνία. Τα μηνύματα υποστήριξης από το εξωτερικό πολλαπλασιάζονται μέρα με τη μέρα, αλλά η ουσιαστικότερη υποστήριξη που θα μπορούσε να έρθει, από την γαλλική επαρχία, δεν θα έρθει ποτέ. Οι πληροφορίες για τα γεγονότα φιλτράρονται από την κυβέρνηση του Τιέρ και όλες οι απόπειρες εξέγερσης σε πόλεις εκτός του Παρισιού καταστέλλονται. Μέσα σε κατάσταση έντονης ανησυχίας και χάρη στην αποδιοργάνωση που έχουν οδηγηθεί οι δυνάμεις της Κομμούνας, ένα τμήμα του συμβουλίου της ανακηρύσσεται σε Επιτροπή Δημόσιας Ασφάλειας αποκτώντας την ψευδαίσθηση υπερεξουσιών. Η Επιτροπή δεν θα καταφέρει τίποτα περισσότερο από την βραχύχρονη θεσμοθέτηση ενός ακόμη πλήρως αποτυχημένου γραφειοκρατικού οργάνου. Την ίδια ώρα, οι κυβερνητικές δυνάμεις αυξάνουν σε αριθμό, μετά και την απελευθέρωση χιλιάδων αιχμαλώτων από τους Πρώσους που έσπευσαν με αυτόν τον τρόπο να πάρουν τελικά ξεκάθαρη στάση απέναντι στα γεγονότα. Η "Ματωμένη Εβδομάδα" [21-28η Μάη] Η Ματωμένη Εβδομάδα, όπως ονομάστηκε, [21-28 Μάη] θα είναι μόνο η αρχή μιας απίστευτης θηριωδίας από πλευράς της κυβέρνησης της αστικής τάξης. 9

10 Κυριακή 21 Μάη, ο στρατός των Βερσαλλιών με αρχηγό τον MacMahon, ηττημένο στο Sedan, εισέρχεται στο Παρίσι από την Πορτ ντε Σαιν-Κλου, νότια του δάσους της Βουλώνης. Όπως συχνά συμβαίνει σε τέτοιες περιπτώσεις, υπήρξε προδοσία. Ο εργάτης Ζυλ Ντικατέλ που είχε υπηρεσία στο 24 ο φυλάκιο, στο Point du Jour, πέρασε τους Βερσαγιέζους από τις γραμμές των αμυνομένων. Ο Ντικατέλ συνελήφθη την ίδια μέρα, αλλά λίγο πριν εκτελεστεί έφτασαν κυβερνητικά στρατεύματα και τον διέσωσαν. [Λίγο καιρό αργότερα, και ενώ η Κομμούνα έχει συντριβεί, ο διευθυντής της «Φιγκαρώ», Ανρύ ντε Βιλμεσάν, οργανώνει στην εφημερίδα του καμπάνια οικονομικής ενίσχυσης του Ντικατέλ για την «υπηρεσία που προσέφερε στο έθνος», η οποία του αποφέρει γαλλικά φράγκα]. Αρχίζει η μάχη των οδοφραγμάτων. Η καλά προετοιμασμένη επίθεση φέρνει αντιμέτωπους περί τους στρατιώτες και βαρύ πυροβολικό με τους περίπου άσχημα εξοπλισμένους υπερασπιστές της Κομμούνας. Σκληρές μάχες διεξάγονταν από δρόμο σε δρόμο και από γειτονιά σε γειτονιά. Συμμετέχουν ακόμα και ανήλικα παιδιά. Πολλά από αυτά θα βρεθούν τις επόμενες ημέρες αιχμάλωτοι πολέμου των Βερσαγιέζων. Οι μάχες για την κατάληψη της πόλης θα κρατήσουν μέχρι και τις 28 του Μάη, οπότε έπεσε και το τελευταίο οδόφραγμα της Κομμούνας στην οδό Ramponeau στην Belleville. Η επίθεση προχωράει χωρίς πολλά εμπόδια στις εύπορες δυτικές συνοικίες του Παρισιού, αλλά, παρ' όλα τα προβλήματα συντονισμού μεταξύ των διαμερισμάτων της πόλης, συναντάει σκληρή αντίσταση όσο προχωράει στα ενδότερα. Τα ανάκτορα του Κεραμεικού, το Δημαρχείο και το Μέγαρο του Ελεγκτικού Συνεδρίου τυλίχτηκαν στις φλόγες. Πέμπτη 25 Μάη, Στις 7 το πρωί, ο Θιέρσος σπεύδει να ανακοινώσει σε διάγγελμα ότι: «... το Παρίσι εκτός από ένα μικρό μέρος του έχει καταληφθεί...». Το κείμενο είναι ένα μνημείο βαρβαρότητας: «Έχουμε ήδη αιχμαλώτους και σύντομα θα τους κάνουμε Το έδαφος του Παρισιού είναι στρωμένο με τα πτώματά τους. Αυτό το φρικτό θέαμα θα γίνει μάθημα, ελπίζουμε, στους εξεγερμένους που τολμούν να δηλώνουν οπαδοί της Κομμούνας.» Προσέξτε τον εθνοθρουρό που στέκεται πάνω στο οδόφραγμα. Οι ωμότητες των εισβολέων συνεχίζονται: μαζικές εκτελέσεις κομμουνάρων στη Μονμάρτη και το Παρκ Μονσώ [424 συνολικά]. Η κατάληψη του μεγάλου οδοφράγματος του Bd Saint Marcel, όπου τουφεκίζονται ομαδικά 100 αιχμάλωτοι κομμουνάροι, δημιουργεί συνθήκες περικύκλωσης ολόκληρης της δύναμης της Εθνοφρουράς της Αριστερής όχθης. Σε άλλα οδοφράγματα, μετά την κατάληψή τους, οι Βερσαγιέζοι σκοτώνουν, χτυπώντας με τους υποκόπανους των τουφεκιών, τους τραυματίες. Παρασκευή 26 Μάη, Αιματηρή απάντηση στις θηριωδίες των Βερσαγιέζων: Στην Rue Haxo στη Μπελβίλ, Εθνοφρουροί, εκτελούν 48 ομήρους [11 κληρικούς, 35 χωροφύλακες και 2 χαφιέδες της Αστυνομίας του Ναπολέοντα].Ο Βαρλέν, που είναι παρών, προσπαθεί να σταματήσει τη σφαγή αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Kυριακή 28 Μάη, Άλλο ένα παράδειγμα βαρβαρότητας. Το πρωί καταδίδεται από έναν παπά και συλλαμβάνεται στη οδό Λαφαγέτ ο Ευγένιος Βαρλέν. Ένα εξαχρειωμένο πλήθος μοναρχικών απαιτεί από τον επικεφαλής του αποσπάσματος να μην εκτελεστεί επί τόπου αλλά στη Μονμάρτη, στο σημείο που είχαν εκτελεστεί οι στρατηγοί. Τον υποχρεώνουν να ανέβει το λόφο και στη διαδρομή τον κακοποιούν βάρβαρα. Ημιθανής και με βγαλμένο το ένα μάτι, σέρνεται στη rue des Rosiers, όπου τον εκτελούν δεμένο σε μια καρέκλα για να μην τον πυροβολήσουν πεσμένο κατάχαμα. Ο λοχαγός Σίκρ, επικεφαλής των εκτελεστών, του παίρνει το ρολόι, ενώ οι υπόλοιποι μοιράζονται τα 248 φράγκα που βρήκαν πάνω του[!!!] Αυτή ήταν η περιουσία του Επιτρόπου Οικονομικών της Κομμούνας. 10

11 Kυριακή 28 Μάη, στις 14:00 το απόγευμα πέφτει το τελευταίο οδόφραγμα, στη Belleville, διασταύρωση της rue Ramponeau με τη rue de Tourtille. Κατά τον ιστορικό της Κομμούνας Λισαγκαρέ, το τελευταίο τέταρτο της ώρας το υπερασπιζόταν ένας[!] κομμουνάρος, που μάλιστα κατάφερε να διαφύγει. Η πτώση του τελευταίου οδοφράγματος της Κομμούνας ακολουθήθηκε από την ακόλουθη διακήρυξη του MacMahon: Προς τους κατοίκους του Παρισιού. Ο Γαλλικός στρατός ήρθε για να σας σώσει. Το Παρίσι απελευθερώθηκε! Στις 16:00 ο στρατός μας κατέλαβε και την τελευταία θέση των στασιαστών. Σήμερα η μάχη τελείωσε. Η τάξη, η δουλειά και η ασφάλεια θα ξαναγεννηθούν. Στις 15:00 το απόγευμα, στην ανατολική πλευρά της μάντρας που περιβάλλει το νεκροταφείο, εκτελούνται ομαδικά οι τελευταίοι 147 αιχμάλωτοι κομμουνάροι, που έχουν συλληφθεί ένοπλοι. Ένα τμήμα της μάντρας, «ο τοίχος των ομοσπονδιακών - mur des fédérés» αποτελεί σήμερα το μνημείο της Κομμούνας. Οι κομμουνάροι που έπεσαν στις μάχες μέχρι και τις 28 Μάη, υπολογίζονται σε 5.000, ενώ οι επίσημες απώλειες των κυβερνητικών είναι 877 άνδρες. Την κατάληψη του Παρισιού από τα στρατεύματα των Βερσαλλιών ακολουθεί ένα δολοφονικό όργιο. Ηθικός αυτουργός η κυβέρνηση του Θιέρσου και συντονιστής «επί του πεδίου» ο διαβόητος για την ωμότητά του, στρατηγός Ντε Γκαγιφέ. Ο Γκαγιφέ ήταν από τους ατιμασμένους στο Σεντάν ανώτατους αξιωματικούς. Αιχμαλωτίστηκε αλλά απελευθερώθηκε από τους Πρώσους. Εκτιμώντας τις αντιμοναρχικές του απόψεις, η Ρεπουμπλικανική Κυβέρνηση του Σεπτέμβρη τον διόρισε στρατιωτικό διοικητή Παρισιού. Πρωταγωνιστής της αιματηρής τρομοκρατίας που ακολούθησε την 28 η «χασάπη της Κομμούνας». Μάη, αποδέχτηκε [με υπερηφάνεια] τον τίτλο του Το 1899, όντας Υπουργός Άμυνας της Κυβέρνησης Βαλντέκ-Ρουσώ, τη στιγμή που έμπαινε στη Βουλή αποδοκιμάστηκε από τους βουλευτές της Αριστεράς με τις κραυγές «δολοφόνε, δολοφόνε». Γύρισε προς τα έδρανά τους και απάντησε: «Δολοφόνος; Παρών!» Εκατοντάδες είναι οι ομαδικές εκτελέσεις χωρίς δίκη. Όποιος εργάτης συλλαμβάνεται, οδηγείται κατ ευθείαν για εκτέλεση, αρκεί ο επικεφαλής αξιωματικός να ανιχνεύσει ίχνη μπαρουτιού στα χέρια του, «απόδειξη» ότι λίγο πριν κρατούσε όπλο. Κάθε φτωχοντυμένη και απεριποίητη[!] γυναίκα θεωρείται ύποπτη να είναι «πετρολέζ» και συλλαμβάνεται χωρίς καμία αιτιολογία. Οι γυναίκες ρίχνονται κυρίως στη γυναικεία φυλακή Prison des Chantiers στις Βερσαλλίες. Αρκετές έχουν μαζί τα μικρά παιδιά τους. Κυβερνητική αφίσα προπαγάνδας. Μια γυναίκα της Κομμούνας, με αποκρουστικό πρόσωπο και εμφάνιση πόρνης, καίει το Παρίσι. Ιδιαίτερα για τις γυναίκες της Κομμούνας διαδόθηκε ότι η κύρια δραστηριότητά τους ήταν οι εμπρησμοί. Κατά τη μαύρη προπαγάνδα, οι όροι communarde [γυναίκα της Κομμούνας] και pétroleuse [εμπρήστρια] ήταν ταυτόσημοι. Στη συνείδηση του λαού η ταύτιση λειτούργησε αντίστροφα: αντί να απαξιώσει το «κομμουνάρντ», εξύψωσε το «πετρολέζ» που κατέληξε να σημαίνει, μεταφορικά, τη γυναίκα που φλογισμένη από επαναστατικό πάθος, υπερασπίζεται μαχητικά τις απόψεις της. Αν οι προς εκτέλεση ξεπερνούν τους 10, χρησιμοποιούν πολυβόλα και όχι τουφέκια, για επιτάχυνση της διαδικασίας. Μέσα στη δολοφονική βιασύνη των πρώτων ημερών, τα περισσότερα πτώματα ρίχνονται στη λίμνη των λοφίσκων Σωμόν και στο Σηκουάνα. Μετά από μερικές ημέρες, για λόγους υγιεινής, χρησιμοποιούνται ομαδικοί τάφοι. Πάνω από υπολογίζεται ότι δολοφονήθηκαν κατά την αιματηρή τρομοκρατία τις πρώτες ημέρες μετά την κατάληψη του Παρισιού. Οι περισσότεροι σε ομαδικές εκτελέσεις. [Ακόμη και οι πιο εχθρικές προς την Κομμούνα ιστορικές πηγές μιλούν για 10 έως ] 11

12 Περίπου είναι οι συλληφθέντες. Τα επίσημα στοιχεία των διωκτικών αρχών δείχνουν ότι: Το 84% από αυτούς είναι χειρώνακτες εργάτες. 657 είναι ανήλικα παιδιά. 43 από αυτά είναι κάτω των 13 ετών! Οι συλληφθέντες στοιβάζονται σε στρατόπεδα και παροπλισμένα πλοία στο Σηκουάνα, υπό άθλιες συνθήκες χωρίς καμία περίθαλψη και συχνά χωρίς τροφή. Αρκετοί πεθαίνουν από αρρώστιες ή ασιτία, οι περισσότεροι στο κολαστήριο του Σατορύ, στρατόπεδο στις Βερσαλλίες, όπου γίνονται οι «νόμιμες» εκτελέσεις των θανατοποινιτών κομμουνάρων. Όσοι προσπαθούν να εγκαταλείψουν την πόλη, από τα βόρεια για να διασωθούν, πέφτουν στα χέρια των Γερμανών, οι οποίοι έχουν εντολή να τους παραδίδουν αμέσως στους Βερσαγιέζους. Υπάρχουν ωστόσο πολλές μαρτυρίες για Γερμανούς στρατιώτες και αξιωματικούς που διευκόλυναν πρόσφυγες να διαφύγουν. Εκατοντάδες ήταν και αυτοί που κατάφεραν να ξεφύγουν στο εξωτερικό, κυρίως το Βέλγιο, τη Βρετανία, την Ιταλία, την Ισπανία και τις ΗΠΑ. Χιλιάδες οδηγήθηκαν στις Βερσαλίες για να δικαστούν. Για πολλές μέρες ατέλειωτες σειρές αντρών, γυναικών και παιδιών κρατήθηκαν υπό στρατιωτική επιτήρηση σε άθλιες φυλακές των Βερσαλλιών. Από αυτούς περί τους δικάστηκαν τελικά και περίπου βρέθηκαν ένοχοι. Περίπου εξορίστηκαν για να πεθάνουν στη Νέα Καληδονία ενώ χιλιάδες άλλοι πέθαναν κατά τη διάρκεια της φυλάκισης πριν τη δίκη. Το Δεκέμβρη του 1871 δικάζεται η Λουίζ Μισέλ πνευματικό τέκνο και «μαθήτρια» του Αυγούστου Μπλανκί. Είχε δει τους περισσότερους από τους συντρόφους της να πέφτουν στα οδοφράγματα ή στο εκτελεστικό απόσπασμα. Ανάμεσά τους τον αγαπημένο της Θεόφιλο Φερρέ. Η στάση της απέναντι στους Βερσαγιέζους στρατοδίκες έμεινε ιστορική: Η Λουίζ Μισέλ. Για τον αντεπαναστατικό τύπο η Μισέλ ήταν «La Louve Rouge» [H Κόκκινη Λύκαινα]. «...Με κατηγορείτε ότι συμμετείχα στην εκτέλεση των στρατηγών. Απαντώ: Αν βρισκόμουνα στη Μονμάρτη, όταν επιχείρησαν να ανοίξουν πυρ κατά του λαού, δεν θα δίσταζα ούτε στιγμή να τους πυροβολήσω εγώ η ίδια. Αλλά αφού είχαν ήδη συλληφθεί δεν καταλαβαίνω γιατί τους εκτέλεσαν. Το θεωρώ κραυγαλέα ανανδρία. Όσο για τους εμπρησμούς, ναι συμμετείχα! Θέλησα να σηκώσω ένα φράγμα φωτιάς στους Βερσαγιέζους εισβολείς. Δεν έχω συνενόχους. Ενήργησα μόνη μου... Φαίνεται ότι κάθε καρδιά που κτυπά για την Ελευθερία δεν δικαιούται παρά λίγο μολύβι. Ε, λοιπόν διεκδικώ το δικό μου! Αν με αφήσετε να ζήσω δε θα σταματήσω ούτε στιγμή να φωνάζω εκδίκηση και θα παραδώσω στην εκδίκηση των αδελφών μου τους δολοφόνους της Επιτροπής χαρίτων. Αν δεν είστε πολύ δειλοί σκοτώστε με!» Αποφεύγει [λόγω φύλου] τη θανατική καταδίκη, παρ όλο που την απαίτησε. Καταδικάζεται σε ισόβια εξορία στη Νέα Καληδονία. Μετά από μια 22μηνη παραμονή της στη φυλακή μεταφέρεται στον τόπο της εξορίας της το Τον επόμενο χρόνο στη Γαλλία πέρασε ένας σκληρός νόμος που περιόριζε την δυνατότητα της εργατικής οργάνωσης. Το Παρίσι παρέμεινε υπό στρατιωτικό νόμο για άλλα πέντε χρόνια, ενώ όσοι επιβίωσαν μέχρι το 1880 πήραν τελικά αμνηστία. Η κοινωνική πολιτική της Κομμούνας Αν και η ζωή της Κομμούνας ήταν εξαιρετικά μικρή, και παρ' όλη τη κριτική που μπορεί να της γίνει για κάποια ζητήματα σχετικά με την γραφειοκρατία, τα μέτρα που πάρθηκαν κατά τη διάρκεια της σύντομης ύπαρξής της είναι αξιοσημείωτα και ενδεικτικά για την κατεύθυνση που θα είχε εάν είχε καταφέρει να επιβιώσει της αστικής επίθεσης. 12

13 Η σύνθεση της Κομμούνας περιελάμβανε Προυντονιστές αναρχικούς, σοσιαλιστές μέλη της Διεθνούς, Μπλανκιστές και πολλούς δημοκράτες. Παρ' όλη την πολιτική πολυμορφία τους, το 25% των εκλεγμένων στη Κομμούνα είχαν κάτι κοινό. Ήταν Ελευθεροτέκτονες! Οι αποφάσεις που πάρθηκαν ήταν εξαιρετικά ριζοσπαστικές, αν και πολλές από αυτές έμειναν μόνο στα χαρτιά. Αντίθετα με ό,τι πιστεύεται, όσον αφορά στην πολιτική που ακολούθησε η Κομμούνα στους τομείς: του χωρισμού κράτους - εκκλησίας, της δημόσιας εκπαίδευσης και της κοινωνικής αλληλεγγύης, φαίνεται λιγότερο εμπνευσμένη από τον Μαρξισμό και περισσότερο από τον Ελευθεροτεκτονισμό. Τα μέτρα που πήρε για την αποκατάσταση των κοινωνικών αδικιών και τη βελτίωση της καθημερινής ζωής των ανθρώπων, ήταν τα ίδια με τις μεταρρυθμίσεις που προτείνονταν, κατά τη διάρκεια των εργασιών, στις Γαλλικές Τεκτονικές Στοές την περίοδο Στο «πολιτικά συμβολικό» κομμάτι, η Κομμούνα επανέφερε, την πρώτη μέρα λειτουργίας της, 28 Μάρτη, το Επαναστατικό Ημερολόγιο, που είχε καταργήσει η θερμιδοριανή αντεπανάσταση του Βρισκόταν πλέον, όχι στο 1871, αλλά στο «έτος 79 της Δημοκρατίας», και καθόρισε την κόκκινη σημαία σαν κρατικό έμβλημα της Κομμούνας. Βασικό μέτρο το οποίο πήρε ήταν ο χωρισμός κράτους και εκκλησίας (Laïcité). Όλη η εκκλησιαστική περιουσία έγινε δημόσια και η εκκλησία έχασε κάθε πρόσβαση στην σχολική εκπαίδευση. Στις εκκλησίες δόθηκε η δυνατότητα να συνεχίσουν την θρησκευτική τους δραστηριότητα μόνο εφόσον οι χώροι τους άνοιγαν για την πραγματοποίηση ανοιχτών πολιτικών και πολιτιστικών συγκεντρώσεων τα απογεύματα. Τα μέτρα αυτά που καταργήθηκαν αμέσως μετά την καταστολή της Κομμούνας, επανήλθαν στη Γαλλία μόνο μετά το 1905, μετά από πολυετείς αγώνες του Τεκτονισμού, με τη ψήφιση του νόμου για τον διαχωρισμό εκκλησίας και κράτους. Πόστερ ανακοίνωσης εσπερίδας με θέμα: «Ο Ελευθεροτεκτονισμός μάνα της Laïcité» [ Στη Γαλλική γλώσσα η λέξη Τεκτονισμός είναι γένους θηλυκού. Για τον λόγο αυτό απεικονίζεται ως γυναίκα η οποία συχνά φοράει τον φρυγικό σκούφο της επανάστασης]. Βασικοί ομιλητές της εκδήλωσης είναι ο Μεγάλος Διδάσκαλος της Μεγάλης Ανατολής της Γαλλίας και η Μεγάλη Διδάσκαλος της Μεγάλης Γυναικείας Στοάς της Γαλλίας. Στην εκπαίδευση ξεκίνησε η διαδικασία που θα έκανε την βασική αλλά και την τεχνική εκπαίδευση προσβάσιμη στον καθένα. Σε κάποια διαμερίσματα πάρθηκαν αξιομνημόνευτα μέτρα όπως η δωρεάν παροχή όλων όσων απαιτούσε η εκπαιδευτική διαδικασία ή ακόμη και η δωρεάν παροχή τροφής και ενδυμασίας στους μαθητές. Αξιοσημείωτη δράση υπήρξε τις ημέρες της Κομμούνας και στα ζητήματα των γυναικών. Στις 11 Απρίλη από ορισμένες σοσιαλίστριες γυναίκες συστάθηκε η φεμινιστική οργάνωση «Ένωση Γυναικών για την Υπεράσπιση του Παρισιού» και τη φροντίδα των τραυματιών. Πιστεύοντας ότι η απελευθέρωση από την πατριαρχία μπορούσε να έρθει μόνο με τον παγκόσμιο αγώνα κατά του καπιταλισμού, ζητούσαν ισότητα των φύλων, ισότητα μισθών, δικαίωμα στο διαζύγιο για τις γυναίκες και ελεύθερη, μη εκκλησιαστική, εκπαίδευση για τα κορίτσια. Στις διεκδικήσεις τους επίσης υπήρχε η άρση του διαχωρισμού μεταξύ παντρεμένων και μη γυναικών, των υιοθετημένων και φυσικών παιδιών, η απαγόρευση της πορνείας. Αν και στο συμβούλιο της Κομμούνας δεν υπήρχε γυναικεία παρουσία, η Ένωση Γυναικών δρούσε μέσα σε πολλές κοινοτικές επιτροπές και διοργάνωσε πολλά συνεταιριστικά εργαστήρια. Και είναι αξιοσημείωτο, επίσης, ότι παρ' όλη τη δραστηριότητά της, η Ένωση Γυναικών δεν διεκδίκησε το δικαίωμα εκλογής και ψήφου για τις γυναίκες. Τα περισσότερα κοινωνικά ζητήματα, πάντως, αναλήφθηκαν από τα κατά τόπους διαμερίσματα της πόλης. Το Συμβούλιο της Κομμούνας, που ήταν άμεσα ανακλητό από τους Παριζιάνους, ασχολήθηκε με τα κυρίαρχα ζητήματα που απασχολούσαν το 13

14 σύνολο της πόλης και ιδίως τον στρατιωτικό τομέα. Τα επιμέρους διαμερίσματα της πόλης με τα δικά τους συμβούλια και επιτροπές φρόντιζαν, σε συνεργασία με την Κομμούνα, για ζητήματα που αφορούσαν από την διατροφή και την υγεία μέχρι την εκπαίδευση και την εργασία. Τα διατάγματα 29 Μάρτη: Κατάργηση της υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας και του τακτικού στρατού. Δημιουργία Εθνοφρουράς, αποτελούμενης από όλους τους ικανούς άντρες. Καθιέρωση του ασυμβίβαστου της υπηρεσίας στην Κομμούνα και στην κυβέρνηση των Βερσαλλιών. Τρίμηνη απαγόρευση των εξώσεων και επιστροφή του ενοικίου του Μάρτη. Απαγόρευση πώλησης των ενεχυριασμένων αντικειμένων. 30 Μάρτη: Αφοπλισμός των νομιμοφρόνων Εθνοφρουρών. 2 Απρίλη: Κατάργηση των τυχερών παιχνιδιών. 3 Απρίλη: Χωρισμός της εκκλησίας από το κράτος. Κατάργηση του εκκλησιαστικού προϋπολογισμού. Δημοτικοποίηση των εκκλησιαστικών ακινήτων. 4 Απρίλη: Επικύρωση της εκλογής του Γερμανού Leo Frankel στην Κομμούνα. Διακήρυξη της παγκοσμιότητάς της. 6 Απρίλη: Δημόσια καταστροφή της λαιμητόμου. Καθιέρωση των αντιποίνων ενάντια στους αντεπαναστάτες και του θεσμού της ομηρείας. 9 Απρίλη: Απελευθέρωση όσων κρατουμένων κρατούνται χωρίς κατηγορία. 12 Απρίλη: Κατάργηση των διώξεων για διαμαρτυρημένα γραμμάτια. 15 Απρίλη: Καθιέρωση της δημοσιότητας των συνεδριάσεων της Κομμούνας. 16 Απρίλη: Δημιουργία επιτροπής καταγραφής των εγκαταλελειμμένων από τους ιδιοκτήτες επιχειρήσεων για την αποκατάσταση της λειτουργίας τους από τους εργάτες. 20 Απρίλη: Απαγόρευση της νυχτερινής εργασίας των εργαζόμενων αρτοποιών. 26 Απρίλη: Κατάργηση των προνομίων των δημοσίων υπαλλήλων. Καθορισμός της αμοιβής τους. Διορισμός επιτροπής για τη δημιουργία Ελεύθερων Πανεπιστημίων 14

15 Διορισμός επιτροπής για την αναδιοργάνωση των πολιτικών δικαστηρίων. 27 Απρίλη: Πλήρης κατάργηση της ποινική και αστικής δικαιοδοσίας των επιχειρηματιών στους χώρους δουλειάς. Κατάργηση του δικαιώματος των προστίμων και επιστροφή όσων είχαν εισπραχθεί. Καθιέρωση της ασυλίας των ξένων απέναντι στις κατασχέσεις. 28 Απρίλη: Κατάργηση της διάκρισης νόμιμων και μη νόμιμων συζύγων των Εθνοφρουρών στην είσπραξη του οικογενειακού επιδόματος. Καθιέρωση δωρεάν παιδείας, διορισμός επιτροπής για την αναδιοργάνωσή της. Μέτρα για την καταπολέμηση της πορνείας και την προστασία των πορνών. 4 Μάη: Κατάργηση των πολιτικών και επαγγελματικών όρκων. 7 Μάη: Καταστροφή του Παρεκκλησίου για τον Εξαγνισμό για την εκτέλεση του Λουδοβίκου του 16ου. Δωρεάν επιστροφή όλων των αντικειμένων αξίας κάτω των 20 φράγκων που είχαν ενεχυριαστεί μετά τις 25 Απρίλη. 15

16 ΜΕΡΟΣ ΙΙ Εισαγωγή: Στο δεύτερο μέρος θα εξεταστεί η συμμετοχή του Παρισινού Τεκτονισμού στα όσα διαδραματίστηκαν κατά τη διάρκεια της Παρισινής Κομμούνας. Τα περιστατικά που εξιστορούνται στο ΜΕΡΟΣ ΙΙ, αναφέρονται για πρώτη φορά στην Ελληνική βιβλιογραφία!!! Για να γίνουν όμως κατανοητά αυτά τα γεγονότα, ο αναγνώστης θα πρέπει να γνωρίζει ορισμένα πράγματα: Α. Το 1871 στη Γαλλία δραστηριοποιούνται, επισήμως, δύο μεγάλες Τεκτονικές Δυνάμεις (ονομάζονται παραδοσιακά και Τάγματα ή Δικαιοδοσίες). Είναι η Μεγάλη Ανατολή της Γαλλίας με περισσότερα από μέλη στο Παρίσι ( σε όλη τη Γαλλία) και το Ύπατο Συμβούλιο του Αρχαίου και Αποδεδεγμένου Σκωτικού Τύπου με μέλη στο Παρίσι (5.000 μέλη σε ολόκληρη τη Γαλλία). Δυστυχώς δεν υπάρχουν αριθμητικά στοιχεία για τους Τέκτονες που ανήκουν στον Τύπο του Μέμφις Μισραήμ, για τον Γυναικείο Τεκτονισμό, όπως επίσης και για τις «άτακτες» (sauvages) Τεκτονικές Στοές που λειτουργούν στο Παρίσι την ίδια εποχή. Για τους πιο βαθείς γνώστες του Τεκτονισμού αναφέρεται ότι το Ύπατο Συμβούλιο τότε, αντίθετα με ό,τι συνηθίζεται σήμερα, διατηρούσε υπό την αιγίδα του συμβολικά εργαστήρια. Ο αριθμός των Τεκτόνων του Παρισιού παρουσιάζει ιδιαίτερη σημασία για τα γεγονότα της 29ης Απρίλη. Β. Βρισκόμαστε στο 1871 με την ανάλογη τεχνολογία της εποχής. Συνεπώς, με ένα Παρίσι αποκλεισμένο, οι Τέκτονες της επαρχίας δεν έχουν, πιθανώς, καμία άλλη ενημέρωση για τα Παρισινά γεγονότα, πλην της προπαγάνδας των Βερσαλλιών. Γ. Κατά τη διάρκεια της 10ετίας καταγράφεται μία ποιοτική αλλαγή στο πλήρωμα των Γαλλικών Τεκτονικών Στοών. Εξαιτίας των επαναστάσεων και των κοινωνικοπολιτικών ζυμώσεων του πρώτου μισού του 19ου αιώνα, που είχαν ως ιδεολογική πλατφόρμα το Διαφωτισμό και τη Γαλλική Επανάσταση, η αστική τάξη μέσω μίας «έκρηξης» των πολιτισμικών παραδόσεων, δημιουργεί στα μεγάλα αστικά συγκροτήματα «κύκλους» από φιλελεύθερους ριζοσπάστες διανοούμενους. Αυτοί εντάσσονται στον Τεκτονισμό ανεβάζοντας το επίπεδο των Στοών των μεγαλουπόλεων. Στον αντίποδα του γεγονότος αυτού η επαρχία θα παραμείνει συντηρητική. Δ. Αδελφοί Τέκτονες θα βρεθούν και στα δύο στρατόπεδα. Ο αριθμός αυτών που θα συμπαραταχθεί με τις Βερσαλλίες είναι σαφώς μικρότερος αυτού που αντιστοιχεί σε όσους θα ταχθούν τελικά με την Κομμούνα. Παρ όλα αυτά δεν είναι άσκοπο να παρατηρήσουμε ότι η Παρισινή Κομμούνα και ο Γαλλικός Ελευθεροτεκτονισμός, όπως επίσης και της Ηπειρωτικής Ευρώπης, είχαν πολλές κοινές αξίες, όπως: την υπεράσπιση των Αρχών της Δημοκρατίας, της πολιτικής ελευθερίας, της ελευθερίας του συνεταιρίζεσθε, της κοινωνικής δικαιοσύνης, της δημόσιας λαϊκής εκπαίδευσης και του διαχωρισμού Κράτους Εκκλησίας. Επιπροσθέτως, να σημειωθεί ότι ο Τεκτονισμός αποδοκιμάζει τη βία και καταδικάζει κάθε εμφύλιο πόλεμο. Αυτά τα χαρακτηριστικά, όπως και η ύπαρξη Αδελφών μεταξύ των αντιμαχομένων, έκαναν τον Τεκτονισμό τον πλέον κατάλληλο διαμεσολαβητή στις διαπραγματεύσεις για μία πιθανή εκεχειρία. Ε. Έχει ήδη ειπωθεί, ότι ο Τεκτονισμός της Ηπειρωτικής Ευρώπης (και όχι ο Αγγλοσαξωνικός) δεν μπορεί να αναπνεύσει άνετα και ασφυκτιά μέσα σε απολυταρχικά καθεστώτα. Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους πάσχισε για την επικράτηση της Δημοκρατίας. Το Τεκτονικό δέντρο βγάζει, κατά περιόδους, πραγματικά «παρά-ξενους» καρπούς. Είναι η ώρα να εξετάσουμε έναν από αυτούς. Έτσι κι αλλιώς, αναλογιστείτε πως θα ήταν η ζωή μας χωρίς το παρά-ξενο. Ο ρόλος του Τεκτονισμού στα γεγονότα της Παρισινής Κομμούνας Από την έναρξη των γεγονότων, το Σεπτέμβρη του 1870, οι διοικήσεις των δύο Τεκτονικών Ταγμάτων ήταν, σε γενικές γραμμές, πολύ διστακτικές απέναντι στη Κομμούνα και έδιναν, κατ επανάληψη, οδηγίες ουδετερότητας στους αδελφούς. Αυτές οι οδηγίες δεν έχαιραν της αποδοχής της βάσης. 2-3 Aπρίλη : Οι πρώτες πολεμικές αψιμαχίες αρχίζουν στις 2 του Απρίλη. Τα κυβερνητικά στρατεύματα καταλαμβάνουν, με αιφνιδιαστική επιχείρηση, το οχυρό του Courbevoie και ξεκινά «τυφλός» βομβαρδισμός κατοικημένων περιοχών. Το Παρίσι βρισκόταν πλέον υπό τον συνεχή βομβαρδισμό του πυροβολικού. Η Εθνοφρουρά απωθείται στο Νεϊγύ. Μια καθυστερημένη απόπειρα αντεπίθεσης των δυνάμεων της Κομμούνας κατά των Βερσαλλιών στις 3 του Απρίλη οδηγεί σε πλήρη αποτυχία. 16

17 4 Aπρίλη : Όσοι Κομμουνάροι αιχμαλωτίζονταν εκτελούνταν αμέσως. Ο Κομμουνάρος Ντυβάλ συλλαμβάνεται στο Σατιγιόν. Την επομένη, και ενώ μεταφέρεται αιχμάλωτος στις Βερσαλλίες, εκτελείται καθ οδόν, στο Πετί Κλαμάρ, με εντολή του στρατηγού των Βερσαγιέζων Βινουά. Την ίδια μέρα, ένας άλλος Κομμουνάρος, ο Φλουράνς, υποχωρώντας, παγιδεύεται σε ένα πανδοχείο στη Ρυέιγ. Συλλαμβάνεται και οδηγείται δεμένος στον επικεφαλής του αποσπάσματος της χωροφυλακής, κάποιον Ντεμαρέ. Εκείνος τον κομματιάζει με το σπαθί του! 6 Aπρίλη: Η απάντηση της Κομμούνας έρχεται δύο μέρες μετά, στις 6 Απρίλη, με το «διάταγμα για τους ομήρους». Άρθρο 5. Κάθε εκτέλεση αιχμαλώτου πολέμου ή οπαδού της Κυβέρνησης της Κομμούνας θα απαντάται, επί τόπου, με την εκτέλεση τριπλάσιου αριθμού κρατουμένων από την Κομμούνα ομήρων, οι οποίοι θα καθορίζονται με κλήρωση [Παρ όλα αυτά το άρθρο έμεινε ανενεργό έως τη «Ματωμένη Εβδομάδα»]. Ο εμφύλιος πόλεμος έχει ξεκινήσει. Όλα δείχνουν ότι τα πράγματα οδηγούνται σε ένα λουτρό αίματος! 7 Aπρίλη: Βράδυ. Όπως κάθε Παρασκευή, διεξάγονται οι τακτικές εργασίες της μικρής Συμβολικής Στοάς εν Ανατολή Μπελβίλ, «Οι Μαθητές της Προόδου». Η Στοά αυτή ανήκει στη δύναμη της Μεγάλης Ανατολής. Κατά τη διάρκεια των εργασιών, υπό το άγχος των γεγονότων των προηγουμένων ημερών και γιατί όχι ; του ανθρωπίνου φόβου, το εργαστήριο παίρνει την πρωτοβουλία να συντάξει ένα ψήφισμα με σκοπό την παύση των εχθροπραξιών και την αποφυγή της αιματοχυσίας. Το κείμενο καλεί τους αντιπάλους: «...για μία οριστική ειρήνη, η οποία θα είναι η ΑΥΓΗ ΕΝΟΣ ΝΕΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ.» Η Στοά αποστέλλει, το ίδιο βράδυ, το ψήφισμα στη διοίκηση της Μεγάλης Ανατολής, στη rue Cadet. 8 Aπρίλη: Πρωί. Η διοίκηση της Μεγάλης Ανατολής της Γαλλίας διαβάζει το ψήφισμα της Στοάς. Αμέσως συγκαλείται, έκτακτο, Συμβούλιο Σεβασμίων [Σεβάσμιος ονομάζεται ο πρόεδρος μίας Συμβολικής Στοάς] για το ίδιο βράδυ. Ως σκοπός του Συμβουλίου αναφέρεται: «για την εξέταση ενός πάρα πολύ σοβαρού θέματος». Βράδυ. Το κείμενο του ψηφίσματος, «των Μαθητών της Προόδου», διαβάζεται στην ολομέλεια των Σεβασμίων. Μετά από συζήτηση λαμβάνονται οι παρακάτω αποφάσεις: 1. Το κείμενο να υιοθετηθεί από τη Μεγάλη Ανατολή χωρίς τροποποιήσεις και να ονομασθεί: «Διακήρυξη των Ελευθεροτεκτόνων» 2. Να τυπωθεί σε 4000 αντίγραφα και να τοιχοκολληθεί σε κεντρικά σημεία του Παρισιού, να δοθεί στις εφημερίδες προς δημοσίευση, να διαβιβασθεί στο Ύπατο Συμβούλιο του Αρχαίου και Αποδεδεγμένου Σκωτικού Τύπου της Γαλλίας, να αναγνωσθεί κατά τη διάρκεια των εργασιών, σε όλες τις υπό την αιγίδα της Μεγάλης Ανατολής, Συμβολικές Στοές, Παρισίων και επαρχίας. 3. Να παραδοθεί από ειδικές Τεκτονικές αντιπροσωπείες, ως επίσημη διακήρυξη, τόσο στο Συμβούλιο της Κομμούνας, όσο και στη κυβέρνηση των Βερσαλλιών. Το πλήρες κείμενο έχει ως ακολούθως: 17

18 ΓΑΛΛΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ελευθερία, Ισότης, Αδελφότης ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ των Ελευθεροτεκτόνων Εμπρός στα οδυνηρά γεγονότα, προ των οποίων ολόκληρη η Γαλλία θρηνεί. Εμπρός στο πολύτιμο αίμα το οποίο ρέει ως χείμαρρος, ο Τεκτονισμός, o οποίος αντιπροσωπεύει την ιδέα του ανθρωπισμού και την έχει εξαπλώσει σε ολόκληρο τον κόσμο, επανέρχεται να επιβεβαιώσει ενώπιόν σας, Κυβέρνηση και μέλη της Εθνοσυνελεύσεως, και ενώπιόν σας, μέλη της Κομμούνας, αυτές τις μεγάλες αρχές οι οποίες είναι ο νόμος, και οι οποίες επιβάλλεται να είναι ο νόμος, καθενός που στο στήθος του χτυπά καρδιά ανθρώπου. Το Λάβαρο του Ελευθεροτεκτονισμού φέρει χαραγμένο το ευγενές ρητό: ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, ΙΣΟΤΗΣ, ΑΔΕΛΦΟΤΗΣ, ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ. Ο Τεκτονισμός διδάσκει την ειρήνη μεταξύ των ανθρώπων, και εις το όνομα του ανθρωπισμού διακηρύσσει το απαραβίαστο της ανθρώπινης ζωής. Ο Τεκτονισμός καταδικάζει όλους τους πολέμους, θρηνεί δε, επί των εμφυλίων πολέμων. Έχει το καθήκον και το δικαίωμα να έλθει να μπει ανάμεσά σας και να πει: ΕΙΣ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ, ΕΙΣ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΗΣ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΟΣ, ΕΙΣ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΗΣ ΣΥΝΤΕΝΤΡΙΜΜΕΝΗΣ ΠΑΤΡΙΔΟΣ, σταματήστε την αιματοχυσία. Σας ζητούμε και σας παρακαλούμε να ακούσετε την έκκλησή μας. Δεν ερχόμαστε να σας υπαγορεύσουμε ένα πρόγραμμα, καθώς βασιζόμαστε στη σοφία σας. Απλώς σας λέμε: ΣΤΑΜΑΤΗΣΤΕ ΝΑ ΧΥΝΕΤΕ ΠΟΛΥΤΙΜΟ ΑΙΜΑ, ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΡΕΕΙ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΔΥΟ ΠΛΕΥΡΕΣ, και θεσπίστε τις βάσεις για μία οριστική ειρήνη, η οποία θα είναι η ΑΥΓΗ ΕΝΟΣ ΝΕΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ. Αυτό είναι ό,τι διακαώς σας ζητάμε και εάν η φωνή μας δεν εισακουστεί, τότε σας λέμε ότι αυτό το απαιτούν και το επιβάλλουν, η Ανθρωπότητα και η Πατρίδα. Παρίσι, 8 Απριλίου 1871 Montanier, Becourt, μέλη του Συμβουλίου του Τάγματος Saugé, Dandre, Baumann. Chanuet, Barré, Limonaire, Motard, Ragaigne, Martin, Marchal, Simon, Hirsch, Vilmotte, Σεβάσμιοι 18

19 Η Διακήρυξη των Ελευθεροτεκτόνων, όπως τυπώθηκε σε μορφή προκηρύξεως. Έτσι τοιχοκολλήθηκε σε κεντρικά σημεία του Παρισιού και αργότερα, στις 29 Απρίλη, ρίχτηκε, υπό μορφή προκηρύξεων, από αερόστατο. 12 Aπρίλη: Η «Διακήρυξη των Ελευθεροτεκτόνων», όπως αποκαλείται πλέον το κείμενο, παραδίδεται από Τεκτονική αντιπροσωπεία στο Συμβούλιο της Κομμούνας, καθώς και στη Κυβέρνηση των Βερσαλλιών. Η Κομμούνα δηλώνει: «φιλικό αλλά επιφυλακτικό». Οι Βερσαλλίες δέχονται την Τεκτονική αντιπροσωπεία «με περιφρόνηση» και δηλώνουν: «δεν αναγνωρίζουμε νομική υπόσταση». Τεκτονικό αναμνηστικό της 12 ης Απρίλη Την επόμενη εβδομάδα οι αντιπροσωπείες των μεσολαβητών αυξάνουν τον αριθμό των επισκέψεών τους στις Βερσαλλίες. Γίνεται όμως φανερό, ότι οι μεν αντιπρόσωποι των «συμφιλιωτικών» έψαχναν έναν αξιοπρεπή τρόπο να αποφύγουν τον κίνδυνο, ενώ κάποιοι άλλοι διαπραγματευτές προσπαθούσαν με αυτό τον τρόπο, να αποστασιοποιηθούν από του λαό του Παρισιού προς ίδιον όφελος Οι συναντήσεις αυτές γίνονται αντικείμενο χλευασμού από τους κατοίκους της πόλης. Από την άλλη μεριά ο Thiers όντας πλήρως ενημερωμένος για τις οργανωτικές αδυναμίες της Κομμούνας και της Εθνοφυλακής και συγχρόνως για να κατευνάσει τους συνεργάτες του, οι οποίοι ανυπομονούν να επιτεθούν στο Παρίσι, δεν δέχεται εύκολα αντιπροσωπείες διαπραγματευτών. Όταν δε, αυτό συμβαίνει, δείχνει μία αυταρχική και αμετακίνητη συμπεριφορά. Οι «απατηλές» αυτές κινήσεις θα λειτουργήσουν ως το κίνητρο που θα οδηγήσει, τις επόμενες μέρες, στη θαρραλέα συμπεριφορά των Ελευθεροτεκτόνων του Παρισιού. Παρ όλα αυτά ακούγονται και κάποιες φωνές μέσα στη Τεκτονική παράταξη: «Πρέπει, ναι ή όχι, να ασχολούμαστε με την πολιτική;» 19

20 21 Aπρίλη: Ο Τεκτονισμός αναλαμβάνει ακόμα μία ειρηνευτική πρωτοβουλία. Πολυμελής αντιπροσωπεία Τεκτόνων συνοδευόμενη από αντιπροσώπους της παράταξης των «συμφιλιωτικών» επισκέπτεται τις Βερσαλλίες με σκοπό να ζητήσει ανακωχή και να διαπραγματευτεί μία κοινά αποδεκτή πρόταση για λύση του προβλήματος. Ο Thiers δεν δέχεται κουβέντα. Εμφανίζεται όπως πάντα, αυταρχικός και αμετακίνητος στις θέσεις του. Το μόνο που παραχωρεί είναι μία 8ωρη παύση του βομβαρδισμού του προαστίου Neilly στις 25 Απρίλη, για να μπορέσουν οι κάτοικοι να το εγκαταλείψουν. Ενδεικτικό παράδειγμα της αλαζονικής και δεσποτικής συμπεριφοράς του Thiers είναι ο παρακάτω διάλογος: Κατά τη διάρκεια της συζήτησης οι Τέκτονες αντιπρόσωποι διαμαρτυρήθηκαν για τον πρόσφατο δημοτικό νόμο που είχε ψηφίσει η Εθνοσυνέλευση. Thiers: Τι ; Μα αυτό είναι ό,τι πιο δημοκρατικό είχαμε στη Γαλλία τα τελευταία 80 χρόνια. Τεκτ.Αντιπ.: Μας συγχωρείτε, αλλά εν τη αύτη περιπτώσει τι ήταν τα Κοινοτικά Ιδρύματα του 1791; Thiers: A! Λοιπόν θέλετε να γυρίσουμε πίσω στις ανοησίες των προγόνων μας; Τεκτ.Αντιπ.: Δηλαδή, τελικά έχετε αποφασίσει να θυσιάσετε το Παρίσι; Thiers: Μερικά σπίτια θα γκρεμιστούν, κάποιοι άνθρωποι θα σκοτωθούν, αλλά τελικά ο νόμος και η τάξη θα υπερισχύσουν. Μετά από αυτή την κυνική και συγχρόνως χυδαία απάντηση, σοκαρισμένη, η Τεκτονική αντιπροσωπεία αποχωρεί. Επιστρέφοντας στο Παρίσι δημοσιοποιεί το αποτέλεσμα της συνάντησης. 26 Aπρίλη: Μετά την αποτυχία των διαπραγματεύσεων και τις κυνικές δηλώσεις του Thiers, το γενικευμένο αιματοκύλισμα είναι πλέον παραπάνω από βέβαιο. Στη προσπάθεια να βρεθεί τρόπος ώστε να σταματήσουν οι τραγικές εξελίξεις, συγκαλείται στη Chatelet, Γενική Συνέλευση όλων των Παρισινών Στοών, ανεξαρτήτως Tάγματος. Από τη πρώτη στιγμή γίνεται φανερό το ότι δεν βλέπουν όλοι οι αδελφοί τα γεγονότα υπό το ίδιο πρίσμα. Αρχικά τον λόγο παίρνει ο αδ. Montanier, Μεγάλος Αξιωματικός της Μεγάλης Ανατολής της Γαλλίας, ο οποίος ανακοινώνει ότι: «δεν συμμετέχει σ αυτή την κίνηση η οποία, κατ αυτόν, ξεφεύγει από τα Τεκτονικά οροθέσια». Στο ίδιο πνεύμα συνέχισε και ο αδ. Floquet, ο οποίος αφού παραιτήθηκε από τα Τεκτονικά του αξιώματα, προεξοφλώντας μάλλον τις εξελίξεις υπέρ των Βερσαλλιών, δηλώνει «την αντίθεσή του σε αυτή τη συνεργασία του Ελευθεροτεκτονισμού με τη Κομμούνα». Την φωνή του πνίγουν κραυγές αποδοκιμασίας, από το ακροατήριο. Στο βήμα ανεβαίνει ο αδ. Thirifocq, μέλος και πρώην Σεβάσμιος της Συμβολικής Στοάς «Ελεύθερη Εξέταση» [Libre Examen] υπό την αιγίδα του Υπάτου Συμβουλίου του Αρχαίου και Αποδεδεγμένου Σκωτικού Τύπου της Γαλλίας. Τοποθετούμενος σε μία διαμετρικά αντίθετη θέση, από τους προλαλήσαντες αδελφούς και με πρωταρχικό στόχο την παύση των εχθροπραξιών, λέει: «Το Παρίσι χαίρει του σεβασμού ολοκλήρου του κόσμου και ο Τεκτονισμός χαίρει του σεβασμού της αμυήτου κοινωνίας. Και το ένα και το άλλο είναι έργα που προβάλλουν Φως. Καταργήστε τα και τα σκότη θα μας καλύψουν...» και συνεχίζει «... Πρέπει να πούμε στις Βερσαλλίες, ότι εάν εντός 48 ωρών, από τη στιγμή που θα υψώσουμε τα Λάβαρα των Στοών μας πάνω στα οδοφράγματα, δεν προτείνουν μία λύση που να οδηγεί στην ειρήνη, ή εάν έστω και μία σφαίρα ή οβίδα τους, τρυπήσει τα Λάβαρά μας, τότε θα καταφύγουμε στα όπλα για να εκδικηθούμε αυτή τη βεβήλωση.» Η πρόταση γίνεται δεκτή με επευφημίες από τους παρισταμένους. Στη συνέχεια λαμβάνει το λόγο ο αδελφός Millier, προσπαθώντας να γεφυρώσει τις δύο τάσεις και να συμβιβάσει τα ασυμβίβαστα: «Το Παρίσι δεν έχει άλλες ηθικές δυνάμεις. Εάν πάμε πρώτοι στα οδοφράγματα και δεχόμενοι επίθεση, τελικά, οπισθοχωρήσουμε, έχουμε να χάσουμε πολλά. Πρέπει συμπαρασταθούμε ηθικά και να εμψυχώσουμε τους αμυνομένους, στις γειτονιές μας, φορώντας τα Τεκτονικά διακριτικά μας. Εάν έχουμε και χρησιμοποιήσουμε την απαραίτητη ψυχική δύναμη, το Παρίσι θα σωθεί»... Έχοντας κάνει ήδη δεκτή τη πρότασή του, η Συνέλευση ορίζει ως εκπρόσωπο των Τεκτόνων τον αδελφό Thirifocq. Με ένα νεύμα και με την παρότρυνση του αδελφού Ranvier βγαίνουν, όλοι, έξω από την αίθουσα, στο δρόμο μπροστά από τη Chatelet. Από εκεί, συντεταγμένα, βαδίζουν έχοντας προπορευόμενο το Λάβαρο της Μεγάλης Ανατολής της Γαλλίας, με κατεύθυνση το Δημαρχείο του Παρισιού έδρα του Συμβουλίου της Κομμούνας. Φτάνοντας στο Δημαρχείο γίνονται αμέσως δεκτοί από τα μέλη του Συμβουλίου, στην «Αίθουσα της Τιμής». Πρώτος τον λόγο πήρε, ως εκπρόσωπος, ο αδελφός Thirifocq: 20

21 «Αν από την αρχή ο Ελευθεροτεκτονισμός δεν θέλησε να δράσει, ήταν διότι θέλαμε να έχουμε χειροπιαστές και συγκεκριμένες αποδείξεις ότι οι Βερσαλλίες θα απέρριπταν κάθε διαπραγμάτευση. Είμαστε έτοιμοι, σήμερα, να υψώσουμε τα Λάβαρα των Στοών μας επάνω στα οδοφράγματα, με σκοπό την κατάπαυση του πυρός. Εάν έστω και μία σφαίρα τα αγγίξει, τότε εμείς οι Τέκτονες θα βαδίσουμε, με τον ίδιο ζήλο μαζί σας, ενάντια στον κοινό εχθρό». Η δήλωση αυτή γίνεται δεκτή με θερμά χειροκροτήματα από την πλευρά του Συμβουλίου της Κομμούνας. Τότε ο Jules Valle, εξ ονόματος της Κομμούνας, βγάζει το μεγάλο κόκκινο φουλάρι που φοράει, ενδεικτικό του αξιώματος του και συμβολικά το δένει πάνω στον ιστό του Λαβάρου της Μεγάλης Ανατολής. Στη συνέχεια οι αδελφοί αναχωρούν, μαζί με μία αντιπροσωπία του Συμβουλίου, για το Τεκτονικό μέγαρο της Μεγάλης Ανατολής στη rue Cadet, με σκοπό τη ρύθμιση των τελευταίων λεπτομερειών της Τεκτονικής παρέμβασης. Στη σύσκεψη που γίνεται αποφασίζονται τα εξής: 1. Η συμμετοχή των αδελφών είναι προαιρετική 2. Η διαδήλωση των Τεκτόνων να γίνει την 29 η Απρίλη. 3. Ως τόπος της αρχικής συγκέντρωσης ορίζεται η πλατεία Carrousel, ώρα 10: Να ενημερωθούν οι αδελφοί μέσω ανακοινώσεων στον τύπο. 5. Επί κεφαλής της πορείας να τεθεί το Λάβαρο της Συμβολικής Στοάς «Υδρόγειος» [Le Globe] εν Ανατολή Vincennes. Ο λόγος για τον οποίο επιλέγεται, είναι ότι το Λάβαρο έχει λευκό χρώμα και φέρει με κόκκινα γράμματα την επιγραφή «Αγαπάτε Αλλήλους». 6. Οι συμμετέχοντες δεν θα φέρουν περίζωμα, αλλά μόνο το περιλαίμιο ή την ταινία του βαθμού τους. 27 Aπρίλη: Οι Παρισινές εφημερίδες με άρθρα τους προαναγγέλλουν την πρωτοβουλία των Ελευθεροτεκτόνων και καλούν τους Παριζιάνους να συμμετέχουν. H ανακοίνωση αναπτερώνει τις ελπίδες των απλών ανθρώπων. Το Ύπατο Συμβούλιο του Σκωτικού Τύπου αποστέλλει πρόσκληση συμμετοχής σε όλους τους αδελφούς: «Φίλτατε Αδελφέ, Καλείσθε να μεταβείτε το Σάββατο 29 Απριλίου στις 7:30 το πρωί, στην οδό J. J. Rousseau 35, για να συνοδεύσετε το Λάβαρο της Σεπτής Στοάς σας, το οποίο αντιπροσωπεύει την αδελφότητα των ανθρώπων και κατόπιν, υπό τη σκέπη του, να διαδηλώσετε ενάντια στη τυραννία. Με αυτό τον τρόπο θα προσφέρετε στις μελλοντικές γενιές το αγαθό της Ελευθερίας. V. TAVERNIER» Αλληγορική λιθογραφία με τίτλο: «Η διαδήλωση των Ελευθεροτεκτόνων της 29 ης Απρίλη 1871». Ο Τέκτων στο κέντρο της εικόνας εμφανίζεται ως συνδετικός κρίκος μεταξύ της Κομμούνας και της Γαλλικής Δημοκρατίας. 21

22 28 Aπρίλη: Τα μέλη του Συμβουλίου της Μεγάλης Ανατολής που δεν συμφωνούν με τη πορεία προς τα οδοφράγματα, καλούν κάποιους Σεβάσμιους και προσπαθούν να τους μεταπείσουν. Ορισμένοι αλλάζουν γνώμη, άλλοι όχι. Αποφασίζουν να τοιχοκολλήσουν, το ίδιο βράδυ, τις θέσεις τους σε κεντρικά σημεία της πόλης και συγχρόνως να στείλουν, προς δημοσίευση, επιστολή στις εφημερίδες. Η επιστολή θα... αργήσει πολύ. Το βράδυ της 28 ης Απρίλη ακόμα μία Συμβολική Στοά εκτελεί τις τακτικές εβδομαδιαίες εργασίες της. Πρόκειται για άλλο ένα μικρό Τεκτονικό εργαστήριο, υπό την αιγίδα της Μεγάλης Ανατολής, με έδρα τη Μπελβίλ. Ονομάζεται «Η Ένωση της Μπελβίλ» [L Union de Belleville]. Κατά την διάρκεια των εργασιών, τα μέλη της Στοάς, εμπνεόμενα από τις αποφάσεις που είχε λάβει πριν δυο μέρες ο Παρισινός Τεκτονισμός, συντάσσουν το κείμενο μίας προτεινόμενης συμφωνίας μεταξύ Κομμούνας και Βερσαλλιών. Παρ όλο που το κείμενο δημοσιοποιήθηκε, δεν πρόλαβε να αξιοποιηθεί στα γεγονότα της επομένης μέρας. Το πλήρες κείμενο παρατίθεται: Απόσπασμα από το βιβλίο πρακτικών της Συμβολικής Στοάς Η Ένωση της Μπελβίλ Εν Ανατολή Παρισίων 28 Απριλίου 1871 (Χρονολογία Κοινή) Η Τεκτονική Συμβολική Στοά Η Ένωση της Μπελβίλ : Λαμβάνοντας υπόψη, ότι τα ζητήματα καθολικής ηθικής και ανθρωπισμού αποτελούν διαρκή μέριμνα των Ελευθεροτεκτόνων. Λαμβάνοντας υπόψη ότι, δίχως να εκτρέπεται τόσο από τη φιλοσοφική, όσο και τη μη-πολιτική σφαίρα οι οποίες είναι ο χώρος του, ο Ελευθεροτεκτονισμός έχει το δικαίωμα και συγχρόνως το καθήκον, να παρεμβαίνει σε όλα τα ζητήματα όπου εμφανίζεται παρανόηση των αρχών της αδελφότητος. Λαμβάνοντας υπόψη ότι, σ αυτή την οδυνηρή περίοδο κρίσης, την οποία διανύουμε, η οποία ερημώνει την πατρίδα μας και πλήττει την ανθρωπότητα, είναι καθήκον όλων των Τεκτόνων, να επιβεβαιώσουν τις αρχές οι οποίες εμφανίζονται στον Ελευθεροτεκτονισμό, να συνταχθούν με την παγκόσμιο ηθική, και να γίνουν αυτοί οι οποίοι είναι ικανότεροι, να κάνουν τις ιδέες της παγκοσμίου αλληλεγγύης να επικρατήσουν. Μία αλληλεγγύη η οποία, την ημέρα που θα υπάρξει, θα αποτρέψει την ανανέωση όλων των ασεβών αγώνων μεταξύ των ανθρώπων, και θα επιφέρει την εξαφάνιση του τελευταίου σπόρου της βαρβαρότητος, επανενώνοντας ολόκληρη την ανθρωπότητα σε μία οικογένεια. Λαμβάνοντας υπόψη ότι, η απευθυνόμενη στον Γαλλικό Λαό διακήρυξη της Παρισινής Κομμούνας, δεν εμπεριέχει τίποτε το αντιβαίνων τις Τεκτονικές αρχές. Λαμβάνοντας υπόψη ότι, επομένως είναι καθήκον του Ελευθεροτεκτονισμού, ο οποίος πάντοτε βρισκόταν επικεφαλής της πορείας της προόδου, να χρησιμοποιήσει όλη την ηθική δύναμη που διαθέτει, ώστε να κάνει, σύμφωνα με τις αρχές του, αυτές τις ιδέες να υπερισχύσουν. Λαμβάνοντας υπόψη ότι, είναι το καθήκον κάθε Στοάς να υποδείξει, όχι μονάχα στους Τέκτονες, αλλά και σε όλους τους πολίτες, την ατραπό της δικαιοσύνης και της αληθείας, Η Στοά "Η Ένωση της Μπελβίλ" διακηρύσσει: Ότι επιθυμεί να σταματήσει η αιματοχυσία, τηρώντας ταυτοχρόνως το πρόγραμμα της Παρισινής Κομμούνας, όπως περιέχονταν στην διακήρυξή της στον Γαλλικό λαό. Ως εκ τούτου, και προκειμένου να επέλθει αυτό το αποτέλεσμα, "Η Ένωση της Μπελβίλ" προσκαλεί: Όλους τους Ελευθεροτέκτονες του Παρισιού και των επαρχιών, καθώς και όλους τους πολίτες, να ενωθούν μαζί της, ώστε τόσο η κυβέρνηση των Βερσαλλιών, όσο και η Παρισινή Κομμούνα να αποδεχθούν την επόμενη συμφωνία: Αναγνώριση των δικαιωμάτων της Κομμούνας για όλες τις μεγάλες πόλεις, όπως και για τις μικρότερες κωμοπόλεις. Γενικές εκλογές για όλες τις Κομμούνες και την Εθνοσυνέλευση. και Προκειμένου να προβούμε σε αυτές τις εκλογές, οι οποίες θα πρέπει να λάβουν χώρα σε τρεις μήνες, κρίνεται απαραίτητο να δημιουργηθεί μια διοικητική επιτροπή αποτελούμενη από δύο ίσα μέρη, τόσο μελών της Κομμούνας, όσο και μελών των Βερσαλλιών. Αυτή η διοικητική επιτροπή θα διευθύνει τις εκλογές. Αυτά είναι τα βασικά σημεία μίας συμφωνίας τα οποία προτείνονται από τη Στοά "Η Ένωση της Μπελβίλ", προκειμένου να δοθεί ένα τέλος σε αυτό το έγκλημα το οποίο διανύουμε. Για την επιτυχία του εγχειρήματος προσκαλεί όλους τους αδελφούς της, 22

23 Τέκτονες και μη, να χρησιμοποιήσουν όλη την ηθική τους δύναμη και όλα τα μέσα τα οποία βρίσκονται στη διάθεσή τους και πηγάζουν από τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Κατ εντολή: Για τη Στοά "Η Ένωση της Μπελβίλ" Ο Σεβάσμιος Voisin H. Fernoux Ο Γραμματέας Ο Ρήτορας [... Και ένα Τεκτονικό ανέκδοτο. Στη Στοά «Η Ένωση της Μπελβίλ», όπως αναφέρει ο έγκριτος ιστορικός του Τεκτονισμού Ανδ. Ριζόπουλος, «φοιτούσε», κατά τη παραμονή του στο Παρίσι, το διάστημα πριν τον Α παγκόσμιο πόλεμο, ο αδελφός Βλαδίμηρος Ουλιάνοφ, γνωστότερος αργότερα με το ψευδώνυμο Λένιν. Δυστυχώς το γεγονός ότι τα βιβλία πρακτικών της εν λόγω Στοάς έχουν χαθεί πλην του παραπάνω δημοσιευμένου αποσπάσματος δεν μας δίδει τη δυνατότητα επίσημης επιβεβαίωσης της πληροφορίας αυτής ] 29 Aπρίλη: Το ξημέρωμα βρίσκει τους τοίχους, σε κεντρικά σημεία της πόλης, με αφίσες που προτρέπουν τους Τέκτονες να μη δεχθούν να συμμετάσχουν στην πορεία προς τα οδοφράγματα. Το κείμενο υπογράφεται από υψηλόβαθμα στελέχη του Ελευθεροτεκτονισμού. Από νωρίς το πρωί, πολύς κόσμος συγκεντρώνεται στη πλατεία Carrousel, που είχε ορισθεί ως το σημείο συνάντησης όλων των Στοών. Εκτός από τους Τέκτονες, πολλοί είναι οι περίεργοι που θέλουν, πληροφορημένοι από τις εφημερίδες, να δουν αυτό το πρωτόγνωρο θέαμα. Στις 10:00 η πλατεία έχει γεμίσει, με ένα πολύχρωμο πλήθος, από αδελφούς οι οποίοι εκπροσωπούν 55 Στοές. Όλοι φορούν, όπως έχει ορισθεί, μόνο τα περιλαίμια ή τις ταινίες του βαθμού τους, αλλά όχι τα περιζώματα. Για πρώτη φορά οι κάτοικοι του Παρισιού βλέπουν τις γαλάζιες, μαύρες, μωβ, πρασινοκίτρινες, κόκκινες και λευκές ταινίες. Που και που εμφανίζονται ορισμένοι με τα διακριτικά του Μέμφις-Μισραήμ, καθώς και αδελφές του γυναικείου Τεκτονισμού ντυμένες με μαύρα φορέματα και συνοδευόμενες από τους συζύγους ή τους συγγενείς τους. Υψωμένα πάνω από τα κεφάλια αυτής της λαοθάλασσας, κυματίζουν τα Λάβαρα των Στοών. Είναι η πρώτη φορά που Τεκτονικά Λάβαρα βγαίνουν εκτός των Στοών και μέχρι αυτή τη μέρα δεν έχουν εμφανισθεί, ποτέ ξανά, δημοσίως. Πάνω τους είναι κεντημένα, με ευδιάκριτα γράμματα, γνωμικά ειρήνης και αδελφότητας. Έξι μέλη του Συμβουλίου της Κομμούνας έρχονται για να τους προϋπαντήσουν και να τους συνοδεύσουν μέσα από το πλήθος στο Μέγαρο του Δημαρχείου. Ο κόσμος παραμερίζει και δημιουργεί ένα διάδρομο μέσα από τον οποίο περνούν οι συγκεντρωμένοι Τέκτονες. Προηγείται μία μπάντα, η οποία παίζει μουσική με επίσημο και τελετουργικό χαρακτήρα, ακολουθούν τα μέλη του Συμβουλίου της Κομμούνας με τους υψηλόβαθμους τέκτονες, έπονται τα λάβαρα των Στοών και τέλος οι αδελφοί ομαδοποιημένοι κατά Στοές. Μία γυναικεία Στοά, η οποία δείχνει ιδιαίτερα εύφημη, γίνεται δεκτή με ενθουσιασμό από τους παρευρισκόμενους. Λιθογραφία εποχής. 29 Απρίλη, πρωί 11:00, οι Ελευθεροτέκτονες φτάνουν εμπρός από το Δημαρχείο του Παρισιού. Τους υποδέχονται τα μέλη του Συμβουλίου της Κομμούνας. 23

24 Τελικά, οι αξιωματούχοι του Τεκτονισμού φτάνουν στις 11:00 στο Δημαρχείο, όπου το σύνολο των μελών του Συμβουλίου της Κομμούνας περιμένει να τους υποδεχθεί στο μπαλκόνι που σχηματίζει η Σκάλα της Τιμής στην πρόσοψη του Μεγάρου. Τα Λάβαρα παρατάσσονται στα σκαλοπάτια, αριστερά και δεξιά της σκάλας, ενώ την ίδια ώρα η μπάντα αρχίζει να παίζει την «Μασσαλιώτιδα» - «εμπρός παιδιά της πατρίδας». Αντιπροσωπεία τεκτόνων ανεβαίνει στο μπαλκόνι, όπου πρώτος ο Felix Pyat, εκ μέρους του Συμβουλίου της Κομμούνας, παίρνει το λόγο και απευθύνεται στο παρευρισκόμενο πλήθος, Τέκτονες και αμυήτους, λέγοντας: «Αδελφοί. Πολίτες της Μεγάλης Παγκόσμιας Παράταξης, πιστοί των κοινών μας Αρχών: Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφότητα. Είστε πιο λογικοί από το Σύνδεσμο για τα Δικαιώματα του Παρισιού. Ελευθεροτέκτονες, τα λόγια σας συνάδουν με τα έργα σας! Μετά την ανάρτηση της Διακήρυξης σας μίας Διακήρυξης της καρδιάς στους τοίχους του Παρισιού, πηγαίνετε σήμερα να στήσετε τα Λάβαρά σας, σημαίες ανθρωπισμού, πάνω στο οδοφράγματα της πόλης μας η οποία πολιορκείται και βομβαρδίζεται. Πάτε να διαμαρτυρηθείτε ενάντια στις δολοφονικές οβίδες και τις αδελφοκτόνες σφαίρες, στο όνομα του δικαίου και της παγκόσμιας ειρήνης. Το Συμβούλιο της Κομμούνας πήρε την απόφαση και επέλεξε πέντε μέλη του, τα οποία θα έχουν την τιμή να σας συνοδεύσουν σε αυτή την ένδοξη, σε αυτή τη νικητήριο πράξη. Μία πράξη, η οποία θα διαβάζεται στη μελλοντική ιστορία της Γαλλίας, αλλά και της ανθρωπότητας». Την ομιλία ακολούθησαν ενθουσιώδεις ιαχές από το ακροατήριο, τόσο από τους Τέκτονες, όσο και από τους υπόλοιπους πολίτες του Παρισιού: «ΖΗΤΩ Ο ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΕΚΤΟΝΙΣΜΟΣ» «ΖΗΤΩ Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ» Κατόπιν, το λόγο λαμβάνει ο 76χρονος Charles Beslay, μέλος του Συμβουλίου της Κομμούνας αλλά και Τέκτων: «Πολίτες, τι άλλο μπορώ να πω μετά την εύγλωττη ομιλία του Felix Pyat; Είστε έτοιμοι να προχωρήσετε σε μία πράξη αδελφότητας. Θα υψώσετε τα Λάβαρά σας πάνω στα οδοφράγματα της πόλης μας και θα ενταχθείτε στις τάξεις μας ενάντια στους εχθρούς μας, των Βερσαλλιών. Ειλικρινά θλίβομαι γιατί αδυνατώ να πάρω μέρος σε αυτήν την ηρωική πράξη...». Τα λόγια του πνίγηκαν μέσα σε ειλικρινή δάκρυα και λυγμούς, ενώ πάνω στη συγκίνησή του αγκαλιάζει και φιλάει τον κοντινότερό του Τέκτονα. Από το ακροατήριο, κάτω στη πλατεία, ένας Τέκτονας με διακριτικά Σεβασμίου φωνάζει και ζητά να έχει την τιμή να είναι ο πρώτος που θα ανέβει πάνω στο οδόφραγμα και θα τοποθετήσει το Λάβαρο της Στοάς του, «Η Επιμονή» [La Perseverance], η οποία είχε ιδρυθεί το 1790 την εποχή της μεγάλης Γαλλικής Επανάστασης. Στη συνέχεια ο αδελφός Terifocq, εκπρόσωπος των Τεκτόνων, δείχνοντας το λευκό Λάβαρο της Στοάς «Υδρόγειος», λέει: «Αυτό θα είναι το πρώτο Λάβαρο που πρέπει να μπει απέναντι από τις τάξεις του εχθρού. Θα ανοίξουμε την αγκαλιά μας στους Βερσαλλιέρους. Ναι, αδελφοί και πολίτες. Πρόκειται να φωνάξουμε, απευθυνόμενοι σε αυτούς τους στρατιώτες: Στρατιώτες της κοινής μητέρας πατρίδας, συναδελφωθείτε μαζί μας, δεν έχουμε σφαίρες για σας, μη μας πυροβολήσετε. Ελάτε να αγκαλιαστούμε και να κάνουμε ειρήνη. Και εάν αυτή η ειρήνη επιτευχθεί, θα επιστρέψουμε στο Παρίσι απολύτως πεπεισμένοι ότι έχουμε κερδίσει την πιο όμορφη Νίκη! Τη Νίκη του Ανθρωπισμού! Εάν αντιθέτως δεν εισακουστούμε και μας πυροβολήσουν, τότε θα καλέσουμε σε βοήθεια όλους τους ΕΚΔΙΚΗΤΕΣ. Είμαστε σίγουροι ότι θα μας ακούσουν. Οι Τέκτονες απ όλες τις περιοχές της Γαλλίας θα ακολουθήσουν το παράδειγμά μας. Είμαστε σίγουροι ότι σε κάθε σημείο της χώρας οι αδελφοί Τέκτονες θα ενωθούν και θα έρθουν να βοηθήσουν το Παρίσι. Τότε οι Τέκτονες θα ενταχθούν στις μάχιμες μονάδες και με το παράδειγμά τους θα εμψυχώσουν τους γενναίους Εθνοφύλακες Υπερασπιστές της πόλης». Κλείνοντας, ένα από τα μέλη του Συμβουλίου της Κομμούνας, κρατώντας την κόκκινη σημαία, απευθύνεται στους Τέκτονες, λέγοντας: «Αυτή, η σημαία, ας συνοδεύσει τα Λάβαρά σας και ας μην στρέψει πλέον ο ένας το χέρι του εναντίον του άλλου» Μόλις τελειώνουν οι ομιλίες και την ώρα που οι ομιλητές αποχωρούν από το μπαλκόνι, ένα αερόστατο που φέρει σε όλες τις πλευρές του το χαρακτηριστικό «τρίστιγμο», σύμβολο του Τεκτονισμού, αφήνεται να υψωθεί στον ουρανό της πόλης. Κατευθύνεται πάνω από τις περιοχές έξω από το Παρίσι, στις οποίες το πλήρωμα του αερόστατου ρίχνει κατά περιόδους προκηρύξεις που είχαν τυπωμένη τη «Διακήρυξη των Ελευθεροτεκτόνων» της 8ης Απρίλη. Μπροστά από το Δημαρχείο οι Τέκτονες σχηματίζουν πομπή. Οργανώνονται κατά Στοά, με το Σεβάσμιο της κάθε μίας να προηγείται κρατώντας και το Λάβαρο της Στοάς. Όλες οι Στοές μαζί σχηματίζουν μία μεγαλειώδη πορεία Τεκτόνων, που 24

25 μεγαλύτερή της δεν έχει δει το Παρίσι. Επικεφαλής αυτής της λαοθάλασσας τίθεται το λευκό Λάβαρο με την κόκκινη επιγραφή «Αγαπάτε Αλλήλους» της Στοάς «Υδρόγειος» που έχει έδρα το προάστιο Vincennes. Ο σχηματισμός ξεκινά με κατεύθυνση τη Λεωφόρο των Ηλυσίων Πεδίων. Απ όπου περνά, πλήθη κόσμου περιμένουν να τον δουν και τον υποδέχονται με μανιώδη χειροκροτήματα, επευφημίες και ουρανομήκεις ζητωκραυγές: «ΖΗΤΩ Ο ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΕΚΤΟΝΙΣΜΟΣ» «ΖΗΤΩ Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ» Αυτές οι κραυγές αδελφοσύνης, του κόσμου που παρακολουθεί τις σημαίες της ειρήνης να περνούν, φέρνουν αισθήματα αισιοδοξίας και στον πιο απαισιόδοξο. Κατά τη διαδρομή οι τυφλές βολές του πυροβολικού των Βερσαλλιέρων, μέσα στην κατοικημένη περιοχή, υποχρεώνουν συχνά την πορεία να αλλάζει διαδρομή και να βαδίζει σε παράπλευρους δρόμους, έτσι ώστε να αποφεύγει τις οβίδες. Ευτυχώς δεν τραυματίζεται κανείς. Λιθογραφία εποχής, από τη «Le Μonde Illustre», με τίτλο: «Η διαδήλωση των Ελευθεροτεκτόνων του Παρισιού» Στις 14:00 η πορεία φτάνει στην Αψίδα του Θριάμβου. Εκεί όπως έχει προσυμφωνηθεί, χωρίζεται σε τρία τμήματα. Τα δύο μικρότερα κατευθύνονται σε άλλα οδοφράγματα, ενώ το μεγαλύτερο μέρος συνεχίζει ίσια προς το μεγάλο οδόφραγμα της Porte- Maillot. Οι Σεβάσμιοι υψώνουν τα Λάβαρα των Στοών τους πάνω στα οδοφράγματα 25

26 Φτάνοντας εκεί οι Σεβάσμιοι των Στοών σκαρφαλώνουν πάνω στο οδόφραγμα και στήνουν τα Λάβαρα, στα πιο ψηλά σημεία, έτσι ώστε να είναι ορατά από τον Κυβερνητικό Στρατό. Το Λάβαρο της Vincennes υψώνεται στο πλέον κεντρικό και συγχρόνως επικίνδυνο σημείο. Βλέποντας οι Βερσαλλιέροι αυτήν την εικόνα, των Λαβάρων αλλά και των Τεκτόνων με τα διακριτικά τους πάνω στο οδόφραγμα, «παύουν πυρ». Εκμεταλλευόμενοι την κατάπαυση του πυρός και μετά από σύντομες συνεννοήσεις, μία αντιπροσωπεία που αποτελείται από Τέκτονες, μεταξύ των οποίων και ο αδελφός Terifocq καθώς και τα πέντε μέλη του Συμβουλίου της Κομμούνας που τους έχουν συνοδεύσει, βγαίνουν από το οδόφραγμα παίρνοντας μαζί τους και το λευκό Λάβαρο. Βαδίζουν στη Λεωφόρο που βρίσκεται μπροστά τους, φτάνουν στη γέφυρα του Courbevoie και σταματούν μπροστά από το οδόφραγμα των Κυβερνητικών. Σπάνια γκραβούρα από την Αγγλική εφημερίδα «The Illustrated London News» 13 Μάη 1871, με τίτλο: «Τεκτονική αντιπροσωπεία κατευθύνεται προς τις Βερσαλλίες» Ο επικεφαλής αξιωματικός δηλώνει αναρμόδιος να μιλήσει μαζί τους και τους παραπέμπει στον διοικητή της στρατιωτικής δύναμης του Courbevoie, στρατηγό Montaudon. Οδηγούνται στο διοικητήριο και εκεί εξηγούν στο στρατηγό ότι ο σκοπός της Τεκτονικής πρωτοβουλίας και της παρουσίας τους εκεί είναι η επίτευξη εκεχειρίας. Ο στρατηγός, ο οποίος τυχαίνει να είναι και ο ίδιος Τέκτων, λέει ότι έχει συγκεκριμένες διαταγές και δεν μπορεί να πάρει τέτοια πρωτοβουλία. Αντιπροτείνει όμως να τους αφήσει να επισκεφτούν τις Βερσαλλίες και να συνομιλήσουν με τον Thiers. Παρ όλα αυτά τους εξηγεί ότι δεν είναι δυνατόν να πάνε όλοι και έτσι επιλέγεται μία ομάδα τριών ατόμων, μεταξύ των οποίων είναι και ο αδελφός Terifocq. Οι υπόλοιποι επιστρέφουν στο Port-Maillot. Το βράδυ επικρατεί ησυχία. Είναι το πρώτο βράδυ, μετά από 25 μέρες, που το Παρίσι δεν δονείται από τους ήχους των πυροβόλων και τις εκρήξεις των οβίδων. Εν τω μεταξύ οι τρεις αντιπρόσωποι φτάνουν το βράδυ στις Βερσαλλίες. Τους αφήνουν να περιμένουν πολύ ώρα. Τελικά, ο Thiers δέχεται να τους συναντήσει, με μεγάλη δυσκολία. Κατά τη διάρκεια της συνάντησης δείχνει ανυπομονησία, είναι εκνευρισμένος και αδιάλλακτος. Τους ανακοινώνει ότι αποφάσισε να μην κάνει καμία παραχώρηση. Επιπροσθέτως, τους τονίζει ότι δεν θα δεχθεί πλέον καμία αντιπροσωπεία. 26 Λάβαρα Τεκτονικών Στοών

27 30 Aπρίλη: Το πρωί η αντιπροσωπία επιστρέφει από τις Βερσαλλίες. Τη στιγμή που περνά πίσω από το οδόφραγμα του Port Maillot, ο κυβερνητικός στρατός ανοίγει πυρ. Οι πρώτες σφαίρες τρυπούν τα Τεκτονικά Λάβαρα. Οι αντιπρόσωποι ανακοινώνουν στους αδελφούς και στα μέλη της Κομμούνας, που τους περιμένουν, το αποτέλεσμα της συνάντησης. Λιθογραφία, από βιβλίο, με τίτλο: «Τα χαμίνια μαζεύουν θραύσματα οβίδων». Στα αριστερά της εικόνας δύο άνδρες φορούν Τεκτονικές ταινίες, ενώ στο βάθος φαίνονται τα Τεκτονικά Λάβαρα πάνω στα οδοφράγματα. Αργότερα, την ίδια μέρα, πέφτει νεκρός ο πρώτος Τέκτων, από τα πυρά των Βερσαλλιέρων. Άρθρα στις Παρισινές εφημερίδες περιγράφουν με διθυραμβικά σχόλια τη διαδήλωση των Ελευθεροτεκτόνων και υπόλοιπα γεγονότα της 29 ης Απρίλη. Την ίδια μέρα δημοσιεύεται επίσης, στον τύπο, επιστολή της Μεγάλης Ανατολής με την οποία η διοίκηση, διαχωρίζει τη θέση της από τις ενέργειες των μελών : Από τις επαναστατικές εφημερίδες "The Social" και "Le Cri du Peuple [Η Κραυγή του Λαού]. Δημοσίευμα με τίτλο: «ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΥΜΜΕΤΕΙΧΑΝ ΣΤΗ ΔΙΑΔΗΛΩΣΗ ΤΩΝ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΕΚΤΟΝΩΝ στα οδοφράγματα». ΜΕΓΑΛΗ ΑΝΑΤΟΛΗ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΑΣ Μία, πολυάριθμη, Τεκτονική συνεδρίαση που έλαβε χώρα στο θέατρο της Chatelet, την 26 ην Απριλίου, προσδιορίσθηκε από τους παρακάτω όρους: «Η Γενική Συνέλευση των Τεκτόνων διαμαρτύρεται...» Εμείς, τα μέλη του Μεγάλου Συμβουλίου του Τάγματος της Μεγάλης Ανατολής της Γαλλίας, θεωρούμε ότι πρέπει να δηλώσουμε δημοσίως, ότι: 27

28 Μία Γενική Συνέλευση όλων των αντιπροσώπων των εργαστηρίων της Δικαιοδοσίας μας, έχει το δικαίωμα να ονομασθεί Γενική Συνέλευση του Γαλλικού Ελευθεροτεκτονισμού, μόνο όταν συγκληθεί υπό τακτικές διαδικασίες. Η απουσία του Μεγάλου Διδασκάλου, καθώς και της πλειοψηφίας των Μεγάλων Αξιωματικών, είναι ένα γεγονός το οποίο, από μόνο του, ακυρώνει τη Τεκτονική ισχύ της εν λόγω συνεδρίασης. Κατά συνέπεια, δηλώνουμε ότι ο Ελευθεροτεκτονισμός της Μεγάλης Ανατολής της Γαλλίας, ουδόλως δεσμεύεται από το ψήφισμα που εξέδωσε η συγκέντρωση της Chatelet. Επίσης, το εν λόγω ψήφισμα, δεν δεσμεύει όσους Τέκτονες παρευρέθησαν προσωπικά. Παρίσι, 29 Απριλίου 1871 Τα μέλη του Μεγάλου Συμβουλίου του Τάγματος DE SAINT-JEAN, MONTANIER, G. BECOURT, GALIBERT, GRAIN, RENAUD. Η καθυστέρηση στο να φτάσει το παραπάνω κείμενο στο κοινό, είναι εμφανής τόσο από την ημερομηνία σύνταξης [!] της επιστολής όσο και από την ημερομηνία δημοσίευσής της. Τα δύο αυτά στοιχεία ίσως να είναι ένδειξη «πολιτικού ελιγμού». Το ίδιο απόγευμα συγκαλείται νέα Γενική Συνέλευση των Τεκτόνων. Είναι σύντομη. Οι Ελευθεροτέκτονες απογοητευμένοι από την περιφρονητική και αδιάλλακτη στάση του Thiers η οποία οδηγεί σε λουτρό αίματος, λαμβάνουν την απόφαση να συνταχθούν με την Παρισινή Κομμούνα, ενάντια στις Βερσαλλίες και να βαδίσουν στη μάχη «με τα διακριτικά τους». Αλληγορική λιθογραφία εποχής, από τη Le Μonde Illustre, με τίτλο: «Ο Ελευθεροτεκτονισμός και η Κομμούνα». Εμφανίζονται δύο μαχόμενες, με γυμνά ξίφη, γυναίκες. Η Κομμούνα κρατά τη κόκκινη σημαία της επανάστασης και φορά φρυγικό σκούφο, ενώ ο Τεκτονισμός κρατά το Λάβαρο της Στοάς «Υδρόγειος» του Vincennes και φορά Τεκτονική ταινία. Πολύ συχνά στη Γαλλία ο Ελευθεροτεκτονισμός απεικονίζεται ως γυναίκα, διότι στη γαλλική γλώσσα η λέξη «Τεκτονισμός» είναι γένους θηλυκού [ La Franc-maconnerie ]. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι ο Γαλλικός Τεκτονισμός της επαρχίας, αντίθετα απ ότι ανέμεναν οι αδελφοί του Παρισιού, παρέμεινε αμέτοχος και σιωπηλός εμπρός στα γεγονότα! 01 Μάη: Τη 1 η Μάη δημοσιεύεται στην εφημερίδα Le Cri du Peuple, το παρακάτω κείμενο: «Βγήκατε από τα μυστικά σας εργαστήρια για να φέρετε σε δημόσια θέα τη Σημαία της Ειρήνης, η οποία αψηφά τη δύναμη. Φέρατε στο φως του ηλίου, Ιδέες που κρατούσατε για αιώνες κρυφές μέσα στα σύμβολά σας. Ο Ελευθεροτεκτονισμός, στο όνομα της Αδελφότητος, ένωσε την εργαζόμενη μεσαία τάξη με το ηρωικό προλεταριάτο. Τον ευχαριστώ γι αυτό. Τέκτονες, είστε αντάξιοι της Δημοκρατίας και της Επανάστασης!» Jules VALLES Μέλος του Συμβουλίου της Κομμούνας του Παρισιού Εφημερίδα: Le Cri du Peuple 1 η Μάη

29 Τις πρώτες μέρες του Μάη, σύμφωνα με αναφορά της Μεγάλης Ανατολής, συγκροτείται τάγμα εθελοντών, από εκπαιδευμένους στο στρατό Τέκτονες. Η μονάδα αυτή εξοπλίζεται με τουφέκια, από την Εθνοφρουρά. Όταν αυτά δεν επαρκούν, οι αδελφοί «επιστρατεύουν»... τα ξίφη των Συμβολικών Στοών!!! Η Τεκτονική δύναμη θα πολεμήσει μέχρι εσχάτων και εκατοντάδες [σύμφωνα πάντα με τη Μεγάλη Ανατολή της Γαλλίας] θα πέσουν στο πεδίο της μάχης. Δυστυχώς δεν υπάρχουν περισσότερες πληροφορίες για τη δράση της μονάδας. Λιθογραφία από Αγγλικό βιβλίο της εποχής το οποίο περιγράφει τα γεγονότα της Κομμούνας. Έχει τίτλο «Ο πυροβολητής και το χαμίνι». Προσοχή στην αμφίεση του πυροβολητή. 21 Μάη: Η «Ματωμένη Εβδομάδα" ξεκινά. Η Μεγάλη Ανατολή της Γαλλίας μετατρέπει το κεντρικό της κτήριο, στη rue Cadet, σε νοσοκομείο για τους τραυματίες μαχητές της Κομμούνας. Όσο προχωρούν οι μέρες, κάνουν την εμφάνιση τους στο νοσοκομείο, όλο και περισσότερα φέρετρα που καλύπτονται από το Τεκτονικό περίζωμα ή/και τη ταινία του νεκρού Μάη: Η εφημερίδα Journal Officiel δημοσιεύει την ακόλουθη, δραματική, ανακοίνωση: «Αδελφοί, η Κομμούνα, ο υπερασπιστής των Ιερών Αρχών μας, καλεί σε βοήθεια! Γνωρίζετε ότι τα Σεπτά μας Λάβαρα, σκίστηκαν από τις σφαίρες και γκρεμίστηκαν από τις οβίδες των εχθρών μας. Ανταποκριθήκατε με ηρωισμό. Συνεχίστε να βοηθάτε την εργατική τάξη [compagnonnages]. Η απόφαση που λάβαμε εντός των Σεπτών Στοών μας, θα υπαγορεύσει σε όλους και στον καθ ένα χωριστά, το Ιερό Καθήκον που πρέπει να εκπληρώσουμε. Μακάριοι ας είναι, όσοι πέσουν σε αυτόν τον Ιερό Αγώνα!» 27 Μάη: Τη νύχτα σκληρές μάχες διεξάγονται από δρόμο σε δρόμο και από γειτονιά σε γειτονιά στη Belleville. Σύμφωνα με αναφορά της Μεγάλης Ανατολής μεταξύ των τελευταίων μαχητών που αντιστέκονται μέσα στα σοκάκια, υπάρχουν και Τέκτονες. Από το όργιο των δολοφονιών που θα ακολουθήσει τη «Ματωμένη Εβδομάδα» δεν θα εξαιρεθούν οι Ελευθεροτέκτονες. Πολλοί συλλαμβάνονται με την κατηγορία «της συμμετοχής στη διαδήλωση της 29 ης Απρίλη» και εκτελούνται. Αρκετοί Τέκτονες, παρά τον κίνδυνο να αντιμετωπίσουν το εκτελεστικό απόσπασμα, κρύβουν καταζητούμενους αδελφούς τους. Ορισμένοι διαλέγουν τον δρόμο της αυτοεξορίας για να γλυτώσουν [Ο αδ. Thirifocq θα διαφύγει στο Βέλγιο], όσους δεν προλαβαίνουν τους πιο τυχερούς τους περιμένει η Ν. Καλλιδονία ή, η φυλακή. Κατά τη διάρκεια των δικών η Τεκτονική ιδιότητα θεωρείται επιβαρυντικό στοιχείο. Ευτυχώς το κυνήγι των Τεκτόνων θα διαρκέσει λίγους μόνο μήνες. 01 Αυγούστου:...Και ο πικρός επίλογος [ή ένας «πολιτικός» ελιγμός;]. O Μεγάλος Διδάσκαλος της Μεγάλης Ανατολής Leonide Babaud-Laribiere, μετά από σιγή δύο μηνών, αποκηρύσσει επίσημα τη συμμετοχή Τεκτόνων στα γεγονότα της Παρισινής Κομμούνας: «Ο Ελευθεροτεκτονισμός παραμένει απολύτως ξένος ως προς τις εγκληματικές ανατρεπτικές ενέργειες, οι οποίες αιματοκύλισαν το Σύμπαν και κάλυψαν το Παρίσι με αίμα και ερείπια... δεν υφίσταται καμία συμβατότητα μεταξύ των αρχών του Ελευθεροτεκτονισμού και της Κομμούνας... και αν κάποιοι άνδρες, ανάξιοι να φέρουν τον τίτλο του Τέκτονος, προσπάθησαν να 29

30 μετατρέψουν τα ειρηνικά μας Λάβαρα σε σημαίες εμφυλίου πολέμου, η Μεγάλη Ανατολή τους αποκηρύσσει, ως παραβάτες του πλέον ιερού καθήκοντός τους» To Ύπατο Συμβούλιο του Αρχαίου και Αποδεδεγμένου Σκωτικού Τύπου της Γαλλίας, θα παραμείνει σιωπηλό και δεν θα κάνει καμία απολύτως δήλωση! Το Τεκτονικό Εργαστήριο «Κοινωνικός Κύκλος», ως ελάχιστο φόρο τιμής, αφιερώνει σ αυτούς τους αδελφούς του, τους Αγωνιστές της Ελευθερίας και Εργάτες της Κοινωνικής Προόδου, το παρακάτω ποίημα με την ευχή το Έργο τους να γίνει φωτεινό παράδειγμα και να οδηγεί τους απανταχού της γης Εργάτες της Τέχνης. Θερμοπύλες Τιμή σ εκείνους όπου στην ζωή των ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες. Ποτέ από το χρέος μη κινούντες δίκαιοι κ ίσιοι σ όλες των τες πράξεις, αλλά με λύπη κιόλας κ ευσπλαχνία γενναίοι οσάκις είναι πλούσιοι, κι όταν είναι πτωχοί, πάλ εις μικρόν γενναίοι, πάλι συντρέχοντες όσο μπορούνε πάντοτε την αλήθεια ομιλούντες, πλην χωρίς μίσος για τους ψευδομένους. Και περισσότερη τιμή τούς πρέπει όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν) πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος, κ οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε. Κ.Π. Καβάφης 30

31 ... Μετά τη Κομμούνα Στη κοινωνία «... Δοξάζομεν λοιπόν την εργασίαν και τους εργάτας και καταδικάζομεν τους αχρήστους τη κοινωνία, οίτινες, ως άλλοι κηφήνες, προσπαθούν να πορίζωνται τα προς το ζην εκ της εργασίας των άλλων....» [Απόσπασμα από Γαλλικό Τεκτονικό Τυπικό του Α.Α.Σ.Τ 1895] «...Είμαι σοσιαλιστής όνομα και πράγμα, φέρω τον τίτλον μου πιστώς και υπερηφάνως. Πιστεύω ως παντοκράτορα, ποιητήν ορατών τε και αοράτων, την ΕΡΓΑΣΙΑΝ, και ως ομοούσιον και αχώριστον τριάδα της ευτυχίας και ειρήνης την ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΝ, ΙΣΟΤΗΤΑ και ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ...» [κεφαλαία και στο πρωτότυπο] [Μαρίνος Αντύπας. Απόσπασμα άρθρου με τίτλο "ΤΙ ΕΙΜΑΙ", 1906] Η πτώση της Παρισινής Κομμούνας και η «Ματωμένη Εβδομάδα» έδωσαν οριστικό τέλος στην εποχή των Ρομαντικών Οραμάτων. Ο Τεκτονισμός συνειδητοποίησε ότι η εποχή του «Γενηθήτω Φως!... και Εγένετο Φως» είχε περάσει ανεπιστρεπτί εάν υπήρξε ποτέ... Έπρεπε λοιπόν να χτίσει τον «Γενναίο Νέο Κόσμο» που επιθυμούσε πετραδάκι πετραδάκι, εργαζόμενος όπως οι χτίστες του Ζωροβάβελ στον παλιό Τεκτονικό μύθο. Κρατώντας στο δεξί χέρι το μυστρί και στο αριστερό το ξίφος. Με το ένα θα έχτιζε, ενώ με το άλλο θα κρατούσε μακριά τον εχθρό ώστε να μην καταστρέψει το Έργο. Το νέο παιχνίδι δεν παιζόταν πλέον σε Καρμποναρικές Αγορές, επαναστατικές Στοές και Μυστικές Εταιρείες, αλλά στα Κοινοβούλια. Δεν γινόταν πλέον με συνωμοσίες, αλλά με ψηφοφορίες [αν και με φιλοπαίγμονα διάθεση θα παρατηρήσουμε ότι μεταξύ των δύο τελευταίων δεν υπάρχουν σημαντικές διαφορές]. Το χρονικό διάστημα από το τέλος της Κομμούνας έως το 1914 θεωρείται, από τους ιστορικούς, η «Χρυσή Εποχή» του Γαλλικού Τεκτονισμού. Αμέσως μετά την βίαια καταστολή της Κομμούνας και τις βαριές καταδίκες που ακολούθησαν, πολλοί Τέκτονες, ανάμεσά τους ο γνωστός πολιτικός Leon Gambetta, ο Jule Ferry, αλλά και ο γνωστός για τη συμμετοχή του στα γεγονότα και αυτοεξόριστος στο Βέλγιο αδελφός Terifocq, αγωνίστηκαν με κάθε μέσο προσωπικές επαφές, αρθρογραφία στον τύπο, κ.λ.π. για τη χορήγηση γενικής αμνηστίας στους Κομμουνάρους. Τελικά το πέτυχαν το Είναι γεγονός ότι κατά την πρώτη 10ετία μετά την Κομμούνα, οι κυριότερες μορφές της Γαλλικής πολιτικής σκηνής, ήταν Τέκτονες οι οποίοι εμπνεόμενοι από τις «διδαχές» των Στοών, βοήθησαν να ιδρυθεί ένας μεγάλος αριθμός βιώσιμων και ισχυρών δημοκρατικών ιδρυμάτων. Τέκτονες, όπως ο προαναφερθείς J.Ferry, εργάστηκαν σκληρά και προώθησαν την ιδέα της υποχρεωτικής δωρεάν εκπαίδευσης για όλους, η οποία έπρεπε να είναι ανεξαρτητοποιημένη από την εκκλησία. Αυτά ήταν ανάμεσα στις αποφάσεις που είχε ήδη λάβει η Κομμούνα, αλλά καταργήθηκαν μετά την πτώση της. Το ίδιο χρονικό διάστημα ένας άλλος Τέκτων, ο Jean Mace, με τη συνδρομή αρκετών Στοών, δημιούργησε την «Ένωση για την Εκπαίδευση» που σκοπό είχε να υλοποιήσει την παραπάνω πρωτοβουλία. Η Τεκτονική πολιτική του διαχωρισμού Κράτους-Εκκλησίας (laicite) και ιδιαίτερα των σχολείων που ελέγχονταν απόλυτα από αυτή, βρήκε σφόδρα αντίθετη τη Ρωμαιοκαθολική εκκλησία, η οποία αρνιόταν να αποδεχθεί το θεσμό της Δημοκρατίας με το επιχείρημα ότι αυτή καταργούσε την «Τάξη του Θεού επί της γης». Μόλις το 1892 το Βατικανό με την Παπική Βούλα «Inter sollicitudines» αναγνώρισε το Δημοκρατικό πολίτευμα!!! Κατά το χρονικό διάστημα μεταξύ 1871 και 1914, που όπως ήδη έχει ειπωθεί, ορίζεται και ως η «χρυσή εποχή» του Γαλλικού Τεκτονισμού, η μάχη για τη Laicite ήταν κυριολεκτικά άρρηκτα συνδεδεμένη με τη μάχη για τις δημοκρατικές αξίες. Τελικά το 1905 και μετά από πολυετή Τεκτονικό αγώνα, ο διαχωρισμός Κράτους-Εκκλησίας ψηφίζεται από την Εθνοσυνέλευση ως νόμος του κράτους. Πραγματικά, κάνοντας ακόμα ένα βήμα «εμπρός» η Μεγάλη Ανατολή της Γαλλίας δηλώνει, δημοσίως, ότι θεωρεί εαυτόν «Ναό της Δημοκρατίας» και αποπειράται να ηγηθεί του μετασχηματισμού της Γαλλικής κοινωνίας. Κατά συνέπεια και με μαχητική διάθεση, θα καταστεί ένας από τους «Κοινωνικούς Εταίρους» της Γαλλίας. 31

32 Cart Postal με τίτλο: «Μεγάλη Ανατολή της Γαλλίας-Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα». Τη 10ετία του 1890, τόσο στα Τεκτονικά συνέδρια, αλλά και εντός της Μεγάλης Ανατολής, συζητούνται πολλά κοινωνικά θέματα, μεταξύ των οποίων γίνεται η επεξεργασία της μεθόδου δημιουργίας «κοινωνικών λογαριασμών», οι οποίοι με την εφαρμογή τους δημιούργησαν τις βάσεις για το Γαλλικό σύστημα δημόσιας κοινωνικής ασφάλισης. Στο Τεκτονικό συνέδριο του 1896 συζητήθηκε η δημιουργία ενός λογαριασμού για τις συντάξεις των εργατών. Αποτέλεσμα αυτής της συζήτησης ήταν η ίδρυση, για πρώτη φορά, Υπουργείου Εργασίας και συγχρόνως η θέσπιση των συνθηκών που απαιτούνταν για «υποχρεωτική διαιτησία» σε περίπτωση απεργίας. Αυτό το Τεκτονικό συνέδριο, εκτός των προαναφερομένων, συνέταξε και τον πρώτο «κώδικα εργασίας», ο οποίος συνεχίζει έως και σήμερα να διέπει τις εργασιακές σχέσεις στη Γαλλία. Για παράδειγμα αναφέρεται ότι οι Στοές, προ του συνεδρίου, προσκλήθηκαν πρώτα να μελετήσουν το ερώτημα «ποια η ευθύνη του εργοδότη στην περίπτωση εργατικού ατυχήματος» και κατόπιν να καταθέσουν τις προτάσεις τους. Γκραβούρα εποχής με τίτλο: «Ο Τεκτονισμός βοηθά την Ανθρωπότητα» Άλλοι κοινωνικοί νόμοι που ψηφίστηκαν μετά την Κομμούνα από τη Γαλλική Εθνοσυνέλευση και είχαν Τεκτονική επίδραση ήταν: «Η ελευθερία του συνεταιρίζεστε» (1881), «Η υποχρεωτική πρωτοβάθμια εκπαίδευση» (1882), «Νομιμοποίηση των εργατικών σωματείων» (1882), «Νομιμοποίηση του διαζυγίου» (1882), «Νομοθεσία σχετική με τις γυναίκες και τα παιδιά στο χώρο εργασίας» (1892). Ο Γαλλικός Τεκτονισμός αυτή την περίοδο συνέβαλλε τα πλείστα στη δημιουργία ενός κοινωνικού κράτους, παρά τις εντονότατες αντιδράσεις των συντηρητικών δυνάμεων, τόσο των πολιτικών όσο και των εκκλησιαστικών. 32

33 Πολύ συχνά στη Γαλλία ο Ελευθεροτεκτονισμός απεικονίζεται ως γυναίκα, διότι στη γαλλική γλώσσα η λέξη «Τεκτονισμός» είναι γένους θηλυκού [ La Franc-maconnerie ]. Eπιπροσθέτως, η Γαλλική Δημοκρατία και ο Γαλλικός Τεκτονισμός μοιράζονται το ίδιο σύμβολο. Και οι δύο απεικονίζονται, αλληγορικά, με τη μορφή μίας νεαρής κοπέλας που φορά τον φρυγικό σκούφο. Η μορφή αυτή ονομάζεται «Μarianne. Οι έννοιες της Δημοκρατίας και του Τεκτονισμού πρακτικά ταυτίζονται. Στη φωτογραφία η Marianne Maconnique φορώντας τα Τεκτονικά διάσημα. Την ίδια ώρα που οι Τέκτονες ως ενεργοί πολίτες έδιναν τους κοινοβουλευτικούς αγώνες στα παραπάνω εθνικά θέματα, οι Τεκτονικές Στοές, δίνοντας έμφαση στη μόρφωση του λαού, οργάνωναν λαϊκά εκπαιδευτικά ιδρύματα για τα παιδιά, αλλά και σχολεία για νεαρούς ενήλικες, σε τοπικό επίπεδο, ίδρυαν βιβλιοθήκες και πολιτιστικά κέντρα αναψυχής. Γκραβούρα εποχής με τίτλο: «Ο Τεκτονισμός διδάσκει την Ανθρωπότητα» Οι περισσότεροι κοινωνικοί νόμοι της Κομμούνας, που πνίγηκαν μέσα στο αίμα της «Ματωμένης Εβδομάδας», αναστήθηκαν μέσα στη Γαλλική Εθνοσυνέλευση με την επίδραση και συνδρομή του Ελευθεροτεκτονισμού. Στο σημείο αυτό, ο αναγνώστης, εύλογα θα αναρωτηθεί εάν αυτός ο «Δημοκρατικός Οργασμός» του Γαλλικού Τεκτονισμού βρήκε μιμητές και σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ηπείρου. Η απάντηση είναι απλή: Ελάχιστους! Ο συντηρητισμός, τόσο της κοινωνίας, όσο και της Ηνωμένης Μεγάλης Στοάς της Αγγλίας, η οποία επηρέαζε τις φίλιες προς αυτήν ξένες Τεκτονικές δυνάμεις, εμπόδισε την εξάπλωση του Γαλλικού φαινομένου. Όμως σε κάθε κανόνα υπάρχουν εξαιρέσεις. Ένα παράδειγμα, από τα καθημάς είναι χαρακτηριστικό. Ο γνωστός κοινωνικός αγωνιστής Μαρίνος Αντύπας, τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας τους 1890, ήρθε στην Αθήνα για να σπουδάσει στην Νομική Σχολή. Σύμφωνα με τον Θ. Μπενάκη, έναν από τους βιογράφους του, ο 33

34 Αντύπας ήταν μυημένος στις «Τεκτονικές Ιδέες των Φιλευθέρων Ρευμάτων» κι έτσι όταν βρέθηκε στην Αθήνα δεν άργησε να προσεγγίσει τους Σοσιαλιστικούς κύκλους της εποχής, όπου μεταξύ άλλων συμμετείχαν και οι Σπύρος Νάγος και Πλάτων Δρακούλης. Προσεγγίζοντας ο ίδιος την ιδεολογικο-πολιτική του τοποθέτηση, ο Αντύπας έγραψε: «Είμαι σοσιαλιστής όνομα και πράγμα, φέρω τον τίτλον μου πιστώς και υπερηφάνως. Πιστεύω ώς Παντοκράτορα ποιητήν ορατόν τε και αοράτων, την ΕΡΓΑΣΙΑΝ, και ως ομοούσιον και αχώριστον τριάδα της ευτυχίας και της ειρήνης την ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΝ, ΙΣΟΤΗΤΑ και ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ». Ενώ πέθαινε, δολοφονημένος κατ εντολή του «Δεσποτισμού» της Θεσσαλίας, τα τελευταία του λόγια ήταν: «Ισότης, Αδελφότης, Ελευθερία». Ακόμη και σήμερα η Μεγάλη Ανατολή της Γαλλίας, εντός των Στοών της, μελετά και επεξεργάζεται νομοσχέδια, τα οποία προτείνει στον αρμόδιο Υπουργό και αυτός εν συνεχεία στην Εθνοσυνέλευση προς ψήφιση. Οι προτάσεις της έχουν τη βαρύτητα που έχουν και οι προτάσεις του οποιουδήποτε «Κοινωνικού Εταίρου» στη Γαλλία. Φυσικά πρέπει να τονιστεί ότι η υιοθέτηση ή όχι ενός νομοσχεδίου είναι αποκλειστικά θέμα της Γαλλικής κυβέρνησης. Ως παράδειγμα μπορεί να αναφερθεί, όπως πρόσφατα δηλώθηκε από το Μεγάλο Διδάσκαλο της Μεγάλης Ανατολής, ότι σήμερα ( ) το Τάγμα επεξεργάζεται ένα νομοσχέδιο για το «δικαίωμα του ανθρώπου στον αξιοπρεπή θάνατο ευθανασία». Στο Τεκτονισμό «... Προ της αγνώστου ταύτης δυνάμεως,... ο βασιλεύς ωχρίασε. Ρίπτει περίφοβον βλέμμα επί της λαμποκοπούσης, αλλ ασθενούς ακολουθίας του εξ ιερέων και αυλικών, οίτινες περιστοιχίζουν αυτόν. Τρέμει μήπως ο θρόνος αυτού συντριβή και καταποντισθή υπό των πελωρίων κυμάτων της ανθρωποπλημμύρας... Τότε δε, ανεγνώρισεν ενδομύχως την ύπαρξιν ισχύως ανωτέρας της ιδικής του και διείδεν, ότι εις την απροπέλαστον ταύτην δύναμιν το μέλλον επεφύλασσε κυριαρχίαν μεγίστην και κοσμοκράτειραν. Η δύναμις αύτη ήτο ο Λαός....» [τονισμένο και στο πρωτότυπο] [Απόσπασμα, μυθικής αλληγορικής διήγησης, από Γαλλικό Τεκτονικό Τυπικό του Α.Α.Σ.Τ 1895] Η Μεγάλη Ανατολή της Γαλλίας, πέρα από τις μάχες που έδωσε για την laicite και το διαχωρισμό κράτους-εκκλησίας, το 1877 έκανε ένα μεγάλο Τεκτονικό βήμα απορρίπτοντας ένα από τα τρία βασικά Τεκτονικά «οροθέσια» [landmarks]. Ανακοίνωσε ότι δεν θεωρούσε πλέον ως προϋπόθεση για την εισδοχή στο Τάγμα, την πίστη στο Θεό και την Αθανασία της ψυχής, κάνοντας σαφές ότι η ισχύς αυτού του οροθεσίου αντέβαινε την ελευθερία συνειδήσεως του ατόμου και συγχρόνως έκλεινε τις πόρτες του Τάγματος και κατά συνέπεια την πρόσβαση στις Τεκτονικές διδασκαλίες, σε ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Η κίνηση αυτή είχε ως αποτέλεσμα την άρση της «αναγνώρισής» της, τόσο από την Ηνωμένη Μεγάλη Στοά της Αγγλίας, όσο και από τις άλλες Τεκτονικές δυνάμεις που είχαν φιλικές σχέσεις και επηρεάζονταν από την τελευταία. Η άρση αυτή σήμαινε ότι οι Άγγλοι δεν τους θεωρούσαν πλέον αδελφούς και Τέκτονες και διέκοπταν κάθε σχέση με την μεγαλύτερη Γαλλική Τεκτονική δύναμη. Οι σχέσεις Αγγλικού και Γαλλικού Τεκτονισμού δεν έχουν αποκατασταθεί έως και σήμερα. Το 1875, μόλις τέσσερα χρόνια μετά τα γεγονότα της Κομμούνας, στο διεθνές Τεκτονικό Συνέδριο της Λωζάνης έλαβε χώρα ένα γεγονός που δεν αξιολογήθηκε ως έπρεπε από τους ιστορικούς του χώρου. Το συνέδριο διεξείχθη για να παρθούν οι απαραίτητες αποφάσεις ώστε να τεθεί μία ομοιομορφία στη λειτουργία του Αρχαίου και Αποδεδεγμένου Σκωτικού Τύπου. Μεταξύ των άλλων, λήφθηκε η απόφαση της αλλαγής του χρώματος των περιζωμάτων των Συμβολικών Στοών του Α.Α.Σ.Τ., από γαλάζια σε... κόκκινα. Το παράδοξο της υπόθεσης είναι ότι η απόφαση αυτή δεν εφαρμόστηκε ποτέ απ όσες Τεκτονικές δυνάμεις ήταν προσκολλημένες στον Αγγλικό Τεκτονικό τρόπο σκέψης. Μετά την αμνηστία των Κομμουνάρων, το 1880, πολλά μέλη και αγωνιστές της Κομμούνας μυούνται στον Ελευθεροτεκτονισμό Ας δούμε 3 χαρακτηριστικά παραδείγματα: Ο Ευγένιος Ποτιέ είναι ο ποιητής/στιχουργός της περίφημης «Διεθνούς». Ο Ποτιέ, μετά την ήττα της Κομμούνας αυτοεξορίστηκε γιά να γλυτώσει το εκτελεστικό απόσπασμα. Όντας στη Νέα Υόρκη μυήθηκε στη Γαλλόφωνη, «άτακτη», Τεκτονική Στοά «Οι Ίσοι» [Les Égalitaires]. Κατά τη Γαλλική Τεκτονική παράδοση, ο αιτών να εισέλθει στον Τεκτονισμό, αποστέλλει λεπτομερή επιστολή στη Στοά, στην οποία περιγράφει τον εαυτό του, την έως τότε πορεία του στη ζωή και, κυρίως, το λόγο γιά τον οποίο επιθυμεί να μυηθεί στον Τεκτονισμό. Σε αυτή την επιστολή, η οποία διασώθηκε, ο Ευγένιος Ποτιέ γράφει: «Αίτηση Εισδοχής του Eugène Pottier: Πολίτες, Αιτούμαι να συμμετέχω στις εργασίες του Τεκτονισμού και να γίνω δεκτός στη Στοά σας. Νέα Υόρκη, 2 Δεκεμβρίου Γνωρίζω ότι αποτελείτε μια ομάδα ελεύθερων στοχαστών, οι οποίοι έχοντας διαγράψει τη στείρα εμμονή στις παραδόσεις και μη αναγνωρίζοντας τίποτε ανώτερο από την ανθρώπινη Λογική, χρησιμοποιούν συνειδητά τη λογική τους, με σκοπό την αναζήτηση της Αλήθειας και της Δικαιοσύνης. 34

35 ..Ήταν στο Παρίσι, κατά τη διάρκεια των τελευταίων ημερών του αγώνα, όταν είδα, εν μέσω ενθουσιασμού, το μεγαλοπρεπές θέαμα των Tεκτόνων να τοποθετούν τις σημαίες τους πάνω στα χτυπημένα, από τις οβίδες, οδοφράγματα. Ήταν τότε που ορκίστηκα να αποτελέσω, μια μέρα, έναν από τους εταίρους αυτής της εργατικής φάλαγγας. Παρουσιάζομαι ενώπιον του εργαστηρίου σας. Δεχθείτε με στις τάξεις σας! Eugène Pottier-238, Ανατολική 30ή Οδός- Νέα Υόρκη» Ευγένιος Ποτιέ Ο Ποτιέ γυρίζοντας από την εξορία το 1887 στο Παρισι, θέλησε να «τακτοποιηθεί» σε μία Στοά. Επέλεξε την Συμβολική Στοά «Ελεύθερη Εξέταση» [Libre Examen] υπό την αιγίδα του Υπάτου Συμβουλίου του Αρχαίου και Αποδεδεγμένου Σκωτικού Τύπου της Γαλλίας, όπου ήταν μέλος και πρώην Σεβάσμιος ο γνωστός αδ. Thirifocq. Έκανε αίτηση η οποία εγκρίθηκε. Πέθανε όμως, λίγες μέρες πριν ορκισθεί. Η Μαρί Μποννεβιάλ ενεργό μέλος της Κομμούνας, φεμινίστρια και πρωτεργάτης του γυναικείου συνδικαλισμού στη Γαλλία. Μυήθηκε στον Τεκτονισμό το 1893 στο, πρώτο, μικτό Τεκτονικό Τάγμα «Droit Humain» [Το Ανθρώπινο Δίκαιο] Η Λουίζ Μισέλ συγγραφέας και ποιήτρια, δασκάλα, σοσιαλίστρια και αναρχική πολιτική οργανώτρια, πνευματικό τέκνο και «μαθήτρια» του Αυγούστου Μπλανκί. Για τον αντεπαναστατικό τύπο η Μισέλ ήταν «H Κόκκινη Λύκαινα» [La Louve Rouge], ενώ γιά τους φίλους ήταν γνωστή ως «Κόκκινη Παρθένα της Μονμάρτης» [Vierge Rouge de Montmartre]. Είχε δει τους περισσότερους από τους συντρόφους της, καθώς και τον αγαπημένο της, να πέφτουν στα οδοφράγματα ή στο εκτελεστικό απόσπασμα. Αποφεύγει (λόγω φύλου) τη θανατική καταδίκη, παρ όλο που την απαίτησε! Καταδικάζεται σε ισόβια εξορία στη Νέα Καληδονία. Μεταφέρεται στον τόπο της εξορίας της το Μετά την αμνηστία των Κομμουνάρων το 1880, επιστρέφει στη Γαλλία και εντάσσεται στο αναρχικό κίνημα. Στα κείμενα της αναφέρει:... «Αυτή η παράξενη πομπή ήταν ένα θέαμα, σαν αυτά που βλέπει κανείς στα όνειρα. Ακόμα και σήμερα μου φαίνεται ότι τους ξαναβλέπω, σαν εικόνες φαντασμάτων να κινούνται στη σκηνή, σε μιά παράσταση άλλης έποχης. Να λένε τα λόγια της Ελευθερίας και της Ειρήνης, τα οποία θα επαληθευτούν στο μέλλον. Η αίσθηση ήταν μεγαλειώδης. Ήταν υπέροχο να βλέπεις αυτή την τεράστια πομπή να βαδίζει παίρνοντας ρυθμό από τον ήχο των σφαιρών. Τα παράξενα Λάβαρα περνούσαν, τα τουφέκια, τα κανόνια, οι οβίδες λύσαγαν. Ήταν 6000, αντιπροσώπευαν 50 Στοές. Ήταν τα Λάβαρα που στήθηκαν στο οδόφραγμα του Port Maillot. Πρώτο απ όλα ήταν το λευκό, σαν μία σημαία Ειρήνης, που πάνω του είχε κεντημένες, με κόκκινα γράμματα, αυτές τις λέξεις: «Αγαπάτε Αλλήλους»!...» Η «Κόκκινη Λύκαινα» μυήθηκε στον Τεκτονισμό [χωρίς φυσικά, να αρνηθεί τις πολιτικές θέσεις της] το 1904 στη Συμβολική Στοά «Η Κοινωνική Φιλοσοφία» υπό την αιγίδα της Μεγάλης Μικτής Σκωτικής Συμβολικής Στοάς της Γαλλίας. Πέθανε ένα χρόνο αργότερα. [Ένα ακόμα Τεκτονικό ανέκδοτο. Η Λουίζ Μισέλ ήταν ένα «ιερό πρόσωπο» και λατρεύτηκε σαν αγία από το Γαλλικό λαό. Την ημέρα της κηδείας της, πλήθος κόσμου, κρατώντας κόκκινες και μαύρες σημαίες, συγκεντρώθηκε στο Κοιμητήριο για να τη συνοδεύσει στην τελευταία της κατοικία. Στη διάρκεια των επικηδείων λόγων, ο Σεβάσμιος της Στοάς «Η Κοινωνική Φιλοσοφία» στην οποία η «Κόκκινη Λύκαινα» είχε μυηθεί, αφού μίλησε με λαμπρά λόγια για την εκλειπούσα πλησίασε το φέρετρο με σκοπό να τοποθετήσει, τιμητικά, επ αυτού μία γαλάζια ταινία στο άκρο της οποίας κρεμόταν ένα χρυσό τρίγωνο. Διακριτικό που δήλωνε Τεκτονική ιδιότητα. 35

36 Τον σταμάτησαν όμως οι δυνατές φωνές των παρευρισκομένων: «Όχι! Όχι! Δεν πρέπει να υπάρχει διάκριση», φώναξαν «η Λουίζ Μισέλ ανήκει σε όλους μας!». Ο Σεβάσμιος, αφού υποχώρησε, πήγε διακριτικά και καρφίτσωσε το Τεκτονικό διάσημο στη μέση ενός στεφανιού με κόκκινα λουλούδια.] Εορτασμός των 100 χρόνων της Γαλλικής Επανάστασης [1889]. Πόστερ. Εικονίζει "εργάτη" ο οποίος κρατά «σφύρα» και φορά "ποδιά εργασίας", ενώ πατά το βασιλικό σκήπτρο. Πάνω από το κεφάλι του ισοσκελές τρίγωνο ή αλφάδι, Τεκτονικό σύμβολο που δηλώνει την ισότητα, και είναι στεφανωμένο με τον κόκκινο φρυγικό σκούφο της επανάστασης. Τα συμπεράσματα, δικά σας! Οι κοινωνικές αναζητήσεις και προβληματισμοί, καθώς και τα γεγονότα της Κομμούνας, δεν μπορούσαν να αφήσουν ανεπηρέαστα ούτε τα τυπικά των Τεκτονικών εργασιών, ούτε τις Τεκτονικές «διδασκαλίες». Στη δεκαετία του 1890, η Μεγάλη Στοά της Γαλλίας πήρε την πρωτοβουλία και τροποποίησε τα τυπικά των εργασιών του Α.Α.Σ.Τ. με τα οποία εργαζόταν. Στα τυπικά αυτά προστέθηκαν αλληγορικές διδασκαλίες με κοινωνικο-πολιτικό περιεχόμενο. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ένα απόσπασμα από το δοκίμιο του Ανδρέα Χρ. Ριζόπουλου, με τίτλο «Τέκτονες Αναρχικοί», στο οποίο γίνεται αναφορά στα Τεκτονικά τυπικά αυτής της φιλοσοφικής κατεύθυνσης: Ένας αναρχικός μπορεί να ολοκληρώσει την πορεία του στο Συμβολικό Τεκτονισμό και στους επιγενόμενους βαθμούς του Σκωτικού Τύπου χωρίς να αντιμετωπίσει πρόβλημα συνείδησης. Μάλιστα σε ορισμένους όρκους θα βρει σημεία που φαίνονται σαν να έχουν γραφτεί από τους μεγάλους αναρχικούς ή σοσιαλιστές συγγραφείς. Παραθέτω ένα χαρακτηριστικό κείμενο: «Ουδέποτε και δια να σώσω την ζωή μου δεν θα συνθηκολογήσω και ουδέποτε θα υποταχθώ εις οιονδήποτε δεσποτισμόν υλικόν, όστις υφαρπάζει και καταχράται την κυβερνητικήν δύναμιν δια να καταθλίβει και υποδουλώνει τους ανθρώπους ουδέ θα υποταχθώ ποτέ εις οιονδήποτε διανοητικόν δεσποτισμόν όστις δεσμεύει τας συνειδήσεις, προσδένει την ελευθέραν σκέψιν και θεωρεί ως μυσαρόν έγκλήμα τας ευσυνειδήτους πίστεις και τους ειλικρινείς και τιμίους δισταγμούς» Οι εχθροί... αλλά δυστυχώς εχθροί των Τεκτόνων, φθονούντες την δόξαν των... απεφάσισαν να επιτεθούν κατ αυτών... Ίνα προσδώσουν εις το υπ αυτών τεκταινόμενον έγκλημα χαρακτήρα προσβληθείσης φιλοτιμίας, κατώρθωσαν να εξεγείρουν κατά των Τεκτόνων... [Απόσπασμα, μυθικής αλληγορικής διήγησης, από Γαλλικό Τεκτονικό Τυπικό του Α.Α.Σ.Τ 1895] Οι εχθροί των Τεκτόνων δεν ξέχασαν τα γεγονότα της Κομμούνας. Οι δύο όμως δηλώσεις, της 30ης Απρίλη και 1ης Αυγούστου 1871, τους αφαιρούσαν το πλεονέκτημα ενός άμεσου κτυπήματος κατά του θεσμού. Παρόλα αυτά ήταν φανερό ότι έπρεπε να ανακόψουν την πορεία του, διότι, όπως ήδη αναφέρθηκε, με την έξοδό του προς την κοινωνία κατά τη διάρκεια της «Χρυσής Εποχής», ο Τεκτονισμός είχε αρχίσει να κερδίζει κύρος, καθώς και την εμπιστοσύνη και εκτίμηση του λαού, πράγμα που τον καθιστούσε έναν επικίνδυνο αντίπαλο στην κοινωνικοπολιτική σκακιέρα. Η Καθολική Εκκλησία «φανατικά» προσηλωμένη στις αντιλήψεις της, θεωρούσε (και όχι άδικα από τη δική της οπτική γωνία) ζήτημα ζωής και θανάτου το διαχωρισμό κράτους-εκκλησίας. Εάν πραγματοποιούνταν, διακυβευόταν η εξουσία της στη Γαλλία, ένα από τα ισχυρότερα κράτη της Ευρώπης και στήριγμα του Βατικανού. Ο βασικός υπέρμαχος του διαχωρισμού, ο Ελευθεροτεκτονισμός, θεωρήθηκε ο υπ αριθμόν 1 εχθρός της. Όμως λόγω της θετικής κοινωνικής του παρουσίας και της φύσεως του θέματος, η εκκλησία δεν μπορούσε να προχωρήσει σε άμεση αντιπαράθεση. Θα έπρεπε πρώτα να κλονίσει τα κοινωνικά ερείσματα του Τεκτονισμού και κατόπιν να του επιτεθεί. Πως; Το σχέδιο ήταν απλό! Βήμα 1ον : Θα εκδηλωνόταν μία προπαγάνδα (πάγιο εργαλείο του φανατισμού) κατά του Ελευθεροτεκτονισμού. Αυτή θα είχε τη μορφή αποκαλύψεων, από «έγκυρες πηγές», των «μυστικών» των Τεκτόνων. Στόχος της προπαγάνδας, όπως πάντα, η 36

37 εκμετάλλευση της αμάθειας του πλήθους. Ως θεματολογία της προπαγάνδας τέθηκαν θέματα «μεταφυσικά», τα οποία της ήταν οικεία και μπορούσε να χειριστεί η εκκλησία, όπως ο Σατανισμός, η Μαγεία, τέλεση ανθρωποθυσιών και «μαύρων» τελετών, κ.λ.π. Βήμα 2ον : Με την ολοκλήρωση του 1ου βήματος, η εκκλησία «σοκαρισμένη» από τις «σοβαρές» αποκαλύψεις θα μπορούσε δικαιολογημένα και ελεύθερα να στραφεί κατά του Τεκτονισμού, ο οποίος, σημειωτέον, θα είχε χάσει συγχρόνως σημαντικό μέρος της λαϊκής υποστήριξης. ΔΕΞΙΑ: Βιβλίο με τίτλο «Ο διάβολος τον 19 ο αιώνα» και υπότιτλο «Ο εωσφορικός ελευθεροτεκτονισμός». ΚΕΝΤΡΟ: Ψευδεπίγραφο βιβλίο της ανύπαρκτης Νταϊάνας Βόγκαν με Τεκτονικές «αποκαλύψεις». ΑΡΙΣΤΕΡΑ: Γκραβούρα από βιβλίο του Λέο Ταξίλ. Αναπαριστά θυσία κατά τη διάρκεια Τεκτονικής μύησης. Το σχέδιο τέθηκε σε εφαρμογή το 1885 με τη «στρατολόγηση» του Λεό Ταξίλ [Leo Taxil], ενός δημοσιογράφου ο οποίος στο παρελθόν είχε συγγράψει πορνογραφικά και αντιχριστιανικά βιβλία. Αφότου ο Ταξίλ δήλωσε μετάνοια και πίστη στην Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, σύντομα άρχισε να εκδίδει βιβλία με Τεκτονικές «αποκαλύψεις». Ορισμένοι από τους τίτλους των βιβλίων του ήταν «Τα Μυστήρια των Ελευθεροτεκτόνων», «Ο Αντίχριστος και η Καταγωγή του Ελευθεροτεκτονισμού», «Η Θρησκεία του Μεγάλου Αρχιτέκτονα», κ.α. Ως πηγή των αποκαλύψεών του, ο Ταξίλ επικαλούνταν την Νταϊάνα Βόγκαν, ένα φανταστικό πρόσωπο, υποτιθέμενη σατανίστρια και μυημένη στον Ελευθεροτεκτονισμό, η οποία είχε μετανοήσει και ήθελε να ξεσκεπάσει τις «θηριωδίες» των Τεκτόνων. ΔΕΞΙΑ: Εξώφυλλο του βιβλίου του Λεό Ταξίλ «Τα μυστήρια του Ελευθεροτεκτονισμού» ΚΕΝΤΡΟ: Διαφημιστική αφίσα, βιβλιοπωλείων, για το βιβλίο «Τα μυστήρια του Ελευθεροτεκτονισμού» ΑΡΙΣΤΕΡΑ: Γκραβούρα από βιβλίο του Λέο Ταξίλ. Αναπαριστά βεβήλωση του εσταυρωμένου κατά τη διάρκεια Τεκτονικής μύησης. 37

38 Οι πρώτες εκδόσεις, όχι μόνο εξαντλήθηκαν, αλλά και μεταφράστηκαν σε άλλες γλώσσες διαδίδοντας τις τερατολογίες παγκοσμίως. Κατόπιν, προχωρώντας βάση του σχεδίου, τον λόγο πήρε η εκκλησία για να απαντήσει στους βλάσφημους Τέκτονες και να προστατεύσει το ποίμνιό της από τον κίνδυνο του Τεκτονισμού. Η συνέχεια είναι γνωστή ΔΕΞΙΑ: Γκραβούρα από βιβλίο του Λέο Ταξίλ. Ο διάβολος οδηγεί γυναίκα Τέκτονα. ΚΕΝΤΡΟ: Γκραβούρα από βιβλίο του Λέο Ταξίλ. Αναπαριστά δήθεν λατρεία του διαβόλου κατά τη διάρκεια Τεκτονικής τελετής. ΑΡΙΣΤΕΡΑ: Γκραβούρα από βιβλίο του Λέο Ταξίλ. Η περιβόητη Νταϊάνα Βόγκαν ενώ κάνει... τραμπάλα με τον διάβολο, κατα τη διάρκεια Τεκτονικής συνεδρίας!!! Ο «δεσποτισμός», ενώ είχε κερδίσει τη μάχη της Παρισινής Κομμούνας, δεν είχε ξεχάσει την οργανωμένη συμμετοχή των Τεκτόνων σε αυτή. Επιπροσθέτως, στα χρόνια που προηγήθηκαν της Κομμούνας, αλλά και σε αυτά που ακολούθησαν, είχε δεχθεί σκληρά και καθοριστικά χτυπήματα από το Γαλλικό Τεκτονισμό. Η συντηρητική πολιτική παράταξη δεν μπορούσε να αφήσει αναπάντητη αυτή τη συμπεριφορά. Και σε αυτή την περίπτωση και για τους ήδη γνωστούς λόγους, το άμεσο κτύπημα αποκλειόταν. Υιοθετήθηκε το ίδιο ακριβώς σχέδιο με αυτό της εκκλησίας, με μία μόνη διαφορά. Τη θεματολογία της προπαγάνδας. Ο αποκρυφισμός ήταν ένα άγνωστο γήπεδο για τους πολιτικούς. Για το λόγο αυτό χρησιμοποιήθηκαν πιο οικεία, στην πολιτική, θέματα όπως της συνωμοσίας, του σιωνισμού, της διαπλοκής, της συμμετοχής σε εγκληματικές, αντεθνικές και προδοτικές ενέργειες, καθώς και ό,τι άλλο μπορούσε να «γαργαλήσει» τα αυτιά του απαίδευτου όχλου. Ως όργανα της προπαγάνδας επιστρατεύτηκαν φίλα προσκείμενοι συγγραφείς και δημοσιογράφοι, οι οποίοι συνέγραψαν δήθεν αποκαλυπτικά βιβλία, άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά, ενώ δεν δίστασαν να χρησιμοποιήσουν ακόμα και σε καθημερινή βάση προπαγανδιστικές γελοιογραφίες και αφίσες. ΔΕΞΙΑ: Γελοιογραφία τέλη 19 ου αιώνα. «Ο αδ Αφεντικό και ο αδ Γραμματέας του Συνδικάτου. Η πάλη των τάξεων είναι γιά τους βεβήλους» ΚΕΝΤΡΟ: Γελοιογραφία τέλη 19ου αιώνα. Πως οι Τέκτονες σκοτώνουν όσους αποκαλύπτουν τα μυστικά τους. ΑΡΙΣΤΕΡΑ: Γελοιογραφία τέλη 19ου αιώνα. Υποδηλώνεται Τεκτονική ανάμειξη στην γνωστή υπόθεση Ντρέϋφους. Οι 2 μορφές στο βάθος κρατούν Τεκτονικό λάβαρο που γράφει «χωρίς πατρίδα» 38

39 Και στις δύο μορφές προπαγάνδας, τόσο την εκκλησιαστική, όσο και την πολιτική, χρειάστηκε ελάχιστος χρόνος μέχρι να πάρουν τη σκυτάλη από τους εγκάθετους, ευφάνταστοι συνωμοσιολόγοι, οι οποίοι ζηλεύοντας την εκδοτική και συνάμα οικονομική επιτυχία της πρώτης γενιάς, θέλησαν να εμπλουτίσουν τη βιβλιογραφία των αποκαλύψεων, αποκομίζοντας συγχρόνως φήμη και χρήμα. Οι δήθεν αποκαλύψεις πήραν πλέον διαστάσεις επιδημίας. ΔΕΞΙΑ: Γελοιογραφία τέλη 19ου αιώνα. Ο Τεκτονισμός κατευθύνεται από σιωνιστικά κέντρα και με τη σειρά του κατευθύνει το κοινοβούλιο. ΚΕΝΤΡΟ: Γελοιογραφία τέλη 19ου αιώνα. Ο Τεκτονισμός επιβάλλει φόρους στο φτωχό λαό ΑΡΙΣΤΕΡΑ: Γελοιογραφία τέλη 19ου αιώνα. Τεκτονισμός και... κομμένα κεφάλια «εχθρών και φίλων». Πολιτικά προπαγανδιστικά posters των αρχών του 20 ου αιώνα. ΔΕΞΙΑ: «Το Τεκτονικό χταπόδι, βασιλεύει στο κοινοβούλιο, υποδουλώνει τη δημοκρατία... Γάλλοι δράστε είναι ώρα!» AΡΙΣΤΕΡΑ: «Το έργο του Ελευθεροτεκτονισμού. Επανάσταση Αναρχία». Στο βάθος ο σιωνισμός δείχνει το δρόμο. Η γυναικεία μορφή του Τεκτονισμού με τον δαυλό, παραπέμπει σε «pétroleuse» της Κομμούνας. Η «άγνοια» και ο ευδαιμονισμός του Αγγλοσαξωνικού Τεκτονικού ρεύματος δεν του επέτρεψαν να δει καθαρά και να κατανοήσει την κατάσταση. Αγνόησε τη γνωστή ρήση «όταν καίγεται το σπίτι του γείτονα, σύντομα θα καεί και το δικό σου». Ήδη από το 1877 η Ηνωμένη Μεγάλη Στοά της Αγγλίας και όσες Μεγάλες Στοές την ακολουθούσαν ιδεολογικά, είχαν άρει την αναγνώριση της Μεγάλης Ανατολής της Γαλλίας, με αποτέλεσμα να μην τη θεωρούν κανονική Τεκτονική δύναμη. Όταν η θύελλα των δήθεν αποκαλύψεων ξέσπασε στα τέλη του 19ου αιώνα, θεώρησαν ότι δεν τους αφορούσε εφ όσον δεν απευθυνόταν στον κανονικό και παραδοσιακό Τεκτονισμό τον οποίο οι ίδιοι εκπροσωπούσαν. Έτσι, σε πρώτη φάση, ο Αγγλοσαξωνικός Τεκτονισμός δεν πήρε θέση και δεν βοήθησε τους Γάλλους, γιατί πολύ απλά από την άρση της αναγνώρισης και μετά δεν τους θεωρούσε Τέκτονες και αδελφούς. Τα γεγονότα τον διέψευσαν όταν τα βιβλία μεταφράστηκαν στα Αγγλικά και σε διάφορες άλλες γλώσσες και έκαναν το γύρο του κόσμου, ενώ συγχρόνως τους Γάλλους λιβελογράφους διαδέχθηκαν Αγγλοσάξωνες συνωμοσιολόγοι. Η σπίθα πλέον είχε γίνει πυρκαγιά, η οποία έκαιγε ανεξέλεγκτα τον Τεκτονισμό σε όλο τον πλανήτη. 39

40 Όσο και αν φαίνεται περίεργο, οι ανοησίες και τα κραυγαλέα ψεύδη κατά του Τεκτονισμού των τελών του 18ου αιώνα, που ξεκίνησαν από τη σύγκρουση των δυνάμεων της συντήρησης με το ριζοσπαστικό Τεκτονισμό, όχι μόνο διαβάζονται έως και σήμερα μετά από 120 χρόνια - αλλά ταυτόχρονα είναι και τα βασικά επιχειρήματα, τόσο της εκκλησίας, όσο και της ακροδεξιάς, κατά του Ελευθεροτεκτονισμού τον 21 ο αιώνα! Σήμερα Ακροδεξιά προπαγανδιστικά posters. Αναφέρουν: «Το 1789 ήταν ένα τεκτονικό πραξικόπημα. Η πατρίδα μας βρίσκεται υπό την κατοχή μίας αντι-γαλλικής δύναμης. Ελευθερώστε τη Γαλλία!» Επειδή ο οξυδερκής αναγνώστης ίσως να έχει οδηγηθεί στο συμπέρασμα, ή να έχει αναρωτηθεί εάν ο Ελευθεροτεκτονισμός θα μπορούσε να βρει συμμάχους στην αριστερή πολιτική όχθη, θα θέλαμε να του απαντήσουμε με ένα Τεκτονικό αστείο, το οποίο ακούγεται μεταξύ των αδελφών που συμμετέχουν στον Κοινωνικό Κύκλο: «Ο Τεκτονισμός είναι μία ανάδελφος αδελφότης» Θα το εξηγήσουμε με ένα ιστορικό παράδειγμα. Το 1898 ο νεαρός, ρομαντικός επαναστάτης Λέων Τρότσκυ είναι φυλακισμένος για τη δράση και τις ιδέες του από το τσαρικό καθεστώς. Στη βιβλιοθήκη της φυλακής βρίσκει και διαβάζει βιβλία πάνω στον Τεκτονισμό. Στο ημερολόγιό του έγραφε ότι εντυπωσιάστηκε από το θεσμό και τη συμμετοχή του σε διάφορους κοινωνικούς αγώνες, κατά τη διάρκεια της ιστορίας. Εντυπωσιάζεται τόσο, ώστε θέλει να γράψει ένα βιβλίο αναφορικά με το θέμα και γι αυτό το λόγο, με πολλούς κινδύνους, διατηρεί μέσα στη φυλακή ένα μεγάλο τετράδιο με σημειώσεις για τον Τεκτονισμό [το τετράδιο αυτό χάθηκε αργότερα στην Ελβετία]. Ο ίδιος άνθρωπος το 1922 είναι πλέον καθεστώς, μέλος της ηγεσίας της Σοβιετικής Ένωσης. Σε επιστολή του προς το Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα γράφει: «Δεν επιτρέπεται η συμμετοχή ενός κομμουνιστή σε Τεκτονική Στοά, διότι το γεγονός αυτό ακυρώνει την πάλη των τάξεων Ο Τεκτονισμός είναι μία άσχημη πληγή στο σώμα του Γαλλικού Κομμουνισμού. Πρέπει να καεί [απολύμανση της εποχής] με καυτό σίδερο». Ω! Πόσο πολύ τρομάζει ο πραγματισμός όταν αντικρίζει την ουτοπία!!! 40

41 Σήμερα... Κάθε χρόνο την 1 η Μάη οι Ελευθεροτέκτονες της Μεγάλης Ανατολής της Γαλλίας [Grand Orient de France] αποτίουν φόρο τιμής στους μάρτυρες της Παρισινής Κομμούνας καθώς και σε όλους τους αδελφούς που δεσμεύτηκαν έτσι ώστε το ιδανικό της Ελευθερίας, της Ισότητας και της Αδελφότητας να είναι κάτι περισσότερο από ένα σύνθημα για τα αετώματα των δημόσιων κτιρίων της Γαλλίας. Η εκδήλωση αυτή ονομάζεται: «Αφιέρωμα στους Μάρτυρες της Κομμούνας του Παρισίου και στους Eργάτες της Kοινωνικής Προόδου» Κομμουνάρων Λάβαρο Στοάς που ανοίκει στη Μεγάλη Γυναικεία Στοά της Γαλλίας, στο Τοίχο των Η συνάντηση αυτού του παραδοσιακού μνημοσύνου, ορίζεται κάθε χρόνο, συμβολικά, τη 1 η Μάη για τις 10:00 [την ίδια ώρα που οι Τέκτονες συγκεντώθηκαν στην πλατεία Carrousel την 29 η Απρίλη 1871], στην κύρια είσοδο του νεκροταφείου του Père Lachaise. Η τελετή ξεκινά στις 11:15 [την ίδια ώρα που τα Λάβαρα έφτασαν έξω από το Δημαρχείο του Παρισιού την 29η Απρίλη 1871]. Καλεσμένοι να συμμετάσχουν, είναι όλοι οι Τέκτονες, ανεξάρτητα εάν ανήκουν στη Μεγάλη Ανατολή ή σε άλλη Τεκτονική δύναμη. 41

42 Σχηματίζεται πομπή από αδελφούς και αδελφές που φορούν τις τεκτονικές ταινίες ή τα περιλαίμια τους και συνοδεύουν τα λάβαρα των Στοών τους [η πορεία αυτή αναπαριστά, συμβολικά την μεγαλειώδη Τεκτονική πορεία της 29 ης Απρίλη 1871, προς τα οδοφράγματα]. Περπατούν, εντός του νεκροταφείου, εως τον Mur des Fédérés [ο τοίχος όπου εκτελέστηκαν από τους κυβερνητικούς οι τελευταίοι 147 αιχμάλωτοι Κομμουνάροι]. Ο Μέγας Διδάσκαλος της Μεγάλης Ανατολής της Γαλλίας, συνοδευόμενος από αξιωματούχους φιλικών Ταγμάτων, και μια αντιπροσωπεία του Συμβουλίου του Τάγματος, καταθέτει στεφάνι στους πρόποδες του Mur des Fédérés. Μετά την ομιλία του Μεγάλου Διδασκάλου της Μεγάλης Ανατολής και τις ομιλείες των αξιωματούχων των άλλων Τεκτονικών ταγμάτων, τραγουδούν όλοι μαζί τον "καιρό των κερασιών " τον ύμνο της Κομμούνας που σφύριζαν οι κομμουνάροι στα οδοφράγματα. Κατόπιν γίνεται κατάθεση ανθέων στο τάφο του αδελφού Jean-Baptiste Clement, δημιουργό του τραγουδιού "καιρός των κερασιών ". 42

43 Σήμερα η Μεγάλη Ανατολή της Γαλλίας, στην επίσημη ιστοσελίδα της, αναφέρει με υπερηφάνια: «Είμαστε απόγονοι των ανδρών και γυναικών που επιχείρησαν, με τον τρόπο τους, να βελτιώσουν την Ανθρωπότητα (Κοινωνία): του Βολταίρου, του Λαφαγιέτ, του Γκαριμπάλντι, του Αυγούστου Μπλανκί,..., του Μπακούνιν,..., της Λουίζ Μισέλ,... και τόσων άλλων οι οποίοι τίμησαν τις Στοές μας με την παρουσία τους.»... [...«We are the heirs of men and women who have endeavoured, in their own way, to improve Humanity: Voltaire, La Fayette, Garibaldi, Auguste Blanqui, Victor Schoelcher, the Emir Abd El-Kader, Louise Michel, Bakounine, Jean Zay, Félix Eboué, Pierre Brossolette and the so many others who have graced our Lodges with their presence.»...] Η Λουίζ Μισέλ σε σκίτσο των τελών του 19 ου αιώνα, του γνωστού σκιτσογράφου της εποχής, Μολώχ [Μoloch]. Την παρουσιάζει ως «Χήρα» η οποία θρήνει για τα «Τέκνα» της που σκοτώθηκαν στα γεγονότα της Κομμούνας. Είναι ντυμένη με μαύρο ρούχο το οποίο φέρει τα Γαλλικά Τεκτονικά σύμβολα του πένθους και της θλίψης ΕΙΠΟΝ 43