Ι Τ ι Τ ϋ Γ Γ Γ! Γ 1 Ι 1f ι V L IX A r 11 1 g1 l

Transcript

1 Ι Τ ι Τ ϋ Γ Γ Γ! Γ 1 Ι 1f ι V L IX A r 11 1 g1 l

2 STOP ΣΤΟΥΣ ΚΛΕΦΤΕΣ Διανύουμε τις πιο ζεστές μέρες τοϋ φετινού χρόνου. Οί υψηλές θερμοκρασίες μόνιμο καιρικό καλοκαιρινό φαινόμενο, δίνουν τη δική τους έντονη παρουσία στη ζωή μας. Σφύζουν άπό άσυνήθιστη άνθρώπινη ζωντάνια καί κίνηση τά καταφύγια τής δροσιάς και ξεκούρασης, ένώ άδειάζουν οί «ζεστές» κατοικίες και πόλεις. Διακοπή σέ έργασίες και στά σχολικά μαθήματα, ξεγνοιασιά καί διασκέδαση μακριά τους, πλάι στις φυσικές ομορφιές. Πολλά άλλάζουν στή ζωή μας τούτους τούς καλοκαιρινούς μήνες καί μέσα σ αύτά άνεβαίνει δυστυχώς κι ό δείκτης των κλοπών. Δυστύχημα είναι, όμολογουμένως, τό δτι πολλοί άνθρωποι ιδιοποιούνται παράνομα τήν περιουσία άλλων συνανθρώπων τους. Είναι όμως δύο φορές δυστύχημα τό γεγονός ότι γιά τήν έπιτυχία τών κακοποιών σχεδίων τους έκμεταλλεύονται ιδιαίτερα τις εύκαιρίες πού τούς προσφέρει τούτη ή εποχή. Εύκαιρίες τις όποιες πολλές φορές δίνουμε έμεΐς οί ίδιοι, τά ίδια τά ύποψήφια θύματα. Στήνπροσπάθειά μας, δηλαδή νάπροφυλαχτούμε άπό τή ζέστη, άγνοοϋμε έντελώς τήν παρουσία τών κλεφτών άνάμεσά μας. 'Ανοίγουμε διάπλατα πόρτες καί παράθυρα διαμερισμάτων, γραφείων, καταστημάτων, εξοχικών σπιτιών, αύτοκινήτων κ.λ.π., μέ τήν έλπίδα νά δροσιστοϋμε άπό κάποιο εύεργετικό άεράκι, άλλά αύτό καί μόνο άρκεΐ γιά τήν άνεμπόδιστη διάπραξη κλοπής σ αύτούς τούς χώρους. Φεύγουμε γιά διακοπές κι έγκαταλείπουμε πίσω μας τά σπίτια άφύλακτα, χωρίς νά ύπολογίζουμε τήν πολυμήχανη δράση τών διαρρηκτών, γιά τούς όποιους δέν είναι καθόλου έμπόδιο τό άπλό κλείδωμα. Κοιμούμαστε στο σπίτι μας μέ άνοιχτές τις πόρτες καί τά παράθυρα, χωρίς νά δίνουμε σημασία στούς^ «μπουκαδόρους», δηλαδή στούς κακοποιούς πού είναι έξασκημένοι καί έπιτήδειοι γιά κλοπές άπό σπίτια τήν ώρα πού οί ένοικοι κοιμούνται. Πέφτουμε γιά μπάνιο στή θάλασσα κι έγκαταλείπουμε άφύλακτα στήν άκτή τά ρούχα καί τάλλα προσωπικά μας άντικείμενα καί χρήματα, παρόλο πού γνωρίζουμε ότι άνάμεσα στούς λουόμενους ύπάρχουν καί κλέφτες πού πηγαίνουν έκεΐ μόνο καί μόνο γιά νά κλέψουν. Μέ λίγα λόγια, ένεργοϋμε μέ άπρονοησία καί έπιπολαιότητα στήν άσφάλιση τής κινητής περιουσίας μας, τώρα πού ή κλοπή σημειώνει άπότομη έξαρση. Κυριολεκτικά τήν έγκαταλείπουμε στο έλεος τών διαθέσεων τών κλεφτών καί τών διαρρηκτών. Τί, όμως, πρέπει νά κάνουμε γιά ν άποφύγουμε τή δυσάρεστη έπίσκεψη τών κακοποιών στήν περιουσία μας ή άν δέν τήν άποφύγουμε, πώς θά περιορίσουμε τή μεγάλη ζημιά της; Υπάρχουν λύσεις καί ποιές; Λύσεις ύπάρχουν καί είναι άπλές, άν θέλουμε νά τις χρησιμοποιήσουμε. Καί πρώτα - πρώτα, γιά ν άποφύγουμε την έπιδρομή τών κακοποιών θά πρέπει όπωσδήποτε νά άσφαλίζουμε σωστά καί σίγουρα τούς προσφερόμενους γιά κλοπή χώρους. Νά τούς άσφαλίζουμε σωστά καί σίγουρα, άκόμη κι όταν άπομακρυνόμαστε στιγμιαία άπ αύτούς, γιατί τό μυστικό τής έπιτυχίας τών κακοποιών σ αύτές τις περιπτώσεις είναι ότι καραδοκούν καί βρίσκονται σέ συνεχή έπαγρύπνηση, όσο άφορά τούς στόχους πού πρόκειται νά «χτυπήσουν» ή τυχαίνει νά συναντήσουν άνά πάσα στιγμή. "Επειτα, γιά νά περιορίσουμε τή μεγάλη ζημιά στήν περίπτωση πού δέν θά καταφέρουμε νά άποφύγουμε τήν έπιδρομή τους, θά πρέπει νά άσφαλίσουμε ξεχωριστά ή νά άπομακρύνουμε έντελώς τά χρήματα, τά τιμαλφή καί τά μεγάλης άξίας άντικείμενα άπό τούς άντίστοιχους χώρους, στή χρονική διάρκεια τής άπουσίας μας άπ αύτούς. Αύτές οί άπλές λύσεις μέ τήν παράλληλη κινητοποίηση καί τή λήψη τών ένδεικνυόμενων κατασταλτικών μέτρων άπ τις άρμόδιες άστυνομικές άρχές, θά μάς άποδώσουν ένα όσο γίνεται καλύτερο, άπολαυστικότερο καί διασκεδαστικότερο, ένα όσο πρέπει δροσερότερο, καλοκαίρι. Ήδη οί άστυνομικές άρχές έχουν πυκνώσει τις περιπολίες στούς εύπαθείς στόχους καί έχουν λάβει όλα τά πρόσφορα μέτρα γιά τον περιορισμό τών κλοπών. Γιά τήν έπιτυχία, όμως, τής άποστολής τους έχουν άνάγκη άπ τήν έπαγρύπνηση καί τή συνεργασία όλων τών πολιτών. Προσοχή λοιπόν, άς μή δώσουμε εύκαιρίες στούς κλέφτες, γιά νά μή βρούμε τό σπίτι μας άδειο γυρνώντας άπό τις διακοπές καί νά μή δοκιμάσουμε μιά τέτοια δυσάρεστη έκπληξη. 1

3 ...mil mu... ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ HO ΡΟΦνΑΠΚΗΣ Μ Η Ν Ι Α Ι Α Ε Κ Δ Ο Σ Η Α Ρ Χ Η Γ Ε ΙΟ Υ Χ Ω Ρ Ο Φ Υ Λ Α Κ Η Σ Ε Π ΙΜ Ε Λ Ε ΙΑ : Υ Π Η Ρ Ε Σ ΙΑ Δ Η Μ Ο Σ Ι Ο Ν Σ Χ Ε Σ Ε Ω Ν Γ Ρ Α Φ Ε ΙΑ : Α Ρ ΙΣ Τ Ο Τ Ε Λ Ο Υ Σ Α Θ Η Ν Α Ι (813) Τ Η Λ Ε Φ Ω Ν Α : , Ε Σ Ο Τ ,3 1 2, ΙΟ Υ Λ ΙΟ Σ 1981, Ε Τ Ο Σ 12, Τ Ε Υ Χ Ο Σ 139 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟ Ανάκτορο της Κνωσού: Μεγάλο κλιμακοστάσιο άνατολικής πτέρυγας. Αίθουσα μέ τοιχογραφίες όκτασχήμων άσπίδων. Κρήτη (άφιέρωμα)... Η παρατηρητικότητα τών άστυνομικών (Μετάφρ. Χρυσούλας Γεωργόκη)... Π Ματιές έδώ κι έκ εϊ (Τουριστικά... ), τού Γιάννη Λιρζιώτη... Κούραση, ή άρρώστια τής έποχής μ α ς... Τηλεματική, too Έρικ Μέγιερ... Δικαστικά πρόσωπα' άποκλεισμός, έξαίρεση, άποχή, του π. χαριτάντη Τά C.B. στή ζωή μας, τού άνθ/στοϋ ΔημητρΙου Κάσσιου... 0 «καθ έξιν», «κατ' έπάγγελμα>> καί «έπικίνδυνος» έγκληματ(ας, τοϋ Νικολάου Κορφιάτη... Τά πρώτα ελληνικά χαρτονομίσματα... Η Δ ημόσια Δ ιο ίκη σ η, του ταγμ/ρχου Αναστασίου οικονόμου. Τό άλκοόλ ρυπαίνει ιόν οργανισμό... Τό στρές στην άστυνομική υπηρεσία (Μετάφρ. ύπομ/ρχου κ. Νικολάου Τασσιόπουλου)... Παιδική έγκληματικότητα, του ένωμ/ρχου Νικολάου Μπουγά... Νέα άπ όλο τόν κόσμο... «Ή μπλόφα» ('Αστυνομικό Διήγημα. Α ' Μέρος), τοϋ ΔημΠτρη Δαμιανίδη Π Η Πΐρπίρούνα, τοϋ Φώτη ΒΙττη... Γεγονότα καί συμβάντα... 'Εμείς καί οί άναγνώστες μ α ς... 'Υπηρεσιακές ειδ ή σ εις... Νέα άπ' όλη τήν 'Ελλάδα... Σελίς Τά δημοσιευόμενα κείμενα άπ ηχούν τίς γνώ μες κα ί τις απ όψ εις το υ σ υγγρ α φ έα ή σ υντά κτη κα ί δέν εκ φ ρ ά ζουν τίς επ ίσημες θέσεις το υ Σ ώ ματος. Κείμενα πού δημοσ ιεύονται ή όχι δέν έπ ισ τρέφ ονται. ΣΙΕΣ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΙ - ΑΙΜΘΥΠΑΣΠΙΣΤΕΣ ΝΓΠΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΙ - ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ - ΙΔΙΏΤΕΣ ΣΥΛΛΟΓΟ I - ΣΩΜΑΤΕΙΑ - ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΤΙΜΗ ΤΕΥΧΟΥΣ Δ ρχ <

4 360 Οίν.

5

6 «Στη μέση τής Ανατολικής Μ εσογείου, κομμάτι, ίσως της χαμένης Ατλαντίδας, κρίκος τών Μεσογειακών πολιτισμών, ή Κρήτη διαμόρφωσε μια δική της φυσιογνωμία. Οί δυνάμεις πού συγκρούσθηκαν έδώ, που άνακατεύθηκαν, πού σύντριψαν, στο πέρασμα τών αιώνων, ή μια τήν άλλη, άποτύπωσαν όλες τά πιο έντονα χαρακτηριστικά τους. Αυτά συνδυάσθηκαν καί άποκρυσταλλώθηκαν οτήν άδρή, τραχεία φυσιογνωμία του νησιού». Μονάχα μέσα άπ αΰτό τό πρίσμα, ό έπισκέπτης - προσκυνητής τού καθηγιασμένου άπό τήν άτέλειωτη σειρά θυσιών νησιού, θά μπορέσει νά άντικρύσει σωστά καί νά έπικοινωνήσει με τήν ψυχή τού ιδιόμορφου αυτού κομματιού τής έλληνικής γής. Μονάχα έτσι θά βιώσει τό αιώνιο πνεύμα τής θυσίας τών κρητικών καί τον έρωτά τους για τήν ελευθερία καί άξιοπρέπεια καί θά κατορθώσει νά κατανοήσει τήν έπιβίωση έκ ε ί τού έλληνικοΰ στοιχείου πάνω άπό τρ εις χιλιετηρίδες. Μονάχα έτσι θά κοινωνήσει με τό θαύμα τού μινωικοϋ πολιτισμού καί τίς ψυχικές έκ ε ϊν ε ς έ ξ- άρσεις πού όδήγησαν σέ τόσα όλοκαυτώματα. Η «Επιθεώρηση Χωροφυλακής» στά πλαίσια τής προσπάθειάς της για τήν παρουσίαση μνημείων καί χώροον τού τόπου μας, προσφέρει στους άναγνώστες της τό άκόλουθο μικρό άφιέρωμα γιά τό νησί, έκφράζοντας συνάμα καί τίς ευχαριστίες της προς τίς Υ π ηρεσ ίες Χωροφυλακής τού νησιού πού βοήθησαν θετικά στή συγκέντρωση τού άπαραίτητου υλικού. Τά κείμενα πού άκολουθοϋν γράφηκαν άπ τούς συντάκτες της Ανθ/στή Κων/νο Δανούση καί Ενωμοτάρχη "Αγγελο Πετρουλάκη. Ο οιπορώντας σ τ η ν κρητη Σάν άνοιχτεϊς στο πέλαγος καί μέσα στην άντάρα τού μαγιάπκου δειλινού άφήσεις πίσω σου τίς Κάβο-Κολόνες, δώσε στά ματια σου φτερά καί κράτα τήν καρδιά σου όλάνοιχτη κάνοντας μια ευχή: νάνοι γοργοτάξιδο σάν τά γλαροπούλια τό πλοίο πού σέ πάει στην Κρήτη. Εκεί, τά μάτια σου έχουν πολλά νά δοϋν καί ή καρδια σου πολλά νά νιώσει, πού όσες καί νάναι οί μέρες σου στό Κρήτηπαλΐ 58V φτάν υν Υΐά νά χωρέσει στπν καρδιά σου ή γοργόνα Όρθιοι στην πλώρη τοϋ «Μίνως», μέ μάτια πού πασχίζουν νά σχίσουν τό θολό Ορίζοντα, καρτερούμε ν άντικρύσουμε τά κρητικά βουνά. Δίπλα, στά πόδια, οί ταξιδιωτικές τσάντες γεμάτες μέ χάρτες, βιβλία, φωτογραφικές μηχανές καί ψηλά, μέσα ατό στήθος, ένα κοντολαχάνιασμα, γοργόχτυποι τής καρδιάς, πού προσμένει κι αυτή όπως καί τά μάτια καί τ' άφτιά κι όλες οί άλλες αίσθησες τό σμίξιμο μέ τή γη τήο Κρήτης. 362 Με ιό ξημέρωμα. Η ώρα, όσο κι άν φαίνεται άτέλειωτη, κυλάει καί τά βουνά πού πρωτοφάνηκαν μελανόχρωμα, τώρα κλείνουν τό πέταγμα τοϋ ματιού καί δυνατά τό φυλακίζουν στή Σούδα. Τά μάτια - σάν πρωτοφτάνεις στή Σούδα - ψάχνουν νά βρουν τ άπομεινάρια τής πιό πρόσφατης καταστροφής, τής 1ης 'Οκτωβρίου τοϋ 79, πού σάν άναστάσιμο πυροτέχνημα τινάχτηκε στόν άέρα τό φορτηγό «Πανορμιτης» σκορπίζοντας τό θάνατο καί τήν καταστροφή. Μένουν άκόμα τ άπομεινάρια. Πολλά πάνω στή γή, μά πιό πολλά μές τίς ψυχές τών άνθρώπων αύτών πού έντρομοι είδαν τό αίμα νά τρέχει άπ τά τραυματισμένα κορμιά καί τίς πέτρες - χαλάζι θανατόφερτο - νά πέφτουν άδιάκριτα πάνω σέ σπίτια κι, αυτοκίνητα... Γι χαλασμός ήταν κι έκεΐνος θ εέ μου; Στό λεωφορείο τής γραμμής γιά τά Χανιά ψάχνεις νά βρεις μιά λέξη έλληνική άπό τις τόσες πού σαλεύουν στόν άέρα μά γύρω άπ τ άφτιά τιτιβίζουν λαλιές άλλων φυλών, άνθρώπων πού κίνησαν άπό πατρίδες μακρινές γιά νά ρθοϋν στό νησί σάν επισκέπτες. Σκέπτεται, κανείς άντοϋτοι οί άνθρωποι μέ τά ξεβαμμένα παντελόνια καί τους τεράστιους σάκους στην πλάτη, νιώθουν τούς «κραδασμούς» τούτης τής Ο δρόμος, μονότονη γκριζόχρωμη γραμμή άνάμεσα στόν όργασμό τού πράσινου, φεύγει γρήγορα κάτω άπ τούς τροχούς, χωρίς νά μένουν καί πολλά περιθώρια στό νοϋ γιά νά γυρίσει πίσω, σέ χρόνια μακρινά.

7 ΙΙαοχίζεις να δεις μορφές άλλοτινών καιρών, ν άναστησεις πρόσωπα λιοκαμένα, χαραγμένα άπ τή φωτιά των πολέμων - γιατί άλλο τίποτα άπό συνεχείς πολέμους δέν είναι τό παρελθόν τής Κρήτης - νά ξεδιαλύνεις πίσω άπ τις δεντροστοιχίες τούς άνασκολοπισμένους Κρητικούς. Λέει ή ιστορία πώς τούτος ό δρόμος πού σέ φέρνει στά Χανιά άπ τήν πλευρά τής Σούδας, ήταν ή «"Αππια όδός» τής Κρήτης, όπου δεξιά κι άριστερά του ήταν μπηγμένοι στή σειρά άμέτρητοι πάσαλοι, πού πάνω τους οί Βενετοί κι άργότερα οί Τούρκοι κατακτη υές τού νησιού άνασκολόπιζαν τούς άνήμερους Κρητικούς, πού έπιαναν αιχμάλωτους μετά άπό κάθε έξέγερση. Νάταν άραγε οί πάσαλοι τόσοι πολλοί όσα τά δέντρα πού σήμερα σκιάζουν τό δρόμο; Μπορεί καί ναί, μπορεί καί όχι. Μά όσοι καί νάήταν, τά αίμα τό χυμένο στά πόδια τους θά ήταν σίγουρα άρκετό γιά νά ποτίσει τούτα τά δέντρα. Τά Χανιά, μέ τά πρώτα τους σπίτια, όλοένα καί πιό πολύ ζυγώνουν. Πριν άκόμά τολμήσω νά θυμηθώ πώς τούτη ή πόλη είναι ή πόλη τού Βενιζέλου, έρχεται στή μνήμη μιά άλλη πικρή σελίδα τούτου τού δρόμου, πνιγμένη κι αύτή τώρα άπ τις όλάνθιστες μπουκαβίλιες τών χανιώτικων κήπων καί τόν όργασμό τού πράσινου. "Εξω άπ τά Χανιά, κάπου έκει πού τώρα δηλώνονται τά πρώτα τους σπίτια, ήταν οί καλύβες τών λεπρών, τών άπόκληρων τής ζωής. Κι έδώ πού τώρα υψώνονται οί μπουκαβίλιες μέ τά μωβιά καί κόκκινα λουλούδια, δηλώνονταν ικετευτικά χέρια μέ σάρκες σαπισμένες, ζητώντας τών διαβατών τήν έλεημοσύνη. Πόσο άλλαξε ό κόσμος; Πόση όμορφιά τώρα έκεϊ πού ή πίκρα κι ό πόνος βασίλευε; Μά τά Χανιά άνοίγονται όλο καί πιό πολύ οτά μάτια. Ό δρόμος τρέχει άκάθεκτος ίσαμε τήν καρδιά τους. 'Όμως κι έκεί ό δρόμος δέ λέει νά σταματήσει. Ή ώρα άμείλικτος διώκτης, δείχνει πώς σέ λίγο τό λεωφορείο τής γραμμής γιά τόν 'Ομαλό θά ξεκινήσει. Δέν μένουν παρά λίγα λεπτά, άρκετά όμως γιά νά σταθούμε στήν «Πλατεία 1866», καί ν άποθέσουμε μιά έστω ματιά θαυμασμού οτίς προτομές τών πολεμάρχων Χατζημιχάλη Γιάνναρη, Κων/νου Κριάρη, Αναγνώστη Σκαλίδη, Κων/νου Βολουδάκη, Σταμάτη Βολάνη καί Γιάννη Ζυμβρακάκη, πού σήκωσαν τό μπαϊράκι τής λευτεριάς, φτύνοντας κατάμουτρα τόν Τούρκο κατακτητή. Αγέρωχοι οί Κρήτες άγωνιστές, περήφανοι καί άπλησίαστοι στήν πέτρινη σιωπή τους, θυμίζουν μέρες συγκλονισμένες άπ τόν άέρα τής λευτεριάς καί χρόνια θυσίας, τά χρόνια τού 1866 καί 67, πού έβαψαν άκόμα καί τις πιό άπόκοσμες πέτρες μ αίμα... Σέ λίγο τούτες τις πέτρες θά τις άγκαλιάαουν τά μάτια μας, καθώς τό λεωφορείο τής γραμμής θ άνηφορίζει γιά τόν Όμαλό. Σέ λίγο, λοιπόν, ίσως τό μόνο πού θά μένει στά μάτια, θάναι π έτρες, μόνο πέτρες Απ τό παράθυρο τού λεωφορείου περνούν μέ ταχύτητα οί λεμονιές, οί πορτοκαλιές, οί κήποι μέ τ άνθισμένα λουλούδια τους, ή συγχορδία όλων τών άποχρώσεων τού πράσινου... Κάπου - κάπου τό βλέμμα χαϊδεύει μέ ταχύτητα τούς κάτασπρους τοίχους κάποιων άγροτικών παραδοσιακών σπιτιών κι ένα - δυό Κρητικούς πού μέ τις τσάπες στά χέρια άλλάζουν τ αύλάκια στά περιβόλια τους. Διαδρομή ύπέροχη άνάμεσα άπό μιά γλυκιά φύση... Μά ξαφνικά, κάπου έξήμιση χιλιόμετρα μακριά άπ τά Χανιά, τό μάτι άγριεύει. Δυό τρία χαμηλά παληά κτίρια τό μαγνητίζουν. Αύτοί οί χαμηλότοιχοι άπό κάτασπροι βάφονται κόκκινοι. Κι άλλο αίμα έδώ. Γιά λίγο είχες ξεχάσει πώς ή Κρήτη είναι ό αιώνια ματωμένος βωμός. Μά νά πού τά θυμίζουν αύτά τά παληά κτίρια. Είναι οί φυλακές τής Αγιας. Είναι τό μεγάλο ναζιστικό σφαγείο τής κατοχής, θαρρείς πώς άκοϋς τις ριπές, πώς άκοϋς τά βογγητά τών πατριωτών. Ενα ριζίτικο τραγούδι ξεπηδάει άπ τά κελιά το υ... «Χίτλερ νά μήν τό καυχηθεϊς πώς πάτησες τήν Κ ρ ή τη...». Δέν είναι τραγούδι αύτό, είναι κραυγή... είναι μοιρολόγι.... Χίλιοι καί παραπάνω οί άνθρωποι πού τό τραγούδησαν τήν ώρα πού τούς άστηναν στόν τοίχο οί Γερμανοί. «Χίτλερ νά μήν τό καυχηθεϊς...». «Κραυγή μυριόστομη, άντρειωμένων στερνή λαλιά... δοξαστικό τής πάντα άθάνατης λευτεριάς. Μένουν πίσω οί φυλακές τής Άγιας, όχι όμως καί οί μνήμες τους. Ό δρόμος βαδίζει γιά τόν Άλικιανό, μέ τά έρείπια τού πύργου τού βενετοϋ άρχοντα Da Molin, πού μέ τό πρόσχημα τού γάμου τής κόρης του μέ τό γιά τού Γιώργη Καντανολέοντα, άρχηγό τής έπανάστασης τού 1527, βούτηξε ατό αίμα τό Σέλινο καί τά Σφακιά. Γιά τό γάμο πήγαν οί έπαναστατημένοι Κρητικοί στόν Αλικιανό. Γιά τή χαρά τού Υιού τού άρχηγοϋ τους άφησαν τ άρματα κι έπιαοαν τό χορό. Μά ό πανούργος Da M o lin, πού άντρίκια ούτε στά μάτια τόλμησε ποτέ νά τούς κοιτάξει, τούς μέθυσε καί χειροπόδαρα δεμένους τούς έστειλε στά Χανιά. Κι άλλους κρέμασαν έξω άπ τήν Πόρτα τών Χανίων, άλλους στά Χριστογέρακο, άλλους στά δρόμο πού πάει πρός τό Ρέθυμνο καί άλλους στά βουνά πάνω άπ τό Μεσαλά. Μέ δόλο πατήθηκε ό ξεσηκωμός τού λιονταρόψυχου άρχηγοϋ, μέ μπαμπεσιά πνιγόταν κάθε τόσο στό αίμα ή γή τής Κρήτης... Τό λεωφορείο θά σταματήσει γιά λίγο στή γέφυρα τού Κερίτη, έξω άπ τόν Άλικιανό. Δυό - τρία λεπτά μονάχα, όσο γιά ν άνέβει ένας γέρο - Κρητικός. Δυό - τρία λεπτά μονάχα γιά νά δούμε τό μνημείο, τό συγκλονιοτικό μνημείο τού Άλικιανοϋ. Μοιάζει μέ χαμηλό καμπαναριό μά δέν είναι. Μιά τετράπλευρη στήλη έχει πάνω της χαραγμένα 118 όνόματα. Άκόμα μιά θυσία έδώ. Είναι τά όνόματα τών 118 Κρητικών πού ντουφέκισαν δίπλα στό γεφύρι οι Γερμανοί τήν 1 Αύγούστου τού Κάτω άπ τή στήλη, μέσα στό σκοτεινό δωματιάκι, σ ένα τεράστιο γυαλόφρακτο κουτί, είναι τά κόκαλά τους. Κρανία καθαγιασμένα άπ τή θυσία... Μνήμες π ικρές... Δυό χρόνια πρίν, είχα άποθέσει πλάι τους ένα μάτσο άγριολούλουδα κι ένα δάκρυ. Είχα δεϊ καί τρεις Κρητικοποΰλες πού άναβαν τά καντήλια. Είχαν μιά άγρια λάμψη τά μάτια τους πού τούτες τις στιγμές τή βλέπω όλοζώντανη παρόλο τό πέρασμα των δυό χρόνων, πασχίζοντας νά έξηγήσω πώς βρέθηκε εκείνο τό άγριο φώς μέσα στά όμορφα κοριτσίστικα μάτια... Λέω μέσα μου πώς ίσως νάταν τό καθημερινό άντίκρυσμα τών άγιων λείψανων αύτό πού έδινε τόσες άστραπές στό βλέμμα, ή τό ότι στήν Κρήτη οί μνήμες ποτέ δέν λησμονιούνται, γίνονται βιώματα παρόν καί μέλλον... Τρία χιλιόμετρα μετά τόν Άλικιανό είναι ό Φουρνές. Νά καί ό ποταμός Κερίτης, πού παιχνιδίζει μέσα στήν καταπράσινη κοιλάδα χαρίζοντάς της ζωή καί όμορφιά. Τό θέαμα ξεπερνάει κάθε προσδοκία. Απέραντοι πορτοκαλοίνες τυλίγουν γύρω - γύρω τά μάτια μας. Ομορφιά άκριβοθώρητη πού σέ σπρώχνει νά κάνεις μιά εύχή γιά νά μή τή λησμονήσεις ποτέ. Γιατί όσο υπέροχη καί νάναι τούτη ή όμορφιά, άλλο τόσο σύντομη είναι. Γρήγορα φτάνουμε στήν άνηφοριά πού όδηγεϊ στούς Λάκκους, τό χωριό τού Γ ιάνναρη, τών Μαυρογέννηδων, τών Νικολάκηδων, τών Μάνιακων καί τόοων άλλων σταυραϊτών. Χωριό ρημαγμένο όσο λίγα στήν Κρήτη, μιά κι άπ τά χώματά του ξεπηδούσαν κάθε τόσο μορφές έπαναστατικές κι έσερναν τό χορό τού πολέμου, άλλά καί τής καταστροφής. Έδώ γεννήθηκε ό Μανόλης Μαυρογέννης πού κίνησε τήν έπανάσταση τού Άπό δώ καί ό λεβεντοκρητικός Χατζημιχάλης Γιάνναρης, γενικός άρχηγός Κυδωνιάς στις έπαναστάσεις τού 1878 καί τού 1896 καί πρόεδρος τής Κρητικής Συνέλευσης πού τό 1912 κήρυξε τήν ένωση τού νησιού μέ τήν Ελλάδα. Τώρα στό λόφο τού Ά η Παντελεήμονα, στόν Όμαλό, ξεκουράζεται. Σκέπη του ό Κρητικός ούρανός καί προσκεφάλι του τά λείψανα των προγόνων. Εύλογημένη ή ώρα πού γεννήθηκε καί ή μνήμη του αιώνια, όπως οί κρητικές βουνοκορφές... Τό τοπίο τώρα καθώς άνεβαίνουμε στόν Όμαλό άγριεύει. Περνάμε τή στράτα τών Μουσούρων κι άπ τά λαγκάδια γύρω, φουντώνει τό ριζίτικο τραγούδι, πάθια καί καημούς βαρυφορτωμένο, δάκρυα καί αίμα ποτισμένο... Πότε θά κάμει ξαστεριά, πότε θά φλεβαρίσει νά πάρω τό ντουφέκι μου τήν όμορφη πατρώνα, καί ν άνεβώ στόν Όμαλό, στή στράτα τώ Μουσούρω, νά κάμω μάνες δίχως γιούς, γυναίκες δίχως άντρες. Αντιλαλούν άκόμα τά φαράγγια καί οί βραχοσπηλιές στόν Όμαλό, τό ψιθυρίζουν μέχρι καί σήμερα οί ύψηλόκορμοι βοσκοί καθώς άνηφορίζουν στις ράχες του. 363

8 Στο Φαράγγι τής Σαμαριάς. Κατεβαίνουμε. "Ενα ψυχρό άγέρι μας καλωσορίζει. Τά μάτια στρέφουν γύρω - γύρω στις βουνοκορφές πού μάς περιβάλλουν, στολισμένες μέ λευκές κροσσωτές λωρίδες, χιόνια άλιωτα άν καί 23 τού Μάη. Μπροστά μας τό Ξυλόκαστρο, ή πόρτα τού Φάραγγα, τού φαραγγιού τής Σαμαριάς. Ό χάρτης δείχνει μέτρα ύψόμετρο. Ή καρδιά φτερουγίζει άκανόνιστα. "Ενα - δυό λεπτά όρθιοι μπροστά στό χάος, τήν άγνωστη ομορφιά πού άπλώνεται κατάντικρυ στά μάτια, μά και χαμηλά, κάτω άπ' τά πόδια. Τούτο τό φαράγγι, λένε, πώς είναι τό μεγαλύτερο, τό έπιβλητικότερο τής Εύρώπης. Λένε πώς είναι τό πιό άμορφο τού κόσμου. Λένε πώς είναι 17 χιλιόμετρα μακρύ. Λένε πώς 47 φορές περνάς τό ποταμάκι του μέχρι νά βγεις στην Άγιά - Ρουμέλη, στό Λιβυκό. Πολλά λ έ ν ε... Δεκάμιση άκριβώς ή ώρα καί τό πρώτο σκαλί μένει πίσω μας. Μπροστά μας ύπάρχουν χιλιάδες άκόμα σκαλιά, σκαλισμένα στό βράχο, κρεμασμένα στις πέτρες... Απότομη ή κατηφοριά, ζαλίζεσαι σάν κοιτάς συνέχεια κάτω. Γύρω τεντώνονται άδάμαστες βουνοκορφές, ψηλότερες άπό δυό χιλιάδες μέτρα, σαϊτιές τής κρητικής γής πού έμειναν μετέωρες πριν φτάσουν στόν ούρανό. Τό φώς τού ήλιου λιγοστό, τό φώς τής όμορφιάς περίσσιο. Πώς νά πάρεις τά μάτια σου άπό τούτες τις σαϊτιές, πώς νά ξεσκαλώσεις τήν ψυχή άπό τά βράχια; Καημός ήταν ή Σαμαριά, μαστίγιο πεθυμιάς χρόνια καί χρόνια. Καί τώρα πού ή λαχανιασμένη άνάσα χτυπάει στά βράχια της, πώς νά μιλήσεις γιά τά κάλλη της. Κατηφορίζουμε άνάμεσα άπό αιωνόβια κυπαρίσσια, άνάμεσα άπ τό βουητό τών πηγών καί τό κοντολαχάνιασμα τών ξένων τουριστών. Τά μέτρα γίνονται χιλιόμετρα, τά βουνά όσο πάν καί ψηλώνουν, ή πράσινη ομορφιά όλο καί πιό άσφυκτικά μάς άγκαλιάζει. Στά τρισήμιση χιλιόμετρα, ή πρώτη στάση στό πεζούλι τού "Αη Νικόλα. Ποιά ροζιάρικα χέρια, ποιές ψυχές μέ φόβο θεού, έχτισαν μέσα σέ τούτη τήν άγρια ομορφιά τό ρημοκλήσι τού "Αη Νικόλα; Ηξεραν άραγε πώς τό θεμέλιωναν πάνω στά έρείπια ένός άλλου ναού, άφιερωμένου στη λατρεία τού Απόλλωνα χτισμένου σέ χρόνια βυθισμένα στήν άχλύ τού παρελθόντος; 'Ενώνουμε τά χέρια μά ν άγκαλιάσουμε τά κυπαρίσσια του δέν μπορούμε. Πάνω άπό έξι μέτρα ή περίμετρος τού κορμιού τους, δυσθεόρατο τό ύψος τους, νάτό φτάσει ή ματιά δέν μ π ο ρ εί... Ή κατηφοριά συνεχίζεται πιό όμαλή τώρα. Πιό ήρεμα ξεπετάγονται καί οί πρίνοι καί τά πεύκα καί οί πηγές άπ τ άνοίγματα τών βράχων... Οί γύρω βουνοκορφές μιά χαμηλώνουν καί μιά ξανατινάζονται τάψήλου. Τά πόδια βρέχονται, καθώς πηδάν άπό πέτρα σέ πέτρα, διασχίζοντας άπανωτά τό ποταμάκι πού σάν θά χειμωνιάζει σίγουρα θά κάνει άδιάβατο τό φαράγγι. Εφτάμιση χιλιόμετρα δρόμος καί μπροστά μας, μισοκρυμένα άπ' τά φυλλώματα των δέντρων, προβάλλουν μισοερειπωμένα τά σπιτάκια τού οικισμού τής Σαμαριάς, άκατοίκητα πιά, παντέρημα, μιά καί οί στερνοί τους κάτοικοι έφυγαν γι άλλα μέρη έδώ καί δεκαπέντε χρόνια περίπου, άφότου, δηλαδή, τό φαράγγι χαρακτηρίστηκε ώς 'Εθνικός Δρυμός. Κοντά στόν οικισμό τρία έκκλησάκια σταματούν τά βήματα τού περιηγητή. Ό "Αη Γιώργης, ό Χριστός καί ή Όσια Μαρία, κτισμένη τόν 14ο αιώνα, έπί Κομνηνών, πού έδωσε καί τ όνομά της στό φαράγγι, (Όσια Μαρία / Σία Μαρία / Σιά Μαριά / Σαμαριά). Λίγα λεπτά γιά τό καθένα, μιά προσευχή καί ή θύμηση άνοίγει τά φτερά της γιά νά γυρίσει πίσω στούς περασμένους καιρούς, νά ζωντανέψει γυναίκες μαυροφορεμένες, παιδιά σκελετωμένα μέ μάτια πνιγμένα στό δάκρυ, λαβωμένους Κρητικούς πού έφταναν μέχρι έδώ ζητώντας καταφύγιο άπ τό μαχαίρι τού Τούρκου ή όποιου άλλου κατακτητή. Εδώ σέ τούτο τό φαράγγι συσπειρώνονταν οί έπαναστάτες κάθε φορά πού ή σημαία τού ξεσηκωμού τους πνιγόταν στό αιμα, κάθε φορά πού ή προδοσία τούς έκοβε τά φτερά. Πόσα θάχει νά μολογήσει τούτη ή ρεματιά πού άκολουθάμε... Πόσα όνειρα θάχουν τελειώσει δίπλα στά νερά τ η ς... Αριστερό: ΟΙ «σιδερόπορτες» ή «πόρτες» τό στενότερο - πλότος 3 περ(που μέτρα - πέροομο τοϋ Φαραγγιού τής Σαμαριάς. Δεξιό: Όμορφη κρητικοπουλα μέ ποραδοσιακή φορεσιά 364

9 Όμως ό δρόμος γιά τήν Άγιά Ρουμέλη είναι άκόμα πολύς καί ή όδοιπορία συνεχίζεται άφήνοντας τούς στοχασμούς γι άλλες στιγμές. Τό φαράγγι όσο πάει καί στενεύει, τό μονοπάτι συχνομπαίνει όλο καί - πιό πολύ στή ρεματιά. 'Ένα άλλο ξωκλήσι, τής Μεταμόρφωσης, μένει πίσω μας καί λίγο πιό κάτω, λίγο πριν κλίσουμε 14 χιλιόμετρα δρόμο, προβάλουν μπροστά μας οί «Πόρτες» ή «Σιδηρόπορτες». Τό θέαμα συγκλονίζει. Τό δυό βουνά μ ένα τους τίναγμα πασχίζουν νά ένώσουν τά βρόχινα πλευρά τους. Λίγο άκόμα καί θ άκουμπήσουν. Τρία μέτρα όλη κι δλη ή άπόσταση άνάμεσά τους, μέ τό νερό νά κυλάει στά πόδια τους καταγάργαρο. Αύτό είναι τό πιό στενό τού φαραγγιού πέρασμα. Τρομάζεις νά σηκώσεις τά μάτια σου νά δείς τούς βράχους. Διστάζεις νά περάσεις κάτω άπ τό ψήλος τους. Άλλη, όμως, διάβαση δέν έχει. Απλώνεις τό χέρι σου δεξιά, πιάνεις τό βράχο, πατάς στις πέτρες τής ρεματιάς, νιώθεις τό νερό νά βρέχει τά πόδια καί μέ τά νεύρα τεντωμένα κάνεις τό πρώτο βήμα... Δέος πλακώνει τήν ψυχή. Τι πρόκληση άγριας όμορφιάς είναι τούτο τό πέρασμα; Ποιό ύπέρκοσμο τίναγμα τής γής χώρισε έτσι στά δυό τό βουνό, άν ήταν ένα, ή έφερε τόσο κοντά τά βουνά, άν ήταν δυό, άπ τήν ώρα πού πρόβαλε καταμεσίς στή θάλασσα ή Κρήτη; Πόσο άτέλειωτη είναι ή Δ ε ξ ι ά : Τύ Φρογκοκόστελο στή νότια παραλία τοϋ νησιού, κατόντικρυ στήν Κυρηναϊκή ύκτή τής Αφρικής, συνδεμένο μέ τό περίεργο καί άνεξήγητο μέχρι σήμερα φαινόμενο τών «Δροοουλιτών» Πίσω διακρίνονται τό βουνό τώνσφακιών. Αριστερό: Όραϊος τύπος κρητικοϋ. ομορφιά σου πατρίδα; Τούτες σου οί πέτρες πόση ψυχή κρύβουν στά σπλάχνα το υ ς... Οί «Σιδηρόπορτες» τοϋ Φάραγγα μένουν πίσω μας - μά καί στις καρδιές μας - σιωπηλές, άγέρωχες, αιώνιες κρητικέςπύλες, νά διηγούνται στούς διαβάτες ένα παληό κρητικό θρύλο πού λέει πώς: «Απάνω εις τή Σαμαριά είναι παλαιά χώρα τών Ελλήνων. ΈδακεΤ έτελειώσανι οί Έλλήνοι. Καί λέγουνι όπως έχει έκεί θησαυρό, όμως δέν εύρέθηκε». Μένει όμως στήν καρδιά μας κι ένας καημός, γιά τόν αίγαγρο, τό μεγαλόπρεπο άγρίμιτού φαραγγιού πού δέν είδαμε, πού δέν μπορεί άνθρωπος νά πλησιάσει. "Οπως, καημός μένουν καί οί άζύγωτες σπηλιές, μέ τούς χίλιους θρύλους γιά νεράιδες καί νεραϊδοπιάσματα... Αδούλωτο άγρίμι ό αίγαγρος, άπιαστοι έρωτες οί νεράιδες, άσυμβίβαστες ύπάρξεις οί Κρητικοί, πού σάν πιάνουν τό ριζίτικο άχολογοΰν οί φαραγγιές τους: Αγρίμια κι άγριμάκια μου, λάφια μου μερωμένα, πέτε μου πού ν οί τόποι σας καί πού ν 'τά χειμαδιά σας. Μαδάρες είν οί τόποι μας, γκρεμνά τά χειμαδιά μας, τά σπηλιαράκια τών γκρεμνώ ή φύλαξή μας όλη. Άπό τό Φάραγγα στήν Άγιά Ρουμέλη, τό παράλιο χωριουδάκι πλάι στήν άρχαία Τάρα, πού κατορθώνει καί έπιβιώνει άκόμα έστω κι άν άπό χρόνια έχει περάσει στή λήθη τών πολλών, κρατώντας ή ίδια γιά τόν έαυτό της μιά πολυκύμαντη ιστορία. Εξήντα ψυχές όλοι κι όλοι οί κάτοικοί της, όλοι τους άναλλοίωτοι Σφακιανοί, μέ βλέμμα περήφανο, ν άγναντεύει τό Λιβυκό ή ν άναπολεΐ στιγμές άλλοτινές. Ανάμεσα σέ δυό ποτήρια τσικουδιά, ό μπάρμπα Θόδωρος Βιγλής 75χρονος Σφακιανός, πού φάνταζε σάν αιωνόβιο πλατάνι, έχει πολλά νά π ε ί... Γιά τό ηλεκτρικό ρεύμα πού άκόμα δέν πήγε στό χωριό, γιά τις άγριες χειμωνιάτικες μέρες πού δέν ξεμυτάει καράβι στό πέλαγος, γιά τούς ξ έ νους πού κατεβαίνοντας τό φαράγγι τής Σαμαριάς σχηματίζουν ούρά στήν προκυμαία, γιά τό φυλάκιο Χωροφυλακής πού έπαψε άπό καιρό νά λειτουργεί... Μά πιό πολλά έχει νά πεί γιά τό παρελθόν, γιά τήν Αγία Ρουμέλη τής Βενετοκρατίας καί τής Τουρκοκρατίας πού ήταν ό μεγαλύτερος ταρσανάς τής Κρήτης καί πού ένώ ναυπηγούσαν οί επαναστάτες τά περισσότερα καράβια τους... Πού στήν έπανάσταση τοϋ 1866 στό χωριό αύτό ύπήρχε ή Κεντρική Αποθήκη Πολεμοφοδίων καί πού όταν θέλησαν νά κάνουν άπόβαση οί Τούρκοι, άφησαν στήν άμμουδιά έξακόσιους ν εκρ ο ύ ς... Πού τόν Ιούλιο τοϋ 1867 ό Όμέρ πασάς μέ στρατιώτες, άφού νικήθηκε στό φαράγγι άπ τούς έπαναστάτες, γύρισε καί κατάκαψε τό χωρ ιό... Μνήμες πού έγιναν θρύλος στις ψυχές τών κατοίκων τής Αγίας Ρουμέλης, όπως ίσως γίνει θρύλος καί ή φυγή τό Μάιο τοϋ 1941, τής Ελληνικής Κυβερνήσεως τοϋ Έμμ. Τσουδεροϋ μέ τό βασιλιά Γεώργιο, πού άπό τούτο τό λιμανάκι έφυγαν γιά τήν Αίγυπτο... Στις πέντε τό άπόγευμα, άπ τό κατά- 365

10 στρώμα ιού «Σοφία» άποχαιρετίσαμε την Αγία Ρουμέλη. Μέσα άπ τή θάλασσα τά βουνά ιών Σφακιανών φαίνονταν πιότερα απροσπέλαστα, τιτανικά, μαρμαρένια άλώνια τής Κρήτης, γεμάτα αίμα καί λευτεριά, ατέλειωτη πολεμική ιαχή... Στά πόδια τους γαληνεύει τό Λουτρό, μιά χούφτα κάτασπρα σπιτάκια, πλάι στην άρχαία πόλη Φοίνικα. Τό «Σοφία» θά «πιάσει» γιά λίγο στό λιμανάκι του, τό 'ίδιο λιμανάκι πού τό 1866 άποβιβάστηκε άπ' τό «Πανελλήνιο» ό Γιάννης Ζυμβρακάκης μέ 272 έθελοντές καί 4 πυροβόλα. Στό νοϋ έρχονται λίγες σελίδες άπ' τόν ξεσηκωμό τού Εδώ, στό Λουτρό είχε τήν έδρα της ή Καγκελαρία, ή Επαναστατική Επιτροπή πού όδηγοΰσε τόν άγώνα για τή λευτεριά στήν Κρήτη. Εδώ ήταν καί οί άποθήκες των πολεμοφοδίων πού σάν όρμησε πάνω τους τό Μάρτη τού 1823 ό Χουσείν Πασάς μέ άντρες, οί έπαναστάτες τις άνατίναξαν κι έπιασαν τά βουνά τ άδούλωτα... Μά τό Λουτρό έχει μείνει καί στή λαϊκή παράδοση, σάν τόπος άπ όπου πέρασε καί θαυματούργησε ό Απόστολος Παύλος: «Στήν άρχή τοϋ δρόμου άπό τή θάλασσα στό λουτρό είναι μιά έκκλησίτσα, τοϋ άγιου Παύλου. Ε κεί στήν άκρογιαλιά, καμιά εικοσαριά βήματα μονάχα άπό τή θάλασσα, βγαίνει άφθονο νερό. Σ' αύτό βαφτίστηκε ό άγιος Παύλος, καί γιά κείνο είναι γλυκό, άν καί τόσο κοντά στή θάλασσα, καί είναι καί άγιασμα πού γιατρεύει κάθε άσθένεια καί ξεχωριστά τόν πονόματο». Δροοουλίτες καί βωμοί. Έξήμιση τ' άπόγευμα καί τό «Σοφία» άράζει στό λιμανάκι τής Χώρας. Στήν προκυμαία περιμένει ό 'Υπομοίραρχος τοϋ τοπικού 'Αστυνομικού Τμήματος. Αύτός καί τέσσερις Χωροφύλακες άποτελοϋν τήν παρούσα δύναμή του. Από τή Χώρα, παίρνουμε τό δρόμο γιά τό Φραγκοκάστελο, κάτω άπό έναν ήλιο πού χλώμιαζε όλο καί πιόπολύ. Εκεί στό Φραγκοκάστελο, θά μάς βρει τό σούρουπο καί κεϊ κάτω άπ τις σκιές τών τειχών του, θ' άφήσουμε γιά δεκαπέντε μέρες τόν καημό μας - άφοϋ τά μάτια μας θά βλέπουν άλλους τόπους τότε - μήν τύχει καί δεϊ αύτός τουλάχιστον, κάποιο άπ τά πρώτα πρωινά τού Ίούνη, τούς δροσουλίτες. Στοχάζομαι πόσο μικρός είναι άκόμα ό άνθρωπος μπροστά στή φύση, όταν τόν προκαλεϊ νά λύσει τά μυστήριό της. Ό άνθρωπος πού πάτησε τό πόδι του στό φεγγάρι, είναι αύτός ό ίδιος ό άνθρωπος πού στάθηκε άδύνατο νά εξηγήσει επιστημονικά καί χωρίς ύποθέσεις, τό φαινόμενο πού λέγεται δροοουλίτες, τις άνθρώπινες, δηλαδή, σκιές πού - όταν ύστερα άπό περίοδο ύγρασίας πρόκειται νά φυσήξει βοράς - παρουσιάζονται στό Φραγκοκάστελο. Αύτές οί άνθρώπινες σκιές, πού στά μαύρα ντυμένες, μέ όπλα καί περικεφαλαίες πού άστράφτουν, διαβαίνουν άπ τά ερείπια τοϋ "Αγιου Χαράλαμπου πρός τό Φραγκοκάστελο, γιά δέκα περίπου λεπτά συνέχεια, άλλες πεζή κι άλλες πάνω σ άλογα Τι νάναι άραγε τούτες οί σ κιές;' Ο λαός - πού δροοουλίτες τις βάφτισε, γιατί βγαίνουν χαράματα άκόμα, μέ τή δροσιά - πιστεύει πώς είναι οί σκιές τών 385 σφαγμένων παληκαριών πού μ' άρχηγό τό Χατζημιχάλη Νταλιάνη άπό τό Δελβινάκι τοϋ Πωγωνιού, ξεκίνησαν άπό τή μακρινή 'Ήπειρο κι έφτασαν στήν έπαναστατημένη Κρήτη ν άγωνιστοϋν, τό 1828, γιά τή λευτεριά της. Κι έδώ, έξω άπ τά τείχη τοϋ Φραγκοκάστελου τραγούδησαν τό κύκνειο άσμα τους κι έπεσαν πολεμώντας τούς Τούρκους τοϋ Μουσταφά - μπέη. Οί μέρες τής σφαγής συμπίπτουν μέ τις μέρες πού προβάλλουν οί δροοουλίτες καί ή λαϊκή ψυχή πού ξέρει νά ζωντανεύει θρύλους, πιστεύει πώς οί Από τή Ρίθυμνα ατό Άρκάδι. 366 Καθώς άφήνουμε τά Χανιά καί παίρνουμε τό δρόμο γιά τό Ρέθυμνο, ξέρουμε πώς πίσω μας άφήσαμε, χωρίς μιά λέξη νά πούμε γι αύτούς, τόπους καί μνήμες ιερές, χαρούμενες καί μελαγχολικές όμορφιές, δόξες καί θρύλους πού έγιναν βιώματα. 'Αφήνουμε πίσω μας γιά μιά άλλη φορά τήν ήπειρωτική χώρα τών Σφακιών, τό Μάλεμε, τήν Παλαιόχωρα. τό Καστέλι, τ' άλλα δεκαεφτά φαράγγια τών Λευκών Ό ρέω ν... Μάς περιμένει τό Ρέθυμνο. Πολιτεία μελαγχολική πού πασχίζει άκόμα νά γιατρέψει τις πληγές της, τις άφημένες άπ' τούς "Αραβες, τούς Βενετούς, τούς Τούρκους καί τούς ναζί τού Χ ίτλερ... Μοιάζει ψηφιδωτό όπου πάνω του άφησαν τά σημάδια τους όλες οί εποχές. Φύλακας καί ίσκιος στά όνειρά της ή Φορτσέτσα, τό Ρεθυμνιώτικο κάστρο πού χτίστηκε άπό τά 1573 μέχρι τά 1580 άπ τούς Βενετούς καί στέγασε μόνο γιά 66 χρόνια τις ελπίδες τους, άφοϋ στις 4 Νοεμβρίου τοϋ 1646 ύψώθηκε στούς πύργους της ή τούρκικη ήμισέληνος. Κάπου έδώ, κάτω ίσως άπ' τά σημερινά χτίσματα, ή λίγο πιο πέρα, άναπαύεται ή άρχαία Ρίθυμνα. 'Ελάχιστα όμως τ' άπομεινάρια πού τή θυμίζουν. 'Άλλωστε τί νά πρωτοθυμηθεϊ, κανείς, στό Ρέθυμνο; Τόν Μπαρμπαρόσα πού τό ξολόθρεψε στά 1538 ή τόν άλγερινό κουρσάρο Ούλούτς 'Αλή πού τό κατάκαψε... ΤΙ νά πρωτοθυμηθεΐ κανείς; Κυριακή φτάσαμε στό Ρέθυμνο, Κυριακή 24 Μαίου. Μέρα σημαδιακή. Σαράντα χρόλιονταρόψυχοι άγωνιστές ξαναζωντανεύουν τή μέρα τής θυσίας τους. Οί επιστήμονες μιλούν γιά όμαδική ύποβολή ή γιά σκιές πού προέρχονται άπό τις κορυφογραμμές καί πέφτουν στούς υδρατμούς τής άτμόσφαιρας ή, τέλος, γι' άντικατοπτρισμό τών καραβανιών πού περνούν άπό κάποιο όρισμένο σημείο τών άπέναντι ακτών τής Κυρηναϊκής. Τίποτα όμως δέν είναι άπόλυτο, τίποτα έπιστημονικά βέβαιο, παρά μόνο ή άδυναμία τοϋ άνθρώπινου νοϋ νά έξηγήσει τούτη τήν πρόκληση τής φύσης. Σούρουπο πήραμε τό δρόμο τοϋ γυρισμού γιά τά Χανιά καί είχε νυχτώσει γιά καλά σάν φτάσαμε στις Βρύσες. Μιά λιγόλεπτη στάση έκεϊ γιά νά θαυμάσουμε τό Αστυνομικό Τμήμα, μέ τόν έκπληκτικό κήπο του, τις δεκάδες πορτοκαλιές, τ' άπειρα λουλούδια, τά νοικοκυρεμένα γραφεία του καί μετά ξανά τό δρόμο γιά τήν πόλη τού Βενιζέλου, όπου πρωί-πρωί στόν τάφο του βρεθήκαμε ταπεινοί κι έμεϊς προσκυνητές. Ψηλά στό Άκρωτήρι, στή θέση «Φρύδια» ό τάφος του και πλάι του ό τάφος τοϋ γιού του, τού Σοφοκλή Βενιζέλου. Χαμηλά στά πόδια του άπλώνονται τά Χανιά, οί ρίζες του, άπ όπου τινάχτηκε σάν ήλιος γιά νά φωτίσει μέ τό πνεύμα καί τή δύναμή του ολάκερη τήν 'Ελλάδα. Πόσο βαρύς κι άτέλειωτος ό ίσκιος τού μεγάλου Βενιζέλ ο υ... Γι χρέος διάλεξε νά έκπληρώσει σέ μιά τόσο ταραγμένη έποχή... Σκέπτομαι πώς άλλος τόπος άπό τά «Φρύδια» τοϋ 'Ακρωτήριού δέν θά μπορούσε νά δεχτεί τό νεκρό τοϋ μεγάλου ήγέτη, άλλά ούτε καί ό ίδιος θάβρισκε άλλοϋ άνάπαυση. Φεύγουμε άπ τ' άκρωτήρι σιγοτραγουδώντας: «Περήφανο Άκρωτήρι μου ή δόξα σου 'ναι τόση, πού 'ναι γραμμένη έκεΐ ψηλά, ποτέ της δέ θά λιώσει». νια πρίν, σάν αύτή τή μέρα καιγόταν ό τόπος, μάτωναν τά γύρω βουνά. Τό Ρέθυμνο θυμάται άκόμα έκεΐνον τόν Μάιο... Μαζί του πρέπει νά θυμάται κι όλάκερη ή 'Ελλάδα, γιατί σάν τύχει καί ή λήθη όλα τά σκεπάσει, τότε χάνονται οί ρίζες τής φυλής, χάνεται ή ιστορία, γκρεμίζεται τό μέλλον. Μάιος τοϋ Στις 20 πήραν φωτιά τά γύρω βουνά κάτω άπό έναν ούρανό σκεπασμένο μέ ομπρέλες θανάτου. Τοϋ Χίτλερ οί αλεξιπτωτιστές πατούσαν τή γή τής άρχαίας Ρίθυμνας, τραβούσαν γραμμή γιά τή Φορτέτσα... Είχαν ξεχάσει πώς τό χώμα τό έλληνικό δέν είναι άψυχο. "Ετσι άπόρησαν σάν έφτασαν έξω άπ τή «ΒΙΟ», τό έρειπωμένο πιά σήμερα ελαιουργείο. 'Εκεί άντάμωσαν τήν ιστορία. Έκεϊ τούς περίμεναν, άμούστακα παιδιά άκόμα, οί Δόκιμοι Χωροφύλακες τής Σχολής. Τάγμα Χανιώτη τούς ονόμασαν, μά ήταν Τάγμα θανάτου. Σώμα μέ σώμα πάλαιψαν καί νίκησαν. Οί άλλοι,

11 εκείνοι πού «μέ σίδηρο καί φωτιά» κίνησαν άπ τή μακρινή πατρίδα τους νά κάψουν τήν πατρίδα δλου τού κόσμου, λύγισαν. Βήμα μέ βήμα πισθοχώρησαν. Μέτρο μέ μέτρο σκεπάστηκε ή γή μ άψυχα κορμιά. Κλείστηκαν ατό ξωκλήσι τού "Αη Γιώργη, κορφή λοφίσκου λίγα χιλιόμετρα μακριά άπό τό Ρέθυμνο. Δέκα μέρες κράτησε δ χαλασμός. Δέκα όλάκερες μέρες. Πουθενά άλλοϋ σ όλη τήν Κρήτη δέν ξανάγινε αυτό. Μόνο έδώ ατό Ρέθυμνο. Μόνο έδώ πού κράτησε ψηλά τή σημαία τής λευτεριάς ή Σχολή Χωροφυλακής, τ άμούστακα παιδιά μέ τούς γενναίους ήγήτορές τους. Μέρες άξεπέραστου ήρωισμοϋ καί θυσίας άνεπανάληπτης. θυσία πού τή θυμίζει κάθε χρονιά τό προσκλητήριο των νεκρών. Άπό τό Ρέθυμνο στήν Πηγή... τόν τάφο τού Γιαπιτζάκη. Λίγα λεπτά μπροστά στήν προτομή του. Γενναιε 'Ενωμοτάρχη άφουγκράσου: Άκούγονται μέχρις έδώ οί ριπές τής Σχολής. Οί έπερχόμενες γενιές τών συναδέλφων σου οέ χαιρετούν... Μαζί τους κι έμεΐς δυό άγριολούλουδα άπιθώνουμε στή μνήμη σου... 'Αγριολούλουδο ή Κρήτη στή γλώσσα τή δική της τραγουδάει τά πάθια της: Σφαγή μεγάλη άρχινά, περισσό φωνοκλήσι. Έτούτ' ή ώρα θ' άκουστεΐ σ' Ανατολή καί δύση. Και μέσα στόν άναβρασμό, πού ό χάρος έβρυχάτο, βροντή, σεισμός κι ό κόσμος άνω κάτω. Φωτιά, καπνός καί κτίρια, κορμιά κομματιασμένα, άντρες καί γυναικόπαιδα στ άνέφαλα άνεβαίνα. Τρόχαλος έγιν ή μονή κι έσειστ ό Ψηλορείτης κι άντιλαλούνε τά βουνά κι άπ άκρ ώς άκρ ή Κρήτη. Στή Χώρα Μέ τή σκέψη σκλαβωμένη στοϋ Άρκαδιοϋ τ' άντίκρυσμα, φτάνουμε στό 'Ηράκλειο. Πολυάνθρωπη πολιτεία, ή πιδ μεγάλη τής Κρήτης, πρωτεύουσα μιάς περιοχής πού οί ρίζες της ξεκινάν άπ τά πιό άμέτρητα ιστορικά βάθη. Μεγάλη πολιτεία τό 'Ηράκλειο. Ακόμα πιό μεγάλες οί διαστάσεις τού παρελθόντος της. "Ετσι καί κάνουν τά μάτια σου νά ξεφύγουν λίγο πρός τά πίσω άνατριχιάζεις. Πώς άντεξαν τούτα τά χώματα σέ τόσες επικές έποχές; Ποιά μοίρα τά διάλεξε νά παίξουν τέτοιο ρόλο στή Μεσόγειο καί στήν Εύρώπη δλη; Στού Μίνωα τά χρόνια ήταν έπίνειο τής Κνωσού. Τά κρητικά καράβια άπά δώ ξανοίγονταν στό πέλαγος κι άλλα τραβούσαν γιά τις άκτές τής Αφρικής κι άλλα γιά τά Κυκλαδονήσια, φορτωμένα μέ κεραμεικά ή στρατό... Ζυγώνουμε πιά στό Άρκάδι. Έδώάκόμα άκούγεται ό βρυχηθμός τού χάρου. 'Ακόμα φαίνονται τά συντρίμμια. Πώς ν' άντικρύσει κανείς τ Άρκάδι; Σάν μοναστήρι ή σάν θυσιαστήριο; Σάν μπαρουταποθήκη φλέγόμενη ή σάν κραυγή; Καί Μοναστήρι είναι καί θυσιαστήριο. Καί μπαρουταποθήκη φλέγόμενη καί Κραυγή. Είναι συμπυκνωμένη ή ψυχή τών 325 άντρών καί τών 639 γυναικόπαιδων πού άπ τις 7 ώς τις 9 Νοεμβρίου τού 1866 κράτησαν τουρκοαιγύπτιους μακριά άπ' τό Ιερ ό. Είναι τό αίμα τών 846 σφαγμένων ή όλοκαυτωμένων. Είναι ό θρήνος τών 114 πού αιχμαλωτίστηκαν καί ή άγωνία τών 4 άγωνιστώνπού ξέφυγαν τό χαλασμό. Αύτό είναι τό Άρκάδι. Τά πόδια - θέλεις δέν θέλεις - λυγίζουν σάν διαβαίνεις κάτω άπ τήν καμάρα τής ρεθυμνιώτικης πόρτας του. Λές καί σειέται άκόμα ό τόπος άπό κείνη τή φοβερή έκρηξη. Ό γέρο - καλόγερος σού ψιθυρίζει πώς άπ όσα βλέπεις μπροστά σου καί γύρω σου μόνο ό Ναός έμεινε όρθός μετά τήν καταστροφή. Τ άλλα ήταν συντρίμμια, σπασμένες πέτρες, καταματωμένες, σκεπασμένες μέ κουφάρια, άλλά πανένδοξες, οί πιό θρυλικές τής έλληνίδας γής. Παίρνεις ένα κερί καί τ' άνάβεις ψιθυρίζοντας: Αιώνια σου ή μνήμη Ά η - Γαβριήλ, αίωνία σου ή μνήμη Ά η - Γιαμπουδάκη, αίωνία σου ή μνήμη Ά η - Δημακόπουλε, αίωνία σας ή μνήμη "Αγιοι Αγωνιστές, κατασφαγμένα παιδιά τής λευτεριάς. Βαδίζεις πρός τά κεΐ πού ή πινακίδα γράφει: «Πυριτιδαποθήκη». Πλησιάζεις: "Ενας μισοσκεπασμένος θολωτός χώρος γεμάτος άντάρα γεμίζει τά μάτια σου. Εδώ είναι τό θυσιαστήριο, έδώ οί ψυχές πήραν φωτιά καί τινάχτηκαν, γράφοντας τή λέξη ΑΡΚΑΔΙ στήν πιό ψηλή κορφή τής Ιστορίας τής Φυλής, πλάι στό Μεσολόγγι... Τό Άρκάδι μένει μέσα μας πληγή. Εδώ βρίσκει άπόκριση τό έρώτημα: «τί είναι ή Ελλάδα;». 'Ολοκαύτωμα είνα ι.. τού Μίνωα. Αργότερα έπαψε νάναι έπίνειο. Σάν οί σεισμοί καί οί πυρκαγιές έρήμωσαν τά jjiνωικά βασίλεια, σάν μπήκε ή άνθρωπότητα στήν έποχή τού σίδηρου κι έπεοε σέ μαρασμό ή Κρήτη, τό 'Ηράκλειο άντρώθηκε. Μά όχι τόσο όσο νά μπορεί νά σταματήσει πάνω του τό βλέμμα τής ιστορίας. Αύτό τό βλέμμα πού στάθηκε πάνω του έπίμονα σάν "Αραβες πειρατές έφτασαν μέχρι έδώ καί διάλεξαν τούτο τό μέρος γιά όρμητήριό το υ ς... Κι έγινε τότε τό 'Ηράκλειο ό φημισμένος Χάντακας τό πιό μεγάλο σκλαβοπάζαρο τής μεσογειακής λεκάνης, τό πιό άγέρωχο φρούριο. Αγάπησαν τούτη τήν πολιτεία οί "Αραβες καί σάν ξεκίνησαν άπό τή μακρινή Κωνσταντινούπολη οί βυζαντινοί πολεμιστές τού Νικηφόρου Φωκά, στάθηκαν μέσα στά τείχη της γενναία. 'Οκτώ μήνες άντεξε στήν πολιορκία τών Βυζαντινών ό Χάνδακας. Σ αύτό τό διάστημα ή Ιστορία γεύτηκε μιά άκόμα έμπειρία άνθρώπινης θηριωδίας, πού δμως δέν τήν έγραψε τό μαχαίρι ή ή φωτιά λαού βάρβαρου, άλλά λαού πολιτισμένου πού πολεμούσε «γιά τ όνομα τού Χριστού». Ό Φωκάς πρόσταξε καί κάψαν οί στρατιώτες του τά κεφάλια τών σκοτωμένων Αράβων στις μάχες γύρω άπ τό Χάντακα καί μέ σφεντόνες μεγάλες «βομβάρδισαν» μ' αύτά τούς πολιορκούμενους... Άλλά καί σάν έπεσε ό Χάντακας τό κακό δέν τέλειωσε. "Αρχισαν οί σφαγές Άραβες, χωρίς διάκριση ήλικίας καί φύλου, σφάχτηκαν άπ τούς Βυζαντινούς καί άλλοι τόσοι σύρθηκαν αιχμάλωτοι. Ήταν, άραγε μόνο οί Ούνοι τού Αττίλα αιμοσταγείς; Τρεις φωνές σέ κράζουν έντονα καί καλούν τά βήματά σου σάν φτάνεις στό 'Ηράκλειο. Ή πρώτη είναι τού Μουσείου, ή δεύτερη τού Κάστρου, ή τρίτη τού Νίκου Καζαντζάκη. "Αν μιά άπ τις τρεις δέν άκούσεις είναι σάν νά μή γεύτηκες, σάν νά μήν πήγες ποτέ στό 'Ηράκλειο... Τό Μουσείο - κοιμητήρι ένός άξεπέραστου πολιτισμού - δέχεται κάθε χρόνο στις σιωπηλές αϊθουσές του έκατοντάδες χιλιάδες τουρίστες άπ' άλες τις γωνιές τής γής, πού φτάνουν στήν Κρήτη γιά νά βιώσουν τό μινωικό θαύμα. Σέ γυάλινες προθήκες έκθέτονται άντικείμενα λαξευμένα ή σμιλευμένα άπό χέρια άγνωστων καλλιτεχνών πριν τρεις, τέσσερις καί πέντε χιλιάδες χρόνια, ξεθαμμένα άπ τή γή τής Κνωσού, τής Φαιστού, τής Ζάκρου, τών Μάλιων, τής Τυλισοΰ, τών Γουρνιών καί άλλων περιοχών όπου άνθισε μιά θαυμαστή σέ σφριγηλότητα ζωή. Ή σκαπάνη τών άρχαιολόγων - σκαπάνη ύπομονής καί μόχθου όλόκληρης ζωής - έφερε στό φώς αύτές τις μαρτυρίες τού μινωικοϋ πολιτισμού μέ τά πολυποίκιλα χρώματα καί σχήματα καί ξαναζωντάνεψε έτσι μιά πεθαμένη γιά άτέλειωτους αιώνες έποχή, αιώνες οφραγισμένους όχι μόνο άπ τό πέρασμα άλλων άνθρώπων, άλλά καί άπό τό πέρασμα άλλων φυλών, άλλων λαών, όπως οί Άραβες καί οί 'Ενετοί, μέ τό Κάστρο, τό μεγάλο άπομεινάρι τής δόξας τους. Τό Κάστρο σέ καλεΐ νά τό διαβεΐς καί νά θαυμάσεις τ άγέρωχα τείχη του καί τις πελώριες καστρόπορτες. Σέ προκαλεΐ νά στρέψεις στό παρελθόν τά μάτια σου, νά θυμηθείς τις θυσίες πού έγιναν γιά χάρη του... Κτισμένο στή σημερινή του μορφή άπ' τούς Ενετούς, σταμάτησε γιά είκοσιπέντε όλόκληρα χρόνια τήν τούρκικτμόρμή. "Εξω άπ' τά τείχη του ένα τέταρτο τού αιώνα σφάζονταν οί έλπίδες τών Τούρκων, πού ένα πρωινό τού Δεκεμβρίου τού 1645 άρχισαν νά τό πολιορκούν, γιά νά τό κάνουν δικό τους - μέ συνθηκολόγηση καί όχι μέ έφοδο - στις 26 Σεπτεμβρίου τού Αύτό είναι τό άπροσκύνητο βενετσάνικο κάστρο καί κείνη τή δύναμή του τή νιώθεις σάν άνεβεΐς στά τείχη του. Μόνο τότε καταλαβαίνεις πώς άντεξε σέ 56 έφόδους καί πώς οί ύπερασπιστές του έκαναν 96 έφόδους. Μόνο τότε νιώθεις τί σημαίνει 367

12 Μεγάλο Κάστρο καί γιατί τόσοι πολλοί τραγούδησαν καί έγραψαν γιά τη μεγαλοσύνη του. Ανάμεσα σ' αύτοϋς κι ό Καζαντζάκης, τό πιό τρανό παιδί τής Κρήτης. Τώρα ά'ναπαύεται πάνω ατά τείχη τού Κάστρου πού τόσο άγάπησε. Ένας ξύλινος σταυρός κι ένας άπλός τάφος τό στερνό σπίτι του στήν κρητική γη. Λυγίζουν ιό γόνατα σάν πλησιάζεις στόν τάφο. Πώς χώρεσαν δυό όργιές χώμα τέτοιον άγωνιατή, τέτοιον Όδυσσέα; Ατέλειωτος άγώνας ή ζωή του καί πιό πολύ άγώνας μέ τόν ίδιο του τόν έαυτό. Έδώ πάνω θυμάμαι δυό - τρεις γραμμές του, άπ τόν πρόλογο, στό βιβλίο του «Αναφορά στόν Γκρέκο», τόν «στρατηγό» του, όπως άλλιώς τόν λέει: «Στρατηγέ μου, τελεύει ή μάχη, κάνω τήν άναφορά μου - νά πού πολέμησα, νά πώς πολέμησα, λαβώθηκα, δείλιασα, μά δέ λιποτάχτησα- τά δόντια μου καταχτυποϋσαν άπό τό φόβο, μιά τύλιγα σφιχτά τό κούτελό μου μ ένα κόκκινο μαντίλι, νά μήν ξεκρίνουνται τά αίματα κι έκαμα γιουρούσι...». Φεύγουμε άπ τό 'Ηράκλειο, μέ τις ώραϊες πλατείες του καί τά γραφικά βενετσάνικα κτίρια - μνημεία, στήν καρδιά Τό ρολόι θά γίνει έχθρός μας καθώς δείχνει όλοένα καί νέα ώρα. 0ά φτάσουμε στήν Κνωσό, τ άνάκτορα τού Μίνωα καί τήν πανάρχαια καρδιά τής Κρήτης. Ζωντανεύουν έδώ όχι μόνο οι μορφές τών θεϊκών βασιλέων, μά καί των σκλάβων, τών δούλων πού μάτωσαν καί ξεψύχησαν κουβαλώντας καί χτίζοντας τ άνάκτορα τούτα. Ζωντανεύουν ό Λαβύρινθος καί ό άνθρώπινος φόρος τών 'Αθηναίων, μύθοι ύποταγής τών ηπειρωτικών περιοχών στήν Κρήτη τή θαλασσοκράτειρ α... Είναι ν άπορεΐ κανείς γι αύτά πού βλέπει καί ν' άναρωτιέται άν έγιναν άπ' άνθρώπινα χέρια. Αύτά τ' άναστηλωμένα έρείπια είναι ένας όλόκληρος κόσμος πού πρέπει ν άνοίξεις τήν καρδιά σου καί νά τόν δεχτείς σά μύθο, γιατί δύσκολα μέ τή λογική θά μπορέσεις νά τόν έρμηνεύσεις. Μόνο μέ τήν καρδιά σου θά νιώσεις τούς παλμούς τής νεκρής πιά πρωτεύουσας, καθώς θά μπαίνεις άπό αίθουσα σέ αίθουσα, καθώς 368 θ άνεβοκατεβαίνεις σκαλοπάτια καί διαδρόμους. "Αν υπάρχει ένας τόπος πού μπορείς νά μείνεις μελετώντας καί θαυμάζοντας τά όσα βλέπεις, γιά όλόκληρες βδομάδες ή καί μήνες χωρίς φεύγοντας νά κουραστείς, αύτός ό τόπος είναι ή Κνωσός, τό θαύμα τής μινωικής Κρήτης, άλλά καί ή δόξα τού Εβανς πού τήν έφερε στό φώς καί τήν άναστήλωσε, τόπος ιερός γιά τήν 'Ελλάδα καί τήν άνθρωπότητα όλόκληρη. Πλάι στήν άσύγκριτη δόξα τής Κνωσού στέκει ή άρχιτεκτονική τελειότητα τής Φαιστού, τής πόλης τού γιοϋ τού Δία Ραδάμανθυ, μέ τά θαυμαστά έργαστήρια τών κομψοτεχνημάτων. Άπ τή Φαιστό θαυμάζεις τήν ομορφιά τού Ψηλορείτη καί τών Λασιθιώτικων βουνών. Τά τοπίο γύρω της είναι μαγευτικό, τρελό παιχνίδισμα τού πράσινου, πού σέ σπρώχνει νά πεις στόν έαυτό σου πώς είναι καλότυχος γιατί έφτασε μέχρι έδώ. Σωστά ό "Ομηρος τήν χαρακτηρίζει «εύναιετάωσαν», καλοκατοικημένη. Εδώ στή Φαιστό - τό δεύτερο μεγάλο κέντρο του μινωικοϋ πολιτισμού - έντυπωσιάζεσαι άπ' τήν αισθητική τού άνάκτορου καί σκέφτεσαι πώς άν οί σεισμοί καί οι έπιδρομεϊς άπ τή Γόρτυνα, στέκονταν λίγο πιό έπιεικείς, σήμερα ίσως νά είχες μπροστά στά μάτια σου τό τελειότερο άρχιτεκτόνημα τού κόσμου. Σκέφτεσαι άκόμα πόσα όφείλεις ώς "Ελληνας στούς ξένους άρχαιολόγους, σάν τόν Federico Halbherr, τόν P ernier καί τόν Doro Levi πού άνάσκαψαν τή Φαιστό, γιά τά όσα άποκάλυψε ή σκαπάνη τους. Πόσος Ιδρώτας έχει μουσκέψει αύτό τό χώμα; 'Ιδρώτας έκείνων πού έχτισαν καί ξανάχτισαν αύτά τά θαύματα, ιδρώτας έκείνων πού τά ξέθαψαν καί σκόρπισαν γιά πάντα άπό πάνω τους τή λή θη... Απ' τή Φαιστό, μέσα σέ λίγη ώρα, φτάνουμε στά Μάταλα, τή πολυσυζητημένη χρυσή άκρογιαλιά τού Λιβικοϋ. Έδώ πιά δέν υπάρχουν γυμνιστές καί οί λαξευμένες στούς βράχους σπηλιές έπαψαν νά είναι καταφύγιο τών περιπλανώμενων τουριστών. ΟΙ σπηλιές στούς βράχους, σωστά δωμάτια, Αριστερό: Μέρος τής βορινής εισόδου τών όνακτόρων τής Κνωσού. Δ ε ξ ι ΰ : Τό καθολικό τής Μονής Αρκαδίου. Στήν Αρχιτεκτονική του ετνοι φανερό τό γοτθικό καί όναγεννησιακό στοιχείο, σημάδια δυτικής έπιδρόσεως. μέ σκαλιά, πόρτες, παράθυρα, κρεβάτια, δέχονται σέ καθορισμένες ώρες τήν έπίσκεψη τών τουριστών καί μετά τό δειλινό μένουν μόνες, όπως καί στ άτέλειωτα χρόνια πριν τις άνακαλύψει ό τουρισμός, βυθισμένες στή σιωπή καί τήν άναπόληση τού παρελθόντος. "Εντονη είναι έδώ ή παρουσία τής Χωροφυλακής πού έξασφαλίζει τήν άπόλυτη καθαριότητα καί τή σιγουριά τών έπισκεπτών. Επίσης έντονη είναι ή παρουσία τής Χωροφυλακής καί στή Γόρτυνα, τήν πόλη πού πρωτοστάτησε κατά τούς προϊστορικούς καί ιστορικούς χρόνους, στήν Κρήτη. Κοιμάται τώρα ή ένδοξη πόλη κάτω άπ τό νανούρισμα τού Ληθαίου ποταμού καί ό ύπνος της άναταράζεται μόνο άπ τά βήματα τών έπισκεπτών, πού φτάνουν μέχρι έκεϊ γιά νά θαυμάζουν μεταξύ τών άλλων καί τά επιβλητικά έρείπια τού ναού τού Αγίου Τίτου καί τό 'Ωδείο της. Τά έρείπια τοϋ ναού θυμίζουν τό πέρασμα τών Σαρακηνών πού τόν γκρέμισαν καί τή σφαγή τού Μητροπολίτη Κύριλλου, όταν ό μάρτυρας ιεράρχης μπήκε έπικεφαλής τών Γορτύνιων γιά νά σταματήσει τό διάβα τών έπιδρομέων. Ή παρουσία τού ρωμαϊκού στοιχείου στή Γόρτυνα, δένεται στενά μέ τά βυζαντινά άλλά καί τά άρχαιοελληνικά στοιχεία. Τά τελευταία αύτά δέν είναι μόνο τά έρείπια άρχαίων κτισμάτων μά καί οί παραδόσεις, οί μύθοι πού πέρασαν άπό γενιά σέ γενιά καί φτάνουν μέχρι τις μέρες μας άγέραστοι, όπως ό μύθος γιά τόν Πλάτανο τού Δία πού μαγνητίζει τά βήματα τών έπισκεπτών. Ό φύλακας μάς πληροφορεί πώς τούτο τό πλατάνι δέν ρίχνει ποτέ τά φύλλα του. Ρωτάμε «γιατί;» καί άπαντάει πώς κάτω άπ' τή σκιά του σταμάτησε κατάκοπος, στά χρόνια τά παληά, ό Δίας, μεταμορφωμένος σέ ταύρο, φέρνοντας στά καπούλια του, άπ τή Φοινίκη, τήν Εύρώπη, τήν κόρη τού Άγή-

13 Αριστερά: Η «Κρήνη τοϋ ΜοροζΙνη». θαυμάσιο έργο τοϋ άμωνυμου βενετσιάνου προβλεπτή. Δ ε ξ ι ά Ή είσοδος τοϋ λιμανιού τού Ηρακλείου μέ τά βενεταιόνικο φρούριο, γνωστά σάν «Κούλες». νορα. Τότε άπό τήν ένωσή του μέ τήν όμορφη Εύρώπη, γεννήθηκαν ό Μίνως καί ό Ραδάμανθυς. Ό πλάτανος, σιωπηλός μάρτυρας τοϋ θεϊκού έρωτα, συγκλονίστηκε κι Μέ μόνο άντίπαλο τό ρολόι και τόν ήμεροδείχτη προχωράμε. Πρέπει νά φτάσουμε μέχρι τήν άλλη γωνιά τής Κρήτης πριν έρθει ή ώρα καί ένα άλλο πλοίο μάς ξαναφέρει στήν 'Αθήνα. Ο έπόμενος σταθμός είναι ό Αγιος Νικόλαος, ή πιό ειδυλλιακή παράλια πόλη τής 'Ελλάδας. Είναι άπ τούς τόπους πού άπλόχερες δέχτηκαν τις δωρεές τοϋ θεού, τούς τόπους πού ή φύση διάλεξε γιό ν άποθέσει έκεϊ όλη τήν ομορφιά της. "Ομορφα τά σπίτια, έντυπωσιακή ή λίμνη του, φωτεινά τά πρόσωπα των άνθρώπων πού εύτύχησαν νά ζοϋν έδώ. Πλήθος οί τουρίστες πού άσφυκτικά γεμίζουν τούς δρόμους και τήν παραλία του. Ακούραστο τό προσωπικό τοϋ Σταθμού τής Τσυριστικής Αστυνομίας, μ' ένα χαμόγελο πάντα στά χείλη, καλοδέχεται στό έντυπωσιακό γραφείο του μέ τήν παραδοσιακή έπίπλωση ξένους καί ντόπιους έπισκέπτες. Ή ιστορία μάς λέει πώς έδώ υπήρχαν παληότερα οί άρχαΐες πόλεις Λατώ πρός Καμάρα καί Λατώ ή Έτέρα, καί πώς λίγα χιλιόμετρα μακριά ήταν ή άρχαία Όλοϋντα, πού τώρα πιά άναπαύεται κάτω άπ τή θάλασσα καί δέν διακρίνονται πιά ούτε τά έρείπιά της παρά μόνο σάν γαληνεύει έντελώς ή θάλασσα. Τώρα λίγες επιγραφές θυμίζουν τήν κάποτε ένδοξη Όλοϋντα, όπως τή θυμίζει καί ή παραφθορά τού ονόματος της σέ Έλοϋντα, όνομα πού πήρε τό γραφικό παραλιακό χωριουδάκι, καθώς συναντάς στό δρόμο σου όταν πηγαίνεις γιά νά σταθείς άπέναντι στήν Σπιναλόγκα... έπαψε άπό κείνη τήν έποχή νά ρίχνει τή φυλλωσιά του καί όσες γυναίκες κόψουν καί μασήσουν ένα του φύλλο, γεννάν παιδιά άρσενικά... Κοιτάζουμε τόν πλάτανο. Νά είναι άραγε παλιός, όσο ό μύθος; Δέ γυρεύουμε άπάντηση. Μάς φτάνει τό ότι οί ρίζες του μπαίνουν βαθιά όχι μόνο στη γη, μά καί στήν παράδοση πού είναι γή τής φυλής μ α ς... Άπό τό Βάι στό Δίκταιο άντρο. -ερόβραχος ή Σπιναλόγκα, τόπος πικρός. Σάν τήν κοιτάζεις άπ τήν άπέναντι άκτή βλέπεις μόνο τό άπόρθητο βενετσιάνικο κάστρο πού τήν τειχίζει. Μά σάν μπεις στό πλοιάριο καί πατήσεις τό πόδι σου στις πέτρες της, νιώθεις τήν τραγικότητά της. Ή Σπιναλόγκα, μετά τήν έγκατάλειψή της άπό τούς Τούρκους, είχε όριστεΐ καί έγινε, τό 1903, ό τόπος συγκέντρωσης τών λεπρών. Εδώ, μέσα στις τρώγλες καί στά στενά δρομάκια, άργοπέθαιναν οί μάρτυρες τοϋ άνθρώπινου πόνου, έσβηναν τά όνειρα τών άνθρώπων πού σιγότρωγε τό κορμί τους ή λέπρα. Πόσος πόνος, πόσο δάκρυ, πόσες κραυγές άκούστηκαν στά βράχια της. θά ψελλίσουμε: Μακάριος νάσαι πάντα Ραούλ Φολλερώ, άπόστολε τής άγάπης πού μαλάκωνες τόν πόνο τών λεπρών, καλή σου ώρα Άρμάουερ Χάνσεν πού άπομόνωσες τό βάκιλλό της καί σύ Χένρυ Φάγκετ, πού τή νίκησες, έχε αιώνια τήν εύγνωμοσύνη τοϋ κόσμου... Μέ τήν πικρή σκέψη τής Σπιναλόγκας παίρνουμε τό δρόμο γιά τή Σητεία. Δεξιά μας θά προβάλουν, λίγα χιλιόμετρα μετά τόν "Αγιο Νικόλαο τά Γουρνιά, σπουδαία πόλη τής μινωικής έποχής, πού όμως τά έρείπια της δέν έντυπωσιάζουν όπως στήν Κνωσό καί στή Φαιστό. Σ αύτά τά έρείπια μπορεί κανείς νά δει μιά ζωή λιγότερο λαμπρή, έναν πολιτισμό περισσότερο καθημερινό. Αύτό άλλωστε τό μαρτυρούν καί τά εύρήματα: πριόνια, σμίλες, βελόνες, σφυριά, αγκίστρια. Οί άνθρωποι πού μόχθησαν γιά τήν άνασκαφή της τήν είπαν πόλη βιομηχανική. Κι έτσι πρέπει νά ήταν, χωρίς μέρες γιορτινές, πομπές βασιλικές κι έντυπωσιακές ταυρομαχίες. Είναι φτωχός ό γύρω τόπος καί ή μοίρα τής άγονης γής είναι πάντα σκληρή. Νύχτα θά φτάσουμε στή Σητεία καί πρωί - πρωί, χαράματα άκόμα, θά κινήσουμε γιά τά έρείπια τοϋ κάστρου της. Γεύτηκε κι αύτό τήν όρμή τών Κρητών έπαναστατών μά καί τό μένος τοϋ έγκέλαδου, πού στά 1353 καί στά 1508 τό τσάκισε άνεπανόρθωτα. Νέα πολιτεία ή σημερινή Σητεία, χτισμένη στά 1870 άπό τούς Τούρκους. Ή παληότερη είχε πάψει νά ύπάρχει μετά τό 1651 όταν έγκαταλείποντάς την οί βενετσάνοι τήν κατάστρεψαν γιά νά μή βρούν τίποτα όρθιο οί Τούρκοι κατακτητές. Συνηθισμένο φαινόμενο αύτό στήν ιστορία τοϋ τόπου. "Ο,τι δέν κατόρθωναν οί σεισμοί, τό κατόρθωναν οί κατακτητές του... Απ τή Σητεία στό Παλαίκαστρο μέ τά άνασκαμμένα έρείπια τών άρχαίων οικισμών, άπ όπου τά χέρια τών άρχαιολόγων άνάσυραν θαυμαστά εύρήματα, καί άπό κεΐ στό φοινικοδάσος, τό όνομαστό Βάι, τόν γραφικό κολπίσκο μέ τή θαυμάσια άμμουδιά, άνάμεσα στήν άρχαία Ίτανο καί τήν "Ελεια Χώρα. Λένε πώς τά φοινικόδεντρα τά φύτεψαν οί Φοίνικες πού ίσως πρώτοι άποίκησαν τήν "ίτανο. Αλλά, ύπάρχει καί ή έκδοχή, πιό πιστευτή αύτή, πώς τά φύτεψαν οί Αιγύπτιοι τού Πτολεμαίου Φιλομήτορα, όταν έφτασαν έδώ γιά νά βοηθήσουν τούς Ίτανίους στόν πόλεμό τους μέ τούς Πραισίους καί τούς Ίεροπυτνίους. 'Όποιοι καί νά είναι, όμως, οί δημιουργοί τού φοινικόδασους, δέν έχει τόση σημασία, όσο τό ότι ή κρητική γή δέχτηκε στήν άγκαλιά της καί στοργικά άνάθρεψε τούτα τά έξωτικά δέντρα. Τώρα, κάτω άπ' τις σκιές τους βρίσκουν καταφύγιο έκατοντάδες νεαροί τουρίστες, χωρίς νά βρίσκει νά πει κανείς γι αύτοϋς δυό έστω λόγια κολακευτικά, άφοϋ σέ κάθε βήμα σου στό δάσος, σοϋ γίνεται αισθητό τό γεγονός ότι κανείς άπ αύτούς πού άναζητοϋν έδώ καταφύγιο δέν σέβεται τήν άμμουδιά πού τόν φιλοξενεί. Τό ίδιο θά μάς πει καί ό Αστυνόμος τής περιοχής, πού άλλο δέν κάνει παρά νά τρέχει άνάμεσα 369

14 Τό Βύί, σίό όνατολικό δκρο τοϋ νησιού μέ τό περίφημο φοινικοδήσος του, όνόμεσα στήν άρχαία Ιτπνο κοί τήν 'ΕΑεια Χώρο, συγκεντρώνει κάθε χρόνο μεγάλο αριθμό τουριστών. 370 στά φοινικόδεντρα, προσπαθώντας νά κρατήσει τούτη τή γραφική γωνιά καθαρή. Αναρωτιέμαι τι θά στοίχιζε ή περίφραξη τού δάσους καί ή προστασία του καί ποιά θά ήταν ή προσφορά του άν κάποτε χέρια στοργικά έκαναν έδώ ο,τι έκαναν στά Μάταλα καί στή Σαμαριά... Αυτή τήν άπορία θά τήν εξομολογηθώ στόν ήγούμενο τής Μονής Τομπλού, πού στήν ιδιοκτησία της άνήκει τό δάσος καί κείνος θά μέ βεβαιώσει πώς άπό καιρό ξεκίνησαν οί ένέργειες γιά τήν περίφραξή του. Στά μοναστήρι τοϋ Τομπλοϋ θά συναντήσουμε ξανά τή βασανισμένη Κρήτη. Άπό δώ πέρασαν τά βήματα των ιπποτών τής Μάλτας, έδώ είχαν τό καταφύγι τους οί κατατρεγμένοι άπό τούς Τούρκους έπαναστάτες τής περιοχής, στήν έξω του πόρτα σφάχτηκαν οί δώδεκα καλόγεροί του τό Έδώ ξαναμαζεύτηκαν οί έπαναστάτες τού 1866, έδώ έπιασαντό 1944 οί Γερμανοί τόν ηγούμενο Γ εννάδιο Συλιγνάκη καί τόν έκτέλεσαν. Μεγάλος πατριώτης ό ηγούμενος, έκρυβε μέσα ατό κελί του τόν άσύρματο καί πάλευε έτσι μέ τό δικό του τρόπο γιά τή λευτεριά. Τώρα έξω άπ τό μοναστήρι, στό ήρώο, άναπαύονται τά κόκαλά του καί ψιθυρίζουν σάν συχνοπερνοϋν άπό κεΐ οί καλόγεροι «αίωνία σου ή μνήμη»... Δυό έγκάρδια χαμόγελα καί πρόταση γι άμέριστη έξυπηρέτηση άπ τό 'Αστυνομικό Τμήμα τής Νεάπολης σφραγίζουν τή λιγόλεπτη στάση στή γραφική πολιτειούλα καί άπό κεϊ θ άνηφορίσουμε γιά τ όροπέδιο τοϋ Λασιθιοϋ. Δρόμος φιδίσιος ποϋ σκαρφαλώνει σέ βουνοπλαγιές μέ βλάστηση πού έντυπωσιάζει καί λαχτάρα τοϋ ματιοϋ νά βρεθεί γρήγορα στό πιό γραφικό όροπέδιο τοϋ νησιού μέ τούς χιλιάδες άνεμόμυλους. Υπέροχο τό θέαμα των φτερωτών πού τραγουδάν μέ τό ρυθμό τοϋ άγέρα τό τρακ γούδι τής ζωής. Έδώ ψηλά στήν άγκαλιά τής Δίκτης ή ζωή άνθίζει μέ τις έλπίδες στηριγμένες στόν άγέρα καί στις φτερωτές τών άνεμόμυλων. Αύτός θά τις κλωθογυρίσει γιά ν' άντλήσουν άπ τή γή νερό, νά ποτιστούν τά πατατοχώραφα καί οί μηλιές καί νά γενεί καλή καί πλούσια ή σοδειά. Μέ τά μάτια νά πετάν άπό φτερωτή σέ φτερωτή άνηφορίζουμε πρός τό Ψυχρό. Απέραντη ή γαλήνη ποϋ βασιλεύει γύρω μας τούτες τις ώρες τοϋ άπομεσήμερου' τίποτα δέ θυμίζει άπό τά χρόνια τά παληά. Κι όμως έδώ στό όροπέδιο τοϋ Λασιθιοϋ υπάρχουν μνήμες άσβεστες, υπάρχει ένα κομμάτι τής κρητικής καρδιάς, τής χιλιολαβωμένης πού ιστορεί άλλοτινούς καιρούς. Εδώ φτερούγιζαν οί άδάμαστοι Κρητικοί σάν ξεσηκώνονταν καί πάνω δώ σμίγαν θανατερά κορμιά καί ψυχές γιά νά όρκιστοϋν «Λευτεριά ή θάνατο». Καί πάντα τό δεύτερο τούς λάχαινε. Τό πρώτο ξέφευγε, πετοϋσε στις άπόκρημνες μαδάρες, γινόταν δνειρο καί όραμα συνάμα... Έδώ θά συναντήσουμε τά λημέρια τών Ψαρομήλιγγων, των Καψοκάλυβων καί τών Καλέργηδων ποϋ ντρόπιαζαν τούς στρατηγούς τής Βενετίας καί έφιάλτης γίνονταν τής Γαληνότατης Δημοκρατίας... Απ τό Ψυχρό όχι πολύ μακριά, είναι ή ιερή σπηλιά της έλληνικής μυθολογίας, τό Δικταϊο Άντρο, θέλει γερά πόδια γιά ν ανεβεί κανείς μέχρι τά στόμιό της, ή νά διαλέξει κάποιο άπ τά ζώα πού περιμένουν στό τουριστικό περίπτερο νά πάει μέχρι έκεί. Κατηφορίζουμε στή σπηλιά μέ τό ένα χέρι νά κρατάει λάμπα θυέλης καί τ άλλο νά κρατιέται άπό τις πέτρες. Δέν υπάρχουν περιθώρια οϋτε γιά τό έλάχιστο παραπάτημα. Μετά τά πρώτα μέτρα κάτι σοϋ σφίγγει τήν καρδιά. Λές πώς κατεβαίνεις στά σπλάχνα τής γής. Πάνω άπ τό κεφάλι κρέμονται θεόρατα βράχια. Ποιά δύναμη τά κρατάει έτσι μετέωρα; Τό σκοτάδι γίνεται πιό πυκνό, άδιαπέραστο. Άπό τά βράχια στάζουν συνέχεια σταγόνες νερού. Ή κατάβαση γίνεται όλο καί πιό έπικίνδυνη. Τρομάζεις νά κοιτάξεις πίσω σου νά δεις πόσο βαθιά κατέβηκες. Τρομάζεις νά κοιτάξεις μπροστά σου. Πρέπει όμως, γιά νά δεις τή σειρά τών άναμμένων κεριών ποϋ κρατούν οί τουρίστες στά χέρια τους, καθώς κι αύτοί κατεβαίνουν στό Άντρο, ν' άντικατοπτρίζονται στις βρεγμένες μύτες τών βράχων. Τέτοιο θέαμα δέν πλάθεις εύκολα οϋτε στή φαντασία σου. Επιτέλους κάποτε σταματάς. Δέν πάει πιό πέρα. "Οχι βέβαια πώς σταματάει ή σπηλιά, άλλά γιατί αρχίζει ή λίμνη, νερό παγωμένο καί άφιλόξενο. Πριν τή λίμνη τά βράχια άφήνουν ένα μικρό πλάτωμα πού φτάνει μόνο γιά νά σταθούν έκεί πέντε - έξι άνθρωποι. Έδώ σ αύτό τό πλάτωμα - ένα έπί ένα είναι δέν είναι - είχε φέρει ή Ρέα - κατά τή μυθολογία- καί είχε κρύψει τό νεογέννητο Δία, γιά νά τόν προφυλάξει άπό τό μίσος τοϋ πατέρα του Κρόνου. Γύρω άπ τό μύθο αύτό περιστρέφονται καί άλλοι μύθοι, όλοι σχετικοί μέ τή μινωική λατρεία. Σκαρφαλώνεις στά βράχια πού είναι δεξιά καθώς κατεβαίνεις. Ψάχνει νά βρεις τήν τρύπα άπ όπου κατέβαινε ή γίδα γιά νά θηλάσει τό Δία. Είναι ένα τετράγωνο άνοιγμα τών βράχων μέ πλευρές όχι μεγαλύτερες άπό τριάντα έκατοστά. Ποιός ξέρει ποϋ νά βγαίνει αύτό τό άνοιγμα; Τό Δικταϊο Ά ντρο ήταν ίσως ό πιό Ιερός τόπος λατρείας τής μινωικής Κρήτης. Τό άποδεικνύει αύτό ό βωμός πού βρέθηκε καθώς καί πολλά καμαραϊκά άγγεϊα, ειδώλια χάλκινα σέ στάση προσοχής, κοσμήματα, διπλοί πέλεκεις καθώς καί πληθώρα άλλων διακοσμητικών άντικειμένων καί λατρευτικών σκευών. Συγκλονισμένοι άπ τ άγριο μυστήριο, άπ τήν καθάρια έπαφή μέ τις πηγές τοϋ μύθου, πήραμε τό δρόμο γιά τό Ηράκλειο, άφήνοντας πίσω μας τό φημισμένο Τζερμιάδω, καθώς καί άλα τ άλλα γραφικά τοϋ όροπεδίου χωριά. Στό 'Ηράκλειο, τό ρολόι ό ήμεροδείχτης, τά σημειώματα, οί χάρτες, όλα όσα μάς τριγύριζαν λένε πώς τό ταξίδι έφτασε στό τέλος, κι άς έμειναν πίσω μας χωρίς οϋτε μιά λέξη άφιερωμένη στήν ομορφιά καί τήν ιστορία τους πλήθος γωνιές τής κρητικής γής, πλήθος τόποι, όπως ή Ίεράπετρα, τ Άνώγεια, τά Μάλια, ή Ζάκρος, τό Φόδελε τοϋ Έλ Γκρέκο τό... τό... τό... Στερνές ματιές στή γοργόνα τήν Κρήτη άπό τήν πρύμνη, πιά, τοϋ «Κρήτη». Ένα σφίξιμο στήν καρδιά γιά τις ομορφιές πού τόσο γρήγορα χάθηκαν άπ τά μάτια, σάν όνειρο μαγιάτικης νύχτας πού σοϋ ψιθύρισε πώς δέν θά τό ξαναδεϊς. Μέ τεντωμένες τις αϊσθησες πασχίζουμε νά κρατήσουμε ό,τι άπομένει άπ τό νησί πού χάνεται στό γκρίζο δειλινό. Κάνουμε μιά εύχή γιά ένα ξαναντάμωμα μέ τή Γοργόνα, γιά ένα έστω λεπτό στήν άγκαλιά τής ομορφιάς της καί λέμε μέσα μας πώς αϋριο, στήν πολύβουη τσιμεντούπολη τής Αθήνας, θά μιλάμε γιά ένα όνειρο τόσο βιαστικό όσο όλες οί ύπέρκοσμες ομορφιές... Καλή σου ώρα ονειρεμένη Κρήτη. Καλότυχοι οί άνθρωποι πού γεννάς...

15 Η ΚΡΗΤΗ ΗΗΗ ΙΟΥΣ Μ ΟΝΕΣ Άπομεινάρι ιών μεγάλων γεωλογικών άναστατώσεων πού στα τέλη τοϋ Πλειστόκαινου έδωσαν στον αίγαιακό χώρο τη σημερινή του σχεδόν μορφή, υπόλειμμα τού κολοσσιαίου τόξου ποϋ κάποτε ϊσως σύνδεε τήν ήπειρωτική 'Ελλάδα - διαμέσου τοϋ Τσιρίγου καί τών Δωδεκάνησων - με τή Μικρά Άσία, ή Κρήτη έμφανίζει άχνάρια ζωής τουλάχιστο χρόνια πριν τή γέννηση τοϋ Χριστού. Στο διάβα τών αιώνων συναντιέται μέ τά όνόματα «Άερία», ϊσως γιά τό εύκρατο κλίμα της, «Χθονία» (χθών = γή, χώμα), δηλαδή μεγάλη ή καλά καλλιεργημένη, «Δολιχή», γιά τό μακρόστενο σχήμα της, «Τελχινία», δηλαδή χώρα τελχινών (τεχνιτών), «Ίδαία», άπ τό βουνό Ίδη (Ψηλορείτης), «Κουρητις», δηλαδή χώρα τών Κουρητών ή τροφός κούρων, «Κρήτη», άπό μιά άπ τϊς 'Εσπερίδες νύμφες, ή τή θυγατέρα τού Αστεριού καί γυναίκα τού πρώτου Μίνωα, «Κάντια» κατά τούς βενετσιάνους καί «Κιρίτ» κατά τούς τελευταίους δυνάστες της, τούς Τούρκους. ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΚΡΗΤΗ Τίποτα τό πραγματικά παλαιολιθικό - χρονολογημένο μέ άσφάλεια - δέν έχει Βρεθεί ατό νησί. Τά παλιότερα άνθρώπινα ίχνη ζωής έμφανίζονται κάπως ξαφνικά στήν Κνωσό, έκεΐ πού άργότερα θ άνθίσει ένας δυναμικός πολιτισμός, ό σπουδαιότερος καί άρχαιότερος ευρωπαϊκός πολιτισμός. Στά 1900 ό Arthur Evans άνακάλυψε κάτω άπ τις αυλές τού μινωϊκοϋ άνάκτορου ένα πολύ παλιό, «προκεραμεικό», οικισμό, πού τοποθετείται στά τέλη της έβδομης χιλιετίας π.χ. Πρόκειτο γιά κάποια ήμιμόνιμη έγκατάσταση άνθρώπων πού γνώριζαν τήν καλλιέργεια τών δημητριακών, είχαν σπίτια άπό εϋθαρτα υλικά καί φτωχική άλλά χαρακτηριστική λιθοτεχνία (Βρέθηκε άφθονος όψιδιανός τής Μήλου). Έτσι τό νησί άποδεδειγμένα κατοικεϊται - τουλάχιστον - άπό τήν αύγή τών νεολιθικών χρόνων και τό άρχόμενο «παραγωγικό στάδιο». Ακολουθούν ή «άρχαιότερη νεολιθική» περίοδος τής Κνωσού ( π.χ. περίπου), ή «μέση νεολιθική», μέ δείγματα καί άπό άλλα σημεία τού νησιού (Γόρτυνα, Κατσαμπά), καθώς καί ή «νεώτερη νεολιθική» γιά νά περάσει στό στάδιο τών μινωϊκών χρόνων. ΜΙΝΩΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ: Ή μετάβαση πρός τήν «προανακτορική» μινωική περίοδο έγινε όμαλά, συνοδεύτηκε μέ κάποια έπαφή μέ τό εύρύτερο περιβάλλον καί έτσι τό νησί Βγήκε σιγά - σιγά άπό τήν άπομόνωση τής νεολιθικής έποχής, άπομόνωση πού στηριζόταν στή φύση τής νεολιθικής οικονομίας, στήν αύτάρκεια καί γεωγραφική θέση τής Κρήτης. Ή άρχική έκπληξη τών άρχαιολόγων γιά τό ξαφνικό κάπως πέρασμα άπ τή στασιμότητα τής νεολιθικής έποχής στήν πρώτη φάση τού θαύματος τού μινωικοΰ πολιτισμού καλλιέργησε τήν ιδέα τής εύρείας εισβολής ξένων φύλων. Νεώτερες, δμως, έρευνες άπόδειξαν, χωρίς ν άποκλείσουν τις περιορισμένης κλίμακας ειρηνικές εισβολές, πώς οί νεολιθικοί κάτοικοι τοϋ νησιού (τό πιό πιθανό αίγαιακής προέλευσης) άποτέλεσαν τή Βάση τοϋ μινωικοΰ πληθυσμού, πού έξακριβωμένα πιά άνήκει στό μεσογειακό κλάδο. Μετά τό Η' Διεθνές Συνέδριο τής Προϊστορίας καί Πρωτοϊστορίας (Αμβούργο 1958) έγκαταλείφθηκε τό χρονολογικό σύστημα διαίρεσης τού μινωικοΰ πολιτισμού τού A. Evans καί καθιερώθηκε καινούργιο μέ Βάση τις πολιτιστικές τομές πού δημιούργησαν οί καταστροφές τών άνακτορικών κέντρων. "Ετσι ή προανακτορική φάση καλύπτει τήν περίοδο π.χ., ή παλαιοανακτορική τήν περίοδο π.χ., ή νεοανακτ ορική τήν περίοδο τού π.χ., ένώ ή μετανακτορική έκείνη τού π.χ. περίπου. α. Προανακτορική περίοδος. Προανακτορική περίοδος χαρακτηρίζεται άπό τις μεταβολές ποϋ φερε ή εισαγωγή τού μετάλλου στήν κοινωνική ζωή. "Οσο, όμως, άξιόλογη κι άν ήταν ή άνάπτυξη τοϋ νησιού κατά τή φάση αύτή, δέν έπαυε νά είναι στηριγμένη κατά κύριο λόγο σέ μιά διασπασμένη άγροτική οικονομία καί κατά δεύτερο στό έμπόριο καί κάποια μορφή Βιοτεχνίας. Η διάσπαση αύτή ήταν φυσικό νά έχει άντανάκλαση στις κοινωνικές δομές καί τό δημόσιο Βίο πού δέν μπόρεσε νά φτάσει σέ άναπτυγμένες πολιτικές μορφές, Ικανές νά δημιουργήσουν ισχυρή κρατική έξουσία. Ή πυκνότητα τών οικισμών στις πιό εύφορες περιοχές άποδεικνύει πώς πραγματικά ή καλλιέργεια τής γής ήταν ή Βάση τής οικονομίας τού νησιού μέ παράλληλη άνάπτυξη καί τής κτηνοτροφίας. Ή κεραμεική έξυπηρετοϋσε τις έσωτερικές άνάγκες άλλά καί τις έξωτερικές άγορές. Οί έξαγωγές λαδιού, κρασιού, ειδών κεραμεικής (σκεύη καί τεχνουργήματα) καί ξυλείας ισοφάριζαν τις εισαγωγές άλάβαστρου καί χρυσού άπ τήν Αίγυπτο, έλεφαντοστού άπ τή Συρία, χαλκού άπό τήν Κύπρο, κασσίτερου άπ τήν Άνατολία καί όψιδιανού άπό τή Μήλο. Οί άνάγκες τής οικονομίας ήταν λογικό νά όδηγήσουν σέ άνάλογη άνάπτυξη τοϋ έμπορίου. Έτσι, ιδρύεται στή φάση αύτή έμπορ κό πρακτορείο στή Φυλακωπή τής Μήλου. Παράλληλη έξέλιξη παρουσιάζεται στή ναυτιλία - τά κρητικά όμως πλοία ύστεροΰν στή φάση αύτή άπ τά κυκλαδικά - καί στις χερσαίες έπικοινωνίες, όπως μαρτυρεί τό τετράχρονο άμαξίδιο πού Βρέθηκε στό Παλαίκαστρο. Β. Παλαιοανακτορική περίοδος. Τά άπομεινάρια τών παλαιοανακτορικών χρόνων δείχνουν πώς, γύρω στά 1900 π.χ., άπό άγνωστα άκόμα γεγονότα, πού διαδραματίστηκαν στήν Κρήτη ή καί στόν εύρύτερο γεωγραφικό χώρο, έλαβε χώρα κάποια μεγάλη - καθοριστική ίσως - μεταβολή. Ή άνέγερση τών μεγάλων άνακτόρων στό κεντρικό καί άνατολικό τμήμα τοϋ νησιού καθώς καί τά διάφορα λείψανα τού πολιτισμού τής έποχής μαρτυρούν συγκέντρωση τής έξουσίας καί άλλαγές στό σύστημα τής διακυβέρνησης, τόν ιδιωτικό Βίο καί τις γενικότερες κοινωνικό - 371

16 οικονομικές δομές, ένώ άντίθετα δέν άποδεικνύουν φυλετικές άλλαγές. Σχό δημόσιο τομέα ή έποχή χαρακτηρίζεται άπό ένα θεοκρατικό πολιτικό σύστημα, ένώ στόν κοινωνικό άπό τή συγκέντρωση τού πλούτου και των βασικών άγαθών σέ λίγα χέρια. Μέσα στά άνάκτορα συγκεντρώνεται ή διοίκηση, όργανώνεται ένα γραφειοκρατικό σύστημα, δημιουργοϋνται έργαστήρια, πού έργάζονται δχι μόνο γιά τις άνάγκες τού άνάκτορου ή τού άνακτορικοϋ κύκλου άλλά καί άγορών τού έξωτερικοϋ, καθώς καί τεράστιες άποθήκες. 'Έτσι τό έμπόριο περνάει στόν έλεγχο τών άνακτόρων πού άποτελοϋν τήν κύρια πηγή τροφοδότησής του. Μαζί άναπτύσσεται καί ή ναυτιλία. Είναι ή περίοδος τής μινωικής θαλασσοκρατίας, πού ή άνάμνησή της είχε διατηρηθεί μέχρι τά έλληνικά χρόνια. Σχετικά μέ τήν άγροτική οικονομία παρατηρούμε συστηματική άνάπτυξη καλλιεργειών μέ κύριο βάρος στήν παραγωγή κρασιού, σιτηρών καί λαδιού, χωρίς, όμως, νά προκύπτει άπό πουθενά άκόμη δημιουργία φεουδαρχών (τοπαρχών). Γ. Νεοανακτορικοί καί μετανακτορικοί χρόνοι. Πριν καί μετά τή μεγάλη - γεωλογικής αιτιολογίας - καταστροφή τών μινωικών κέντρων, γύρω στά π.χ., δέ σημειώθηκε καμιά σοβαρή μεταβολή στή σύνθεση τού πληθυσμού τους καί του πολιτισμού του. Αμέσως μετά τή θεομηνία οι έπιχωριες δυνάμεις συσπειρώθηκαν σέ μιά γιγάντια προσπάθεια γιά άναδημιουργία, πού κίνητρό της στάθηκε όπωσδήποτε ή θερμή πίστη στή θεότητα, ή θεοκρατική δομή τής έξουσίας Καί όπως ήταν φυσικό, προτεραιότητα δόθηκε στήν άνέγερση καινούργιων άνακτόρων. 01 σεισμικές, όμως, καταστροφές συνεχίστηκαν καί έκεΐνες πού έγιναν γύρω στά 1600 καί 1500 π.χ ήσαν πολύ σοβαρές μέ μεγάλης κλίμακας συνέπειες. Μέ βάση λοιπόν τις καταστροφές αύτές διακρίθηκε ή νεοανακτορική περίοδος ( π.χ.) σέ τρεις ύποπεριόδους: (α) Στήν πρώτη ( π.χ.) πού μπορεί νά χαρακτηριστεί σάν περίοδος μεγάλης δημιουργίας καί προετοιμασίας τής μεγάλης άκμής. (6) Στή δεύτερη ( π.χ.) πού σημαδεύεται μέ τή μεγάλη άκμή καί, (γ) Στήν τρίτη ( π.χ.) πού χαρακτηρίζεται άπό τή μεγάλη έξάπλωση τού μινωικού πολιτισμού. Πρόκειται δηλαδή γιά τούς τρεις χρυσούς αιώνες του. 01 κοινωνικές δομές δέν παρουσιάζουν σημαντικές άλλαγές άν καί παρατηρούμε τή δημιουργία μιας καινούργιας τάξης εύγενών πού στήριζε τά δικαιώματά της στόν γρήγορο καί εύκολο πλουτισμό (έμποροι, ναυτικοί), τήν άνάπτυξη μιας μέσης τάξης, τών βιοτεχνών ή δημιουργών, καθώς καί τήν καθιέρωση κάποιου είδους φεουδαρχικοϋ συστήματος. Έδώ θά πρέπει νά τονιστεί πώς ή εξάρτηση τών παραγωγών άπό τήν κεντρική έξουσία γίνονταν περισσότερο διαμέσου τής θεοκρατικής δομής της, ένώ δέν υπάρχουν στοιχεία πού νά συνηγορούν γιά δουλοκτητικό χαρακτήρα τών μινωικών κοινωνιών. Στή σφαίρα τής οικονομίας ή περίοδος αύτή χαρακτηρίζεται άπό μιά άκόμη άνώτερη άνάπτυξη τής βιοτεχνίας - πάντα ύπό τόν έλεγχο ή έποπτεία τών άνακτόρων - μεγαλύτερη συστηματοποίηση τών καλλιεργειών, τελειοποίηση τών γεωργικών έργαλείων καί δημιουργία άρδευτικών συστημάτων, όπως έκεΐνο τού όροπέδιου τού Λασιθίου. Τό έμπόριο έπεκτείνεται σ' όλόκληρη τήν άνατολική μεσογειακή λεκάνη, μ άνάλογη άνάπτυξη τής ναυτιλίας καί κραταίωση τής μινωικής θαλασσοκρατορίας, καί τελεί κάτω άπό τόν άμεσο έλεγχο τών άνακτόρων (ό Στυλ. Α λ ε ξίου συμπεραίνει πώς τό έμπόριο ήταν βασιλικό καί οί έμποροι ύπάλληλοι τών βασιλέων). Κατά τήν περίοδο π.χ. στήν Κνωσό έγκαθίσταται μιά άχαϊκή δυναστεία. Ή τελική, όμως, καταστροφή τού άνάκτορου λίγο μετά τό 1400 π.χ., θά δώσει στοϋς Μυκηναίους τό προβάδισμα στις άγορές καί τήν κυριαρχία στό Αιγαίο. Ή Κρήτη θ άκολουθήσει μιά σταδιακή παρακμή. 'Εναργή εικόνα τής μετανακτορικής Κρήτης μάς δίνει ό "Ομηρος στήν 'Οδύσσειά του (τ ): V «Κ ρ ή τη τ ις γαγ έσ τι, μέσ ω έ ν ί οϊνοπ ι π όντω, καλή καί π ίειρα, π ερ ίρ ρ υ το ς έ ν δ' άνθρω π οι π ολλοί, ά π ειρ έσ ιο ι, καί έ ν ν ή κ ο ν τ α π ό λ η ες ά λλη δ' ά λλω ν γλώ σσα μ ε μ ιγ μ έ ν η έ ν μ έ ν Α χ α ιο ί, έ ν δ' Έ τ ε ό κ ρ η τ ε ς μ ε γ α λ ή το ρ ε ς, έ ν δ έ Κ ύ δ ω ν ες Δ ω ρ ιέ ε ς τ ε τρ ιχ ά ϊκ ε ς δ ίο ί τ ε Π ελ α σ γ ο ί' τή σ ι δ έ ν ί Κ νω σ ός, μ εγ ά λ η π όλις, έ ν θ ά τ ε Μ ίνω ς έ ν ν έ ω ρ ο ς β α σ ίλ ε υ ε Δ ιά ς μ εγ ά λ ο υ ό α ρ ισ τή ς». ΤοιχογροφΙο -ταυροπαιδιάς» άπό τήν άνατολική πτέρυγα τού άνάκτορου τής Κνωοοϋ. ΟΙ άκροβάτες μέ θαυμάσια εύλυγισίο πηδούν άπά τά κέρατα πάνω στά σώμα του ταύρου καί ύστερα στά έδαφος. Στά άγώνισμα συμμετέχουν άνδρες καί γυναίκες (Γύρω στά 1500 π.χ.). B m ΙΙΗ *

17 Αρχιτεκτονική. ΜΙΝΩΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ: Ή άρχιτεκτονική των μινωικών άνακτόρων, των έπαύλεων, των άστικών κέντρων καί των άγροικιών μάς δίνει δλα έκεΐνα τά στοιχεία που έκφράζουν τή δομή καί τόν πολιτισμό των κοινωνιών των χρόνων έκεΐνων. Στό πιό μεγάλο άνάκτορο, στό άνάκτορο τής Κνωσού, βλέπουμε νά υψώνονται γύρω άπό μιά τεράστια κεντρική αύλή πολυώροφες οί διάφορες πτέρυγες, ένώ οΐ άνοιχτοί διάδρομοι, τά άναρίθμητα κλιματοστάσια, οί πολύχρωμες έπιφάνειες καί κολόνες και οΐ τοιχογραφίες μέ έντονη χρωματιστή λάμψη καί καθαρότητα μάς δίνουν ένα άρχιτεκτονικό σύνολο, όπου οί βαριοί πέτρινοι όγκοι, γίνονται άνάλαφροι καί τό παιχνίδισμα φωτός καί σκιάς γεμίζει τήν ψυχή μέ μιά άφατη χαρά, τέτοια πού μόνο ή φύση στις πιό σπάνιες στιγμές μπορεί νά προσφέρει. 01 χώροι - ένδιαίτημα τής βασιλικής οικογένειας, ή αίθουσα τού θρόνου, οί Ιεροί χώροι καί οί δεξαμενές καθαρμών γιά τό βασιλιά - άρχιερέα, οί τεράστιες άποθήκες καί τά τόσα έργαστήρια μάς δείχνουν δχι μόνο πώς ό ήγεμόνας ένσάρκωνε τή θεότητα άλλά καί τήν οικονομική βάση πάνω στήν όποια στήριζε τήν έξουσία του. Τήν εικόνα τής μινωικής άρχιτεκτονικής συμπληρώνουν καί τ' άλλα μικρότερα άνάκτορα (Φαιστού, Μαλίων καί Ζάκρου), καθώς καί οί άγροικίες, οί έπαύλεις (Τύλισος, Βαθύπετρο) καί οί μικροί οικισμοί (Γουρνιών, κ.ά.), ένώ τά υπόλοιπα πολιτιστικά στοιχεία τής σημαντικής αύτής περιόδου μπορεί νά παρακολουθήσει κάποιος μέσα στις αίθουσες τού μουσείου τού Ηρακλείου. Αγγειοπλαστική και άγγειογραφία. Τά πρώτα δείγματα άγγειοπλαστικής στό νησί άνάγονται στή νεολιθική έποχή, άλλά οί πρώτες πλούσιες συλλογές άγγείων πού συναντάμε τοποθετούνται στήν προανακτορική. Ή άνακά- Η μιά άψη τής μοναδικής λίθινης σαρκοφάγου πού βρέθηκε στήν Αγία Τριάδα καί ή άποίο στίς τέσσερις πλευρές της έχει παραστάσεις μέ θρησκευτικά χαρακτήρα. Ή σαρκοφάγος τοποθετείται χρονολογικά γύρω στά π.χ. λυψη τού κεραμεικού τροχού όδηγεΐ σέ κομψά καί περίτεχνα σχήματα (πρόχοι καί φαρδιά άνοιχτά άγγεία μέ προχοές σάν ράμφη πτηνών), ένώ πρός τό τέλος τής περιόδου αύτής στή διακόσμηση κυριαρχεί ό ρυθμός τής «Βασιλικής». Πάνω στίς σκοτεινές έπιφάνειες άναπτύσσεται μιά χαρούμενη άνοικτόχρωμη διακόσμηση μέ κυρίαρχο στοιχείο τήν καμπύλη καί ιδιαίτερα τις πιό δυναμικές μορφές της, τήν έλικα καί τή σπείρα. Τήν ίδια χαρούμενη διακόσμηση θά βρούμε καί στά άντιπροσωπευτικάτής παλαιοανακτορικής περιόδου «Καμαραϊκά» άγγεία (βρέθηκαν στό σπήλαιο τών Καμαρών). Έδώ συνδυάζεται ή τε χνική τελειότητα μέ τήν ύψηλή καλλιτεχνική στάθμη. Χρώματα λαμπρά, πλούσια ποικιλία διακοσμητικών θεμάτων, μέ πολύχρωμες γραμμές νά άπλώνονται χαρούμενα πάνω στίς έπιφάνειες τών άγγείων, δημιουργώντας μέ τις δυναμικές καί έλαστικές καμπύλες τους άφηρημένα σχέδια, δίνουν τήν έντύπωση μιάς παραδείσιας έξωτικής εικόνας, ένός παμπάλαιου «μπαρόκ». Στοϋς νεοανακτορικοϋς χρόνους άνάμεσα στά άφηρημένα σχέδια τών καμαραϊκών άγγείων άρχίζουν νά άναφαίνονται φυτικές καί έμβιες μορφές, ένώ μέ τόν καιρό άντιστρέφεται ή χρωματική σχέση έπιφάνειας - κοσμήματος (τά κοσμήματα γίνονται σκοτεινά πάνω σέ άνοιχτόχρωμες έπιφάνειες), γιά νά άναπτυχθοϋν έτσι δυό ρυθμοί στή διακόσμηση, ό «θαλάσσιος» καί ό «Φυτικός», μέ άνάλογο θεματολογικό περιεχόμενο. Στήν τελευταία, όμως, φάση τής περιόδου αύτής διεισδύει στή διακόσμηση μιά γεωμετρική αύστηρότητα γιά νά δώσει ένα νέο ρυθμό, τόν «άνακτορικό», πού δείγματά του βρέθηκαν μονάχα στήν Κνωσό. Ήμινωική όρμή, ή άγάπη τής κίνησης καί ή γοητεία τής καμπύλης ύποτάσσονται σέ κάποια γεωμετρική σχηματοποίηση, άλλ έχουν τή δική τους μεγαλοπρέπεια. Λιθογλυπτική. Μιά τέχνη πού γνώρισε ιδιαίτερη άκμή σ άλες τις φάσεις τού μινωικού πολιτισμού ήταν ή λιθογλυπτική. Απ τήν προανακτορική κιόλας περίοδο κατασκευάζονται λίθινα σκεύη, άληθινά έργα τέχνης. Ό μινωικός τεχνίτης πού διαθέτει τό άπαραίτητο ύλικό σέ άπέραντα πλούσιους χρωματικούς συνδυασμούς, Εκμεταλλεύεται τις φλεβώσεις τής πέτρας, κι έτσι πολύχρωμα μάρμαρα, στεατίτες, βασάλτες, άλάβαστρα, κ.ά., σμιλεύονται μέ τρόπο θαυμαστό καί εύαισθησία μοναδική. 373

18 'Ωστόσο ανάμεσα ατά έργα αύτης τής τέχνης, μά καί μέσα στο σύνολο της μινωικής καλλιτεχνικής δημιουργίας κατέχει ιδιαίτερη θέση μιά σειρά ρυτών άπό μαύρο στεατίτη - των νεοανακτορικών χρόνων - πού έχουν πάνω τους σκαλισμένες άνάγλυφ ες παραστάσεις. Παραστάσεις πού άπό τή μιά μεριά δείχνουν πώς οί άνθρώπινες μορφές δέν κατέχουν τήν καίρια θέση μονάχα στις τοιχογραφίες καί άπό τήν άλλη μάς δίνουν μιά εικόνα τής συνθετικής δύναμης, τής γλυπτικής έπιδεξιότητας καί τού πλούσιου θεματολόγιου τού καλλιτέχνη. Μικροτεχνία: Η άφθονία καί ή καλλιτεχνική άξια των έργων μικροτεχνίας που βρέθηκαν στις κατά καιρούς άνασκαφές δηλώνουν τό μέτρο ανάπτυξής της στους μινωικούς χρόνους, ένώ μαρτυρούν τήν ιδιαίτερη επίδοση τού μινωικοΰ τεχνίτη στή σφραγιδογλυφία τή μικρογλυπτική, τή χρυσοχοΐα καί τή μεταλλοτεχνία. α. Σφραγιδογλυφία. Ή διαδικασία ύποταγής τής σκληρής πέτρας στήντεχνική δεξιοσύνη καί άποτύπωση πάνω στή μικρή της έπιφάνεια σκηνών άπ' τό ζωικό καί φυτικό κόσμο άποτελεϊ κάτι τό μοναδικό. Ή σχετικά μαλακή πέτρα τών προανακτορικών χρόνων άντικαθίσταται στους παλαιοανακτορικούς μέ σκληρή ήμιπολύτιμη (άχάτη, σάρδιο, αίματίτη, κ.ά). Στους νεοανακτορικούς, όμως, χρόνους ή σφραγιδογλυφία φτάνει στήν άκμή της θεματολογικά συναντούμε σκηνές άπό τή ζωή τής φύσης, συμπλοκές ζώων, ταυρομαχίες, πουλιά καί δέντρα, τελετουργικές σκηνές, άνθρώπους καί τέρατα. Ολες άποτυπώνονται πάνω στή σκληρή χρωματική έπιφάνεια μέ τρόπο θαυμαστό. Ή κρυστάλλινη καθαρότητα τού σχεδίου τους, ή σοφή ένταξή τους στό χώρο, ή εςοχα μελετημένη σύνθεσή τους, ή πλαστική τους πληρότητα καί ή απαράμιλλη έκφραστική τους δύναμη δείχνουν πώς άλπθινά πρόκειται γιά έργα μεγάλης τέχνης. 6. Μικρογλυπτική. 01 μινωικοί καλλιτέχνες άπόφυγαν συστηματικά τή μνημειακή γλυπτική τών γειτόνων τους αϊγυπτιων, αν καί είχαν βαθιά γνώση τού άνθρώπινου σώματος καί αισθάνθηκαν πολύ νωρίς τήν άνάγκη γιά πλαστική άπεικόνισή του Αρκεστηκαν σέ ειδώλια μέ μικρό μέγεθος, όπως δείχνουν τά χάλκινα καί πήλινα δείγματα τών παλαιοανακτορικών χρόνων. Κατά τούς νεοανακτορικούς χρόνους χρησιμοποιώντας εύαίσθητα καί πολύτιμα υλικά έδωσαν μοναδικά άριστουργήματα όπου συνδιάζεται ή άγάπη τού χρώματος μέ τήν πλαστική αίσθηση, μόνιμο στοιχείο τής μινωικής τέχνης, πράγμα πού φαίνεται κατάδηλα στά άγαλμάτια τής «θεάς τών όφεων» άπό φαγεντιανή, τό ειδώλιο τού «ταυροκαθάπτη» άπό έλεφαντόδοντο, κ.ά. γ. X ρ υ σ ο χ ο ΐ α. Μέ τήν έκμετάλλευση, άπ τά προανακτορικά άκόμη χρόνια, μιάς λεπτότατης συρματοτεχνικής καί μιάς μοναδικής σέ τελειότητα καί άκρίβεια κοκκίδωσης, οί μινωικοί χρυσοχόοι κατάφεραν νά κινηθούν σέ πολύ ψηλά έπίπεδα καλλιτεχνικής δημιουργίας. Ή τεράστια ποικιλία κοσμημάτων άπό χρυσάφι καί πολύτιμες πέτρες μαρτυρεί γιά τήν άνάπτυξη τής χρυσοχοϊκής τέχνης σ όλες τις περιόδους τού μινωικοΰ πολιτισμού, άνάπτυξη πού χαρακτηρίζεται άπό θαυμαστή καλλιτεχνική φαντασία, καθαρότητα μορφών καί άριστοτεχνική σύνθεση τών στοιχείων πού άπαρτίζουν τό σύνολο. Οί «σφήκες» άπό τό Χρυσόλακκο Μαλίων πού ρουφούν μιά σταγόνα μέλι (1500 π.χ ) ή τό χρυσό δαχτυλίδι άπό τόν τάφο τών Ίσοπάτων (1500 π.χ.) μέ τή λατρευτική παράσταση είναι άρκετά δείγματα τού βαθμού άνάπτυξης τής μινωικής χρυσοχοΐας. δ. Μεταλλοτεχνία. 'Ανάλογη άνάπτυξη παρουσίασε καί ή μεταλλοτεχνία, άκόμη καί στά πιό ταπεινά οικιακά σκεύη. ΟΙ μεταλλοτέχνες τών άνακτόρων συναγωνίζονται τούς άλλους τεχνίτες τόσο στή φροντισμένη κατασκευή όσο καί στήν καλαίσθητη διακόσμηση. Μερικά μάλιστα έγχειρίδια καί ξίφη παρουσιάζουν τέτοια καλλιτεχνική άξια, ώστε γεννιώνται άμφιβολίες άν φτιάχτηκαν γιά νά χρησιμοποιηθούν ή μονάχα γιά στολίδια. 374 Τοιχογραφίες. Τέλος τά λιγοστά δείγματα της μινωικής ζωγραφικής πού σωθήκαν μάς έπιτρέπουν νά σχηματίσουμε λίγο - πολύ σωστή εικόνα τής ποιότητας, τών χαρακτηριστικών καί τής μορφολογίας της καί νά διαπιστώσουμε πώς άκολουθεΐ τις ίδιες μέ τις άλλες τέχνες άρχές καί έκφράζει γνήσια τή μινωική κοινωνία. Στις μινωικές τοιχογραφίες δέν συναντιούνται σκηνές άπό ιστορικά γεγονότα ή ήρωποίηση βασιλιάδων - όπως στήν τέχνη μεγάλων βασιλείων τής έποχής - άλλά προβάλλει κυρίαρχη ή άγάπη τού φυσικού κόσμου καί τής κοινωνικής ή θρησκευτικής ζωής, χωρίς, όμως, νά διαφαίνεται φυσιοκρατική άντίληψη (νατουραλισμός). Ή ζωγραφική είναι δυσδιάστατη, χωρίς βάθος, ένώ τά βασικά χρώματα τού φάσματος μέ λιγοστές άναμίξεις ή πρόσθετες χρωματιστές ποικιλίες, μαζί μέ τό γνωστό θεματολόγιο μάς δίνουν μιά ζωγραφική άρμονική, ζωηρή καί χαρούμενη, πού τή συμπληρώνει ή σχεδιαστική τελειότητα τών μορφών. Λίγο μετά τό 1600 π.χ., ίσως άπό αιγυπτιακή έπίδραση, έμφανίζονται δείγματα έλαφρά άνάγλυφης ζωγραφικής. Τά θέματα είναι τόσο άνεπαίσθητα άνάγλυφα ώστε ή έξαρση αύτή νά καλύπτεται άπό τόν έντονο χρωματισμό τους («Πρίγκηπας τών Κρίνων», ό «Ταύρος» στή βόρεια είσοδο τών άνακτόρων τής Κνωσού καί μερικές μορφές «κυριών» στήν άνατολική Κρήτη). Στις μεγάλες τοιχογραφικές συνθέσεις μέ πολυπρόσωπες σκηνές οί άνθρώπινες μορφές κατέχουν τήν ίδια κυρίαρχη θέση μέ εκείνες τού φυτικου καί ζωικού κόσμου, θρησκευτικές σκηνές μέ ιέρειες ή θεές, όπως ή γνωστή «Παριζιάνα», κοινωνικές συναθροίσεις καί σκηνές άγώνων (όπως τά «ταυροκαθάψια») άποτελοϋν τό θεματολόγιό τους, πού σέ συνδυασμό μέ τή θαυμαστή τεχνική δίνουν ένα σύνολο μέ σπάνια καλλιτεχνική έκφραση. Μέ τήν καταστροφή, όμως, τών άνακτορικών καί τών άλλων άστικών κέντρων, ύστερα άπό τό τέλος τού μινωικοΰ πολιτισμού, γύρω στό 1100 π.χ., ή Κρήτη περνά μιά περίοδο μεταβατική, πολιτιστικά άσήμαντη, γιά νά φτάσει μετά άπό λίγο στή γεωμετρική έποχή. Άπ τούς Δωριείς στούς Ρωμαίους: Οί μεταμινωικοί ( π.χ.) καθώς καί οί γεωμετρικοί χρόνοι ( π.χ.) σημαδεύονται άπό τήν εισβολή τών Δωριέων. "Αν καί άρχίζει τό ξανακτίσιμο άρκετών μινωικών πόλεων, όπως τά Μάλια, ή Φαιστός, ή 'Αγία Τριάδα, κ. ά., καί ό σίδηρος πού 'φεραν οί νέοι εισβολείς άντικαθιστά τόν ορείχαλκο, ή παρακμή τού νησιού δέν άναστέλλεται. Ή άρχαϊκή έποχή χαρακτηρίζεται άπό τήν πύκνωση τού πληθυσμού έξαιτίας τών άθρόων μεταναστεύσεων Δωριέων τής Πελοποννήσου. Τό νησί έκδωρίζεται πολιτικά, κοινωνικά καί πολιτιστικά. Γλώσσα είναι πιά ή δωρική καί άλφάβητο τό έλληνικό μέ άρχαιότερο δείγμα τή νομοθεσία τής Γόρτυνας (6ος αί. π.χ.), χαραγμένη βουστροφηδόν σέ έντοιχισμένες στό έκεΐ ρωμαϊκό ώδεϊο πλάκες. Ή Κρήτη τών άρχαϊκών χρόνων προάγεται καί εύημερεϊ. Στους κλασικούς, πιά, χρόνους έχουν άναπτυχθεϊ όλες οί μεγάλες πόλεις του νησιού καί τά παραλιακά κέντρα. Προστατεύονται μέ τείχη καί άκροπόλεις ένώ δημιουργείται ένα άρκετά καλό δίκτυο συγκοινωνιών. Ή Κρήτη άν καί τέλεια έξελληνισμένη δέν παίρνει μέρος ούτε στούς μηδικούς ούτε στόν πελοποννησιακό πόλεμο. Κατά τήν έλληνιστική περίοδο ( π.χ.) οί πόλεις τού νησιού δέχονται τήν προστασία τών έκάστοτε ισχυρών έλλη- νιστικών κέντρων. 0 πληθυσμός αύξάνεται ένώ οί πολιτιστικές δομές παραλληλίζονται μ' έκεινες τού έλληνιστικοϋ κόσμου. Στά 69 π.χ. ό Ρωμαίος ύπατος Q uintus M etellus ξεκίνησε τήν κατάληψη τού νησιού, πράγμα πού πέτυχε μετά τριετία, άφοϋ έκαμψε τήν πεισματική άντίσταση τών κρητικών. Καθ' όλη τήν περίοδο τής Pax R om ana τό νησί εύημερεϊ μέ τό έμπόριο και προκόβει. Πόλεις έγκαταλειμμένες ξανασυνοικίζονται, έπανιδρύονται λιμάνια καί κατασκευάζονται δρόμοι καί γέφυρες παντού. Στά μ.χ. είσάγεται στήν Κρήτη ό Χριστιανισμός μέ

19 ιόν 'Απόστολο Παύλο καί ιδρύεται στή Γόρτυνα ή πρώτη χριστιανική έκκλησίαμέ έπίσκοπο τόντίτο. ΈπΙ Άνδριανοϋ (120 μ.χ.) ή Γόρτυνα άναδεικνύεται σέ πρωτεύουσα τού νησιού, τό όποιο άποβαίνει τό κλειδί τού Αιγαίου. Βυζαντινή Κρήτη: Μετά τό θάνατο τού Μ. Κωνσταντίνου ή Κρήτη περιήλθε γιά λίγο στό δυτικό ρωμαϊκό κράτος καί άμέσως μετά, στά 395 μ.χ., άποτέλεσε μέρος τού άνατολικού, διοικούμενη άπό στρατηγό. Οί διάφορες έπιδρομές άφησαν γιά χρόνια τό νησί άπρόσβλητο. Τόν 7ο μ.χ. όμως αιώνα άρχίζουν οί άραβικές έπιδρομές γιά νό καταλήξουν στά 824 στήν κατάληψή της άπό τόν άραβα στρατηγό Άμπού Χάφς Όμάρ Α" καί τούς σαρακηνοϋς πολεμιστές του. Οί προσπάθειες τού βυζαντινού αύτοκράτορα Μιχαήλ Β' (825, 826) γιά άνάκτηση τού νησιού είχαν παταγώδη άποτυχία. Οί σαρακηνοί κτίζουν τό θεωρούμενο άπόρθητο γιά τήν έποχή φρούριο τού «Χάνδακα», τό σημερινό Ηράκλειο, καί άσφαλίζουν τήν κυριαρχία τους στό νησί. "Ετσι σειρά άποπειρών τών μετέπειτα αύτοκρατόρων γιά άπελευθέρωση τού νησιού άποτυγχάνουν ή μιά μετά τήν άλλη. Ή συντριβή, όμως τού στόλου τών σαρακηνών έξασθένησε τή δύναμή τους. "Ετσι στά 960, στά χρόνια τού Ρωμανού Β', άναλήφθηκε μιά πρωτοφανής γιά τό Βυζάντιο έκστρατεία μέ σκοπό τήν άνάκτηση τού νησιού. Ό Νικηφόρος Φωκάς έπικεφαλής ένός στόλου άπό πλοία βρέθηκε τόν Ιούλιο τού 960 μπροστά στό Χάνδακα. Οί άραβες νικήθηκαν κατά κράτος καί κλείστηκαν στό φρούριο τού Χάνδακα, όπου μετά όκτάμηνη πολιορκία άναγκάστηκαν νά παραδοθούν (7 Μαρτίου 961). Ή έκδίκηση τών Βυζαντινών υπήρξε κάτι παραπάνω άπό τρομερή. Τό νησί, όμως, άρχισε προοδευτικά νά άναλαμδάνει καί νά εύημερεϊ. Δυό αιώνες περίπου άργότερα, στά 1182, ό αύτοκράτορας Αλέξιος Β' ό Κομνηνός, γιά νά έξασφαλίσειτήν έξουσίατου στό νησί έγκατέστησε έκει 12 άρχοντόπουλα τής Πόλης, στά όποια παραχώρησε μεγάλες έκτάσεις. Οί οικογένειες τών άρχοντόπουλων αυτών άποτέλεσαν τή φεουδαρχική τάξη τού νησιού καί άπό τούς οίκους τους βγήκαν οί άρχηγοί τών άγώνων τών Κρητικών κατά τώ βενετσιάνων. Επίσης άπό τούς κατιόντες τους προήλθαν οικογένειες πού διάπρεψαν στή μετέπειτα ταραχώδη ιστορία τού τόπου. "Ετσι προήλθαν οί Καλλέργ,δες, οί Γαβαλάδες, οί Σκορδίληδες, οί Χορτάτζηδες, οί Μου κούροι, οί Μελισσηνοί καί τόσοι άλλοι. Ή Κρήτη στούς Βενετσιάνους. Κατά τή διανομή τής βυζαντινής αύτοκρατορίας άπό τούς φράγκους μετά τήν πρώτη άλωση τής Πόλης (1204), ή Κρήτη έλαχε στό Βονιφάτιο Μομφερατικό, ό όποιος τήν πούλησε στους βενετσιάνους γιά άργυρά μάρκα. Τελικά ή Βενετία, άφού ατά 1212 κατόρθωσε ν άντιμετωπίσει τό σφετερισμό τής κυριαρχίας της στό νησί άπό τούς γενουάτες, έγινε άπόλυτος κύριος τής Κρήτης πού τήν όνόμασε Regno di Candia. Οπως ήταν φυσικό οί άλλαγές πού έφερε ή βενετσιάνικη κατοχή στις μέχρι τότε φεουδαρχικές δομές τού νησιού, ή μετατροπή τών πρώην ιδιοκτητών σέ δουλοπάροικους (βιλλάνους), ή κατάργηση τών όρθόδοξων έπισκοπών καί οί λογής - λογής καταπιέσεις τών νέων σύθεντών προκάλεσαν τήν άντίδραση τού γηγενούς πληθυσμού καί ειδικά τής προηγούμενης άρχουσας τάξης. Μέ 27 έπαναστάσεις καί άμέτρητες άλλες έξεγέρσεις προσπάθησαν οί Κρητικοί νά άάοτινάξουν τό βενετσιάνικο ζυγό. Οί πιό σημαντικές άπ αύτές είναι έκεϊνες τών Άγιοστεφανιτών (1213), τώνσκορδίληδων καί Μελισσηνών (1217), ή έπανάσταση Πάνω: Χάλκινο τύμπανο πού βρέθηκε μοζ! μέ πολλές χάλκινες άσπίδες στά Ιδαϊο "Αντρο, δείγμα άνατολικών έπιδράοεων στήν τέχνη τών γεωμετρικών χρόνων (8ος οιών. π.χ.). Μέσον κοι κάτω:τό περίφημο «άγγεϊο τών θεριστών» ίπτά τήν ΑγΙο Τριάδο, πού είκονίζει άνδρες που γυρνούν άπό γεωργικές έργοσίες ( π.χ.). 375

20 Η Μονή τού ΑρκαδΙου at παλαιό χαλκογραφία. Τύ μοναστήρι υπήρξε τή έποναστοτικό κέντρο τής περιοχής Ρεθύμνης κατά τήν έπανόσταση τοϋ πράγμα πού όόήγηοε στό γνωστά όλοκούτωμο. τοϋ , των Χορτάτζηδων ( ), τοϋ 'Αλέξιου Καλλέργη ( ), ή έπανόσταση τοϋ 1332, ή έπανόσταση τοϋ 1341, έκείνη τδυ μέ τούς Ψαρομήλιγγους και τον Καψοκαλύβα, τών Καλλέργηδων (1363), και τοϋ Γεωργίου Καντανολέου (1570). ΟΙ Τούρκοι άπό τό 1537 καί μετά προσπάθησαν νά έπεκτείνουν τήν κυριαρχία τους στό νησί. 01 έπιδρομές τών 1537,1538, 1540 καί 1570 δέν στέφτηκαν μέ έπιτυχία καί οι έπιδρομεΐς πυρπόλησαν καί λεηλάτησαν τόν τόπο. Οί κρητικοί, άν καί είχαν τόσα υποφέρει άπ' τούς βενετσιάνους, συντάχτηκαν μαζί τους γιά τήν άπόκρουση τών Τούρκων. Στά 1645, όμως, οί Τούρκοι μέ 400 πλοία καί στρατό άποβιβάζονται στήν Κρήτη, δυτικά άπ τά Χανιά. Οί κρητικοί καί πάλι συντάσσονται μέ τούς βενετσιάνους. Μετά στενή πολιορκία ένός μηνός, στις , τά Χανιά παραδίνονται. Στις 4 Νοεμβρίου τοϋ ίδιου χρόνου παραδίνεται καί τό Ρέθυμνο. Οί Τούρκοι προχωρούν πρός τ άνατολικά, περνώντας τά πάντα άπό φωτιά καί σίδερο. Τό κάστρο, όμως, τής Σητείας άντιστέκεται άρχικά μέ έπιτυχία γιά νά πέσει λίγο άργότερα κι αυτό στά χέρια τους. Στά 1648 άρχίζει ή πολιορκία τοϋ Χάνδακα, πού θά κρατήσει ως τά 1669, όπότε τό φρούριο θά παραδοθεϊ μέ συνθήκη. 01 βενετσιάνοι, όμως, θά κρατήσουν ως τά 1717 τά κάστρα τής Σπιναλόγγας, τής Γραμπούσας καί τής Σούδας. Τόσο κατά τή διάρκεια τής πολιορκίας, όσο καί μετά τήν παράδοση τοϋ Χάνδακα χιλιάδες κρητικοί θά καταφύγουν στήν ήπειρωτική καί νησιωτική Ελλάδα σάν πρόσφυγες, γιά νά θρηνήσει ή δημοτική μούσα: Αν μαζωχτοϋν οί Κ ρητικοί οάλοι δέν είνα ι κρίνω δέκα χιλιά δ ες ζω ντανοί εις τό ν καιρό έκεϊνο, γ ια τί έσκοτω θήκασι, γ ια τί έσκλαθωθήκαν σ τις χώ ρες οι κακότυχοι έδιαμοιραστήκαν, κι άν σμίξουν δέν γνω ρίζονται μόνον όπού ρωτοϋσι < άπό ποιόν τόπο ξένε μου είσαι;» καί δέν μποροϋσιν άλλο νά συντυχαίνουσι, μά «άπό τήν Κρήτη» λέσι κι ό είς τή χέρα τ' άλλουνοϋ τήν πιάνουσι καί κλαϊσι». Στά χέρια τών Τούρκων. Η παράδοση τού Χάνδακα καί ή όλοκληρωτική ένταξη τοϋ νησιού στόν όθωμανικό χώρο υπήρξε ένα άπ τά σημαντικότερα γεγονότα τοϋ 17ου αιώνα. Ό δυτικοευρωπαϊκής άπόχρωσης φεουδαλισμός άντικαθίσταται κατά ένα μεγάλο μέρος άπό τόν ιδιότυπο όθωμανικό φεουδαλισμό, κι αύτό γιατί πολλοί βενετσιάνοι άρχοντες άσπάστηκαν τό ίσλάμ γιά νά διατηρήσουν τις περιουσίες τους. Τό νησί χωρίστηκε σέ 3 σαντζάκια, 17 ζαϊμέτια καί τιμάρια. Ή νέα φεουδαλική τάξη, οί έξισλαμισμοί, οί άθρόες έξωμόσεις καί οί λογής - λογής καταπιέσεις έβαλαν σέ άμεσο κίνδυνο τόν έλληνισμό τής Κρήτης, πού παρά τις τόσο δυσμενείς συνθήκες όχι μονάχα κατόρθωσε νά έπιβιώσει άλλά καί νά άποτελεϊ στις παραμονές τής έπανάστασης τοϋ 1866 τό 77% τοϋ όλου πληθυσμού. Από τά πρώτα, όμως, χρόνια τής τουρκικής κατοχής οί άνυπόταχτοι κρητικοί, οί «χαΐνηδες» ή «άδερφωχτοί», βγήκαν στά βουνά γιά νά κρατήσουν ζωντανό τόν πόθο τοϋ λαού γιά λευτεριά καί νά 'κουστεϊ άπ τις μαδάρες τής δυτικής Κρήτης ώς τόν κάβο - Σίδερο τό: «Παρά νά πάω σά ραγιάς μουτής προσκυνημένος καλλιά στή χέρα τ' άρματα, τό μπασαλή ζωσμένος νάχω μπηγμένο τουτονά στοϋ Τούρκου τό στομάχι όντας θά μοϋρθ ή μπαλοθιά κ ι άς λάχη όπου μοϋ λάχη, φ τά νει νάχω στή χέρα μου πέντ' έξ, όχτώ κεφάλια, στά κουτσοκέφαλα κορμιά νά πέσω άγάλια άγάλια». Στά 1692 οί κρητικοί ζώνονται τ' άρματα γιά νά βοηθήσουν τούς βενετσιάνους νά καταλάβουν τά Χανιά. Μετά, όμως, άπ ένα μήνα οί βενετοί φεύγουν καί ή λύσσα τών τούρκων ξέσπασε στόν άμαχο πληθυσμό. Άργότερα, στά 1770, μετά τις άπατηλές υποσχέσεις τών Όρλώφ ξεσηκώνονται οί Σφακιανοί μέ τό Δασκαλογιάννη. Μά κι αύτό τό κίνημα θά άποτύχει τελικά. Τά Σφακιά θά έρημωθοϋν, ό Δασκαλογιάννης - ό πρωτομάρτυρας αύτός τών κρητικών έπαναστάσεων - θά γδάρει ζωντανός μετά τήν παράδοσή του στους Τούρκους, ένώ ό λαός θά θρηνήσει: «Πουναι οί ά ντρ ες τών Σφακιών, οι άξιοι κι άντρειω μένοι, σ' ούλο τόν κόσμο ξακουστοί περίσσια τιμημ ένοι; Αλλους έφαγ' ό πόλεμος κι άλλοι ξενιτεύ τηκα ν, κι' έρημα καί παντέρημα καί τά Σφακιά τ' άφήκαν; Πούναι ή χώρα τών Σφακιών μέ τά πολλά καράβια, μέ τσ' έκατόν τζή έκκλησ ιές τά πλούσια τά σεράγια; Καί κείνο ι πού πομείνασι σά ξω τικά γυρίζουν κ ι όρεξι δέν τών κάνει πλειά σάν πρώτα καθίζουν». Ή έπανόσταση τοϋ Στά 1821 οί κρητικοί ξεσηκώνονται καί πάλι, μέ άρχικό όρμητήριο τά Σφακιά. Μέσα σ' ένα χρόνο έχουν περιορίσει τούς Τούρκους στά μεγάλα παραθαλάσσια φρούρια Ηρακλείου, Χανιών, Ρεθύμνου κ.λ.π. Μέ τις ένισχύσεις, όμως, πού έστειλε ό ήγεμόνας τής Αίγύπτου Μωχάμετ Ά λη, στά 1822 καί 1823, οί έπαναστάτες κάμφθηκαν, χωρίς βέβαια νά σταματήσουν τόν κλεφτοπόλεμο. Τήν άνοιξη τοϋ 1824 τό νησί τελούσε καί πάλι κάτω άπό Τουρκοαιγυπτιακή κυριαρχία. Χιλιάδες κρητικοί άγωνιστές κατάφυγαν στήν Πελοπόννησο καί στά γύρω νησιά, όπου συνέχιζαν τόν άγώνα. Στά 1825 πρόσφυγες κρητικοί γυρνούν στήν Κρήτη καί καταλαμβάνουν τό φρούριο τής Γραμπούσας. Ή έπανόσταση άναζωπυρώνεται στή δυτική Κρήτη καί δέν θ' άργήσει ή έπέκτασή της καί στήν άνατολική. Οί Τούρκοι ξανακλείνον-

21 ται στά κάστρα. Ή πολιτική, όμως, των Μεγάλων Δυνάμεων όδηγεΐ στήν άποτυχία κι αύτης τής έπανάστασης. Ή μάταιη διαμαρτυρία τού κρητικοϋ λαοΰ ( ) τελείωνε μέ τούς έξης μνημειώδεις λόγους: «Έδώ είναι ή Κρήτη, ή βασιλεία τοϋ'μ ίνω ος, ή όποια έδωσε τούς πρώτους θεσμούς καί νόμους εις τόν κόσμον, πολλάς έπιστήμας καί τέχνας, άκόμη δέ καί αύτήν τήν ναυτικήν καί πολεμικήν εις τήν Ελλάδα, τήν μητέρα των φώτων. Διετήρησεν ύπό τό Ε λληνικόν όνομα υπέρ τάς τρ εις χιλιάδας έτη τά τέκνα της, τά όποια έγκαταλειφθέντα ήδη άπό τούς συναδέλφους των χριστιανούς, ύστερα άπό δέκα έτών άδιάκοπον έξολοθρευτικόν πόλεμον διά νά άπαλλαγώσι τής φρικτής τυραννίας, γίνονται πάλιν έλεεινά θύματα τής ώμότητος των άπανθρώπων Τούρκων». Τόν έπόμενο χρόνο τό νησί πουλιέται στδν Μωχάμετ "Αλη τής Αίγυπτου γιά γρόσια καί θά παραμείνει στήν κατοχή του ώς τά 1840, χωρίς νά βελτιωθεί ή θέση των σκλαβωμένων κρητικών. Στά 1841 ξαναπερνά στους Τούρκους. Ή έπανάσταση του Τ841 πνίγηκε στά αίμα, ένώ έκείνη τοϋ 1858, τό κίνημα τοϋ Μαυρογένη, πέτυχε τήν άναγνώριση άπ τήν Υψηλή Πύλη των προνομίων πού άξίωναν οί έπαναστάτες. Ή παραβίαση, όμως, των συμφωνιών και ή τυραννική διοίκηση των τούρκων όδήγησαν στήν έπανάσταση τού Ή Επανάσταση τοιι Μετά τήν άπόρριψη άπ τό Σουλτάνο τής διαμαρτυρίας των κατοίκων τοϋ νησιοϋ οί κρητικοί σηκώνουν γιά μιά άκόμα φορά, στις 2 Σεπτεμβρίου 1866, τή σημαία τής έπανάστασης καί στέλνουν σ όλάκερο τάν κόσμο τό ψήφισμά τους πού συνοψιζόταν στις λέξεις «Ένωση ή θάνατος». 01 έχθροπραξίες έχουν, όμως, άρχίσει άπό τόν Αύγουστο. Ή έπανάσταση έξαπλώνεται άπ άκρη σέ άκρη σ όλο τό νησί. Οί τοϋρκοι ξανακλείνονται στά κάστρα. Ό σουλτάνος στέλνει τόν παλιό γνώριμο των κρητικών Μουσταφά πασσά Γκιριτλή, γέροντα πιά, μέ πολυάριθμο στρατό, ένώ ό τουρκικός στόλος άποκλείει τήν Κρήτη γιά νά έμποδίσει τήν ένίσχυση τών έπαναστατών. Ό Μουσταφά πασσάς άρχίζει τις πολεμικές έπιχειρήσεις μέ συμμάχους τόν έπερχόμενο χειμώνα, τήν πείνα τών κατοίκων καί τις διχόνοιες τών άγωνιστών. Μετά τήν ύποταγή τών σφακιανών καί τίς έπιτυχίες του στή δυτική Κρήτη στράφηκε στήν περιοχή Ρεθύμνου γιά νά φτάσει στις 8 Νοεμβρίου έξω άπ τ Άρκάδι, όπου βρισκόταν ή έπιτροπή άγώνα τής περιοχής καί άλλοι έπαναστάτες. Οί έγκλειστοι άπορρίπτουν τίς προτάσεις γιά ύποταγή καί άρχίζει ή μάχη γιά νά καταλήξει στά περίφημο όλοκαύτωμα. Τό χέρι τοϋ άγωνιστή Γιαμπουδάκη - όδηγημένο άπό τίς «άπ αιώνων» θυσίες τών κρητικών καί τόν έρωτά τους γιά έλευθερία καί άξιοπρέπεια - έθαλε φωτιά στήν πυριτιδαποθήκη, ένώ ό γούμενος Γαβριήλ ήταν πιά νεκρός καί κάθε έλπίδα γιά άντίσταση είχε έκλείψει. Ό φρούραρχος Δημακόπουλος κι άλλοι άγωνιστές ποϋ πιάστηκαν ζωντανοί κατακρεουργήθηκαν λίγο άργότερα. Ή θυσία τού Άρκαδίου πού συγκλόνισε όλο τόν πολιτισμένο κόσμο, έκτός άπό τίς κυβερνήσεις τών Μεγάλων Δυνάμεων, μπορεί ν άποδοθεί μέ τούς χαραγμένους σ έντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα στήν πυριτιδαποθήκη τής Μονής στίχους (1930): «Αύτή ή φλόγα π άναψε μέσα έδώ ς τήν κρύπτη κι άπ άκρου ς άκρο φώτισε τή δοξασμένη Κρήτη, ήτονε φλόγα τοϋ Θεού, μέσα εις τήν όποιαν Κρήτες ώλοκαυτώθησαν γιά τήν έλευθερίαν». Προς τήν αυτονομία καί ένωση. Ή κατάσταση στήν Κρήτη όδηγεΐ στήν έπανάσταση τοϋ 1878 κι αύτή μέ τή σειρά της στή «Σύμβαση τής Χαλέπας» τόν ίδιο χρόνο, μέ τήν όποια καθιερωνόταν καθεστώς κάποιας αύτοδιοίκησης. Οί τουρκικές, όμως, παρασπονδίες όδηγοϋν στήν έπανάσταση τοϋ 1895, πρώτα, καί τοϋ 1897 μετά. Ή τελευταία καταλήγει στήν αύτονομία τοϋ νησιού καί στήν άρμοστεία τοϋ πρίγκηπα Γεώργιου, ό όποιος στις 9 Δεκεμβρίου 1898 άποβιβάζεται στή Σούδα. Ή Συνταχτική Συνέλευση, πού συνήλθε στις 20 Φεβρουάριου τοϋ 1899 κατάρτισε τό συνταγματικό πολίτευμα τοϋ νησιού, τό όποιο άρχισε νά έφαρμόζεται στις 29 Απριλίου τοϋ Ιδιου χρόνου. Σχηματίζεται ή πρώτη κρητική κυβέρνηση άπό τούς Έλ. Βενιζέλο, Κ. Φούμη, Ν. Γιαλαμάκη, Μ. Κούνδουρο καί Χουσεΐν Γιαννιτσαράκη, ένώ έκλέγεται ή πρώτη κρητική βουλή καί όργανώνεται άπό ίταλούς ή Κρητική Χωροφυλακή. Απ τόν άρμοστή ώς τόν τελευταίο κάτοικο τοϋ τόπου, όλοι άγωνίζονται γιά τήν Ένωση, στήν όποια άντιδροϋν οί Προστάτιδες Δυνάμεις. "Ετσι στις 10 Μαρτίου 1905 ό Έλ. Βενιζέλος κήρυξε ένοπλο κίνημα στό θέρισο καί οί έπαναστάτες ζήτησαν άπ τίς Μεγάλες Δυνάμεις ένωση μέ τήν Ελλάδα. Ή ένωση βέβαια δέν έπετεύχθηκε, άλλά διευρύνθηκε ή αύτονομία, άναγνωρίστηκε στόν Έλληνα βασιλιά τό δικαίωμα διορισμού τοϋ άρμοστή, άποχώρησαν τά στρατεύματα τών τεσσάρων Δυνάμεων άπό τήν Κρήτη καί στήν ούσία τό νησί έγινε έλληνική έπαρχία. Κατά τούς βαλκανικούς πολέμους ή Ελλάδα προσάρτησε τό νησί καί τό θέμα τακτοποιήθηκε καί τυπικά μέ τή διακοίνωση τής έλληνικής κυβέρνησης τοϋ Νοεμβρίου τοϋ 1913 πρός τίς Μ. Δυνάμεις ότι: «θεωρεί τάς διομολογήσεις εις τάς ύπό τής Ελλάδος προσαρτηθείας νέας χώρας, ώς καταργηθείσας, καθώς καί τά έ ξ αυτών άπορρέοντα δικαιώματα ύπέρ τών ξένων». Ή μάχη της Κρήτης. 0ί κρητικοί, όμως, δέν έμελλε νάχαροϋν τήν ειρήνη. ΤΗρθεή Μικρά Ασία κι άργότερα ό έλληνοϊταλικός πόλεμος , στόν όποιο πήραν μέρος μέ τήν V μεραρχία. Μετά τήν κατάληψη τής ήπειρωτικής Ελλάδας ήρθε ή σειρά καί τής Κρήτης νά δεχτεί τή ναζιστική μανία. Λίγες συμμαχικές καί έλληνικές δυνάμεις μέ έλλειπή όπλισμό τάχτηκαν νά άντιμετωπίσουν έναν ύπερσύγχρονο γιά τήν έποχή στρατό. Άλλά τό πρωί τής 20ής Μαΐου 1941 οί ναζί άναγκάστηκαν ν άντιμετωπίσουν ένα άπρόσμενο, μά φοβερό, άντίπαλο τόν άμαχο πληθυσμό τοϋ νησιοϋ. Γέροντες, γυναίκες καί παιδιά μέ λογής - λογής όπλα, άπό γκράδες ώς ποιμενικές ράβδους καί πέτρες συντέλεσαν καθοριστικά στήν άντιμετώπιση τών έπιδρομέων. Κι όταν μετά σκληρές μάχες 11 ήμερών οί ναζί κατόρθωσαν νά κάμψουν κάθε οργανωμένη άντίσταση, δέν κατάφεραν όμως νά άφοπλίσουν καί τίς άδάμαστες ψυχές τών κρητικών ποϋ συνέχισαν μέ άμείωτη ένταση ώς τά 45 τόν άγώνα κατά τοϋ καταχτητή. Ή τεράστια σημασία τής μάχης τής Κρήτης μπορεί νά κατανοηθεΐ μονάχα σάν ιδωθεί σέ άμεση συνάρτηση μέ τά έξης γεγονότα: (α) ΟΙ γερμανοί δέν μπόρεσαν νά βοηθήσουν τήν έπανάσταση τοϋ γερμανόφιλου Ρασίντ Άλή Κεϋλανί στό Ιράκ (1941). (β)_ Οί άγγλοι κατάφεραν, έτσι, νά καταλάβουν τή Συρία, νά οργανώσουν τήν άμυνα τής Αίγύπτου καί νά έπεκτείνουν τόν έλεγχό τους στά πετρέλαια τοϋ Ιράκ. (γ) Καθυστέρησε ή έναρξη τής έπιχείρησης «Μπαρμπαρόσσα» κατά τής Ρωσίας γιά 40 μέρες, χρόνος δηλαδή άρκετός γιά νά ταχτεί στό πλευρό των ρώσσων καί ό φοβερός στρατηγός «χειμώνας», καί (δ) Σήμανε τό τέλος τής έποχής τών άλεξιπτωτιστών μέ τούς όποιους ό Χίτλερ άπειλοϋσε τή Μάλτα, τήν Κύπρο καί τό Σουέζ. Η ιστορία της Κρήτης είναι πραγματικά γραμμένη μέ αίμα, μέ τό αίμα τών κατοίκων της πού πάντα, σ όλες τίς κρίσιμες στιγμές, ξεπέρασαν τά άνθρώπινα όρια, έγραψαν σελίδες άπαράμιλλου ήρωίσμοϋ, έδωσαν μοναδικά δείγματα αυτοθυσίας καί βροντοφώναξαν στοϋς τέσσερις άγέρηδες πώς: «Τών άντρειω μένω ν τ άρματα δέν πρέπει νά πουλιούνται μόν πρέπει νά γυαλίζω νται στόν τοίχο νά κρεμιούνται, νά τά θωρούν οί γ άλλοι νειοί καί νά τά καμαρώνουν καί τόν άντίχριστο μ αύτά πάντοτε νά πλερώνουν». 377

22 "Ενα κοινό πρόβλημα γιά όλες τις Αστυνομίες τού κόσμου υπογραμμίζεται άπό τρεις ξένες ειδικευμένες έπιθεωρήσεις. «Τό νά βλέπει κανείς χωρίς νά κοιτά είναι προτιμότερο άπό τό νά κοιτά χωρίς νά βλέπει». Α π ' τ ό περιοδικό POLIZIA MODERNA Μετάφραση: Χρυσούλας ΓΕΩΡΓΑΚΗ Πολιτικού 'Υπαλλήλου "Εχει ήδη άποδειχθεϊ ότι οί περισσότερες έργασίες μέ έπαναληπτικό χαρακτήρα καταλήγουν, στό νά έκτελοϋνται μηχανικά και μέ λιγότερη έπιμέλεια και ότι γι αυτόν άκριβώς τό λόγο κινδυνεύουμε συχνά νά γίνουμε αιτία σοβαρών σφαλμάτων και άτυχημάτων. Σέ ένα άπό τά άριστουργηματικά του φίλμ, τό άπολαυστικό «Μοντέρνοι καιροί», ό Τσάρλυ Τσάπλιν άποθανάτισε μέ πολύ άνθρωπισμό τό στρές τού άνθρώπου, πού ε ί ναι ύποχρεωμένος νά κάνει μιά σούπερ - μονότονη έργασία, δημιουργώντας τόν έργάτη - ρομπότ πού άναγκάζεται καθημερινά νά κάνει τις ίδιες κινήσεις, έχοντας σάν 378 συνέπεια τήν έπανάληψη αύτών (τών κινήσεων) καί στήν ιδιωτική του ζωή. Είναι πράγματι έλεεινή ή ζωή γι αύτόν πού πρέπει όλη τήν ήμέρα νά βιδώνει τό ίδιο άκριβώς μπουλόνι πού περιστρέφεται πάνω στήν ταινία πού τό μεταφέρει, ή νά κτυπά τό ίδιο άκριβώς καρφί πού άμείλικτο μοιάζει νά ξαναγεννιέται μόλις έχει καρφωθεί στή λαμαρίνα. Στίς έργασίες μέ ψηλό βαθμό έπαναληπτικότητας πολύ σπάνια συγκαταλέγεται καί αύτή τού έπιβλέπειν πού έπίσης, σέ ειδικές περιπτώσεις (θυρωρεία, κατοικίες, δημόσια κτίρια κ.λ.π.) έγγυμονεΐ τούς ίδιους σοβαρούς κινδύνους τής μονότονης συνήθειας. Οχι τυχαία λοιπόν πολλές ειδικευμένες έπιθεωρήσεις, όπωςθ-zei en εαης άστυνομίας τού Βερολίνου, «LAW ENFO R C E M E N T BULLETIN», έπίσημη έπιθεώρηση τού F.B.I. πού έκδίδεται στήν Ούάσιγκτον καί «REVUE IN TERN ATIO NALE DE POLICE CRIM INELLE», έχουν κατά καιρούς καί έπανειλημμένα άντιμετωπίσει τό θέμα, μέ άρθρα καί άναλύσεις, ύπογραμμίζοντας τούς σοβαρούς κινδύνους τής μονοτονίας πού παρουσιάζουν μερικές άστυνομικές ύπηρεσίες. «Αν περιστρέφεσαι χωρίς ένδιαφέρον - γράφει ή έπιθεώρηση τής IN TERPO L σ ένα άρθρο αύτού τού είδους (περιορισμένο όμως στίς ύπηρεσίες ιδιωτικής έπιβλέψεως στό έσωτερικό τών βιομηχανικών ή έμπορικών συμπλεγμάτων) - είναι δυνατόν νά έχουμε σοβαρές έπιπτώσεις καί καμιά φορά καταστροφικές». «Γι αύτόν άκριβώς τό λόγο - καταλήγει - όταν κατορθώσεις νά άντιμετωπίσεις μία άπ αύτές τις ύποχρεώσεις μέ τήν άνάλογη συμπεριφορά, σημαίνει άτι ξέρεις νά «έργάζεσαι» καλά καί ότι είσαι ώριμος καί ύπεύθυνος». "Εχει μεγάλη σημασία ή λεπτομερής καί μετά προσοχής έξέταση τής περιοχής πρός έπίβλεψη μέχρι τελείας γνώσεως αύτής πιθαμή πρός πιθαμή. Ή άντίληψη αύτή καθιστά εύκολη τή διαπίστωση καί τής παραμικρής άλλαγής τού περιβάλλοντος έπιτρέποντας ένα πιθανό έπικείμενο συναγερμό. Ό 'Αστυνομικός είναι καί αύτός ένας άνθρωπος καί έτσι μπορεί εύκολα νά πέσει κι αύτός στόν πειρασμό κάνοντας ένα σύντομο γύρο έπιβλέψεως χωρίς νά «παρατη-

23 ρεϊ» μέ προσοχή, «κοιτάζοντας γύρω του», χωρίς νά «Βλέπει». Δέν πρέπει σέ καμιά περίπτωση νά άφήσει τόν έαυτό του νά τό κάνει. "Εστω καί άν αυτό άπαιτεΐ κάποια προσπάθεια, είναι προτιμότερο καί πρέπει νά είμαστε Ικανοί νά μελετάμε μία κατάσταση παρά νά μένουμε μάρτυρες άδρανεΐς. Συμβαίνει συχνά νά άκοϋμε νά λένε: «Ένδιαφέρομαι γι' αύτό πού βλέπω άλλά ή μνήμη μου είναι άδύνατη καί συχνά δέν μπορώ νά θυμηθώ αύτό πού είδα». Αύτό δέν είναι παρά ένα πρόσχημα, γιατί δέν ύπάρχει άμφιβολία δτι μιά προσπάθεια συνειδητής παρατηρητικότητας - καί όχι ένα άπλό έπιφανειακό βλέμμα - διεγείρει τή μνήμη. Ώ ς έκ τούτου είναι φανερό ότι όταν ένδιαφέρεται πραγματικά γι αύτό πού συμβαίνει γύρω του «προσέχει» καλύτερα. 'Όχι τυχαία λοιπόν τό ίδιο αύτό άτομο πού προαναφέραμε, θά θυμηθεί, κατά τήν έπιστροφή του άπό ένα ποδοσφαιρικό άγώνα, όλες τις «πάσες» πού έκαναν οι παίκτες τής όμάδας του. "Ας δούμε όμως πώς μπορούμε νά καλυτερεύσουμε τις μνημονικές μας Ικανότητες πού όπως είδαμε άποτελοϋν μέρος τού έαυτοϋ μας. Είναι φανερό ότι γιά νά έχουμε ένα συγκεκριμένο άποτέλεσμα χρειάζεται μιά άρχική προσπάθεια πού συνίσταται άπό τή σταθερή άσκηση τής προσοχής μας, ένδιαφερόμενοι γιά τό κάθε τι πού μάς περιτριγυρίζει, κυνηγώντας ό,τι είναι «άσυνήθιστο» καί «έκτός χρήσεως» χωρίς βέβαια νά παραμελούμε ό,τι άντιπροσωπεύει τό «συνηθισμένο». Αύτός πού έχει άναπτύξει τήν παρατηρητικότητά του γνωρίζει καλά ότι τόσο ή μία όψη όσο καί ή άλλη συμπληρώνονται μεταξύ τους κάνοντας ένα σύνολο άπαραίτητων πληροφοριών. Έκτός άπό τό πνεύμα τής παρατηρητικότητας είναι άνάγκη νά όξύνουμε τήν όραση, τήν άκοή, τήν όσφρηση άλλά καί όλες τις άλλες αισθήσεις. Γιά νά άρχίσουμε, μιά καλή άσκηση είναι άπαραίτητη ή μελέτη όλων των άτόμων πού συναντούμε καθημερινά κατά τήν ώρα τής υπηρεσίας μας, καταγράφοντας στή μνήμη μας περισσότερες λεπτομέρειες πού μπορούμε νά άντιληφθοϋμε. Άλλά δέν είναι μόνο αύτό, θά χρειαστεί νά στρέψουμε τήν προσοχή μας στά όχήματα πού κατά κανόνα γυρίζουν έκεί γύρω, ποιός τά όδηγεϊ καί πού σταθμεύουν. Τό ένα ή τό σύνολο αύτών τών κέντρων τού ένδιαφέροντος μπορούν νά χρησιμοποιηθούν σάν άρχή. Η ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ "Αν έχετε άναλάβει νά φρουρήσετε ένα δημόσιο κτίριο, ή όπωσδήποτε ένα άντικείμενο μέ ειδικό ένδιαφέρον, είναι καλό νά μελετήσετε προσεκτικά καί νά προσπαθήσετε νά γνωρίσετε όλα τά άτομα πού λόγω τής έργασίας τους είναι ύποχρεωμένα νά τό έπισκέπτονται. Νά έπιδιώξετε νά μάθετε ποιές είναι οι έργασίες τους, οί ίεραρχικές τους τοποθετήσεις όλα όσα άφοροϋν τό χαρακτήρα καί άλλες λεπτομέρειες πού είναι άπαραίτητες. Είναι γεγονός ότι έξι (6) άτομα - πού δέν έχουν γυμνάσει τήν παρατηρητικότητά τους - στά όποια θά παρουσίαζαν τό ίδιο άντικείμενο γιά πρώτη φορά, θά έδιναν έξι περιγραφές σχεδόν έντελώς διαφορετικές, έκτός άν τό πρός παρατήρηση άντικείμενο παρουσίαζε μιά έκδηλη ιδιομορφία. Αύτή ή περίπτωση, ίσως μόνο αύτή, θά άποτελοϋσε τό κοινό σημείο στις διάφορες περιγραφές. Αύτό έξηγεΐ γιατί, συχνά, ή πλειοψηφία τών «αύτοπτών μαρτύρων» είναι άνεπαρκοϋς βοήθειας. Στήν παρατήρηση μερικών άτόμων, όρισμένα στοιχεία είναι πιό εύκολο νά τά σημειώσουμε στή μνήμη μας άπό μερικά άλλα. Κάποτε, π.χ. ήταν πιό εύκολο νά καθορίσει κανείς μέ τήν πρώτη ματιά άν είχε νά κάνει μέ ένα άνδρα ή μιά γυναίκα, τώρα πολλές φορές είναι άπαραίτητο νά παρατηρεί πριν νά έκφρασθεΐ γιά τό φύλο ένός άτόμου, ιδιαίτερα όταν αύτό βρίσκεται στό έσωτερικό ένός όχήματος. Παρ όλααύτά, εύτυχώς, ύπάρχουνστοιχεία πού είναι άρκετά φανερά. 01 άνωμαλίες καί οί άναπηρίες είναι ένα παράδειγμα. Άλλά καί έδώ χρειάζεται - όταν πρόκειται γιά τήν έλλειψη τού ένός άπό τά άκρα - νά θυμηθεί ποιό είναι: τό δεξιό ή τό άριστερό; δεμένο μάτι; ποιό; Ένα χέρι στό γύψο ή δεμένο; ποιό; Ακόμα τό άτομο αύτό ήταν κουτσό; τραυλό; είχε έλαττώματα στή προσφορά; ήταν ψευδός; Όλα αύτά τά στοιχεία θά πρέπει νά γίνουν άντιληπτά άμέσως έκτός άν είναι ύποχρεωμένος κανείς νά παρατηρήσει μέ φευγαλέα προσοχή, τότε, είναι βέβαιο ότι μερικά στοιχεία παραλείπονται άν καί είναι τόσο φανερά σάν αύτά πού ήδη άναφέραμε. Όταν κανείς άρχίσει τήν έξάσκηση τής προσοχής πάνω στή μελέτη τών άτόμων μέ άπώτερο σκοπό τήν άνάπτυξη τής παρατηρητικότητας, καλό είναι, ιδίως στήν άρχή, νά έπιμείνει στήν έμφάνιση, καταγράφοντας αύτό πού είναι πιό φανερό: φύλο, ιδιομορφία, άναπηρίες, άνάστημα, πιθανή ήλικία, παχυσαρκία, ένδυμασία, άντικείμενα πού φέρει έπάνω του. "Ολα αύτά σχηματίζουν στή μνήμη του μιά γενική μορφή καί τουλάχιστον σέ μερικές περιπτώσεις, είναι αύτό πού θά μπορέσει νά θυμηθεί. Όταν γίνεται ή άνάλυση είναι καλύτερα νά άρχίζει κανείς άπό τό πάνω μέρος τού σώματος. Τ ό Κεφάλι: Μπορεί νά περιγράφει μέ τις λέξεις όγκος καί σχήμα: μεγάλο, μικρό, στρογγυλό, τετράγωνο, μακρύ, όβάλ... Περνώντας στά μαλλιά παρατηρεί τό χρώμα: μαύρο, καστανό, ξανθό, γκρίζο, κόκκινο. Βεβαιώνεται άν τό πρός παρατήρηση άτομο, φέρει περούκα, άν έχει μέτωπο ψηλό, άν είναι φαλακρός, άν έχει λίγα μαλλιά, άν αύτά είναι κυματιστά, σγουρά ή ίσια, άν είναι κοντά, μακριά μέχρι τό λαιμό ή τις πλάτες καί όταν πρόκειται γιά γυναίκα τό στϋλ χτενίσματος. Τ ό πρόσωπο: μπορεί νά είναι μακρύ, στρογγυλό, όβάλ, κοντόχοντρο, λεπτό, ρυτιδωμένο, λείο, μέ γένεια (καθορίζοντας τό μάκρος τους, τό μέγεθος, τό σχήμα) ή ξυρισμένο πρόσφατα. Προσέχει έπίσης τά φρύδια, πιθανές ούλές, καί τέλος τήν δλη έκφραση. Τό πρόσωπο είναι έκεΐνο πού μάς δίνει συχνά τή δυνατότητα νά προσδιορίσουμε τήν ήλικία ένός άτόμου, ένώ τά μάτια συχνά μάς δείχνουν τό χαρακτήρα, καί σ αύτή τήν περίπτωση θά πρέπει νά προσδιορίσουμε άν τά μάτια είναι μεγάλα, μικρά, βαθουλά, κοντά ή μακριά τό ένα άπό τό άλλο καί φυσικά τό χρώμα. Έπίσης άν τό βλέμμα είναι σταθερό ή φευγαλέο, άν φορά γυαλιά, άν έχει προσβληθεί άπό στραβισμό (ποιό μάτι;), άν έχει ένα τεχνητό μάτι (ποιό;). Τ ό στόμα: ξεχωρίζει σέ μεγάλο, μικρό, μέ χείλη χονδρά, λεπτά ή έξέχοντα, άν είναι συνήθως κλειστά ή άνοικτά. Δόντια πού λείπουν, δόντια χρυσά κ.λ.π. Τά σπουδαιότερα χαρακτηριστικά πού πρέπει νά παρατηρεί κανείς στή μύτη είναι άν αύτή είναι μακριά, λεπτή, άντό ρινικό διάφραγμα είναι σπασμένο κ.λ.π. Τ ό α ύ τ ι ά : έδεν καί αύτά στοιχεία πού θά πρέπει νά τονίσουμε: μεγάλα, μικρά, χωρίς λοβό, κολλημένα ή όχι, σχήματος φύλλου κράμβης (ποιό;), λείπει ένα μέρος (ποιό;) καί άν στολίζονται μέ σκουλαρίκια. Σαγόνι: Τό σαγόνι προσφέρει στοιχεία: μακρύ, στρογγυλό, χωρισμένο στή μέση μέ τό χαρακτηριστικό λακκάκι, έξέχον ή όχι, μέ ή χωρίς γένεια (άν φέρει γένεια τό σχήμα τους)... Ά ν σκεφτοϋμε ότι είμαστε άκόμη στό κεφάλι, θά άντιληφθοϋμε πόσες είναι οί διαφορές μεταξύ δύο άτόμων καί σέ τι μικρό βαθμό συνήθως λαμβάνουμε αύτές ύπόψη. "Αν άπό έλλειψη χρόνου ή ύλικές δυνατότητες δέν μπορούμε νά συνεχίσουμε τή μελέτη τών στοιχείων ένός άτόμου είναι φανερό ότι θά πρέπει νά σημειωθούν τουλάχιστον τά σπουδαιότερα άπ αύτά, προσέχοντας νά συλλέξουμε όσο τό δυνατόν περισσότερα. Δέν πρέπει ποτέ νά ξεχάσουμε ότι ή προσεκτική παρατήρηση θά συμβάλλει στήν έπικείμενη έξακρίβωση 379

24 τής ταυτότητας ένός άτόμου. "Οσο πιό προσεκτική είναι ή παρατηρητικότητα τόσο περισσότερο είμαστε σέ θέση νά καταγράψουμε στή μνήμη μας πληροφορίες σέ χρόνο μικρότερο συγκρίνοντάς το μέ έκεϊνο πού διαθέτουμε κάτω άπό όμαλές συνθήκες. Ή καθορισμένη σωματική διάπλαση άπό έναν άπειρο παρατηρητή έξαρτάται σέ ένα βαθμό καί άπό τό ύψος τού άτόμου. Π.χ. άν ένα άτομο μέτριου άναστήματος έχει κοντές γάμπες καί κορμί μακρύ μπορεί νά χαρακτηριστεί σάν «κοντό καί σωματώδες άτομο» ένώ ένα άτομο τού αύτού βάρους άλλά μέ μακριές γάμπες μπορεί νά χαρακτηριστεί οάν άρκετά ψηλό μέ κανονική σωματική διάπλαση. 'Επίσης σημασία έχει νά παρατηρούμε μεταξύ τών άλλων άν τό άτομο έχει στρογγυλούς ή τετράγωνους ώμους, άν περπατάει σκυφτά ή όχι, ή άν έχει τόν ένα ώμο ψηλότερα άπό τόν άλλο. R E V U E INTERNATIONALE DE POLICE CRI MINELLE ΑΝΑΣΤΗΜΑ - ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΠΛΑΣΗ Συχνά έχουν διαπιστωθεί άσυμφωνίες, στις περιγραφές των μαρτύρων, πού άφοροϋν τό άνάστημα και τή σωματική διάπλαση πού μέ τήν πρώτη ματιά θά μπορούσαν νά φανούν όμοιες. "Ενα παράδειγμα: ένα άτομο είναι άφύσικα ψηλό ή πολύ κοντό. "Εχουμε τήν τάση νά υπολογίζουμε τό άνάστημά του συγκρίνοντάς το μέ τό δικό μας ή μέ αύτό ένός γνωστού μας, μέ τόν όποιο τό άτομο αύτό θά μπορούσε νά μοιάζει, μά όταν ένας άπειρος έρωτάται νά περιγράψει κάποιον πού είδε έστω καί γιά μιά μόνο στιγμή, ή άπάντηση συνήθως είναι ή έξής: «Πιστεύω ότι είναι μέτριου άναστήματος» ή «'Υποθέτω ότι πρόκειται γιά άτομο μέ μέτριο άνάστημα». Γιά τούς πράκτορες πού γιά νά έργασθοϋν χρησιμοποιούν τό μυαλό μέ διαφορετικό τρόπο - γιατί έχουν έξασκηθεϊ νά χρησιμοποιούν τή συγκριτική μέθοδο, μέ διάφορες άοκήσεις - τό νά περιγράφουν ένα άτομο είναι πιό εύκολο καί οί άπαντήσεις τους πιό συγκεκριμένες. Η ιδέα πού μπορούμε νά σχηματίσουμε γιά ένα άτομο μπορεί νά γίνει περισσότερο συγκεχυμένη όταν παρατηρούμε μαζί άνάστημα καί σωματική διάπλαση. Συμβαίνει συνήθως νά έχουμε τήν τάση νά χρησιμοποιούμε τό ίδιο κριτήριο, έκτός βέβαια άν βρισκόμαστε μπροστά σέ μιά φανερή ιδιομορφία. "Ενα άτομο πού ζυγίζει περισσότερο των 75 κιλών μπορεί νά χαρακτηρισθεΐ σάν άρκετά δυνατό, γεροδεμένο, σωματώδες, εύτραφές, λεπτοκαμωμένο, μέ φαρδεϊς ώμους σέ σχέση μέ τή διάρκεια τού χρόνου τής παρατηρήσεως καί πάντα σέ σχέση μέ τή πείρα τού άτόμου πού τό περιέγραψε. Τέτοια χαρακτηριστικά στοιχεία είναι πάνω - κάτω έκμεταλλεύσιμα γιά μιά δυνατή άναγνώριση ένός άτόμου, έξαρτάται όμως άπό τό πρόσωπο πού τά πρόσφερε καί άπό τις συνθήκες κάτω άπό τις όποιες παρατηρήθηκε τό άτομο αύτό. ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ Πρέπει νά καταφεύγουμε στό γεγονός ότι τά πρός «μελέτη» άτομα δέν μπορούν πάντα νά έξετάζονται γιά πολύ καί ότι στό λίγο χρόνο πού διαθέτουμε θά πρέπει νά άποφεύγουμε νά έμπιστευόμαστε στις «έντυπώσεις» καί νά βασιζόμαστε μόνο σέ συγκεκριμένες παρατηρήσεις. Μερικά άπό τά πράγματα πού μπορούν νά άποδειχθούν σάν προσδιοριστικά στοιχεία είναι: ήταν άνδρας; ήταν ψηλός; κοντός; λεπτοκαμωμένος; πώς ήταν ντυμένος; φορούσε καπέλο; τί τύπο καπέλου; τί χρώματος; τό φορούσε ίσια ή χαμηλωμένο μέχρι τά μάτια; φορούσε έπανωφόρι; πώς ήταν ραμμένο; (ραγκλάν, σταυρωτό, μέ ζώνη, σέ γραμμή ίσια;), τί χρώματος, τί ύφασμα; (δέρμα, μάλλινο, βαμβακερό, γούνα;). Ήταν πολύ μακρύ, πολύ φαρδύ ή κανονικό νούμερο; Τά ύπόλοιπα στοιχεία τής ένδυμασίας έχουν και αύτά σημασία, άν καί μόνο όποιος έχει έξασκηθεϊ άσυναίσθητα τά έπισημαίνει, καταγράφοντας λεπτομέρειες έντελώς άδιανόητες γιά ένα νεοφώτιστο. Σ' αύτόν πού θά ρωτούσε τό λόγο τής τόσης προσοχής στό νά σημειώνουμε τό κάθε τί όσον άφορά τήν ένδυμασία - πού πολύ εύκολα μπορεί νά άλλάξει - άπαντοΰμε ότι τό στύλ τού ένδύματος μάς δίνει συνήθως τή δυνατότητα, μέ ένα γρήγορο βλέμμα νά προσδιορίσουμε τήν ήλικία τού άτόμου. Είναι πολύ σπάνιο, νά δούμε ένα ηλικιωμένο άτομο ντυμένο μέ φανταχτερά χρώματα, μέ παντελόνια ή φούστες στενές, μέ ξεθωριασμένα τζήνς. "Οπως είναι δύσκολο, σήμερα, νά δούμε νέους μέ σοβαρή ένδυμασία, μέ καπέλο καί γάντια, μέ ομπρέλα κρεμασμένη στό βραχίονα. ' Ο τρόπος πού κινείται ένα άτομο μπορεί έπίσης νά μάς δώσει ένα στοιχείο άρκετά βέβαιο γιά τήν πιθανή ήλικία του. Ή άνδρική μόδα, έκτός αύτού, χρησιμοποιεί έδώ καί μερικά χρόνια μιά κλίμακα χρωμάτων άρκετά πλούσια ένώ τό στύλ καί τό κόψιμο τών ένδυμάτων έχει άλλάξει. Τό 1960, π.χ., κάθε νέος είχε στή γκαρνταρόμπα του ένα «μοντγκόμερυ» καί στή συνέχεια ένα «έσκιμό» πού μαζί μέ τά τζήνς άποτελοϋσαν ένα σύνολο. Είναι λοιπόν φανερό πώς μιά άκριβής περιγραφή τής ένδυμασίας άποτελεϊ ένα σπουδαίο στοιχείο στή γενική εικόνα πού μπορούμε νά διατηρήσουμε στή μνήμη. 380

25 ΤΟΝΟΣ ΤΗΣ ΦΩΝΗΣ ΚΑΙ ΜΙΚΡΕΣ ΜΑΝΙΕΣ Ή ΤΙΚ. Πρέπει νά λαμβάνουμε υπόψη καί τόν τόνο τής φωνής καί τις τυχόν άτέλειες τής όμιλίας, τις μανίες καί τις έκκεντρικότητες ένός άτόμου. Είναι άλλο ένα στοιχείο πού δέν πρέπει νά παραμελούμε. Συχνά ή μελέτη τής φωνής έχει βοηθήσει μαζί μέ άλλα στοιχεία, νά άναγνωρίσουμε ένα άτομο. Σ' αύτό τό πεδίο τό νά έπιτύχουμε νά καταλάβουμε μιά διάλεκτο ή μιά προφορά, μπορεί νά προσφέρει μιά άξιόλογη βοήθεια. Επίσης οί μικρές μανίες, οί έκκεντρικότητες καί τά τίκ συγκαταλέγονται στά πρωταρχικά στοιχεία. Πάντα, γιά νά άναφέρουμε ένα παράδειγμα, τό άτομο πού έχει ένα νευρικό τίκ, τραβά τό αύτί, ή διορθώνει τή γραβάτα συνεχώς ή κουνιέται έμπρός πίσω κατά τή διάρκεια μιάς συζητήσεως, ή παίζει μέ τά κουμπιά τού ένδύματος... είναι βέβαια πιό εύκολο νά άναγνωρισθεΐ άπό έκεΐνο πού δέν παρουσιάζει ιδιομορφίες. Γι αύτόν τό λόγο θά έχουμε άξιόλογα πλεονεκτήματα όταν έπιτυγχάνεται νά γίνονται άντιληπτά, νά καταγράφονται καί νά μνημονεύονται τόσο σέ άριθμό όσο καί σέ χαρακτηριστικά. Μιά άσκηση πού μπορεί κανείς νά άκολουθήσει εύκολα συνίσταται στό νά προσπαθεί νά θυμηθεί άπ' έξω όλα τά πιθανά στοιχεία ένός άτόμου πού γνωρίζουμε καλά καί έπειτα νά τά παραβάλλουμε μόλις βρεθεί μπροστά μας. Ό σκοπός τής άσκήσεως είναι νά άναπτύξουμε τή μνήμη καί τήν παρατηρητικότητα καί άκόμη νά μάθουμε νά διακρίνουμε καί νά ψάχνουμε τό «άσυνήθιστο» καί «ιδιόμορφο». Δέν πρέπει ποτέ νά ξεχνούμε ότι ή έργασία κάθε άτόμου πρέπει νά στερεώνεται καί νά συγκρίνεται μέ αυτή τής όμάδας καί ότι άνωμαλίες τής ύπηρεσίας πού καταγράφονται θά πρέπει νά γνωστοποιούνται στους συναδέλφους γιατί θέτοντας μαζί όλα τά στοιχεία καί τις διάφορες πληροφορίες, έστω καί άν πρόκειται γιά άνεπαίσθητες άλλαγές, θά μπορέσουν νά αύξήσουν τήν άποτελεσματικότητα όσον άφορά τήν ύπηρεσία τής άσφαλείας στό σύνολό της. ΟΙ μέτριες έπαγγελματικές πληροφορίες, έστω κι άν έχουν συλλέγει μέ προσοχή μπορούν νά προσφέρουν μέτρια άποτελέσματα. "Οταν όμως συγκεντρώσουμε όλες τις πληροφορίες τής όμάδας καί κάνουμε τή σύνθεση έχουμε μιά πλήρη εικόνα τής καταστάσεως πού είναι άπόλυτα άναγκαία γιά τήν πρόληψη ή τήν έξιχνίαση μιάς έγκληματικής ένεργείας. ΜΑΤΙΕΣ ΕΔΏ ΚΙ ΕΚΕΙ... ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ Είχαμε καθίσει τις προάλλες σέ παραλιακό καφεζαχαροπλαστείο τής 'Αττικής καί συζητούσαμε γιά τά «κακώς κείμενα» τού τόπου. Ήταν άπόγευμα, κι έκεΐ πού τά λέγαμε, τά μάτια μας έπεσαν πάνω σ' ένα σφιχταγκαλιασμένο ζευγάρι νεαρών τουριστών, οί όποιοι έπιδίδονταν, έν μέση όδώ, σέ άλληλοασπασμούς διάρκειας, τρυφερότατους. Αύτό τό σκανδαλώδες, γιά τά χρηστά ήθη καί έθιμα τού τόπου μας, περιστατικό ήταν ΰ,τι έπρεπε γιά συζήτηση καί τούτο γιατί τά πρόσωπα τής παρέας, έκτός άπό ένα, άποτελοΰμε ένα μωσαϊκό πρώτης κατηγορίας φιλοκατήγορων. 01 φιλοκατήγοροι, τέσσερις τόν άριθμό, άρχίσαμε άμέσως ένα διαδοχικό «ψαλτήρι»... Ό πρώτος: - Τά βλέπετε; Δέν έχουν καθόλου πάνω τους φιλότιμο αύτοί οί τουρίστες. Τώρα φιλιούνται μπροστά μας, σέ λίγο θά ξεβρακωθούν μπροστά μας καί πάει λέγοντας... Όλα θά τά κάνουν μπροστά μας. Αλίμονο σέ μάς καί τά παιδιά μας! Ό δεύτερος: - Ντροπής πράγματα... 'Αλλά άφοϋ βρήκαν τή χώρα μας ξέφραγο άμπέλι, καλά κάνουν. Ό τρίτος: - Καί στό σβέρκο θά μάς άνεβοϋν αύτοί όπως τό πάνε... Ό τέταρτος: - Μάς έκαναν σάν τά μούτρα τους. Μάς κουβάλησαν έδώ τή βρωμιά τους, τά χασίσια τους, τά έγκλήματά τους κι όλα τά κακά τού κόσμου. "Ολες τις πληγές τού Φαραώ μάς κουβάλησαν καί μάς τις κόλλησαν... Τό «ψαλτήρι» κατρακύλησε σκληρό καί μέ τήν ώρα έξελίχτηκε σέ «έξάψαλμο»... "Ενα «έξάψαλμο», τού όποιου οί άθυροστομίες δέν λέγονται ούτε γράφονται. Αποτέλεσμα, πάντως, τού «έξάψαλμου» ήταν νά τ' άκούσουντά σχολιανά τους πολλοί. Καί τ ακόυσαν όλοι οί τουρίστες πού πατούν τό πόδι τους σέ τούτο τόν καθ ήμάς παρθενικό τόπο, σέ τούτο τό καθ' ήμάς άπέραντο κατηχητικό τών άναμάρτητων νεοελλήνων άγίων. Μαζί μ αύτούς τ άκουσαν τά σχολιανά τους καί μερικοί δ ικ ο ί... μας, οί διάφορες, δηλαδή, άρχές καί φυσικά πολλοί δημόσιοι λειτουργοί καί άρκετοί παράγοντες τής Πολιτείας, πού άλλωστε τ άκουγαν πάντα όταν ή παρέα άντάμωνε γιά νά συζητήσει γιά τά «κακώς κείμενα» τού τόπου... Αφού, λοιπόν, οί φιλοκατήγοροι έξαντλήσαμε τις άθυροστομίες, ήλθε κι ή σειρά τού πέμπτου τής παρέας, τού φωστήρα, όπως τόν άποκαλοϋμε, νά πει κι αύτός τά δικά του. Ό φωστήρας πήρε τό λόγο: - Οταν μάς κάνει τήν τιμή καί μάς έπισκέπτεται ένας τεράστιος άριθμός τουριστών, είμαστε υποχρεωμένοι νά τούς σεβασθοϋμε, άκόμη κι όταν σέρνουν μαζί τους όλες τις πληγές, όπως είπατε, τού Φαραώ. Φιλιούνται πράγματι οί τουρίστες μπροστά μας καί κάνουν μπάνιο στή θάλασσα ξεβράκωτοι, άλλά αύτές καί πολλές άλλες κακές καί σκανδαλώδεις, πρός τό παρόν, γιά μάς τούς άμόλυντους, συνήθειές τους, δέν μάς ύποχρεώνουν νά τις υιοθετήσουμε μέ τό στανιό. Ούτε μάς ύποχρεώνουν νά γίνουμε ληστές ή άνήθικοι ή τρομοκράτες ή δέν ξέρω καί 'γώ τί. Σημασία γιά μένα έχει ότι οί άνθρωποι παθαίνουν τά πάνδεινα άπ' έμάς κι όχι έμεΐς άπ' αύτούς, κι ότι άν ύπάρχουν παράπονα πρέπει νά ύπάρχουν άπ τή δική τους πλευρά. Γιατί; Γιατί μπαίνουν σέ χώρους έστιάσεως καί άναψυχής κι ένας όλόκληρος στόλος άπό πέρα γιά πέρα άηδιαστικούς ώς πρός τή δουλοπρέπειά τους συμπατριώτες μας συνοστίζεται μπροστά τους γιά τό ποιός θά τούς κάνει τή μεγαλύτερη ύπόκλιση πρώτος, ώστε νά τούς άποσπάσει τό τάληρο τού πουρμπουάρ. Περπατούν στό δρόμο καί οί ένενήντα ατούς έκατό Έλληνες καρφώνομε βλακωδώς τά μάτια μας έπάνω τους, γιά νά τούς άρπάξουμε έστω κι ένα χαμόγελο. Μπαίνουν στά συγκοινωνιακά μέσα καί σκοτωνόμαστε, μικροί καί μεγάλοι, γιά τό ποιός θά τούς παραχωρήσει πρώτος κάθισμα, πιστοποιητικό τής μοναδικής άνά τόν κόσμο προσποιητής φιλοξενίας. Δέν τούς άφήνομε σέ χλωρό κλαρί.. Τούς άλλάζομε τήν πίστη! Κάνομε ΰ,τι μπορούμε γιά νάτούς στερήσουμε τήν έλευθερία, τήν ηρεμία, τό κέφι, τή χαρά, τήν άπόλαυση... Αφήστε πού συμπεριφερόμαστε στις τουρίστριες σάν νάναι ιερόδουλες, πού τις άκολουθοΰμε κατά πόδας, όπως τά κουτάβια άκολουθοΰν τή μητέρα τους, γιά νά τούς δώσουμε νά καταλάβουν ότι είμαστε πολύ ιδανικοί άρσενικοί άντρες, πού προσπαθούμε νά κορέσουμε πάνω τους όλες τις σεξουαλικές μας κομπλεξικές ορέξεις... Αύτά, κι άλλα, κι άλλα, κι άλλα, κι άλλα πολλά, γιά τά όποια είμαστε έμεις μόνο ύπεύθυνοι, έμεΐς οί μερικοί - μερικοί νεοέλληνες... Αύτά είπε ό φωστήρας καί μάς σφράγισε διά παντός τά άθυρόστομα στόματα. Γιάννης Λιρζιώτης 381

26 Ή κούραση είναι σήμερα ένα πρόβλημα πιό όξύ άπό τήν έποχή πού έσκαβαν τά χωράφια μέ τήν άξίνα καί έπλεναν τά ρούχα στή σκάφη. 'Ακούει κανείς συνέχεια τούς σημερινούς άνθρώπους νά παραπονοϋνται: «είμαι έντελώς έξαντλημένος κάθε βράδυ πού τελειώνω τή δουλειά μου»...«είμαι τόσο κουρασμένη πού δέν έχω κάνει γιά τά παιδιά μου ένα φαγητό τής προκοπής έδώ κι οκτώ μέρες»... «"Εχω άνάγκη νά κοιμηθώ δώδεκα ώρες, είμαι πιό κουρασμένος όταν ξυπνώ, παρά όταν κοιμάμαι». 382 Γιατί δμως τόσοι άνθρωποι είναι μόνιμα έτσι κουρασμένοι, τή στιγμή πού διαθέτουν τόσα καί τόσα μηχανήματα πού κάνουν τή δουλειά τους πιό εύκολη καί ολο καί πιό τέλεια μέσα μεταφοράς; Στήν πραγματικότητα ύπάρχει τριών ειδών κούραση: Η φυσική κούραση. Εμφανίζεται δταν οί μύς εργάζονται ύπερβολικά καί τά προϊόντα καύσεως τού όργανισμού (μονοξείδιο τού άνθρακος, γαλακτικό όξύ) άναμιγνύονται στό αίμα καί μειώνουν τήν άντίσταση. Γενικά τό φαινό- μενο αυτό εκδηλώνεται μέ μιά ευχάριστη κούραση, αύτή γιά παράδειγμα πού αισθάνεται κανείς μετά από έναν αγώνα τέννις ή ένα μακρινό περίπατο. Γιά νά άποκατασταθεϊ ή φυσιολογική κατάσταση τού οργανισμού ή συνταγή είναι άπλή: άρκει ν άφήσουμε στόν ίδιο τον οργανισμό τη δυνατότητα νά ξεφορτωθεί τά άπορρίμματα (προϊόντα καύσεως) καί ν' άναπληρώσει τ άποθέματα ενέργειας. Μ άλλα λόγια πρέπει άπλούστατα νά ξεκουραστούμε. Στις μέρες μας, συνήθως, ή κού-

27 ραση οφείλεται πιό συχνά στην έλλειψη άσκήσεως, παρά στην υπερβολική δραστηριότητα. Συχνά έ ξ άλλου άρκεϊ νά ξεκουριάσουμε λίγο τούς μϋς γιά νά αισθανθούμε καλύτερα. Ή παθολογική κούραση. Πρόκειται έδώ γιά ένα σήμα (σύμπτωμα) πού άναγγέλλει ή έπισημαίνει μιά φυσική άνωμαλία πού μπορεί νά ποικίλει άπό άπλό συνάχι μέχρι πολύ βαριές άρρώστιες, όπως ό διαβήτης ή ό καρκίνος. Συνήθως ή κούραση αύτή συνοδεύεται άπό άλλα συμπτώματα πού έπιτρέπουν τον εντοπισμό τής πραγματικής αιτίας. 'Αλλά κι όταν δέν υπάρχει όποιοδήποτε τέτοιο σύμπτωμα αύτός πού νιώθει κούραση κι άδυναμία γιά μερικές βδομάδες, έπιβάλλεται νά ύποβληθεΐ σέ μιά πλήρη ιατρική έξέταση. Ή ψυχολογική κούραση. Χαρακτηρισμένη άπό τή μακρόχρονη διάρκειά της, οφείλεται σέ συναισθηματικές άνωμαλίες και προβλήματα καί κυρίως στήν κατάθλιψη καί τό άγχος. Μπορεί νά είναι είτε ένας άμυντικός μηχανισμός πού καμουφλάρει τήν πραγματική αιτία τής κατάθλιψης - π.χ. τήν άπέχθεια γιά τήν έργασία του - είτε μιά βαλβίδα άσφαλείας γιά τόν όργανισμό πού ναρκοθετεί μιά άπωθημένη ψυχολογική ένταση στήν περίπτωση π.χ. μεταξύ άλλων ένός άποτυχημένου γάμου. "Οταν παρόμοια συναισθήματα είναι άπωθημένα προκαλοϋν γενικά φυσικές άνωμαλίες άπ τις όποιες ή κούραση είναι ή πιό συνηθισμένη. Κατά τό Δρ. John Bulette, ψυχίατρο στό 'Ιατρικό Κολλέγιο τού Νοσοκομείου τής Πενσυλβανίας στή Φιλαδέλφεια των Η.Π.Α.: «Πολλοί άνθρωποι καθώς είναι έξαντλημένοι δέν άντιλαμβάνονται άτι βρίσκονται σέ κατάσταση μελαγχολίας. 'Ενώ πλήττουν νά τό ξεπεράσουν ή άπλώς άνησυχοϋν γιά τήν κατάστασή τους, άγνοούν παντελώς τήν αιτία πού βρίσκεται πίσω άπ αύτή. Ή χρόνια κούραση πού αισθάνονται πολλές παντρεμένες γυναίκες είναι ένα παράδειγμα αύτοϋ τού φαινομένου. Πλήττει συχνά τίς νέες μητέρες, οί όποιες μέρα μέ τή μέρα άντιμετωπίζουν τή μονοτονία ν άσχολοϋνται μέ τό σπίτι, τά παιδιά καί τό μαγείρεμα, χωρίς καμιά ένδιαφέρουσα συζήτηση μ' όποιονδήποτε καί χωρίς καμιά έλπίδα διασκέδασης στό τέλος τής μέρας. Στις μέρες μας σχεδόν οί μισές μητέρες παιδιών μικρής ήλικίας έργάζονται. Στις περιπτώσεις αύτές ή χρόνια κούραση είναι συχνά ή ένδειξη μιάς βαθιάς διάστασης άνάμεσα στις οικογενειακές καί έπαγγελματικές υποχρεώσεις καί ένός συγχρόνου συναισθήματος ένοχής άπέναντι στά παιδιά τους συνοδευόμενου άπό μιά πραγματική φυσική έξάντληση πού οφείλεται στήν προσπάθειά τους νά τά κάνουν όλα γιά όλο τόν κόσμο. Ή ψυχολογική αύτή κούραση περιπλέκεται μερικές φορές περισσότερο, γιατί συνοδεύεται άπό άνωμαλίες στόν ύπνο πού οφείλονται σέ έσωτερικές συγχύσεις. Παραπονείται λοιπόν κανείς γιά άϋπνίες ή γιά άνήσυχο ύπνο γεμάτο έφιάλτες. Κατά κανόνα, σ αύτή τήν περίπτωση ξυπνάει τό ίδιο κουρασμένος, όπως όταν ξάπλωσε. Γιά ν άντιμετωπίσουμε σωστά τήν κούραση αύτή πρέπει πρώτα νά κατανοήσουμε τό πρόβλημα πού τήν προκαλεϊ, πράγμα πού πολλές φορές σημαίνει καί τήν έπίλυσή του σέ μεγάλο βαθμό. Σ όρισμένες περιπτώσεις ή κρίση είναι τόσο σοβαρή, ώστε τό άτομο οφείλει νά καταφύγει σ ένα ψυχολόγο ή ένα οικογενειακό σύμβουλο, άλλά μπορεί κανείς - κι αύτό τό υπογραμμίζομε - νά βοηθηθεΐ σέ μεγάλο βαθμό μόνος του. Πρέπει νά καταλάβετε πρώτα - πρώτα πώς ούτε οί βιταμίνες ούτε τά ήρεμιστικά λύνουν τό πρόβλημα. "Οσο γιά τό οινόπνευμα καί τά ύπνωτικά χάπια, κάνουν μεγαλύτερο κακό παρά καλό καί ότι ή καφεΐνη θά είναι στήν καλύτερη περίπτωση άνεπαρκής καί προσωρινή λύση πού άν γίνει κατάχρηση θά έχει πολύ νοσηρά άποτελέσματα καί θά προκαλέσει βαριές κρίσεις άγχους. Είναι λοιπόν προτιμότερο νά προσπαθήσει κανείς μέ τούς παρακάτω τρόπους: Νά καταβάλλει προσοχή στή διατροφή: "Αν κάποιος τρώει πολύ λίγο ή καθόλου τό πρωί, είναι σίγουρο άτι θά είναι κουρασμένος κατά τά μέσα τού πρωινού γιατί τό σύνολο τού σακχάρου πού βρίσκεται μέσα στό αίμα θά έχει ύπερβολικά μειωθεί καί δέν θά μπορεί νά ικανοποιήσει τίς άνάγκες τού όργανισμοΰ. Γιά νά είναι λοιπόν σέ πλήρη φόρμα, έπιβάλλεται νά πάρει πρωινό μέ λίγη ζάχαρη, άλλά πολλές πρωτεΐνες κατά τρόπο ώστε τό σάκχαρο νά παραμένει σταθερό στό αίμα όλο τό πρωινό. Τό ίδιο πρέπει νά συμβαίνει καί στά υπόλοιπα γεύματα: τρώγοντας μερικά ζαχαρώδη δίνουμε ίσως μιά βοήθεια στόν όργανισμό, άλλά σέ λίγο βρισκόμαστε πιό έξαντλημένοι άπό πρώτα. 'Οφείλουμε λοιπόν νά τρώμε τακτικά καί ισορροπημένα γεύματα. Κάθε έπιπλέον κιλό είναι πηγή φυσικής καί ψυχολογικής κούρασης. 0ά αισθάνεται κανείς πολύ καλύτερα κάνοντας προσπάθεια νά ξαναπέσει στό φυσιολογικό του βάρος. Ν ά άσκεϊται. Αύξάνει κανείς τ άποθέματα ένεργείας άντί νά τά μειώσει. "Ετσι όταν άσχολεΐται τακτικά μέ τά σπόρ - π.χ. τρέξιμο, ποδηλασία, κολύμβηση ή βάδισμα - αύξάνει τή φυσική άντίσταση τού όργανισμοΰ. Ή άσκηση έ ξ άλλου άσκεί μιά ήρεμιστική έπίδραση πού έπιτρέπει νά έργάζεται κανείς πιό άνετα καί νά άντιμετωπίζει καλύτερα τό στρές. Ή σωματική άσκηση στό τέλος τής ήμέρας άναζωογονεϊ καί έπιπλέον προδιαθέτει γιά έναν καλό ύπνο. Ν ά κοιμάται πιό πολύ. 'Άν ή κούραση προέρχεται άπό έλλειψη ύπνου έπιβάλλεται νά κοιμάται πιό νωρίς. Είναι άνώφελο ν άντιμετωπίζει κανείς τήν άϋπνία ή τίς άνωμαλίες τού ύπνου μέ ύπνωτικά, οινόπνευμα ή ήρεμιστικά. Τά «γιατρικά» αύτά είναι γ ε νικά, πολύ χειρότερα άπ τό κακό (τήν άϋπνία). Ν ά γνωρίσει τόν ίδιο τόν έαυτό του. Πρέπει νά προσπαθήσει νά όργανώσει τήν έργασία του κατά τρόπο ώστε νά κάνει τίς πιό δύσκολες δουλειές κατά τίς ώρες πού βρίσκεται στήν καλύτερη φυσική κατάσταση (φόρμα). Αύτοί πού ξυπνούν νωρίς τό πρωί, νιώθουν κουρασμένοι περί τά μέσα τού άπογεύματος, ένώ δσοι ξυπνούν άργά δέν βρίσκονται σέ φόρμα, παρά μόνο τίς βραδυνές ώρες. Μήν προσπαθείτε νά πετύχετε ύπερβολικά γρήγορα, ούτε νά προσπαθείτε νά κάνετε άλα δσα περιμένουν άπό σάς οί άλλοι. 0ά καταφέρετε μόνο νά έξαντληθεϊτε έντελώς. Μ ελετήστε κυρίως τούς βιολογικούς σας ρυθμούς καί κανονίστε τό ώράριό σας σύμφωνα μ αύτούς. Βρήτε τό χρόνο νά ξεκουραστείτε. "Οσο δύσκολη ή ένδιαφέρουσα κι άν είναι ή δουλειά σας έχετε άνάγκη νά σηκώσετε πού καί πού τό κεφάλι γιά νά ξεζαλιστείτε καί ν άλλάξετε παραστάσεις. 'Αλλά άντί νά πιήτε ένα καφέ ή νά φάτε ένα γλυκό προσπαθήστε νά καλμάρετε αύτοσυγκεντρωνόμενοι, κάνοντας μερικές άσκήσεις ή ένα περίπατο. 'Από τό περιοδικό READER S DIGEST. I Ν 383

28 384

29 «Τηλεματική»: μία λ έξη κάπως μυστηριώδης, ποϋ άκούγεται όλοένα καί συχνότερα στις δημόσιες σ υζητήσεις' τή διαβάζουμε σχεδόν κάθε μέρα σέ περιοδικά καί έφ ημερ ί-! δες. Τι είναι όμως ή τηλεματική; Τεχνολογία; Βιομηχανία; Υπηρεσία; "Η λίγο άπ όλα αύτά; Ε π ειδή οί όρισμοί πού δίνονται στόν όρο αύτό είναι πολλοί καί διαφορετικοί καί άν λάβουμε έπίσης ύπόψη ότι ό τομέα ς αύτός εξελίσ σ ετα ι μέ πολύ γρήγορο ρυθμό - τόσο στην έρευνα καί στην έφαρμογή όσο καί στην καθαυτή οικονομία - μπορούμε νά πούμε ότι ή τηλεματική είναι σήμερα μια ύβριδιακή άκόμα δραστηριότητα, έλάχιστα καθορισμένη. Ή τηλεματική προήλθε άπό τόν ιστορικά άναπόφευκτο συνδυασμό δύο σημαντικών κατακτήσεων τού 20οϋ αιώνα: τ ώ ν τηλεπικοινωνιών καί τής ήλεκτρονικής πληροφόρησης. Τεχνολογικά, συνεπάγεται τή διασύνδεση ένός ήλεκτρονικοϋ έγκεφ ά- λου καί μιας όθόνης τηλεόρασης- ή σύνδεση μπορεί νά γίνει άπό πολλές χιλιάδες χιλιόμετρα άπόσταση, μέ τά σύγχρονα μέσα μεταβίβασης: καλώδιο (άκόμα καί τηλεφω νικό), δορυφόρο κλπ. Βλέπουμε λοιπόν τρ ε ις λειτο υ ρ γίες σ υγκεντρω μένες σέ μιά πρακτική έφαρμογή: έπιλογή ή καί έπεξεργασία ταξινομημένω ν στοιχείων, ταχύτατη μ ετα βίβαση τού άποκομιζόμενου άποτελέσματος καί όπτική άναπαράστασή του στήν όθόνη τής τηλεόρασης. Μπορούμε λοιπόν, κατ' άρχήν, νό άποκλείσουμε άπό τήν τηλεματική κάθε τι πού έχει σχέση μόνο μέ τήν ή λε- ; κτρονική πληροφόρηση ή τή στενά έννοούμενη τηλεπικοινωνία. Συχνά όμως τά πράγματα δέν είναι καί τόσο άπλά: ή τηλεματική έπαναστατικοποιεϊ τις δύο α ύ τές τεχνο λο γίες, ένσωματώνοντάς τις. Τό 1981, γιά παράδειγμα, δέν ύπάρχει πιά κανένας σχεδόν ήλεκτρονικός έγκέφ α λος πού νά μήν είναι σ υνδεδεμένος μέ μιά όθόνη, ή άκόμα μ ένα κλειστό κύκλωμα τηλεοράσεω ν καί, άντίστροφα, κάθε τη- : λεόραση είναι έξοπλισμένη μ ένα μικρό ήλεκτρονικό έγκέφαλο... Σήμερα, στά έννέα κράτη μέλη τής Ευρωπαϊκής Κοινότητα ς, ή τηλεματική εφαρμόζεται σέ όλους το ύ ς το μ είς. Παραθέτουμε τρ εις άπ' αύτούς: Τήν όργάνωση της κοινωνίας: μέ τή βοήθεια τής τηλεματικής, τά κράτη τή ς Εύρώπης, ή ΕΟΚ καί οί μ εγά λες οικονομικές έπιχειρήσεις, μπόρεσαν νά δημιουργήσουν Τράπεζες δεδομένω ν, στις όποιες οί χρήσ τες έχουν πρόσβαση,άπό μεγάλη άπόσταση, διαμέσου τών άποληκτών τών ήλεκτρονικών έγκεφάλων: σάν παράδειγμα στόν τομέα αύτό, έχουμε τό κοινοτικό δίκτυο D ia n e - E uronet. Σήμερα, έπίσης, δημιουργοΰνται δίκτυα ήλε- Τοϋ Έρικ Μ έγιερ. κτρονικής διανομής καί έλέγχου τών τραπεζογραμματίων. Τήν οίκονομική παραγωγή: έδώ, ή τηλεματική ένσωματώνεται στις Γρ α μ μ α τείες τών έπιχειρήσεων καί γραφείων: είναι ή γραφομηχανή πού τά κείμ ενά της έμφανίζονται σέ μιά όθόνη καί δίνεται ή δυνατότητα νά κάνουμε όποιες άλλαγές θ έλουμε στή σελιδοποίηση, τή διάταξη τών παραγράφων ένός κειμένου, τό χαρακτήρα τών γραμμάτων καί τόν άριθμό τών άντιτύπων. Μ έ τή μηχανή αύτή, πού γιά πρώτη φορά στήν ιστορία διαψεύδει τό ρητό: αύτό πού είναι γραμμένο είναι γραμμένο, θά μπορούμε αύριο νά τυπώνουμε στό Βερολίνο ένα κείμ ενο συνταγμένο στό Α μβούρ γο. Μιά άλλη έφαρμογή τή ς τηλεμα τικής στήν οικονομία, είναι καί ή αύτοματοποίηση τής παραγωγής στά έργοστάσια. Ένα μόνο παράδειγμα άρκεϊ γιά νά δ ε ίξε ι τή σημασία πού έχει ή τηλεματική στόν το μ έα αύτό: γιά τήν κατασκευή ένός ιαπωνικού αύτοκινήτου, ίδιας ποιότητας μ ένα ευρωπαϊκό, άπαιτείται 1/3 λιγό τερ ος χρόνος έργασίας άπ ό,τι στήν εύρωπαϊκή αύτοκινητοβιομηχανία. Τ έλος, ή τηλεματική κάνει τήν έμφάνισή τη ς καί σ τ ά σπίτια. Μ έ τά συστήματα «V id e o te x», πού λειτο υ ρ γούν ήδη πειραματικά σέ όρισμένες πόλεις τή ς Γαλλίας καί τή ς Μ εγάλης Βρετανίας, οί ιδιώ τες μπορούν νά δίνουν τηλεφωνικά έν το λ ές στόν ήλεκτρονικό έγ κ έ- φαλο γιά καταλόγους διευθύνσεων, τιμών, μικρών άγγελιών, κλπ. Οί άπαντήσεις έμφανίζονται στή μικρή όθόνη τους. Ε ξάλλου, ό «οικογενειακός» μικρό - έγ κέφαλος, σ υνδ εδ εμένο ς κι αύτός μέ τήν όθόνη τής τηλεόρασ ης τού σπιτιού, καταχω ρεί κείμενα, όργανώνει παιχνίδια μέσα άπό τήν όθόνη τή ς τηλεόρασ ης, λειτουρ γεί σάν λογιστής, κλπ. Στά άρθρα πού άκολουθοϋν θά έξετά σ ο υμ ε τούς τύ πους τή ς τηλεμα τικής, καθώς καί τά προβλήματα πού συνδέονται μέ τήν έφαρμογή της: α) στήν περίπτωση τών ήλεκτρονικό έπ εξεργασ μένω ν καί καταχωρημένων στοιχείων πού άφοροϋν τά άτομα, γιά παράδειγμα, πώς θά έξασ φ αλιοτεϊ ό σεβασμός τή ς έλ ευ - θερίας καί τής άτομικής προσωπικότητας άπό το ύ ς ύπερεθνικοϋς ή παρακρατικούς όργανισμούς ποϋ κάνουν χρήση αύτών τών στοιχείων; β) τις προοπτικές άνάπτυξης τή ς τη λεματικής, τόσο άπό τήν άποψη τής έρ ευ να ς όσο καί άπό τήν άποψη τής οργάνωσης τού κόσμου, καθώς καί τού Τρίτου Κόσμου. Γιά νά άρχίσουμε όμως, είναι σημαντικό νά δούμε ποιά είναι ή άποψη πού έπικρατεί στις Ευρωπαϊκές Κ οινότητες γιά τήν τηλεματική, καί τι έ ν έρ γ ε ιε ς γίνονται γιά νά όργανω θεϊ, μέ βάση τις δραστηριότητες πού άναπτύσσονται στόν το μ έα τή ς τηλεμα τικής στά κράτη μέλη, ένα Ευρωπαϊκό δίκτυο Τηλεματικής, συγκρίσιμο μέ τό άντίστοιχο πού ύπάρχει στήν Α μ ερ ική ή στήν Ιαπωνία. ΤΗΛΕΜΑΤΙΚΗ 385

30 Ή Ε.Ο.Κ. καί ή Τηλεματική. Από τό 1976, ή Κοινότητα άρχισε νά δείχνει έντονο ένδιαφέρον γιά τήν τηλεματική, στήν όποια έβλεπε ένα ιδεώδες πεδίο γιά τήν άνάπτυξη μιας νέας ευρωπαϊκής πολιτικής: ή τηλεματική είναι νέος βιομηχανικός κλάδος, όπου δέν έχει γίνει τίποτα τό ούσιαστικό άκόμα καί χρειάζεται μιά άγορά ηπειρωτικής κλίμακας γιά νά μπορέσει νά άναπτυχθεΐ. Οί ευρωπαϊκές βιομηχανίες τηλεματικής, πού οί περισσότερες είναι γαλλικές καί άγγλικές, περιορίζονται στά πλαίσια τής έθνικής άγοράς. Ή μοναδική προοπτική πού έχουν είναι είτε νά άναπτυχθοϋν μέσα σ ένα κοινοτικό πλαίσιο και νά γίνουν άνταγωνιστικές σέ διεθνές έπίπεδο, είτε νά παραχωρήσουν τή θέση τους στοϋς 'Ιάπωνες ή 'Αμερικανούς άνταγωνιστές τους, όπως συμβαίνει ήδη ως ένα όρισμένο βαθμό. Γ ϊ αύτό καί τό ζήτημα τής Τομέας Ή πιό άνησυχητική κατάσταση έμφανίζεται στόν τομέα των ένιαίων κυκλωμάτων, γιατί ή Εύρώπη είναι έξαρτημένη τεχνολογικά άπό τήν 'Ιαπωνία καί τις ΗΠΑ, σέ μιά έποχή πού τά ένιαία κυκλώματα θά άρχίσουν νά έντάσσονται σάν συστατικά στοιχεία στήν κατασκευή όλων σχεδόν των μηχανών. 'Ωστόσο, σύμφωνα μέ τις άναλύσεις τής Εύρωπαϊκής Επιτροπής, ή Κοινότητα έχει σημαντικά «άτοϋ» στή δημόσια ά γ ο ρ ά της (τό 35% τής παγκόσμιας δημόσιας άγοράς) καί στις κρατικές ένισχύσεις, τό ίδιο σχεδόν σημαντικές μέ έκεϊνες τών άνταγωνιστών της. Τά «άτοϋ» αύτά δέν ξέρει δυστυχώς νά τά τηλεματικής ήταν τό κεντρικό καί βασικό θέμα στή συνεδρίαση τής Επιτροπής στό Villers le Tem ple (Βέλγιο, 'Οκτώβριος 1979) καί συμπεριλήφθηκε στήν ήμερήσια διάταξη τών έργασιών τής Διάσκεψης Κορυφής τών 'Αρχηγών κρατών καί κυβερνήσεων στό Δουβλίνο, τόν έπόμενο μήνα. Σ τις4 Σεπτεμβρίου 1980, ή Επιτροπή υπέβαλε στό Συμβούλιο μιά σειρά προτάσεων σχετικών μέ τήν έκπόνηση καί έφαρμογή προγραμμάτων στόν τομέα αύτό. Τό Συμβούλιο θά έπρεπε νά άποφανθεί σέ πολύ σύντομο χρόνο πάνω στις προτάσεις. Ποιός όμως παράγει αύτές καί ποιός καταναλώνει τί, στόν τομέα τής τηλεματικής, σέ εύρωπαϊκό καί διεθνές έπίπεδο; Αντί νά μακρυγοροΰμε, είναι προτιμότερο νά δώσουμε όρισμένα στοιχεία: Η άγορά τής τηλεματικής στήν Εύρώπη καί στόν κόσμο Κύκλος έργασιών στήν παγκόσμια άγορά (78) Κατανάλωση Εύρώπης (ποσοστό % τής παγκόσμιας) Παραγωγή Εύρώπης (ποσοστό % τής παγκόσμιας) Τηλεπικοινωνίες 600 δίς ΛΜ Ηλεκτρ. έγκέφαλοι 53 δίς ΛΜ 26 ; (σέ πτώση) Τράπεζες δεδομένων 2 δίς ΛΜ Κλειστά κυκλώματα 5 δίς ΛΜ 19 6 έκμεταλλευθεϊ: τά κράτη μέλη διατηρούν καί ένισχύουν τούς συνοριακούς φραγμούς, μέσω τών μονοπωλίων, τών τηλεπικοινωνιών καί τής θέσπισης έθνικών προδιαγραφών άνόμοιων μεταξύ τών κρατών, πράγμα πού σήμερα μέν άποτελεΐ έμπόδιο στή διασύνδεση τών Τραπεζών δεδομένων καί αύριο στήν άντίστοιχη τών δικτύων V i deotex στήν Εύρώπη. 'Από πρώτη άποψη, αύτό φαίνεται νά έξασφαλίζει σέ κάθε εθνική έπιχείρηση μιά μίνιμουμ έθνική άγορά, πού άντιστοιχεϊ στήν τοπική τεχνολογία, στήν ούσία όμως, έτσι έμποδίζεταιή άνάπτυξη παραγωγής κλειστών κυκλωμάτων, πού άπαιτοΰν πολυέξοδες μονάδες παραγωγής οί όποιες δέν μπορούν νά είναι προσοδοφόρες σέ έθνικό έπίπεδο. Ή Τηλεματική καί ή όργάνωση Μιά άπό τις πρακτικές έφαρμογές τής τηλεματικής είναι καί οί Τράπεζες δεδομένων, πού δίνουν τή δυνατότητα νά καταχωρούμε καί νά δίνουμε, μετά άπό αίτηση, έκατομμύρια πληροφοριών γιά πρόσωπα, άγαθά ή ύπηρεσίες. Τις περισσότερες φορές, στήν Τράπεζα όπου καταχωρούνται οί 386 τής Κοινωνίας. Η πρώτη πρόταση τής Επιτροπής άφορά άκριβώς τήν άνάπτυξη τών κλειστών κυκλωμάτων. Ή 'Επιτροπή προτείνει στά Δέκα κράτη μέλη τής Κοινότητας νά συνεισφέρουν κατά τήν προσεχή πενταετία 20 έκατομμύρια λογιστικές μονάδες, γιά τήν πραγματοποίηση έρευνών πάνω στά κλειστά κυκλώματα άπό μικτές όμάδες βιομηχάνων καί πανεπιστημιακών. "Αλλα 80 έκατομμύρια θά παρέχονταν σέ διάφορες έπιχειρήσεις πού θά άποφάσιζαν νά προσανατολιστούν στην καθαυτό παραγωγή. Ό στόχος είναι νά αυξηθεί μέσα σέ μιά πενταετία τό ποσοστό τής εύρωπαϊκής ώς πρός τήν παγκόσμια παραγωγή άπό 6% σέ 12%. Ή έρευνα θά άφορά τό σχεδίασμά καί τή δοκιμασία τών κυκλωμάτων μέ τή βοήθεια του ήλεκτρονικοϋ έγκεφάλου (γιατί τά κλειστά κυκλώματα φτάνουν σ' ένα τέτοιο βαθμό μικρογράφισης - τής τάξεως τού ένός έκατομμυρίου στοιχείων μέσα σ ένα «κεφάλι καρφίτσας» - πού ό σχεδιασμός καί ή έπεξεργασία τους δέν μπορούν νά γίνουν χωρίς τή βοήθεια τού ίδιου τού έγκεφάλου). Μιά δεύτερη σειρά προτάσεων τής Επιτροπής άφορά τις τηλεπικοινωνίες. Ή 'Επιτροπή προτείνει στά κράτη μέλη νά έναρμονίσουν τις τηλεπικοινωνίες τους, πράγμα πού σημαίνει νά άναθεωρήσουν τή λειτουργία τών κρατικών μονοπωλίων. Γ ιό νά άνοιχτοϋν οί δημόσιες ά γ ο ρ έ ς μεταξύ τών κρατών μελών, οί έπιχειρήσεις τού κάθε κράτους μέλους θά πρέπει, άπό τόν 'Ιανουάριο τού φετινού χρόνου, νά μπορούν νά συμμετέχουν ατούς μειοδοτικούς διαγωνισμούς προσφοράς πού προκηρύσσουν τά άλλα κράτη στόν τομέα τού ηλεκτρονικού ύλικοϋ τής τηλεματικής. Καί γιά νά άποφύγουμε τόν προστατευτισμό, οί μή χώρες μέλη τής Κοινότητας - δηλαδή, οί ΗΠΑ, ό Καναδάς καί ή 'Ιαπωνία - θά πρέπει νά έχουν τή δυνατότητα νά κάνουν προσφορές πού νά καλύπτουν τό 10% τουλάχιστο τών δημόσιων αύτών αγορών, στό βαθμό, βέβαια, πού οί όροι προσφοράς τους θά είναι πιό εύνοϊκοί άπό τούς άντίστοιχους τών Εύρωπαίων. Μέ τά δύο αύτά προγράμματα, ύπάρχει ή έλπίδα cmc Βρυξέλλες νά βοηθηθοϋν οί ευρωπαϊκές έπιχειρήσεις τού τομέα τών νέων τεχνολογιών πληροφόρησης, γιά νά άποκτήσουν μιά παγκόσμια διάσταση πού είναι καί ό μόνος όρος γιά τήν έπιβίωσή τους. πληροφορίες ύπάρχει ένας ηλεκτρονικός έγκέφαλος πού έπεξεργάζεται τήν πληροφορία: άποτελεϊ ένα νέο μηχανισμό όργάνωσης τής κοινωνίας, μέ άσύγκριτη άποτελεσματικότητα. Τράπεζες δεδομένων διαθέτουν σήμερα μόνο τά κράτη, τά πανεπιστήμια καί οί μεγάλες έπιχειρήσεις, δεδομένου ότι έχει πολύ υψηλό κόστος ή έγκατάσταση καί ή λειτουργία της. Σάν παράδειγμα έφαρμογής τών ηλεκτρονικά έπεξεργασμένων καί καταχωρημένων πληροφοριών μπορούμε νά άναφέρουμε, στόν ιδιωτικό τομέα, τούς φακέλους τών πελατών τών άσφαλιστικών έταιρειών, τούς καταλόγους πελατών τών Τραπεζών, τούς καταλόγους συνδρομητών μιάς έφημερίδας, τού τηλεφώνου κλπ. Τό κράτος, έπίσης, χρησιμοποιεί κι αύτό, γιά νά διευκολύνει τό έργο τών Υπουργών του, τις ηλεκτρονικά καταχωρημένες πληροφορίες γιά τά μέλη τής έθνικής Κοινότητας:

31 στην Ευρώπη άλλά καί σέ άλλες χώρες, καταρτίζονται ήλεκτρονικοΐ κατάλογοι πληροφοριών πού άφοροϋν τήν υγεία τοϋ πληθυσμού (κι αυτοί οί κατάλογοι χρησιμοποιούνται άπό τις υπηρεσίες Κοινωνικών Ασφαλίσεων), τή σχολική καί τήν πανεπιστημιακή του κατάσταση, τήν άπασχόληση καί τά εισοδήματα (τούς κατάλογους αύτούς χρησιμοποιούν οί υπηρεσίες πού είναι άρμόδιες στά ζητήματα άνεργίας καί άπασχόλησης τοϋ έργατικοϋ δυναμικού, ή Εφορία), τήν πολιτική καί άστική κατάσταση τού πληθυσμού (έδώ συμπεριλαμβάνονται καί πληροφορίες σχετικές μέ τις στρατιωτικές ύποχρεώσεις των πολιτών καί άλλες πού άφοροϋν τό ποινικό τους μητρώο). Ή Γαλλία είναι μιά άπό τις χώρες τής Κοινότητας πού έχει προχωρήσει στή διασύνδεση τών Τραπεζών δεδομένων, όσον άφορά τις πληροφορίες πού άφοροϋν στήν προσωπική κατάσταση τών πολιτών της (σύστημα «Safari»)' μέ τόν τρόπο αύτό τό Κράτος - πού είναι καί τό μόνο πού έχει δικαίωμα νά ζητήσει τέτοιες πληροφορίες - μπορεί νά διαθέτει άκριβή καί ποικίλα στοιχεία γιά κάθε πολίτη, στις διάφορες περιόδους τής ζωής του. Δέν ύπάρχει άμφιβολία ότι ή χρησιμοποίηση ήλεκτρονικών καταλόγων πληροφοριών πού άφοροϋν τήν προσωπική κατάσταση τών πολιτών ένός κράτους, είναι κάτι πού ώφελεΐ όλη τήν κοινωνία καί δίνει τή δυνατότητα νά παρέχονται περισσότερες ύπηρεσίες στούς πολίτες- ύπάρχει όμως ένας εξίσου σαφής κίνδυνος: τό κράτος, δέν διατρέχει τόν κίνδυνο νά «ξέρει» πολλά γιά τόν καθένα μας καί νά κάνει κακή χρήση αύτώντών πληροφοριών, άξιοποιώντας τις, γιά παράδειγμα, γιά νά καταλύσει όποιαδήποτε άντιπολίτευση καί άντίθεση στήν πολιτική του; Ή κοινωνία τών ήλεκτρονικών έγκεφάλων ένέχει τόν κίνδυνο τής προσβολής τών δικαιωμάτων τού 'Ανθρώπου' γι αύτό καί οί χώρες της Εύρώπης φρόντισαν νά θεσπίσουν έναν κοινό κώδικα συμπεριφοράς γιά τή χρήση τώγ ήλεκτρονικών καταλόγων πού περιέχουν πληροφορίες γιά τά άτομα. Αύτό έκαναν στά πλαίσια τοϋ Συμβουλίου τής Εύρώπης, ψηφίζοντας τή Σύμβαση γιά τήν προστασία τών άτόμων έναντι τής ή λ ε- κτρονικής έπεξεργασίας τών προσωπικού χαρακτήρα πληροφοριών. Ή Σύμβαση αύτή ύπογράφηκε άπό τό Συμβούλιο τής Εύρώπης τόν Ιανουάριο τοϋ Μέ τή Σύμβαση αύτή, κάθε κράτος δεσμεύεται στό άτι τά στοιχεία πού άφοροϋν τά άτομα θά συγκεντρώνονται νόμιμα, καί θά χρησιμοποιούνται γιά θεμιτό σκοπό καί μόνο γιά τό συγκεκριμένο αύτό σκοπό. Τά στοιχεία θά πρέπει νά είναι άκριβή καί ένημερωμένα, άνάλογα σέ όγκο μέ τόν έπιδιωκόμενο σκοπό, καί θά πρέπει νά σβήνονται άπό τή στιγμή πού θά έκπληρωθεΐ ό σκοπός γιά τόν όποιο χρησιμοποιήθηκαν. 'Εκτός άπό περιορισμένες έξαιρέσεις, άπαγορεύονται νά καταχωροϋνται σέ έγκέφαλο προσωπικά στοιχεία γιά τή φυλή τού άτόμου, τις άπόψεις του, τή θρησκεία, τή σεξουαλική του ζωή ή ύγεία καί τις ποινικές του καταδίκες. 'Επίσης, κάθε άτομο θά πρέπει νά έχει τή δυνατότητα νά λαμβάνει τακτικά γνώση τών στοιχείων πού τό άφοροϋν καί νά ζητάει τή διόρθωση η τήν έξάλειψη τών πληροφοριών πού ειναιέσφαλμένες ή έχουν συγκεντρωθεί μέ μή νόμιμο τρόπο. "Οπως βλέπουμε, τό πνεύμα πού διέπει τή Σύμβαση τοϋ Συμβουλίου τής Εύρώπης είναι άρκετά τολμηρό. Δυστυχώς όμως ή έμβέλεια είναι περιορισμένη άπό πολλά κενά, πού προέρχονται άπό τό γεγονός άτι, τό κείμενο αύτό θά πρέπει νά έπικυρωθεί άπό τά 21 κράτη μέλη τοϋ Συμβουλίου τής Εύρώπης, πού οί καταστάσεις τους είναι πολύ διαφορετικές. "Ετσι οί άρχές πού άναφέραμε παραπάνω δέν έφαρμόζονται σέ ζητήματα πού άφοροϋν τήν άσφάλεια τοϋ Κράτους, τή δημόσια άσφάλεια, τά νομισματικά συμφέροντα ή τήν τιμωρία τών ποινικών άδικημάτων: έτσι, δέν ύπάγονται στις διατάξεις τής έν λόγω Σύμβασης οί κατάλογοι πληροφοριών στρατιωτικών, φορολογικών καί άστυνομικών πού δίνουν ώστόσο στό κράτος ένα ισχυρό μέσο πίεσης πάνω στόν πολίτη. "Αλλες έξαιρέσεις, λιγότερο σημαντικές, άφοροϋν τις στατιστικές καί έπιστημονικές πληροφορίες. Άπό τήν άλλη, σύμφωνα μέ τις διατάξεις τής Σύμβασης τό κράτος μπορεί, μέσα σέ έλεγχόμενα λίγο πολύ άρια, νά προβλέψει τόν κατάλογο τών ήλεκτρονικών πληροφοριών πού άπαιτοϋν μιά όρισμένη προστασία τών άτόμων. Ή Σύμβαση θά έφαρμοστεΐ όταν έπικυρωθεϊ άπό πέντε κράτη μέλη τοϋ Συμβουλίου τής Εύρώπης. Ή έπικύρωση αύτή δέν θά πρέπει νά συναντήσει ιδιαίτερες δυσκολίες, δεδομένου ότι ή Σύμβαση άφήνει μιά σχετική εύχέρεια στά κράτη όσον άφορά τήν έκταση τής προστασίας πού θά πρέπει νά έξασφαλίσουν στους πολίτες τους. Τά κράτη έχουν συμφέρον νά συμμετάσχουν στή Σύμβαση γιατί έτσι θά μπορέσουν νά δημιουργήσουν Τράπεζες δεδομένων στήν έπικράτειά τους, σεβόμενα ταυτόχρονα τήν προσωπικότητα τών άτόμων, καί θά τούς δοθεί ή δυνατότητα νά άναπτύξουν μεταξύ τους άνταλλαγές πληροφοριών πού άφοροϋν τούς πολίτες τους, ξέροντας ότι τό κράτος στό όποιο στέλνουν τις πληροφορίες πού ζήτησε θά τις μεταχειριστεί μέ τόν ίδιο τρόπο πού θά τίς μεταχειρίζονταν τά ίδια. Ή Τηλεματική στή βιομηχανία. Ογκώδεις πυρακτωμένες λαμαρίνες σηκώνονται άπό ένα κυλιόμενο «διάδρομο» καί τοποθετούνται στήν πρέσα πού τις συμπιέζει. Τό τεράστιο σφυρί έπαναλαμβάνει τήν κίνησή του, μετά τό κομμάτι σηκώνεται καί στή θέση του μπαίνει ένα άλλο καί περνάει έτσι πολλές φορές μέσα σ' αύτό τό κύκλωμα πριν άποκτήσει τήν όριστική του φόρμα: φτερό, πόρτα, καπώ. Μιά λεπτομέρεια έντυπωσιάζει άπό τήν πρώτη στιγμή τόν έπισκέπτη: ό χειρισμός δλων αύτών τών μηχανών δέν γίνεται άπό άνθρωπο άλλά άπό ένα ρομπότ. Καί, άπ' τήν άλλη μεριά τής πρέσας, ένα άλλο ρομπότ περιχύνει κάθε λαμαρίνα μ ένα άντιστατικό ύγρό καί στή συνέχεια, περνάει στή λάκα. Πιό έκεί, στήν ίδια αύτή άλυσίδα, κάποια άλλα ρομπότ ένώνουν τά κομμάτια καί βάφουν τά άμαξώματα πιό καλά άκόμα κι άπ τό χέρι ένός άνθρώπου... Αύτή ή γερμανική αύτοκινητοβιομηχανία, μάς προσφέρει ένα καλό παράδειγμα εφαρμογής τής αύτοματικής, δηλαδή τής τηλεματικής στόν τομέα τής βιομηχανικής παραγωγής. 01 πιό έπικίνδυνες δουλειές (όπως ή πρέσα) ή οί πιό κουραστικές (όπως τό βάψιμο) γίνονται άπό ρομπότ. Τά ρομπότ έκαναν τήν έμφάνισή τους στά έργοστάσια τών δυτικών χωρών πριν λίγα χρόνια καί, σήμερα, έξαπλώνονται μέ ταχύτατους ρυθμούς: σύμφωνα μέ τούς ύπολογισμούς τού Ινστιτούτου Φράουεκόφερ, ειδικού στις έρευνες πάνω στήν αύτοματοποίηση, ό κύκλος έργασιών τους θά πρέπει νά αύξηθεΐ άπό 94 έκατομμύρια τό 1980 σέ 5,6 δίς τό Πενήντα περίπου έπιχειρήσεις στήν Εύρώπη κατασκευάζουν ρομπότ (οί 15 είναι γερμανικές). Πόοα ρομπότ ύπάρχουν στόν κόσμο; Ή άπάντηση μπορεί νά διαφέρει σημαντικά, άνάλογα μέ τόν όρισμό πού δίνουμε στήν έννοια «ρομπότ» - ξεκινώντας άπ τήν άπλή «μηχανή - μεταφορέα» πού φέρνει τό κομμάτι άπ' τή μιά μηχανή στήν άλλη, μέχρι τόν ήλεκτρονικό έγκέφαλο πού χειρίζεται ένα σύνολο μηχανών ή μιά όλόκληρη άλυσίδα μονταρίσματος τών ξεχωριστών έξαρτημάτων. Σύμφωνα μέ μιά μελέτη τών 'Ιαπώνων, ύπάρχουν ρομπότ στόν κόσμο, άπ' τά όποια τό 47% είναι στήν Ιαπωνία. Σύμφωνα όμως μέ τις εύρωπαΐκές πηγές, ή Ιαπωνία, οί 'Ηνωμένες Πολιτείες καί ή Δυτική Εύρώπη (μαζί μέ τή Σκανδιναβία) θά πρέπει νά έχουν ίδιο άριθμό, δηλαδή κάθε μία ρομπότ. Δύο εύρωπαΐκές χώρες προπορεύονται άπό τις ύπόλοιπες: είναι ή ΟΔΓ καί ή Σουηδία, μέ χίλια περίπου ρομπότ ή κάθε μιά (τά μισά άπ όλη τήν Εύρώπη!). Ή Σουηδία, ειδικότερα, έπαιξε πρωτοποριακό ρόλο στήν αυτοματική: αύτή ή μικρή χώρα (8 έκατομμύρια κάτοικοι), μέ υψηλό έπίπεδο έκβιομηχάνισης, είχε μεταναστευτικό ρεύμα, δπως ή Γαλλία καί ή Γερμανία' έτσι, άναγκάστηκε νά κάνει μελέτες καί έρευνες, μερικά χρόνια πριν τις ύπόλοιπες χώρες, γιά τήν άντικατάσταση τού άνθρώπου άπό τή μηχανή. Σήμερα, τά ρομπότ χρησιμοποιούνται κυρίως στή μεγάλη βιομηχανία, γιατί κάθε μονάδα κοστίζει πολύ άκριβά (άπό ως ΕΛΜ) καί είναι προσοδοφόρα μόνο στή μαζική παραγωγή. Ά π τήν άλλη, παρ' όλη τήν άκρίβεια στήν έκτέλεση τοϋ έργου τους, τά ρομπότ δέν μπορούν άκόμα νά χρησιμο- 387

32 ποιηθούν σέ σύνθετες έργασίες, πού συμπεριλαμβάνουν διαφορετικά «σενάρια», γιατί, πρός τό παρόν, τά ρομπότ στερούνται όρασης καί άφής. Μπορούμε όμως άπό τώρα ήδη νά προβλέψουμε ότι ή έπόμενη γενιά ρομπότ θά μπορεί νά βλέπει καί νά έχει άφή, θά παράγονται μαζικά καί θά πρέπει νά είναι προσιτά καί συμφέροντα στις μικρές καί μεσαίες έπιχειρήσεις. Τι σημαίνει όμως ρομπότ άπό τήν άποψη τής άπασχόλησης των άνθρώπων; Μέ μιά μηχανή πού δέν γνωρίζει ούτε διακοπές, ούτε ύπνο, ούτε άδειες μητρότητας ή άσθένειας καί πού, έπιπλέον, δέν ζητάει μισθό, είναι σίγουρο ότι όλοένα καί περισσότεροι έργαζόμενοι θά μένουν χωρίς δουλειά' αύτοί πού κάνουν τά άμαξώματα καί βάφουν τά αυτοκίνητα, σήμερα, αύτοί πού κάνουν τό μοντάρισμα τών έξαρτημάτων, αύριο (ή VW, πού έχει σήμερα 300 ρομπότ στά έργοστάσιά της, έλπίζει ότι μέχρι τό 1990 θά μπορούν νά διεκπεραιώνουν τό 50% τών έργασιών πού άπαιτοΰνται γιά τό μοντάρισμα ένδς αύτοκινήτου). Μόνο στην αύτοκινητοβιομηχανία, πόσοι έργάτες, άπό τά 6 έκατομμύρια πού άπασχολούνται σήμερα σ αύτό τόν τομέα στά δέκα κράτη μέλη, θά έχουν μείνει χωρίς δουλειά μέσα σέ είκοσι χρόνια; Τό γερμανικό συνδικάτο IG Metal, πού άσχολήθηκε μέ τό πρόβλημα αύτό στό συνέδριό του τό φθινόπωρο τού περσινού χρόνου, δέχτηκε τήν αύτοματοποίηση, στό μέτρο πού τά ρομπότ διεκπεραιώνουν τις πιό έπικίνδυνες καί κουραστικές δουλειές καί άποτελοΰν μιά άναπότρεπτη φάση τής Ιστορίας τής βιομηχανίας. Ή άποδοχή αύτή όμως συνοδεύεται καί άπό κάποιους όρους: ή IG Metal ζητάει άπό τόν έργοδότη, σάν άντιστάθμισμα, νά έπανεπενδύει τό κέρδος πού προκύπτει άπό τήν τεχνολογική άνανέωση, βελτιώνοντας τις συνθήκες έργασίας, μεταθέτοντας σέ άλλη θέση αύτούς πού έχασαν τή δουλειά τους, κλπ. Μπορεί πάντως νά άναρωτηθεΐ κανείς κατά πόσο μιά τέτοια λύση θά είναι έφαρμόσιμη σέ κάθε περίπτωση: τελικά, αύτό πού θά έπρεπε νά έπανεξετασθεϊ είναι τό πρότυπο οικονομικής όργάνωσης τής κοινωνίας καί ό στόχος τής πλήρους άπασχόλησης. Ή Τηλεματική στά σπίτια. Άπό τώρα ήδη, ή τηλεματική έχει κάνει τήν έμφάνισή της σέ μερικά σπίτια τής Εύρώπης, τής Ιαπωνίας καί τής Βόρειας 'Αμερικής καί δέν είναι άνάγκη νά είναι μάντης κανείς γιά νά προβλέψει ότι, σέ λίγα χρόνια, θά έξαπλωθεί μέ ταχύτατους ρυθμούς. Σήμερα, ή τηλεματική ύπάρχει στά σπίτια μέ τή μορφή τού Videotex, πού συνδέει τήν τηλεόραση (σάν οθόνη άνάγνωσης) μέ τήν τηλεφωνική γραμμή (σάν μέσο διαβίβασης τών στοιχείων) καί μέ έναν ήλεκτρονικό εγκέφαλο, τοποθετημένο στή μιά ή στήν άλλη άκρη τού κυκλώματος. Μολονότι τό Videotex διανύει τό στάδιο τής «παιδικής ηλικίας» του, υπάρχουν πολλές παραλλαγές του πού θά προσπαθήσουμε έδώ νά τις παρουσιάσουμε κατά κατηγορίες. Ή πρώτη μορφή Videotex είναι λογικά ή πιό παθητική: μετά άπό έντολή τού χρήστη, παρουσιάζονται στήν οθόνη τής οικογενειακής τηλεόρασης διάφορες χρήσιμες πληροφορίες. Στόν τύπο αύτό, ύπάρχουν άρκετά συστήματα: τό Prestel (βρετανικό), τό Teletel (γαλλικό), τό Telidon (καναδικό). Τά συστήματα αύτά έχουν δοκιμαστεί πειραματικά παντού σχεδόν στόν κόσμο: στό Colom bus (πού βρίσκεται στό Όχάϊο τών Ηνωμένων Πολιτειών), στό Higachi Ikoma (Ιαπωνία), στό Velizy (Γαλλία) καί στή Λιέγη (Βέλγιο). Τό σύστημα πού δοκιμάστηκε στό Velizy, καί πού θά τεθ εί σέ λειτουργία άπό τόν έρχόμενο Μάρτιο, θά δίνει τή δυνατότητα σέ σπίτια νά έχουν πρόσβαση σέ 165 «φακέλους» ήλεκτρονικών πληροφοριών, πού θά δίνουν πληροφορίες γιά τήν κατάσταση τού καιρού, τά θεάματα, τούς καταλόγους πωλήταμτιλω εξ όλοκλήρου ήλεκτρονικό τού πρωτοτύπου Ford Prode 1 πού θεωρητικό πρέπει νό βρίσκεται στήν όγορό τό

33 σεων, κλπ., καί οΐ ένδιαφερόμενοι θά μπορούν νά διαλέγουν αυτό πού θέλουν, χρησιμοποιώντας ένα ήλεκτρονικό ταμπλώ μέ πλήκτρα. Τδ σύστημα πού καθιερώθηκε στη Λιέγη δέ δίνει τή δυνατότητα στους τηλεθεατές νά διαλέξουν αύτοί τήν πληροφορία πού θέλουν, άλλά παρουσιάζει στήν όθόνη μέ άργό ρυθμό ένα συνεχές κείμενο. Τέλος, τό σύστημα πού δοκιμάζεται τώρα ατό Ile-Et-Vilaine, ύπό τήν αιγίδα τού όργανισμοϋ Τηλεπικοινωνιών τής Γαλλίας, θά δίνει τή δυνατότητα στοάς συνδρομητές νά έχουν στό δέκτη τους τό νούμερο τού τηλεφώνου πού τούς ένδιαφέρει. Μιά δεύτερη μορφή έφαρμογής τής τηλεματικής στά σπίτια, συνεπάγεται τήν άγορά ένός μικρού ήλεκτρονικοϋ έγκεφάλου - πού σήμερα κοστίζει περίπου γαλλικά φράγκα - μέ έναλλάξιμες μνήμες, μέ δυνατότητα προγραμματισμού γιά άπλές πράξεις: υπολογισμοί κάθε είδους (κατανάλωση ένέργειας, οικογενειακός προϋπολογισμός, φόροι), ύπενθύμιση προθεσμιών, διαχείριση τού σπιτιού, παιχνίδια μέσα άπ' τήν όθόνη τής τηλεόρασης. Τά έξαγόμενα τού έγκεφάλου έμφανίζονται στήν όθόνη καί, συμπληρωματικά, σέ τυπωμένο χαρτί. Πρόσθετο δεξΐ χέρι μέ μικροϋπολογιστή πού έπιτρέπει ο' έναν όνόπηρο νό γράφει σχεδόν φυσιολογικό μέ τό όρθρωτό δόκτυλό του. Ή τρίτη καί πιό σύνθετη μορφή «οικιακής» τηλεματικής προϋποθέτει τήν άγορά ένός ήλεκτρονικοϋ τηλέτυπου: μέ τό όργανο αύτό δίνεται ή δυνατότητα νά έκτελεΐται «εις διπλοϋν» όποιαδήποτε έργασία γραμματείας, μετάφρασης, σύνταξης κειμένων, χωρίς νά χρειάζεται νά βγει κανείς άπό τό σπίτι του. Ή «μεταβίβαση» τού έργου γίνεται τηλεφωνικά - είτε πρόκειται γιά μιά έπιχείρηση πού άπέχει 500 μέτρα άπό τό σπίτι μας είτε πρόκειται γιά κάποια πού βρίσκεται σέ άλλη ήπειρο. Πρέπει νά άναφέρουμε ότι τά μεγάλα Πρακτορεία Τύπου δουλεύουν μόνο μέ αύτό τό μηχάνημα, πού δίνει τή δυνατότητα νά έξοικονομεΐται σημαντικός χρόνος όσον άφορά τήν έγγραφή τού μηνύματος, τή διόρθωση καί τή μεταβίβασή του. Άπό σήμερα ήδη, τό μηχάνημα αύτό κάνει περιττή τή χρήση πούών γραφείων - πού κοστίζουν άπό άποψη συντήρησης καί ένοικίου - καί τήν άπώλεια χρόνου γιά τή μεταφορά τού έργαζόμενου. Άπό οικονομική άποψη, τό Videotex σημαίνει διάθεση προϊόντων τής τεχνολογίας στό πλατύ άγοραστικό κοινό. Ή έμπορική αύτή έφαρμογή τής τηλεματικής έχει σάν άποτέλεσμα νά δημιουργεϊται μιά άγορά καί νά διατίθενται πιστώσεις γιά τήν άνάπτυξη πιό σύνθετων τεχνολογιών. Αύτό είναι καί τό ένδιαφέρον πού παρουσιάζουν τά συστήματα σάν τό Prestel ή τό Τ elestel. Στόν τομέα αύτό, ή άδυναμία τής Εύρώπης βρίσκεται στό ότι δέν διαθέτει τά στοιχεία βάσης τής τηλεματικής, τό «chip», ή κλειστό κύκλωμα, πού στήν ούσία είναι μονοπώλιο τής Ιαπωνίας καί των 'Ηνωμένων Πολιτειών. "Ενα άλλο πρόβλημα, είναι κατά πόσο είναι δημοκρατικό τό σύστημα Videotex. Κάπως άβασάνιστα γράφεται στόν Τύπο σχετικά μέ τό σύστημα αύτό, δτι είναι ή «δημοκρατία στήν πληροφόρηση», δτι άποτελεϊ ένα «άμφίδρομο σύστημα». Οί εύρωβουλευτές όμως, καί δικαιολογημένα, ρωτούν ποιος θά έλέγχει τις «εισόδους» καί τις «έξόδους» τών δεδομένων τών Τραπεζών πού τίθενται στή διάθεση τού κοινού. Ά ν είναι ιδιωτικός ό φορέας πού οργανώνει μιά Τράπεζα δεδομένων, τότε μπορεί νά έκμεταλλευθεϊ σάν στατιστικές ένδείξεις τις αιτήσεις πληροφόρησης τού κοινού, γιά νά προσανατολίσει τήν πληροφόρηση πού είναι προσπελάσιμη άπό τό πλατύ κοινό σέ συνάρτηση μέ τήν πολιτική του - ιδιαίτερα γιά τις άμφισβητούμενες επιλογές, όπως π.χ. ή πυρηνική ένέργεια. Άπό αύτή τήν άποψη, ύπάρχει σημαντική διαφορά στή συμπεριφορά ένός κράτους, όπως τού ιταλικού, όπου οί ιδιωτικοί ραδιοσταθμοί είναι τελείως έλεύθεροι καί χρηματοδοτούνται άπό τις έπιχειρήσεις, καί τού γαλλικού πού φροντίζει μέ κάθε τρόπο, στηριζόμενο καί στις δυνάμεις τής τάξης ένδεχόμενα, νά διατηρήσει τό μονοπώλιό του στις τηλεπικοινωνίες. Φαίνεται λοιπόν ότι ή τηλεματική δέν απαιτεί μόνο προσπάθειες στόν τεχνολογικό τομέα άλλά καί μιά πολιτική διαπαιδαγώγηση τού κράτους καί τών πολιτών. 389

34 Ή Τηλεματική αϋριο. Γενική Αποψη τού συστήματος Antiope. dnou ol προγραμματιστές τροφοδοτούν τούς ίπτολογιατές μέ τό στοιχεία τής ήμέρος (καιρός, χυκλοφοριακές ουνβήκες, τιμές τού χρηματιστηρίου κ.α.π.). Τό νά μιλάμε γιά τήν τηλεματική στό μέλλον, έστω καί κοντινό, αυτό είναι κάτι πού άπαιτεϊ φαντασία, άλλα όχι πολύ λυρισμό. Οί μελλοντικές έφαρμογές αυτής τής τε χνολογίας θά είναι ποικίλες, θά άλλάξουν τις συνθήκες τής ζωής μας καί θά μάς οδηγήσουν σ' ένα άλλο έπίπεδο άνάπτυξης, άνώτερο άλλά οχι κατ' άνάγκην καλύτερο - τά πάντα θά έξαρτηθοϋν άπό τό τι θά κάνουμε έμεΐς γιά νά είναι καλύτερο. Από καθαρά τεχνολογική άποψη, χωρίς νά κάνουμε αυθαίρετες γενικεύσεις, μπορούμε νά πούμε ότι ή τηλεματική βρίσκεται στό όριο μιάς νέας γενιάς: κλειστών κυκλωμάτων, μέ τά κυκλώματα ύψηλοϋ βαθμού ένσωμάτωσης: μια συσκευή λίγων χιλιοστών πού περιέχει έκατομμύρια στοιχείων μπορεί νά κάνει τή δουλειά ένός ηλεκτρονικού έγκέφαλου ή ένός τηλεφωνικού κέντρου τηλεπικοινωνιών, πού είναι πολύ πιό άποδοτικές άπό τό ράδιο ή τό καλώδιο δορυφόρων. Οσον άφορά τήν άπασχόληση, είναι πολύ νωρίς άκόμα γιά νά ύπολογίσουμε τις «μεταθέσεις» έργατών πού θά προκαλέσει ή τηλεματική. Λέμε άπλώς ότι θά μπορούσαν νά άντικατασταθεΐ άπό τά ρομπότ τό ένα τρίτο περίπου τών βιομηχανικών έργασιών- οί πιό έπικίνδυνες καί κουραστικές. Σημειώνουμε έπίσης ότι ή εισαγωγή τού «Telesensor» στή βιομηχανία, ένός ρομπότ, δηλαδή, πού έχει όραση καί αίσθηση, είναι ζήτημα λίγων ετών: χρησιμοποιείται ήδη στόν άμερικανικό στρατό, άλλά έξακολουθεί νά είναι στήν κατηγορία τών στρατιωτικών μυστικών (χρησιμοποιείται στόν έξοπλισμό ένός πυρηνικού πυραύλου). Μέ τήν αύτοματοποίηση, είναι πιθανό ότι ή Εύρώπη δέν θά έχει πια άνάγκη άπό ξένους 390 μετανάστες γιά νά άναπληρώσει τις έλλείψεις της σέ έργατικό δυναμικό, θά δημιουργηθοϋν άλλες άπασχολήσεις, συναφείς μέ τήν ήλεκτρονική βιομηχανία. "Ενα καλό παράδειγμα «μετατόπισης» τών άπασχολήσεων μπορούμε νά τό δούμε σήμερα στό έπίπεδο τής μετάφρασης: τό αύτοματοποιημένο σύστημα Eurotra, πού άρχισε νά λειτουργεί στά πλαίσια ένός προγράμματος τής Ευρωπαϊκής 'Επιτροπής, θά δίνει τή δυνατότητα νά μεταφράζονται αυτόματα κείμενα σέ 5 γλώσσες ταυτόχρονα - άπό τό 1984 καί μετά - μέ πολύ μεγαλύτερη ταχύτητα καί άρκετά μικρότερο κόστος Από τό 1984, είναι πιθανό γιά όρισμένους τύπους μετάφρασης, τουλάχιστον, νά μειωθεί ή άπασχόληση. Ταυτόχρονα όμως θά χρειάζονται περισσότεροι γιά τή θεώρηση τής αυτόματης μετάφρασης καί οί άπασχολήσεις πού θά δημιουργηθούν στόν τομέα αύτό ίσως είναι περισσότερες άπ αύτές πού θά έχουν καταργηθεί. Σ'ό, τι άφορά τή ζω ή στις πόλεις, στήν πόλη τής Λυών καθιερώθηκε πριν λίγο καιρό σέ μιά γειτονιά ή αύτόματη πληρωμή σέ όλα τά καταστήματα, μέ τήν κατάργηση χρήματος καί τών έπιταγών σά μέσων πληρωμής καί τή χρησιμοποίηση μιάς ηλεκτρονικής πιστωτικής κάρτας (ή άνάληψη γίνεται άπευθείας άπό τόν τραπεζικό λογαριασμό τού πελάτη). Στά αύτοκίνητα, ή τηλεματική θά ρυθμίζει ποιά θά είναι ή καταλληλότερη διαδρομή σέ συνάρτηση μέ τήν κυκλοφορία, τόν καιρό, τις άνάγκες τού έπιβάτη. Στά σπίτια, θά «διαχειρίζεται» τή θέρμανση, τόν καθαρισμό, τόν έξαερισμό, χωρίς ν' άναφερθοϋμε στις διάφορες οικιακές ασχολίες στις όποιες θά μπορούσε νά φανεί χρήσιμη. θά μπορούσαμε νά συνεχίσουμε τήν άπαρίθμηση των πιθανών έφαρμογών τής τηλεματικής, πού σίγουρα είναι ένα όργανο άπελευθέρωσης καί άνεσης γιά τήν κοινωνία τού 20οϋ αιώνα. Δέν πρέπει όμως νά ξεχνάμε τά προβλήματα καί τούς κινδύνους πού τή συνοδεύουν: κατά πόσο ή τηλεματική είναι προσαρμοσμένη στή σημερινή όργάνωση τών κοινωνιών μας; Δέν ύπάρχει κίνδυνος ή τ ε ράστια έξουσία πού παρέχει νά χρησιμοποιηθεί γι άλλους σκοπούς άπό κράτη καί επιχειρήσεις; σήμερα ή τηλεματική χρησιμοποιείται στις βιομηχανικές κοινωνίες - τι θά γίνει όμως μέ τόν Τρίτο Κόσμο; "Αν άπό τις βιομηχανικές χώρες λείψει ή πολιτική θέληση νά μεταφέρουν τήν πνευματική (έργοστάσια, καταναλωτικά άγαθά) στόν Τρίτο Κόσμο, τότε θά υπήρχε κίνδυνος νά δημιουργηθούν μέ τήν τηλεματική κόστες τόν 21ο αιώνα σέ ηπειρωτικό έπίπεδο. Κλείνοντας αύτό τό άφιέρωμα στήν τηλεματική, θά θέλαμε νά ξαναποϋμε κάτι πού είναι κλασικό πιό σήμερα: «ή τηλεματική είναι γιά τόν 20ό αιώνα ό,τι ήταν ή τυπογραφία γιά τό Μεσαίωνα». Απ' τό Περιοδικό ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ

35 ΤΙΜΗΘΗΚΑΝ 01 ΑΠΟΣΤΡΑΤΕΥΘΕΝΤΕΣ ΑΝΩΤΑΤΟΙ ΚΑΙ ΑΝΩΤΕΡΟΙ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΙ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΕΙδική έκδήλωση πρός τιμή των άποστρατευθέντων τελευταία άνώτατων και άνώτερων άξιωματικών τού Σώματος πραγματοποιήθηκε στίς 25 Μαΐου τό μεσημέρι στήν αίθουσα τελετών τοϋ 'Αρχηγείου Χωροφυλακής. Στήν έκδήλωση παραθρέθηκαν, δ α' ύπαρχηγδς τοϋ Σώματος υποστράτηγος κ. Αθανάσιος Παπαδημητρίου, ό 6' ύπαρχηγός ταξίαρχος κ. Εμμανουήλ Μπριλάκης, οί α' και γ' έπιθεωρητές ταξίαρχοι κ.κ. Γεώργιος Μαυρογιάννης - Πλέκας καί Γεώργιος Καζαμίας, ό διευθυντής τής Διευθύνσεως Αστυνομίας Προαστίων Πρωτευούσης ταξίαρχος κ. Σάββας Λιντζεράκος, ό βοηθός άναπληρωτή άρχηγοϋ ΥΠ.Ε.Α. ταξίαρχος κ. Νικόλαος Βασιλειάδης, έπιτελεΐς άξιωματικοί τοϋ Αρχηγείου, άντιπροσωπεία άνδρών καί γυναικών τοϋ Σώματος άπό Υπηρεσίες τής Αττικής καί πολιτικοί υπάλληλοι τοϋ Αρχηγείου. Άπό πλευράς άπόστρατων παραβρέθηκαν, οί ύποστράτηγοι κ.κ. Κων/νος Μπερούκας, Ιωάννης Παπακωνσταντίνου, Θεόδωρος Αποστόλου, Νικόλαος Γαρνέλης, Αριστομένης Γκρίτζαλης, Διονύσιος Άγγελόπουλος καί Ιωάννης Κουτούπης, οί ταξίαρχοι κ.κ. Κων/νος Παρασκευόπουλος, Ιωάννης Τσιούτσιας, Σπυρίδων Μαρκαντωνάτος, Άνδρέας Άνδριανόπουλος, Πέτρος Σορώτος, Γεώργιος Κανελλακόπουλος, Λεωνίδας Γιαννουράκος, Γεώργιος Μπάκος καί Κων/νος Τσεμπετζής καί οί συνταγματάρχες κ.κ. Μιλτιάδης Κοζάκης, Ιωάννης Ληξουριώτης καί Νικόλαος Βαρδάκης. Ή έκδήλωση άρχισε μέ όμιλία τοϋ α' ύπαρχηγοϋ ύποστράτηγου κ. Παπαδημητρίου, ό όποιος, είπε μεταξύ άλλων καί τά έξής: «...Αισθήματα άνάμικτα χαράς καί συγκινήσεως μέ διακατέχουν τή στιγμή αύτή ποϋ συγκεντρωθήκαμε γιά νά τιμήσουμε τούς 'Υποστρατήγους, Ταξιάρχους καί Άνωτέρους 'Αξιωματικούς τοϋ Σώματος, πού άπέρχονται άπό τήν ένεργό υπηρεσία. ' Η συγκίνησή μου είναι μεγάλη, γιατί σέ μένα έλαχε ή τιμή, έκπροσωπώντας τόν κ. Αρχηγό, νά τούς προπέμψω στό νέο στάδιο τοϋ ιδιωτικού βίου, στό όποιο έπανέρχονται μετά άπό λαμπρό δημόσιο βίο 35, οί περισσότεροι, έτών... «'Αγαπητοί άπερχόμενοι συνάδελφοι, ή σημερινή τελετή ποϋ γίνεται πρός τιμή σας άποτελεϊ χρέος γιά τό Σώμα, γιατί αύτό όφείλει νά τιμά τούς άνδρες του πού άποτελοϋντή ζωντανή του ιστορία καί οί όποιοι άφιέρωσαν όλόκληρη τή ζωή τους στήν ιδέα τής Χωροφυλακής ποϋ έκπροσωπεΐ τήν τάξη, τήν άσφάλεια καί τήν ειρήνη, χάρη των όποιων θυσίασαν πολλά προσωπικά τους συμφέροντα... Στήν ιδιωτική σας ζωή παραμείνατε κι έκεΐ μαχητές «πρώτης γραμμής», όπως καί στό Σώμα καί όχι άπόμαχοι. Διατηρήσατε τούς δεσμούς μέ τούς συναδέλφους στήν ένέργεια καί όπου χρειάζεται βοηθήστε τους. Ή πολύμορφη πείρα σας, άσφαλώς θά τούς είναι χρήσιμη, εύπρόσδεκτη, άλλά καί άπαραίτητη...». Στή συνέχεια, ό κ. ύπαρχηγός, προέπεμψε μέ εύχές τούς άπόστρατους στόν ιδιωτικό βίο τους καί άπένειμε στόν καθένα τό έμβλημα τοϋ Σώματος, πού συνοδευόταν άπό τιμητικό δίπλωμα, σέ άνάμνηση τής μακρόχρονης ύπηρεσίας καί τής πολύτιμης συμβολής τους στήν πρόοδό του. Μετά τήν άπονομή μίλησε έκ μέρους των άπόστρατων ό ϋποστράτηγος κ. Μπερούκας, ό όποιος έκτός τών άλλων είπε: «...Ή έκδήλωση αύτή άποτελεϊ γιά μάς μεγάλη τιμή καί άοφαλώς ένα σημαντικό σταθμό στή ζωή μας... Εργαστήκαμε σέ όλη τήν ύπηρεσιακή μας ζωή έχοντας γιά όδηγό τόν όρκο ποϋ κάναμε στήν Πατρίδα καί στή συνείδησή μας καί είχαμε τάξει σάν στόχο μας τή διασφάλιση τής ήρεμίας καί γαλήνης στόν 'Ελληνικό λαό... Τώρα ποϋ τερματίσαμε τή σταδιοδρομία μας κλείνομε εύλαβικά τό γόνυ μπροστά στίς σεπτές σκιές τών άθανάτων νεκρών συναδέλφων μας, θυμάτων τοϋ καθήκοντος στόν πόλεμο καί στήν ειρήνη καί ύποσχόμαστε ότι δέν θά άποκόψουμε τούς δεσμούς μ α ς 'μ έ τό Σώμα, καί ή άγάπη μας γιά τή Χωροφυλακή θά παραμείνει στά ίδια έπίπεδα καί μετά τήν άποστρατεία μας...». Μετά τό τέλος τής όμιλίας τοϋ ύποστράτηγου κ. Μπερούκα, δόθηκε δεξίωση πρός τιμή τών άποστρατευθέντων άνώτατων καί άνώτερων άξιωματικών. 391

36 Ν Α Ο Σ ΤΗΣ Α Γ ΙΑ Σ ΕΙΡΗΝΗΣ Εγκαινιάστηκε μέ έπιβλητικότητα, καί θρησκευτική κατάνυξη ό περικαλής Ιερ ό ς Ναός τής Προστάτιδος τού Σώματος Μεγαλομάρτυρος 'Αγίας Ειρήνης, πού κτίστηκε στή νοτιοανατολική πλευρά τοϋ περίβολου τής Σχολής 'Οπλιτών Χωροφυλακής Κρήτης, στό Ρέθυμνο. Η τελετή τών έγκαινίων άρχισε στις 30 Μαΐου τό βράδυ μέ τήν τέλεση τοϋ Μέγα έσπερινοϋ στον όποιο χοροστάτησε ό Σεβασμιώτατος μητροπολίτης Ρεθύμνης καί Αύλοποτάμου κ. Τίτος, συμπαραστατούμενος άπό τον προϊστάμενο τής θρησκευτικής 'Υπηρεσίας τής Χωροφυλακής πανοσ. άρχιμανδρίτη π. Ευσέβιο Πιστολή καί όλόκληρο τό ιερατείο τής Μητροπόλεως. Παρόντες στήν τελετή τοϋ έσπερινοϋ ήταν ό άρχηγός Χωροφυλακής άντιστράτηγος κ. Χρήστος Ρίζας, ό διοικητής τοϋ 44ου Συντάγματος Πεζικού ταξίαρχος κ. Κων/νος Κοκκινάκης, άνώτ^ροι καί κατώτεροι άξιωματικοί τοϋ Στρατού καί τής Χωροφυλακής, άντιπροσωπείες όπλιτών τοϋ Σώματος καί δοκίμων χωροφυλάκων, έκπρόσωποι τών τοπικών άρχών καί πλήθος πιστών. Την έπομένη τό πρωί τελέστηκε άρχιερατική λειτουργία χοροστατοϋντος τοϋ μητροπολίτη κ. Τίτου, τήν όποια παρακολούθησαν ό άρχηγός Χωροφυλακής άντιστράτηγος κ. Χρήστος Ρίζας, ό νομάρχης Ρεθύμνης κ. Πέτρος Κουφογιάννης, ό διοικητής τοϋ Πεδίου Βολής Κρήτης ϋποστράτηγος κ. Γεώργιος Πολύζος, οί ύποστράτηγοι Χωροφυλακής κ.κ. Εμμανουήλ Τζιρίτας καί Νικόλαος Γαρνέλης, ό άνώτερος διοικητής Χωροφυλακής Κρήτης ταξίαρχος κ. Εμμανουήλ Πριναράκης, ό διοικητής τής 5ης Μεραρχίας ταξίαρχος κ. Παρίσσης Σκόρδας, ό πλωτάρχης τοϋ Ναυστάθμου Κρήτης κ. Δημόπουλος, ό δήμαρχος Ρεθύμνου κ. _Δημήτριος_ Άρχοντίδης, έπικεφαλής τών μελών τοϋ δημοτικού συμβουλίου, έκπρόσωποι τών τοπικών δικαστικών άρχών, άντιπροσωπείες άνδρών τοϋ Στρατού, τής Χωροφυλακής, τοϋ Λιμενικού καί τοϋ Πυροσβεστικού Σώματος, άπόστρατοι άξιωματικοί όλων τών Οπλων των Ενόπλων Δυνάμεων καί τών Σωμάτων Ασφαλείας, μέλη τής Ένώσεως Άποστράτων Οπλιτών Χωροφυλακής Ρεθύμνης, έκπρόσωποι σωματείων καί οργανώσεων τής περιοχής καί έκατοντάδες πιστών άπ τό Ρέθυμνο καί τις γύρω περιοχές. Μετά τό τέλος τής θείας Λειτουργίας, ό διοικητής τής Σχολής 'Οπλιτών Χωροφυλακής Κρήτης συνταγματάρχης κ. Κων/νος Κωνσταντόπουλος, μέ όμιλία του, άναφέρθηκε στό ιστορικό τής άνεγέρσεως τοϋ Ναού, στή συμβολή, στήν άνέγερση, τοϋ Σώματος τής Χωροφυλακής, τής έρανικής έπιτροπής καί ιδιαίτερα τοϋ κ. Μαυρουδή κι άκόμη έξήρε τή συμβολή τοϋ ρεθυμνιώτικου λαού στήν άνέγερση καί ιδιαίτερα τήν άμέριστη συμπαράσταση τοϋ μητροπολίτη κ. Τίτου σ όλόκληρο τό διάστημα πού κτιζόταν ό Ναός, άλλά καί στις διαδικασίες πού προηγήθηκαν τής θεμελιώσεως. 392

37 Ι Ι Ο ΠΑΡ/Μ Α Σ.Ο.Χ. ΚΡΗΤΗΣ 'Ακολούθως μίλησε για λίγο ό Σεβασμιώτατος μητροπολίτης κ. Τίτος, ό όποιος άναφέρθηκε στή σημασία της άνεγέρσεως τού Ναού και άπένειμε έπαινο στοϋς αξιωματικούς καί όπλίτες τού Σώματος καί σ όλους όσοι συνέβαλαν στην άποπεράτωση των έργασιών της άνεγέρσεως, εκφράζοντας ταυτόχρονα την εύαρέσκειά του στόν εύσεβή λαό τού Ρεθύμνου για τήν πολύτιμη συμβολή του στήν όλοκλήρωση τού έργου, ώστε νά τεθεί σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα οέ λειτουργία. Τιμές κατά τήν άφιξη καί άποχώρηση των έπισήμων άπέδωσε διμοιρία δοκίμων χωροφυλάκων καί τμήμα τής Μουσικής τού Σώματος. Στή συνέχεια, ατό άλσύλλιο τής Σχολής δόθηκε δεξίωση πρός τιμή όλων όσοι παραβρέθηκαν στά έγκαίνια τού Ναού. Στή διάρκεια τής δεξιώσεως ό άρχηγός τού Σώματος άντιστράτηγος κ. Ριζάς έπέδωσε ατό Σεβασμιώτατο μητροπολίτη κ. Τίτο τό έμβλημα τού Σώματος καί εικόνα τής Αγίας Ειρήνης, σέ ένδειξη τιμής καί εύγνωμοσύνης γιά τις προσφερθεΐσες υπηρεσίες του στήν άνέγερση καί άποπεράτωοη τού θεάρεστου έργου. Σέ σύντομη ομιλία του, έξάλλου, κατά τήν άπονομή, άναφέρθηκε στήν προσωπικότητα τού ιεράρχη καί τήν πολύτιμη συμβολή του στήν όλοκλήρωση τού Ναού, καθώς έπίσης καί στή συμβολή τών ρεθυμνιωτών κατοίκων. Εύχαριστώντας, άκολούθως, ό σεβασμιώτατος είπε μεταξύ άλλων καί τά έξής: «... εύχομαι ή Αγία Ειρήνη νά προστατεύει πάντα τό Σώμα τής Χωροφυλακής καί ή Σημαία τής Ειρήνης, πού συμβολίζει ή Αγία, νά εύρίσκεται πάντα ψηλά σ όλο τον κόσμο, γιατί, όταν ή Σημαία τής Ειρήνης είναι ψηλά, ψηλά εύρίσκονται καί οί Σημαίες όλων τών κρατών...». Αμέσως μετά, ό διοικητής τής Σχολής προσέφερε στόν άρχηγό τού Σώματος φωτογραφία τής έκκλησίας πού έγκαινιάστηκε, σέ μεγένθυση, σάν ένθύμιο τής τελετής τών έγκαινίων της. Μετά τή δεξίωση, ό διοικητής τής Σχολής παρέθεσε γεύμα πρός τιμή τών παραβρεθέντων στά έγκαίνια έπισήμων, τό όποιο δόθηκε σέ κοσμικό κέντρο τής πόλεως. Στο γεύμα παρακάθησαν, άκόμη, οί άξιωματικοί καί άνθυπασπιστές τής Σχολής, άξιωματικοί τής έδρας τής Διοικήσεως Χωροφυλακής Ρεθύμνης, άντιπροσωπεία οπλιτών καί δοκίμων χωροφυλάκων τής Σχολής καί άλλοι. Ό άνεγερθεΐς Ιερ ός Ναός κτίστηκε οέ βυζαντινό ρυθμό, έχει έξαίρετο έξωτερικό διάκοσμο καί είναι έμπλουτισμένος μέ όλα τά άπαραίτητα γιά τή λειτουργία του άντικείμενα. Ό έξωτερικός χώρος του έχει διακοσμηθεί άνάλογα καί συνθέτει ένα λίαν εύπρεπές, σεμνό καί πολιτισμένο περιβάλλον. Σέ όλους τούς συντελεστές τού θαυμαστού αύτού έργου άξίζουν θερμά συγχαρητήρια. 393

38 ΔΙΚΑΣΤΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ αποκλεισμός - εξαίρεση - αποχή Τοϋ κ. Π. ΧΑΡΙΤΑΝΤΗ ά. Δικηγόρου Τό ερώτημα πού άπαοχόλησε τήν ποινική θεωρία καί επιστήμη ήχον ιό έξης: Ή ποινική δίκη, σάν αλληλουχία φάσεων καί σχέσεων εσωτερικά συνδεδεμένων καί διαλεκτικά εξαρτημένων, άλλα καί γενικά οί κανόνες ιού ποινικού δικονομικοϋ δικαίου οφείλουν νά είναι προσανατολισμένοι κατά κύριο λόγο στην προστασία τοϋ κοινωνικού συνόλου, ή τού άτόμου - κατηγορουμένου, διασφαλίζοντας έτσι μέ σειρά «προστατευτικών τύπων» τήν ορθότητα καί άντικειμενικότητα τής δικανικής κρίσης; Ή θεωρία άπαντά καταφατικά καί προκρίνει τή δεύτερη περίπτωση, θέτοντας σέ άξιολογικά ύπέρτερη θέση τήν προστασία τού άτόμου - κατηγορουμένου, έπιμένοντας συνακόλουθα καί στή διαμόρφωση θεσμικών πλαισίων πού θά έγγυώνται καί θά διασφαλίζουν τήν έκδοση άποφάσεως στήν in concreto περίπτωση, πού θά ικανοποιεί τήν κοινή περί δικαίου συνείδηση καί θά τονώνει τήν πίστη καί τήν έμπιστοσύνη τοϋ κοινωνικού συνόλου, γιά τήν όρθοκρισία, εύθύτητα καί άμεροληψία τών δικαστικών λειτουργών1. Βασικοί «προστατευτικοί τύποι» πού πραγματώνουν τά δσα προαναφέρθηκαν, είναι ό άποκλεισμός καί ή έξαίρεση τών δικαστικών προσώπων, όπως διαγράφονται καί ρυθμίζονται άπό τά άρθρα 14, 15 καί έπομ. Κ. Ποιν. Δ.2. Κατά τήν ορθότερη άποψη οί διατάξεις τών άρθρων 14 καί έπομ. Κ. Ποιν. Δ. δέν άποτελούν άπλώς ορισμένους προστατευτικούς τύπους, άλλά ιδιαίτερη καί ένιαία δικονομική άρχή, δηλ. τήν άρχή της άντικειμενικής, άμερολήπτου καί άπροσωπολήπτου κρίσεως όλων τών οργάνων πού συμμετέχουν στή διαμόρφωση καί εξέλιξη τής ποινικής δίκης3. Μέ τό νέο Κ. Ποιν. Δ. προσδόθηκε νέα μορφή γενικά στό θεσμό τής έξαιρέσεως τών δικαστών4. Ή σπουδαιότερη καινοτομία είναι ή διάκριση τών λόγων άνικανότητας τού δικαστή, γιά τήν έκτέλεση τών καθηκόντων του στή συγκεκριμένη δίκη (άρθρ. 14 Κ.Π.Δ.), άπό τούς λόγους έξαιρέσεως γιά τούς όποιους διαπραγματεύεται τό άρθρο 15 τοϋ Κ.Π.Δ Α Στήν πρώτη περίπτωση έχουμε αύτοδίκαια άνίκανο δικαστή6, άντίθετα στή δεύτερη έχουμε «δι-. καστή ύποπτο» σέ τρόπο ώστε άν οί λόγοι έξαιρέσεως δέν προταθοϋν έγκαιρα άπό τά δικαιούμενα πρόσωπα, καλύπτονται καί άποσθένυνται έκ τών ύστέρων, έτσι ώστε νά μή δημιουργεΐται λόγος άναιρέσεως7. Κατάτή διατύπωση τού νόμου (άρθρ. 14, έδ. 1, Κ. Ποιν. Δ.) τά πρόσωπα πού αποκλείονται άπό τήν άσκηση τών καθηκόντων τους, έφ' όσον συντρέχει στό πρόσωπό τους λόγος άποκλεισμοΰ άπό τούς περιοριστικά άναγραφόμενους8 (άρθρ. 14, έδ. 1, 2 καί 3, Κ. Ποιν. Δ.) ή λόγος έξαιρέσεως (άρθρο 15 Κ. Ποιν. Δ.) είναι, ό δικαστής πού πρόκειται νά δικάσει στό άκροατήριο ή στό συμβούλιο, ό είσαγγελεύς, ό γραμματεύς καί ό άνακριτής9. Ή προβληματική τής έργασίας αύτής κατατείνει στό νά διαπιστωθεί άν μέ τόν όρο άνακριτής ό νόμος συμπεριλαμβάνει καί τούς ύπό τοϋ είσαγγελέως πλημμελειοδικών έντελλομένους νά διενεργήσουν προκαταρκτική έξέταση ή προανάκριση γενικούς καί ειδικούς άνακριτικούς ύπαλλήλους (άρθρα 33 καί 34 Κ. Ποιν. Δ.)10. Τό θέμα αύτό ρυθμίζεται άπό τό άρθρο 25 τού Κ. Ποιν. Δ., άς μάς έπιτραπεΐ όμως νά τονίσουμε, ότι παρατηρούνται όρισμένες άσάφειες καί έπισημαίνεται άντίθεση μέ τό πνεύμα πού διέπει γενικά τό άρθρο 14 τού ίδιου Κώδικα. Γιά τό λόγο αύτό θά πρέπει νά γίνουν ορισμένες άπαραίτητες όντολογικά οριοθετήσεις, ώστε νά προκόψουν κατά άναγκαία λογική συνεπαγωγή οί άρμόζουσες δεοντολογικά θεωρητικές κατευθύνσεις. Κατά τό γράμμα τοϋ νόμου (άρθρ. 25, έδ. 1, Κ. Ποιν. Δ.) οί έπί τής προανακρίσεως υπάλληλοι άν συντρέχει στό πρόσωπό τους λόγος άποκλεισμοΰ ή έξαιρέσεως (άρθρα 14, 15), οφείλουν άνευ ύπαιτίου βραδύτητος (άμελητί) νά τό γνωστοποιήσουν στήν προίσταμένη τους άρχή, δηλ. στον εισαγγελέα τών πλημμελειοδικών, έξακολουθοϋν όμως τό έργο τους καί οί πράξεις τους παραμένουν έγκυρες μέχρις όχου άντικατασταθοϋν, έφ' όσον ό είσαγγελεύς έκρινε 11 ότι πράγματι ύφίσταται λόγος άποκλεισμοΰ ή έξαιρέσεως, ύπάρχει δέ συνάμα εύχέρεια άναπληρώσεώς τους. Από τή διατύπωση τοϋ νόμου συνάγεται ότι άντικατάσταση τού προανακριτικοΰ ύπαλλήλου χωρεΐ μόνον στήν περίπτωση πού ύπάρχει δυνατότητα άναπληρώσεώς έτσι άκόμη καί άν ό είσαγγελεύς ήθελε κρίνει ότι ένυπάρχει λόγος άποκλεισμοΰ ή έξαιρέσεως ό προανακριτικός ύπάλληλος συνεχίζει άκώλυτα τό έργο του, άν δέν είναι έφικτή ή άντικατάστασή του12. Συμπερασματικά καί μέ βάση τά έξής τρία δεδομένα: α) τής γενικής διατυπώσεως τού άρθρου 14, έδ. 1, τοϋ Κ. Ποιν. Δ., ότι «... έν τή αύτή ύποθέσει έργα άνακριτού», πού μπορούμε νά τήν έρμηνεύσουμε μέ έπιτρεπτή διασταλτική εύρύτητα καί νά συμπεριλάβουμε όλους γενικά τούς άνακριτικούς ύπαλλήλους, 6) Μέ τήν όχι έπιτρεπτή ύποβάθμιση πού φαίνεται νά γίνεται στό έργο τών γενικών καί ειδικών άνακριτικών ύπαλλήλων, έτσι ώστε οί πράξεις τους νά θεωρούνται έλάσσονος σημα- ΣΗΜΕΙΟΣΕΙΣ: 1. Ν. ΑΝΔΡΟΥΛΑΚΗ: θεμελιώδεις έννοιαι τής Ποινικής Δίκης I, Αθήνα, 1972, ο. 31, Κ. ΒΟΥΓΙΟΥΚΑ: Ποινικόν Δικονομικδν Δίκαιον I, θεα/νίκη, 1977, ο. 84, Κ. ΤΣΟΥΚΑΛΑ: Ερμηνεία Ποινικής Δικονομίας I Αθήνα, 1943, ο. 82 έπ. 2 I. ΖΑΓΚΑΡΟΛΑ: Σχόλιο στό ύπ άριθ. 196/1952 βούλευμα τοϋ Συμβουλίου Έφετών θεσ/νίκης στό Ποιν Χρον. Γ' (1953), οελ X. ΔΕΔΕ: Ποινική Δικονομία. Αθήνα, 1978s, σ. 68, 4 Η παλαιό Ποινική Δικονομία στό όρθρα δέν περιελάμβανε τό θεσμό τοϋ ΰποκλεισμοϋ τών δικαστών. 5. ΕΙσ. έκθ. Κ.Π.Δ., σελ. 7, καί Έκ. Γεν. ΕΙσ. Κ.Π.Δ., σελ. 26. Επίσης γιό βιβλιογραφική ένημέρωση μέ τόν ίσχύοντα Κ Ποιν. Δ. βλ. Π. ΚΑΙΣΑΡΗ Κώδιξ Ποινικής Δικονομίας I (ΰρθρ. 1-62), Αθήνα-Κομοτηνή, 1981, ο. 123 έπ., Α. Τ0ΥΣΗ:Κώδιξ Ποινικής Δικονομίας, Αθήνα , σ. 20 έπ.. X. ΔΕΔΕ: ό.π.σ. 68 έπ., X. ΚΟΝΣΤΑΝΤΑΡΑ: Ποινική Δικονομία II, Σάμος, I960, σ. 278 έπ., Σ. ΛΙΜΟΥΡΗ. Κώδιξ Ποινικής Δικονομίας, Αθήνα, 1974, σ, 36 έπ., I. 394 ΖΗΣΙΑΔΟΥ: Ποινική Δικονομία I, θεσ/νίκη σ 148 έπ. 6. IUDEX INHABILIS (αυτοδίκαια όνίκανος δικαστής^ Ή άπόφαση δέ τοϋ δικαστηρίου ή τοϋ δικαστικού συμβουλίου πού έκδόθηκε άπό τέτοιο δικαστή ύπόκειται πάντα σέ όναίρεση, λόγω κακής συνθέαεως τού δικαστηρίου ή τοϋ συμβουλίου (συνδυασμός τών άρθρων 14, 171, έδ. I (α), 484, έδ. I (α), καί 510, έδ. I (α), τοϋ Κ. Ποιν. Δ.). 7. Στή δεύτερη αύτή περίπτωση έχουμε IUDEX SUSPEC TU S (ύποπτο δικαστή). Βλ. καί ΕΙσ. έκθ. Κ. Ποιν. Δ., σ. 7, Έκ. Γεν. ΕΙσ. Κ. Ποιν. Δ, σ ΚΑΙΣΑΡΗΣ: δ.π, σ. 124, σημ. 5 (δ). 9. *. δέν δύνανται ν άσκήσωσιν έντή αύτή ποινική ύ οθέσει έργα άνακριτού», άρθρο 14, έδ. 1. Κ. Ποιν. Δ. 10. ΟΙ γενικοί όνακριτικοί ύπάλληλοι κατά τό άρθρον 33 Κ. Ποιν. Δ. (ώς άντικατεστάθη ύπό τοϋ άρθρ. 2 τοϋ Ν.Δ. 1160/1972) είναι: 1) οί πταισματοδίκες, 2) οί ειρηνοδίκες, 3) οί βαθμοφόροι τής Χωροφυλακής πού έχουν βαθμό τουλάχιστον ύπενωμοτάρχου, 4) οί άστυνομικοΐ ύπάλληλοι πού έχουν βαθμό τούλάχιστον ύπαρχιφύλακος. Στούς άνακριτικούς ύπαλλήλους προστίθεται καί ό Πρόεδρος καί ά Γραμματεϋς τής Κοινότητος (άρθρο 33, έδ. 2, Κ. Ποιν. Δ.), βλ. καί ΑΙτ. έκ. σχ. Κ. Ποιν. Δ. (1934), σ Οί προανακριτικοί υπάλληλοι τού άρθρου 33 έγκύρως διενεργούν προκαταρκτική έξέταση ή προανάκριση ύστερα άπό παραγγελία τοϋ είσαγγελέως. Ό προανακριτικός ύπάλληλος όφείλει νά συμορφώνεται καί νά έκτελεϊ μέ ταχύτητα τίς παραγγελίες τού Είσαγγελέως, διότι τελεί κάτω άπό τίς άμεσες διαταγές του, οέ δ,τι άφορά τήν προανάκριση (Βλ. ΣΙΦΝΑΙΟΣ, ό.π, σ. 54, σημ. 14, ΚΑΙΣΑΡΗΣ, ό.π ο 266, σημ. 6 (α). ΤΟΥΣΗΣ δ.π, σ. 45, σημ 7 8 ΛΙΜΟΥΡΗΣ, δ. π. σ. 66, ΜΠΟΥΡΟΠΟΥΛΟΣ, δ.π, σ. 52, 53). 01 ειδικοί όνακριτικοί ύπάλληλοι άν καί άνήκουν στή διοίκηση ένεργοϋν προανάκριση σύμφωνα μέ τίς διατάξεις ειδικών νόμων, ύπό τή διεύθυνση είσαγγελέως πλημμελειοδικών. Βλ. Κ ΚΟΛ- ΑΙΑ γνωμ. είο. Α.Π. ύπ άριθ. 27/1952 στά Ποιν Χρον. Β (1952), 456. ΜΠΟΥΡΟΠΟΥΛΟΣ, δ.π, σ 53 καί Αίτ. έκ. σχ. Κ. Ποιν. Δικ.. σ Ή αίτηση έξαιρέσεως δέν είσάγεται στό συμβούλιο ή στό δικαστήριο, όπως συμβαίνει γιά τά δικά-

39 σίας, ένώ τοϋτο πράγματι δέ συμβαίνει, οϋτε καί τό πνεύμα τού νομοθέτη συμπορεύεται καί εύνοεϊ την άποψη αύτή, άφοϋ τούς εμπιστεύεται σημαντικό καί δυσχερές τμήμα της ποινικής δίκης, καί γ) Μέ τήν άπολυτότητα τής προαναφερθείσης άρχής, πού άναφέρεται καί συμπεριλαμβάνει δλα τά όργανα πού συμμετέχουν στή διαμόρφωση καί έξέλιξη τής ποινικής δίκης καί πού ή παραμικρή παραβίασή της συνεπιφέρει άρση καί μείωση τής έμπιστοσύνης τού κοινωνικού συνόλου πρός τήν άμεροληψία, τήν άντικειμενικότητα καί τό άπροσωπόληπτο τής δικαστικής λειτουργίας στό σύνολό της, θά είχαμε νά παρατηρήσουμε τά έξής: 1. "Αν υπάρχει λόγος άποκλεισμοϋ (άρθρου 14 Κ. Ποιν. Δ.) τότε ό προανακριτικός υπάλληλος αύτοδίκαια καθίσταται άνίκανος πρός συνέχιση τού έργου του, οί πράξεις δέ πού διενεργήθηκαν άπ' αυτόν σέ καμιά περίπτωση δέν μπορούν νά θεωρηθούν έγκυρες, παραμένουν πάντοτε άκυρες. 2. Δεοντολογικά, άφοϋ θεωρούμε άτι οί προανακριτικοί ύπάλληλοι συμπεριλαμβάνονται στά πρόσωπα τού άρθρου 14, έδ. 1, Κ. Ποιν. Δ. καί μέ συνδυασμό των άρθρων 14, έδ. 1, 25, έδ. 1 καί 2, καί 19, έδ. 2, Κ. Ποιν. Δ. είναι άκυρες, σέ κάθε περίπτωση οί πράξεις οί θεωρούμενες ώς «άνεπίδεκτες άναβολής» λόγω τής αύξημένης σημαντικότητάς τους, άν ό έξαιρούμενος κυρυχθεΐ έξαιρετέος γιά λόγο πού συμπεριλαμβάνεται στό άρθρο 14 Κ. Ποιν. Δ. ώς λόγος άποκλεισμοϋ (άρθρο 19, έδ. 2, Κ. Ποιν. Δ.). 3. "Αν ύφίσταται ό γενικός λόγος «ύπόνοιαι μεροληψίας» έπειδή ό φόβος τής μεροληψίας γεννιέται στή συνείδηση τού αίτούντος διαδίκου καί έδράζεται σέ ύποκειμενικά κριτήρια, σχέσεις καί παραστάσεις ό προανακριτικός υπάλληλος γιά νά μήν παρακωλύεται ή πρόοδος τής ποινικής δίκης καί γιά νά μήν παραβιάζεται ή ούσιώδης δικονομική άρχή τής ταχείας άπονομής τής δικαιοσύνης, συνεχίζει τό έργο του καί οί πράξεις του θεωρούνται έγκυρες, σέ κάθε περίπτωση όμως άν ό είσαγγελεϋς θεωρήσει βάσιμη τήν αίτηση, ύποχρεοϋται νά άντικαταστήσει τόν προανακριτικό υπάλληλο. στικά πρόοωπα (άρθρο 25, έδ. 1 καί 2, σέ συνδυασμό μέ τό άρθρο 20, έδ. 1, 2 καί 3 Κ. Ποιν. Δ.) Βλ. καί ΛΙ ΜΟΥΡΗ, δ.π., σ. 52, «... Αρμόδιος νά άποφανθεΐ είναι μόνον ό είσαγγελεϋς, έκδίδοντας αιτιολογημένη διάταξη (άρθρ 138, έδ. 1 Κ. Ποιν. Δ.)», καθώς καί ΚΑΙΣΑΡΗ, δ.π., σ. 174, σημ Μέ τό έξ άντιδιαστολής έπιχείρημα ευθέως συνάγεται άτι: «Εάν οΐ προβαλλόμενοι λόγοι είναι βάσιμοι, υπάρχει δέ ό άναπληρώσων...» (άρθρο 25, έδ. 1, Κ. Ποιν. Δ.). Κατ αυτόν τόν τρόπο είναι δυνατόν νά όδηγηθοϋμε σέ άτοπα καί όδυνηρό άποτελέσματα π.χ. άς φανταστούμε βαθμοφόρο της Χωροφυλακής νά διενεργεί προανάκριση μέ κατηγορούμενη τήν κόρη του, διότι άν δέν είναι δυνατή ή άναπλήρωσή του. Μολονότι γνωστοποίησε τό λόγο άποκλειομοΰ στδν εισαγγελέα, θά συνεχίσει τήν προανάκριση μέχρι πέρατος. Τό συλλεγησόμενο δέ προανακριτικό υλικό θά άποτελέσει τό θεμέλιο έπΐ τού όποίου θά στηριχθεΐ ό είσαγγελεϋς γιά τις έπόμενες - σύμφωνα μέ τό άρθρο 245, έδ. I καί 2, Κ. Ποιν. Δ. - ένέργειές του. 13. ΖΗΣΙΑΔΗΣ. δ.π., σ. 164, σημ. 3. ΤΟΥΣΗΣ, δ.π., σ. 33, σημ. 3. ΜΠΟΥΡΟΠΟΥΛΟΣ, δ.π.. σ 43. ΝΕΑ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΝΩΣΕΩΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΩΝ Διαγωνισμός γιά τά μέλη τής Ι.Ρ.Α. Συγγραφή δοκιμίου μέ θέμα: «Ή Αστυνομία καί τ' άνθρώπινα δικαιώματα». Σύμφωνα μέ άπόφαση πού λήφθηκε κατά τό Διεθνές 'Εκτελεστικό Συνέδριο, τό 1980, ή Ι.Ρ.Α. προκηρύσει διαγωνισμό συγγραφής γιά δλα τά μέλη της μέ τούς άκόλουθους όρους: 1. Προκηρύσσεται διαγωνισμός συγγραφής, στόν όποιο μπορούν νά συμμετάσχουν δλα τά μέλη τής Ι.Ρ.Α. μέ θέμα: «Ή Αστυνομία καί τά άνθρώπινα δικαιώματα». 2. Κάθε δοκίμιο πρέπει νά είναι τό άνώτερο δέκα δακτυλογραφημένες σελίδες (μέ κανονικά διαστήματα). 3. Τό δοκίμιο μπορεί νά γραφεί στή Γαλλική, Αγγλική ή Γερμανική γλώσσα. 4. Τά δακτυλογραφημένα δοκίμια νά φθάσουν στή Γενική Γραμματεία σέ τετραπλοϋν πριν τήν 31 Ιανουάριου Ό συγγραφέας πρέπει νά έπισυνάψει μιά έπιστολή στήν όποία τό 'Εθνικό Τμήμα νά βεβαιώνει δτι είναι πράγματι μέλος τής Ι.Ρ.Α. 5. Τά δοκίμια θά κριθοΰν άπό τριμελή έπιτροπή πού θά όρίσει ό Διεθνής Πρόεδρος Ι.Ρ.Α. 6. Στούς συγγραφείς των τριών καλύτερων δοκιμίων θά άπονεμηθοϋν βραβεία. Ή άπονομή θά γίνει κατά τό 20ο Διεθνές Συνέδριο πού θά πραγματοποιηθεί τό 1982 στό Βισμπάντεν (Δυτ. Γερμανία). 7. Δέν θά δοθούν δικαιώματα συγγραφέως (βράβευση ή μή) σέ περίπτωση πού θά δημοσιευθοϋν σέ περιοδικό ή άλλο έντυπο έκδιδόμενο άπό τό Διεθνή Πρόεδρο ή άπό όποιοδήποτε έθνικό τμήμα Ι.Ρ.Α. 8. Ή Έπιτροπή έχει τό δικαίωμα νά μήν άπονείμει βραβείο έάν κρίνει δτι τά δοκίμια δέν έχουν τήν άπαιτούμενη άξια. ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ Υπενθυμίζεται σέ όσους έπιθυμούν νά έγγραφοϋν μέλη τής Ι.Ρ.Α., δτι στή σχετική αίτησή τους θά πρέπει άπαραίτητα νά άναφέρονται τά άκόλουθα στοιχεία: βαθμός, έπώνυμο, όνομα πατρός, Α.Γ.Μ.Σ.Χ., έτος καί τόπος γεννήσεως, δ/νση κατοικίας, τηλέφωνο, 'Υπηρεσία, καθώς καί πληροφορίες σχετικά μέ τις ξένες γλώσσες πού γνωρίζουν καί τό βαθμό γνώσεώς τους καί τέλος μέ τά ιδιαίτερα ένδιαφέροντά τους (χόμπυ). Στήν αίτηση αύτή θά πρέπει νά έπισυναφθοϋν καί δύο (2) πρόσφατες φωτογραφίες τύπου διαβατηρίου μέ πολιτική περιβολή. * Ιδρύθηκε πρόσφατα τό Πορτογαλικό Τμήμα τής Ι.Ρ.Α. Συγχαίρουμε θερμά τό νέο μέλος καί τό καλωσορίζουμε στήν μεγάλη οικογένεια τής Ένώσεως, εύχόμενοι έπιτυχία στό έργο του. * Τό ΜΟΤΟ - CLUB τής Ιταλικής πόλεως ΡΙΜΙΝΙ όργάνωσε τήν 2 καί 3 Μαΐου 1981 άγώνες μοτοσυκλέττας. "Ελαβαν μέρος ιδιώτες μέλη σωματείων μοτοσυκλετιστών, άλλά κυρίως άστυνομικοί μέλη τής Ι.Ρ.Α. άπό τις Εύρωπαίκές χώρες, πού πραγματοποίησαν στόν ίδιο χώρο καί τό Συνέδριό τους. 01 όδηγοί άγωνίστηκαν στόν τελικό: Τών 250 χλμ. τών 500 χλμ. καί σ' έκείνο τών άνω τών 500 χλμ. ΟΙ άγώνες έγιναν κατά τή διαδρομή άπό τό ΡΙΜΙΝΙ έως τή μικρή Δημοκρατία τού Αγίου Μαρίνου στήν πρωτεύουσα τής όποιας πραγματοποιήθηκαν καί οι βραβεύσεις τών Νικητών. 395

40 Ένας καινούργιος τρόπος επικοινωνίας παίρνει εδώ καί λίγα χρόνια όλο καί μεγαλύτερες διαστάσεις στη Χώρα μας. Είναι ή ασύρματη επικοινωνία τών αύτοκινητιστών πού έχουν έγκαταστήσει ατό αύτοκίνητό τους μια συσκευή C.B., όπως λέγεται καί, χρησιμοποιώντας τις διεθνώς άναγνωρισμένες συχνότητες πολιτών, επικοινωνούν μεταξύ τους. Η Ε.Χ. θέλοντας νά ενημερώσει το αναγνωστικό της κοινό καί κυρίως τό προσωπικό τού Σώματος για τό τι συμβαίνει καί τι ισχύει γύρω άπό το θέμα αύτό δημοσιεύει σύντομο καί πλήρες άρθρο τού Ανθυπασπιστή Χωροφυλακής κ. Δημητρίου Κάσσιου. ΕΙΣΑΓΩΓΗ - C.B. 1, ό C.B. - ό σταθμός πού καλεϊτό κέντρο, κανάλι προβεϊτε. - C.B. 1 βρίσκομαι στή διασταύρωση τών όδών... Ή συνομιλία αυτή τού C. Ber 1999 μέ τό κέντρο C.B. 1, είναι μιό συνηθισμένη περίπτωση έπικοινωνίας ένός σταθμού C.B. μέ τό κέντρο του. Ή έπικοινωνία αύτή στό θαυμαστό κόσμο τού C.B. συμβολίζει τήν άγάπη τού άνθρώπου γιά τόν άνθρωπο, άποβάλλει τό αίσθημα της μοναξιάς, δημιουργεί έντονη διάθεση γιά τήν παροχή βοήθειας καί κεντρίζει τό ένδιαφέρον γιά νέες γνωριμίες καί φιλίες. Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ TOY C. Β. Ο υπέροχος κόσμος τού C.B. καθημερινά μάς προκαλεΐ τήν προσοχή γιατί υπάρχει καί κινείται δίπλα μας. Μιά κεραία στερεωμένη σέ είδική βάση, στήν όροφή ή στό καπώ τού αυτοκίνητου, διαφορετική άπ τήν κλασική κεραία τού ραδιόφωνου, είναι ή κεραία μιας συσκευής C.B. καί ό όδηγός τού αύτοκίνητου είναι ένας C. Ber. C.B. (ΣΙ - Μπί) είναι τά άρχικά τών άγγλικών λέξεων CITIZEN S BAND (Ραδιοσυχνότητα πολιτών), δηλαδή ή περιοχή κυμάτων πού έπιτρέπεται νά λειτουργούν οί πομποδέκτες τών πολιτών. 396 Τό C.B. είναι ένα «χόμπυ» πού άποκτά συνέχεια περισσότερους φίλους. Είναι ένα μέσο έπικοινωνίας μεταξύ τών C. Bers καί βελτιώνει τήν κοινωνικότητα τών πολιτών οί όποιοι μέ τόν τρόπο αύτό τής έπικοινωνίας έρχονται σέ τακτική έπαφή μεταξύ τους. Ακόμα έξυπηρετεϊ σάν μέσο έπικοινωνίας σέ έκτακτες περιπτώσεις καί σάν σωτήριο μέσο σέ περιπτώσεις κινδύνου (τροχαίων άτυχημάτων, πυρκαϊών κ.λ.π.). 'Αλλά καί σέ περιπτώσεις σοβαρότερων κινδύνων, μεγάλων καταστροφών, θεομηνιών, μπορεί νά έξυπηρετησει σέ μεγάλο βαθμό όταν τά άλλα δίκτυα έπικοινωνίας ένδέχεται νά έχουν καταστραφεϊ. ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ TOY C.B. "Ολοι οί C. Bers ύπάγονται σέ συλλόγους πού λειτουργούν μέ διεθνείς κανονισμούς γιά νά μπορούν νά έπικοινωνοϋν όμαλά μεταξύ τους χωρίς νά έμποδίζουν τήν έπικοινωνία τών άλλων καί τό καταστατικό τους άναφέρεται στό σκοπό τής ίδρύσεως τών συλλόγων αυτών, πού είναι σέ γενικές γραμμές ό ίδιος γιά όλους. Ξεφυλλίζουμε τό καταστατικό τού Συλλόγου Ραδιοσυχνότητας πολιτών 'Ελλάδος (Σ.Ρ.Π.Ε.), πού είναι καί ό άρχαιότερος σύλλογος - CB στή χώρα μας. Σύμφωνα μέ τό άρθρο 2, σκοπός τού Σ.Ρ.Π.Ε. ε ίν α ι..., ή προβολή τής Ραδιοσυχνότητας τών πολιτών (CITIZENS BAND), δηλαδή τών 27 μεγακύκλων, «πρός διάδοσιν καί εύρείαν άνιδιοτελή χρησιμοποίησή αύτής ύπό τών πολιτών, γενικώς, δτ άσύρματον έπικοινωνίαν, μικρός έμβελείας, δι έγκαιρου είδοποιήσεως τών πολιτών καί τής Πολιτείας, ιδία έν περιπτώσει κοινού κινδύνου καί άνάγκης, 'Εθνικής άνάγκης (ώς π.χ. άμυνα τής χώρας, άεράμυνα), πλημμυρών, σεισμών, πυρκαϊών, πρώτων βοηθειών, έν περιπτώσει όδικών άτυχημάτων»,...κ.λ.π. Νά γιατί οί "Ελληνες C. Bers αισθάνονται ύπερήφανοι. Πηγαίνουν παντού καί προσφέρουν τις ύπηρεσίες τους. "Ετοιμοι νά τρέξουν, νά βοηθήσουν καί νά ειδοποιήσουν γιά ΰ,τι συμβεί. Η ΕΞΕΛΙΞΗ TOY C.B. Ή ιδέα τής χρησιμοποιήσεως τής ζώνης τών 27 μεγακύκλων άπό τούς πολίτες γεννήθηκε στήν 'Αμερική μετά άπό τήν έπιτυχημένη χρησιμοποίηση φορητών συσκευών (κατοπινά W ALKIE - TALKIE) γιά τις στρατιωτικές άνάγκες. Διαπιστώθηκε άμέσως ή χρησιμότητα τών συσκευών CB άπό τά οχήματα, στοϋς μεγάλους αύτοκινητόδρομους, μέ τις όποιες έπικοινωνούσαν οί αυτοκινητιστές, όχι μόνο μεταξύ τους άλλά καί μέ τήν άστυνομία καί έτσι άπόφευγαν «μποτιλιαρίσματα», «καραμπόλες» καί μείωναν τήν ταχύτητα όπου οί γενικές συνθήκες τό έπέβαλλαν. Ή μεγάλη χρησιμότητα τών CB έχει άποδειχθεΐ διεθνώς. Σέ διάφορες χώρες χρησιμοποιούνται άπό πολλά χρόνια. Στήν

41 Αμερική μάλιστα είναι τόσο διαδεδομένη ή χρήση τους ώστε οΐ έταιρεΐες αυτοκινήτων προσφέρουν τά μοντέλα τους μέ έγκαταστημένες συσκευές CB. Τό «χόμπυ», λοιπόν, των CB παρέχει μεγάλες διευκολύνσεις στους αυτοκινητιστές και σώζει ζωές. 'Επιτρέπει στους όδηγούς όχι μόνο νά ζητήσουν βοήθεια άν πάθουν κάποια βλάβη άλλά καί νά πάρουν πληροφορίες γιά τό ταξίδι τους (καιρικές συνθήκες, διακοπή συγκοινωνιών, κατάσταση όδοστρώματος). Τόν ταξιδευτή γιά τή Θεσσαλονίκη, θά τόν συντροφεύει σ όλόκληρο τό ταξίδι του τό κανάλι 11 καί ή ζεστή φωνή τού έκφωνητή τών κέντρων τής 'Αθήνας, Χαλκίδας, Λαμίας, Βόλου, Λάρισας, Κατερίνης κ.λ.π. Τό 'ίδιο θά συμβεΐ καί μέ τόν δδηγό πού θέλει νά ταξιδέψει σέ άλλο δδικό δίκτυο. Αλλά καί ή συνομιλία μέ έναν άγνωστο άνταποκριτή στήν έκπομπή του, φίλο CB, πού άκολουθεΐ ή προπορεύεται μέ τό αύτοκίνητό του είναι μιά εύχάριστη «νότα» στή κοπιαστική δδήγηση. "Οταν φτάσει γιά πρώτη φορά, σέ μιά μεγαλούπολη έκεί τό κέντρο θά τόν «δδηγήσει» στό σημείο πού προορίζεται. Τά κέντρα παρέχουν στους C. Bers χρήσιμες πληροφορίες γιά διανυκτερεύοντα βενζινάδικα, φαρμακεία, νοσοκομεία. ΟΙ αυτοκινητιστές, μέ μιά συσκευή άσυρμάτου, αύξάνουν τό βαθμό άσφαλείας στά ταξίδια τους. 'Επιτρέπεται άκόμα νά μεταδώσουν προσωπικά μηνύματα δπως, γιά παράδειγμα, νά ειδοποιηθεί τηλεφωνικά τό σπίτι τού όδηγοϋ δτι γιά κάποιο λόγο καθυστερεί στό δρόμο, ώστε νά μήν άνησυχοϋν οί οικείοι του. Μεγάλη Ικανοποίηση αισθάνεται ό C. Bers όταν προσφέρει βοήθεια στό συνάνθρωπό του ή όταν ειδοποιήσει έγκαιρα τις άρχές γιά τήν παρουσία κάποιου κακοποιού (κλέφτη, «τσαντάκια» κ.λ.π.) ή μεταδόσει ένα μήνυμα άπό ένα χωριό πού έχει διακοπεί ή τηλεφωνική έπικοινωνία άπό τά χιόνια... Ή χρησιμοποίηση τού CB στό έξωτερικό δέν περιορίζεται μόνο στά αύτοκίνητα. Καταπληκτική άπήχηση βρίσκει μεταξύ καί τών ιδιοκτητών μικρών σκαφών άναψυχής. Αλλά καί ή άκτοφυλακή χρησιμοποιεί τό κανάλι 9, τής συχνότητας τών πολιτών, γιά νά συμπαρίσταται σέ έρασιτέχνες ναυτικούς πού έκπέμπουν σήματα κινδύνου. Πολλές υπηρεσίες «συντονίζονται» μέ τά κανάλια τών πολιτών γιά νά παρέχουν τή συνδρομή τους. Διάφορες όμάδες διασώσεως μέ ειδικά έλικόπτερα έχουν συντονιστεί μέ τή ραδιοσυχνότητα τών πολιτών. "Ετσι μέ τήν άμεση έπικοινωνία άνάμεσα στόν τόπο τού άτυχήματος και τήν όμάδα διασώσεως, χωρίς τήν παρεμβολή τρίτων, έπιτυγχάνεται άποτελεσματικότερη έπέμβαση. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 'Έντονη είναι ή παρουσία τους στά καθημερινά γεγονότα τής ζωής. 'Αρκεί νά κάνεις λίγη ώρα «άκρόαση» στό κανάλι 11 ή νά ρίξεις μιά ματιά στις σελίδες τού ήμερολογίου συμβάντων τού Σ.Ρ.Π.Ε. 'Αναφορές γιά τροχαία άτυχήματα μέ σοβαρούς τραυματισμούς σέ μιά περιοχή χωρίς τηλέφωνο, γιά βλάβες σηματοδοτών μέ συνέπεια τήν κυκλοφοριακή συμφόρηση, γιά έναρξη πυρκαίών, γιά παγιδευμένα άτομα, γιά άτυχήματα. Τό άποτέλεσμα τών άναφορών αύτών ήταν νά έπιδιορθωθούν οί σηματοδότες καί νά άποφευχθοϋν άτυχήματα, νά ειδοποιηθεί ή Πυροσβεστική καί ν άποτραπεΐ ή έξάπλωση τής φωτιάς, νά ειδοποιηθούν τά περιπολικά αύτοκίνητα καί τά άσθενοφόρα καί νά σωθούν ζωές. 'Αλλά καί ή βοήθεια γιά τόν ίδιο τόν κάτοχο ραδιοτηλεφώνου είναι άμοιβαία σέ περίπτωση άνάγκης. "Ενα άπλό παράδειγμα είναι τό «κλατάρισμα» καί τής «ρεζέρβας» σ ένα άφιλόξενο δρόμο, σέ μιά έρημική τοποθεσία. Τό γεγονός αύτό ένώ γιά έναν άλλο όδηγό προκαλεΐ ταλαιπωρία καί - γιατί όχι - άνησυχία,- γιά έναν C. Ber δέν είναι καί τόσο μεγάλο «πρόβλημα». Μέ μιά κλήση κάποιος «φίλος Σί-Μπί» ή κάποιο κοντινό κέντρο θά τόν άκούσουν. Στήν κακοκαιρία τού φετινού χειμώνα μέ τις πρωτοφανείς χιονοπτώσεις στό λεκανοπέδιο Αττικής, τά C.B. έδωσαν πληροφορίες γιά άποκλεισμένους αύτοκινητιστές, καθησύχασαν τούς οικείους τους, βοήθησαν, έδωσαν τό παρόν τους. Ή δραστηριότητα αύτή όμως δέν περιορίζεται μόνο στά γεωγραφικά όρια τού νο- 397

42 μοϋ Αττικής. Όλοι οΐ "Ελληνες C. Bers έχουν νά παρουσιάσουν άνάλογη δραστηριότητα. Συγκινητική ή παρουσία τους στοϋς άποκλεισμένους άπό τά χιόνια αυτοκινητόδρομους, στά χιονοδρομικά κέντρα, σέ άπρόσιτες χαράδρες. Βοήθησαν, ειδοποίησαν, μετέφεραν συνανθρώπους. «"Ενα δραματικό S.O.S. έξέπεμψε άπό τό αυτοκίνητό του ένας κάτοικος τών Μ ε γάρων. Μέ τό «Σι - Μπί» πού έχει στό αυτοκίνητό του «έπιασε» τό «100» καί ζήτησε επειγόντως νοσοκομειακά καί γιατρούς Ή συνομιλία διακόπηκε καί άμέσως μετά ό όδηγός - άγνωστων στοιχείων - είπε ότι ό πατέρας του είναι νεκρός» ( Εφημερίδα 'Απογευματινή, ). Πρόκειται γιά τόν CB 1621 πού μέ ένδιάμεσο άλλους σταθμούς ζήτησε τή νύχτα τών σεισμών, μέσω τοϋ CB 1, βοήθεια. Ειδοποιήθηκε ή "Αμεση 'Επέμβαση Χωροφυλακής καί τά άσθενοφόρα. Μέσω C. Bers ειδοποιήθηκαν οί άρχές, στήν Αθήνα, γιά τήν κατάσταση πού δημιούργησε ό σεισμός στήν πόλη τών Μεγάρων, άφοϋ τά τηλέφωνα δέν λειτουργούσαν. Μέ τό /2/81 άπό έγγραφο τού Ελληνικού 'Οργανισμού Πραγματογνωμόνων καί τής Δ/νσεως Τεχν. Υπηρεσιών τού 'Οργανισμού Προλήψεως Ατυχημάτων προς τό Σ.Ρ.Π.Ε., έκφράζονται δημόσια τά θερμά συγχαρητήρια στό Σ.Ρ.Π.Ε. γιά τήν καταπληκτική δράση του κατά τή νύχτα τών σεισμών. Αναφέρουν στό έγγραφό τους: «Συγκεκριμένα ένώ άλα είχαν παραλύσει καί τό Κ.Α.Β. (166) καί τά περιπολικά (100 καί 109) άγωνίζονταν άπεγνωσμένα δείχνοντας τόν καλλίτερο έαυτό τους, ή μόνη επικοινωνία μέ τις πληγεϊσες περιοχές ήσαν οί σταθμοί C.B, Τό κέντρο C.B. - 1 έγκατελείφθη άπό τούς χειριστάς μόνο στις 05.15' τό πρωί, όταν μετά τό δεύτερο μεγάλο σεισμό έπεφταν στό κεφάλι τους οί σοβάδες καί τά μάρμαρα. ' Ο έλληνικός λαός πρέπει νά γνωρίζει ότι έκτός άπό τις "Ενοπλες Δυνάμεις καί τά Σώματα Ασφαλείας οί άξιοι Σι - μπίερς στέκονται πλάι του σέ κάθε δύσκολη στιγμή- -». Ό CB 951 έκπέμπει στό κανάλι 11 έπείγουσα κλήση βοήθειας. Τόν άκούει ό CB 1347 καί κάνει «relay» μέ τό CB - 1. "Ενα Ι.Χ. άνατρέπεται στό δρόμο "Αργους - Νεμέας. Υπάρχουν τραυματίες. Μέσα στήν άπελπισία καί τήν έρημιά ή παρουσία τοϋ CB 951, γιά νά ειδοποιηθεί περιπολικό τής Χωροφυλακής καί νά σωθούν ζωές. Ό Ε.Λ.Π.Α. 480 άναφέρει ότι στή γ έ φυρα Μεγάρων έχει άνατραπεϊ Ι.Χ. στό μέσο τής Ε.Ο. καί δημιουργεί σοβαρό μποτιλιάρισμα. Ειδοποιήθηκε τό «109» , ώρα 21.00'. Ό C.B 744 άναφέρει άτι τό ύπ άριθ...φορτηγό αυτοκίνητο πού πέρασε τά φανάρια μέ κόκκινο. χτύπησε μοτοποδήλατο, τραυμάτισε καί έγκατέλειψε άβοήθητο τόν όδηγό. Μέσω C.B. 1 ειδοποιείται ή "Αμεση Δράση. 398 ΑΔΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΣΥΣΚΕΥΗΣ ΑΣΥΡΜΑΤΟΥ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ C.B. (C.B. radiotelephones). Τήν άδεια λειτουργίας τού Σταθμού άσυρμάτου έκδίδει τό Υπουργείο Συγκοινωνιών. Βασική προϋπόθεση είναι ή έγγραφή σέ άναγνωρισμένο σύλλογο C.B. ό όποιος συγκεντρώνει καί υποβάλλει τά δικαιολογητικά πού άπαιτοϋνται στό Υπουργείο. Αύτά είναι: 1. Αίτηση πρός τό Σύλλογο C.B. 2. Αίτηση πρός τό Υπουργείο Συγκοινωνιών. 3. Πιστοποιητικό Είσαγγελικής Αρχής (Περί μή διώξεως). 4. Απόσπασμα Ποινικού Μητρώου. 5. Τρεις φωτογραφίες. 6. "Εντυπο δελτίο άτομικών στοιχείων. 7. Παράβολο 500 δραχμών. 8. 'Υπεύθυνη δήλωση χειριστοΰ. 9. Δελτίο άτομικών στοιχείων χειριστοΰ. 10. Υπεύθυνη δήλωση «περί άτομικής εύθύνης τοϋ δηλοϋντος» καί 11. Τιμολόγιο άγοράς μηχανήματος στό όποιο θά άναφέρεται ό κατασκευαστής, ό τύπος, ό άριθμός πλαισίου, ή ισχύς τοϋ μηχανήματος (μέχρι 5 wats) καί ό άριθμός άδειας κατοχής καί έμπορίας τοϋ έμπόρου ή εισαγωγέα. Τά έντυπα μέ αϋξοντα άριθμό 1,2,6,8 καί 9 χορηγούνται άπ τούς συλλόγους οί όποιοι δίνουν καί πληροφορίες γιά τή σωστή συμπλήρωσή τους. ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΣΥΣΚΕΥΩΝ ΑΣΥΡΜΑΤΟΥ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ C.B. Τά ραδιοδίκτυα C.B άποτελοΰνται άπό τό Σταθμό Βάσεως καί τούς κινητούς σταθμούς (MOBILE). Ή συχνότητα (ΚΗΖ.) έκπομπής τών συσκευών C.B είναι άπό μέχρι χιλιόκυκλους. Ή συχνότητα αύτή τών 27 μεγακύκλων έχει διατεθεί, σύμφωνα μέ τό Διεθνή Κανονισμό Ραδιοεπικοινωνιών, γιά τήν εξυπηρέτηση τών πολιτών. Ή ισχύς πού χρησιμοποιεί ό C.B er είναι μέχρι 5 watts (χωρίς διαμόρφωση). ΟΙ συσκευές C.B. προορίζονται μόνο γιά κινητή λειτουργία σέ όχήματα, σταθερά τοποθετημένες. Δέν πρέπει νά παρενοχλοϋν άλλες τηλεπικοινωνιακές έγκαταστάσεις. Σέ περιπτώσεις παρενοχλήσεως ύποχρεοϋται ό κάτοχος νά λάβει όλα τά άπαραίτητα μέτρα γιά νά σταματήσει ή παρενόχληση. Απαγορεύεται ή προσαρμογή ένισχυτικών διατάξεων γιά νά αύξηθεί ή έκπεμπόμενη ισχύς καί κάθε άλλη τροποποίηση τών άρχικών τεχνικών χαρακτηριστικών. Μέ τήν 5667/ άπόφαση τής Γενικής Δ/νσεως Τηλεπικοινωνιών τού Υπουργείου Συγκοινωνιών (ΦΕΚ 496, τ.β ') καθορίστηκαν οί όροι λειτουργίας καί οί ύποχρεώσεις τών κατόχων συσκευών άσυρμάτου. Μέ τήν άπόφαση αύτή, ή λειτοοργία τής συσκευής έπιτρέπεται σέ όλη τήν έπικράτεια μέ έξαίρεση τις παραμεθόριες περιοχές καί αύτές πού βρίσκονται κοντά σέ στρατιωτικές έγκαταστάσεις. Τά έπιτρεπόμενα κανάλια πού μπορούν νά χρησιμοποιούν σήμερα οί C. Bers καί οί άντίστοιχες συχνότητες, είναι τά κατωτέρω: Κανάλι Συχνότητα (Κ.Η.Ζ.) & Άπό_ τά κανάλια αύτά τό (11) χρησιμοποιείτε άπό τά μέλη τών Συλλόγων γιά έπικοινωνία μέ τούς σταθμούς καί τό (15) γιά τήν παροχή όδικής βοήθειας. Γίνεται προσπάθεια άπό τούς συλλόγους νά τούς παραχωρηθεί ή λειτουργία περισσότερων καναλιών στις συσκευές τους, οι όποιες δέν πρέπει νά διαθέτουν περισσότερα άπό (40) κανάλια. Τίς ύποχρεώσεις, πού περιλαμβάνει ή άνωτέρω άπόφαση, τίς έχουν ένστερνιστεΐ όλοι οί "Ελληνες C. Bers καί τίς τηρούν, συμμορφούμενοι μέ τούς διεθνείς κανονισμούς πού διέπουν τούς C. Bers όλου τοϋ κόσμου. ΟΙ ύποχρεώσεις τους αύτές, ή συνεργασία τους μέ τις κρατικές ύπηρεσίες καί ή κοινωνική τους προσφορά γενικότερα περιλαμβάνονται συνοπτικά στά άρθρα42 καί 44 τού κανονισμού έσωτερικής όργανώσεως καί λειτουργίας τού Σ.Ρ.Π.Ε. Τά άντιγράφουμε όπως έχουν: «"Αρθρο 42. Ή άρνηση παροχής βοηθείας σταθμού M O BILE έφ 1 όσον οΰτος έχει έλθη εις έπαφήν μετά τού C.B. 1 (Κέντρου) και δύναται άποδεδειγμένως νά συμβάλη είς τήν παροχήν βοηθείας... άποτελεΐ παράπτωμα τοϋ όποιου έπιλαμβάνεται τό πειθαρχικό Συμβούλιο... "Αρθρο 44. Είς τάς περιπτώσεις παροχής βοηθείας υπό τών σταθμών M OBILE καί έφ όσον παρίστανται είς τόν τόπο τοϋ άτυχήματος ή τής συμφοράς κρατικοί ύπηρεσίαι (άστυνομία, πυροσβεστική, άσθενοφόρα, στρατιωτικοί μονάδες), τότε ή προσφερομένη ύπό τών σταθμών βοήθεια θά πραγματοποιείται κατά διακριτικόν τρόπον καί ούχί έπιδεικτικώς, πάντοτε τή έγκρίσει τοϋ προϊσταμέ-

43 νου τής παρευρισκομένης κρατικής υπηρεσίας.. Απαγορεύεται ή χρήση τού σταθμού γιά συζητήσεις μέ πολιτικά καί θρησκευτικά θέματα καί ή μετάδοση, άπό τό σταθμό, άσμάτων, ειδήσεων κ.λ.π. Πολλές, πράγματι, οι άπαγορευτικές διατάξεις γιά τούς C. Bers άλλά όλα αύτά τά μέτρα θεσπίστηκαν γιά τήν καλύτερη καί όμαλότερη έπικοινωνία δλων τών σταθμών άσυρμάτου. ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΠΟΥ ΙΣΧΥΕΙ ΓΙΑ ΤΑ C.B. Ό Σταθμός άσυρμάτου C.B. θεωρείται ειδικό ραδιοδίκτυο καί γιά τήν έγκατάσταση, έκμετάλλευση, χειρισμό καί υποχρεώσεις τού χειριστοΰ, Ισχύουν οΐ διατάξεις τού Ν.Δ. 1244/72, τού Ν. 652/77, τού Ν.Δ. 165/73, τού Π.Δ. 271/76 καί τού Ν.Δ. 1434/42. Παραθέτουμε κατωτέρω άναλυτικότερα, άποσπάσματα άπό τις σπουδαιότερες διατάξεις τών άρθρων τής νομοθεσίας πού Ισχύει, τις όποιες όλοι oi C. Bers άλλά καί όσοι θέλουν νά άποκτήσουν ραδιοτηλέφωνο, πρέπει νά έχουν συνέχεια ύπ' όψη τους καί νά τις τηρούν. Α) Ν.Δ. 1244/72 (Φ.Ε.Κ. 181, τ.α') «Περί λειτουργίας έρασιτεχνικών καί πειραματικών Σταθμών Ασυρμάτου»: Αρθρο 1 (παρ. 3): «Ειδικά ραδιοδίκτυα θεωρούνται τά δίκτυα ραδιοτηλεφωνιώ ν ή ραδιοτηλεγραφικών σταθμών, άνηκόντων εις τήν κατηγορίαν τής κινητής ύπηρεσίας ξηρός, θαλάσσης ή άέρος, ήτοι τής έξυπηρετούσης τήν έπικοινωνίαν μεταξύ κινητών σταθμών ξηρός, θαλάσσης ή άέρος ή τήν μεταξύ τούτων καί σταθμών Βάσεως, καί σκοπούντων...». "Αρθρο 3 (παρ. 1) : «Α1 ΰδειαι έγκαταστάσεως καί λειτουργίας έρασιτεχνικών σταθμών άσυρμάτου χορηγούνται μόνον εις "Ελληνας υπηκόους, άνεπιλήπτου ήθους καί διαγωγής...». Μέ τό όρθρο 1 τού Ν. 652/77 ή παράγραφος αυτή συμπληρώνεται ώς έξής: «ό εις Ον χορηγείται ή άδεια δέον άπαραιτήτως νά είναι μέλος ραδιοερασιτεχνικοϋ συλλόγου, άνήκοντος εις πρωτοβάθμιον ραδιοερασιτεχνών ένωσιν διεθνώς άνεγνωρισμένην (μέλους τής IN TERN ATIO NAL AM ATEUR PADIO UNION - IARU)», ή εις περίπτωσιν μή ύπάρξεως πρωτοβαθμίου ένώσεως, οίουδήποτε ραδιοερασιτεχνικοϋ συλλόγου ή σωματείου διεθνώς άνεγνωρισμένου...». Αρθρο 8. «Αί άδειαι λειτουργίας ειδικών ραδιοδικτύων χορηγούνται ύπό τού 'Υπουργείου Ναυτιλίας, Μεταφορών καί Επικοινωνιών, μετά γνώμην τών άρμοδίων Υπηρεσιών τών 'Υπουργείων Εθνικής Άμύνης καί Δημοσίας Τάξεως εις Δημοσίας Υπηρεσίας... καί Ιδιωτικός έπιχειρήσεις... Ωσαύτως... καί εις φυσικά πρόσωπα, κρινόμενα κατάλληλα...». "Αρθρο 9 (παρ. 3): «Αί άδειαι λειτουργίας ειδικών ραδιοδικτύων ισχύουν έπί μίαν 3ετίαν άπό τής έκδόσεώς των, δυνάμεναι νά άνανεωθούν τή αιτήσει τών ένδιαφερομένων». (παρ. 9): «'Άπαντα τά λειτουργοϋντα ειδικά ραδιοδίκτυα τελούν ύπό τόν έλεγχο τού Ο.Τ.Ε...». (παρ. 10): «Διά τήν λειτουργίαν τών ειδικών ραδιοδικτύων καταβάλλονται εις τόν Ο.Τ.Ε. τέλη λειτουργίας...». "Αρθρο 10. Ποινικοί κυρώσεις. (Τό άρθρο αύτό τροποποιήθηκε μέ τό Ν 652/77). Β) Νόμος 652/77 (Φ.Ε.Κ. 210, τ.α') «Περί τροποποιήσεως καί καταργήσεως διατάξεων τινων τού Ν.Δ. 1244/72»: "Αρθρο 2. Ή παρ. (1) τού άρθρου (10) τού Ν.Δ. 1244/72 άντικαθίσταται ώς άκολούθως: «1. Ό κατέχων, έγκαθιστών ή χρησιμοποιών οίασδήποτε κατηγορίας καί έπί ο'ιασδήποτε συχνότητος λειτουργίας ραδιοσταθμό άνευ άδειας, τιμωρείται διά φυλακίσεως τουλάχιστον ένός έτους καί διά χρηματικής ποινής άπό διακοσίων χιλιάδων μέχρι πεντακοσίων χιλιάδων δραχμών, έάν ή πράξις δέν τιμωρείται βαρύτερον κατ' άλλην διάταξιν. Διά τών αύτών ποινών τιμωρούνται καί όσοι άναθέτουν τήν μετάδοσιν διαφημίσεων, μουσικής καί άνακοινώσεων οίουδήποτε περιεχομένου εις κατόχους παρανόμων ραδιοσταθμών. Ή τέλεσις τής πράξεως έν καιρώ πολέμου...». Γ) Ν.Δ. 165/73 (Φ.Ε.Κ. 228, τ.α') «Περί οργανισμού τηλεπικοινωνιών τής Ελλάδος». Δ) Π.Δ. 271/76 (Φ.Ε.Κ. 102, τ.α') «Περί λειτουργίας έρασιτεχνικών καί πειραματικών σταθμών άσυρμάτου, ειδικών ραδιοδικτύων ώς καί όργανώσεως Υπηρεσίας Ελέγχου Ραδιοεκπομπών»: (Τό Διάταγμα αυτό έξεδόθη βάσει τών διατάξεων τού Ν. 1244/72). "Αρθρο 1 (παρ. γ) άδειαι λειτουργίας ειδικών ραδιοδικτύων, Β' κατηγορίας, Α' κατηγορίας. "Αρθρο 6. «Κανονιστικοί καί τεχνικοί διατάξεις λειτουργίας τών έρασιτεχνικών σταθμών». (παρ. 1ια). «Συνιστάται ή χρήσις ένιαίου φωνητικού άλφαβήτσυ συμφώνως πράς τόν διεθνή κανονισμό ραδιοεπικοινωνιών διά τόν καθορισμό τών χαρακτηριστικών κλήσεως συντμήσεων ή λέξεων φωνητικώς ώς έξής: A = (ALFA - ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ) Β = (BR AVO ) - ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ) Γ = (ΓΕΩΡΓΙΟΣ) C = (C HARLIE ) Δ = ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ D = (D E LTA ) Ε = (ECHO - ΕΛΕΝΗ) Φ = (ΦΩΤΙΟΣ) F = (F O X T R O T ) G = (G O LF) Ζ = (ΖΗΝΟΒΙΑ) Η = (H O TEL - ΗΡΑΚΛΗΣ) 0 = (ΘΕΟΔΩΡΟΣ) 1 = (IN DIA - ΙΩΑΝΝΗΣ) J = (JU L IE TT) Κ = (K ILO - ΚΩΝ/ΝΟΣ) L - Λ = (LIM A - ΛΕΩΝΙΔΑΣ) Μ = (M IKE - ΜΕΝΕΛΑΟΣ) Ν = (N O B E M B E R - ΝΙΚΟΛΑΟΣ) Ξ = (ΞΕΝΟΦΩΝ) Ο = (O SCAR - ΟΔΥΣΣΕΥΣ) Ρ - Π = (P A P A - ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ) Q = (Q U E B E C ) R - Π = (R O M EO - ΡΩΞΑΝΗ) S - Σ = (S IE R R A -ΣΩΤΗΡΙΟΣ) Τ = (TAN G O - ΤΙΜΟΛΕΩΝ) U = (U N IFO R M ) V = (V IC TO R ) W = (W H ISKEY ) X = (X - R AY - ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ) Y = (YAN KEE - ΥΨΗΛΑΝΤΗΣ) Ψ = (ΨΑΛΤΗΣ) Ω = (ΩΜΕΓΑ) Ζ = (ZU LU). "Αρθρο 17. "Αδεια έγκαταστάσεως καί λειτουργίας ειδικών ραδιοδικτύων. "Αρθρο 18. (Κανονιστικοί καί τεχνικοί διατάξεις έγκαταστάσεως καί λειτουργίας τών ειδικών ραδιοδικτύων)». Ε) Ν.Δ. 1434/42 (Φ.Ε.Κ. 154, τ.α') «Περί κυρώσεως τής άπό 26 Ιανουάριου 1942 ύπογραφείσης συμβάσεως μεταξύ τού Ελληνικού κράτους καί τής έν Άθή- ναις έδρευούσης Ανωνύμου Ελληνικής Ραδιοφωνικής έταιρείας». Περιλαμβάνει τά θέματα: «Εισαγωγές, έγκαταστάσεις καί έκμετάλλευση Σταθμών Ασυρμάτου». ΣΤ) Σχετική άκόμα είναι ή ύπ άριθ / άπόφαση 'Υπουργού Συγκοινωνιών (Φ.Ε.Κ. 1285, τ. Β ) «Περί λειτουργίας συσκευών άσυρμάτου ζώνης συχνότητος πολιτών στις παραμεθόριες περιοχές». Σημείωση: όπου ό Νόμος άναφέρει τό Υπουργείο Ναυτιλίας, Μεταφορών καί Επικοινωνιών διαβάζουμε «Υπουργείο Συγκοινωνιών». ΣΥΛΛΟΓΟΙ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΝΟΜΟΥ ΑΤΤΙΚΗΣ 1. ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΡΑΔΙΟΣΥΧΝΟΤΗΤΟΣ ΠΟΛΙ ΤΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (Σ.Ρ.Π.Ε.) C.B. CLUB OF G REECE Διεύθυνση: Θησέως 67 Καλλιθέα, τηλέφωνο

44 Διακριτικό κλήσεως στάθμου 6άσεως (Κέντρου): C.B ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΡΑΔΙΟΣΥΧΝΟΤΗΤΟΣ ΠΟΛΙ ΤΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ «ΠΑΡΘΕΝΩΝ». Διεύθυνση: Χαλκοκονδύλη 30 'Αθήνα, τηλέφ Διακριτικό κλήσεως σταθμού βάσεως: CB ΡΑ - 1 (PAPA - ALFA). 3. ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΡΑΔΙΟΣΥΧΝΟΤΗΤΟΣ ΠΟΛΙ ΤΩΝ «ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ». Διεύθυνση: Δελβίνου 49 Κυψέλη, τηλέφωνο Διακριτικό κλήσεως σταθμού βάσεως: CB ΑΚ - 1 (ALFA - KILO). 4. ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΛ.Π.Α. Είναι μιά νέα ύπηρεσία τής ΕΛΠΑ γιά τήν εξυπηρέτηση των συνδρομητών της (όδική βοήθεια) μέσω τού δικτύου ραδιοτηλεφώνων C.B. Διεύθυνση: Μεσογείων 2 'Αθήνα, τηλεφ Διακριτικό κλήσεως σταθμού βάσεως: CB LP (LIMA - PAPA). ΣΥΛΛΟΓΟΙ ΣΤΗΝ ΥΠΟΛΟΙΠΗ ΕΛΛΑΔΑ I. Ό Σύλλογος Ραδιοσυχνότητος πολιτών Ελλάδος και ή ΕΛΠΑ έχουν ιδρύσει παραρτήματα, έχουν «καλύψει» δηλαδή τό μεγαλύτερο μέρος τής χώρας μέ σταθμούς βάσεως. α. Παραρτήματα τού Σ.Ρ.Π.Ε. ύπάρχουν στις πόλεις: 'Αγρίνιο, 'Αλεξανδρούπολη. Αράχωβα, "Αργος, 'Αργοστόλι, "Αρτα, Βέροια, Βόλο, Δράμα, 'Ηράκλειο Κρήτης, Θεσσαλονίκη, Ιωάννινα, Καλαμάτα, Καρδίτσα, Κέρκυρα, Κοζάνη, Κομοτηνή, Κόρινθο, Καβάλα, Καστοριά, Κατερίνη, Λαμία, Λάρισα, Μυτιλήνη, Νεάπολη-Κρήτης, =άνθη, Πάτρα, Πρέβεζα, Πύργο, Ρέθυμνο, Ρόδο, Σάμο, Σέρρες, Σπάρτη, Σύρο, Τρίκαλα, Τρίπολη, Χανιά και Χίο. β. Παραρτήματα τής ΕΛΠΑ ύπάρχουν στις πόλεις: 'Αγρίνιο, Βόλο, Ηράκλειο - Κρήτης, Θεσσαλονίκη, 'Ιωάννινα, Καβάλα, Καλαμάτα, Λαμία, Λάρισα, Πάτρα καί Χανιά. II. Σύλλογος Ραδιοεπικοινωνίας Πολιτών 'Ελλάδος «Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ». Διεύθυνση: 'Αγίου Δημητρίου 66, Θεσσαλονίκη, τηλεφ Διακριτικό κλήσεως κέντρου CB A 1. Στή Φλώρινα ύπάρχει παράρτημα τού Συλλόγου «Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ» ό «Σύλλογος Ραδιοεπικοινωνίας πολιτών 'Ελλάδος - Καπετάν Πύρζας». III. Στή Χαλκίδα ύπάρχει αύτοκέφαλος σύλλογος. IV. Τά παραρτήματα τού Σ.Ε.Ρ.Π.Ε. στις πόλεις Λαμίας, Σάμου και Θεσσαλονίκης έγιναν αύτοκέφαλοι σύλλογοι. 400 Καί άλλα παραρτήματα πρόκειται νά άκολουθήσουν τή μεταβολή αύτή δπως ή Πάτρα, ό Βόλος, τό 'Ηράκλειο-Κρήτης κ.λ.π. V. Συνεστήθη «ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΟΜΟ ΣΠΟΝΔΙΑ ΡΑΔΙΟΣΥΧΝΟΤΗΤΟΣ ΠΟΛΙΤΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ» πού έγκρίθηκε άπ' τό Πρωτοδικείο Άθτνών μέ τή 2791 / άπόφασή του. Τήν όμοσπονδία αύτή άπαρτίζουν ό Σ.Ρ.Π.Ε. καί οί σύλλογοι Θεσσαλονίκης, Σάμου, Λαμίας και Εύβοιας. Εύχή τής όμοσπονδίας είναι νά ένταχθοΰν σέ αύτή όλοι οί σύλλογοι γιά καλύτερη επίλυση τών προβλημάτων πού άπασχολοϋν όλους τούς "Ελληνες C. Bers. Αύτός ήταν και ό λόγος τής συστάσεώς της, τό άποτέλεσμα δηλαδή τής προσπάθειας γιά μιά καλύτερη έξυπηρέτηση όλων τών κινητών Σταθμών λόγω τών προβλημάτων πού παρουσιάζονται στις μεταξύ τους έπικοινωνίες άλλά καί τις επικοινωνίες μέ τά κέντρα γενικότερα όπως ή έκπομπή όλων τών κέντρων στό ίδιο κανάλι (11), ή παροχή μόνο 15 καναλιών γιά νά χρησιμοποιούν οί Σί - Μπίερς κ.λ.π. (Τά άνωτέρω στοιχεία έλήφθησαν πρό 3 μήνου καί ένδέχεται νά έχουν έν μέρει μεταβληθεϊ). ΤΡΟΠΟΣ ΣΥΝΟΜΙΛΙΑΣ Στό κανάλι 11 κάνουν «άκρόαση» όλοι οί Σταθμοί καί τά κέντρα. Μέ μιά σύντομη κλήση ένας σταθμός καλεί άλλο σταθμό ή τό κέντρο, π.χ. C.B , ό C.B Ό «καλούμενος» σταθμός, αν άπαντήσει, άναζητεί έλεύθερο κανάλι καί προτείνει στό σταθμό πού κάλεσε τό κανάλι αύτό γιά συνομιλία (Λαμβάνει ό C.B , κανάλι 14). ' Εάν ό Σταθμός ζητήσει τό κέντρο τότε ή συνομιλία «μεταφέρεται» στό κανάλι 9 πού θεωρείται διεθνώς καί κανάλι κινδύνου. "Ολες οί συσκευές τό κανάλι αύτό τό έπισημαίνουν μέ κόκκινη ένδειξη. Ή είσοδος ένός σταθμού σέ ένα κανάλι, όπου γίνεται ήδη συνομιλία, πραγματοποιείται μέ τή λέξη «BREAK». ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΡΑΔΙΟΕΚΠΟΜΠΩΝ Οί άδειες «λειτουργίας κινητού Σταθμού άσυρμάτου ζώνης συχνότητας πολιτών», όπως ονομάζονται τώρα, ή «έγκαταστάσεως καί έκμεταλλεύσεως ειδικού ραδιοδικτύου», όπως ονομάζονταν πρίν, πού έκδίδει τό 'Υπουργείο Συγκοινωνιών, κατοχυρώνουν νομικά τούς κατόχους τών συσκευών άσυρμάτου. "Ολοι οί C. Bers κατέχουν «νόμιμες» συσκευές καί χειρίζονται τις συσκευές τους σύμφωνα μέ τις διατάξεις τών νόμων πού ισχύουν. "Οσοι όμως έχουν θέσει παράνομα σέ λειτουργία συσκευές C.B. (αυτοί δέν θεωρούνται C. Bers) άντιμετωπίζουν τις αυστηρές ποινές τού νόμου. Σύμφωνα μέ τό άρθρο 12 τού Ν.Δ. 1244/72, πού προαναφέραμε, «Συνιστάται, παρά τή Δ/νσει έλέγχου τής Γενικής Δ/νσεως Ταχυδρομείων - Τηλεπικοινωνιών τού 'Υπουργείου Ναυτιλίας, Μεταφορών καί Επικοινωνιών, Τμήμα 'Ελέγχου Ραδιοεκπομπών». Στήν άρμοδιότητα τού Τμήματος αύτοϋ άνήκει ή τεχνική παρακολούθηση τής καλής λειτουργίας τών νομίμως λειτουργούντων ραδιοσταθμών και ειδικών ραδιοδικτύων, πρός άποφυγή δημιουρνίας αμοιβαίων παρενοχλήσεων μεταξύ τών ραδιοσταθμών, λόγω παρεκκλίσεων έκ τών καθορισθέντων τεχνικών χαρακτηριστικών λειτουργίας των (συχνότητας λειτουργίας, εύρους ζώνης, διαμορφώσεως άκτινοβολουμένης ισχύος, δημιουργίας άρμονικών και παρασιτικών έκπομπών)... Ή άναζήτηση καί άνεύρεση (έξακρίβωση καί ταυτότητα) τών άνευ νομίμου άδειας λειτουργούντων ραδιοσταθμών...». Ο «BREAKER» Τελειώνοντας μέ τις σημειώσεις αύτές, άφήνουμε τό «κύκλωμα» έλεύθερο γιά κάποιον «BREAKER» πού μέ εύγένεια θέλει νά συνεχίσει τή συζήτησή μας... Πρέπει νά τονίσουμε ότι τά CB δέν έχουν καμία σχέση μέ τούς «πειρατικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς», καίτοι διέπονται άπ' τήν ίδια νομοθεσία πού ισχύει γι αύτούς, καί ότι δέν προκαλοϋν παρεμβολές στήν τηλεόραση, έφ όσον δέν αλλαχτούν τά τεχνικά στοιχεία τών συσκευών. Δέν προκαλοϋν, έπίσης, όπως οί παράνομοι Σταθμοί, δυσχέρειες στις τηλεπικοινωνίες τών άεροδρομίων, τών παρακτίων σταθμών τής ναυσιπλοΐας κ.λ.π. Κατά τή διάρκεια συνεδρίου πού έγινε στό Μιλάνο άπό 4-6 Δεκεμβρίου 1980 μέ τή συμμετοχή έκπροσώπων C.B. άπό 27 Εύρωπαϊκές χώρες καί χώρες τής Λατινικής 'Αμερικής, άποφασίστηκε ή άνάθεση τής παγκόσμιας προεδρίας στόν "Ελληνα πρόεδρο τού Σ.Ρ.Π.Ε. Ή 'Ελλάδα δηλαδή προεδρεύει σήμερα τών περίπου C. Bers πού είναι γραμμένοι στά διάφορα C.B. - CLUBS όλου τού κόσμου. "Οσοι αυτοκινητιστές θέλουν νάάποκτήσουν μιά συσκευή C.B.-στό έμπόριο διατίθενται συσκευές διαφόρων τύπων - καί νά μποϋν στήν οικογένεια τών περίπου 'Ελλήνων «Σί - Μπίερς», πρέπει νά έρθουν, άρχικά, σέ έπικοινωνία μέ ένα σύλλογο (C.B - CLUB). Πρόκειται όπωσδήποτε γιά ένα καινούργιο τρόπο έπικοινωνίας τών άνθρώπων τής έποχής μας πού χαρακτηρίζεται άπ τή ραγδαία τεχνολογική έπανάσταση. Κοινή εύχή όλων μας είναι αύτά τά μέσα νά χρησιμοποιούνται πάντα γιά τήν καλύτερη έξυπηρέτησή μας καί τή βελτίωση τής ποιότητας ζωής μας πάντα μέσα στά πλαίσια πού δέ θά δημιουργούν προβλήματα γιά τό Κοινωνικό σύνολο.

45 Ν Ο Μ Ι Κ Α Θ Ε Μ Α Τ Α Ό "καθ' εξιν, "κατ επάγγελμα, καί επικίνδυνος εγκληματίας Τοϋ κ. Νικολάου ΚΟΡΦΙΑΤΗ τ. Είσαγγελέως Κατ άρχήν παρατηρεϊται, δτι προσδιορισμός των «όρων» τούτων δέν άνευρίσκεται έν τψ Ποινική Δικαίω ήμών, ώς ΰλλωστε, τοιοϋτος δέν ύφίστατσι καί είς έτέρας Ποινικός Νομοθεσίας (ΑΙτιολογική "Εκθεση Σχεδίου Ποιν. Κ. 1929/1933, σελ. 127). Κατ' άκολουθίαν τήν έννοιαν αυτών, καθ' όσον τούτων γένηται χρήσις έν τψ Ουσιαστικά) καί Δικονομικω Δικαίω ήμών (Ποιν. Κ. 41, 90, 92 κ.ά., Κ. Ποιν. Δ. 292 κλπ.), θέλομεν πειραθή, όπως άρυσθώμεν έκ τής Επιστήμης καί δή τής Εγκληματολογίας. Καθ έξιν έγκληματικότης. Οϋτω καθ έξιν έγκληματίας νοείται ό ένεκεν εγγενούς ή έπικτήτου χαρακτήρος ρέπων πρός τό έγκλημα καί άδυνατών νά σωφρονισθή ή, άλλως, «ό έχων βαθέως έρριζωμένην τήν πρός τό έγκλημα ροπήν». Κατά τό Γερμανικόν Ακυρωτικόν ύπό τό κράτος τής διά τοϋ Νόμου τής προστεθείσης είς τόν, διά τού Νόμου τής , ψηφισθέντα Γερμανικόν Ποινικόν Κώδικα παρ, 20α «περί έπικινδύνων καθ έξιν έγκληματιών», άντίστοιχον τού άρθρου ήμετ. Ποιν. Κ., κατηργηθείσης δέ διά τοϋ ν. τής έπΐ τή αίτιολογίρ τής άναπληρώσεωο τής διατάξεως τής παραγράφου τούτης (20α) δια τών διατάξεων τών παραγράφων 17 περί «ύποτροπής» καί 42ε περί «Ασφαλιστικής Κρατήσεως» προσδιορίζεται ό τοιοϋτος «καθ έξιν έγκληματίας» ώς «ό άνθρωπος, δστις είτε ουνεπείρ ύφισταμένης χαρακτηρολογικής διαθέσεως, είτε διά τής χρήσεως κτηθείσης έσωτερικής κλίοεως, διέπραξεν έπανειλημμένας παραβάσεις τοϋ Δικαίου καί ρέπει πρός έπανάληψιν τούτων», τή άπόψει ταύτη τοϋ REICHSGERICHT άκολουθοϋν καί τά Δικαστήρια τής Ουσίας. Καθ έξιν έγκληματικότης είδικώτερον. 1 Είδικώτερον άναφορικώς πρός τήν έννοιαν τοϋ καθ' έξιν έγκληματίου είναι παρατηρητέα τά έξής: Είναι κατ άρχήν άνευ σημασίας έπί τίνος έρείδεται ή κλίσις πρός τό έγκλημα. Είναι περαιτέρω, άδιάφορον έάν αϋτη είναι έμφυτος ή ένεκεν οίωνδήποτε περιστάσεων άπεκτήθη ή έπηυξήθη αϋτη. 2. Παραιτέρω «καθ' έξιν έγκληματίας» δύναται νά είναι ό παρ φ ή συμφυής αϋτη κλίσις έπηυξήθη, έστω καί διά τίνος άνυπαιτίου παθήσεως (νοσήματος). Ή ένδογενής αϋτη κλίσις δύναται νά έρείδεται καί έν τούτψ: δτι ό δράστης, τυγχάνων άσθενοϋς θελήσεως, άδυνατεΐ, ένεκεν τής έσωτερικής άβουλίας (άσταθείας) ν άντιστή είς τήν πρός τό έγκλημα παρόρμησιν, πίπτων, οϋτω, θϋμα τοϋ έκάστοτε πειρασμού. Περαιτέρω έτι ό «καθ' έξιν έγκληματίας» δύναται νά είναι καί ό ήλαττωμένου καταλογισμού. 3. Επίσης τοιοϋτος δύναται νά είναι καί ό άνώριμος άνθρωπος, παρ' φ ύφίσταται ή δυνατότης τής έκ τών ύστέρων ώριμάνσεως. 'Ομοίως καί ή έπί τής άδυναμίας (νοσήματος) τοϋ παιγνίου έρειδομένη κλίσις πρός διάπραξιν άπατών δύναται νά δώση τόν χαρακτηρισμόν τινός ώς «καθ έξιν έγκληματίου». Αδιάφορος περαιτέρω, είναι ή πρός τήν πράξιν δοθεϊσα άφορμή έν δσω ό δράστης ένεκεν τής έγκληματικής διαθέσεως, άντιδρή είς τοιαύτην μόνον «έγκληματικώς». Πράξεις τών όποίων ή έξωτερική άφορμή είναι ή άνάγκη, ή άθλιότης, ή άπόλαυσις τοϋ οινοπνεύματος ή άλλως ή κλίσις πρός τόν πότον, τό μίσος ή ή παραπλάνησις, δύνανται, παρά τήν συνδρομήν τών περιστάσεων τούτων, νά είναι ή άπόρροια τής έγκληματικής τάσεως ή ροπής. 4. Τέλος «καθ έξιν έγκληματίας» είναι, έπίσης δστις ϋποκύπτει είς τήν έν αύτφ έμφωλεύουσαντάσιν πρός τό έγκλημα είς έκεΐνας τάς περιπτώσεις κατά τάς όποίας εϋρηνται έτεροι διέξοδοι καί ύπερνικοϋν τήν πρός τό έγκλημα παρόρμηοιν. 5. Τότε δέ μόνον άποκλείεται ή έφαρμογή τών περί «καθ έξιν έγκληματιών» διατάξεων (Γερμ. Ποιν. Κ. 20α- Έλλ. Ποιν. Κ. 88 έπ. κ.λ.π.), έάνή έξωτερική περίσταοις (ή κατάστασις άνάγκης, μέθη κ.λ.π.) ή αί στιγμιαίοι παρορμήσεις προεκάλεσαν τήν έγκληματικήν πράξιν. "Ηγουν, ό «καθ' έξιν έγκληματίας» ύπερκερανύει τούς άνασχετικούς φραγμούς, οϊτινες είναι χαρακτηριστικοί τοϋ «έκ περιστάσεως έγκληματίου». 6. "Αλλαις λέξεσιν ούδεμία άσκεϊ έπίδρασιν ή αίτία προελεύσεως, ή έκδήλωσις καί ή τάσις τής κλίσεως. Τό ουσιώδες είναι μόνον ή τοιαύτη κλίσις. Πρόκειται περί μιας «έρριζωμένης έγκληματικής τάσεως», ήτις καθίσταται ούτως είπείν, «δευτέρα φύσις» τοϋ έγκληματίου, έγκειμένη έν τφ δτι είτε αϋτη έξωτερικεύει έν αύτή τήν διαρκή έγκληματικήν έναντι τοϋ Δικαίου έχθρότητα είτε δτι ή_λίαν παθητική αϋτη φύσις τοϋ δράστου, διά τής έπιρροής τής κλίοεως, άδρανεί καί, καθισταμένη άνίκανος πρός άντίστασιν, ύποκύπτει είς πάσαν έγκληματικήν εύκαιρίαν ή πειρασμόν. Ή καθ έξιν έγκληματικότης συνάγεται, κατά κανόνα έκ τής έπανειλημμένης, άλλά τουλάχιστον δίς, έστω καί έάν δέν έλαβε χώραν καταδίκη έγκληματικής δραστηριότητος τοϋ αύτοϋ ή διαφόρου είδους, έξ ής Υποδεικνύεται ή έγγενής ή έπίκτητος ροπή πρός τό έγκληματεΐν τοϋ προσώπου (Μπουρόπουλος, Έρμ. Πν. Κ. α/1959 ύπ' άριθ. 90, οελ. 230). Έν τοσούτψ δέν άποκλείεται καί έκ μιας καί μόνης πράξεως νά προκύψη ή τοιαύτη «καθ' έξιν έγκληματικότης», έφ' όσον έκ ταύτης διαπιστοϋται άτι ό δράστης ήχθη είς τήν τοιαύτην πράξιν του έκ τής διαληφθείσης έγγενοϋς ή έπικτήτου 'ροπής πρός τό έγκληματεΐν. Δέον νά διευκρινισθεϊ ένταϋθα, δτι πάς πλειστάκις «Υπότροπος» δέν είναι «κατ άνάγκην» καθ' έξιν έγκληματίας, διότι αί «έπανειλημμέναι» ύποτροπαί δυνατόν νά όφείλωνται είς έπανειλλημμένας τυχαίας έπιδράσεις έξωτερικών παραγόντων καί ούχί είς τήν τραχυτέραν άντικοινωνικήν διάθεσιν ή είς τό άβελτίωτον τοϋ δράστου. Πρός όρθήν διάγνωσιν τής «καθ έξιν έγκληματικότητος» συνεπώς δέον νά λαμβάνηται ύπ' δψιν δχι μόνον τό «έπανειλημμένον» τής ύποτροπής, άλλά καί ή όλη «ψυχική προσωπικότης» καί ή «Ιδιοσυγκρασία» τοϋ δράστου, έκτιμωμένου τοϋ όλου προγενεστέρου βίου αύτοϋ καί τοϋ τρόπου τής τελέσεως τών έγκλημάτων, τό είδος, ή βαρύτης καί τά αίτια αύτών (Γαρδίκας, 'Εγκληματολογία, CIT, σελ. 605, Τούσης - Γεωργίου, αυτόθι, σημ. 3). Έπικινδυνότης. 1. Επικίνδυνος περαιτέρω είναι ό «καθ' έξιν έγκληματίας» (καί ήμ. Πν. Κ. 90 παρ. 1), έάν ύφίσταται ώρισμένη «πιθανότης», έγκειμένη έν τούτω: "Οτι ούτος έν τφ μέλλοντι θέλει διαπράξει έγκλήματα, συνιστώντα ούχί άσήμαντον διατάραξιν τής έννόμου τάξεως. 2. Τό τοιοϋτον συμπέρασμα προκύπτει άναμφισβήτως έκ τής «προληπτικής κατευθύνσεως» τοϋ σκοπού τοϋ Δικαίου, δπερ έν τή σημαίρ του διαγράφει ένα έγκληματοπολιτικόν νοητικισμόν. 3. Έναντι τής άντιλήψεως ταύτης υποστηρίζεται, δτι ή «Έπικινδυνότης» ένταϋθα δέν νοείται ύπό τήν «άντικειμενικήν έννοιαν». Κατά τήν άποψιν ταύτην ό «καθ έξιν έγκληματίας» είναι έπικίνδυνος, έάν τψ δντι ύφίσταται παρ' αύτφ κατά τόν χρόνον τής πράξεως ή «κλίσις» πρός διάπραξιν σοβαρών έγκλημάτων. Τή τοιαύτή ύποκειμενική άπόψει συντάσσονται καί έτεροι συγγραφείς.' 4. Ή πιθανότης, περαιτέρω, έγκλημάτων δύναται νά προκύπτη έκ τής «συχνότητος» καί τής άδιακόπτου συνεχείας» τών μέχρι τοϋδε άξιοποίνων πράξεων, έκ τής «καθ ύποτροπήν έγκληματικότητος» παρά τάς παρουσιασθείσας εύνοϊκάς πρός έργασίαν περιστάσεις, έκ τής «χρησιμοποιήσεως» Ιδιαιτέρως έπικινδύνων «μέοων», έκτης «άναποτελεσματικότητος» τών κατά τής έλευθερίας ποινών, έκ τής «άπερισκεψίας» ή τής «έλλείψεως συνέσεως» καί έκ τής «άντικοινωνικής διαθέσεως». 5. Αί περαιτέρω «πιθανοί» έγκληματικαί πράξεις τονίζεται Ιδιαιτέρως, δέον νά παρίστανται ώς «ούχί» άσήμαντος μόνον διατάραξις τής έννόμου τάξεως. Συνεπώς τών καθ' έκάστην «νομοτυπικών ύποστάσεων» τών πράξεων τούτων ώς τοιούτων, άλλ άκριβώς έτι καί έπί τής σοβαρότητος τών παρά τοϋ δράστου τούτων άναμενο- 401

46 μένων πρός πραγμάτωσιν έγκλημάτων. Κατ' άκολουθίαν δύνανται καί έγκλήματα, ήσσονος βαρύτητος, όπως δικαιολογήσουν τήν έφαρμο\ήν ιών περί ιών «καθ' έξιν έγκληματιών» διατάξεων, έάν αι παρά του δράστου άναμενόμεναι πρός τέλεσιν πράξεις άνήκουν εις τάς βαρύτατος περιπτώσεις τού είδους τούτου τής έγκληματικής δραστηριότητας. 6. Η λεγομένη άσήμαντος έγκληματικότης, πάντως δέν δύναται νά θεμελιώση βάσιν πρός έπιβάρυνσιν τής ποινής. 7. Οϋτω αί κλοπαί άντικειμένων «άσημάντου» ή «εύτελοϋς» άξίας δέον όπως άποχωρίζωνται. 8. Δέν είναι άπαραίτητον, όπως ή λεία ή έν τοΐς καθ' έκαστον προξενούμενη βλάβη είναι ιδιαιτέρως μεγάλη. 9. Διά τήν σημαντικότητα δύνανται νά είναι «άποφασιστικής» άξίας, έπίσης καί έτεραι περιστάσεις. Οϋτω ή χρησιμοποίησή διά τήν πράξιν «έπικίνδυνων μέσων». Επουσιώδης διατάραξις τής έννόμου τάξεως μή έρείδουσα τό γνώρισμα τής «έπικινδυνότητος» είναι ένδεχομένως ή ύπό τού μορφινομανοϋς (τοξικομανούς) έπιχειρουμένη, δστις ένεκεν τής έσωτερικής κλίσεώς του, κλέπτει, κατ έπανάληψιν, πάντοτε όμως μικρός ποσότητας μορφίνης. Τοΐς ένοχλητικοίς μέν, πλήν «ούχί» έπικινδύνοις καθ' εξιν έγκληματίαις δύνανται, περαιτέρω, όπως άνήκουν οί ρέποντες εις τήν έξ άνάγκης κλοπήν, εις τήν έξ άνάγκης άπάτην (άσημάντου δηλ. άντικειμένου) ή εις τάς πταισματικάς παραβάσεις. Επικίνδυνος δύναται νά είναι ό δράστης ούχί μόνον, όσάκις ούτος ένεργεί έξ ισχυρός βουλητικής δυνάμεως, άλλ έπίσης καί όσάκις ή έγκληματική κλίσις του έρείδεται έπΐ έγγενοϋς ή έπικτήτου βουλητικής άδυναμίας ή έπί έλαφράς βουλητικής έπιδράσεως. Έπίσης καί ό δεκτικός βελτιώσεως καθ' έξιν έγκληματίας δύναται νά είναι επικίνδυνος. Η ίδιότης τινός ώς «έπικινδύνου καθ' έξιν έγκληματίου», δέον, όπως προκύπτει έκ τής «συνόλης» έκτιμήσεως τής προσωπικότητας αύτοϋ, ή συναγομένη έκ των προηγουμένων πράξεων, ώς καί τής νέας τοιαύτης ού μήν άλλά καί πολύ μάλλον έξ ένεργειών καί γεγονότων έκτός τών πράξεων τούτων κειμένων, ώς λ.χ. ή τακτική συναναστροφή εις έγκληματικούς κύκλους κ.λ.π. Από άπόψεως δράστου ώς ουσιωδέστατα συμπτώματα τής τοιαύτης «έπικινδύνου καθ' έξιν εγκληματικότητας» δέον νά λάβη τις ύπ όψει τά άκόλουθα χαρακτηριστικά στοιχεία. Σοβαρότατον τοιοϋτον είναι ή καταγωγή τού δράστου. Οϋτω έάν ό δράστης κατάγηται έξ οίκογενείας έν τή όποίςι δεσπόζει ή ψυχοπάθεια, ή κλίσις πρός τόν πάτον ή ή έγκληματικότης, τότε δύναται τις εικότως νά όμιλή περί κληρονομικής καί άπό «διαθέσεως έγκληματικότητος». Από έτέρας άπόψεως σημαντικοί είναι αί προϋποθέσεις τής άναπτύξεως - άνατροφής. Παράνομος γέννησις, διάζευξις τών γονέων, πρώιμος άπορφανισμός, τάσις πρός πάτον ή έγκληματικότης τούτων, είναι ουσιωδέστατοι συντελεσταί, οϊτινες άσκοϋν δυσμενή έπίδρασιν έπί τοϋ τέκνου. Αντιθέτως αί οίκονομικαί συνθήκαι ύφ άς άναπτύχθη ό νέος κέκτηνται, ώς φαίνεται, μικροτέραν σπουδαιότητα. Σπουδαιοτέρας σημασίας έν τή έρεύνη τής συμπεριφοράς τοϋ δράστου έν τή νεαρή ήλικία είναι ή άχρι νϋν έγκληματική αύτοϋ πολιτεία. Τό ότι ή πράξις έτελέσθη «καθ' ύποτροπήν» όμως μόνον δέν άρκεϊ όπως αϋτη θεωρηθη ώς άπόρροια έγκληματικής ροπής. Εν τή πράξει τό «κύριον βάρος» τοποθετείται έπί τοϋ άριθμοϋ τών προηγουμένων ποινών. 402 Τούτο είναι λίαν σημαντικόν, άλλ ούχί μόνον καί τό άποφασιστικόν. Ομοίως ούσιώδης είναι ή «χρονική κατανομή» τών άξιοποίνων πράξεων. Χαρακτηριστική διά τόν «καθ' έξιν κ.λ.π. έγκληματίαν» είναι ή μεγάλη σπουδή (ή ταχύτης) έν τή ύποτροπή. Τά μικρά, έλεύθερα τιμωρίας διαλείμματα συνηγορούν ύπέρ τής έκδοχής, ότι δέν πρόκειται περί «έγκληματίου καταστάσεως». Διά τήν άξιολόγησιντοϋ έγκληματικοϋ παρελθόντος, όμως, δύνανται νά κέκτηνται σημασίαν καί αί παραγεγραμμέναι άξιόποιναι πράξεις. Αποφασιστικόν διά τήν «προσωπικότητα» συμπέρασμα έπιτρέπει τό χρονικόν σημεϊον (ή άφετηρία) τής ένάρξεως τής έγκληματικής δραστηριότητας. Ή πρώιμος έγκληματικότης είναι, ώς έπί τό πολύ, σοβαρόν σύμπτωμα έγκληματολογικής καταστάσεως. Έπί ταύτης πάντως πρέπει νά έρευνάται, έάν αϋτη είναι έπεισόδιον ή σύμπτωμα. Μεγίστην σπουδαιότητα κέκτηται τό «είδος» τών έγκληματικών πράξεων. ΟΙ κατ' έπάγγελμα έγκληματίαι είναι, ώς έπί τό πλεϊστον έξειδικευμένοι, κυρίως δέ οί κατά τής περιουσίας τοιοϋτοι. Έπίσης ό τρόπος τελέσεως είναι παρ' αύτοίς ό ίδιος, ώς λ.χ. ή διάρρηξις καταστημάτων, ή βαλαντιοτόμησις. Η κλίσις όμως, δύναται νά είναι καί εύρυτέρα, έκτεινομένη καί είς συγγενή «έννομα άγαθά». Επίσης καί έκ τοϋ «τόπου» τής τελέσεως τής πράξεως δύνανται νά συναχθοϋν συμπεράσματα. Οϋτω οί κατ έπάγγελμα καί έτεροι καταστάσεως έγκληματίαι μεταβάλλουν συχνάκις τόν τόπον τής δράσεώς των. Σημεία άνασχέσεως τής έγκληματικής συμπεριφοράς τοϋ δράστου δύνανται νά προκύψουν έκ τής κατά τόν χρόνον τής ποινικής έλευθερίας τούτου κοινωνικής πολιτείας αύτοϋ. Οϋτω συμπεράσματα άνανίψεως έπιτρέπεται όπως συναχθοϋν έπί παραδείγματι έκ τοϋ κύκλου τών προσώπων, μεθ ών συναναστρέφεται ό δράστης, έκ των συνήθειων αύτοϋ άναφορικώς πρός τόν πότον, των συζυγικών σχέσεων τούτου, τής χρησιμοποιήσεως ύπ' αύτοϋ τοϋ έλευθέρου χρόνου του, Ιδιαιτέρως δέ σημαντική πρός τούτο είναι ή σχέσις τοϋ δράστου πρός τήν έργασίαν του. Διά τήν καθ όλον έκτίμησιν τής «προσωπικότητας» τοϋ δράστου ένδιαφέροντα είναι ή εύφυία καί ό χαρακτήρ αύτοϋ. Οϋτω ή «εύφυία» ύποτρόπου ϋπολείπεται «κατά πολύ» τής τοϋ τό πρώτον έγκληματήσαντος. Ούσιώδεις έλλείψεις τής νοήσεως καί τής καταστάσεως τής κρίσεως δύνανται νά σταθμισθοϋν ώς «ένδείξεις» τής τοϋ «έγκληματίου καταστάσεως». Από άπόψεως χαρακτήρος. Γνωρίσματα (χαρακτηριστικά) είναι ή «έλλειψις αισθήματος» καί ή «παγερότης συναισθήματος», περαιτέρω δέ ή «άδυναμία θελήσεως» καί ή άστάθεια. Σπουδαιότατον καί Ιδιαιτέρως σοβαρόν πρός λήψιν ύπ' όψιν ώς γνώρισμα τής «προσωπικότητος» τής τοϋ «έγκληματίου καταστάσεως» είναι, περαιτέρω, ή φυγοπονία. Ό έξ έπαγγέλματος, έκ φυγοπονίας έγκληματίας είναι ό σπουδαιότατος τύπος έπικινδύνου καθ' έξιν έγκληματίου. Αντιθέτως ό έγκληματίας κατά τής περιουσίας ένεκεν ήλαττωμένης δυνάμεως άντιστάσεως, λίαν σπανίως θεωρείται ώς «καθ' έξιν έπικίνδυνος έγκληματίας». Από άπόψεως πράξεων. Από τής άπόψεως ταύτης δέον νά λάβη χώραν «συνολική έκτίμησις» τούτων. Οϋτω δέον, όπως παρ' έκάστη έπί μέρους πράξει άποδεικνύεται ϋπάρχουσα μιά όμοειδής τήν προέλευσιν «έσωτερική σχέσις» ταύτης πρός τήν φυσιογνωμίαν τοϋ δράστου, ώστε αϋτη νά δύναται νά έμφανίζηται ώς προϊόν τής έγκληματικής ροπής του. ΑΙ τρεις πράξεις δέον, όπως δύνανται νά θεωρηθούν ώς γνώρισμα τοΐς τώ δράστη προσιδιάζουσιν δίδει καί διαθέσει τής έγκληματικής ροπής του. Δέον όπως αύται είναι τά λεγάμενα συμπτώματα. Κατ άκολουθίαν δέν δύνανται, όπως έπαρκέση έκάστη έπί μέρους πράξις ώς σύμπτωμα διά τήν τελικήν τής προσωπικότητάς του κρίσιν. Ή διαπίστωσις, ότι έκάστη έπί μέρους πράξις είναι «σύμπτωμα» διά τήν ροπήν πρός τό έγκλημα καί τήν έπικινδυνότητα τοϋ δράστου δέν δύναται νά έπιτευχθη άνευ της διερευνήσεως τών σχέσεων μεταξύ τής προσωπικότητος τοϋ δράστου καί τής πράξεως. Δέν είναι άπαραίτητον, όπως αί άξιόποινοι πράξεις είναι «όμοειδεΐς» ή κατά τήν «έσωτερικήν πηγήν» των άνήκουν είς τό «αύτό» γένος ή παρουσιάζωσι τήν «αυτήν» ροπήν. Οϋτω έάν τις κατά τήν διαδρομήν του χρόνου διέρχηται άπό τοϋ «ένός» είδους έγκλήματος είς τό «έτερον» τούτο άκριβώς δύναται νά έρείδηται έπί τής έγκληματικής διαθέσεως. Προκειμένου περί «άνομοειδών πράξεων» άπαιτεϊται ιδιαιτέρα έπιμέλεια, όπως άποδειχθεΐ, ότι αΰται είναι χαρακτηριστικοί τής έγκληματικής 'ροπής καί τής έπικινδυνότητος τοϋ δράστου. Έάν πρόκειται μόνον πράξεις, αϊτινες έκπηγάζουσιν έξ όλως διαφόρου είδους κινούντων αιτίων καί ψυχικών περιστάσεων, τότε, ή συνόλη έκτίμησις αύτών μόλις καί μετά βίας δύνανται νά όδηγήση είς τήν κρίσιν, ότι πρόκειται, περί «καθ' έξιν έγκληματίου». Χωρεί λίαν μακράν ή άντίληψις ότι ή έπικινδυνότης συνάγεται «έκ πλειόνων περιπτώσεων» άπάτης καί αίμομειξίας. Έν όσω ή «συνολική έκτίμησις» περιλαμβάνει τελεσιδίκους κριθείσας δέν δύναται νά έξετασθή έν αύτή τί έλήφθη ύπ' όψει κατά τάς προηγουμένας καταδίκας πρός στάθμισιν έκάστης έξ αύτών καί πώς έκρίθησαν αϋται. Τό Δικαστήριον, όμως, ύπεστηρίχθη έν Γερμανό? είναι άρμόδιον καί κατά τήν παρ. 155, έδ. 2, τής Γερμ. Ποινικής Δικονομίας, όπως, διά τήν τοιαύτην «συνολικήν έκτίμησιν» δημιουργήση, προφανώς διά τής λήψεως ύπ όψει νέων άποδείξεων, περαιτέρω έρείσματα. Οϋτω έν Γερμανίμ έγένετο δεκτόν ότι δύνανται νά ληφθώσιν ύπ' όψει περαιτέρω διαπιστώσεις λ.χ. έπί τών έξωτερικών σχέσεων τοϋ υπαιτίου ή έπί τών έσωτερικών κινήτρων τούτου, ιδία δέ έπί τούτου, έάν αί προηγούμενοι πράξεις έρείδωνται έπί μιάς στερρώς έρριζωμένης έγκληματικής διαθέσεως ή δύνανται ν άναχθοϋν είς τήν άνάγκην, τό όλίσθημα ή τήν περίστασιν. Ανεπίτρεπτοι, όμως, έκρίθη αύτόθι, άτι τυγχάνουν αί διαπιστώσεις, αί όποΐαι δύνανται ν άλλοιώσουν τήν πραγματικήν είκόνα, τών προηγουμένων άποφάσεων. Περαιτέρω άνεπίτρεπτος τυγχάνει ή διάφορος έκτίμησις τής προηγουμένης πράξεως. Οϋτω τό νϋν κρίνον δικαστήριον δέν δύναται νά διαπιστώση «κλοπήν», ένθα τό προηγουμένως δικάσαν (δικαστήριον) έδέχθη «άποδοχήν κ.λ.π. προϊόντων τοϋ έγκλήματος». Αποφασιστικός κατά τήν κρατούσαν έν Γερμανίςι άποψιν, πρός τούτο, ήγουν έάν τις δέον νά θεωρηθή ώς «έπικίνδυνος καθ έξιν έγκληματίας», είναι ώς έκ τής «προληπτικής άποστολής» τοϋ Δικαίου, ό χρόνος τής κυρίας διαδικασίας. Παρατηρήσεις δέχονται ώς άποφασιστικόν τόν χρόνον τής πράξεως, διότι ή ίδιότης τοϋ δράστου ώς «έπικινδύνου καθ' έξιν έγκληματίου» είναι τμήμα τής «ένοχής» αύτοϋ. Κατόπιντούτου ό διαρρήκτης όσης, κατά τήν πράξιν, κατέστη «τυφλός» καί «χωλός» δέν είναι πλέον έπικίνδυνος. 'Ομοφωνία, πάντως, κρατεί έν τούτψ: ότι δέν είναι άποφασιστική. ή κατάστασις τοϋ δράστου κατά τό τέλος τής έκτίσεως τής ποινής του, διότι άκριβώς τό ϋψος ταύτης έξαρτάται έκ τοϋ έάν ούτος τυγχάνη «έπικίνδυνος» καθ έξιν έγκληματίας». Συνεπώς άνευ σπουδαιότητος είναι, έάν ή νέα ποινή θέλει όδηγήσει τόν δράστην είς «ύποτροπήν».

47 Ώρισμέναι προηγούμενοι καταδίκαι καί ώρισμέναι προηγούμενοι πράξεις δέον, δπως, κατά τήν έφαρμογήν τού Νόμου (Γερμ. Πν. Κ. 20ο - Έλλ. Πν. Κ. 90) διά τδν χαρακτηρισμόν τινός ώς «έπικινδύνου καθ' έξιν έγκληματίου» άποχωρίζωνται. Οϋτω ή έν τώ Ποινικφ Μητρώφ έξαλειφθεϊοα καταδίκη δέον, δπως μή λαμβάνηται ύπ όψιν έν τη έφαρμογή τού Νόμου. Τη έξαλείψει δέον, δπως έξομοιώται ή κατ άκολουθίαν της παρόδου της ύπό τού Νόμου προβλεπομένης προθεσμίας «έξαλειπτικη ώριμότης». Εξ άλλου δέον, όπως, άποχωρίζωνται, < περαιτέρω, άξιόποινοι πράξεις αΐ όποίαι έμπίπτουν είς τήν παραγραφήν τής ύποτροπης (Γερμ. Πν. Κ. 20α, Έλλ. Πν. Κ. 90, 88). Καταδικαστικαί άποφάσεις άλλοδαπών δικαστηρίων πρός χαρακτηρισμόν τινός ώς έπικινδύνου καθ' έξιν έγκληματίου έξομοιοϋνται πρός τοιαύτας ήμεδαπών, έάν ή τιμωρηθεϊσα πρδξις άποτελή κατά τό έπιχώριον Δίκαιον, κακούργημα ή έκ δόλου άπορρέον πλημμέλημα (Γερμ. Πν. Κ. 20α- Έλλ. Πν. Κ. 90, παρ. 2,11 παραγρ. 1,2). Άπό άπόψεως «ύποκειμενικού στοιχείου» δέν άπαιτεΐται δπως ό δράστης θεωρή έαυτόν ώς «καθ' έξιν έγκληματίαν» κ.λ.π. Πλήν άλλ' όμως έν τη περιπτώσει τής «έπανειλημμένης υποτροπής», ό δράστης δέον, δπως έχη γνώσιν της ή των προηγουμένων (1, 2, 3) άμετακλήτων καταδικών αύτού. Έφ όσον συντρέχωσιν αί προϋποθέσεις του Νόμου, δέον δπως διαλαμβάνηται έν τφ διατακτικψ της άποφάσεως, δτι ό δράστης καταδικάζεται ώς «καθ' έξιν έγκληματίας». Τούτ' αύτό ισχύει καί έάν ή παραβιασθεϊσα ποινική διάταξις διαλαμβάνει «ποινικήν άπειλήν» βαρυτέραν της έν τη περί «καθ' έξιν έγκληματίου» κ.λ.π. Αί προϋποθέσεις τής έφαρμογης της περί «καθ' έξιν έγκληματικότητος» κ.λ.π. διατάξεως δέον, δπως έκτίθενται διεξοδικώς έν τφ αίτιολογικφ της άποφάσεως. Τό «'Αναθεωρητικόν Δικαστήριον» δύναται, δπως έν τοίς καθ έκαστον * έπανελέγξη ταύτας. Έν Γερμανίη υποστηρίζεται έν τη θεωρίρ καί πράξει, δτι ή άπόφασις δσον άφορή τό μέρος αυτής, τό όρων τήν καταδίκην έπΐ παραβάσει τής περί «καθ έξιν έπικινδύνου έγκληματικότητος» διατάξεως (Γερμ. Πν. Κ. 20α- Έλλ. Πν. Κ. 90, παρ. 1, 92), δύναται νά προσβληθή αύτοτελώς δγ ένδικου μέσου άνεξαρτήτως τόϋ περί «ένοχής» μέρους ταύτης. Έάν ή νέα πράξις, ήτις συνεπάγεται τήν έπαύξησιν τής ποινής ώς έκ τής διαπιστώσεως παρά τώ δράστη τής ίδιότητος αυτού ώς «καθ' έξιν έγκληματίου» είναι είς βαθμόν άποπείρας ή συνέργειας ή μετ έλαφρυντικών περιστάσεων, ή τοιαύτη έπαύξησις λαμβάνει χώραν έντός τών «πλαισίων» τής ύπό τού Νόμου έπαπειλουμένης ποινής. Έάν, δμως, συντρέχη περίπτωσις ήλαπωμένης ίκανότητος καταλογισμού (Γερμ. Πν. Κ Έλλ. Ποιν. Κ. 36, παρ. 1), αϋτη λαμβάνεται ύπ δψει καί διά τήν έπιμέτρησιν τής ποινής τής έπαπειλουμένης είς τήν «καθ' έξιν έγκληματικότητα» κ.λ.π. Ή έφαρμογή τών περί «καθ' έξιν έγκληματικότητος» κ.λ.π. διατάξεων (Γερμ. Πν. Κ. 20α- Έλλ. Πν. Κ. 90) δέν έξαρτάται έκ τής προτάσεως τής εισαγγελίας. Αντιθέτως δέον έξ έπαγγέλματος νά διαπιστώνται ή ϋπαρξις τών προϋποθέσεων αύτής, έάν τούτο άφίησιν, δπως διαφαίνηται τό πραγματικόν υλικόν τής ύποθέσεως. ΕΛΛΗΝΙΚΑ Ή Ιστορία τοϋ έλληνικοϋ χαρτονομίσματος καθρεφτίζει άνάγλυφα τή νεώτερη Ιστορία τοϋ έλληνικού έθνους καί τις προσπάθειες τών πρώτων κυβερνήσεων ϋστερα άπό τήν άπελευθέρωση νά δώσουν οικονομική υπόσταση στό καινούργιο κράτος πού άπέκτησε τήν άνεξαρτησία του μετά άπό 400 χρόνια τουρκικής σκλαβιάς. Αξίζει τόν κόπο νά δούμε αύτές τις παράλληλες Ιστορίες. ΧΑΡΤΟΝΟΜ ΙΙΜ ΑΤΑ Τό πρώτο, λοιπόν, έλληνικό χαρτονόμισμα ήταν οί φοίνικες πού τυπώθηκαν τό 1828, τότε πού ή έκταση τής χώρας ήταν μόλις τετραγωνικά χιλιόμετρα καί ό πληθυσμός της δέν ξεπερνούσε τούς κατοίκους. Μιά έποχή πού «δχι μόνο χρήματα δέν ύπήρχαν είς τό Ταμεΐον, άλλά ούτε Ταμεΐον...» κατά τή δήλωση τού «άρμοδίου έπί τών Οίκονομικών»! Στίς μέχρι τότε συναλλαγές γινόταν χρήση δλων σχεδόν τών νομισμάτων πού κυκλοφορούσαν στήν Εύρώπη. Γιά νά πραγματοποιηθεί ή κοπή τού Φοίνικα, χρειάζονταν φυσικά οί μηχανές καί τά κεφάλαια. "Ετσι, τό Μάιο τοϋ 1828, ή ρωσική κυβέρνηση πρόσφερε ρούβλια σέ συναλλαγματικές, πληρωτέες στό Λονδίνο καί ή κυβέρνηση άγόρασε άντί 100 λιρών τις μηχανές τών Ίωαννιτών τής Ρόδου πού έγκαταστάθηκαν στήν αύλή τής κατοικίας τού κυβερνήτη, στήν Αίγινα. (Γιά τήν κοπή τών πρώτων - καί μοναδικών άργυρών φοινίκων χρησιμοποιήθηκε άργυρος άπό τίς νηοψίες τοϋ έλληνικού στόλου, ένώ γιά τούς χάλκινους φοίνικες χαλκός άπό τουρκικά τηλεβόλα). Ό «φοίνικας», ή πρώτη έλληνική νομισματική μονάδα, τέθηκε σέ κυκλοφορία τό 1829 καί ήταν 'ίσος μέ τό 1/6 τοϋ δίστηλου ταλλήρου τής Ισπανίας καί τό ένα «λεπτό» του ήταν ίσο μέ έναν τουρκικό παρά. Σχετικά μέ τήν έμφάνιση τών πρώτων χαρτονομισμάτων, θά πρέπει νά σημειωθεί δτι άπό τόν 'Ιανουάριο τοϋ 1822 ή Προσωρινή Διοίκηση τής Ελλάδος κατέφυγε στή σύναψη δανείων μέ χρεωστικά όμόλογα. ΟΙ όμολογίες αύτές ήταν δεκτές στίς συναλλαγές, μπορούσαν δηλαδή νά χρησιμοποιούνται σάν χαρτονομίσματα, άν καί δέν ήταν. Τήν 1η Φεβρουάριου 1833, μετά τήν άφιξη τού "Οθωνα, τό Εθνικό Νομισματοκοπείο διέκοψε τή λειτουργία του. Λίγες μέρες άργότερα, ή άντιβασιλεία τοϋ "Οθωνα άντικατέστησε τόν φοίνικα, σάν νομισματική μονάδα, μέ τή δραχμή, άπό κράμα άργύρου 9,10. Κόπηκαν έπίσης χρυσά νομίσματα. Μιά δραχμή ήταν ίση μέ 100 λεπτά καί μέ 0,895 τοϋ χρυσού φράγκου. 'Αργότερα ή κυβέρνηση άρχισε διαπραγματεύσεις γιά τήν ίδρυση Τράπεζας καί στίς 25 Ίανουαρίου 1836 έξέδωσε τό νόμο «περί συστάσεως Εθνικής Τραπέζης». Τό κράτος άγόρασε μετοχές καί ή Εθνική Τράπεζα άρχισε νά λειτουργεί τόν 'Ιανουάριο τού Τό 1860 Ιδρύονται δυό νέες Τράπεζες, στόν Πειραιά καί τήν Πάτρα: ή «Έλληνική Ναυτική Τράπεζα» καί ή «Εμπορική Τράπεζα Αργοναύτης». Έπίσης, τό 1862 έμφανίζεται ή «Ναυτική Εμπορική Τράπεζα Πανόπη». Μέ τό νόμο ΣΔ' τής 10/4/1867, ή χώρα μας άποδέχτηκε τό νομισματικό σύστημα τής Λατινικής Ένώσεως πού είχαν Ιδρύσει ή Γαλλία, ή 'Ιταλία, τό Βέλγιο καί ή 'Ισπανία. "Ετσι ή Ελλάδα άποδέχεται τό διμεταλλισμό, τή διπλή δηλαδή νομισματική βάση χρυσού καί άργύρου καί άναλαμβάνει τήν ύποχρέωση νά αύξήσει τήν περιεκτικότητα σέ χρυσό τής νέας δραχμής. Ήγενική δμως οίκονομική κατάσταση δέν έπέτρεψε αύτή τή μεταβολή. Τό 1876 άρχισε μιά δύσκολη περίοδος: Τό «άνατολικό ζήτημα» δημιουργεί αύξημένες δαπάνες τού προϋπολογισμού, ένώ τό έξωτερικά δάνεια καί ή σταφιδική κρίση όδήγησαν τό 1893 στή δήλωση τού Χαρ. Τρικούπη «δυστυχώς, έπτωχεύσαμεν». 'Ακολούθησε ό πόλεμος τού 1897 καί τά πράγματα έγιναν άκόμη πιό δύσκολα... Ή έπανάσταση στό Γουδί τό 1909, θάσημάνει τή δυναμική παρουσία τών νέων αστικών δυνάμεων στήν πολιτική ζωή τής χώρας. 01 έξελίξεις στό νομισματικά είναι τώρα εύνοϊκές, πράγμα πού όδηγεΐ στήν ύπογραφή ειδικής πράξεως μεταξύ Εθνικής Τραπέζης καί Κράτους πού έπιτρέπει στήν πρώτη τήν έκδοση πιστωτικών τραπεζογραμματίων γιά τήν άγορά τού χρυσού καί συναλλάγματος, μέ κύριο στόχο τή διατήρηση τής ισοτιμίας. Ή πράξη αύτή άπετέλεσετή βάση τής νομισματικής μεταρρύθμισης ή όποια έπρόκειτο νά λειτουργήσει άποτελεσματικά γιά μιά δεκαετία, μέχρις δτου οί έξελίξεις στή Μικρά Ασία διαταράξουν πάλι τά οικονομικά τής χώρας. "Ετσι, τό κράτος, γιά νά άντιμετωπίσει τίς πολεμικές έπιχειρήσεις, άναγκάστηκε νά προσφύγει σέ έκδοση άκάλυπτου χαρτονομίσματος καί ατά άναγκαστικά δάνεια τοϋ 1922 καί Τό Μάιο τοϋ 1928 άρχισε ή λειτουργία τής Τράπεζας τής Ελλάδος άποκλειστικά έκδοτικής Τράπεζας στόν τόπο μας, μέ άρμοδιότητες κεντρικής Τράπεζας. Σύμφωνα μέ τήν πρώτη πράξη τοϋ νέου Ιδρύματος, πού καταργούσε τό καθεστώς τής άναγκαστικής κυκλοφορίας τοϋ 1885, μιά χρυσή άγγλική λίρα καθορίστηκε ίση πρός 375 δραχμές. "Ετσι, μέσω τής χρυσής λίρας, ή δραχμή συνδέθηκε έμμεσα μέ τόν χρυσό, δηλαδή μέ τό σύστημα τοϋ Χρυσού Νομισματικού Κανόνος. Τό φθινόπωρο τοϋ 1929 ξέσπασε ή παγκόσμια οίκονομική κρίση, οί συνέπειες τής όποίας γίνονται αισθητές καί στήν Ελλάδα. Ή κρίση κορυφώθηκε μέ τήν άπομάκρυνση τής χρυσής λίρας άπό τή «χρυσή βάση». Στίς 21 Σεπτεμβρίου, ή Ελλάδα άποσυνδέθηκε μερικώς άπό τή χρυσή λίρα καί συνδέθηκε μέ τό δολλάριο τών ΗΠΑ, μέ σχέση: 1 δολλάριο = 77,05 δραχμές. Εξακολούθησε όμως νά παραμένει στή «χρυσή βάση», γιατί δέν ήθελε νά άνατρέψει τό ισοζύγιο τού προϋπολογισμού. Τό άποτέλεσμα ήταν άπώλεια μέσα σέ λίγες μέρες συναλλάγματος άξίας δολλαρίων καί ή δημιουργία πανικού. 'Ακολούθησε ό Β' Παγκόσμιος πόλεμος. Κατοχή, πρωτοφανής πληθωρισμός, έξαθλίωση τοϋ πληθυσμού, είχαν σάν συνέπειες νά δοκιμαστεί ή χώρα μας σκληρά καί στό νομισματικό τομέα (ό καθηγητής "Αγγελος Άγγελόπουλος, τέως διοικητής τής Εθνικής Τράπεζας, ύπολογίζει τή συνολική ζημιά τής περιόδου τής Κατοχής σέ 549 έκατομμύρια δολλάρια γιά τή χώρα μας). Μετά τήν άπελευθέρωση, ή λειτουργία τοϋ Ελληνικού Ιδρύματος έκτυπώσεως χαρτονομίσματος ξεκίνηάε μέ μιά λιθογραφική μηχανή όφσετ πού τύπωσε τά πρώτα τραπεζογραμμάτια τών χιλίων δραχμών τής Ε' έκδόσεως, ίδια μέ τής αγγλικής έκτυπώσεως. Άπό τότε, εφοδιάστηκε μέ τά κατάλληλα μηχανήματα καί σήμερα άνταποκρίνεται πλήρως στόν προορισμό του. Άπό ποιοτική άποψη, τά έλληνικά χαρτονομίσματα είναι έφάμιλλα τών καλύτερων χαρτονομισμάτων τοϋ κόσμου. 403

48 Η ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ Τού κ. Αναστασίου ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ Ταγματάρχου Χωροφυλακής ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Η όλη ύπόστασις ένός Κράτους στηρίζεται είς τήν Δημοσίαν Διοίκησιν ή όποία, άναμφισβητήτως, άποτελεΐ τήν σπονδυλικήν του στήλην. Έπισκοποϋντες ώρισμένας έννοίας καί σχέσεις ταύτης πρός τό Κράτος, τάς έπιταγάς τοϋ όποίου έκτελει, λέγομεν δτι Δημοσία Διοίκησις έν εύρείρ έννοίρ είναι «τό σύνολον μέσων καί ένεργειών πράς έπίτευξιν ώρισμένου άποτελέσματος, άποσκοποϋντος είς τήν Ικανοποίησιν τοϋ γενικού συμφέροντος καί συνισταμένου είς τήν έζατομίκευσιν μέχρι καί τοϋ τελευταίου Ιδιώτου». Ή Διοίκησις, ώς αΰτη διετυπώθη έν εύρείρ έννοίρ, διαλαμβάνει δύο λειτουργίας, ήτοι, τήν Κυβέρνησιν καί τήν έν στενή έννοίρ Διοίκησιν (έκτέλεσιν). Ή Κυβέρνησις χαράσσει τάς κατευθυντηρίους γραμμάς τοϋ Κράτους καί προσδιορίζει, ύπό προϋποθέσεις βέβαια, καί αύτήν ταύτην τήν θέλησιν τοϋ νομοθέτου. Αντιθέτως ή μάλλον έν παραλληλισμψ πρός τήν Κυβέρνησιν, ή Δημοσία Διοίκησις ύπό στενήν έννοιαν έχει τήν έκτέλεσιν καί τήν έφαρμογήν τών τεθειμένων κανόνων, πραγματοποιεί δηλαδή άλλοτρίαν βούλησιν, συγκεκριμενοποιεί καί έφαρμόζει τήν θέλησιν τοϋ νομοθέτου καί δικαστοϋ. Είναι μηχανισμός είς χείρας τής Κυβερνήσεως καί διαμορφώνει είς πράξεις τάς πολιτικός Ιδέας καί κυβερνητικά προγράμματα. Πρός άποσαφήνισιν ώρισμένων έννοιών έπιτακτική άνάγκη μας έπιβάλλει νά άναφερθώμεν είς τάς σχέσεις ταύτης (Διοικήσεως) πρός τό Κράτος, πρός τό Διοικητικόν Δίκαιον καί τήν Διοικητικήν 'Επιστήμην. ΣΧΕΣΙΣ ΥΠΑΛΛΗΛΟΥ ΠΡΟΣ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ - ΟΡΙΣΜΟΣ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ - ΕΝΝΟΙΑ: 404 α. Διοίκησις είναι πάν δ,τι άποτελεΐ θέσιν κανόνων Δικαίου ή άπονομήν Δικαιοσύνης. Τό ρήμα διοικώ ύπό στενήν έννοιαν σημαίνει διαχειρίζομαι τό τοϋ οίκου, ύπό εύρείαν, όμως έννοιαν καί κατ' έπέκτασιν σημαίνει δ,τι διαχειρίζομαι έν γένει, διευθύνω Τράπεζαν, καθίσταμαι διαχειριστής κρατικών ύποθέσεων, ήτοι, έπιδαψιλεύω ύπηρεσίας είς τό κράτος, μεθ' οΰ συνδέομαι διά υπαλληλικής σχέσεως Δημοσίου Δικαίου, ίδρυομένης διά μονομερούς πράξεως τής πολιτείας, έξουσιαστικής μορφής. Αντιθέτως κατά τόν Κώδικα Δημοσίων 'Υπαλλήλων (ΰρθρον 33): «Ή ύπαλληλική σχέσις καταρτίζεται διά τοϋ διορισμού καί τής άποδοχής αύτοϋ ύπό τοϋ διοριζομένου. Ή άποδοχή δηλοϋται διά τής όρκωμοσίας». Ή μεταξύ πολιτείας καί ύπαλλήλου σχέσις είναι διοικητική καί ούχί ένοχική. Άμφότεραι αί ώς άνω θεωρίαι ισχύουν σήμερον παρ' ήμίν. Κατά τήν νομολογίαν τοϋ Σ τ. Ε. ό διορισμός τοϋ δημοσίου ύπαλλήλου τελειοϋται διά τής δημοσιεύσεως πράξεως είς τό Φ.Ε.Κ. καί ή ύπαλληλική ίδιότης κταται άπό τής ήμερομηνίας ταύτης καί ούχί τής όρκωμοσίας (Σ.τ.Ε τοϋ 1951, 876 τοϋ 1937, κ.λ.π.). Κατά τόν Ν.Ν. Σαρίπολον: «δημόσιος ύπάλληλος είναι ό έλλην πολίτης ό όποιος, βάσει συμβάσεως ύποταγής πρός τό Κράτος, καταρτιζομένης διά διορισμού, είς νενομοθετημένην θέσιν, 6ν οϋτος άποδέχεται, εύρίσκεται είς άμεσον ύπηρεσιακήν σχέσιν Δημοσίου Δικαίου πρός τήν Πολιτείαν, έπί σκοπώ έξασκήσεως πολιτειακού λειτουργήματος (Μελέται περί Δημοσίων ύπαλλήλων - Άθήναι 1906, σελίς 42). Αλλως κατά τόν καθηγητήν Μ. Στασινόπουλον: «δημόσιοι ύπάλληλοι είναι τό έμμεσα όργανα τής Πολιτείας, τά ύπηρετοϋντα δυνάμει σχέσεως προαιρετικής καί πειθαρχικής είς δημοσίας, ύπηρεσίας, διοικουμένας άμέσως ύπό τής Πολιτείας (Μαθήματα Διοικητικού Δικαίου Α', Άθήναι 1957, οελίς 273). 8. Ή Διοίκησις είναι «δρώσα έξουσία», άναπτύσσει δηλαδή δράσιν έντός τών πλαισίων πάντοτε των κανόνων Δικαίου. Συγκεκριμενοποιεί τάς περιπτώσεις της καί άσκεϊ σκοπίμως ένέργειαν. Ή διοίκησις είς μίαν πολιτείαν είναι αύτή αϋτη ή ζωή, είναι ό φορεύς ό ύλοποιών τάς κρατικός έπιταγάς, καθ' δσον δέν έπιμελείται μόνον τήν έκτέλεσιν τών νόμων κατά ξηρόν καί άπέριττον τρόπον, άλλά έπιφορτίζεται μέ τήν ύποχρέωσιν νά δρά συνεχώς, νά μελήται καθ' έκάστην τών γενικών συμφερόντων, γενικώς δέ νά άναπτύσση πρωτοβουλίας τοιαύτας, ώστε νά εξυπηρετούνται τά συμφέροντα τής πολιτείας κατ' εποικοδομητικόν τρόπον, ή δέ κοινή εύημερία καί ή ϋπαρξις αύτής ταύτης τής πολιτείας νά άποτελή άξίωμα καί αύτοσκοπόν τής Δημοσίας Διοικήσεως. γ. Διά τήν καλλιτέραν κατανόησιν τής έννοίας τής Διοικήσεως προκύπτει ή έπιτακτική άνάγκη διασαφήσεως ώρισμένων έκφάνσεων τοϋ Κράτους καί τής Δημοσίας Διοικήσεως: Πολιτεία καί όργανα: Τά όργανα τοϋ Κράτους, δηλαδή τά φυσικά πρόσωπα, είναι οί έκφρασταί τής πολιτειακής βουλήσεως. Ή πολιτική έξουσία άσκεϊται διά των οργάνων της. Πολιτεία καί όργανα είναι έν καί τό αύτό πρόσωπον. Τά όργανα είς τάς συγκεκριμένος των περιπτώσεις ποριστούν αύτήν ταύτην τήν πολιτείαν. Η πολιτική έξουσία: Η πολιτική έξουσία. καίτοι είναι ένιαία καί μία, έν τούτοις άπό άπόψεως ούσίας έκδηλοϋται κατά τρεις διαφόρους λειτουργίας; (α) τήν Ν ο - μ ο θ ε τ ι κ ή ν, (β) τήν Δ ι κ α σ τ ι κ ή ν καί (γ) τήν Εκτελεστικήν ή Διοικητικήν. Ή ώς άνω κατανομή τής πολιτικής έξουσίας άποτελεΐ τόν άκρογωνιαίον λίθον, έφ' ού βασίζεται ή τυπική διάκρισις ή συνιστώσα τήν βάσιν τοϋ Κράτους. Εκάστη τών λειτουργιών (έξουσιών) άσκεϊται ύπό ίδίου όργάνου, ή όργάνων, άνεξαρτήτου μέχρι ώρισμένου βαθμού καί διακεκριμένου τών άλλων. Εκ τώ ν άνωτέρω σαφώς συνάγεται ότι ή Διοίκησις είναι έ ρ - γοντής διοικητικής λειτουργίας καί παρίσταται ώς άσκησις τής Δημοσίας 'Εξουσίας. Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ Η ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ: Τό Δημόσιον δίκαιον, άφ1 ότου άνεπτύχθη, μεσοϋντος τοϋ 19ου αίώνος, συνεδέθη μέ τήν άντίληψιν ότι καί ή δράσις τής κρατικής έξουσίας διέπεται ύπό κανόνων δικαίου. Μέ τήν διαμόρφωσιν τοϋ Συνταγματικού καί τοϋ Διοικητικού Δικαίου άπεβλήθη ή άντίληψις ότι, μόνον τά πρόσωπα τών Ιδιωτών, ήδύναντο νά ύπαχθοϋν είς νομικούς φραγμούς κατά τήν άσκησιν τής βουλήσεως αύτών καί έπεκράτησε ή νέα πλέον άντίληψις, δτι έννομοι ύποχρεώσεις τής πολιτείας έναντι τών διοικουμένων ήτο δυνατόν νά ύπάρξωσι. Οϋτω «τό νομικόν φαινόμενον τοϋ διά κανόνων δικαίου περιορισμού τής δράσεως τής διοικήσεως ύπό τήν όργανικήν τής λέξεως σημασίαν, άποτελεΐ κατά ταϋτα χαρακτηριστικόν γνώρισμα τής ύπάρξεως Διοικητικού Δικαίου κατά δεδομένην έποχήν». Πρό τοϋ 19ου αίώνος ή δράσις τών διοικητικών οργάνων διείπετο ύπό όπλων διαταγών άναγομένων είς έκάστην άναφυομένην περίπτωσιν. Μέ τήν άνέλιξιν όμως τοϋ Δημοσίου Δικά ί ο υ ή έπιστήμη διεΐδεν τήν άνάγκην άναπτύξεως Ιδίου κλάδου δικαίου, τοϋ ΔΙΟΙΚΗΤΙ ΚΟΥ, μάλιστα δέ, πρός διαχωρισμόν τών περιόδων, τήν πρό τής έμφανίσεως τοϋ Διοικητικού Δικαίου περίοδον έχαρακτήρισεν ώς «Αστυ νομική Πολιτεία», τήν δέ μετά τήν καθιέρωσίν του, ώς «Δικαιοκρατουμένην Πολιτείαν». α. Αστυνομική Πολιτεία: Κατά τήν έποχήν ταύτην, πρό δηλαδή τών άρχών τοϋ 19ου αίώνος, έπεκράτει ή άρχή ότι ή έξουσία τών διοικητικών άρχών ήτο άπόλυτος. Η άποστολή τών άρχών έγκειτο άποκλειστικως είς τήν έπιδίωξιν αύτών, όπως, διά παντός, κατά τήν κρίσιν των, προσφόρου μέσου, προασπίσουν τό δημόσιον συμφέρον, μεριμνούν ύπέρ τοϋ κοινού συμφέροντος, ύπέρ τής άσφαλείας τών άτόμων καί τής περιουσίας των. Έπεδίωκον τήν πραγμάτωσιν τής «εύδαιμονιστικής πολιτείας» χωρίς περιορισμόν τινά είς τάς ένεργείας των καί χωρίς νομικούς φραγμούς. 6. 'Η Δ ι κ α ι ο κ ρ α τ ο υ μ έ νη Πολιτεία: Τό Κράτος δικαίου έμφανίζεται, άφ ότου έτέθησαν οί πρώτοι κανόνες δικαίου. Είδικώτερον, έννοιολογικώς ό όρος οΰτος κατά βάσιν ύποδηλοϊ τό σύννομον τής ένεργείας τών διοικητικών οργάνων τοϋ Κράτους. Ή αύθυπαγωγή τής πολι-

49 τείας εις τό Δίκαιον, καθ' ΰπασαν τήν έκτααιν τής δράσεώς της, εΐχεν ώς άποτέλεομα, τήν άναγνώρισιν τής ύπάρξεως δικαιωμάτων Δημοσίου Δικαίου, παραλλήλως πρός τάς έξουσίας τού Κράτους έναντι τών υπηκόων του. Οϋτω προέκυψε ή έννοια τοϋ νεωτέρου Διοικητικού Δικαίου, ώς τού συγκροτήματος τών νομικών κανόνων τών διεπόντων τόν διοικητικόν όργανισμόν τού Κράτους. γ. Ή Πολιτεία Δικαίου έν ' Ελλά δ ι: Τό 'Ελληνικόν Κράτος, ώς νεοσύστατον, ούδέποτε διείπετο ύπό τών άρχών τού «Αστυνομικού Κράτους». Από τής άπελευθερώσεως καί έντεϋθεν δέν άπηυθύνθησαν, εις τούς διοικουμένους υπηρεσιακοί διαταγαΐ σκοπιμότητος. Ή έμφάνισις έν Έλλάδι τοϋ Διοικητικού Δικαίου έλαβε τάχιστα διαστάσεις. Διεμορφώθησαν είδικώτεροι κλάδοι τού Διοικητικού Δικαίου, ώς τοϋ Δικαίου τών δημοσίων ΰπαλλήλων, τού φορολογικού, κ.ΰ. Οϋτω: «τό σύνολον τών νομικών κανόνων, οί όποιοι διέπουν τήν λειτουργίαν τής Διοικήσεως καί τάς σχέσεις αυτής πρός τούς διοικουμένους καλείται Διοικητικόν Δίκαιον». Ή έρευνα τών κανόνων πού διέπουν τήν όργάνωσιν καί τήν λειτουργίαν τής Διοικήσεως, δηλαδή τοϋ τεθειμένου δικαίου - De lege lata -, είναι έργον τής έπιστήμης τού Διοικητικού Δικαίου. Ή έπιστήμη τοϋ Διοικητικού Δικαίου ή Διοικητική έπιστήμη άσχολεΐται μέ τήν έρευναν τών Ιδίων κανόνων - De lege ferenda -, ήτοι, μέ τάς ένδεικνυομένας διοικητικός μεταρρυθμίσεις, ώς καί μέ τούς θεσμούς τοϋ Διοικητικού Δικαίου έξ άπόψεως σκοπιμότητος, έξετάζουσα τούτους ώς κοινωνικά καί Ιστορικό φαινόμενα. Αί παρεχόμενοι εις τό διοικητικά όργανα έξουσίαι, δι' έφαρμογήν τών νόμων, είναι ή Ιδιαιτέρα έκείνη μέθοδος ή όποια καλείται διοικητική πολιτική. Αϋτη δέν είναι άλλο τι, εί μή άπόψεις, αί όποΐαι δέον νά πρυτανεύουν εις τήν σκέψιν τών διοικητικών όργάνων, αί άπόψεις δέ αϋται δέον νά είναι άποτέλεομα έμπεριστατωμένων παρατηρήσεων καί έρευνών. Διά νά άχθη, όμως, είς πέρας ή άσκησις τής διοικητικής πολιτικής, ήτις είναι μέρος τής γενικής πολιτικής τοϋ κράτους, άπαιτεΐται επιστημονική κατάρτισις, πείρα, ίκανότης, προορατικότης, σχεδιασμός, άπομάκρυνσις έκ ξένων προτύπων καί γνώσις τών γεωγραφικών καί άνθρωπολορικών συνθηκών, κ.λ.π., διότι άλλως παρατηρούνται άτέλειαι καί προκύπτουν έντεϋθεν ίδιοτυπίαι είς τήν Δημοσίαν Διο Iκ η σιν. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1 Δ οικονόμου: Ή όργάνωοις είς τό σύγχρονον Κράτος, Άθήναι Κ. Σκαλτοά: Ή ϊδρυσις τής Δημ. Ύπαλ. σχέσεως, Αθήναι Δ. ΠαπανικολαΤδη: Διοικητικόν Δίκαιον (Παν. παραδόσεις), θεσ/νίκη Στρατιωτική Έπιθεώρησις, Αθήναι- Οκτώβριος 1978, τεύχος X. Φατούρου: Διαλέξεις περί Διοικήσεως, Αθήναι, Ιανουάριος Γ. Παπαχατζή: Σύστημα τού έν Έλλάδι Ισχύοντος Δημοσίου Δικαίου, Αθήναι Κ. Γεραγά: Διοικητική 'Ιστορία τής 'Ελλάδος, Αθήναι Α. Σταυριανοπούλου: Άδυναμίαι τού έλληνικοΰ διοικητικού μηχανισμού, Αθήναι Τού ίδίου: Εξελίξεις καί χαρακτηριστικά γνωρίσματα τοϋ έλληνικού διοικητικού συστήματος (Διάλεξις), Ήλ. Κυριακοπούλου: Ελληνικόν Διοικητικόν Δίκαιον, 'Αθήναι Μ. Στασινοπούλου; Μαθήματα Διοικητικού Δικαίου (Πανεπιστημιακοί Παραδόσεις). 12. Κώδιξ Δημοσίων 'Υπαλλήλων. Τ Ο Α Λ Κ Ο Ο Λ Ρ Υ Π Α Ι Ν Ε Ι Τ Ο Ν Ο Ρ Γ Α Ν ΙΣ Μ Ο Κανένας δέν άγνοεϊ, ότι τα οινοπνευματώδη ποτά και ό καπνός είναι έχθροι τής ύγείας. Στις πλούσιες χώρες, ή κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών διαρκώς αυξάνεται. Κι όμως, είναι πλέον άποδειγμένες οί τοξικές έπιδράσεις τους ατά διάφορα όργανα, όπως είναι άναμψισβήτητος ό ρόλος τους στις διάφορες οργανικές άνωμαλίες καί παθήσεις. Τά οινοπνευματώδη ποτά πληρώνονται πολύ άκριβά όχι μόνο σέ χρήμα, άλλα καί - πρό παντός - σέ ανθρώπινες ζωές. Καί αυτή ή «δαπάνη» θά μπορούσε νά μειωθεί μέ θεαματικό τρόπο, άν κατορθώναμε νά φρενάρουμε αυτήν τήν αΰτορρύπανση. Σ ένα πρόσφατο διεθνές συμπόσιο, πού συγκέντρωσε Εύρωπαίους καί Αμερικανούς ερευνητές, ύπογραμμίσθηκε, δτιδέν υπάρχει κατώτερο όριο άνοχης στην τοξικότητα τού άλκοόλ. Αντίθετα, ό κίνδυνος τής κίρρωσης τοϋ ήπατος μπορεί νά έμφανισθει σέ άτομα, άπό τή στιγμή πού ή καθημερινή κατανάλωση άλκοόλ φτάνει ατά 20 γραμμάρια, δηλαδή σέ 250 γραμμάρια κρασί. Είναι γνωστό, έπίσης ότι ή βλαβερή επίδραση τού οινοπνεύματος ατό πεπτικό σύστημα δέν περιορίζεται ατό συκώτι. Έπεκτεΐνεται έπίσης ατό πάγκρεας, άφοϋ ό άλκοολισμός είναι ή κύρια αιτία τής χρόνιας παγκρεατίτιδας, όπως και στόν οισοφάγο, όπου άναπτύσσεται ό καρκίνος, κυρίως ατούς καπνιστές πού πίνουν οινοπνευματώδη ποτά. 'Επί πλέον, μιά πρόσφατη άγγλική έργασία έπισημαίνει τή βαθμιαία μείωση τών διανοητικών ικανοτήτων των νεαρών άλκοολικών, πού ύπολογίζονται μέ ψυχομετρικά τέστ. Οί άλκοολικοί, πού δέχθηκαν νά ύποβληθοΰν στή σχετική έρευνα, ήταν άνδρες κάτω τών τριανταπέντε πού, στά τρία προηγούμενα χρόνια κατανάλωναν πάνω άπό 100 γραμμάρια άλκοόλ τήν ήμέρα. Οί μισό! καί πλέον άπ' αύτούς τούς άνδρες παρουσίαζαν συμπτώματα διανοητικής παρακμής, πού, τουλάχιστον στις μισές περιπτώσεις, ήταν σοβαρά! Αύτά τά άποτελέσματα δείχνουν ότι τό άλκοόλ μπορεί νά γίνει γρήγορα τοξικό γιά τόν έγκέφαλο. Έξ άλλου, οί έπιστήμονες πού έκαναν αύτήν τήν έρευνα κατάληξαν στό συμπέρασμα, ότι ή διανοητική παρακμή μπορεί νά είναι τό πρώτο σύμπτωμα τού χρόνιου άλκοολισμοϋ. 'Αλλά ύπάρχει και κάτι, πού πρέπει νά προστεθεί σ' αύτόν τό σύντομο άπολογισμό τών ολέθριων άποτελεσμάτων τοϋ άλκοολισμοϋ. Καναδοί έπιστήμονες άνάλυσαν τις σχέσεις πού ύπάρχουν άνάμεσα στήν υπέρταση - πού αύξάνει τόν κίνδυνο τών κυκλοφορικών έπεισοδίων- καί τήν κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών. "Οπως φαίνεται, οί χρόνιοι άλκοολικοί, πού καταναλώνουν μεγάλη ποσότητα οινοπνευματωδών ποτών, έχουν πολύ ύψηλότερη άρτηριακή πίεση άπό τούς μή άλκοολικούς. Οί έπιδημιολογικές έρευνες έδειξαν ότι ό κίνδυνος άρχίζει, άπό τή στιγμή πού ένα άτομο καταναλώνει καθημερινά πάνω άπό 50 γραμμάρια οινοπνεύματος. 'Ωστόσο, είναι ένδιαφέρον νά σημειώσουμε, ότι αύτή ή ύπέρταση, πού είναι προϊόν τοϋ άλκοολισμοϋ, μπορεί νά έξαφανισθεϊ, άν ό ύπερτασικός πάψει νά καταναλώνει οινοπνευματώδη ποτά. Αλλά, όταν συνεχίζεται γιά πολλά χρόνια, μπορεί νά αυξηθεί καί νά κάνει μεγαλύτερο τόν κίνδυνο ένός κυκλοφοριακοϋ έπεισοδίου. Τό ένδιαφέρον αύτών τών ξεχωριστών γεγονότων βρίσκεται στό γεγονός ότι δείχνουν τήν έκταση τού παθολογικού πολυμορφισμού τοϋ χρόνιου άλκοολισμοϋ. Ξέρουμε άπό πείρα πώς όταν ή καθημερινή κατανάλωση άλκοόλ γεννάει μιά κατάσταση έξάρτησης, οί πιθανότητες άπαλλαγής άπ' αυτό τό πάθος είναι μηδαμινές. Πρόκειται, λοιπόν γιά ένα πρόβλημα δημόσιας ύγείας, πού σήμερα άντιμετωπίζεται μέ προληπτικά μέτρα. Τό έρώτημα είναι πόσοι θέλουν νά προλάβουν τό κακό, γυρίζοντας τήν πλάτη στά οινοπνευματώδη ποτά. 405

50 ΤΟ ΣΤΡΕΣ ΣΤΗΝ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ Τά τελευταία λίγα χρόνια έχει γίνει πολύς λόγος γύρω άπό τά στρές στά όποια ύπόκειται ένας άστυνομικός σιήν καθημερινή του έργασία καί στις ψυχολογικές συνέπειες πάνω στήν οικογενειακή του ζωή. Αύτά τά οικογενειακά στρές άναπτύσσονται κατά τή διάρκεια τής φάσεως τής προσαρμογής, πού οί άστυνομικοΐ δέχονται όταν άναπτύσσουν τήν έπαγγελματική τους δραστηριότητα. Καί άφού οί οικογένειες δέν άπολαμβάνουν άμέσως τις συναισθηματικές άνταμοιβές αύτής τής πάλης, δημιουργοΰνται παραπέρα δυσκολίες γιά τούς άστυνομικούς καί τις οίκογένειζ τους. Πάντα ύπάρχει ένα διπλό κριτήριο συμπεριφοράς, πού άναμένετσι άπό τούς άστυνομικούς. Ό Harvey Schlossberg συγγραφέας τοϋ «Ψυχολόγος μ ένα όπλο», περιγράφει αύτό σάν μιά «μή πραγματική εικόνα» των άστυνομικών, ή όποια πιστεύεται άπό τό κοινό. Ό M artin Reizer, ψυχολόγος γιά λογαριασμό τής άστυνομικής δυνάμεως τοϋ Λός - Αντζελες, έθιξε τό θέμα αύτό, όταν είπε: «01 άστυνομικοΐ είναι άνθρώπινες ύπάρξεις μέ προβλήματα όπως οί περισσότεροι άλλοι άνθρωποι. Παρ όλο αύτό, όμως, έξαιτίας τής άνάγκης νά ύποστηρίξουν μιά εικόνα ισχύος καί ψυχραιμίας, είναι μερικές φορές δύσκολο γιά τούς άντρες πού έργάζονται στήν άστυνομία, νά παραδεχτούν προβλήματα ή νά έπιζητήσουν συνδρομή γιά συναισθηματές δυσκολίες πού δέν μπορούν οί ίδιοι νά άντιμετωπίσουν. Είναι παγκόσμια άναγνωρισμένο πώς τό επάγγελμα ιοϋ άστυνομικοϋ είναι από ιά πιο αγχώδη, μέ δυσμενείς πολλές φορές συνέπειες γιά την ψυχοσωματική υγεία του. Κι αυτό γιατί τό αστυνομικό έπάγγελμα δημιουργεί πρόσθετες προϋποθέσεις άγχους (π.χ. ό κίνδυνος τής ζωής, τής σωματικής άκεραιότητας τοϋ άστυνομικοϋ, κ.λ.π.). Η «ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ», άποβλέποντας στήνπαρουσίαση τοϋ προβλήματος αύτοϋ, άναδημοοιεύει άρθρο τοϋ Colin Hayes μέ τίτλο «Stress in the Police Service» άπό τό περιοδικό Royal C anadian M ounted Police G azette σέ μετάφραση τοϋ 'Υπομοίραρχου κ. Νίκου Τασιόπουλου. Οί άναγνώστες μας θά πρέπει νά έχουν υπόψη πώς τά στατιστικά στοιχεία, οί ποσοστιαίες άναλύσεις καί τά συμπεράσματα άναφέρονται κατά κύριο λόγο στό Βορειοαμερικανικό χώρο. 406 Τό άστυνομικό έργο έχει άναγνωριστεΐ σάν μιά άπό τις απασχολήσεις πού έχουν μεγάλο άριθμό υψηλών στρές. Μιά δημόσια γνωστή έρευνα έχει άποδείξει πώς τά ψυχολογικά στρές άποτελοΰν μιά βασική αιτία προβλημάτων τής ύγείας. Τέτοια προβλήματα είναι ή άσθένεια τής στεφανιαίας τής καρδιάς, ή γαστρεντερική κακή κυκλοφορία, δερματολογικά προβλήματα, σοβαρές νευρικές καταστάσεις, νευρώσεις, καθώς και ένας άριθμός σωματικών καί διανοητικών διαταραχών. Επιπρόσθετα θεωρείται, πώς τά προβλήματα τής ύγείας δέν είναι ή μοναδική συνέπεια τών ψυχολογικών στρές τό ύψηλό ποσοστό τών διαζυγίων καί τών συζυγικών άσυμφωνιών άνάμεσα στό προσωπικό πού άσχολεϊται μέ τήν έπιβολή τοϋ νόμου, θά μπορούσε ν άποτελέσει προσ-

51 διοριστικό στοιχείο, έν μέρει τουλάχιστον, τού έπαγγελματικοϋ στρές. Ή άστυνομική δύναμη τού Cincinnati άποτέλεσε τό άντικείμενο μιας μελέτης γιά ν' άναγνωριστοΰν οί δέκτες τών στρές, μέ τήν πεποίθηση πώς ή άναγνώριση και ή κατανόηση αύτών στό άστυνομικό έργο θά ήταν τέτοιας σπουδαιότητας πού πρόσθετες άπόψεις καί παρατηρήσεις θό ήταν δικαιολογημένες. Τριάντα τρεις (33) αιτίες ψυχολογικών στρές πού φέρονται, ή υπονοούνται σάν τέτοιες, συζητήθηκαν καί ταξινομήθηκαν σέ έξι (6) κατηγορίες: Α. ΕΝΔΟΡΓΑΝΩΤΙΚΕΣ ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ: 1. 'Ασήμαντη έπίβλεψη. 2. "Ελλειψη ή στέρηση έξελίξεω ς τής σταδιοδρομίας. 3. Ανεπαρκές σύστημα ένισχυμένης άνταμοιβής. 4. Προσβλητική πολιτική ('Υπήρξαν πολιτικές πού ήσαν παράλογες καί άνησυχητικές). 5. 'Υπερβολική γραφική δουλειά. 6. Φτωχός έξοπλισμός. Β. ΔΙΑΡΘΡΩΤΙΚΕΣ ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ ΚΑΙ ΧΑΡΑ ΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ: 7. "Ελλειψη ή στέρηση ευκαιριών γιά έξέλιξη τής σταδιοδρομίας. 8. Δικαιοδοτικός άπομονωτισμός. Γ. ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗ ΜΑΤΟΣ 9. Μή άποτελεσματικότητα τού σωφρονιστικού συστήματος. 10. Α ντίθετες δικαστικές άποφάσεις. 11. Άκατονόητοι δικαστικοί άγώνες. 12. 'Ανεπαρκής έπίβλεψη στις αίθουσες συνεδριάσεων τών δικαστηρίων. 13. Συνεχής άπασχόληση μέ τά διάφορα έγκλήματα. Δ. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ: 14. Διαστρεβλωμένη δημοσιογραφική περιγραφή τών άστυνομικών συμβάντων. 15. Ανησυχητικές συμπεριφορές τών μειονοτήτων. 16. 'Ανησυχητικές συμπεριφορές τής πλειοψηφίας. 17. 'Υποτιμητικά σχόλια άπό γείτονες καί άλλους. 18. Αντίθετες τοπικές κυβερνητικές άποφάσεις. 19. Ανικανότητα τών βοηθών πρακτόρων. Ε. ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟ ΕΡΓΟ ΚΑΘ ΕΑΥΤΟ: 20. Ψυχολογική πάλη γύρω άπό τό ρόλο τού άστυνομικού (Διαφύλαξη τού νόμου έναντι τών έγγυημένων πολιτικών έλευθεριών). 21. Μή σωστά προγραμματισμένη έργασία. 22. Φόβος καί κίνδυνος. 23. Αίσθηση άνικανότητας. 24. Μή περάτωση τού σκοπού (Οί ντετέκτιβς πού άναλαμβάνουν διάφορες περιπτώσεις καί δέν έχουν τήν ευκαιρία νά διεκπεραιώσουν ούτε μιά άπ αύτές). 25. Δυστυχία τών πολιτών. 26. 'Εντυπωσιακές άλλαγές στις ύπηρεσιακές άξιώσεις, άπό τή ρουτίνα σέ ξαφνικές καταστάσεις πού παρουσιάζονται γιά πρώτη φορά. 27. Βάρος τής εύθϋνης γιά τις ένέργειες. 28. Είκοσι καί πλέον χρόνια ύπηρεσίας (τά στρές σωρεύονται στή φύση). ΣΤ. ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟΙ ΣΑΝ ΑΤΟΜΑ: 29. Ό άνεπαρκής. 30. Ό καταβαλλόμενος άπό φοβία. 31. Ό άντικομφορμιστής (έκεϊνος πού δέ άποδέχεται ή δέν συμμορφώνεται πρός τούς κανονισμούς καί τις διαταγές). 32. Ό άστυνομικός πού άνήκει σέ έθνική μειονότητα. 33. Ή γυναίκα άστυνομικός. 'Ολοφάνερα καί οί τριάντα τρεις (33) περιπτώσεις ποικίλουν σέ σπουδαιότητα καί άποτέλεσμα, πιθανόν δέ οί περισσότερες άπ αύτές νά ποικίλουν καί άπό τή μιά ύπηρεσία στήν άλλη. Επίσης θά διαφέρουν οί άντιδράσεις καί οί άποκλίσεις καί άπό άτομο σέ άτομο. Ομως πέρα άπ αύτό, ή κάθε μιά περίπτωση παίζει τό ρόλο της - δέν έχει σημασία τό μέγεθός του - στό περιβάλλον τού όλικοϋ νομικού έξαναγκασμού. Πιστεύω, πώς οί- συνέπειες τών ψυχολογικών στρές στοϋς άστυνομικοϋς στό καθημερινό τους έργο συνίσταται άπό τις αύξημένες άπαιτήσεις άμοιβής καί τά αύξημένα έξοδα, τήν πρόωρη άνικανότητα, τήν πρώιμη άποχώρηση άπό τήν ύπηρεσία, τή μειωμένη παραγωγικότητα, τήν αύξανόμενη έπίδραση τού άλκοολισμοϋ, τό διαζύγιο, τήν αύτοκτονία, τά έσωτερικά ζητήματα, τις παθήσεις καί τούς, μέχρι ένα βαθμό, άνεπαρκεΐς χειρισμούς στις διοικητικές σχέσεις. Στοιχεία πού άφοροϋν τά ποσοστά διαζυγίων μεταξύ τού άστυνομικού προσωπικού, μπορούμε νά βρούμε μόνο άπό τις Ηνωμένες Πολιτείες τής Αμερικής. Πρόσφατες άναφορές μάς προσφέρουν έκτενή συμπεράσματα, πού όμως ποικίλουν. Ό Jack Ε. W hitehouse σέ μιά άναφορά του γύρω άπό τά έπαγγελματικά μειονεκτήματα τών ύπαλλήλων πού άσχολοϋνται μέ τήν έπιβολή τού νόμου, άναφέρειτούς άριθμοϋς τής άπογραφής τών Η.Π.Α., πού δείχνουν τούς άστυνομικοϋς σάν μιά όμάδα πού ύποφέρει σέ ποσοστό διαζυγίων μέ δείκτη 17% σέ σύγκριση πρός τό 2,4% πού είναι ό δείκτης γιά τούς άντρες πού άνήκουν στήν ίδια κατηγορία ήλικίας. Άλλες έρευνες άπό τό Λός "Αντζελες καί τή Salt Lake City δείχνουν άτι τό ποσοστό διαζυγίων πού ισχύει γιά τούς άστυνομικούς φθάνει στό 21% σέ σύγκριση πρός τό 4% τής άντίστοιχης κατηγορίας. Σέ άλλες πόλεις πού έγιναν άνάλογες έρευνες καί στις όποιες συμπεριλαμβάνονταιή Βαλτιμόρη, ή Αγία "Αννα τής Καλιφόρνιας καί τό Σικάγο, τό ποσοστό άνέρχεται στά 17%, 27% καί 33,3% άντίστοιχα γιά κάθε πόλη. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΜΕΙΟΝΕΞΙΑ 01 περισσότεροι άντρες ξοδεύουν ένα σημαντικό μέρος άπό τό χρόνο καί τήν ένεργητικότητά τους στή δουλειά τους. Ό βαθμός τής συγκινησιακής άναμείξεως διαφέρει πολύ, άνάλογα μέ τό έπάγγελμα. 01 άστυνομικοί, έξαιτίας τής φύσεως τού ρόλου τους στή κοινωνία, δαπανούν μιά δυσανάλογη ποσότητα συγκινησιακής ένέργειας στις άπασχολήσεις τους. Ε κείνος, λοιπόν, πού διαθέτει ένα τέτοιο χρόνο καί μιά τέτοια συγκινησιακή ένέργεια, μέ τό νά διαψεύδονται οί έλπίδες του, χωρίς νά άνταμείβεται κοινωνικά - δπως τυπικά συμβαίνει μέ τούς άστυνομικοϋς - καί έπί πλέον ύφιστάμενος δοκιμασίες σέ διάφορα μεγέθη ποϋ όμως δέν άναγνωρίζονται άλλά άπορρίπτονται άπό τή σύζυγό του, γίνεται τότε διπλά εύαίσθητος στις άντίξοες κοινωνικές άντιδράσεις. "Ενας άποτυχημένος γάμος γίνεται τότε μιά «κοινωνική μειονεξία» στόν άστυνομικό. "Ετσι, όταν έξετασθεϊ κάτω άπό τό φώς τών γεγονότων ό έλεγχος τού κοινωνικού ρόλου τών άστυνομικών, μιά τέτοια κοινωνική μειονεξία γίνεται έξ ίσου σοβαρή δσο καί μιά άλλη σοβαρή μειονεξία. Τά κύρια συμπτώματα αύτής τής άσθένειας είναι ή αίσθηση άπομονώσεως καί ή άδυναμία νά συνεχίσει Ικανοποιητικά τις κοινωνικές σχέσεις μέ τούς άλλους. Επειδή σέ πολλές περιπτώσεις τό διαζύγιο κρίνεται δημόσια, ή προσωπική δυσαρέσκεια κρίνεται προσωπικά, σάν ένα σημάδι άποτυχίας σέ κάτι πού θεωρείται άπό 407

52 τήν κοινωνία πολύ σπουδαίο. Ό άστυνομικδς του όποιου ό γάμος άπόιυχε ή άποτυγχάνει και τοϋ όποιου ό τρόπος ζωής συνεπάγεται τή διατήρηση τής κοινωνικής τάξεως γίνεται διπλά άνίσχυρος καί καταπιέζεται κάτω άπό τή δική του κοινωνική άποτυχία. Ή άποτυχία του άρχίζει ν άποκαλύπτεται μέ τή μορφή τής άμφιβολίας ώς πρός τις ίκανότητές του καί τά άποτελέσματα γίνονται φανερά μέ τή χειροτέρευση τής άποδόσεώς του κατά τήν έκτέλεση τοϋ έργου του. Αυτό όδηγεί: 1) ατό νά έμποδίζει τήν κρίση καί τήν ικανότητα συγκεντρώσεως τής προσοχής, 2) στή δυσαρέσκεια άπό τήν έκπλήρωση τοϋ έργου του, 3) στό νά βρίσκει λαθεμένη τήν έκτέλεση των πράξεων των συναδέλφων καί των κατωτέρων του 4) στό νά τόν έμπιστεύονται λιγότερο καί νά γίνεται δύσπιστος στις έκτός υπηρεσίας κοινωνικές σχέσεις, 5) στά έρωτηματικά γιά τήν ικανότητά του ώς πρός τήν έκπλήρωση τοϋ έργου του, 6) στό νά υποφέρει άπό άβεβαιότητα, ή όποια σοβαρά έξασθενεί τήν ικανότητά του στό νά παίρνει άποφάσεις. Έξαιτίας των άπογοητεύσεων τής δουλειάς καί των προβλημάτων τοϋ γάμου, μερικοί άστυνομικοί άρχίζουν νά πίνουν μέχρι καταχρήσεως. Σέ πολλές περιπτώσεις ή άρχή αύτή γίνεται μ ένα πιοτό γιά νά ήρεμήσει τά νεύρα, πιθανόν μετά άπό ένα σούτ - άουτ ή όταν σκοτώνεται ή τραυματίζεται ένας συνάδελφος ή όταν ό άστυνομικός έπρεπε νά χειριστεί μιά σοβαρή περίπτωση κακομεταχειρίσεως ένός παιδιού. Καθώς ό καιρός περνά, άνακαλύπτει πώς υπάρχει μιά αύξηση στήν άνοχή τοϋ άλκοόλ. ' Η δόση θ' αυξηθεί μέχρις δτου νιώσει άπροσάρμοστος στις καταστάσεις καί στις συναντήσεις ή συγκεντρώσεις όπου τό άλκοόλ δέν τοϋ είναι προσιτό. Ό άστυνομικός πού βρίσκεται στή κατάσταση αύτή, όταν πάει γιά υπηρεσία θά σκέπτεται τό έπόμενο ποτό καί θ άνυπομονεΐ νά πάρει τούς δρόμους γιά νά έξασφαλίσει ένα ποτό άπό μιά φιλική προσφορά ένός μπάρ ή νά πάρει ένα ποτό άπό ένα μπουκάλι πού έχει κρύψει στό αύτοκίνητό του. Τό άτομο αύτό θά έκδηλώσει έναν έκνευρισμό πού όμως δέν θά έκφράσει, όταν ή συμπεριφορά του αύτή πρός τό άλκοόλ συζητηθεί, είτε άπό τήν οίκογένειά του, είτε άπό τούς φίλους του ή άπό τόν προϊστάμενό του. Ή συμπεριφορά του πρός τήν οίκογένειά του θά γίνει έπιθετική καί ή οικονομική του κατάσταση θά ξεφύγει άπό τόν έλεγχό του. 0ά παραμελήσει τή διατροφή του γιά χάρη τού άλκοόλ, θά γίνει άμελής, οι άναφορές του θά είναι φτωχές σέ περιεχόμενο ή μισοτελειωμένες καί θά άποτύχει στή διεκπεραίωση τών έργασιών 408 πού τοϋ άναθέτουν. Σέ πολλές περιπτώσεις άκολουθοΰν πειθαρχικά παραπτώματα πού πιθανόν νά όδηγήσουν στήν άπόλυση καί σέ άκραίες περιπτώσεις, στήν αυτοκτονία. Νομίζω, πώς κάποιος μπορεί νά πει, πώς ό μέσος άστυνομικός καμαρώνει γιά τή δουλειά του καί γιά τήν ιδιαίτερη έκπαίδευσή του. 'Αντιλαμβάνεταιτόνέαυτότου, καί είναι, σάν ένα εκπαιδευμένο σπεσιαλίστα έφαρμοστή τοϋ νόμου. 'Εκδηλώνεται μέ τήν αίσθηση τοϋ έπαγγελματία. Σκέπτεται τόν έαυτό του σάν ένα καλά πληροφορημένο έξπέρ πού προσφέρει μιά ζωτική υπηρεσία στήν κοινωνία, άλλά πολλές φορές τοϋ συμπεριφέρονται σάν νά είναι έχθρός τής ευημερίας τής κοινωνίας. "Οταν λοιπόν παρουσιάζεται μιά διαφορά άνάμεσα στήν αύτοαίσθηση ένός καί στό πώς τόν βλέπουν οί άλλοι, αύτό είναι ψυχολογικά πολύ άνησυχητικό καί άσυμβίβαστο. ΕΝΗΜΕΡΗ Η ΔΙΟΙΚΗΣΗ "Εχει λεχτεΐ, πώς οί άστυνομικοί δέν είναι οί μόνοι πού καταπιέζονται άπό τά στρες όταν συγκριθοϋν μέ τις καταπιεστικές γ ε νικά άπασχολήσεις. Πολλοί έργαζόμενοι άντιμετωπίζουν προθεσμίες, κόμπλεξ καί άνατρεπτική γραφειοκρατία, προβλήματα έξοπλισμοϋ, έλλειψη συνεννοήσεως στις άποφάσεις τής διοικήσεως, κ.λ.π. Μπορούμε δμως νά πούμε, πώς τό άστυνομικό έργο είναι μιά άπασχόληση μέ μοναδικά ψηλά στρές; Πιστεύω πώς ή άπάντηση θά πρέπει νά είναι άπόλυτα καταφατική. Καί αύτό γιατί, άν καί οί άστυνομικοί άντιμετωπίζουν πραγματικά κοινούς δέκτες στρές μέ άλλες όμάδες έργασίας, υπάρχει έπιπρόσθετα μιά σημαντική όμάδα συντελεστών τών στρές πού δέν άντιμετωπίζεται άπ άλλους. Τό γεγονός ότι ένας είναι άστυνομικός, τόν ξεκόβει άπό τήν υπόλοιπη κοινωνία. Μέσα στήν κοινωνία υπάρχουν όμάδες άτόμων πού συμπεριφέρονται πρός τόν άστυνομικό, όχι σάν νά έχουν νά κάνουν μέ ένα άτομο άλλά μ ένα στερεότυπο. 'Ακόμα καί έξω άπό τήν δουλειά, καί όταν δέ φοράει τή στολή του, ό άστυνομικός πρέπει νά δεχτεί τήν προκατάληψη, τό φόβο, τή δυσπιστία καί μερικές φορές τήν άπροκάλυπτη έχθρότητα άπό ένα μεγάλο μέρος τής κοινωνίας. "Ετσι τό άστυνομικό έργο γίνεται μιά άπό τις λίγες άπασχολήσεις πού έχουν ισχυρές δυσμενείς έπιπτώσεις σ όλόκληρη τή ζωή τοϋ έργαζόμενου. Αύτό σημαίνει, πώς ή δουλειά τοϋ άστυνομικοϋ έπηρεάζει τήν προσωπική του ζωή στήν κοινωνία, τήν άντίληψη τών παιδιών του σάν πατέρα κ.λ.π. Ή άστυνομική δουλειά είναι μιά άπό τις λίγες άπασχολήσεις πού ό έργαζόμενος καλείται ν άντιμετωπίσει τό σωματικό κίνδυνο σέ μιά τέτοια έκταση, ώστε ή ζωή του νά βρίσκεται σέ κίνδυνο όποιαδήποτε ώρα. Μέ τήν άντίληψη αύτή, ένεργεΐ μέ σημαντική αύτονομία καί έξουσία καί πολλές άποφάσεις του παίρνονται χωρίς σκέψη, έρευνα ή κατάλληλη περίσταση γιά συλλογισμό. Σέ πολλές άστυνομικές υπηρεσίες, κυριαρχεί αύταρχική διοίκηση πού δίχνει πολλή λίγη φροντίδα καί ένδιαφέρον γιά τά άτομικά προβλήματα ή γιά τόν παράγοντα άνθρωπο. Σέ πολλές περιπτώσεις χρειάζεται ή άστυνομική διοίκηση νά είναι περισσότερ ο ένήμερη, πράγμα πού συνεπάγεται συμμετοχή στις διοικητικές άντιλήψεις. "Αν καί ή έκπαίδευση έχει κάποια σημασία στήν ποσότητα τοϋ στρές, οί άστυνομικοί θ άντιληφθοϋν άργότερα ν άντικαθίστανται συχνά τά τυπικά έκπαιδευτικά προγράμματα, λόγω τής συμπεριφοράς πού έμφανίζουν στήν ένεργό υπηρεσία. Πολλοί άπ' αύτοϋς τούς άστυνομικούς θά έπιδείξουν άρνητική συμπεριφορά, πού λιγοστεύει τήν άξια τής έξαιρετικής άρχικής έκπαιδεύσεως. Άπό καιρό σέ καιρό, βρίσκουμε έσωτερικές διαμάχες μέσα στήν ίδια τήν άστυνομική υπηρεσία, μέ τή δημιουργία κλικών και όμάδων μέ ιδιαίτερα συμφέροντα πού τραβούν πρός διαφορετικές κατευθύνσεις. Αύτό θά προκαλέσει αισθήματα άποξενώσεως, κατάθλιψη καί μειωμένη ήθική. Ό άστυνομικός πού έπιτυχημένα έπιζεί στις πολλαπλές έπιδράσεις άπό τόν έσωτερικό του κόσμο, άπό τήν όργάνωση καί άπό τό περιβάλλον τής δουλειάς του, θά έπωφεληθεΐ άπό τήν πορεία. "Εχοντας δοκιμαστεί κασσκληρυνθεί σέ μερικές άπό τις δύσκολες καταστάσεις κρίσεως, τά έχει βγάλει πέρα μέ έπιτυχία, έχει κερδίσει τήν ψυχραιμία, τήν ώριμότητα, τήν κρίση, έχει αύξήσει τήν αύτοπεποίθησή του καί έκπληρώνει πλέον τό σκοπό του σάν έπαγγελματίας. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: 1. Harvey Schlossberg - «Psychologist with a Gun» (Coward, McCann, Geoghegan, Inc. New York) 1974 p Martin R eiser - «The Police D epartm ent Psychologist» Charles C. Thom as Springfield, III p W illiam H. Kroes, Bruce Margolis, and Joseph Hurrell «Job Stress in Policemen» (Cincinnati - National Institute for O ccupational Safety and Health). 4. Jack E. W hitehouse - «Α Prelim inary Inquiry into O ccupational Disadvantages of Law Enforcement Officers - «Police» July/Aug page 304.

53 ΠΑΙΔΙΚΗ ΕΓΚΛΗΚΙΠΙΙΚΟΤΗΪΠ ζοϋν, υιοθετούν μιά έχθρική στάση, στήν ιδέα τού έγκλήματος καί συχνά Του κ. Ν ικολάου Μ Π Ο Υ ΓΑ δημιουργούν δυσ κολίες, γίνονται νευ - μάλιστα νά θαυμάζει τούς ώραίους Ένωμ/ρχου - Φ οιτ. Παιδ. ρικά καί σαδιστικά καί εύκολα κατα- πρωταγωνιστές του. Έτσι περνάμε εύ- Ά κ α δ η μ ία ς Μ υ τιλ ή ν η ς φεύγουν στό ψέμα ή στήν κλοπή, πολ- χάριστα τις ώ ρες μας, άπολαμβάνον λ ές φ ορές γιά νά άποκτήσουν κάτι, πού τας σκηνές βίας, σκοτωμών, ληστειών, Ή σημερινή άναζωπύρωση τής έγ- νομίζουν άτι στερούνται. Αισθάνονται χωρίς νά συναισθανόμαστε τί κακό κάκληματικότητας των άνηλίκων πρόκα- ότι γύρω το υ ς ύπάρχει μιά έχθρότητα νουμε στήν εύαίσθητη ψυχούλα τού λ εΐ μιά δικαιολογημένη άνησυχία στό καί άμύνονται μέ πείσμα καί παθητική παιδιού, πού άμέριμνο παρακολουθεί κοινωνικό σύνολο καί δέν πρέπει νά συμπεριφορά, πού εύ νο εϊτα ι άπό μιά δίπλα μας τά «δρώμενα». Οί έγκλημαείναι άσχετη μέ τις συνθήκες τής πρώ- αύστηρή άνατροφή. τολόγοι λ ένε, ότι μιά κατηγορία νέων τη ς παιδικής ήλικίας, κατά τήν όποια Τά παιδιά αύτά δύσκολα άποβάλλουν όδηγήθηκε στό έγκλημα άπό τή γοημπαίνουν οί βάσεις γιά τήν κατοπινή τήν άντικοινωνική το υ ς συμπεριφορά τ ε ' α τ ϋ κινηματογράφου, ζωή τού άνθρώπου. καί όταν άργότερα γίνουν έφηβοι ή έν- Ή έγκληματικότητα, άκόμα καί στά Τό παιδί στήν πραγματικότητα είναι ηλικιωθοϋν. Μπαίνοντας στόν κόσμο παιδιά μπορεί νά χαρακτηριστεί σάν μιά ένα πολυσύνθετο πλάσμα. Μιά ιώ ν μεγάλων, ζητούν έκδίκηση. Αν φυγή άπό τό άγχος. Τό γιατί, όμως, ύπαρξη, πού χρειάζεται τή βοήθειά μας ά να τρ έξουμε στήν παιδική ήλικία όλων διαλέγει τό παιδί αύτόν τόν τρόπο φυγια νό μεγαλώσει καί να έ ξε λ ιχ θ ε ΐ κα- τών μεγάλων κακοποιών, θά διππιστώ- γής καί όχι άλλο, έξαρταται άπό τό οίνονικά. Γεννιέτα ι, όμως, τό έρώτημα: σουμε ότι ύπήρξαν παιδιά - ά ντικεί- κογενειακό καί κοινωνικό περιβάλλον, Προσφέρουμε στό παιδί, σάν γο ν είς! άενα κακομεταχειρίσ εω ς, σκληρότη- όπου ζεί καί τόν τρόπο τής έρ μη νεία ς δάσκαλοι ή κοινωνία, τή βοήθεια αύτή τας καί καταπιέσεως. του. στό βαθμό πού πρέπει; Πώς δικαιολο- "Ολοι μας έχουμε αισθανθεί τόν Ά κό μ α, ένας άλλος λόγος καταφυγεΐτα ι ή άντικοινωνική συμπεριφορά πειρασμό νά δοκιμάσουμε κάτι κακό, γής σέ μιά έγκληματική ένέρ γεια μποτου, ή όποια π ολλές φ ορές φθάνει μ έ- είχε γιατί αύτό έξυ π η ρ ετεί τά συμφέ- ρ εΐ νά είναι ή μαζοχιστική του διάθεση χρι τό έγκλημα; ροντά μας, ε ίτε γιατί άπλώς μάς προσ- για πρόκληση στόν έαυτό του τιμωρίας Τό έγκλημα είναι προφανώς μιό έκ- φ έρ ει τήν εύχαρίστηση τού άπαγορευ- (γιά τις έν ο χ ές πού νιώ θει), ή άπό μιά φράση μίσους. Ή έγκληματικότητατώ ν μένου. σαδιστική διάθεση τιμωρίας των άλλων παιδιών έρ μηνεύ ετα ι, όταν σπουδά- Ό πειρασμός αύτός είναι ιδιαίτερα πού γομίζει ότι φταίνε γιά τήν κατάζουμε τά αίτια πού έκαμαν τό παιδί νά έντο νος στήν παιδική ήλικία όταν ή σταήή το υ Υπάρχουν βέβαια καί οί μισεί. Είναι μιά άπάντηση, πού θά μάς τρυφερή ψυχούλα τού παιδιού δ έν έχ ει κακές κληρονομικές προδιαθέσεις τού δοθεί άπό ένα προσβεβλημένο «έγώ». μάθει άκόμα νά διακρίνει τό καλό άπό παιδιού, άλλά α υ τές έξο υ δ ετερ ώ νο ν- Ή πρώτη οικογενειακή έμπειρία θ ε- τό κακό, δ έν έχει σχηματίσει σ ταθερές ται εϋκολα μέ τή σωστή άγωγή. μελιώ νει στό παιδί τή μελλοντική ή θικές ή θρησ κευτικές πεποιθήσεις, Παρατηρείται ότι στις εύπ ορες χώπροσωπικότητα καί κοινωνική προσαρ- πού τού άπαγορεύουν νά κάνει πρά- ρ ες ύπάρχει μεγαλύτερη έγκληματικόμογή. Στό σπίτι καί άργότερα στό σχο- γματα πού δ έν έπιτρέπονται, γι αύτό τητα άνηλίκων καί ότι τό ποσοστό είναι λείο θά λάβει τό νέο άτομο τις πρώτες καί τό τε είναι έξα ιρετικά έπικίνδυνος. μεγαλύτερο στις μεγαλουπ όλεις, όπου έμ π ειρ ίες, οί όποιες θά καθορίσουν αν "Εργο τού κάθε παιδαγωγού είναι νά εμφανίζονται περισσότεροι ^κίνδυνοι θά άναπτύξει ένα έπαρκές αίσθημα τού δίνει νά καταλάβει ότι οί έπ ιθυμίες και 01 πειρασμοί για τά παιοια είναι προσωπικής άσφάλειας, άγάπης καί τού κάθε άνθρώπου πρέπει νά έχουν ισχυρότεροι, γιατί οι π ράξεις τους καάποδοχής άπό τό περιβάλλον, τόσο ένα όριο έκπληρώσεως καί στό όριο λύπτονται άπό τήν άνωνυμία τού πληάναγκαΐο γιά τήν ψυχική ύγεία καί κοι- αύτό πρέπει νά σταματούν, γιατί προσ- θου(τ νωνική του έξέλ ιξη. βάλλουν πλέον τά δικαιώματα τών άλ- Κάθε περίπτωση έγκληματικότητας Ή παιδίατρος Μ άργκαρετ Ρίμπλ, λων συνανθρώπων του. στό παιδί άνάγεται στήν έλλειψη άγάστό βιβλίο της «Τα δικαιώματα τών παι- Λίπασμα, δυστυχώς, στό δέντρο τού πηή καί τήν κακή άνατροφή. Γι αύτό διών» ύποστηρίζει ότι ή δυσαρμονία έγκλήματος ρίχνουν καί τά μέσα μαζί- καί πέρα άπό τό Φρόυντ, ν εό τερ ο ι ψυστίς σχέσεις μετα ξύ τών γονέω ν δη- Κής ένημερώ σεω ς. Ή τηλεόραση χαναλυτές, όπως ό Έ ρ ιχφ ρ ό μμ καί ό μιουργεϊ στό παιδί, άντιδράσεις κατάλ- έ φ ερ ε τό έγκλημα μέσα στό σπίτι μας. Κάρεν Χρόνρεϋ δίνουν ιδιαίτερη έμληλες γιά νά π ροκαλέσ ουντή βάση τών Μαζί μέ τόν κινηματογράφο, όπως φάση στήν κατάλληλη διαμόρφωση τών διαταραχών τής όλοκληρω μένης έλίσσονται στις μ έρ ε ς μας, άποτελοϋν συνθηκών τή ς παιδικής ήλικίας. προσωπικότητας. Τά παιδιά χρειάζον- ένα άπό το ύ ς σπουδαιότερους καί μ ε- Ό σεβασμός τής προσωπικότητας ται συναισθηματικά υγιείς γο ν είς, θοδικότερους δασκάλους τού έγκλή- τού παιδιού είναι μιά μορφή άγάπης. "Οταν συμβαίνει τό ά ντίθετο τείνο υ ν ματος καί τής ύποτιμήσεως τή ς άν- Δ έν έχο υμε δικαίωμα νά προετοιμάνά γίνουν νευρικά, έπιθετικά, ζηλιά- θρώπινης ζωής. Ή θεοποίηση τής ζουμε έγκληματικά παιδιά, αύτά τά παιρικα καί σέ π ολλές περιπτώσεις έγκλη- βίας, ή περιγραφή ή άπεικόνιση φρι- διά, πού θ άποτελέσουν τήν αύριανή ματικά. κιαστικών έγκληματικών σκηνών, ή κοινωνία, θά άντιμετωπίσουν τις άνάγ- Παιδιά, τά όποια άπορρίπτονται άπό προβολή μεθοδικών τρόπων κλοπής, κες τού μέλλοντος καί θά κατευθύνουν τήν οικογένεια καί τό περιβάλλον όπου κάνουν τήν παιδική ψυχή νά συνηθίζει τήν πορεία τής Χώρας μας. 409

54 L n i f Ό χ ι βασανισ μούς ζώων και ζω ο κτο ν ίες! Π αρατηρείται τό έξης άξιοπερίεργο στίς μέρες μας: Ένώ άπ' τόνα μέρος οΐ φιλόζωοι πληθαίνουν άπ τις συνεχώς αυξανόμενες και π ολυδιαφημιζόμενες ΑΓΓΛΙΑ Π αραδείγματος χάρη: Τίποτε δέν άλλαξε στό φ ρικιαστικό κυνήγι τή ς φώκειας (μάρτυρες, τά άφειδώ ς προβαλλόμενα, και διά τής τηλεοράσεω ς μάλιστα, σχετικά ντοκυμανταίρ). Μόνο λίγοι α υτοκινητόδρομοι δέν έχουν καταμεσίς κάποιο διαμελισμένο σκυλί ή κάποια δια μελισμένη γάτα κ.λπ. καί μόνο λίγο ι δέν είναι οί όδηγοί πού τάχουν σκοτώ σει μέ τ' αύτο κίνητά τους καί δέν θεωροϋν τόν έαυτό τους ηρώα... Μόνο άλίγων άρκτων, καστώρων, λεοπαρδάλεω ν καί οϋτω καθεξής τά δέρματα δ έ ν... κυκλοφορούν έπί τών ώμων τών κοσμικών συμπεριφερομένω ν γυναικώ ν μ α ς...μ ό ν ο μισοπεθαμένα καί βέβαια στό τέλ ο ς τή ς ζωής το υς τά άλογα άποσ ύρονται άπ' τούς τόπους τής δουλείας, άλλά καί τό τε μετα φ έρ οντα ι σωρηδόν σέ καρότσες φορτηγώ ν αύτοκινήτω ν (σάν ζώα) γιά τό ν τόπο τή ς έκτελέσεω ς, όπου έκτελοϋντα ι μέ τήν άνθρωπινή... συντ α γ ή - φ ε υ - τ ή ς εύθανασίας, γιά νά κονσερβοποιηθούν... Μόνο έλάχιστοι στρέφουν βλέμμα συμπόνοιας σέ τα λα ι πωρημένα ή πάσχοντα ζώα, έκτος άν ε ί ναι κατοικίδια καί μόνο τά δικά τ ο υ ς... Μόνο λίγες δέν είνα ι οί παρεμφερείς περιπτώσεις βασανισμοϋ ζών ή ζω οκτονιών καί μόνο ή έξάχρονη Νίκυ Γκόλντινγκ, πού βλέπ ετε στή φω τογραφία βρήκε σέ κάποιο άγρόκτημα ένα βρωμιάρικο μισοπεθαμένο σκαντζοχοιράκι καί χό π εο ΐίΐά ίειίιε. Το ττλιινρ το ττρπιποιήθηκε, τό μεγάλωσε μέ γάλα πού τού τό έδ ινε μέ μπιμπερόν καί τό ξαναπήγε έκκλήσ εις συμπάθειας καί σταυροφο-,,.._r. ρίες άγάπης γιά τά ζώα, πού όργανώ νοντα ι άπ τις άνά τήν ύφήλιο χιλιά δ ες φίλοζω ικές όργανώ σεις, άπ' τ' άλλο μέρος τά έ κ ε ΐ όπου τό βρήκε. Δ έν τό βασάνισε, ζώα υποφέρουν περισσότερο άπ όσο δέν τό σκότωσε... ύπέφεραν πρίν. Μπορούμε νά τό κάνουμε όλοι αύτό; ΟΙ δ α ιμ ο ν ιό λ η π το ι... ΗΝΩΜΕΝΕΣ Πολλοί είνα ι α υ τοί πού π ιστεύουν στήν ύπαρξη δαιμόνων, οί όποιοι έπηρεάζουν, όπως λένε, τις άνθρώ πινες πράξεις καί συντονίζουν μέ δια θολές καί πανουργίες, όσες το ύ ς σ υμφ έρει άπ' τις άνθρώπινες ένέρ γειες. 'Απ' α ύτούς φ α ίνετα ι πώς είνα ι κι ό π ερ ιφ ερειακός είσ αγγελέα ς τού Κοννέκτικατ, ό όποιος στή διάρκεια μιάς δίκης ύποστήριξε τήν άθω ότητα ένός δεκαεννιάχρονου κατηγορούμενου, πού είχε δολοφ ονήσει ένα σαραντάχρονο έκπαιδευτή σκύλων, έπειδή είχ ε κα τα ληφ θεί άπό δαιμόνια. Γιά νά ύπ οστηρίξει ό είσ αγγελέα ς τή μάλλον παράδοξη θεωρία του (άπό νομικής τουλάχισ τον άπόψεως) κάλεσε στό δικαστήριο τόν Έ ν τ καί τή Λοραίν Γουώρεν, πού έδώ καί πολλά χρόνια καταγί- ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ νονται μέ το ύ ς έξορκισ μούς καί πού στά ύπόγεια τού σπιτιού το υ ς διατηρούν διάφορα ά ντικείμ ενα, τά όποια - όπως ύποστηρίζουν - άποτελούν σαφείς άποδ είξεις τού γ εγονό το ς (!) ό τι ύπάρχουν δαιμόνια καί μπορούν νά καταλάβουν ένα άτομο. ΟΙ Γουώρεν είνα ι κα λλιτέχνες καί έργάζονται σάν κα θηγητές σέ σχολείο τού Κ οννέκτικατ. Σέ δήλωσή τους ένώπιον τών δικαστών είπαν: «Ά ποτρέπομε τούς μαθητές μας, πάντοτε, άπό τού νά άσχολούνται μέ αύτά τά πράγματα, γ ια τί είνα ι πολύ έπικίνδυνο νά έρ χ ετα ι σέ έπαφή κανείς μ αύτές τις σ κοτεινές δυνάμ ε ις...». Πάει νά... πει, δηλαδή, ότι μερικοί θέλουν σώνει καί καλά νά μάς κάνουν νά παρακαλάμε άπό δώ καί πέρα όπως αύτοί: «Ό δαίμονας νά θάλει τό χέρι του» ΦΙΛΙΠΠΙΝΕΣ Τ ούς έσ φ α ξα ν και το ύ ς έφ α γα ν... Ή είδηση μάς ήλθε άπ τή Μανίλλα (πόλη τών Φιλιππινών στό νησί Λουσόν) καί ά ναφ έρει άτι: «Π έντε άντρες, όπλισμένοι μέ τεράσ τια μαχαίρια, κατακρεούργησαν ένα άντρόγυνο καί τά τρία μικρά παιδιά του καί στή συνέχεια έφ α γαν τά συκώτια, τις σπλήνες, τά πνευμόνια καί άλλα μέλη τών πτωμάτων τ ο υ ς...». Τό φ οβερότατο αύτό έγκλημα - φοβερότερο δέν νομίζομε νά ξανάγινε - διαπράχτηκε σέ χωριό τή ς φυλής Κιμπάμπαν τής Λουσόν, τού όποιου οί τρ είς χ ι λιά δες κά τοικοι έγκα τέλειψ α ν τά σπίτια τους καί φ οβούνται νά γυρίσουν πίσω, παρόλο πού οί δράστες συνελήφθησαν. 01 λόγοι διαπράξεως του έγκλήματος οφ είλονταν σέ διαφορές πού ύπήρχαν μεταξύ τών θυμάτων - όχι βέβαια δλων τών θυμάτων - καί τών δραστών γιά τή διεκδίκηση ένός κομματιού μερικών μέτρων γής... Γιά νά ά ντιλ η φ θ είτε καλύτερα τό «...γιά ένα κομμάτι μερικών μέτρων γής» σάς θυμίζομε ότι οί κάτοικοι τών Φιλιππινών ( περίπου) έχουν στή διάθεσή τους γιά νά κατοικήσουν ένα όλόκληρο σύμπλεγμα μέ περισσότερα άπό μικρά καί μεγάλα νησιά. ΙΤΑΛΙΑ Έ ν ν ια δ ά χ τυ λ ο ή ά π ο κεφ α λισ μ ένο ; Σ τίς 13 τού περασμένου Νοέμβριου, είχε άπαχθεΐ στήν πόλη Λέτσε, άπό άγνωστους κακοποιούς, ό σ ημαντικότερος θιομήχανος παπουτσιών τής Νότιας Ιταλίας, Ά ντό νιο Φιλογκράνα. ΟΙ άπαγωγείς, γιά νά τόν άπελευθερώσουν, ζήτησαν τό τε λύτρα ύψους έφ τά δισεκατομμυρίω ν λιρεττώ ν, άλλά ή οικογέν εια τού πενηντάχρονου Φιλογκράνα συγκέντρω σε καί το ύ ς κατέβαλε μόνο ένάμισυ δισεκατομμύριο. Έτσι, οί σ χετικές διαπραγματεύσεις κατέληξαν σέ άδιέξοδο, μέ έπακόλουθο ή οικογένεια τού άπαχθέντα νά λάβει σ τις 25 Μαίου ένα δέμα μέσα στό όποιο ήταν τυ λιγμ ένο ένα άπ τά δάχτυλα τού χεριού του καί μιά έπιστολή όπου άναφ ερότα ν πώς οί άπαγωγείς δέχονταν νά μειώσουν τά λύτρα σέ τριάμισυ δισεκατομμύρια λιρ έττες. Μ ετά άπ' αύτό τό τελεσ ίγραφο, κι ένώ τό δάχτυλο βρίσκεται στον ιατροδικαστή γιά έξέταση, ή ο ικογένεια τού βιομήχανου πρέπει νά δ ια λέξει τόν προσφιλή της Ά ν τό ν ιο έννιαδάχτυλο ή άποκεφαλισμένο (!) 410

55 ΙΤΑΛΙΑ ΓΗΝΩΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ Ό Θ ησέας - ρομπότ! Τό νά κυκλοφορούσε κανένας άσφαλώς μέ τό όχημά του όταν ή ομίχλη ήταν πυκνή καί ή όρατότητα περιορισμένη ή μηδέν, μέχρι τώρα ήταν μάλλον άδύνατο. Άπό δώ καί πέρα, όμως, τά πράγματα άλλάζουν. Χάρη σέ μιά πρωτότυπη έφεύρεση του 'Ιταλού μηχανολόγου αύτοκινήτω ν Ρόκο Μ οστικόνε, τό πρόβλημα φαίνεται πώς βρήκε τή λύση του. Συγκεκριμένα, ό Μ οστικόνε έπινόησε ένα είδος ραντάρ πού συνδέεται στή μηχανή τού όχήματος καί άνιχνεύει τήν ύπαρξη όποιουδήποτε έμπόδιου σέ άπόσταση έξήντα μέτρων. Ταυτόχρονα μέ τόν εντοπισμό τού έμπόδιου, μπαίνει σέ αύτόματη λειτουργία ένας οπτικός καί συνάμα άκουστικός συναγερμός πού προειδοποιεί τόν όδηγό. "Αν έκεΐνος δέν φρενάρει τό όχημα μέχρι τήν άπόσταση των τριάντα μέτρων άπ' τό έμπόδιο, τό τε λειτουργεί - αύτόματα, πάλι - ένας άλλος μηχανισμός τού συστήματος, ό όποιος δρά άμέσως στά φρένα καί τό όχημα άκινητοποιεϊται. Αλλά οι δυνατότητες τού άνιχνευτή έχουν καί... συνέχεια: Ό έφ ευρέτης βελτίωσε τόσο τό σύστημά του, ώστε νά χρησιμοποιείται καί σάν συναγερμός έναντίον τής κλοπής τού όχήματος, μπλοκάροντας αύτόματα τά φρένα του, μόλις αύτό άκινητοποιηθεΐ. Επίσης χρησιμοποιείται καί σάν προειδοποιητικός συναγερμός όταν ό όδηγός άρχίζει νά νυστάζει (πώς τό... «καταλαβαίνει δέν γνω ρίζομ ε)... Λίγο άκόμη, δηλαδή, καί μέ τήν τελ ε ιο ποίηση τού συστήματος θά βρεθεί ό «Θησέας πού θά δαμάσει τό «Μινώταυρο» τών άκινητοδρόμων. Κ ατα σ χέθηκαν λα θρ α ίες κα σ έτες. Δέν παρουσιάζει έξαρση μονάχα στή χώρα μας ή μάστιγα τής κασετοπειρατείας. Σ' όλόκληρο τόν κόσμο οί άρμόδιες άρχές πού δραστηριοποιούνται γιά τήν καταστολή τού άπαράδεκτου αύτοϋ φαινόμενου, άντιμετωπίζουν τά ίδια περίπου προβλήματα πού άντιμετωπίζουν καί οί δικές μας. Παντού στούντιο παράνομων ήχογραφήσεων, παντού παραγωγή καί πώληση λαθραίων κασετών, παντού κλοπή καί καπηλεία τού μόχθου τών πνευματικών δημιουργών τής μουσικής καί τού μόχθου τών καλλιτεχνών, παντού άπώλεια δημοσίων φόρων, παντού πληγές άγιάτρ ευτες άπ τήν ίδια πάντοτε παρανομία. Στό μεταξύ, οί κατά τόπους καταδιωκτικές άρχές άντιμετω πίζουν τή μάστιγα μέ σχετική έπιτυχία, όπως παραδείγματος χάρη στή Φ ιγκουνέιρα ντά Φόζ, όπου περισσότερες άπό κασέτες κατασχέθηκαν άπ τήν πορτογαλική Δ α ιμ ο ν ιό λ η π το ι κ ι έ κ ε ΐ; "Ενας έβδομηντάχρονος ρωμαιοκαθολικός ιερέας καί δυό γυναίκες συνελήφθησαν άπ' τήν άστυνομία τής Ρώμης, για τί έπιδίδονταν σέ Ιερ οτελεσ τίες «έξορκισμού». Σ' ένα θρησκευτικό Ινστιτούτο έξω άπ' τήν Ιταλική πρωτεύουσα οι άστυνομικοί συνέλαβαν τήν όμάδα νά έχει δέσει νεαρές γυναίκες πάνω σέ κρεβάτια, μέ τό κορμί τους σκεπασμένο άπό πάγους, νά τούς διαβάζουν ξόρκια καί άλλα τέτοια, καί νά καίνε ξύλινους σταυρούς στά μέτωπα τών θυμάτων τους. Ό λ α αύτά συμβαίνουν στόν εικοστό αιώνα, όπως, δέ, πιστεύεται, γίνοντα ι καί χειρότερα άκόμη καί δέν τά παίρνομε ε ί δηση. Πάντως ή άστυνομία τής 'Ιταλίας ύποπτεύεται ότι παρόμοιες έπιχειρήσεις έξορκισμού έχουν γ ίν ει καί σέ άλλους χώρους ή σπίτια τής Ρώμης καί γιαυτό άρχισε διάφορες σ χετικές έρευνες πρός τήν κατεύθυνση αύτή. Πολλοί γονείς πού πληροφορήθηκαν τήν είδηση άρχισαν νά καταγγέλουν στήν άστυνομία μερικές «περίεργες» κινήσεις τών παιδιών τους, ένώ άποδείχτηκε ότι πολλές νεαρές κοπέλλες, μικρότερες τών είκοσι χρόνων, είχαν καταφύγει ατό ινσ τιτούτο γιά νά άπελευθερωθούν άπ τά... δαιμόνια. Τέλος, ή άστυνομία σ τρέφ ει τις έρευνες σέ μιά πληροφορία πού είχε ότι οι νεαρές έπεσαν θύματα σεξουαλικών έκμεταλλεύσεω ν μέσα στό θρησκευτικό ινσ τιτούτο τής φρίκης τού Ιερέα καί τών άλλων. Τό κ α ί... πιθανότερο. ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ άστυνομία, στή διάρκεια μιάς καλά συντονισμένης καί όργανω μένης έπιχειρήσεώς της. ΤΗταν ή μεγαλύτερη μέχρι τώρα «έπιχείρηση» τού είδους στήν Πορτογαλία, καί ή άξια τών κατασχεθέντων ξεπ ερνάει τά φράγκα. Μαζί μέ τις κασέτες, οί περισσότερες άπ' τις όποιες περιείχαν έπ ιτυχίες τού τελ ευ ταίου φεστιβάλ τραγουδιού τής Γιουροβίζιον, κατασχέθηκαν κ α ίτά μηχανήματα μέ τά όποια γινόταν ή ήχογράφηση. Τό πρόβλημα, όμως, παραμένει άλυτο για τί παρανομούν όλοι όσοι κινούνται μέσα άλλά κι έξω άπ' τό κύκλωμα τών κασετοπειρατών: παραγωγοί, πωλητές καί καταναλω τές τών λαθραίων κασετών. Οί τελ ευ τα ίο ι παρανομούν, έπειδή, άπλούστατα, είναι συνεργοί στό άδίκημα τής φοροδιαφυγής τών πρώτων. 'Επιπλέον, οι κασέτες πού άγοράζουν λίγο φτηνότερα ύστερούν σέ ποιότητα καί πιστότητα ήχου. Αφήστε πόύ πολλές φορές πληρώνουν «τραγουδιστή» καί άγοράζουν «τραγουδίστρια» ή κασέτα άδεια, όπως κατά κόρον συμβαίνει στήν 'Ελλάδα. Ή ά λήθεια π ά ε ι... μπροστά; Πίστευαν πώς «ή άλήθεια π ά ε ι... μπροστά» οί ύπεύθυνοι συντάξεως τού περιοδικού «Νάσιοναλ Ίκουάιρερ», καί γιαυτό τόν περασμένο Σεπτέμβριο έγραψαν σέ σχετικό ρεπορτάζ καί δημοσίευσαν ότι τά σοβαρά έγκαύματα πού έπαθε ό άμερικανός τραγουδιστής Πράιορ Ρίτσαρντ, τόν 'Ιούνιο του ίδιου χρόνου, καί γιά τά όποια νοσ ηλεύτηκε σέ νοσοκομείο, είχαν προκληθεί άπό άνάφλεξη μίγματος κοκαΐνης καί αιθέρα πού τό παρασκεύαζε ό ίδ ιο ς γιά νά δια γείρει τις όρέξεις του... Αύτά τά είχε άνακοινώσει ατούς δημοσιογράφους ή άστυνομία, μιά μέρα μετά τό άτύχημα, ύπογραμμίζοντας τό τε ότι τής τά κατέθεσαν οί γιατροί τού νοσοκομείου, όπως άκριβώς τούς τά είχε άποκαλύψει ό ίδιος ό Πράιορ τήν ώρα πού τόν έξέταζαν γιά νά τόν μποβάλουν στήν κατάλληλη θεραπευτική άγωγή. Νόμιζαν, λοιπόν, τότε, οι ύπεύθυνοι τού περιοδικού (ότι ή άλήθεια π ά ε ι... μπροστά), πλήν όμως τώρα τούς κόβει κρύος Ιδρώτας, γ ια τί ό τραγουδιστής ύπέβαλε έναντίον τους άγωγή γιά δυσφήμηση, ζητώντας άποζημίωση δέκα έκατομμυρίω ν δολλαρίωνϋ! Στήν άγωγή του ύποστηρίζει ότι τά έγκαύματα τού τά προκάλεσε ή άνάφλεξη ποσότητας άλκοολικού ποτού, μετά άπό σπινθήρα άναπτήρα πού έπεσε στό νάύλον ύποκάμισό του... Α Γ Γ Λ ΙΑ Αύξηση σ τήν κα κομ ετα χείρ ισ η τών παιδιών. ΟΙ περιπτώσεις κακομεταχειρίσεω ς παιδιών στή Β ρετανία αύξήθηκαν κατά 31,5%, άνακοίνωσε στις 1 τού περασμένου μήνα ή έταιρία τής χώρας γιά τήν προστασία τών παιδιών άπό τή βάναυση συμπεριφορά τών γονιών τους. «Πιστεύομε ότι κάθε βδομάδα πεθαίνει ένα παιδί άπό τις άγριες έπιθέσεις πού δέχετα ι άπό τούς γονείς του», δήλωσε έκπρόσωπος τής έταιρίας καί διευκρίνησε ότι «στό πιστοποιητικό τού θανάτου τους μπορεί νά βρεις τή λέξη πνευμονία, άλλά συχνά αύτή προκαλείται άπό προηγούμενο άγριο ξυλοδαρμό πού δέχτηκε τό παιδί». Στήν έτήσια έκθεση τής έταιρίας άναφ έρεται ότι τό 1980 παρασχέθηκε βοήθεια σέ παιδιά πού τραυματίστηκαν άπό άγριους ξυλοδαρμούς τών γονιών τους, ένώ έξετάστηκαν συνολικά παρόμοιες περιπτώσεις. «Ή αύξηση τής βαναυσότητας τών γονιών έναντίον τών παιδιών τους άποκαλύφ τηκε έν μέρει καί λόγω τής αύξανόμενης σ υνειδητότητας τού προβλήματος άπό πλευράς τών γονιών, οί όποιοι πολλές φορές όμολογούν μόνοι τους τήν κακομεταχείριση», παρατήρησαν οί κοινω νιολόγοι τής έταιρίας, άλλά πρόσθεσαν ότι «ό άριθμός τών γνωστών περιπτώσεων κακομεταχειρίσεω ς παιδιών, μόλις καί φ έρνει στήν έπιφάνεια ένα βαθύ κοινωνικό πρόβλημα...». 411

56 Η γ π π π ο φ α ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟ ΔΙΗΓΗΜΑ Τού Δημήτρη Δαμιανιδη -αφ νικά ή δέσμη τού φακού τυλίχτηκε γύρω άπό τό πεσμένο σώμα ένός μικρού παιδιού. Μ Ε Ρ Ο Σ Α' Τδ πτώμα τού Γιαννάκη Φέσαρη μέσα ατό κανάλι ιώ ν άεραγωγών έ φ ερ ε το υ ς ά ν τρ ες τη ς Α σ φ α λ εία ς Προαστίων μπροστά σέ μιά ύπόθεση πολύ πιο σκοτεινή άπ όσο φαντάζονταν. Στιγμή μέ στιγμή μεγάλω νε ό κύκλος ιώ ν ύπόπτων σκορπίζοντας παράλληλα τήν άπόγνωση σ αύτοΰς πού είχα ν άναλά- 6ει τήν έξιχνίασ η. Τό έρώ τημα γιά τδ ποιδς ήταν δ δολοφόνος, γινόταν έτσι, μέρα μέ τή μέρα, πιό ά μείλικτο. Ό Γιαννάκης έξαφανίζεται. Ολα έκαιγαν έκείνο ιό μεσημέρι ατό Λαύριο. Φύλλο δέν κουνιόταν. Ακόμα καί πλάι στή θάλασσα όλα θύμιζαν καμίνι. Στήν πόλη ή ζωή έδειχνε πώς συνεχιζόταν μόνο μέσα ατά έργοστάσια μέ τις πανύψηλες καμινάδες καί τις μονότονες στεγογραμμές τους. Πλησίαζε δυό ή ώρα καί όπου νάταν θ' άκούγονταν οί σειρήνες τους, πού θάδιναν τέλος στό μεροκάματο της πρώτης, τής πρωινής βάρδιας, καί θά σήμαιναν τό ξεκίνημα τής δεύτερης, τής άπογευματινής. Τό ουρλιαχτό τής σειρήνας στό μεγάλο έργοστάσιο υφαντουργίας έκανε νά ξεχυθούν στό προαύλιό του έκατοντάδες γυναίκες, άντρες καί παιδιά. Γύρω άπ' τά μεγάλα λεωφορεία πού περίμεναν έξω άπ τό προαύλιο, στό δρόμο, μαζευόταν ένα πολυπρόσωπο πλήθος άπό έργάτες καί έργάτριες, πού ό καθένας καί ή καθεμιά τους προσπαθούσε νά μπει πιό γρήγορα άπό κάποιον άλλο καί νά βρει ένα κάθισμα στό λεωφορείο. 412 Αρκετοί άπ τούς έργάτες τού έργοστάσιου, έφευγαν πεζοί. Ήταν αύτοί πού έμεναν στήν πολιτεία καί πού τά σπίτια τους άπεΐχαν τό πολύ δέκα λεπτό άπ' τή δουλειά τους. Έξω στό δρόμο ένα κοριτσάκι γύρω στά δέκα, έτρεξε στήν άγκαλιά μιας έργάτριας, μόλις έκείνη βγήκε άπ τή μεγάλη έξώπορτα τού έργοστασίου, φωνάζοντας «μαμά-μαμά». Ή μητέρα της, μιά μεσόκοπη γυναίκα γύρω στά 45, τή σήκωσε ψηλά στήν άγκαλιά της καί τή φίλησε. Τή ρώτησε άν είναι καλά καί άν είδε τδ Γ ιαννάκη. 0 Γιαννάκης ήταν ό μικρότερος γιάς τής γυναίκας καί δούλευε μαζί της στό έργοστάσιο. Ή μικρή κούνησε άρνητικά τά κεφάλι της. Τήν ξαναρώτησε, τούτη όμως τή φορά γιά τό άν είδε τήν Παναγιώτα, τήν άλλη της κόρη, πού δούλευε κι αυτή μαζί της στό ίδιο έργοστάσιο. Καί πάλι πήρε γιά άπάντηση ένα άρνητικό κούνημα τού κεφαλιού. Προχώρησαν κάπου είκοσι βήματα καί στάθηκαν μπροστά σ' έναν ύπαίθριο μανάβη. Ή γυναίκα ζήτησε νά τής ζυγίσει δυό κιλά σταφύλια κι ένα καρπούζι. Τήν ώρα πού πλήρωνε, είδε νάρχεται πρός τό μέρος της ή Παναγιώτα, μιά κοπελίτσα ως δεκαεφτά χρόνων μέ όμορφα χαρακτηριστικά. - Ήρθε ό Γιαννάκης; ρώτησε τή μάνα της μόλις πλησίασε. - Οχι. "Ισως όμως νά πέρασε πριν άπό μένα καί νά μήν τόν είδε ή Γεωργίτσα. - θά πάμε σπίτι ή θά περιμένουμε λίγο; - Πάμε... άν δέν έχει φύγει, θά ρθεΐ στό σπίτι μόνος του... Έφυγαν. Πέντε λεπτά μετά διέσχιζαν ένα μικρό κήπο κι έμπαιναν σ ένα χαμηλό παληό σπίτι. Στήν κουζίνα περίμεναν ό άντρας της, ένας ψαρομάλλης άντρας πού δέν έδειχνε περισσότερο άπό πενήντα, καί ό εικοσάχρονος Χαρίλαος, ό μεγάλος τους γιός. Ή γυναίκα ρώτησε γιά τό Γ ιαννάκη. «Οχι, δέν ήρθε», τής άπάντησε ό άντρας της. Μαζί μέ τή μεγάλη της κόρη άρχισαν νά στρώνουν τό τραπέζι. «Μπορεί νά πήγε στήν θάλασσα γιά μπάνιο», είπε ό άντρας της τήν ώρα πού κάθισαν γύρω άπ τό τραπέζι γιά φαγητό. - Τάν είδες καθόλου σήμερα; τή ρώτησε μετά άπό λίγο. - Ναί, κατά τή μία. Ήρθε στό τμήμα πού δουλεύω γιά νά μοϋ πει πώς πληρώθηκε μόνο είκοσι δραχμές. Τού είπα πώς τά λεφτά πού τοϋδωσαν ήταν τό ύπόλοιπο άπ' τήν προηγούμενη έκκαθάριση καί πώς τή Δευτέρα θά πληρωνόταν τά έξι μεροκάματα πού κάνουμε πριν φύγουμε μέ άδεια, τό σημερινό μεροκάματο, καθώς καί τό έπίδομα τής άδειας. Κατά τις δύο παρά δέκα ξανάρθε καί μοΰ είπε πώς πήγε στόν προσωπάρχη καί κείνος έδωσε έντολή νά πληρωθεί... - Τόν πλήρωσαν τελικά; - Ναί. μούπε πώς τού έδωσαν γύρω στις έξήμιση χιλιάδες.

57 - Δηλαδή, άν πήγε γιά μπάνιο στή θάλααοα θάχε μαζί του 6λα τά λεφτά; Μά δέν έχει καθόλου μυαλό αύτό τό παιδί; - Παιδί είναι. Σάββατο σήμερα, αύριο δέν δουλεύει. 0ά σκάφτηκε πώς είναι ευκαιρία νά κάνει ένα μπάνιο, μέ τόση ζέστη άλλωστε.. Καί ποιός ξέρει άτι έχει πάνω του τόσα λεφτά; Δέν μίλησαν άλλο. Τελείωσαν τό φαγητό καί πήγαν γιά ύπνο. Ξύπνησε πρώτη ή γυναίκα, κατά τις πέντε τ άπόγευμα Έριξε μιά ματιά στά κρεβάτια των παιδιών καί μετά στήν αύλή. Ό Γιαννάκης δέν είχε γυρίσει. Ανήσυχη πήγε καί ξύπνησε τόν άντρα της καί τό μεγάλο της γιά. Σέ λίγο ξύπνησαν καί τά δυό κορίτσια. Σκάφτηκαν πώς έπρεπε νά κατεβούν στήν παραλία νά ψάξουν γιά τό Γιαννάκη. Αφησαν τή μικρή Γεωργίτσα στό σπίτι καί οί υπόλοιποι τέσσερις έφυγαν γιά τή θάλασσα. Μάταια δμως έψαξαν. Ό Γιαννάκης δέν ήταν έκεϊ, ούτε άπ' αύτούς πού έκαναν μπάνιο καί τόν γνώριζαν, τόν είχε δει κανείς. Αναστατωμένοι γύρισαν πίσω καί τράβηξαν γραμμή στις πολυκατοικίες τού έργοστασίου, πέντε όμοιόμορφες γκριζόχρωμες πολυκατοικίες, πού ή διεύθυνση είχε παραχωρήσει στοΰς έργάτες τού μεγάλου έργοστασίου ύφαντουργίας. Ρώτησαν τούς γνωστούς τους έργάτες. Κανείς δμως δέν είχε δεϊ τό Γ ιαννάκη. Στις έφτά, ό Θανάσης Φέσαρης, πήγε στό τοπικό Παράρτημα Ασφαλείας καί κατάγγειλε τήν έξ- αφάνιση τού μικρού γιού του. 0 Αξιωματικός 'Υπηρεσίας τόν ρώτησε πού πίστευε πώς μπορούσε νάχε πάει-τό παιδί του. «Δέν μπορώ νά βάλω στό νοϋ μου, είπε ό πατέρας τού παιδιού. Δέν μοϋχει δώσει ποτέ δικαίωμα. Πάντα μετά τή δουλειά έρχεται στό σπίτι καί τ' άπόγευμα πού βγαίνει, πηγαίνει, συνήθως, νά παίξει μπάλα. Δέν ξέρω τί νά υποθέσω... Φοβάμαι μήπως πήγε μέ τά πούλμαν τού έργοστασίου έκδρομή στόν Πλαταμώνα... Όμως, άν είχε συμβεϊ κάτι τέτοιο σίγουρα θά τό έλεγε τής μάνας του...». Ό Άνθυπασπιστής πού ήταν Αξιωματικός 'Υπηρεσίας κράτησε τά στοιχεία καί τά χαρακτηριστικά τού παιδιού. 0ά κάνω σήμα στό Σταθμό Χωροφυλακής τού Πλαταμώνα γιά νά μάθει άν τό παιδί άκολούθησε τούς έκδρομεΐς καί θά στείλω άναζητήσεις σ' άλες τις Υπηρεσίες. Έσύ συνέχισε νά ρωτάς στήν πόλη...». Ό Θανάσης Φέσαρης έφυγε γιά τό σπίτι του. Βρήκε τή μικρή του κόρη νά στέκεται στήν έξώπορτα τής αύλής. Τήν ρώτησε μήπως γύρισε ό Γιαννάκης. «"Οχι», είπε ή μικρή καί ό πατέρας της τήν ξαναρώτησε γιά τή μητέρα της. «Ψάχνει μαζί μέ τήν Παναγιώτα», τού είπε. Ό άντρας ξαναπήρε τό δρόμο γιά τό κέντρο τής πόλης, ρωτώντας όποιον έβρισκε γιά τό γιό του. Μάταια όμως. Κανείς δέν ήξερε νά τού πει γιά τόν μικρό. Στις δέκα τό βράδυ πήγε μαζί μέ τόν άλλο του γιό, τό Χαρίλαο, γιά δουλειά στό έργοστάσιο. Ρώτησε τό φύλακα μήπως είδε τό Γ ιαννάκη, άλλά κι αύτός κούνησε άρνητικά τό κεφάλι του. Τήν ίδια έρώτηση έκανε καί στοΰς έργάτες πού δούλευαν μαζί του, καθώς καί στόν προϊστάμενο τής βάρδιας, γιά νά πάρει άπ όλους άρνητικές άπαντήσεις. Ζήτησε άπ τόν προϊστάμενο τής βάρδιας τό κλειδί τού τηλεφώνου γιά νά τηλεφωνήοει ό 'ίδιος στή Χωροφυλακή τού Πλαταμώνα καί κείνος τού τό δώσε. Είκοσι λεπτά μετά, γυρνούσε άπογοητευμένος. «Ψάχνουν άκόμα», είπε στόν προϊστάμενό του, ό όποιος τού άπάντησε πώς θά έπρεπε νά κοιτάξουν τις καρτέλες πού χτυπούν οί έργάτες όταν πιάνουν δουλειά καθώς καί όταν φεύγουν άπ τό έργοστάσιο, νά δοϋν τί ώρα έφυγε ό Γ ιαννάκης. Ανέβηκαν στό δεύτερο όροφο πού ήταν τά γραφεία. Καθώς βάδιζαν στό διάδρομο είδαν φωτισμένο τό γραφείο τού προσωπάρχη. Χτύπησαν τήν πόρτα καί μπήκαν. Είδαν τά βοηθό τού ταμία τόν Κώστα Νάχα νά συζητάει μέ τό Γιώργο Βορρέ προϊστάμενο τών ' κλωστηρίων 1,2,3 καί 4 τής νυχτερινής βάρδιας. Ό Φέσαρης είπε πώς τό παιδί δέν είχε πάει σπίτι του καί είδε τήν έκπληξη νά ζωγραφίζεται στά μάτια τους. - 'Εγώ τόν πλήρωσα κι έφυγε, είπε ό Κώστας Νάχας. - Πότε τόν πλήρωσες; ρώτησε ό πατέρας τού παιδιού. - Μετά τις μία. "Ηρθε στό γραφείο καί τόν πλήρωσα. - Καί πότε έφυγε; - Πρέπει νάφυγε άμέσως μετά. Βρήκα τήν κάρτα του άχτύπητη κατά τις τρεις παρά τέταρτο, μαζί μέ τις κάρτες άλλων τριών καί τις χτύπησα γιά νά μή χάσουν τό μεροκάματο, άφού πάνω τους δέν θά φαινόταν ή ώρα άναχωρήσεως, πράγμα πού σήμαινε ότι είχαν φύγει άπ' τό έργοστάσιο πολύ πριν τις δύο. - Κι άν δέν βγήκε ό γιός μου άπ τό έργοστάσιο; - Γιατί νά μή βγήκε; Τι νά κάνει τόσες ώρες στό εργοστάσιο; "Αλλωστε άν ήταν μέσα κάποιος θά τόν έβλεπε... - Δέν ξέρω τί νά πώ... Τάχω χαμένα... Είναι καί τό ότι είχε μαζί του άρκετά λεφτά... - Κάπου δυό χιλιάδες είχε, είπε ό Νάχας. Εγώ τόν πλήρωσα. - "Οχι, πρέπει νάχε περισσότερα. Τά έξι μεροκάματα πριν τήν άδεια καί τό έπίδομα άδειας... - Έπίδομα δέν πήρε... Τή Δευτέρα θά τού πληρώσω τό έπίδομα. - Αύτός είπε τής μάνας του πώς πήρε καί τό έπίδομα... - "Οχι σοϋ λέω. Είμαι βέβαιος γι' αύτό Ά ν ήταν θά θυμόμουνα. Τόν πλήρωσα δυό φορές. Τήν πρώτη τού έδωσα δεκάξι δραχμές, τό υπόλοιπο άπ τήν παληά έκκαθάριση καί τή δεύτερη τού έδωσα τά έξι μεροκάματα. Δέν είχε πολλά λεφτά μαζί του... Γύρισαν όλοι στις δουλειές τους. Τό πρωί, ό Φέσαρης πέρασε ξανά άπ' τό Παράρτημα Ασφαλείας, όπου τού άπάντησαν πώς ό Σταθμός Χωροφυλακής Πλαταμώνα είχε άπαντήσει πώς ό δεκαπεντάχρονος Γιάννης Φέσαρης δέν ήταν μεταξύ τών έκδρομέων τού έργοστασίου, ούτε καί κανείς άπό τούς έκδρομεΐς ήξερε πού ήταν. Απελπισμένος γύρισε στό σπίτι του γιά νά βγει πάλι μετά άπό λίγο. Πήγε στό ύποκατάστημα τού Ο.Τ.Ε. καί άρχισε νά έπικοινωνεΐ μέ τούς συγγενείς στό χωριό του, άλλά καί στήν Αθήνα, ρωτώντας μήν έτυχε καί πήγε έκεί ό Γ ιαννάκης. Καί νέες άρνητικές άπαντήσεις γιά τήν τύχη τού παιδιού... Αργά τό βράδυ μαζεύτηκαν στό σπίτι τους γύρω άπ' τό παληά τραπέζι τής κουζίνας, μέ πρόσωπα σημαδεμένα άπ' τήν άπόγνωση. Ή μικρή Γεωργίτσα είχε άποκοιμηθεΐ στήν άκρη ένός καναπέ καί άπό τά μάτια τής δεκαεφτάχρονης Παναγιώτας κυλούσαν ποτάμι τά δάκρυα. Κάπου κάπου ξέφευγαν δάκρυα κι άπ' τά μάτια τής μητέρας της. Πτώμα στήν καταπακτή. Ξημερώνοντας ή Δευτέρα, κανείς τους δέν πήγε στό έργοστάσιο γιά δουλειά, άλλά άνέβηκαν τά σκαλοπάτια πού όδηγοϋσαν στό Παράρτημα 'Ασφαλείας. Ζήτησαν και είδαν τό Διοικητή, Μοίραρχο Παπαντωνίου. Ό Θανάσης Φέσαρης τού είπε δ,τι ήξερε καί ό,τι συζήτησε μέ τό βοηθό τού ταμία, Κώστα Νάχα, καθώς καί τή διαφωνία τους γιά τό πόσα πληρώθηκε ό γιός του. - Αύτό θά τό έξακριβώσουμε έλέγχοντας τις άποδείξεις, είπε ό Μοίραρχος. Τό παιδί, όμως, ποιός μάς βεβαιώνει άν βγήκε άπ' τό εργοστάσιο; Αφού ή μητέρα του τό είδε γύρω στις δύο παρά δέκα, γιατί νά μήν περιμένει άλλα δέκα λεπτά γιά νά χτυπήσει τήν κάρτα του καί νά φύγει; Γιά δέκα λεπτά δέν ύπήρχε λόγος νά διακινδυνεύσει τό μεροκάματό του, φεύγοντας κι άφήνοντας τήν κάρτα του άκτύπητη. - Καί τί μπορεί νά έγινε; - Ίσως νά είναι μέσα στό έργοστάσιο. Νά γλίστρησε καί νά έπεσε πίσω άπό τις μηχανές, ή νά κατέβηκε στά ύπόγεια καί νά μή ξέρει πώς θά βγει... - Νά πάμε νά ψάξουμε, είπε ή γυναίκα. Μπορεί νάπαθε κανένα κακό ά Γ ιαννάκης μου... Ό Μοίραρχος συμφώνησε. Χτύπησε τό κουδούνι τού Αξιωματικού 'Υπηρεσίας καί μετά άπό λίγο έδινε έντολή νά συγκεντρωθούν όλοι οί διαθέσιμοι άντρες τού Παραρτήματος. Στις όκτώμιση ό Μοίραρχος συζητούσε τό θέμα μέ τό γενικό διευθυντή τού έργοστασίου, πού συμφώνησε νά γίνει ή έρευνα τών ύπόγειων χώρων, άπ' όπου περνούσαν οί άεραγωγοί τού έργοστασίου καί ήταν τοποθετημένα τά μηχανήματα ήλεκτροδοτήσεως μέ τις τεράστιες γεννήτριες καί τις άτέλειωτες σειρές τών μετασχηματιστών. Ό διευθυντής τού έργοστασίου έδωσε, μέ τή σειρά του, έντολή στούς προϊσταμένους τών τμημάτων τών κλωστηρίων, καθώς καί τούς συντηρητές τών μηχανών νά συνοδεύσουν τούς Χωροφύλακες στήν έρευνα τών ύπόγειων χώρων τού έργοστασίου. Έτσι μετά άπό λίγο μία - μία άνοιγαν οί πόρτες πού όδηγοϋσαν στό ύπόγειο καί φωτεινές δέσμες φακών περιέτρεχαν τά θεοσκότεινα κανάλια μέ τούς τεράστιους άεραγωγούς... Ό Χωροφύλακας Παπανικολάου μέ τό Νίκο Σκαλτσιάκη, συντηρητή τών μηχανών τού 5ου, 6ου, 7ου καί 8ου κλωστηρίου, άνοιξαν διαδοχικά τις καταπακτές καί έρεύνησαν τούς άντίστοιχους άεραγωγούς. Τελευταία ξεκλείδωσαν τήν πόρτα πού όδηγούσε στόν άεραγωγό τού 8ου κλωστήριου καί κατέβηκαν τήν καταπακτή. Μπροστά πήγαινε μέ τό φακό στό χέρι ό συντηρητής Σκαλτσιάκης, ένας νέος ώς είκοσι χρόνων, άδύνατος, μέ εύγενικό πρόσωπο. Κατέβηκαν έξη - έφτά σκαλοπάτια καί μπήκαν σ' ένα στενόμακρο διάδρομο. Ξαφνικά ή δέσμη τού φακού τυλίχτηκε γύρω άπά ένα πεσμένο, στόν τσιμέντινο διάδρομο, σώμα μικρού παιδιού. "Εμειναν άκίνητοι καί οί δυό. Τό θέαμα πού άντίκρυσαν ήταν συγκλονιστικό. Τό κεφάλι τού παιδιού ήταν βουτηγμένο σέ μιά λιμνούλα ξερό αίμα, μισολιωμένο άπό χτυπήματα. Ανέβηκαν τά σκαλιά καί βγήκαν τρέχοντος στό διάδρομο, κλείνοντας πίσω τους τήν πόρτα τής καταπακτής. ' Ο Χωροφύλακας σταμάτησε στό τέρμα τού διαδρόμου φράζοντας μέ τό σώμα του τήν είσοδο, γιά νά έμποδίσει κάθε διέλευση. Μέχρι ό εικοσάχρονος Νίκος Σκαλτσιάκης νά φτάσει στό γραφείο τού γενικού διευθυντή γιά νά ειδοποιήσει τό Μοίραρχο Παπαντωνίου, ή είδηση είχε ξαπλωθεί σ δλόκληρο τό έργοστάσιο καί οί έργάτες, όμάδες - όμάδες, μαζεύονταν μπροστά στήν είσοδο τού διαδρόμου. Ό Μοίραρχος Παπαντωνίου μέ τό διευθυντή τού έργοστασίου κατέβηκαν γρήγορα στό ύπόγειο πού βρέθηκε τό πτώμα. Έκεϊ περίμεναν μέχρι πού έφτασαν οί άντρες τού Τήματος Διώξεως 'Αδικημάτων κατά Ζωής καί 'Ιδιοκτησίας τής Ύποδιευθύνσεως Ασφαλείας Προαστίων γιά ν' άναλάβουν σέ συνεργασία μέ τό τοπικό Παράρτημα 'Ασφαλείας τήν έξιχνίαση τής ύποθέσεως. Στό μεταξύ, ό Μοίραρχος Παπαντωνίου 413

58 είχε ζητήσει καί είχε πάρει άπό τή διεύθυνση προσωπικού τού έργοστασίου τήν όνομοστικη κατάσταση των έργατων πού δούλεψαν στις βάρδιες 06.00' ' καί 14.00' ' τού Σαββάτου. - Πιστεύετε πώς πρόκειται γιά δολοφονία; τόν ρώτησε ό διευθυντής τού έργοστασίου. - Ναί, είμαι σίγουρος γι αυτό. Τόσα πολλά χτυπήματα δέν μπορεί παρά νΰχουν προκληθεΐ άπό άνθρώπινο χέρι. Αποκλείω κάθε πιθανότητα γιά άτύχημα ή αύτοκτονία. Επίσης καί τό μέρος πού βρέθηκε τό πτώμα, μέρος άπαγορευμένο γιά όλους έκτός άπό τούς συντηρητές τών έξαεριστήρων, δείχνει πώς είναι δολοφονία. Δέν ύπήρχε λόγος νά κατεβεί τυχαία, τό θύμα, μέχρι έκεϊ. - Καί ποιός θά μπορούσε νά κάνει κάτι τέτοιο; Μέ τΐ κίνητρα; - Οπωσδήποτε ό δράστης άνήκει στό προσωπικό τού έργοστασίου, γιατί ποιός άλλος θά ήξερε τούς χώρους αύτούς... Τά κίνητρα δέν μπορούμε άκόμα νά τά ξέρουμε. Πάντως τό ότι τό θύμα είχε πάνω του χρήματα, αύτό συνηγορεί υπέρ τής ληστείας, χωρίς ν άποκλείεται ένα σεξουαλικό έγκλημα, ή οί λόγοι έκδικήσεως. - Κι αύτό πώς θά τό μάθουμε; - Από τή έξέταση τών ρούχων τού θύματος, άπό τή νεκροψία καί νεκροτομή καί τέλος άπό τήν άνάκριση... Όταν, μετά δυό ώρες περίπου άπό τή στιγμή πού βρέθηκε τό πτώμα, έφτασαν στό έργοστάσιο οί άντρες τής Ύποδιευθύνσεως Ασφαλείας Προαστίων, βρήκαν έκτός άπό τά στοιχεία πού είχε κατορθώσει νά συλλέξει ό Μοίραρχος, άπομονωμένους σέ μικρά συνεχόμενα θαλαμάκια, τούς έργάτες πού γνώριζαν τό θύμα, καθώς κι έκείνους πού δούλευαν κατά τή διάρκεια τής βάρδιας 06.00' 'έκείνης τής μέρας καί είχαν δουλέψει στήν ίδια ή τήν έπόμενη βάρδια τό Σάββατο, στούς τομείς, πού βρίσκονταν πλησιέστερα στό σημείο όπου βρέθηκε τό πτώμα. Ό Ταγματάρχης Παπαθανασίου τής Υ.Α.Π.Π. συνοδευόμενος άπό τούς Μοιράρχους Μαριγιάννη καί Βασιλακόπουλο, καθώς καί τούς άντρες τών συνεργείων τής Διευθύνσεως Εγκληματολογιών Υπηρεσιών, άφοϋ έδωσε έντολή σέ μιά δεκάδα άξιωματικοϋς ν άρχίσουν τις άνακρίσεις τών έργατων, προχώρησε στήν αύτοψία τού χώρου, πού βρέθηκε τό πτώμα. Σέ μικρή άπόσταση άπό τό τελευταίο σκαλοπάτι καί πάνω στό δάπεδο τού άεραγωγοΰ βρέθηκε ένα ξύλινο βαρέλι, διαστάσεων 1,30 X 0,35 μ. πού χρησίμευε γιά τή μεταφορά νημάτων άπό τούς έργάτες, καί δίπλα του ύπήρχε ένας σιδερένιος λοστός μήκους 36 καί διαμέτρου 4 έκατοστών, πού πάνω του φαίνονταν καθαρά κηλίδες ξερού αίματος. Μισό μέτρο άπό τό λοστό ήταν τό πτώμα τού δεκαπεντάχρονου Γιαννόκη, σέ ύπτια θέση, μέ έκτεταμένα τραύματα στό κεφάλι καί στά χέρια. Γύρω άπ τό πτώμα δηλώνονταν δεκάδες λιμνοϋλες ξερό αίμα, ένώ σέ άπόσταση 22 έκατοστών άπό τό πτώμα βρέθηκε τό παπούτσι τού δεξιού ποδιού τού θύματος καί 10 έκατοστά άριστερά άπ αύτό, τό παπούτσι τού άριστεροϋ του ποδιού. Τό πτώμα καθώς καί οί γύρω χώροι ήταν καλυμμένοι μ ένα στρώμα άπό βαμβάκι, πάχους 2 έκατοστών, πού τδστελναν έκεϊ τά μηχανήματα έξαερισμού τού έργοστασίου. Πάνω σ' αύτό τό βαμβάκινο στρώμα δέν ύπήρχε τό παραμικρό ίχνος πατημασιάς, πράγμα πού σήμαινε ότι άπό τή στιγμή τού έγκλήματος καί μέχρι τήν άνεύρεση τού πτώματος, κανείς δέν είχε κατεβεί τήν καταπακτή τού άεραγωγοΰ. 414 Οί άντιφάσεις τού Νάχα. Ο Ταγματάρχης Παπαθανασίου ζήτησε νά δεί τήν κάρτα εισόδου καί έξόδου τού θύματος Ήταν κτυπημένη στις 05.55' καί στίς 14.45," πράγμα πού σήμαινε ότι τό πρωί πήγε κανονικά στή δουλειά του, ένώ τό μεσημέρι έφυγε σαρανταπέντε λεπτά άργότερα. Ό Μοίραρχος Παπαντωνίου τόν ένημέρωσε γιά τά όσα είχε πεϊ ό Κώστας Νάχας στόν πατέρα τού θύματος, δηλαδή, πώς ό ίδιος βρήκε άκτύπητη τήν κάρτα τού παιδιού καί τή χτύπησε γιά νά μήν χάσει ό Γιαννάκης τό μεροκάματο, νομίζοντας πώς ό μικρός έργάτης είχε φύγει πρίν τήν κανονική ώρα. - Υπάρχει καί κάτι άλλο, είπε συμπληρώνοντας τήν ένημέρωσή του ό Μοίραρχος Παπαντωνίου. Ό Κώστας Νάχας, πού είναι βοηθός ταμία, τό βράδυ τού Σαββάτου είπε στόν πατέρα τού παιδιού πώς ό ίδιος τού πλήρωσε, λίγο μετά τή μία τό μεσημέρι, τά μεροκάματα πού είχε κάνει πρίν φύγει μέ άδεια. Ή μητέρα όμως τού θύματος, είπε, πώς ό γιός της κατά τίς μία τό μεσημέρι της είπε ότι πληρώθηκε είκοσι δραχμές, τό ύπόλοιπο πού βγήκε άπό τήν έκκαθάριση παληών μεροκάματων. 'Αλλά, στίς δύο παρά δέκα, πού τόν ξανασυντάντησε, τής είπε πώς πήρε άλλες έξήμιση χιλιάδες δραχμές, γιά μεροκάματα πού έκανε πρίν τήν άδεια καί γιά δώρο άδείας. - Ποιός λέει τήν άλήθεια; Ο βοηθός τού ταμία ή ή μητέρα τού παιδιού; - 0ά τό ξέρουμε σέ λίγο. Ζήτησα νά γίνει έλεγχος τών (Υποδείξεων πληρωμής. "Ετσι θά μάθουμε καί πόσα άκριβώς χρήματα είχε πάνω του τό θύμα. Τή συζήτησή τους διέκοψε ένας άντρας τού συνεργείου Σημάνσεως, γιά ν άναφέρει πώς είχε τελειώσει ή έξερεύνηση τού χώρου καί ή έρευνα τών ρούχων τού θύματος. Στίς τσέπες του δέν είχαν βρεθεί παρά μόνο δεκάξη δραχμές. Δέκα λεπτά μετά, ένας άπό τούς προϊσταμένους τού λογιστηρίου τούς ένημέρωσε πώς ό μικρός έργάτης είχε πληρωθεί έκτός άπό τά μεροκάματα, πού είχε δουλέψει, καί τό έπίδομα τής άδείας. Συνολικά είχε πάρει δραχμές. Τά χρήματα τού τά είχε δώσει ό Κώστας Νάχας στό γραφείο του. Ό Ταγματάρχης Παπαθανασίου άντάλλαξε μιά βιαστική ματιά μέ τό Μοίραρχο Βασιλακόπουλο. «Γιατί ό Νάχας όταν μίλησε μέ τόν πατέρα τού παιδιού, άρνήθηκε πώς τού είχε δώσει τά χρήματα τού έπιδόματος άδείας;», σκέφτηκε. Ό Μοίραρχος σάν νά κατάλαβε τή σκέψη του, συμπλήρωσε τό συλλογισμό τού Ταγματάρχη: «Ό Νάχας, λέει, πώς βρήκε άκτύπητη τήν κάρτα τού Γιαννάκη καί τήν κτύπησε αύτός, ένώ ώφειλε νά τήν παραδώσει άκτύηητη στό λογιστήριο. Λέει πώς δέν τού πλήρώσε τό έπίδομα άδείας, ένώ άπ' τίς άποδείξεις πού ό ίδιος έκοψε άποδεικνύεται τό άντίθετο. Είναι φυσιολογικές αύτές του οί ένέργειες;». Ό Ταγματάρχης ζήτησε νά καλέσουν τόν Κώστα Νάχα γιά έξέταση, δίνοντας έντολή στό Μοίραρχο Μαριγιάννη ν' άναλάβει τήν έξέταση των άνήλικων έργατών πού δούλευαν μαζί μέ τό θύμα. Παρόμοια έντολή, άλλά γιά έξέταση τών προϊσταμένων τών διαφόρων τμημάτων τού έργοστασίου, έδωσε καί στόν Υπομοίραρχο Δαρίβα. Ό Κώστας Νάχας μπήκε δειλά - δειλά σ' ένα άπ' τά γραφεία τού δεύτερου όρόφου, πού ή διεύθυνση τού έργοστασίου είχε παραχωρήσει στούς άντρες τής Χωροφυλακής γιά τίς άνακρίσεις. Ο Μοίραρχος Βασιλακόπουλος τού έδειξε ένα κάθισμα, πλάϊ του, καί τόν ρώτησε τί ήξερε γιά τό θύμα καί Ιδιαίτερα γιά τίς κινήσεις του κατά τή μέρα πού έξαφανίστηκε. Ό Κώστας Νάχας σκούπισε μέ τό μαντήλι τά γυαλιά του, έμεινε ένα λεπτό σιωπηλός κοιτώντας κάτι φωτοτυπημένες άποδείξεις καί μετά μέ βραχνή φωνή είπε δ,τι ήξερε γιά τό μικρό έρ- Υάτη:«Οπως θυμάμαι καλά, κατά τίς έντεκα καί τέταρτο τό πρωί τής , ήρθε στήν πληρωμή ό Γιάννης Φέσαρης καί εϊσπραξε τό ποσό τών 12 δραχμών, πού ήταν ύπόλοιπο άπό τήν προηγούμενη πληρωμή του γιά τά μεροκάματα πού είχε κάνει άπό τίς 17 μέχρι τίς Κατά τίς δυό καί τέταρτο, περίπου, δηλαδή μετά τή λήξη τής έργασίας του, προσήλθε καί πάλι ό ίδιος στό γραφείο πληρωμών καί πήρε τό ποσό τών δραχμών γιά άμοιβή άδείας καί έπιδόματος έτους 1975 καί άμοιβή δυό έβδομαδιαίων άπασχολήσεών του. Αύτό προκύπτει καί άπό τίς φωτοτυπημένες άποδείξεις πού έχει υπογράψει. Μετά τήν παραλαβή τών χρημάτων, ό Φέσαρης έφυγε χωρίς ν' άντιληφθώ άν μπήκε πάλι στό έργοστάσιο ή άν βγήκε. Τήν έξαφάνισή του τήν πληροφορήθηκα κατά τίς έντεκάμιση τό βράδυ τού Σαββάτου, , άπό τόν πατέρα του, ό όποιος άνησύχησε γιατί ό γιός του, ένώ σχολούσε στίς δύο τό μεσημέρι, δέν είχε πάει άκόμα στό σπίτι του... Δέν έχω σχέση μέ τό προσωπικό τού έργοστασίου, γι' αύτό καί δέν γνωρίζω τίς σχέσεις του μέ τούς άλλους έργάτες...». Ό Μοίραρχος δέν τού έκανε άλλη έρώτηση παρόλο πού στό μυαλό του χόρευαν δεκάδες έρωτηματικά. Τήν ίδια στιγμή, στό διπλανό γραφείο ό Υπομοίραρχος Δαρίβας προχωρούσε στήν άνάκριση τού προσωπικού. «... Στό διάδρομο συνάντησα τό συντηρητή Νίκο Σκαλτσιάκη - είπε άνακρινόμενος ό Μανόλης Τσεπής πού άνήκε στό προσωπικό τού λογιστηρίου - ό όποιος ήταν λίγο χλωμός. Τόν ρώτησα τί συμβαίνει καί μοϋ άπάντησε πώς τό Φεσάρη τόν βρήκε αύτός, σκοτωμένοστό φωταγωγό. Επειδή ήταν χλωμός καί ήταν έτοιμος νά πέσει κάτω τόν όδήγησα στό γραφείο τού προσωπάρχη καί τού έδωσα νερό καί στή συνέχεια καφέ. 'Απ' δ,τι ξέρω τό θύμα ήταν ήσυχο καί έργατικό παιδί...». - Τό Σάββατο είχες δεί τό θύμα; - "Οχι, παρόλο πού πέρασα άπό τό μέρος όπου δούλευε. - ΤΙ ώρα πέρασες άπό κεΐ; - θάταν γύρω στίς δύο καί δέκα. - ΤΙ παρατήρησες. Ήταν δλοι οί έργάτες τής δεύτερης βάρδιας στό πόστο τους; - Δέν πρόσεξα. Μόνο τόν πατέρα τού συντηρητή Νίκου Σκαλτσιάκη, τόν Σταύρο Σκαλτσιάκη είδα νά συζητάει στό διάδρομο μέ κάτι παιδιά, πού δούλευαν στήν πρώτη κι δχι τή δεύτερη βάρδια καί πού είχαν καθυστερήσει νά φύγουν. - ΤΙ τούς έλεγε ό Σκαλτσιάκης; - Δέν ξέρω. Είχαμε τσακωθεί πρίν λίγο κι έτσι προσπέρασα άδιάφορα. - Γιατί τσακωθήκατε; - Στή μία τό μεσημέρι είδα τό Σταύρο Σκαλτσιάκη, πού μέχρι τό Σάββατο τό μεσημέρι δούλευε στό έργοστάσιο, νά πηγαίνει στόν ταμία 'Αλέκο Μαμάνη καί νά ζητάει νά τόν έξωφλήσει. Μόλις ό Σκαλτσιάκης βγήκε άπ τό γραφείο πήγα καί είπα τού Μαμάνη πώς ό Σκαλτσιάκης μοϋ χρωστούσε χίλιες δραχμές. 'Εκείνος μοϋ άπάντησε πώς έστειλε τό Σκαλτσιάκη στόν άλλο ταμία, τόν κ. Ευαγγέλου, γιά νά τόν ξωφλήσει έκεΐνος. 'Αμέσως έγώ πήγα στόν κ. Εύαγγέλου καί τού είπα πώς ό Σκαλ-

59 τσιάκης μοϋ χρωστάει ένα χιλιάρικο. 0 κ. Ευαγγέλου, άφαίρεσε άπ' τά συνολικό ποσό των δραχμών πού ήταν τό δικαιούμενο ποσό τού Σκαλτσιάκη, τό χιλιάρικο καί μοϋ τδδωσε. Τότε, ό Σκαλτσιάκης γύριοε άγριεμένος καί μοϋ είπ ε:«' Εγώ πώς θά πάω στό χωριό μου μέ σαράντα δραχμές;» Απ' αύτό τσακωθήκαμε. - Πήγε τελικά στό χωριό του; - Νομίζω ναί. "Αλλωστε σήμερα δέν ήρθε στή δουλειά. - Πού βρήκε λεφτά νά ταξιδεύψει; - Δέν ξέρω... Ό Υπομοίραρχος ένημέρωσε άμέσως γιά τό έπεισόδιο αύτό τόν Ταγματάρχη Παπαθανασίου, πού κάλεσε άμέσως στό γραφείο πού είχε έγκατασταθεΐ, τό γιό τού Σταύρου Σκαλτσιάκη, Νίκο. - ΤΙ ώρα έμαθες γιά τήν έξαφάνιση τού Φέσαρη; - Στις δέκα καί μισή τό βράδυ τού Σαββάτου άπ' τόν πατέρα του. Έγώ τό Σάββατο δούλευα δεύτερη βάρδια 14.00' ' καί φεύγοντας συνάντησα τόν πατέρα του, ό όποιος μοΰ είπε ότι ό Γιαννάκης δέν πήγε τό μεσημέρι στό σπίτι τους καί μέ ρώτησε άν τόν είχα δει. Τού άπάντησα πώς δέν τόν είχα δ ε ί... - Ό δικός σου πατέρας πού είναι; - "Εφυγε γιά τό χωριό. - Πότε; - "Η τό Σάββατο τ' άπόγευμα, ή τήν Κυριακή. - Γ ιά ποιό λόγο; - Δέν ξέρω. Δέν τά πηγαίναμε καλά. - Ήταν προετοιμασμένη ή άναχώρησή του; - "Οχι. Εγώ τό έμαθα τό Σάββατο τό μεσημέρι. Τόν βρήκα στήν αύλή τού έργοσταοίου, γύρω στις δύο καί τότε μοϋ είπε πώς φεύγει γιά τό χωριό. - ΤΙ χρήματα είχε μαζί του; - Δέν ξέρω. Τώρα τελευταία δέν είχαμε καί πολλές σχέσεις. - Γιατί; - Είχαμε οικογενειακές διαφορές. - 'Εδώ μέ ποιόν ζοϋσε; - Παληότερα μέ τις άδελφές μου. Μετά, αύτές έφυγαν γιά τό χωριό κι έμενε μόνος του. - Πριν τό μεσημέρι τού Σαββάτου πότε τόν είχες ξαναδεΐ; - Τό πρωί τού Σαββάτου κατά τις όκτώ. - Μιλήσατε τότε; - Ναί. Μού ζήτηοε πεντακόσιες δραχμές. Δέν τοϋδωσα δμως γιατί χαρτοπαίζει. - Μιλάς γι αύτόν σάν νά ντρέπεσαι πού είναι πατέρας σου. Γιατί; - Υπάρχει κάτι πού σέ βασανίζει; - Ή συμπεριφορά του μάς δημιουργεί συνέχεια προβλήματα. Τή μιά τ άκουμπάει όλα στόν «"Ασσο», τήν άλλη ρίχνεται στίς άδελφές μου, τήν παράλλη χτυπάει τή μάνα μας ή τσακώνεται στό καφενείο καί μάς τόν φέρνουν δαρμένο... Μιά ζωή έπεισόδια είναι. Στό χωριό δέν έχουμε μούτρα νά βγούμε έξω. Ό Ταγματάρχης είπε στό Νίκο Σκαλτσιάκη πώς μπορούσε νά φύγει καί, μόλις ή πόρτα έκλεισε πίσω του, πήρε στό τηλέφωνο τό γραφείο του κι έδωσε όδηγίες στόν Άνθυπασπιστή Καλημέρη γιά τό σήμα πού έπρεπε νά στείλουν στήν 'Υποδιοίκηση Χωροφυλακής Γιαννιτσών, σχετικά μέ τό Σταύρο Σκαλτσιάκη. Έπρεπε νά θυμόταν. Ό 'Υπομοίραρχος Δαρίβας συνέχισε τήν άνάκριση μέ τήν έξέταση τού Σπύρου Δούκα πρϊστα- 'μένου πέντε τμημάτων τού κλωστηρίου: «Γνώριζα τό Γιαννάκη - είπε ό Δούκας - καί τόν έκτιμοΰσα γιατί ήταν καλό παιδί. Δέν είχε προστριβές μέ τούς συναδέλφους του. Σχετικά μέ τό θάνατό του τόν άποδίδω σ έγκληματική ένέργεια, γιατί όπως ττληροφορήθηκα όταν βρέθηκε δέν υπήρχαν πάνω του τά χρήματα πού είχε πληρωθεί. Ό δράστης πρέπει νά γνωρίζει καλά τό μέρος τού άεραγωγοϋ πού βρέθηκε νεκρό τό παιδί, γιατί τό σημείο αύτό τό γνωρίζουν ελάχιστα πρόσωπα, δηλαδή οί προϊστάμενοι καί οί έργατοτεχνίτες τού έργοσταοίου. Ή άνεύρεση τού κουβά μέσα στόν άεραγωγό προκαλεΐ κάποια ύποψία, γιατί δέν ήταν δυνατό νά μεταφερθεΐ έκεΐ άπό τυχαίο άνθρωπο...». - Ό κουβάς πού βρέθηκε στόν άεραγωγό, σέ ποιό τμήμα τού έργοσταοίου άνήκει καί πόσο άπέχει αύτό άπ' τό σημείο πού βρέθηκε; - Τέτοιους κουβάδες χρησιμοποιούν όλα τά τμήματα τών κλωστηρίων, πού τό κοντινότερο άπ' αύτά πρός τό μέρος πού βρέθηκε ό κουβάς άπέχει κάπου πενήντα μέτρα. Ανάμεσα στόν άεραγωγό καί στό κοντινότερό του τμήμα, ύπάρχουν τ' άποχωρητήρια τής πτέρυγας καί τό καπνιστήριο. - 'Εσείς τό Σάββατο κάνατε βάρδια 14.00' '. Άντιληφθήκατε κατά τή διάρκεια τής βάρδιας σας μετακίνηση κουβά πρός τό μέρος τών άποχωρητηρίων ή τού καπνιστηρίου; - "Οχι. Παρόλο ότι προσέχω διαρκώς τήν κίνηση στό διάδρομο γιά νά έλέγχω τούς έργάτες. "Αν συνέβαινε κάτι τέτοιο έπρεπε νά τόβλεπα. Εκτός άν έγινε τότε πού έγώ ό ίδιος ήμουν στό άποχωρητήριο... Ό Μοίραρχος Βασιλακόπουλος μετά τήν άνάκριοη τού Κώστα Νάχα, κάλεοε γιά έξέταση τόν προϊστάμενο τών κλωστηρίων Γιώργο Βορρέ, πού τό βράδυ τού Σαββάτου ήταν μπροστά στή συζήτηση τού Κώστα Νάχα μέ τόν πατέρα τού θύματος. Τόν ρώτησε σχετικά μέ τή συζήτηση κι έκεϊνος άπάντησε: «Ό Θανάσης Φέσαρης ήρθε κατά τις έντεκα τό βράδυ, μαζί μέ τόν προϊστάμενό του, στό γραφείο δπου ήμουν μέ τό Νάχα. Τότε έμαθα πώς είχε έξαφανιστεϊτό παιδί. Στή συζήτηση πού κάναμε γιά τό πού μπορούσε νά είχε πάει, ό προϊστάμενός του είπε πώς είχε άκούσει άπό φίλους τού Γιαννάκη πώς ό μικρός όταν θάπαιρνε τό έπίδομα τής άδειας δέν θάδινε τά λεφτά στόν πατέρα του γιατί ήθελε νά πάει έκδρομή. Μετά άπ' αύτό, ό πατέρας τού Γιαννάκη ρώτησε τόν Κώστα Νάχα άν πληρώθηκε ό γιός του καί πόοα λεφτά πήρε. Ό Νάχας τού είπε πώς πληρώθηκε μόνο τά μεροκάματα. Ό Θανάσης Φέσαρης, όμως, έπέμενε καί τόν ξαναρώτησε δυό καί τρεις φορές γιά τό έπίδομα τής άδειας. Ό Νάχας τού έδινε πάντα τήν ίδια άπάντηση, παρόλο πού, όπως έμαθα, τού είχε πληρώσει καί τό έπίδομα. Δέν δικαιολογείται τό νά είχε ξεχάσει πώς τού πλήρωσε τό έπίδομα γιατί, όπως σήμερα έμαθα, ό Γ ιαννάκης πήγε καί τού τά ζήτησε μ' έπιμονή τό μεσημέρι τού Σαββάτου. Εκείνος άρνήθηκε νά τού τό πληρώσει καί ό μικρός πήγε καί έκανε παράπονα στό διευθυντή τού κλωστηρίου. Τότε έκεϊνος τού έδωσε είδικό σημείωμα μέ τήν ύπογραφή του καί μ' αύτό ξαναπηγε στό Νάχα, όπότε έκεϊνος δέν μπορούσε νά κάνει διαφορετικά καί τού τό πλήρωσε. "Επρεπε, λοιπόν, μετά άπ' αύτά νά θυμάται...». «ΤΙ μπορεί νά συμβαίνει μέ τό Νάχα;», άναρωτήθηκε ό Μοίραρχος Βασιλακόπουλος μόλις έμεινε μόνος του στό γραφείο. «Μήπως κρύβει κάτι έκείνη ή έπιμονή του γύρω άπ τό έπίδομα τής άδειας; Πώς ήταν δυνατόν νά ξεχάσει μέσα σέ όκτώ ώρες ένα πράγμα γιά τό όποιο διαφώνησε άρχικά καί στό τέλος ύποχώρησε; Πώς μπορεί νά εξηγηθεί τό άτι τό βράδυ τού Σαββάτου ό Νάχας είπε στόν πατέρα τού παιδιού πώς ό γιός του πληρώθηκε μετά τις μία, ένώ στήν πρώτη έξέταση είπε πώς τόν πλήρωσε στ ις δυο παρ α τέταρτο; Ά ν τό πρώτο είναι άλήθεια καί ό μικρός έφυγε άπ τά έργοστάσιο άμέσως μετά τήν πληρωμή του τότε δικαιολογημένα βρέθηκε στις τρεις παρά τέταρτο άκτύπητη ή κάρτα του. Άν δμως είναι άλήθεια τό δεύτερο, τότε γιατί ό μικρός ν' άφήσει άκτύπητη τήν κάρτα του, άφού άν τήν κτυποϋσε θάδειχνε πώς δούλεψε ένα τέταρτο περισσότερο; "Επειτα πώς είναι δυνατόν νά πληρώθηκε στίς δύο καί τέταρτο καί στή συνέχεια νά διασχίσει κάπου διακόσια μέτρα πού άπέχει τό γραφείο τού Νάχα άπ' τόν άεραγωγό, χωρίς νά τόν δούν οί έργάτες της δεύτερης βάρδιας πού είχαν πιάσει πριν ένα τέταρτο δουλειά; Σίγουρα κάτι δέ πάει καλά.». Ζήτησε άπό ένα Χωροφύλακα νά φέρει πίσω τόν Κώστα Νάχα. Κι δταν έκεϊνος ξαναμπήκε στό γραφείο, τόν ρώτησε γιά ποιόν λόγο είχε πει στό Θανάση Φέσαρη πώς ό γιός του δέν είχε πληρωθεί τό έπίδομα τής άδειας. - Ήταν λάθος μου, δηλαδή... είχα ξεχάσει... άπάντησε ό Κώστας Νάχας. - Στόν πατέρα του, είπες τό βράδυ τού Σαββάτου έπί λέξει: «Βρήκα τήν κάρτα του άχτύπητη κατά τίς τρεις παρά τέταρτο, μαζί μέ τις κάρτες άλλων τριών καί τίς χτύπησα γιά νά μή χάσουν τά μεροκάματα, άφού πάνω τους δέ θά φαινόταν ή ώρα άναχωρήσεως, πράγμα πού σήμαινε πώς είχαν φύγει πολύ πριν τίς δύο». Στήν πρώτη έξέταση μοϋ είπες πώς στίς δύο καί τέταρτο τόν πλήρωσες, πού σημαίνει πώς ήταν άκόμα στό έργοστάσιο. Γιατί αύτό δέν τό είπες καί στόν πατέρα του; - Δέν ξέρω.. δέν θυμάμαι.. - ΤΙ ώρα τόν πλήρωσες; Στίς δύο καί τέταρτο ή μετά τή μία καί πριν τίς δύο; - Στις δύο καί τέταρτο. - Πώς τό θυμάσαι; - Τό θυμάμαι... έτσι τό θυμάμαι... - ΤΙ μπορεί νά συνέβη σέ βάρος τού παιδιού; - Δέν μπορώ νά δώσω καμιά άπολύτως έξήγηση. - Ήταν κανείς άλλος μπροστά δταν πλήρωσες τά Γιαννάκη; - Ναί, ό προϊστάμενός μου Άλέκος Μαμάνης. - Πιστεύεις νά θυμάται κάτι γύρω άπ τήν πληρωμή τού Φέσαρη; - Καί βέβαια. ' ΟΜοίραρχος έδωσε έντολή στό Χωροφύλακα νά πάρει τόν Κώστα Νάχα καί νά τόν όδηγήσει στό κρατητήριο τού Παραρτήματος. Ό Νάχας στό άκουσμα τής έντολής χαμήλωσε τό κεφάλι καί κάρφωσε τό βλέμμα του στό δάπεδο, χωρίς νά ρωτήσει ούτε κάν τό λόγο... χωρίς νά διαμαρτυρηθεΐ... Στή συνέχεια, ό Μοίραρχος κάλεσε γιά έξέταση τόν προϊστάμενο τού ταμείου Άλέκο Μαμάνη. «"Οχι δέν θυμάμαι πότε πλήρωσε ό βοηθός μου τό Γιαννάκη Φέσαρη, είπε έκεϊνος τόν όποιο έλάχιστα ήξερα. "Ισως όμως νά θυμάται ό άλλος βοηθός μου, ό Γιώργος Καψής». Καί δέκα λεπτά άργότερα ό Μοίραρχος έξέταζε τό Γιώργο Καψή, πού ήταν άρκετά σαφής: «'Εγώ είμαι άρμόδιος νά πληρώνω τούς έργάτες τού ύφαντήριου - είπε - ένώ ό Κώστας Νάχας τούς έργάτες τού κλωστήριου καί τού πλεκτήριου. Τό Σάββατο, κατά τίς έντεκάμιση τό πρωί, βγήκα στό έργαστήριο γιά νά πληρώσω τούς έργάτες καί γύρισα στό γραφείο μου κατά τίς μία. Ό Κώστας είχε βγει γιά πληρωμή πριν άπό μένα καί γύρισε μετά τή μία, άργότερα άπό μένα δηλαδή. 'Εγώ ξαναβγήκα άπ τό γραφείο 415

60 στις τρεις τό άπόγευμα γιά νά πληρώσω τήν άπογευματινή βάρδια. Ό Κώστας είχε βγεϊ στις δύο καί τέταρτο γιά νά μαζέψει τις κάρτες τής πρώτης βάρδιας πού είχε σχολάσει καί γύρισε στό γραφείο στις τρεις όπότε βγήκα έγώ. Στην άλλαγή τής βάρδιας, στις δύο τό μεσημέρι, δηλαδή, ήρθαν πολλοί έργάτες γιά πληρωμή, χωρίς νά θυμάμαι ποιοι ήρθαν κι άν μεταξύ τους ήταν ό Γιαννάκης Φέσαρης. θυμάμαι δμως τούς δικούς μου έργάτες πού είχαν έρθει καί πιστεύω πώς δ Κώστας θά θυμάται κι αύτός τούς δικούς του. Από τήν πληρωμή τής δεύτερης βάρδιας γύρισα κατά τις τρεις καί μισή. Τότε στό γραφείο δέν ήταν ό Κώστας, πού ύποθέτω άτι έπρεπε νά πλήρωνε τούς δικούς του έργάτες τής δεύτερης βάρδιας. 'Έφυγα σχεδόν άμέσως γιά τό σπίτι μου χωρίς νά δώ τόν Κώστα. Σήμερα τό πρωί έμαθα τήν έξαφάνιση τού μικρού. Στις έννιά περίπου ήρθε στό γραφείο μας ένας άπ τούς προϊστάμενους τών κλωστηρίων καί πάνω στή συζήτηση είπε πώς ό διευθυντής τού έργοστασίου έδωσε εντολή νά γίνει έρευνα στά κανάλια τών άεραγωγών. Τότε ό Κώστας είπε: Αδύνατον, γιατί έγώ τόν πλήρωσα τό Σάββατο τήν ώρα πού σχολούσε ή βάρδια κι έφυγε. Μετά άπ' αύτό, ό προϊστάμενος τών κλωστηρίων πήρε στό τηλέφωνο τόν κύριο διευθυντή καί τόν ένημέρωσε γι αύτό πού είπε ό Κώστας. Ό διευθυντής μίλησε καί μέ τούς δυό καί τούς κάλεσε στό γραφείο του. Δέκα λεπτά μετά μού τηλεφώνησε καί ζήτησε νά βρω τις άποδείξεις πληρωμής τού Φέσαρη καί νά τού τις πάω. Έψαξα καί τις βρήκα. Τις έστειλα στό γραφείο τού διευθυντή μέ τόν προϊστάμενό μου... "Αλλο τίποτα δέν ξέρω Δέν πρόλαβε νά βγει άπ τό γραφείο καί στό άνοιγμα τής πόρτας φάνηκε Μοίραρχος Μαριγιάννης. - Πώς τά βλέπεις τά πράγματα; ρώτησε τό συνάδελφό του Βασιλακόπουλο. - Εύκολα πρός τό παρόν. Ό βοηθός τού ταμία Κώστας Νάχας πέφτει σ άντιφάσεις. Σκέφτομαι νά τόν κρατήσουμε δλη τή νύχτα κι ύστερα βλέπουμε... 'Εσύ πώς τά πήγες; - Απογοήτευση. Κανείς τους άπ' δσους ρώτησα δέν μπορεί νά πει κάτι τό θετικό. Σού λένε «τό πρωί» καί έννοούν τό μεσημέρι. Λένε «προχτές» καί έννοούν πριν ένα μήνα. Μόνο ένας 1βχρονος έργάτης είπε κάτι θετικό, πώς δηλαδή στις δύο παρά τέταρτο τό μεσημέρι, ένώ βρισκόταν έξω στήν αύλή τού έργοστασίου, πέρασε δίπλα του τό θύμα καί τού είπε νά πάνε νά χτυπήσουν τις κάρτες τους. Εκείνος όμως άρνήθηκε γιατί περίμενε νά συναντήσει τή φιλενάδα του καί είπε πώς τήν κάρτα του θά τήν κτυπούσε ή άδελφή του. Ήταν άπόλυτα βέβαιος λιά τήν ώρα γιατί περιμένοντας τή φιλενάδα του κοιτούσε συνεχώς τό ρολόγι του... - Αύτό σημαίνει πώς ό Γ ιαννάκης είχε πρόθεση νά κτυπήσει τήν κάρτα του, άλλά δέν πρόλαβε. - Ίσως γιατί στό μεταξύ τόν πρόλαβε ό δολοφόνος του... Απόμειναν σιωπηλοί νά συλλογίζονται ό καθένας καί διαφορετικά πράγματα. Έξω είχε σκοτεινιάσει γιά καλά. Τέλος τού Α Μέρους ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ! _ Η Η. ΠΕΡΙΙ!Ρ Ι Μ Τοϋ Φώτη ΒΙΤΤΗ Δέν μπορούμε παρά νά παραδεχτούμε πώς ό θεός άναπαύθηκε τήν έβδομη ήμερα, ύστερα άπό μιά πολύπονη έξαήμερη έργασία. Κι άπό τότε έπαψε νά δημιουργεί καινούργιο κόσμο. Και τούτο, γιατί άνάθεσε, τυχόν μελλούμενα δημιουργήματα καί εφευρέσεις, στό περιούσιο όν του, τόν άνθρωπο. Ό 'ίδιος κράτησε μονάχα τήν ύψηλή επίβλεψη καί επιστασία. Ετσι, κατά περίπτωση, ό άνθρωπος, άρχισε νά παίρνει προκαταβολικά καί αύτόβουλα αποφάσεις πού άφοροϋσαν τήν επιβίωσή του καί γενικότερα τήν έπίλυση δλων τών καυτών καί άπαραίτητων άλλων προβλημάτων του. "Ομως, παρά την άνεξαρτησία καί αύτόβουλία του αυτή, δέν έπιχείρησε, μά ούτε θέλησε νά άποδεσμευτεϊ καί νά άπομακρυνθεϊ άπό τόν τόσο άπαραίτητο Δημιουργό του. Είχε πάντοτε τήν άπαραίτητη συμπαραστατική άνάγκη τοϋ Δημιουργού του. Δύο οί πρώτες βιωματικές άπασχολήσεις τοϋ πρωτόγονου άνθρώπου. Πρωταρχικά τό κυνήγι καί στή συνέχεια ή καλλιέργεια τής γης. Στή δεύτερη περίπτωση, άνακάλυψε καί διαπίστωσε πώς τ' απαραίτητα γεωργικά προϊόντα, γιά νά εύδοκιμήσουν καί νά άποβοϋν καρποφόρα, έκτός τών άλλων, έχουν άνάγκη νερού, κατά προτίμηση βρόχινου. Στήν πιό κρίσιμη καλοκαιρινή περίοδο, ή ξηραμένη καί διψασμένη γή, σάν άχόρταγη τών παραμυθιών λάμια, λαχταράει νά δροσιστεϊ, έστω καί μ έλάχιστες δροσοσταλίδες ή άπό ένα άπλό ούρανοσυννέφιασμα. Γι αύτό ίσως καί καθιερώθηκε καί τό λαϊκό έκεϊνο «πάνω στήν άναβροχιά καλό καί τό χαλάζι». Ή γήινη γενικά βλάστηση ρουφάει τό εύεργετικό καί ζωογόνο βρόχινο νερό, σάν θειο νέκταρ καί άμβροσία. Καί βλέπουμε, ύστερα άπό κάθε τής δίψας αύτής ικανοποίηση, νά ξετινάζονται τά πλουτοφόρα φυτοβλάσταρα καί μέ τό καταπληκτικό τους μέστωμα, νά χαϊδολογούν άπαλόγλυκα καί νά υλοποιούν τά τόσα όνειρα, τούς τόσους πόθους καί τις τόσες χρυσόφτερες έλπίδες γιά ένα χαρούμενο καί εύτυχισμένο μέλλον. Σ' αύτές τις ευοίωνες στιγμές, τό πηγαίο τραγούδι καί τό αύθόρμητο κέφι, έκδηλώνουν τά πιό λεπτά καί ευαίσθητα άνθρώπινα αισθήματα. Ή άγροτιά μας, γενικά, σάν πιό άμεσα ένδιαφερόμενη, έχει πάντα στραμμένη τήν προσδοκία της στή γλυκοπόθητη θεϊκή συμπαράσταση γιά τών άνυπέρβλητων κόπων καί τής έντατικής έργασίας της τήν άναγνώριση καί άνταμοιβή (*) Τσιφτσής είναι ό γεωργός. Πάντα, άπό τήν άρχαία είδωλολατρική έποχή, τήν «ήσιόδεια» περίοδο καί μετέπειτα, μέχρι τις σημερινές μέρες τού Χριστιανισμού. σέ περίοδο άνοβρίας, ό άγρότης εϋρισκε καί βρίσκει καταφυγή πότε στή βοήθεια τής Δήμητρας καί πότε στις γνωστές θρησκευτικές λιτανείες, γιά τήν άπόχτηση λίγης πλουτοφόρας βροχής. Μέσα στις τόσο ειδυλλιακές καταφυγές τών άγροτών είναι καί ή γνωστή «Πιρπιρούνα» (παραφθορά τής παπαρούνας). Σ' ολόκληρο τόν έλλαδικό χώρο, όπως καί στή Δυτική Μακεδονία καί ξέχωρα στή Βλάστη τής Πτολεμαΐδας, ή «Πιρπιρούνα» άποτελεϊ, σέ περίοδο άνομβρίας, τήν πιό γραφική καί παραστατική έκδήλωση. Παρέες - παρέες χωριστές, αγόρια καί κορίτσια μαζί, μέχρι ήλικίας δώδεκα χρόνων, διάλεγαν τό πιό εύπαρουσίαστο συντροφοκόριτσό τους καί τό στόλιζαν μέ πρασινάδες καί διάφορα μοσχομύριστα μακρόκλωνα λουλούδια. "Ετσι παρουσιάζονταν ένσ ζωντανό άνθολούλουδο, ή «Πιρπιρ ο ύ ν α». Ή κάθε παρέα, μέ τήν «Πιρπ ι ρ ο ύ ν α» της μπροστά - μπροστά, γύριζε ατούς δικούς της μαχαλάδες τραγουδώντας καί παρακαλώντας τό θεό γιά λίγη βροχή. Τά σπίτια όλα ορθάνοιχτα γιά τήν ύποδοχή. Μεσολαβούσε κατάβρεγμα τής «Πιρπιρούνας» μέ λίγο νερό πού συμβόλιζε τήν πολυπόθητη βροχή καί προσφορά άλευριοϋ. τυριού, βούτυρου καί αύγών γιά τή σχετική «πλατσίντα» (άφυλλη πίτα), γιά άνταμοιβή. Στό μεταξύ, ή Ντιάντια τής Γκαμπέτους, μιά άγια καλόκαρδη γυναίκα, έκεϊ στόν «άρβανίτικο τό μαχαλά», ετοίμαζε μέ τά δικά της ύλικά «π λ α τ σ ί ν τ α» καί τή χάριζε στήν παρέα τής γειτονιάς της, μέχρι νά ζυμώσει καί νά ψήσει στή γάστρα καί τήν άλλη μέ τά μαζεμένα ύλικά. Τί νόστιμες, άλήθεια, οί «π λ α τ σ ί ν τ ε ς» τής άλησμόνητης Ντιάντιας, θεός σχωρέστην! Ακόμα τις θυμούμαστε. Τρέχαν τά σάλια μας καί γλύφαμε τά δάχτυλά μας. "Αχ! άξέχαστα παιδικά χρόνια! Στή γλυκοθύμησή τους λές καί άκοϋμε νοερά τήν κάθε «Πιρπιρούνα», μά περισσότερο τή δική μας, νά τριγυρνάει τραγουδώντας τό πιό χαρακτηριστικό καί παραστατικό τραγούδι: «Πιρπιρούνα περπατεϊ, τό Θεό παρακαλεί, γιά νά βρέξει μιά βροχή. Μιά βροχή καλή, καλή, όμορφη καί σιγανή, στά στάρια, στά φασόλια, στοϋ τσ ιφτσή* τά καλαμπόκια». 416

61 ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΚΑΙ ΣΥΜΒΑΝΤΑ Τό καλοκαίρι μέ τις ζέστες του ξαναγύρισε καί ξαναγέμισαν τό παραθαλάσσια καί όρεινά θέρετρα μέ πλήθη κόσμου πού ζητούν νά ξεφύγουν άπό τό καμίνι τών πόλεων, τό καυσαέρια καί την έξαντλητική καθημερινότητα. Σ αύτή την περίοδο τών μαζικών διακοπών, πού τό κέντρο βάρους τής ζωής μετατοπίζεται στις άκτές καί τις δασωμένες βουνοπλαγιές, ή Χωροφυλακή δραστηριοποιείται περισσότερο έντονα για νό εξασφαλίσει τή γαλήνη τού πολίτη, γαλήνη πολυπόθητη μετά άπό ύπερένταση τόσων μηνών δουλειάς καί βιομηχανοποίησης τών συνηθειών του. Στον άγώνα αύτό για τήν έξασφάλιση τής γαλήνης πρωτοστατούν έκτός άπό τις άλλες 'Υπηρεσίες κι έκεΐνες πού είναι έπιφορτισμένες μέ τήν προστασία τής δημόσιας άσφάλειας. Τό προσωπικό αύτών τών 'Υπηρεσιών έρχεται συνεχώς άντιμέτωπο μέ τό κοινό έγκλημα, προσπαθώντας να περιορίσει, όσο τό δυνατόν περισσότερο, τις άντικοινωνικές ένέργειες τών άτόμων έκείνων πού διάλεξαν τό κοινωνικό περιθώριο καί τήν παρανομία ώς χώρο έπιβίωσής τους. Τ άτομα αύτό μεταφέρουν, τώρα τό καλοκαίρι, τή δραστηριότητά τους στούς παραθεριστικοϋς τόπους καί ιδιαίτερα όπου παρουσιάζεται αύξημένη κίνηση έπισκεπτών. Τούς δίνεται έτσι ή ευκαιρία νά χαθούν μέσα στό πλήθος καί νά ύλοποιήσουν, άρκετό εύκολα, πολλά άπ τά σχέδιά τους. Στις κοσμοπλημμυρισμένες άκτές βρίσκουν πρόσφορο έδαφος για νά δράσουν οί «πορτοφολάδες» καί οί «τσαντάκηδες», οί έπαγγελματίες «γαμπροί» καί οί μικροαπατεώνες. Στις ύπαίθριες «ντισκοτέκ» καί στις ύπαίθριες καφετέριες άναζητοΰν τά θύματά τους οί ντόπιοι καί οί άλλοδαποΐ έμποροι ναρκωτικών, «πλασάροντας» άπό χάπια μέχρι δόσεις ήρωίνης. Στούς ίδιους χώρους γίνονται συχνά κι έκεΐνες οί γνωριμίες πού καταλήγουν σέ άποπλανήσεις καί βιασμούς σέ βάρος συνήθως άλλοδαπών τουριστριών. Άλλα καί τά μεγάλα καταστήματα τών λουτροπόλεων, ιδιαίτερα τά κοσμηματοπωλεία, γίνονται συχνά στόχος τών έπαγγελματιών ή «έπίδοξων» διαρρηκτών, πού ξέρουν πώς τή θερινή περίοδο θά βροϋν γεμάτες τις προθήκες τους... Βέβαια τή στιγμή πού γράφονται αύτές οί γραμμές κανένα σοβαρό κρούσμα δεν έχει παρουσιαστεί. Οί 'Υπηρεσίες όμως τής Χωροφυλακής άγρυπνοΰν. Αγρυπνούν γιά νά προλάβουν η νά καταστείλουν, νά διαφυλάξουν άκέραια τή γαλήνη τού κοινωνικού συνόλου. ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΑΞΙΔΙ Ό τουρισμός είναι γεγονός πώς έκτός άπό τις καλές έχει και τις άσχημες πλευρές, πού συχνά, μάλιστα, αύτές οΐ άσχημες πλευρές παίζουν κάποιο μικρό ή μεγάλο καθοριστικό ρόλο στό κοινωνικό περιβάλλον καί παρουσιάζονται μέ άνάλογες έπιδράσεις στή διαμόρφωση τής ταυτότητάς του. Πολλοί άπό τούς άλλοδαπούς πού φτάνουν στή χώρα μας γιά τουρισμό δέν είναι διατεθειμένοι ν άλλάξουν συνήθειες καί νά προσαρμοστούν στήν έλληνική πραγματικότητα. "Αλλοι άπ1αύτούς δέ θέλουν νά συμβιβαστούν μέ τήν ιδέα πώς μπορούν νά περάσουν τις διακοπές τους χωρίς ναρκωτικά και φεύγουν μαζί τους όχι μόνο τις άπαραΐτητες γιά τούς Ίδιους ποσότητες, άλλά και «πλεόνασμα». Αύτό τό «πλεόνασμα» είναι πού καίει τή Χωροφυλακή περισσότερο άπό κάθε τι άλλο στό θέμα αύτό, γιατί προορίζεται γιά κατανάλωση άπό τήν ντόπια άγορά. Οί Έλληνες «πιστοί» τών ναρκωτικών ξέρουν πώς ένας άπό τούς τρόπους προμήθειας τής δόσης τους είναι οί ξένοι τουρίστες. Καί είναι αύτός ό τρόπος συχνά προτιμητέος γιατί τούς δίνει τήν εύχέρεια νά προμηθευτούν τά ναρκωτικά σέ άρκετά χαμηλή τιμή, άν ό κάτοχός τους έχει άνάγκη άπό χρήματα γιά νά συνεχίσει τις διακοπές του. Όμως ύπάρχει κι ένας άριθμός άλλων άλλοδαπών πού χρησιμοποιούν τόν τουρισμό γιά πρόσχημα και συγκάλυψη τής πραγματικότητας. Αύτοί είναι οί έπαγγελματίες έμποροι ναρκωτικών πού φτάνουν δήθεν γιά τουρισμό στήν' Ελλάδα καί τό πρώτο πράγμα πού κάνουν είναι ν άποκτήσουν τις άναγκαΐες διασυνδέσεις τους μέ τά «κυκλώματα» τών ναρκωτικών. Άπό τή στιγμή πού θά βρεθεί ή πελατεία καί θά «άπορροφηθοΰν» οί φερμένες άπ τό έξωτερικό ποσότητες, οί άλλοδαποΐ έμποροι θ άρχίσουν τά ταξίδια τους στά διεθνή κέντρα τών ναρκωτικών, πού είναι συνήθως χώρες τής Ασίας, γιά νέες, «εισαγωγές». Αύτό άκριβώς γινόταν καί μέ τήν περίπτωση τών τριών άλλοδαπών στό Ρέθυμνο. 01 Ίσραηλινοι Matitiyahu ΒΙΤΟΝ, 33 χρόνων καί Mayer HAROSH, 34 χρόνων, μαζί μέ τόν 20χρονο Άγγλο Mark BAKER είχαν συστήσει μιά παρόμοια...«εισαγωγική έταιρεία» στή γραφική πόλη τού Ρεθύμνου μέ πρόθεση νά τροφοδοτούν τήν ντόπια κατανάλωση μέ ναρκωτικά. Καί ήταν γεγονός πώς τά κυκλώματα τών ναρκομανών στό Ρέθυμνο είχαν άνάγκη άπό τήν «προσφορά» τους αύτή, γιατί μετά τις πρόσφατες μεγάλες έπιτυχίες τής Χωροφυλακής στό νομό είχαν «τεθεί έκτός μάχης» πολλοί χασισοκαλλιεργητές και χασισέμποροι, μέ άποτέλεσμα οί ντόπιοι ναρκομανείς νά κινδυνεύουν νά μείνουν «ρέστοι» άπό «πράμα». "Ομως οί άντρες τού νεοσύστατου Τμήματος Ασφαλείας άγρυπνοϋσαν, μέ άποτέλεσμα ν άντιληφθοΰν πώς οί τρεις παραπάνω τουρίστες έπισκέφτηκαν τό Ρέθυμνο γιά δεύτερη φορά μέσα σέ λίγο διάστημα καί πώς ένώ ήταν φίλοι κοιμήθηκαν στό ίδιο βέβαια ξενοδοχείο, άλλά σέ διαφορετικά δωμάτια. Οί τρεις άλλοδαποΐ παρακολουθήθηκαν συστηματικά καί διαπιστώθηκε πώς τις περισσότερες ώρες τής μέρας τις περνούσαν σέ καφενεία όπου σύχναζαν ναρκομανείς, μέ τούς όποιους κι έρχονταν σ έπαφή. Κάποιο, όμως, πρωί οί τρεις άλλοδαποΐ δέν ξαναφάνηκαν στήν πιάτσα καί άπό τόν έλεγχο τών δελτίων τού ξενοδοχείου διαπιστώθηκε πώς είχαν φύγει. Ή άναχώρησή τους προκάλεσε στούς άντρες τού Τμήματος Ασφαλείας ένα έρωτηματικό: «Είχαν φύγει γιά πάντα, ή θά ξαναγυρνοϋσαν». Συνέβειτό δεύτερο καί μάλιστα σέ πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, άφοΰ τό ταξίδι τους ήταν μέχρι τήν Κωνσταντινούπολη, δπως άποδείχτηκε μετά τήν έπικοινωνία τού Τμήματος μέ τις άρμόδιες Υπηρεσίες Ελέγχου Διαβατηρίων. Ήταν πιά φανερό τό τί κρυβόταν πίσω άπ' τά ταξίδια τών τριών άλλοδαπών κι έτσι οί άντρες τού Τμήματος Ασφαλείας προ- 417

62 ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΚΑΙ ΣΥΜΒΑΝΤΑ χώρησαν στδ σχέδιό τους όδηγώντας στό Τμήμα τόν ένα μετά τόν άλλο τούς τρεις αλλοδαπούς, οπού δέν μπόρεσαν νά δικαιολογήσουν τις δραχμές σ' έλληνικά χαρτονομίσματα πού βρέθηκαν πάνω τους. Ανακρινόμενοι οί δυό Ίσραηλινοί άποκάλυψαν πώς σέ παραλία λίγο έξω άπδ τό Ρέθυμνο, έχουν κρύψει μέσα στήν άμμο 150 γραμμάρια κατεργασμένο καί άριστης ποιότητας χασίς. ένώ ό νεαρός "Αγγλος άποκάλυψε πώς άλλα 50 γραμμάρια έχουν κρύψει σέ πάρκο τού Ηρακλείου, καθώς καί άτι ή άρχικη ποσότητα πού είχαν εισάγει άπ τήν Τουρκία ήταν γραμμάρια. Τί είχε γίνει, λοιπόν, ή ποσότητα τών γραμμαρίων πού δέ βρέθηκε; "Οταν ή άνάκριση έφτασε σ αύτό τό έρώτημα οί τρεις άλλοδαποί άναγκάστηκαν νά υποδείξουν τούς πελάτες τους, δυό άπό τούς όποιους, ό Μηνάς Μηναδάκης καί ό Σπύρος Ήλιάκης, είχαν άγοράσει τή μεγαλύτερη ποσότητα 300 γραμμάριά άντί δραχμών. Στό σπίτι τού Μηνά Μηναδάκη βρέθηκε ένα πιστόλι «Μπερέτα» μέ 5 σφαίρες, όχι όμως καί τό χασίς πού μαζί μέ τό φίλο του είχε προλάβει νά καταναλώσει... Ετσι τό τρίτο ταξίδι τών τριών τουριστών στήν Τουρκία, στάθηκε καί τό τελευταίο τους, τουλάχιστον, γιά ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Η «ΤΖΙΜΟΥΛΑ» Η ΑΛΕΠΟΥ 418 Μεγάλη άλεπού ή «Τζιμούλα», παμπόνηρη. "Ολοι ήξεραν στήν «πιάτσα» πώς άδυναμία της ήταν ή «άσπρη», ή ήρωίνη δηλαδή, καί τό έμπόριό της. Κανείς δμως δέν ήξερε πού κινούνταν καί πού έκρυβε τό «πράμα». Ή «Τζιμούλα» έμφανιζόταν σάν κομήτης όπου ήξερε πώς θά έβρισκε πελάτες καί μετά χανόταν. Βέβαια τό νυχτερινό της στέκι ήταν γνωστό, μιά καί δούλευε σέ χαρτοπαικτικές λέσχες, μά θά ήταν κουτό νά πιστέψει κανείς πώς σ έκείνες τις ώρες τής δημόσιας έμφάνισής της θά είχε πάνω της τήν «άμαρτωλή» σκόνη. Καί μιά καί ό λόγος γιά θηλυκό άνομα καλό είναι νά κάνουμε καί τήν έπεξήγησή μας. Ή «Τζιμούλα» δέν ήταν γυναίκα, άλλά άντρας. "Αντρας κανονικός (χωρίς ύπονοούμενα) πού δμως τά «παιδιά» άπ' τά «κυκλώματά» του, τόν είχαν βαφτίσει «Τζιμούλα». "Αντρας λοιπόν, σαραντατεσσάρης σέ ήλικία, μέ παρελθόν πλούσιο σ έμπορικές σχέσεις μέ τά ναρκωτικά, πού έξω άπό τό «κύκλωμα» άκουγε στ όνομα Δημήτρης Βικόπουλος. Γιά τούς άντρες τού Τμήματος Διώξεως Ναρκωτικών τής Υ.Α.Π.Π. άποτελοϋσε άνοιχτή πληγή. Εκεί πού τόν έπαιρναν στό κατόπι έκει τόν έχαναν. Εκεί πού πίστευαν πώς πάνω του είχε «ποάμα», έκεΐ διαπίστωναν τό άντίθετο. Κι έκεϊνος όλο καί «έσπρωχνε» στήν άγορά τήν «άσπρη» του πού τόσο λάτρευε. "Ομως ό κλοιός μέρα τή μέρα στένευε. Ή «Τζιμούλα» τό καταλάβαινε αύτό κι έπαιρνε τά μέτρα της. Δέν ήταν άλλωστε μόνο έξυπνη. Ένα άπ τά μεγάλα «άτοϋ» της ήταν καί τό ότι γνώριζε τά πρόσωπα τών διωκτών της. Τό στένεμα όμως τού κλοιού γιά τούς άντρες τού Τμήματος Ναρκωτικών σήμαινε καί κάτι άλλο. Πίστευαν πώς ό δαιμόνιος έμπορος τής ήρωίνης θά έπιχειροϋσε νά συνεταιριστεί μέ κάποιον, έτσι ώστε νά χάσουν οί διώκτες τά ίχνη του καί νά πιστέψουν ότι ό ίδιος άποσύρθηκε άπ' τά κυκλώματα. Δέν έπεσαν έξω στούς συλλογισμούς τους. Μπορεί ή «Τζιμούλα» νά ήταν άλεπού, άλλά κι έκεϊνα δέν πήγαιναν πίσω. Χρόνια όλόκληρα στό πεζοδρόμιο, χιλιάδες οί περιπτώσεις πού άντιμετώπισαν, τεράστια ή πείρα τους, ή διαίσθησή τους άλάθητος όδηγός. Ό Δημήτρης Βικόπουλος έκανε τό λάθος πού περίμεναν καί συνεταιρίστηκε. Μερικές έπαφές του μέ κάποιο «πρόσωπο» σέ τόπους καί σέ ώρες πού πρόδιναν κάτι τό ύποπτο, όδήγησαν τούς άντρες τού Τμήματος Ναρκωτικών στήν παρακολούθηση τού δεύτερου αύτοΰ «προσώπου» μέ άποτέλεσμα νά διαπιστώσουν πώς αύτός είχε άναλάβει γιά λογαριασμό τού Βικόπουλου τις πωλήσεις. Ό Κώστας Ζουμπάς, αύτό είναι τό όνομα τού άνθρώπου πού κάλυπτε τις Κινήσεις τού Βικόπουλου, «μπλοκάρεται» ένα άπόγευμα έξω άπ τό σπίτι του καί πάνω του βρίσκονται έννιά φακελάκια μέ 3,5 γραμμάρια ήρωίνης, έτοιμα γιά «σπρώξιμο» στήν «άγορά». Ακολούθησε έρευνα στό σπίτι του όπου μέσα σέ δυό ξεχωριστά χαρτοδέματα βρέθηκαν άλλα 60 γραμμάρια ήρωίνης. Τό ένα άπ' τά δυό, όπως άπόδειξε ή έξέτασή του, περιείχε καθαρή ήρωίνη, ένώ τό άλλο νοθευμένη. Ό Κώστας Ζούμπας θεώρησε μεγάλη θυσία τό νά πάρει πάνω του τήν εύθύνη τής κατοχής τής ήρωίνης. "Ετσι μπροστά στην άπειλή ένός δυσβάσταχτου κατηγορητηρίου, άποκαλύπτει πώς ή ήρωίνη ήταν τού Δημήτρη Βικόπουλου, πού τού τήν είχε παραδώσει πριν τέσσερις μέρες, «κρέντιτο», δηλαδή «έπί πιστώσει», μέ τόν όρο πώς θά τήν ξεπλήρωνε σταδιακά μετά άπό τις πωλήσεις. Ό Βικόπουλος πού δέν έμαθε έκείνη τή μέρα τή σύλληψη τού συνεργάτη του, πήγε γαλήνιος τό βράδυ στή λέσχη πού δούλευε. Τό ίδιο ήσυχος γύρισε κατά τά ξημερώματα στό σπίτι του. ΟΙ πρώτοι «ψύλλοι μπήκαν στ άφτιά του» τό μεσημέρι τής έπομένης, όταν βγαίνοντας άπ τό σπίτι του είδε σέ κυκλική διάταξη μερικά γνώριμό του, άλλά καί άνεπιθύμητα, πρόσωπα, τούς άντρες τού Τμήματος Ναρκωτικών τής Υ.Α.Π.Π. Ψύχραιμη ή «Τζιμούλα» άρνήθηκε κάθε σχέση μέ ήρωίνη. "Αλλαξε όμως χίλια χρώματα όταν όδηγήθηκε στήν Υ.Α.Π.Π. καί βρέθηκε μπροστά στά δυό χαρτοδέματα πού είχαν βρεθεί στό σπίτι τού Ζούμπα. Τότε κατάλαβε πώς είχε χαμένο τό παιχνίδι. Δέν τού είχε άπομείνει παρά μόνο τό νά ύποδείξει καί τή δική του «καβάντζα», πράγμα πού δέν άργησε νά τό κάνει. Τήν ίδια κιόλας μέρα όδήγησε τούς άντρες τού Τμήματος Ναρκωτικών στήν πολυκατοικία πού ήταντό διαμέρισμά του, όπου κάτω άπό τό κλιμακοστάσιο είχε κρυμμένα άλλα 50 γραμμάρια καθαρής ήρωίνης, τήν όποια, όπως ισχυρίστηκε, είχε πάρει άπό κάποιον Ολλανδό τουρίστα, χωρίς βέβαια νά ύπολογίσει πώς ή ίδια θά μπορούσε νά τόν στείλει, άν όχι στό θάνατο, στή φυλακή τουλάχιστον... ΔΕΝ ΠΡΟΛΑΒΑΝ "Εχει γραφεί καί παληότερα άπό τή στήλη πώς όλόκληρη ή Ελλάδα είναι ένας τεράστιος άρχαιολογικός χώρος. Όπου κι άν σκάψει κανείς μπορεί νά βρει καί νά ξεθάψει λείψανα τού πιό φημισμένου πολιτισμού τής άνθρωπότητας, τού άρχαιοελληνικοϋ, πού σήμερα άποτελοΰν τήν πιό πολύτιμη έθνική κληρονομιά τών νεοελλήνων. Τό «όπου καινά σκάψει κανείς» δένάποτελ εΐ ύπερβολή, ούτε σχήμα λόγου τής στήλης, άλλά κοινή διαπίστωση. Σέ μερικές μάλιστα περιοχές δέ χρειάζεται ούτε κάν νά σκάψει κανείς γιά νά βρει άρχαΐα άντικείμενα. Είναι άρκετό τό όργωμα τού χωραφιού του γιά ν άποκαλύψει ή γή τούς θησαυρούς πού κρύβει. Κάτι τέτοιο συνέβει πρόσφατα στήν περιοχή τής Νιγρίτας Σερρών καί συγκεκριμένα στό χωριό Νικόκλεια. Γιά όργωμα είχαν βγεί - πριν μερικούς μήνες - ό θωμάς Δεσπούδης, ό Βάϊος Μπεριαρούδης καί ό Γεώργιος Οίκονομίδης άπό τή Νικόκλεια Σερρών. Γιά όργωμα στά δικά τους χωράφια, μέ τά δικά τους μηχανήματα καί τό δικό τους μόχθο. Άλλά τ άλέτρια σκάβοντας τή γή καί άναποδογυρίζοντας τό χώμα άποκάλυψαν μερικούς άρχαιοελληνικούς τάφ ους... Π έταξαν άπ τή χαρά τους οί τρεις συγχωριανοί. Ανέλπιστο τό εύρημα, έλπιδοφόρο γιά μιά ζωή πιό πλούσια μακριά άπό τή βιοπάλη τής καθημερινότητας. Άπό κείνη τή στιγμή άνήκαν κι αυτοί στούς τυχερούς τής ζωής. Άνοιξαν τούς τάφους, μεγάλωσε ή χαρά τους. Πολλά τά κτερίσματα πού είχαν συνοδέψει τούς άρχαίους νεκρούς στό στερνό τους σπίτι. Πολλά τ αντικείμενα πού στά χέρια τών άπογόνων θά μετατρέπονταν σέ δεσμίδες χιλιάρικα. "Ομως μαζί μέ τή χαρά ήρθε καί ό προβληματισμός. Πού θά τά πήγαιναν, πού θά τά έκρυβαν: "Εβαλαν κάτω

63 ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΚΑΙ ΣΥΜΒΑΝΤΑ τά πράγματα και σκάφτηκαν ήρεμα. Τ άρχαϊα άντικείμενα έπρεπε νά φυλαχτοϋν καλά μέχρι νά βρεθούν οΐ κατάλληλοι άγοραστές, τόσο καλά ώστε νά μήν γίνουν άπό αιτία πλούτου, αιτία καταστροφής. Ή άτυχία γι' αυτούς ήταν τό ότι δέν είχαν έπαφές μέ κυκλώματα αύτής τής «δουλειάς» και μέχρι νά τις άποκτήσουν, τά εύρήματα μπορούσαν καί νά τούς κάψουν. Τελικά τό άποφάσιοαν: 0ά τά έκρυβαν ατά σπίτια τους τά μισά ατό σπίτι τού θωμά Δεσπούδη καί τ άλλα μισά ατό σπίτι τού Βάιου Μπεκιαρούδη. "Ετσι κι έκαναν... Γιά νά τά παραδώσουν στήν Αρχαιολογική 'Υπηρεσία ούτε σκέψη. Αυτοί τά είχαν βρει - δικά τους ήταν. ΤΙ σχέση μπορούσε νά είχε ή Αρχαιολογική 'Υπηρεσία μέ «δικά» τους πράγματα; Τί πάει νά πει πώς έκείνη έκπροσωποϋσε τό Κράτος; Τί πάει νά πει πώς τ άρχαια άντικείμενα άποτελοϋν ιδιοκτησία τής Πατρίδας; Αύτά - γι αυτούς - ήταν λόγια, κούφιες λέξεις πού προορίζονταν γιά κάποιους άλλους άνθρώπους, έξωπραγματικούς, ούτοπιστές. Δέν είχαν καμιά σχέση μ' άνθρώπους ρεαλιστές όπως οι ίδιοι ήταν. Αύτοί ήξεραν πώς δ,τι βρίσκεις είναι καί δικό σου καί ιδιαίτερα όταν αύτό πού βρίσκεις έχει άξια, έχει μεγάλο οικονομικό άντίκρι σμα, όπως τ άρχαΐα... "Ετσι, τό περιεχόμενο τών τάφων μεταφέρθηκε στά σπίτια τους κι έκεϊνοι άπ τό έπόμενο πρωί κιόλας «έκδόσαν άναζητήσεις»: «Έδώ άγοραστής... έκεϊ άγορασ τής...». Ό άγοραστής όμως δέ βρέθηκε, ή γιά τήν άκρίβεια δ έ ν πρόλαβε νά βρεθεί. Τό μυστικό τού θησαυρού άθελά τους τό μοιράστηκαν μέ τούς άντρες τού Αστυνομικού Τμήματος Νιγρίτας, πού άγρυπνοϋσαν. Αύτή ή άγρύπνια, άλλωστε, είναι πού βάζει φραγμό στ άμαρτωλά βήματα «μερικών - μερικών» τής κοινωνίας μας. Αυτή ή άγρύπνια είναι πού σταματάει τή δραστηριοποίηση τού παράνομου. 'Αγρυπνούσαν, λοιπόν, οί άντρες τού Αστυνομικού Τμήματος Νιγρίτας καί πρόλαβαν τήν άγοραπωλησία. Βέβαια οί άλλοι, ό Δεσπούδης, ό Μπεκιαρούδης καί ό Οίκονομίδης, έπαθαν «σόκ» όταν τούς είδαν μπροστά στις πόρτες τών σπιτιών τους καί όταν άκουσαν νά τούς λένε πώς θά έκαναν «κατ οίκον έρευνα». Μήπως καί τί άλλο θά μπορούσαν νά πάθουν έκτός άπό «σόκ»; Ή έρευνα έγινε καί τά ξεθαμμένα καί ξανά κρυμμένα άρχαϊα άντικείμενα βγήκαν στά φώς μπροστά στά έκπληκτα μάτια τών άντρών τής Χωροφυλακής, πού ούτε οί ίδιοι περίμεναν νά είναι τόσα πολλά. Μετρήθηκαν: 114 χάλκινα νομίσματα καί 1 άσημένιο, 2 χάλκινα βραχιόλια, 1 χρυσό παιδικό δακτυλίδι, 14 άγγεΐα, 2 ειδώλια, 3 πήλινες λυχνίες... ΟΙ τρεις άπό τή Νικόκλεια άνάμεσα άπό «μασημένα» λόγια είπαν πώς δέν ήξεραν ότι έπρεπε νά τά παραδώσουν, όπως δέν ήξεραν πώς ό,τι βρίσκεις δέν είναι υποχρεωτικό καί νά σοϋ άνήκει... Ετσι είπαν. Σάν νά μή ζοϋσαν σ' αύτό τόν κόσμο, σάν νά μήν είχαν διαβάσει ποτέ έφημερίδα... Ξέχασαν όμως πώς ό,τι πραγματικά πιστεύουμε γιά δικό μας δέν τό κρύβουμε, δέν τό φυλακίζουμε μακριά άπ τά μάτια τού κόσμου... ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ... ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΙ Είναι ν άπορεΐ κανείς όταν βλέπει πόση θρασύτητα δίδουν μερικές πράξεις συνανθρώπων του καί είναι νά κουνάει πικραμένα τό κεφάλι του, όταν στοχάζεται ποιοϋς δρόμους διάλεξαν ν άκολουθήσουν στή ζωή αύτοί οί συνάνθρωποι. Δρόμους σάν κι έκείνους πού διάλεξαν καί άκολούθησαν ό Σπύρος Γιοσδέκος καί ό Σπάρος Παπαχρήστος γιά νά λύσουν τά οικονομικά τους προβλήματα. Είκοσιοχτάχρονοι καί οί δυό, δύτης ό πρώτος, μαρμαράς ό δεύτερος στό τυπικό τους έπάγγελμα, ένώ τό ουσιαστικό τους ήταν οί κλοπές καί οί διαρρήξεις, άποφάσισαν νά έπεκτείνουν τή δραστηριότητά τους καί ν άσχοληθοΰν μέ κάτι σοβαρότερο άπό τις συνηθισμένες κλοπές καί διαρρήξεις, πού παληότερα τούς είχαν στείλει γι' άρκετό καιρό στή φυλακή. Μιά καί ό λόγος γιά φυλακή, άς ειπωθεί καί μιά άλήθεια. Τόσο γιά τό Γιοσδέκο, όσο καί γιά τόν Παπαχρήστο, όπως άλλωστε καί γιά τούς περισσότερους τού συναφιοϋ 419

64 ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΚΑΙ ΣΥΜΒΑΝΤΑ τους, δέν είχε παίξει οϋτε τόν έλάχιστο θετικό ρόλο, άλλά τούς βοήθησε νά βγουν άπ τούς τοίχους της περισσότερο έμπειροι, περισσότερο άποφασιστικοί, περισσότερο κακοποιοί. Στή φυλακή, λοιπόν, άποφάσισαν ν άλλάξουν ειδικότητα και ν άσχοληθοΰν μ έγχειρήσεις αύτοκινήτων. Τι είναι έγχείρηση αύτοκινήτου; Κάτι πολύ... άπλό, άρκεϊ νά έχεις ένα παληό αυτοκίνητο, δικό σου ή κλεμμένο τό ίδιο κάνει, καί νά βρεις άκόμα ένα αύτοκίνητο, καινούργιο καί πιό «σΐκ» άπό τό παληό πού νά ταιριάζει ατά γούστα σου ή στά γούστα κάποιου «πελάτη» σου. Τότε, βγάζεις τούς κινητήρες, τούς τροχούς, άκόμα καί τό τιμόνι, τά καθίσματα καί δ,τι άλλο μπορεί νά «μεταφυτευθεΐ» καί συναρμολογείς άπ τήν άρχή ένα τρίτο αύτοκίνητο, πού ή δέν μοιάζει μέ κανένα άπό τά δυό πρώτα, ή μοιάζει έλάχιστα σ ένα άπ' αύτά. Στό τέλος τού «φοράς» και κάποιες νόμιμες πινακίδες κυκλοφορίας και «κυκλοφοράς» στήν πιάτσα μέ καινούργιο «έργαλεϊο», γιά νά σέ δοϋν «τ άλάνια» και νά ποϋν: «Γιά κοίτα ρέ τόν τύπο... Τά 'κονόμησε καί περπατάει άλλο πράμα ό χημα...». Τώρα, κάποιος άλλος μπορεί ν άναρωτηθει: «Καί δ,τι άπόμεινε άπό τά πρώτα αύτοκίνητα τί τά κάνεις;». Είναι άπλό: Τά φορτώνεις σέ μιά τρίκυκλη μοτοσυκλέτα, βγαίνεις μερικά χιλιόμετρα μακριά άπ' τήν Αθήνα, βρίσκεις κάποιο έρημο μέρος και τά πυρπολείς. Βέβαια, έδώ, κάποιος μπορεί νά κάνει καί τήν παρακάτω έρώτηση: Καί στή συνέχεια τί γίνεται;». Αύτή ή άπάντηση είναι πολύ άπλή: "Η συνεχίζεις τις έγχειρήσεις, πουλώντας τά «προϊόντα» τους, ή σοϋ φοράν τις χειροπέδες οι Χωροφύλακες καί πηγαίνεις γιά κάμποσο χρονάκια στή φυλακή, δπου θά σοϋ δοθεί ή εύκαιρία νά μελετήσεις τά λάθη σου καί όταν ξαναβγεΐς νά... μήν ξαναπέσεις στή «φάκα». Κάπως έτσι έγινε καί μέ τούς Γιοσδέκο καί Γίαπαχρήστο. Ό πρώτος είχε δυό δικά του αύτοκίνητα, άλλά παληά καί μικρά, τής «πλάκας» δηλαδή κατά τή διάλεκτο τής πιάτσας. Τό ένα ήταν FIAT 600, μέ άριθμό κυκλοφορίας ΥΝ 2649, καί τό άλλο A U T O - BIANCHI, μέ άριθμό κυκλοφορίας ΖΑ Ό δεύτερος είχε τό ΗΜ 8828 OPEL. Αύτά πριν άπό τις έγχειρήσεις βέβαια δυό φίλοι, άφού άποφάσισαν νά συνεταιριστούν, έκλεψαν άπ τό Μαρούσι - τ όμορφο προάστιο τής 'Αθήνας - τό ΤΖ 7605 Ι.Χ.Ε. αύτοκίνητο FIAT 124 S P O R T καί μ έπιδεξιότητα τού άφαίρεσαν τόν κινητήρα, τό σασμάν, τή μπαταρία, τούς τροχούς, καθώς καί άλλα έξαρτήματα. "Ο,τι άπόμεινε άπό τό «πρώην» ΤΖ 7605 FIAT 124, ρυμουλκήθηκε κάπου στήν περιοχή τών "Ανω Λιοσίων καί παραδόθηκε στις φλόγες. Λίγες μέρες άργότερα μετάφεραν τή δραστηριότητά τους στή Θεσσαλονίκη, άπ όπου έκλεψαν τό ΜΥ 2789 Ι.Χ.Ε. αύτοκίνητο FIAT 131 M IRAFIO RI. Στό δρόμο γιά τήν 'Αθήνα τού έβγαλαν τις πινακίδες καί μαζί μέ τήν άδεια κυκλοφορίας τις πέταξαν σ ένα χαντάκι. Στό κλεμμένο M IRAFIORI «φόρεσαν» τις πινακίδες τού FIAT 600 τού Γιοσδέκου καί συνέχισαν τό ταξίδι τους γιά τήν 'Αθήνα, όπου όταν έφτασαν έβγαλαν άπ τό M IRAFIORI τόν κινητήρα καί τούς τροχούς, βάζοντας στή θέση τους τ' άντίστοιχα τού FIAT 124. Στή συνέχεια κατάρτισαν καί τήν άδεια κυκλοφορίας του σέ γνήσια έντυπα πού ό Γιοσδέκος είχε κλέψει μαζί μέ κρατικές σφραγίδες άπό τήν 'Υπηρεσία Συγκοινωνιών τής Νομαρχίας Λαρίσης πού είχε διαρρήξει πριν λίγες μέρες. Τό νέο FIAT «MIRAFIORI SPORT» τό κράτησε ό Γ ιοσδέκος γιά τόν έαυτό του ένώ τά δυό ζευγάρια τροχούς πού περίσσεψαν τά έδωσε στόν άδελφό τού φίλου του Χαράλαμπο Παπαχρήστο. "Ας έπανέλθουμε όμως στή δραστηριότητά τους. Κατά τό ίδιο χρονικό διάστημα, ό Παπαχρήστος κλέβει άπ τόν Πειραιά ένα ALFA R O M EO πού δέν είχε πινακίδες καί πάνω του τοποθετεί τις ΗΜ 8828 πινακίδες τού δικού του O PEL κι έτσι άποκτάει καί αύτδς καινούργιο αύτοκίνητο. Δέν τού έφτανε όμως ένα αύτοκίνητο καί λίγες μέρες άργότερα κλέβει άκόμα ένα, έξω άπό τό Αθλητικό Κέντρο τού 'Αγίου Κοσμά αύτή τή φορά, τό ΒΧ 1267 Ι.Χ.Ε. αύτοκίνητο BM W Σ αύτό τοποθετεί τις ΖΑ 9248 πινακίδες τού AUTO BIANC HI τού Γ ιοσδέκου. Οί μέχρι τότε έμπειρίες πού είχαν άποκτήσει οί δυό φίλοι τούς πείθουν πώς μπορούν νά έπαγγελματοποιηθοϋν σ αύτή τήν ειδικότητα καί άναλαμβάνουν γιά λογαριασμό τρίτου τήν κλοπή ένός V O L KSW AGEN. Αύτός ό τρίτος, ό Άργύρης Μάχτης, ήταν κάτοχος άλλου παληοΰ, άλλά 'ίδιας μάρκας αύτοκινήτου κι έπιθυμοΰσε τήν «άντικατάστασή» του μέ καινούργιο. Ό Παπαχρήστος πού άνάλαβε τή «δουλειά», υποσχόμενος πώς θά τού «βρει» καλό καί «φτηνό» αύτοκίνητο κλέβει τό ΕΒ 3216 Ι.Χ.Ε. VO LK S W A G E N καί προχωράει στις άπαραίτητες μετατροπές. Δέν πρόλαβε, όμως, νά όλοκληρώσει τήν έγχείρηση. 01 άντρες τού Τμήματος Διώξεως Διαρρηκτών - Κλεπτών τής Υ.Α.Π.Π., πού είχαν «μυριστεί» τήν κομπίνα τους, τού πέρασαν στά χέρια τις χειροπέδες. Λίγες ώρες πρίν, τις ίδιες χειροπέδες εΐχαν,περάσει καί στά χέρια τού Γιοσδέκου, σταματώντας έτσι τήν παράνομη δραστηριότητά τους, γιά νά έπαληθευτεί τό «ρηθέν ύπό τού λαού»: «Μιά του κλέφτη, δυό τού κλέφτη...». Ό Ρεπόρτερ Η έτοιρεία Α/ΦΟΙ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ Α.Ε. προσφέρει ατούς ΰνδρες του Σώματος τής Χωροφυλακής καί στους συνδρομητές τού περιοδικού «ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ» όλα τά είσαγόμενο είδη της μέ έκπτωση, ήτοι: 1. Ραδιομαγνητόφωνα καί ήχεϊα αύτοκινήτου τού έργοστασίου «ΜΑ- XEEDER» Ιαπωνίας σέ μεγάλη ποικιλία μοντέλλων. 2. Φορητά ραδιομαγνητόφωνα καί μαγνητόφωνα «FAIR MATE» τού Ιαπωνικού έργοστασίου ASAHI ELECTRONICS. 3. Στερεοφωνικά συγκροτήμοτα «FAIR MATE» τού άνωτέρω έργοστασίου. 4. Ηλεκτρονική άνάφλεξη αύτοκινήτων «ULTRA» Ιαπωνίας (γιά οικονομία βενζίνης, μακροζωία τού κινητήρος καί καλύτερες έπιδόσεις). 5. Εγχρωμες τηλεοράσεις «ΜΕΤΖ» Δυτικής Γερμανίας 26 καί 20 ίνταών μέ τηλεχειρισμό. ΕΠΙ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΑΝΩΤΕΡΩ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΠΡΟΣΦΕΡΕΤΑΙ ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ 25% ΕΠΙ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ ΠΩΛΗΣΕΩΣ. Είδικώς προσφέρεται φορητό ραδιομαγνητόφωνο «FAIR MATE» τύπος CR-361 παγκοσμίου λήψεως καί έξαιρετικής όποδόσεως στήν τιμή τών δραχμών, έπίσης ραδιομαγνητόφωνα αύτοκινήτου AM/FM-FM Stereo «ΜΑ- XEEDER» τύπος DC-5210 στήν ειδική τιμή τών δραχμών. Οί ένδιαφερόμενοι μπορούν νά ύπευθύνονται στήν διεύθυνση τής έταιρείας όδός Κεφαλληνίας 71 Άθήνοι καί στά τηλέφωνα: κατά τίς έργόσιμες ώρες. 420

65 % % \ % \ \ Q*/7O6t0ftl&, J c?ui/p U/ax/pmc, λ 156/ft/6i/n /? ^ Qeafiarfovusn- \ \ ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟΣ ΒΪΛΙ8 MAIL MR AVION /rqxos uu) e m e n m H χ ω ρ ο φ μ λ μ ι* 0 ffp/6 zo r& rfovc, y? s 4Θ#//*/ T.7. 8/3 Εμείς καί οί αναγνώστες 01 ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ ΜΑΣ ΓΡΑΦΟΥΝ Από χήν κ. Αικατερίνη ΒΛΑΧΟΜΗΤ- ΡΟΥ (Ηπείρου 35, Καρδίτσα) πήραμε τό άκόλουθο γράμμα: «Αγαπητή ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ, Είμαι άναγνώστρια άπό πολλών έτών και θαυμάζω τήν ώραία ϋλη και είδησιογραφία αου. "Εχω όμως ένα παράπονο. "Οταν άρχισε νά έκδίδεται δημοσίευε στή δεύτερη σελίδα σχέδια εργόχειρων καί σάν μάνα άγαποϋσα τόσο πολύ καί θαύμαζα, πλήν όμως σταμάτησαν νά δημοσιεύονται. Ζητώ, άν αύτό είναι δυνατόν, νά ξανασυνεχιστοϋν. Τό Περιοδικό άλλωστε άγκαλιάζει τόσους τομείς, γιατί όχι καί τήν χειροτεχνία πού ομορφαίνει τό κάθε σπιτικό». Σ.Σ. Τό αίτημά σας είναι καί αίτημα πολλών άναγνωστριών. Υπάρχουν όμως, όρισμένα τεχνικά προβλήματα πού δέν έπιτρέπουν πρός τό παοόν τήν ύλοποίησή του. Ελπίζουμε σύντομα νά παρακαμφθοϋν. * Άπό τόν κ. Γεώργιο ΚΩΤΣΙΔΗ, διευθυντή τού Δημοτικού Σχολείου Φούφα Κοζάνης πήραμε τό παρακάτω γράμμα μέ τό όποιο άναφέρεται στή δράση καί τόν ήρωικό θάνατο τού μακεδονομάχου Ζαχαρία Άνδρούτσου ή καπετάν Φούφα: «Τήν Κυριακή 17 Μα'ίου στήν Κοινότητα Φούφα Κοζάνης έγινε έπιμνημόσυνη δέηση γιά τά 74 χρόνια τού ήρωικού θανάτου τού Μακεδονομάχου μας Ζαχαρία Άνδρούτσου ή Παπαδά ή Καπετάν Φούφα. Παρέστησαν: 'Εκπρόσωποι τού κ. Νομάρχη καί τού Διοικητή τού Α'Σ. Στρατού, ό 'Ανώτερος διοικητής Χωροφυλακής Δ. Μακεδονίας συνταγματάρχης κ. Μόσιαλος Βάίος, ό Διοικητής Χωροφυλακής Έορδαίας άντισυνταγματάρχης κ. Άλεξόπουλος Ευάγγελος, έκπρόσωποι των Πολιτικών καί Στρατιωτικών άρχών τού Νομού καί πλήθος κόομου. Τά άριστα μέτρα τάξεως όφείλονταν στόν διοικητή τής Ύποδιοικήσεως Χωροφυλακής Έορδαίας μοίραρχο κ. Διονέλη Σταμάτιο. Ό Ζαχαρίας Άνδροΰτσος ή Παπαδάς γνωστός σ όλους μας σάν Καπετάν Φούφας, γεννήθηκε τό 1876 στά Πλατανάκια 'Αρκαδίας. Μετά τό Γυμνάσιο φοίτησε στή Νομική Σχολή τών Αθηνών άπ όπου πήρε καί τό πτυχίο του. Στό στρατό κατετάγη τό 1901, λίγο άργότερα είσήχθη στή Σχολή Εύελπίδων καί τό 1905 άποφοίτησε μέ τό βαθμό τού Άνθυπολοχαγού Πεζικού. Γεμάτος όνειρα, όρμητικός καί ριψοκίνδυνος ζητά ν άγωνισθεί γιά τή σωτηρία τής Μακεδονίας. Τοποθετείται Αρχηγός ένός σώματος άπό 35 άνδρες στήν περιοχή Καϊλαρίων (σημερινή Έορδαία). Ό Καπετάν Φούφας πληροφορήθηκε ότι στό χωριό Παλαιοχώρι (παλιά ονομασία τού χωριού Φούφα) κρυβόταν συμμορία Βουλγάρων Κομιτατζήδων καί άμέσως θέλει νά τήν εξοντώσει. Ξεκινά άπό τό λημέρι του «Μουρίκ» τή νύχτα τής 10ης πρός 11η Μάίου τού 1907 καί έρχεται μέ τά παλληκάρια του στό χωριό. Οί Βούλγαροι Κομιτατζήδες είναι καλά οχυρωμένοι κι άρχίζουν άμέσως νά τούς κτυποϋν. Ή μάχη είναι φοβερή. Οί Μακεδονομάχοι μάχονται περίφημα καί δέν λογαριάζουν τό θάνατο. Εκείνο πού είναι καταπληκτικό κατά τή μάχη έκείνη είναι ότι τόσο ό Φούφας όσο καί οί ήρωες συμπολεμιστές του, ένώ έβλεπαν τά πλεονεκτήματα τών όχυρωμένων κομιτατζήδων καί ένώ αύτοί ήταν ύποχρεωμένοι ν άγωνίζονται κάτω άπό τή βροχή τών σφαιρών, άψήφισαν τά πάντα. Έκαναν τήν γενική έπίθεση καί ό Καπετάν Φούφας έγινε όλοκαύτωμα γιά τή σωτηρία τής Μακεδονίας. Ή Πατρίδα μας σ' ένδειξη Τιμής καί Εύγνωμοσύνης μετονόμασε τό χωριό Π α - λαιοχώρισέ Φούφας τό 1932 καί έστησε στήν πλατεία τού χωριού άκριβώς στό μέρος πού σκοτώθηκε τήν προτομή του. Τό χώμα πού πότισε μέ τό αίμα του, κάθε χρόνο τόν στεφανώνει μέ τά λουλούδια του». ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ: κ. G.S. V o u rn a s (C h ica g o, U.S.A.): Εύχαριστοϋμε θερμά γιά τά βιβλία καί τά άλλα έντυπα πού μάς στείλατε. δ. Τίνα ΦΙΛΙΠΠΟΠΟΥΛΟΥ (Παπαφλέσσα 10, Πύργος): Εύχαριστοϋμε γιά τά καλά σας λόγια. κ. Κων/νο ΜΑΡΓΑΡΙΤΗ ('Επανομή θεσ/νίκης): Είναι μιά άπ τις άρχές τού Περιοδικού νά μήν άπαντάει σέ τέτοια ερωτήματα, ούτε νά δίνει κατ ιδίαν άπαντήσεις ταχυδρομικά. Στό μέλλον, όμως, έχει προγραμματίσει τή δημοσίευση διαφωτιστικών άρθρων πάνω στό θέμα πού σάς άπασχολεϊ. Π κ. Γεώργιο ΚΟΥΒΕΛΑ (δικηγόρο): Δέν είναι δυνατό νά δημοσιεύουμε τό υπόμνημα - διαμαρτυρία πού μάς στείλατε γιατί τό θέμα θά πρέπει νά τό χειριστεί ό ύπεύθυνος φορέας, πού στήν προκειμένη περίπτωση είναι τό 'Υπουργείο Εθνικής Παιδείας καί θρησκευμάτων. κ. Θεόδωρο ΚΑΝΤΑΡΕΛΗ (Ν. Σμύρνη, Έθν. Στέγης 16): θερμά συγχαρητήρια γιά τήν πράξη σας. Εύχαριστοϋμε γιά τά καλά σας λόγια. ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΠΟΥ ΛΑΒΑΜΕ: Ό ρέσ τη Ν. ΧΑΤΖΗΒΑΣΔΕΚΗ: «Ή φιλία». Ευχαριστούμε γιά τή συνεργασία σας άλλά δυστυχώς δέν μπορούμε νά τή δημοσιεύσουμε. Σοφία ΚΑΣΣΑΒΕΤΗ: «Μεγάλες μορφές τού γένους Αδαμάντιος Κοραής». Ή συνεργασία σας μέ τή σημερινή της δομή δέν είναι δυνατόν νά δημοσιευθετ. Ποτά τούλιο: «Καί τά περιστέρια δέν είναι... άθώα». Ευχαριστούμε για τή συνεργασία σας. Ισχύει, όμως, καί γι' αύτήν ΰ,τι σάς άπαντήσαμε στό τεύχος τού περασμένου Ιουνίου. 421

66 Κων/νου Β. ΧΙΩΛΟΥ: «Ή Αλιστράτη Σερρών», Άθήναι - 'Απρίλιος 1981, σχήμα 8ο, σσ. 48. Ή έκδοση ιοϋ μικροϋ αύτοϋ βιβλίου τοϋ κ. Χιώλου, δικηγόρου παρ Άρείω Πάγω και συνεργάτη ιοϋ περιοδικού μας άποτέλεσε, μιά εύχάριστη έκπληξη. Μέσα σέ λίγες σελίδες ό δόκιμος συγγραφέας κατορθώνει νά δώσει μιά πλήρη εικόνα τής Άλιστράτης Σερρών. Ή ϋλη κατανέμεται θαυμάσια ατά κεφάλαια γεωγραφική θέση, έτυμολογία όνόματος, ή 'Αλιστράτη ώς θρηκευτική καί πνευματική έπαλξη έπί τουρκοκρατίας, έθνική έπαλξη κατάτό Μακεδονικό 'Αγώνα, ή Αλιστράτη κατά τούς βαλκανικούς πολέμους, τήν βουλγαρική κατοχή και καί ή 'Αλιστράτη σήμερα. Γενικά πρόκειται γιά ένα μικρό μά έξαίρετο έργο. Ίω άννου Γ. ΠΑΠΑΙΩΑΝΝΟΥ: «ΤόΠάπιγκο, ένα άπά τά ώραιότερα χωριά τού Ζαγορίου», τόμος πρώτος, Θεσσαλονίκη 1977, σχήμα 8ο, σσ Πρόκειται γιά ένα πολύ ένδιαφέρον βιβλίο στηριγμένο στήν πλούσια βιβλιογραφία πού παραθέτει ό συγγραφέας καθώς καί στις προσωπικές του έμπειρίες καί καταγραφές. Μετά τήν περιγραφή τοϋ Πάπιγκου, ό συγγραφέας άναφέρεται στήν ιστορία καί τις παραδόσεις του, στά άξιοθέατα, τά λοιπά ένδιαφέροντα καί τήν τουριστική άξιοποίηση τοϋ τόπου (Α' Μέρος). Στή συνέχεια καταγράφει μέ πολύ ένδιαφέροντα τρόπο τά λαογραφικά στοιχεία τοϋ Παπίγκου (χαρακτήρα κατοίκων, ένδυμασίες, έπαγγέλματα, χοροί, προλήψεις, παροιμίες, έποχιακές έργασίες συνήθειες κ.λ.π.), πράγμα πού καθιστά τά βιβλίο πολύτιμο βοήθημα γιά τόν μελετητή τοϋ τόπου. Σέ έξαιρετικά ενδιαφέρουσες τιμές διαθέτει τά είδη του τό κατάστημα οπτικών ειδών τοϋ διπλωματούχου όπτικοϋ κ. Μιχαήλ Θεοφιλίδη, γιά τό προσωπικό τής Χωροφυλακής. Συγκεκριμένα, γιά τά άγοραζόμενα «τοϊς μετρητοϊς» είδη, (σκελετούς όμματοϋαλίων. κρύσταλλα όράσεως καί ήλιου άπορροφητικά) παρέχει έκπτωση 30%, είδικώς δέ γιά τά όμματοϋάλια R ΕΥΡΑΝ 10%. Τά φωτογραφικά είδη (φωτογραφικές μηχανές, φίλμς, φλάς, τηλεσκόπια. διόπτρες, μικροσκόπια, προβολείς σλάιντς κ.λ.π.) προσφέρονται μέ έκπτωση 10%. Ακόμη τό κατάστημα παρέχει άνάλογες έκπτώσεις γιά εκτελέσεις οφθαλμιατρικών συνταγών, καθώς καί έμφανίσεις καί έκτυπώσεις έγχρωμων καί άσπρόμαυρων φίλμς. Οί ένδιαφερόμενοι νά άπευθύνονται στή Διεύθυνση τού καταστήματος, οδός Αιόλου 105 και Πανεπιστημίου, στήν Αθήνα, τηλέφωνο ΠΡΟΣΦΟΡΕΣ Τό κατάστημα ήλεκτρικών ειδών τοϋ κ. Νεόφυτου Μαρμαρίδη (οδός Ίωάννου Μεταξά 137, Εύοσμος Θεσσαλονίκης, τηλ ) προσφέρει γιά τό προσωπικό τοϋ Σώματος όλα τά ήλεκτρικά είδη (οικιακά σκεύη κ.λ.π.) μέ έκπτωση 20% καί μέ ευκολίες πληρωμής. Ό πολιτικός μηχανικός κ. Γεώργιος Σταμπουλίδης πτυχιοϋχος τού Εθνικού Μετσοβείου Μετσοδείου Πολυτεχνείου Αθηνών (σύζυγος πολιτικού ύπαλλήλου Χωροφυλακής) άναλαμβάνει μέ μεγάλη έκπτωση τις πόσης φύσεως διεκπαιρεώσεις οικοδομικών κ.λ.π. υποθέσεων τοϋ προσωπικού τοϋ Σώματος καθώς καί τών πολιτικών υπαλλήλων. Επίσης άναλαμβάνει μετρήσεις οικοπέδων, έκδόσεις οικοδομικών άδειών, έπιβλέψεις κ.λ.π. Γιά κάθε πληροφορία, οί ενδιαφερόμενοι μπορούν νά απευθύνονται στο γραφείο τού παραπάνω μηχανικού στήν Αθήνα, (οδός ΒελΒενδούς 10 - Ν. Κυψέλη, τηλ ). Μιά ευκαιρία γιά τό προσωπικό τοϋ Σώματος τής Χωροφυλακής - - Σάς προσφέρουμε με τούς καλύτερους όρους τίς ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ ΤΟΥ Β ' ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ! Μή χάσετε αυτή τήν ευκαιρία ν' άποκτήσετε μιά μνημειώδη έκδοση, πού βοηθά νά διατηρηθεί ή ιστορική μνήμη μιάς περιόδου πού σφράγισε τή ζωή όλων μας. Παραγγείλτε το έργο σήμερα. θά βρείτε στό παρακάτω )υπόνι. ) Η μάχη τής Κρήτης. Η μάχη της ' Αγγλίας. Η μάχη τής Μεσογείου. Η μάχη του Στάλιγκραντ. Η μάχη τοϋ ' Ελ ' Αλαμέϊν. ' Η μάχη τής Νορβηγίας Δουνκέρκη Πρός: κ. Γ ρηγ. Μπούκα, Ζωοδ. Πηγής 61, Α θ ή να, τηλ Παρακαλώ στείλτε μου τούς 8 χρυσόδετους τόμους τού Εργου «ΟΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ ΤΟΥ Βου ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ» μέ τούς όρους της ειδικής προσφοράς και τό δώρο Εκπληξη! Δηλαδή θά έξωφλήσω: σ η μ ε ι ώ σ τ ε ) ι τ ο ν τ ρ ο π ο D Μετρητοϊς, άντικαταβάλοντας (άντίτής κανονικής τιμής τών 3.200) Μέ ευκολίες: Δρχ , (αντί τής κανονικής τιμής τών 4.000). Προκαταβολή 400 καί 500 δρχ. μηνιαίως. ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ 422

67 υπηρεοιακοι ειίποειι Ε π ιμ έλ εια : Κ Ω Ν )Ν Ο Σ Δ Α Ν Ο Υ Σ Η Σ Α νθυπ ασπ ισ τής ΜΕΤΑΘΕΣΕΙΣ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΩΝ Μέ διαταγή τοϋ 'Υπουργού Δημοσίας Τάξεως κ. Δημητρίου Δαβάκη μετατίθενται οί άκόλουθοι άξιωματικοί Χωροφυλακής: α. Άντιουνταγματάρχες: ΑΒΡΑΝΤΙΝΗΣ Διαμαντής στό Α.Χ., ΑΘΑ ΝΑΣΙΟΥ Θεόφιλος στήν Υ.Χ. Αίγιαλείας, ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΣ θωμάς στή Δ.Χ. Ακαρνανίας, ΑΜΑΡΙΩΤΑΚΗΣ 'Εμμανουήλ στό Α.Χ., ΑΝΑΣΤΟΠΟΥΛΟΣ Δημήτριος ατό 'Επιτελείο τής Δ.Α.Θ., ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ Δημήτριος στήν Υ.Μ.Μ.Χ. Θεσσαλονίκης, ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ 'Ιωάννης στό Α.Χ., ΑΝΔΡΙΟΠΟΥΛΟΣ Δημήτριος στή Δ.Χ. Βοιωτίας, ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ Γεώργιος στή Σ.Ο.Χ., ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΣ Αναστάσιος στό Τ.Α.Ο.Χ. (Δ/ντής), ΒΑΡΔΑΚΗΣ Χρήστος στή Δ.Χ. 'Ηρακλείου, ΒΑΣΙΛΑΚΑΚΟΣ Φώτιος στότ.α.α.χ. (Δ/ντής), ΓΑΛΑΝΗΣ Διονύσιος στή Δ.Χ. Ροδόπης, ΓΚΙΚΑΣ Γεώργιος στό Α.Χ., ΓΙΑΝΝΟΥΛΗΣ Νικόλαος στήν Α.Δ.Χ. Νήσων Αιγαίου, ΓΟΥΛΙΑΣ Αθανάσιος στήν Α' Ύποδ/νση Άστ. θεσ/νίκης, ΓΡΗΓΟΡΑΚΗΣ Γεώργιος στό Π.Σ.Ο.Χ. Κρήτης, ΔΑΒΙΛΑΣ Μαρίνος στήν Ύποδ/νση Τουρ. Άστυν. θεσ/νίκης, ΔΑΚΟΥΡΑΣ Θεόδωρος στό Κέντρο Αλλοδαπών θεσ/νίκης, ΔΑΛΑΜΠΙΡΑΣ Απόστολος στήν Ύποδ/νση Τρ. Κιν. θεσ/νίκης, ΚΛΗΡΟΝΟΜΟΣ Γεώργιος στήν Ύποδ/νση Τρ. Κιν. Πρ. Πρωτευούσης, ΚΟΚΚΟΛΑΚΗΣ Πέτρος στή Δ.Χ. Πειραιώς, ΚΑΡΑΓΓΕΛΗΣ Σταύρος στή Δ/νση Τεχν. Υπηρεσιών Χωροφυλακής Αθηνών, ΚΑΨΟΥΡΟΣ "Αγγελος στό Ε.Δ. Χωροφυλακής, ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ Κων/νος στή Ρ Ύποδ/νση Άστ. θεσ/νίκης, ΚΟΛΛΙΝΤΖΑΣ Σταύρος στήν Ύποδ/νση Αστυνομίας ΈλευσΤνος, ΚΟΝΤΑΞΑΚΗΣ Νικόλαος στή Δ.Χ.Λευκάδος, ΚΟΝΤΟΘΑ- ΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ Λουκάς στή Δ.Χ. Γρεβενών, ΚΟΥΝΤΟΥΡΗΣ Βασίλειος ατό Α.Χ., ΚΟΥ- ΚΟΜΕΛΑΣ Βασίλειος στή Δ.Χ. Καβάλας, ΚΟΥΤΡΑΣ Αθανάσιος στό Σ.Ε./Υ.Δ.Τ., ΚΟΥΤΡΟΥΜΠΗΣ Νικόλαος στήν Υ.Α. Κηφισίας, ΚΩΣΤΟΥΛΑΚΗΣ Εύτύχιος στή Δ.Χ. Μεταγωγών 'Αθηνών, ΛΑΝΤΖΑΝΑΚΗΣ Ιωάννης στό Α.Χ., ΜΑΝΩΛΕΣΑΚΗΣ Νικόλαος στή Δ.Χ. Χανίων, ΜΠΡΑΚΗΣ Νικόλαος στή Δ.Χ. Λαρίσης, ΝΙΑΡΟΣ Κλεόβουλος στή Δ.Χ. Άχαίας, ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ Γεώργιος στό Σ.Ε./Υ.Δ.Τ., ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Μιχαήλ στή Δ.Χ. Κερκύρας, ΠΑΝΤΕΣ Δημοσθένης στή Δ.Χ. Χαλκιδικής, ΠΑΠΑΔΟ- ΓΙΑΝΝΗΣ Κων/νος στήν ΥΠ.Ε.Α., ΠΑΠΑ- ΔΟΠΟΥΛΟΣ Γεώργιος τού Σωτ. στή Δ.Χ. Κεφαλληνίας, ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ Γεώργιος τού Ίωάν. στή Δ.Χ. Ίωαννίνων, ΠΑΡΑΔΕΙ- ΣΗΣ Δημήτριος στήν Α.Δ.Χ. Κ. Μακεδονίας, ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ Παναγιώτης στή Δ.Ε.Υ., ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΣ Δημήτριος στήν Υ.Α. Γλυφάδας, ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΣ Γεώργιος στήν Υ.Α. Χαλανδρίου, ΠΑΤΕΡΑ- ΚΗΣ Αλέξανδρος στή Δ.Χ. 'Ηρακλείου, ΡΑΠΤΗΣ Ηρακλής στήν Υ.Α. θεσ/νίκης, ΡΕΒΕΛΑΣ Παναγιώτης στό Τμήμα 'Ασφαλείας Πρ. ΓΙατρών, ΡΟΥΜΠΑΣ Ιωάννης στή Δ.Χ. Ρόδου, ΡΟΚΑΣ Εύθύμιος στήν Υ.Α.Π.Π., ΣΙΟΥΤΑΣ Εύάγγελος στή Δ.Χ. Τριφυλίας, ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥ Εύάγγελος στό Φρουραρχείο Χωροφυλακής, ΣΚΟΥΡΑΚΗΣ Γεώργιος στήν Α.Δ.Χ. Δωδεκανήσου, ΣΤΕΡΓΙΟΥ Κων/νος στή Δ.Χ. Έλασσόνος, ΣΤΑΥΡΟΥΛΑΚΗΣ 'Ελευθέριος στό Τμήμα Ασφαλείας 'Ηρακλείου, ΣΤΕΦΑΝΑΚΗΣ Θεόδωρος στή Γεν. Οίκον. Έπιθ/ση Χωροφυλακής, ΣΦΕΝΔΟΥΡΑΚΗΣ Μιχαήλ στήν Υ.Α. Νέας Ιωνίας, ΤΑΣΙΑΔΑΜΗΣ Αθανάσιος στό Α.Χ., ΤΖΟΥΒΕΛΗΣ Παναγιώτης στή Δ.Χ. Σερρών, ΤΡΙΨΑΣ Γεώργιος στή Δ.Χ. Τρικάλων, ΤΑΓΑΡΗΣ Παναγιώτης στό Α.Χ., ΤΖΩΡΤΖΙΝΗΣ Ήλίας στό Σύνταγμα Χωροφυλακής, ΤΣΙΝΤΖΕΛΗΣ Στέφανος στή 6' ΑΎ. θεσ/νίκης, ΤΣΙΤΣΙΜΠΙΚΟΣ θωμάς στό Φρουραρχείο Χωροφυλακής, ΤΥΡΑΚΗΣ Γεώργιος στή Σ.Ο.Χ., ΦΩΤΕΙΝΟΠΟΥΛΟΣ Ιωάννης στήν Υ.Μ.Μ.Χ. Πρ. Πρωτευούσης, ΦΟΥΝΤΑΣ Χρύσανθος στή Δ.Χ. "Εβρου, ΦΑΣΟΥΛΗΣ Νικόλαος στή Δ.Χ. Εδέσσης, ΦΡΟΥΝΤΖΑΣ "Αγγελος στή Δ.Χ. Εύβοιας, ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΗΣ θωμάς στή Δ.Χ. Φλωρίνης, ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ Νικόλαος στή Δ.Χ. Κορινθίας, ΨΑΛΛΑΣ Αριστείδης στή Δ.Χ. θεσ/νίκης και ό Αρχίατρος.ΕΜΜΑ- ΝΟΥΗΛΙΔΗΣ Αναστάσιος στή Δ/νση Υγειονομικού Α.Χ. 6. Ταγματάρχες: ΑΓΓΕΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ Ιωάννης στή Δ.Χ. Καρδίτσης, ΑΝΑΣΤΟΠΟΥΛΟΣ Βασίλειος στή Δ.Χ. Σπάρτης, ΑΝΤΩΝΑΤΟΣ Νικόλαος στή Δ.Χ. Πρεβέζης, ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΣ Θεόδωρος στό Π.Α.Ν. Ηρακλείου, ΑΡΓΥ ΡΗΣ Γεώργιος στή Γενική Έποπτεία Α γορανομίας, ΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΣ Άργύριος στήν Υ.Μ.Μ.Χ. θεσ/νίκης, ΒΑΛΑΩΡΑΣ Κων/νος στήν Υ.Μ.Μ.Χ. θεσ/νίκης, ΒΑΣΙ- ΛΑΚΗΣ Βασίλειος στό Σύνταγμα Χωροφυλακής Αθηνών, ΒΕΡΙΓΟΣ Λυκούργος στό Τ.Τ.Κ. Καβάλας, ΓΑΒΡΙΗΛ Αναστάσιος στή Δ.Χ. Λαμίας, ΓΑΚΗΣ Σπυρίδων στό Ε.Τ.Ε.Χ., ΓΑΛΗΣ Ανδρέας στή Δ.Χ. Α ρ καδίας, ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΣ Διονύσιος στό Α.Χ., ΓΕΩΡΓΙΟΥ Εύάγγελος στό Τυπογραφείο Χωροφυλακής, ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΣ Γεώργιος στή Γενική Αποθήκη Χωροφυλακής, ΓΚΙΟΥΡΤΖΙΔΗΣ Κων/νος στήν Υ.Τ.Υ. Χωροφυλακής Θεσσαλονίκης, ΔΑΣΤΑΜΑ- ΝΗΣ Εύθύμιος στό Α.Τ. Ν. Φιλαδέλφειας, ΔΙΟΝΥΣΟΠΟΥΛΟΣ Αριστείδης στή Δ.Χ. Άμφίσσης, ΔΟΒΡΟΣ Πέτρος στό Τμήμα Ασφαλείας Σερρών, ΔΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ 'Ανδρέας στό Π.Α. Νέας Ιωνίας, ΔΡΟΥΤΣΟΣ Ιωάννης στό Τ.Τ.Κ. 'Ηρακλείου, ΖΑΧΑ- ΡΙΟΥΔΑΚΗΣ Εύάγγελος στή Δ.Χ. Λασιθίου, ΚΑΠΟΓΛΟΥ Γρηγόριος στή Δ.Χ. Σερρών, ΚΑΡΑΜΠΑΧΤΣΗΣ Γεώργιος στήν Υ.Χ. Καβάλας, ΚΑΥΚΙΑΣ Παύλος στό Π.Α. Γλυφάδας, ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ Γεράσιμος στή Δ.Χ. Κώ, ΚΗΡΥΚΟΥ Δημήτριος στό Α.Τ. Λειβαδείας, ΚΟΚΚΟΤΑΣ Άχιλλέας στό Α.Τ. Ξάνθης, ΚΟΝΔΥΛΗΣ Φραγκίσκος στό Α.Τ. Φιλοθέης, ΚΟΡΟΒΙΛΑΣ Περικλής στό Π.Α. Χαλανδρίου, ΚΟΣ1ΩΡΗΣ Αθανάσιος στή Δ.Χ. Πειραιώς, ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ Παναγιώτης στό Α.Τ. Χαλανδρίου, ΚΩΤΣΗΣ Εύάγγελος στή Δ.Χ. 'Ηλείας, ΜΠΑΡΜΠΑΚΟΣ Νικήτας στό Α.Χ., ΜΑΚΡΗΣ Νικόλαος στή Δ.Χ. Κυκλάδων, ΜΑΓΚΛΗΣ Απόστολος στό Α.Τ. Έλασσόνος, ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΣ Γεώργιος στήν Υ.Α. Ά ερ. θεσ/νίκης, ΜΑΡΚΑ- ΝΑΣΓΑΣΑΚΗΣ Νικόλαος στή Δ.Χ. Βέροιας, ΜΑΡΙΝΟΣ Διονύσιος στό Ε.Δ.Χ., ΜΠΑ- ΡΟΥΝΗΣ 'Ιωάννης στό Ε.Δ.Χ., ΜΠΑΣΙΑΣ 'Εμμανουήλ στή Δ.Χ. Ρεθύμνης, ΜΙΧΑΗ- ΛΙΔΗΣ 'Αριστοτέλης στό Α.Τ. "Ανω Λιοσίων, ΜΠΟΥΖΑΣ Σωτήριος στή Δ.Χ. 'Ακαρνανίας, ΜΠΡΟΥΣΑΛΗΣ 'Αναστάσιος στό Α.Χ., ΝΙΚΟΠΟΥΛΟΣ Λεωνίδας στή Δ.Χ. "Αρτης, ΝΤΟΥΡΜΑΣ Άγγελής στότ.α. Κόρινθου, ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ Φαίδων στή Δ.Χ. Πιερίας, ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ Παναγιώτης στή Δ.Χ. Άργολίδος, ΠΑΠΑΛΙΑΝΟΣ Σεραφείμ στό A. I. Γλυφάδας, ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ 'Ιωακείμ στή Δ.Χ. Έβρου, ΠΑΠΑΔΟΠΟΥ- ΛΟΣ Στέφανος στό Α.Τ. 'Αριδαίας, ΠΑΠΑ- ΛΕ-ΙΟΥ Δημήτριος στή Δ.Χ. Αιτωλίας, ΠΕΤΡΑΚΗΣ Χαρίδημος στήν ΥΠ.Ε.Α., ΠΛΑ- ΚΙΑΣ Γεώργιος στή Δ.Χ. Άμφίσσης, ΠΡΙΟ- ΝΑΣ Βασίλειος στήν Υπηρεσία Δημοσίου Κατηγόρου Αιγάλεω, ΠΕΡΟΓΙΑΝΝΑΚΗΣ Ευάγγελος στή Δ.Χ. Χανίων, ΡΕΠΠΑΣ Δημήτριος στήν Υπηρεσία Δημ. Κατηγόρου Βόλου, ΡΕΠΠΑΣ Βασίλειος στήν Υ.Χ. 'Ηρακλείου, ΡΟΥΣΙΑΚΗΣ Νικόλαος στή Δ.Χ. Κιλκίς, ΡΙΖΑΣ Άλέκος στό Κ.Α. Πρ. Πρωτευούσης, ΣΕΓΚΟΥΝΑΣ Νικόλαος στήν Υ.Χ. Οηβών, ΣΕΓΚΟΥΝΑΣ Γεράσιμος στό Τμήμα Ασφαλείας Λαρίσης, ΣΠΗΛΙΟΤΟΠΟΥΛΟΣ Γεώργιος στό Τμήμα 'Ασφαλείας Βέροιας, ΣΤΑΘΑΚΟΣ Κων/νος στήν Υ.Α. Πρ. Πρωτευούσης, ΣΤΑΜΠΟΥΛΗΣ Αγαμέμνων στή Δ.Χ. Ροδόπης, ΣΥΜΕΩΝΙΔΗΣ Λεωνίδας στή Δ' Άστ. Ύποδ. Θεσ/νίκης, ΤΕΡΖΗΣ Απόστολος στό Τ Ά. Κομοτηνής, ΤΟΛΗΣ Βασίλειος στή Δ.Χ. Τρικάλων, ΤΖΙΟΒΑΡΑΣ Απόστολος στό Τ Ά. Κατερίνης, ΤΣΑΚΩ- ΝΑΣ Αλέξανδρος στό Κεν. Συν. Νοτ. Ε λ λάδος, ΤΣΕΤΣΕΚΟΣ Γεώργιος στή Δ.Χ. Ζακύνθου, ΤΣΑΡΜΠΟΠΟΥΛΟΣ Νικόλαος στό Α.Χ., ΦΑΡΑΝΤΟΣ Γεώργιος στή Δ.Χ. Κο- 423

68 ρινθίας, ΦΟΥΚΑΡΑΚΗΣ Κων/νος στή Σ.Α.Χ., ΦΡΑΓΚΟΥΛΗΣ "Οθων σιό Α.Τ. Κηφισιάς, και ΨΑΡΟΥΔΑΚΗΣ Γεώργιος στό Α' Α.Τ. Ηρακλείου. γ. Μοίραρχοι: ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΣ Χαράλαμπος στό Α.Τ. Κρανιδίου, ΒΕΝΕΤΣΑΝΟΣ Αθανάσιος στό Α.Τ. Άμαλιάδος, ΓΕΩΡΓΑΡΗΣ Σπυρίδων στό Α.Τ. Μεσσήνης, ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥ- ΛΟΣ Ευάγγελος στό Α.Τ. Αταλάντης, ΓΚΟΥΛΙΩΝΗΣ Δημήτριος στό Τ.Α. Ό ρεστιάδος, ΓΙΑΝΝΙΟΣ Περικλής στό Σύνταγμα Χωροφυλακής, ΓΙΑΝΝΩΠΟΥΛΩΣ Αναστάσιος στή Δ.Α.Π.Π., ΓΩΥΛΑΣ Δημήτριος στό Α.Τ. Αρτης, ΔΑΡΒΙΡΗΣ Γεώργιος στό Α.Χ., ΔΕΡΒΕΝΤΖΗΣ Ιωάννης στή Δ.Α.Π.Π., ΔΩΜΑΖΟΣ Αναστάσιος στό Ε.Δ. Χωροφυλακής, ΔΟΥΚΑΣ Γεώργιος στό Α.Τ. Κώ, ΔΡΟΣΟΠΟΥΛΟΣ Θεμιστοκλής στή Δ A θεσ/νίκης, ΖΑΜΠΑΡΑΣ Θεόδωρος στή Δ.Α.Π.Π., ΘΕΟΛΟΓΙΔΗΣ Δημήτριος στό Α' Α.Τ. Καβάλας, ΙΝΤΖΕΠΟΥΛΟΣ Γεώργιος στή Δ.Α. θεσ/νίκης, ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ Νικόλαος στό Α.Τ. Κορώνης, ΚΑΠΑΓΕΡΙΔΗΣ Ζαχαρίας στήν Υ.Χ. Φλωρίνης, ΚΑΠΡΑΛΟΣ Δημήτριος στό Α.Τ. Άμφίσσης, ΚΑΡΑΚΩΝ- ΤΙΝΟΣ Ιωάννης στήν ΥΠ.Ε.Α., ΚΑΤΣΙΡΟΣ Αντώνιος στό Α.Τ. Καρύστου, ΚΩΝΣΤΑΝ- ΤΙΝΙΔΗΣ Λεωνίδας στό Α.Τ. Νέων Επιβατών, ΚΑΤΣΙΓΙΑΝΝΗΣ Γρηγόριος στό Α.Τ. Αιδηψού, ΚΟΥΚΑΚΗΣ Αντώνιος στό Α.Τ. Αγίου Νικολάου Λασιθίου, ΚΟΝΤΕΑΣ Βασίλειος στό ΤΕΔ Είδομένης, ΚΟΥΡΟΥΜΑΛΗΣ Βλάσιος στό Τ.Α. θηβών, ΚΡΑΝΙΑΣ Βασίλειος στό Τ.Α. Λαμίας, ΛΕΩΝΙΔΗΣ Νικόλαος στό Α.Τ. Γιαννιτσών, ΜΑΝΩΛΟΠΟΥ- ΛΟΣ Κων/νος στήν Α.Δ.Χ. Νήσων Αιγαίου (Επιτελείο), ΜΑΝΙΑΤΑΚΟΣ Νικόλαος στήν ΥΠ.Ε.Α., ΜΑΡΓΑΡΗΣ Παντελής στό Τ.Τ.Κ. Τρικάλων, ΜΙΧΟΠΟΥΛΟΣ θωμάς στό Α.Τ. Καλαμπάκας, ΜΠΕΘΑΝΗΣ Θεόδωρος στό Φρουραρχείο Χωροφυλακής Αθηνών, ΜΠΡΑΟΥΝΟΣ Ιωάννης στό Α.Τ. Καμ Βούρλων, ΜΩΚΟΣ Ιωάννης στό Α.Χ., ΠΑ- ΝΑΓΙΩΤΟΥ Βασίλειος στή Δ.Α.Π.Π., ΠΑ- ΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ Ιωάννης στό Α.Τ. Καρπάθου, ΠΑΠΑΡΗΣ Βασίλειος στό Α.Τ. Διδυμοτείχου, ΠΑΠΑΕΥΘΥΜΙΟΥ Γεώργιος στό Τ.Α. Καρδίτσης, ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ Κυριάκος στό Α.Τ. Ναυπάκτου, ΠΆΡΘΕΝΗΣ Αθανάσιος στό Α.Τ. Νιγρίτης, ΠΟΥΛΟΠΟΥΛΟΣ Γεώργιος στή Δ.Α.Π.Π., ΣΠΑΝΟΣ Α λέξιος στό Α.Τ. Τρικάλων, ΡΕΠΠΑΣ Χρήστος στό Α.Χ., ΡΙΖΟΣ Δημήτριος στό Α.Τ. Μουζακίου, ΣΑΣΙΑΚΟΣ Πέτρος στό Φρουραρχείο Βουλής, ΣΑΡΑΝΤΗΣ Δημήτριος στό Α.Τ. Μυρίνης, ΣΠΗΛΙΟΤΟΠΟΥΛΟΣ Θρασύβουλος στό Α.Τ. Τριπόλεως, ΣΙΟΥΜΠΑΡΑΣ Παρασκευάς στό Β' Α.Τ. Σερρών, ΣΙΣΚΑΣ Αθανάσιος στό Τ.Τ.Κ. Βέροιας, ΣΠΥΡΟ- ΠΟΥΛΟΣ Παναγιώτης στό Α.Τ. Ξυλοκάστρου, ΣΠΥΡΙΔΑΚΗΣ Εμμανουήλ στήν Υ.Χ. Χίου, ΤΖΑΜΟΥΡΑΝΗΣ Ιωάννης στό Τ.Τ.Κ Λαμίας, ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ Αγησίλαος στό Α.Χ., ΦΟΥΡΛΑΣ Παύλος στό Α.Τ. Πύργου, ΧΡΥ- ΣΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ Ήλίας στό Α.Τ. Καλαβρύτων καί ΧΟΥΡΔΑΚΗΣ Εμμανουήλ στή Δ.Α.Π.Π. 424 δ. Υπομοίραρχοι: ΒΑΡΣΟΣ Αθανάσιος στήν ΥΠ.Ε.Α., ΒΕΡ- ΓΟΠΟΥΛΟΣ Βασίλειος στήν ΥΠ.Ε.Α., ΒΟΥΛΤΣΙΟΣ Χρήστος στό Α.Τ. Γαλατίστης, ΓΡΙΒΑΣ Ελευθέριος στό Τ.Α. Χίου, ΓΟΥΤ- ΣΙΟΣ Ναπολέων στό Α.Τ. θηβών, ΓΕΩΡΓΑ- ΚΟΠΟΥΛΟΣ Ιωάννης στό Π.Σ.Ο.Χ. Ρόδου, ΖΑΠΑΡΤΙΔΗΣ Νικόλαος στό Α.Τ. Κολινδροΰ, ΖΑΓΚΛΗΣ Θεόδωρος στό Α.Τ. Μολάων, ΖΑΧΟΣ Βασίλειος στό Α.Τ. Σίνδου, ΖΩΗΣ Εύάγγελος στό Α.Τ. θεσπρωτικοϋ, ΘΕΜΕΛΗΣ Χριστόφορος στή Δ.Χ. Πιερίας, ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ Παναγιώτης στό Α.Τ. Κύμης, ΚΑΛΤΣΗΣ Εύστράτιος στό Φρουραρχείο Χωροφυλακής, ΚΟΚΚΑΛΗΣ Δημήτριος στή Δ.Α.Π.Π., ΚΑΤΣΙΓΙΑΝΝΗΣ Χρήστος στή Δ.Α.Π.Π., ΚΑΛΑΜΠΑΛΙΚΗΣ Κων/νος στό Έπιτ. Α.Δ.Χ. Δυτ. Μακεδονίας, ΚΟΥΚΟΥΤΣΗΣ Εύστάθιος στό Α.Τ. Χίου, ΚΑΡΑΓΚΟΥΝΗΣ Βασίλειος στό Α.Τ. Λιτοχώρου, ΚΟΙΚΑΣ Παναγιώτης στή Σ.Ο.Χ., ΚΟΥΣΚΟΥΡΗΣ Εύάγγελος στή Δ.Α.Π.Π., ΚΟΤΣΩΝΗΣ Εύστράτιος στή Δ X Αρκαδίας, ΚΟΥΤΣΟΠΟΔΙΩΤΗΣ Όδυσσέας στό Α.Τ. Τροπαίων, ΛΕΩΝΙΔΗΣ Σπυρίδων στή Δ.Χ. Σερρών, ΜΑΝΟΥΣΑΚΗΣ Γεώργιος στό Τ.Τ.Κ. Ρεθύμνου, ΜΠΑΣΙΟΥΚΑΣ Δημήτριος στό Α.Χ., ΜΠΟΖΙΝΑΚΗΣ Ιωάννης στό Α.Τ. Ζακύνθου, ΜΠΟΓΡΑΚΟΣ - ΤΖΑΝΕΤΑ- ΚΟΣ Παύλος στό Σ.Ε./Υ.Δ.Τ., ΜΠΟΖΙΚΗΣ Κων/νος στό Α.Τ. Έχίνου, ΜΑΣΤΡΟΓΙΑΝ- ΝΗΣ Δημήτριος στό Α.Χ., ΜΠΑΡΜΠΑΓΙΑΝ- ΝΗΣ Ιωάννης στό Α.Τ. Φερρών, ΞΩΝΑΣ Ιωάννης στή Δ.Α.Π.Π., ΠΑΠΑΦΙΛΗΣ Θεόδωρος στή Β' Έπιθ/ση Χωροφυλακής, ΠΟ- ΛΥΧΡΟΝΟΠΟΥΛΟΣ Αθανάσιος στό Α.Τ. Κροκεών, ΠΑΙΔΑΣ Στυλιανός στό Α.Τ. Σπετσών, ΠΕΡΙΜΕΝΗΣ Νικόλαος στή Δ.Α.Π.Π., ΠΛΙΩΤΑΣ Πάνος στό Α.Τ. Δελβινακίου, ΠΑΠΑΛΕζΑΝΔΡΑΚΟΣ Παναγιώτης στό Φρουραρχείο Βουλής, ΠΑΝΗΓΥΡΑΚΗΣ Ιωάννης στό Π.Σ.Ο.Χ. Κρήτης, ΠΕΡΙΛΗΣ "Αγγελος στό Επιτελείο Α.Δ.Χ. Θράκης, ΣΚΛΑΒΟΣ Ιωάννης στή Δ.Ε.Υ., ΣΦΙΓΓΑΣ Σταύρος στό Τ.Α. Ρεθύμνου, ΣΙΑΧΟΣ Ά ν- δρέας στή Δ.Χ. Λέσβου, ΣΙΜΟΓΛΟΥ Θεόδωρος στή Δ.Α.Θ., ΣΤΡΙΚΟΣ Δημήτριος στή Δ.Α.Π.Π., ΣΩΤΗΡΙΟΥ Κων/νος στό Α.Τ. Καλλονής, ΤΖΑΒΑΡΑΣ Δημοσθένης στό Α.Τ. Ίστιαίας, ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ Γεώργιος στό Α.Τ. Μυτιλήνης, ΤΣΙΟΔΡΑΣ Βασίλειος στό Φρουραρχείο Βουλής, ΤΖΙΩΚΟΣ Εύάγγελος στό Α.Τ. Σερβίων, ΦΕΝΕΚΟΣ Αθανάσιος στή Δ.Α.Π.Π., ΦΑΖΟΣ Δημήτριος στό Α.Τ. Κάτω ΆχαΤας, ΧΑΤΖΗΑΝΔΡΕΟΥ Τρύφων στό Τμήμα Αλλοδαπών Χανίων, ΧΑΤΖΗΔΑΚΗΣ Νικόλαος στό Α.Τ. Κιλκίς, ΧΡΥΣΑΝΘΑΚΟΠΟΥΛΟΣ Εύάγγελος στή Δ.Α.Π.Π. ε. Υπομοίραρχοι (Α): ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΣ Χρήστος στό Τμήμα Μεταγωγών Πατρών, ΙΑΤΡΙΔΗΣ Δημήτριος στή Δ.Α.Π.Π., ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Γεώργιος στό Φρουραρχείο Χωροφυλακής Αθηνών, ΠΑΠΟΥΤΣΑΚΗΣ Νικόλαος στή Δ.Α.Π.Π., ΣΕΒΗΣ Βλαδίμηρος στό Α.Τ. Φιλιατών. στ. Ανθυπομοίραρχοι: ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗΣ Νικόλαος στό A. Τ. Άγ. Γερμανού, ΒΛΑΧΑΒΑΣ Κων/νος στό Α.Τ. Αγίου Όρους, ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ Ιωάννης στό Α.Τ. Γαβαλοΰς, ΓΚΑΣΓΚΑΝΗΣ Αλέξανδρος στό Α.Τ. Σιατίστης, ΔΕΡΜΕΝΟΥ- ΔΗΣ Νικόλαος στό Α.Τ. Φιλύρας, ΘΕΟΔΩ- ΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ Γεώργιος στό Φρουραρχείο Βουλής, ΙΩΣΗΦΙΔΗΣ Πρόδρομος στή Δ.Α.Θ., ΚΑΡΑΒΙΩΤΗΣ Γεώργιος στό Α.Τ. Άνωγείων, ΚΟΛΟΚΥΘΑΣ Κων/νος στό Α.Τ. θέρμου, ΜΕΓΑΛΟΣ Σπυρίδων στή Δ.Α.Π.Π., ΜΟΥΜΤΖΗΣ Δημήτριος στό Α.Τ. Φλωρίνης, ΜΠΛΑΝΗΣ Νικόλαός στό Α.Τ. Λίμνης, ΜΠΟΥΣΗΣ Δημήτριος στό Α.Χ., ΠΑΣΤΡΑΣ Μιχαήλ στό Α.Τ. Κλειτορίας, ΣΑΡΡΗΣ Αλέξανδρος στό Α.Τ. Χαλανδρίτσης, ΣΚΟΥΜΠΟΠΟΥΛΟΣ Αντώνιος στό Α.Τ. Νεστορίου, ΣΟΥΛΤΑΤΟΣ Άνδρέας στό Α.Τ. Νεαπόλεως-Λασιθίου, ΤΖΕΜΕΝΑΚΗΣ Ευτύχιος στό Α.Τ. Αγίου Νικολάου, ΤΣΕΝ- ΤΟΥΡΟΣ Νικόλαος στό Α.Τ. Γαργαλιάνων, ΤΣΙΑΜΗΣ Γεώργιος στό Α.Τ. Κοζάνης, ΤΣΙΑΝΑΚΑΣ Παναγιώτης στό Α.Τ. Λούρου, ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ Γ εώργιος στό Τ.Τ Κ "Αργους, ΑΝΔΡΟΥΛΑΚΗΣ Κων/νος στό Ε.Δ. Χωροφυλακής, ΑΡΒΑΝΙΤΗΣ Δημήτριος στό Α.Τ. Πρεβέζης, ΔΡΙΜΤΖΙΑΣ Αντώνιος στό Α Α.Τ. Ιωαννίνων, ΚΑΡΑΝΙΚΑΣ Κων/νος στό Α.Χ., ΚΟΥΣΤΑΣ Αριστείδης στή Γ ενική Αποθήκη Χωροφυλακής, ΜΠΑΚΑΡΑΚΗΣ Δημήτριος στήν Α.Δ.Χ. Πελοποννήσου, ΣΠΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ Διονύσιος στό Α.Χ., ΤΣΩ- ΛΟΣ Ιάκωβος στήν Α.Δ.Χ. Ηπείρου, ΤΡΙΑΝΤΟΣ Βασίλειος στήν Α.Δ.Χ. Ηπείρου. ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΕΙΣ ΑΞΙΩΜ ΑΤΙΚΩΝ: Μέ τήν ίδια ύπουργική διαταγή οί κατωτέρω άξιωματικοί τοποθετούνται ώς έξής: α. Συνταγματάρχες: ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ Παναγιώτης στό Α.Χ., Αρχίατρος ΑΝΔΡΙΑΝΑΚΟΣ Αλέξανδρος στό Πολυϊατρεΐο Χωροφυλακής Αθηνών. 6. Άντισυνταγματάρχες: ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ Κων/νος στή Δ.Α.Π.Π., ΓΡΗΓΟΡΑΚΟΣ Παναγιώτης στή Δ.Χ. Κώ, ΚΑΤΣΙΛΙΕΡΗΣ Δημήτριος στή Σ.Ο.Χ., ΚΑΡ- ΤΣΩΝΑΚΗΣ Γρηγόριος στήν Υ.Α.Π.Π., ΚΟΥΚΟΣ Βασίλειος στή Δ.Χ. Πιερίας, ΚΟΥΡΟΥΜΑΛΗΣ Άνδρέας στό Σ.Ε./Υ.Δ.Τ., ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΚΟΠΟΥΛΟΣ Διονύσιος στή Δ.Χ. Αρτης, ΚΩΣΤΟΚΑΝΕΛΛΗΣ Χρήστος στό Σ.Ε./ Υ.Δ.Τ., ΜΗΛΙΟΣ Νικόλαος στή Δ.Χ. Κιλκίς, ΜΠΡΟΚΑΛΑΚΗΣ Χρήστος στή Δ.Χ. Λασιθίου, ΝΙΚΟΛΙΔΑΚΗΣ Εμμανουήλ στό Α.Χ., ΠΑΣΧΟΣ Αθανάσιος στήν ΥΠ.Ε.Α., ΠΑΠΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ Αντώνιος στή Δ X. Άργολίδος, ΠΑΡΑΣΚΕΥΟ- ΠΟΥΛΟΣ Νικόλαος στή Δ.Χ. Κυκλάδων, ΣΙ ΓΑΝΟΣ Δημήτριος στήν Υπηρεσία Π.Σ.Ε.Α., ΣΧΟΙΝΑΣ Αναστάσιος στό Φρου-

69 ραρχεΐο Χωροφυλακής, καί ΦΡΟΥΝΤΖΟΣ Χρηστός στό Π.Α. Άγιας Παρασκευής. γ. Ταγματάρχες: ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ Κων/νος στό Π.Α. Αιγάλεω, ΑΛΕΞΑΚΗΣ Δημήτριος στό Α.Χ., ΑΑΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΣ Ιωάννης στήν Υ.Τ.Κ.Πρ. Πρωτευούσης, ΑΝΑΓΝΟΥ Βασίλειος στό Τ.Α. Βόλου, ΒΑΣΙΛΑΚΟΣ Στέφανος στό Α.Χ., ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΣ Διονύσιος στή Δ.Χ. Μεταγωγών θεσ/νίκης, ΔΗΜΗΤ- ΡΑΚΑΚΗΣ Κων/νος στήν Υ.Χ. Όρεστιάδος, ΚΑΛΙΑΜΠΑΚΟΣ Ήλίας στήνυπ.ε.α., ΚΟΛ ΛΆΣ Γεώργιος τού Κ. στή Δ.Χ. Χίου, ΚΟΛ ΛΆΣ Γεώργιος τοϋ Ρήγα στό Σ.Ε./Υ.Δ.Τ., ΚΟΥΚΟΣ Χαράλαμπος στή Δ.Χ. 'Εδέσσης, ΚΟΡΜΠΗΣ Παύλος στή Δ.Χ. Φλωρίνης, ΚΡΑΒΑΡΙΤΗΣ Χρήστος στή Δ.Χ. Δράμας, ΚΟΡΜΑΣ Δημήτριος στή Δ.Χ. Κοζάνης, ΚΟΥΡΝΕΤΑΣ Παναγιώτης στό Α Χ., ΚΩΣ- ΤΟΠΟΥΛΟΣ 'Αλέξανδρος στήν ΥΠ.Ε.Α., ΛΆΤΣΟΣ Ήλίας στήν ΥΠ.Ε.Α., ΜΑΝΗΣ Αντώνιος στό Π.Α. Ά γ. Αναργύρων, ΜΑΥΡΟΕΙΔΗΣ Νικόλαος στή Δ.Χ. Χαλκιδικής, ΜΑΥΡ0ΥΔΗΣΣά66ας στή Δ.Χ. Σάμου, ΜΗΤΣΙΑΣ Παναγιώτης στό Α.Χ., ΜΟΥΤΣΑ- ΚΗΣ Γεώργιος στή Δ.Χ. Σπάρτης, ΜΠΑΧΑΣ Χαράλαμπος στή Δ.Χ. Τριφυλίας, ΜΠΟΥ- ΡΑΣ Κων/νος στό Τμήμα Μεταγωγών Πατριόν, ΜΠΙΛΙΤΣΗΣ Δημήτριος στή Δ.Χ. Κεφαλληνίας, ΜΠΡΙΛΑΚΗΣ Στυλιανός στό Α.Χ., ΞΕΝΟΔΟΧΙΔΗΣ Ευάγγελος στήν Υ.Μ.Μ.Χ. Πρ. Πρωτευούσης, ΠΑΝΑΓΙΩ- ΤΑΚΟΣ Δημήτριος στήν ΥΠ.Ε.Α., ΠΑΠΑ- ΚΩΣΤΑΣ Δημήτριος στό Α.Χ., ΠΑΥΛΟΠΟΥ- ΛΟΣ Γεώργιος στήν Υ.Μ.Μ.Χ. θεσ/νίκης, ΡΕΠΠΑΣ Γεώργιος στή Δ.Χ. Ξάνθης, ΣΚΑΡΜΟΥΤΣΟΣ Εύστάθιος στή Δ.Χ. Ρόδου, ΣΥΝΩΓΙΩΡΓΟΣ 'Αντώνιος στή Σ.Α.Χ., ΣΤΑΥΡΑΚΑΚΗΣ Σταύρος στή Δ.Ε.Υ., ΣΥΝΤΡΙΒΑΝΗΣ Μιχαήλ στό Σ.Ε./Υ.Δ.Τ., ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ Γρηγόριος στήν ΥΠ.Ε.Α., ΤΖΙΝΙΕΡΗΣ Τρύφων στό Α.Χ., ΤΣΑΓΚΑΡΗΣ Μαρίνος στό Α.Χ., ΧΟΥΡΔΑΚΗΣ 'Εμμανουήλ στή Δ.Χ. Μεταγωγών Πειραιώς, ΧΡΥΣΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ Γ εώργιος στό Τ.Α. Καλαμάτας, καί ΧΡΥΣΙΚΟΣ Γ εώργιος στή Δ.Χ. Λέσβου. Χρόνος πραγματοποιήσεως μεταθέσεων - τοποθετήσεων: ΟΙ παραπάνω μεταθέσεις καί τοποθετήσεις θά πρέπει νά πραγματοποιηθούν ως τίς , έκτός άπό κείνους πού μετατίθενται στις Α.Δ.Χ. Θράκης, Δωδεκανήσου καί Νήσων Αίγαίου, οί όποιοι θά πρέπει νά βρίσκονται στή θέση τους ως τίς ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΕΙΣ - ΜΕΤΕΚΠΑΙΔΕΥΣΕΙΣ: "Εγιναν ή συνεχίζονται νά γίνονται οί άκόλουθες έκπαιδεύσεις - μετεκπαιδεύσεις προσωπικού τοϋ Σώματος: Στήν άντιμετώπιση άεροπειρατειών 3 κατώτεροι άξιωματικοΐ καί 27 ένωμοτάρχες Α' άπό 7 ώς στήν Υ.Μ.Μ.Χ. Πρ. Πρωτευούσης. Μικτό έπιμορφωτικό σεμινάριο άνωτέρων άξιωματικών Σωμάτων Ασφαλείας άπό 6 ώς στή Σχολή Αξιωματικών Αστυνομίας Πόλεων. Στή φωτογραφική τέχνη 1 ύπενωμοτάρχης άπό 1 ώς στή Δ.Ε Υ. Σέ θέματα καταδρομών 40 άνδρες τού Τ.ΕΙ. Δ.Α. θεσ/νίκης στό Κ.Ε.Π. Ρεντίνας. Σέ θέματα μηχανολογίας - ήλεκτρολογίας 12 χωροφύλακες άπό 4 ώς στό Κ.Σ.Ν.Ε. Στή Σχολή Π.Σ.Ε.Α. 19 κατώτεροι άξιωματικοί άπό 4 ώς Στή Στρατιωτική Σχολή Σωματικής Αγωγής Ε.Δ. 3 Ενωμοτάρχες άπό καί γιά 8 βδομάδες. Στό μηχανοκίνητο τμήμα Τ/θ 20 κατώτεροι άξιωματικοΐ άπό 4 ώς Στό τζούντο - καράτε - άϊκίντο 30 όπλΐτες άπό ώς στό Σ.Ε.Σ.Ε. Σέ θέματα τροχαίας 20 Χωροφύλακες (άνδρες καί γυναίκες) άπό ώς στή Σ.Ο.Χ. Στήν όδήγηση δικύκλων 40 Χωροφύλακες άπό ώς στό Σύνταγμα Χωροφυλακής Αθηνών. Στή δακτυλοσκοπία καί έξερεύνηση τόπου έγκλήματος 5 ένωμοτάρχες Α' άπό ώς στή Δ.Ε.Υ. Σάν τεχνίτες τηλεπικοινωνιών 11 Χωροφύλακες άπό καί έπί 17 βδομάδες στή ΣΕΤΗΛ Πύργου. Σέ θέματα μηχανολογίας καί ήλεκτρολογίας αύτοκινήτων άπό 1 ώς : (α) 20 όπλίτες στό Κ.Σ.Ν.Ε. καί (6) 5 όπλίτες στό Κ.Σ.Β.Ε. ΣΧΟ ΛΕΣ ΟΠΛΙΤΩΝ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ Στις άποφοίτησαν άπό τό Β' Τμήμα τής Σ.Ο.Χ. (Σχολή Ύπαξιωματικών) οί έκπαιδευόμενοι 200 άνδρες καί 37 γυναίκες, οί όποιοι καί όνομάστηκαν 'Ενωμοτάρχες. 01 νεοεξελθόντες μετά τήν καθιερωμένη πρακτική έκπαίδευση θά στελεχώσουν θέσεις τού βαθμού τους. Σ τις άρχισε στόπ.σο.χ. Ρόδου ή έκπαίδευση ώς δοκίμων Χωροφυλάκων 544 Ιδιωτών, κλάσεως 1983, οί όποιοι δέν έχουν έκπληρώσει τίς στρατιωτικές τους ύποχρεώσεις. Ή έκπαίδευση προβλέπεται νά περατωθεί στις Παράλληλα τήν ϊδια ήμερομηνία άρχισε καί ή έκπαίδευση 8 'ιδιωτών τής 'ίδιας κατηγορίας στήν Υ.Φ.Α.Α. ώς δοκίμων χωροφυλάκων - άθλητών. Άπό τό Π.Σ.Ο.Χ. Ρόδου στις έξήλθαν 102 έκπαιδευθέντες, οί όποιοι όνομάστηκαν χωροφύλακες, ένώ στις προβλέπεται νά έξέλθουν άλλοι 83. Επίσηςστίς προβλέπεταινά έξέλθουν καί οί 144 δόκιμοι Χωροφύλακες πού έκπαιδεύονται στό Π.Σ.Ο.Χ. Ρεθύμνου καί οί 2 πού έκπαιδεύονται στήν Υ.Φ.Α.Α. Τέλος τον περασμένο μήνα κατατάχτηκαν στό Σώμα γιά νά έκπαιδευτοϋν σάν δόκιμοι χωροφύλακες 300 άνδρες, οί όποιοι έχουν έκπληρώσει τίς στρατιωτικές τους ύποχρεώσεις. ΝΩΜΩΣ 1145/1981 Δημοσιεύτηκε στό 100/ Φ.Ε.Κ., τ. Α', ό Νόμος 1145/1981 «Περί τροποποιήσεως διατάξεων τού Νόμου 671/1977 περί Ιεραρχίας, άποστρατείας καί μεταθέσεων τών μονίμων άξιωματικών τών Σωμάτων Χωροφυλακής, Αστυνομίας Πόλεων καί Πυροσβεστικού Σώματος καί άλλων τινων διατάξεων». Μέ τό νόμο αύτό ρυθμίζονται διάφορα θέματα πού άφοροϋν κυρίως τούς άξιωματικοϋς τοϋ Σώματος καί συγκεκριμένα: 1. Μέ τήν πρώτη παράγραφο τοϋ άρθρου 1 συμπληρώνεται τό άρθρο 11 τοϋ Ν. 671/1977 καί έτσι γιά τήν άπόκτηση τοϋ ειδικού τυπικού προσόντος γιά προαγωγή (δηλαδή τοϋ χρόνου ύπηρεσίας σέ όρισμένες θέσεις καί κάτω άπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις) προσμετρεϊται πλέον καί ό χρόνος ύπηρεσίας πού διανύθηκε: α. Σέ θέσεις 'Υποδιοικητή Άνωτέρας Διοικησεως Χωροφυλακής ή 'Υποδιευθυντή 'Αστυνομικής Διευθύνσεως. 6. Σέ θέσεις άναλυτών καί προγραμματιστών τών Μηχανογραφικών 'Υπηρεσιών. γ. Στίς Σχολές Χωροφυλακής. δ. Στίς 'Υπηρεσίες Μεταγωγών κρατουμένων καί Φρουρών γενικά, καί ε. Στίς Υπηρεσίες Τουρισμού καί 'Αλλοδαπών. 'Επίσης μέ τή δεύτερη παράγραφο τοϋ ίδιου άρθρου καθορίζεται πώς οί διατάξεις τοϋ άρθρου 11 τοϋ Ν. 671/ όπως τροποποιήθηκε άργότερα - έφαρμόζονται άπό τήν Μέ τό άρθρο 3 (παράγραφο 4) προστέθηκε καί τέταρτη παράγραφος στό άρθρο 28 τοϋ Ν. 671/77, ή όποια άναφέρει τά άκόλουθα: «4. Οί άξιωματικοΐ οί άπωλέσαντες άρχαιότητα δέν δύνανται νά προαχθοϋν έάν οί άρχαιότεροί των δέν συμπληρώσουν τόν κατά τήν παράγραφο 2 τοϋ παρόντος άρθρου χρόνον ύπηρεσίας». 3. Μέ τήν παράγραφο 7 τοϋ άρθρου 4 καθορίζεται πώς πέρα άπό τίς περιπτώσεις τών άρθρων 29 (παρ. 5) καί 31 τοϋ Ν. 671/1977, οί ταξίαρχοι πού είναι γραμμένοι στόν πίνακα τών διατηρητέων καί οί συνταγματάρχες πού είναι γραμμένοι στόν πίνακα τών προακτέων κατ έκλογήν, έάν ύποβάλλουν - όποτεδήποτε - αίτηση παραιτήσεως άπό τό Σώμα, προάγονται έν ένεργεία στόνάμέσως άνώτερο βαθμό, έκτός οργανικών θέσεων, καί ένα μήνα μετά τήν προαγωγή τους άποστρατεύονται ύποχρεωτικά. 4. Μέ τήν παράγραφο 12 τοϋ ίδιου άρ- 425

70 θρου μειώθηκε ό έλάχιστος συνολικός χρόνος πραγματικής υπηρεσίας πού πρέπει νά έχουν οΐ ταγματάρχες, σάν μόνιμοι άξιωματικοί, γιά νά προαχθοϋν στόν έπόμενο βαθμό άπό 22 σέ 20 χρόνια (άπό τό όποια 4 ατό βαθμό τους). 5. Με τις παραγράφους τοϋ παραπάνω άρθρου καθιερώνεται, ότι οί υπομοίραρχοι πού καταλαμβάνονται άπό τό όριο ήλικίας, ή φεύγουν μέ αίτησή τους, ή γιά λόγους υγείας καί έχουν συμπληρώσει συντάξιμη ύπηρεσία προάγονται κατά δυό βαθμούς, ώς έξής, άν ή ύπηρεσία τους κριθεϊ ευδόκιμη άπό τό άρμόδιο συμβούλιο προαγωγών άνεξάρτητα άν συγκεντρώνουν ή όχι τις προϋποθέσεις των άρθρων 10 καί 11 τοϋ Ν. 671/1977: α. Τρεις μήνες πριν καταληφθούν άπό τό όριο ήλικίας προάγονται στό βαθμό τοϋ μοιράρχου άσχετα άν ύπάρχουν ή όχι κενές οργανικές θέσεις, ένώ έκεΐνοι πού φεύγουν μέ αίτησή τους ή γιά λόγους ύγείας προάγονται άμέσως μετά τήν υποβολή τής αίτήσεως παραιτήσεως ή τήν κρίση τής σωματικής τους ικανότητας. 6. Δυό μήνες μετά τήν προαγωγή τους αυτή προάγονται πάλι στό βαθμό τοϋ ταγματάρχη, άσχετα άν ύπάρχουν ή όχι κενές οργανικές θέσεις. Άπ αυτούς όσοι καταλαμβάνονται άπό τό όριο φεύγουν κανονικά, στις 31 Δεκεμβρίου, ένώ οί άλλοι ένα μήνα μετά τήν προαγωγή τους σέ ταγματάρχες. Έτσι είναι φυσικό οί διατάξεις τής παραγράφου 5 τοϋ άρθρου 29 τοϋ Ν. 671/77 νά μήν έφαρμόζονται γιά τούς ύπομοιράρχους πού καταλαμβάνονται μέ τό όριο ήλικίας. Οί παραπάνω διατάξεις έφαρμόζονται καί στούς ύπομοιράρχους πού έφυγαν μέ όριο ήλικίας στις , χωρίς όμως τό δικαίωμα νά πάρουν άναδρομικά άποδοχές μοιράρχου ή ταγματάρχη. 6. Σύμφωνα μέ τό άρθρο 5 (παραγρ. 2) ή άπόσπαση όποιουδήποτε οργάνου των Σωμάτων 'Ασφαλείας σέ ύπηρεσίες έκτος τών Σωμάτων αύτών, δταν προβλέπει ό νόμος γίνεται μονάχα μέ άπόφαση τοϋ 'Υπουργού Δημοσίας Τάξεως καί γιά χρόνο πού καθορίζεται άπ αύτήν (έξαιροϋνται οί άποσπάσεις τοϋ άρθρου 9, παρ. 1 καί 2, τοϋ Ν.Δ 380/1969). 7. Στις έξετάσεις πού κάθε φορά γίνονται γιά νά συμπληρωθούν κενές θέσεις χωροφυλάκων των Ειδικών Υπηρεσιών μπορούν νά παίρνουν μέρος καί ύπαξιωματικοί πού δέν προέρχονται άπό τό ΕΓ Τμήμα τής Σ.Ο.Χ. Μάλιστα όσοι άπ αύτούς πετυχαίνουν καί μετατάσσονται, γράφονται στήν επετηρίδα χωροφυλάκων μέ βάση τή σειρά έπιτυχίας τους άλλα διατηρούν τό βαθμό πού έχουν (άρθρο 5, παρ. 4). 8. Οί διατάξεις τής νομοθεσίας τών Σωμάτων Ασφαλείας πού προβλέπουν τήν ύποχρεωτική _παραπομπή σέ Άνακριτικά Συμβούλια γιά όρισμένα πειθαρχικά παραπτώματα πού περιλαμβάνουν, καταργοϋνται μονάχα ώς πρός τό ύποχρεωτικό τής παραπομπής τών πταιστών στά Άνακριτικά Συμβούλια. Στό μέλλον τά παραπτώματα αύτά 426 θά κρίνονται μέ βάση τά Ν.Δ. 343/1969 καί 935/1971 (άρθρο 5, παρ. 5). 9. Χωροφύλακες καί Ύπαξιωματικοί Χωροφυλακής πού έναντίον τους έκδόθηκε άπό τό άρμόδιο άνακριτικό ή υπηρεσιακό συμβούλιο άπόφαση άποτάξεως - γιά παραπτώματα πού περιλαμβάνονται στό άρθρο 14, παρ. 1 (περιπτώσεις α-ζ καί θ-ια), τοϋ Ν.Δ. 935/71 - άπολύσεως ή άκαταλληλότητας γιά μονιμοποίηση, τίθενται αύτοδίκαια έκτος ύπηρεσίας μέ άπόφαση τού Αρχηγού Χωροφυλακής άπό τή στιγμή πού θά τούς κοινοποιηθεί ή άπόφαση τού άρμόδιου Συμβουλίου. Ή έκτός ύπηρεσίας κατάσταση κρατάει μέχρις ότου γίνει άμετάκλητη ή άπόφαση τοϋ συμβουλίου, χωρίς νά έπιτρέπεται άναστολή τής έκτέλεσής της. Εκείνοι πού τίθενται έκτός ύπηρεσίας δέν δικαιούνται άποδοχών, δέν φέρουν στολή, παραδίνουν τά ύπηρεσιακά άτομικά τους έφόδια καί τό δελτίο τής ύπηρεσιακής τους ταυτότητας. Ά ν ή άπόφαση τού αρμόδιου συμβουλίου προσβληθεί καί άκυρωθεϊ ή μεταρρυθμιστεί τότε δικαιούνται τις άποδοχές τους άναδρομικά. Βέβαια πάνω στήν έφαρμογή τών άνωτέρω διατάξεων θά έπακολουθήσει άπόφαση τοϋ 'Υπουργού Δημοσίας Τάξεως (άρθρο 6). 10. 'Επίσης μέ τό άρθρο 8 είσάγεται μιά καινοτομία πού άφορά τις προβληματικές άστυνομικές ύπηρεσίες, δηλαδή τούς Σταθμούς Χωροφυλακής μικρής σπουδαιότητας. Όσοι, λοιπόν, Σταθμοί θά χαρακτηρίζονται σάν τέτοιοι, μέ άπόφαση τοϋ 'Υπουργού Δημοσίας Τάξεως. θά έπανδρώνονται μ έναν ύπαξιωματικό ή Χωροφύλακα, ένώ στά οικήματα τών ύπηρεσιών αύτών θά μπορούν νά στεγάζονται καί οί οικογένειες τών οργάνων χωρίς νά πληρώνουν ένοίκιο. 01 λεπτομέρειες γιά τήν έφαρμογή τοϋ άρθρου αύτοϋ θά καθοριστούν μέ άπόφαση τοϋ κ. Άρχηγοϋ Χωροφυλακής. ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ: Μέ τήν Α7α/1140 άπό άπόφαση τοϋ 'Υπουργού Κοινωνικών Ύπηρεσιών καθορίστηκε πώς γιά τήν άναγνώριση δαπανών σέ βάρος τοϋ Δημοσίου γιά είδη πού προμηθεύονται οί άσφαλισμένοι άπό τό έλεύθερο έμπόριο (π.χ. όρθοπεδικά κ.λ.π.) όσον άφορά τά Νομαρχιακά Διαμερίσματα τής Νομαρχίας Αττικής καί Νομαρχίας Θεσσαλονίκης δέν χρειάζεται πιά προηγούμενη έγκριση τής Πρωτοβάθμιας Υγειονομικής Επιτροπής άλλα άρκεί ή έγκριση τοϋ άρμόδιου κατά περίπτωση έλεγκτή γιατρού τοϋ Δημοσίου. Επειδή στις ύπηρεσίες Υγιεινής τών άλλων Νομαρχιών δέν ύπηρετοϋν ειδικοί κατά περίπτωση έλεγκτές γιατροί, έκεϊ θά έξακολουθήσει νά χρειάζεται ή προηγουμένη γνωμάτευση τής άρμόδιας Α'/θμιας Υγειονομικής Επιτροπής. Γιά τήν ορθολογικότερη άντιμετώπιση τών περιπτώσεων φυσιοθεραπείας άσφαλισμένων τοϋ Δημοσίου, τήν άπλούστευση τής διαδικασίας έγκρίσεώς τους καθώς καί τήν πιό γρήγορη άναγνώριση καί έκκαθάριση τών σχετικών δαπανών, τό Υπουργείο Κοινωνικών Ύπηρεσιών μέ τό Α7α/3429/ έγγραφό του πρός όλες τις άρμόδιες Ύπηρεσίες Υγιεινής τής Χώρας καθόρισε πώς: 1. Ή άνάγκη φυσιοθεραπείας θά διαπιστώνεται άπό τά άρμόδια έλεγκτικά όργανα του Δημοσίου μετά άπό προσκόμιση τών άπαραιτήτων κατά περίπτωση άποτελεσμάτων έργαστηριακών έξετάσεων. 2. Γιά τή θεώρηση τών έντολών φυσιοθεραπείας άρμόδιες είναι γιά τά Νομαρχικά Διαμερίσματα Ν. Αττικής καί Ν. Θεσσαλονίκης οί έπιτροπές άπό έλεγκτές γιατρούς ποϋχουν συγκροτηθεί ειδικά γιά τό λόγο αύτό όχι ή Πρωτοβάθμια Υγειονομική Επιτροπή. Στις υπόλοιπες Νομαρχίες τής Χώρας έπειδή δέν ύπάρχουν έλεγκτές γιατροί ή άναγνώριση των δαπανών θά γίνεται μετά προηγούμενη γνωμάτευση τής Πρωτοβάθμιας Υγειονομικής Επιτροπής. * * * Τό Υπουργείο Κοινωνικών Ύπηρεσιών μέ τό Α7α/9914/ έγγραφό του πρός όλες τις Νομαρχίες τής Χώρας άποφαίνεται πώς: α. Ή μητριά δημοσίου ύπαλλήλου δέν δικαιούται υγειονομικής περιθάλψεως σέ βάρος τοϋ Δημοσίου, καί 6. Γιά τόν καθορισμό τών ποσοστών συμμετοχής τοϋ δημοσίου ύπαλλήλου στήν ύγειονομική περίθαλψη τών γονέων του δέν θά λαμβάνονται ύπόψη τά εισοδήματα έτεροθαλών άδελφών τοϋ ύπαλλήλου. ΠΡΟΑΓΩΓΕΣ ΟΠΛΙΤΩΝ: Προήχθησαν πρόσφατα οί άκόλουθοι όπλΐτες Γενικών Ύπηρεσιών: α. 110 ένωμοτάρχες στό βαθμό τού άνθυπασπιστου λόγω συμτιληρώσεως ύπηρεσίας 9 έτών στό βαθμό τους ύπενωμοτάρχες στό βαθμό τοϋ ένωμοτάρχου λόγιο συμπληρώσεως ύπηρεσίας 22 έτών στό Σώμα, καί γ. 11 Χωροφύλακες στό βαθμό τού ύπενωμοτάρχου λόγω συμπληρώσεως στό Σώμα ύπηρεσίας 18 έτών. ΑΠΩΣΤΡΑΤΕΙΕΣ α. Ανθυπομοιράρχων: Αποστρατεύτηκαν γιά διαφόρους λόγους οί ανθυπομοίραρχοι ΠΑΪΖΗΣ Άνδρέας, ΡΕΙΖΟΠΟΥΛΟΣ Αλέξανδρος, ΚΑΝ- ΤΑΣΧρήστος, ΜΠΙ1ΑΚΗΣ Ιωάννης, ΚΑΡΑ- ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ Δημήτριος, ΝΙΚΟΛΑΚΗΣ Περί1 κλής καί ΚΑΦΕΖΑΣ Γεώργιος. 6. Άνθυπασπισιών: Επίσης άποστρατεύτηκαν πρόσφατα μέ

71 αίτησή τους οί άνθυπασπιστές ΚΑΡΓΑΣ Διονύσιος, ΧΡΟΝΟΠΟΥΛΟΣ Δημήτριος, ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ 'Αριστομένης, ΣΑ- ΡΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ Κων/νος, ΚΟΥΡΤΗΣ Ιωάννης, ΛΕΝΤΖΑΣ Αριστείδης, ΜΑΥΡΟΠΟΥ- ΛΟΣ Σπυρίδωνας, ΦΡΑΓΚΟΣ Γεώργιος, ΖΑΡΑΓΚΑΣ Κων/νος, ΣΚΙΑΔΟΠΟΥΛΟΣ Άνδρέας, ΚΥΡΙΤΣΗΣ "Αγγελος, ΓΚΑΓΚΑΣ Κων/νος, ΜΟΙΡΟΣ Θεόδωρος, ΖΟΥΜΠΑ- ΚΗΣ Χρηστός, ΘΕΡΙΟΣ Βασίλειος, ΜΑΚΡΑ- ΚΗΣ Δημήτριος, ΣΤΕΡΓΙΟΥ Δημήτριος, ΤΟ- ΛΗΣ Νικόλαος, ΚΟΥΡΚΟΥΛΟΣ Νικόλαος, ΣΑΝΔΡΑΒΕΛΗΣ Γεώργιος, ΠΑΠΑΔΟΠΟΥ- ΛΟΣ Νικόλαος, ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ Λεωνίδας καί ΑΛΥΣΑΝΔΡΑΤΟΣ Δημήτριος. ΠΕΝΘΗ ΤΟΥ ΧΩΜΑΤΟΣ ΦΕΡΕΣΙΑΔΗΣ Αναστάσιος Ενωμοτάρχης τού Α.Τ. Λαγκαδά Πέθανε στις στην κλινική «Κυανούς Σταυρός» Θεσσαλονίκης μετά μακρά πάλη μέ τόν καρκίνο ό ένωμοτάρχης ΦΕΡΕΣΙΑΔΗΣ'Αναστάσιος τού Αποστόλου, πού ύπηρετοϋσε στό Α.Τ. Λαγκαδά. Ό μεταστάς γεννήθηκε τό 1931 στό Δαφνώνα Ξάνθης και τό 1955 κατατάχθηκε στό Σώμα τής Χωροφυλακής. 'Υπηρέτησε σέ υπηρεσίες τών Α.Δ.Χ. 'Ανατολικής Μακεδονίας, Δυτικής Μακεδονίας καί Θράκης. Τό 1977 προήχθη σέ υπενωμοτάρχη καί τό 1978 σέ ένωμοτάρχη. Τόσο στην υπηρεσιακή του, όσο καί στήν ιδιωτική του ζωή διακρινόταν γιά τόν άκέραιο χαρακτήρα του καί τις άριστες κοινωνικές του σχέσεις. Παντρεύτηκε τό 1964 καί άπόκτησε δύο παιδιά, ένα άγόρι κι ένα κορίτσι, ήλικίας 16 καί 13 χρόνων άντίστοιχα. Ή κηδεία του έγινε στις 'τής έπομένης στή γενέτειρά του άνάμεσα σέ πλήθος συγγενών καί φίλων οί όποιοι τόν συνόδεψαν στήν τελευταία του κατοικία. Τιμές άπόδοσε ή Δ.Χ. Ξάνθης. ΤΣΩΛΟΣ Κων/νος τοϋ Πέτρου Ενωμοτάρχης Τμ. Τρ. Κ. Προαστίων Πατρών. Πέθανε αιφνίδια άπό καρδιακό νόσημα, στή γενέτειρά του, Ανάληψη Τριχωνίδας, στις ό Ενωμοτάρχης ΤΣΩΛΟΣ Κων/νος τοϋ Πέτρου πού ύπηρετοϋσε στό Τμήμα Τροχαίας Κινήσεως Προαστίων Πατρών. Γεννήθηκε τό 1932 καί κατατάχτηκε στό Σώμα τό Υπηρέτησε δέ σέ ύπηρεσίες τών Α.Δ.Χ. Δυτικής Μακεδονίας καί Δυτικής Ελλάδος. Τό 1979 προήχθη στό Βαθμό τοϋ υπενωμοτάρχη και τόν έπόμενο χρόνο στό Βαθμό τοϋ ένωμοτάρχη. Διακρινόταν γιά τό άμεμπτο ήθος του, τήν άφοσίωσή του στό καθήκον καί τις έξαιρετικές του σχέσεις μέ τούς συναδέλφους καί φίλους, έχαιρε δέ μεγάλης έκτιμήσεως άπό τό κοινωνικό περιβάλλον μέσα στό όποιο ζοϋσε. Πεθαίνοντας άφησε όρφανούς τή ούζυγό του καί τήν κόρη του, 14 χρόνων σήμερα. Ή κηδεία του έγινε στή γενέτειρά του μέσα σέ άτμόσφαιρα οδύνης καί συντριβής. Τιμές άπόδοσε ή τοπική Διοίκηση Χωροφυλακής. ΣΑΜΑΡΑΣ Κων/νος τοϋ Στεργίου Υπενωμοτάρχης Τμ. Μουσικής Χωρ/κής θεσ/νίκης Πέθανε στις στις 07.00' τό πρωί σέ κλινική τής Θεσσαλονίκης ό Υ π ε νωμοτάρχης ΣΑΜΑΡΑΣ Κων/νος τού Στέργιου, τοϋ Τμήματος Μουσικής Χωροφυλακής Θεσσαλονίκης, ό όποιος έπασχε άπό καρκίνο τού στόματος. Γεννήθηκε τό 1935 στήν Καστανέα Καλαμπάκας καί τό 1954 κατατάχτηκε στή Χωροφυλακή. 'Υπηρέτησε άρχικά στήν Άνωτέρα Διοίκηση Χωροφυλακής Θεσσαλίας γιά νά μεταταγεΐ άργότερα στή Μουσική τοϋ Σώματος καί νά τοποθετηθεί τό 1966 στό Τμήμα Θεσσαλονίκης. Ό μεταστάς διακρινόταν γιά τήν άρτια έπαγγελματική του κατάρτιση καί τό ήθος του. Πεθαίνοντας (ή σύζυγός του είχε άποβιώσει τό 1980) άφησε όρφανό τό γιό του, σπουδαστή τών Κ.Α.Τ.Ε.Ε. Ή κηδεία του έγινε στό Κρυονέριο Σοχοϋ Λαγκαδά Θεσσαλονίκης τό Βράδυ τής ίδιας ήμέρας. Συγγενείς, φίλοι καί συνάδελφοί του τόν συνόδεψαν στήν ύστατη πορεία του. Τιμές άπόδοσε ή Υπηρεσία του. ΜΟΥΜΤΖΗΣ Χρηστός τοϋ Εύγενίου Χωροφύλακας τοϋ Α' Α.Τ. ΚαΒάλας Πέθανε στις τό άπόγευμα στήν κλινική «"Αγιος Λουκάς» Ξάνθης, ό Χωροφύλακας ΜΟΥΜΤΖΗΣ Χρήστος τού Εύγενίου, πού ύπηρετοϋσε στό Α'Α.Τ. ΚαΒάλας καί έπασχε άπό έπισκληρίδιο όγκο τής σπονδυλικής στήλης. Ό μεταστάς συνάδελφος γεννήθηκε τό 1947 στόν "Αγιο Αθανάσιο Ξάνθης. Στή Χωροφυλακή κατατάχτηκε τό 1971 καί ύπηρέτησε σέ ύπηρεσίες τής Δ/νσεως Άστυνομίας Θεσσαλονίκης ('Άμεση Επέμβαση καί Ύποδ/νση Αγορανομίας) καί τής Α.Δ.Χ. Ανατολικής Μακεδονίας, όπου διακρίθηκε γιά τό ήθος καί τήν άφοσίωσή του στό καθήκον. Παντρεύτηκε τό 1977 καί πεθαίνοντας άφησε ορφανούς τή σύζυγό του καί ένα άγοράκι τριών έτών. Ή κηδεία του έγινε στόν Άγιο Αθανάσιο Ξάνθης τήν έπομένη τοϋ θανάτου του μέσα σέ άτμόσφαιρα οδύνης. Πλήθος συγγενών, συναδέλφων καί φίλων τόν συνόδεψε στήν τελευταία του κατοικία. Τιμές άπόδοσε ή Δ.Χ. Ξάνθης. Διευθυντής: Τ α γ μ /ρ χ η ς Ευάγγελος ΓΕΩΡΓΙΟΥ Αρχισυντάκτης: Ύ π ο μ /ρ χ ο ς Ιω άννης ΝΙΚΟΛΟΣ Βοηθός Αρχισυντάκτου: Ά ν θ /σ τ ή ς Βασίλειος ΤΖΑΒΑΡΑΣ Σύνταξη - Ρηράϊτερ - Διορθώσεις: Ά ν θ /σ τ ή ς Κων/νος ΔΑΝΟΥΣΗΣ Έ ν ω μ /ρ χ η ς "Αγγ. ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ» Ιωάν. ΔΗΜΟΣ-ΤΣΟΛΗΣ Δακτυλογράφηση Κειμένων: Χωρ. Παν. ΠΑΠΑΔΟΘΩΜΑΚΟΣ Μακέττες: Ά ν θ /σ τ ή ς Γεώ ργιος ΠΑΠΑΔΙΩΤΗΣ Π ολ. Ύπαλ. Σοφία ΕΥΘΥΜΙΑΔΗ Βιβλιοθήκη - Αρχείο: Ένωμ. Ιωάν. ΔΗ Μ Ο Σ-ΤΣΟ ΛΗΣ Οικονομική Διαχείριση - Συνδρομητές - Διεκπεραίωση: Ά ν θ /σ τ ή ς Ναπολέων ΡΑΠΤΗΣ Έ ν ω μ /ρ χ η ς Νικόλαος ΤΑΣΣΗΣ» Εύάγ. Μ Π ΑΛΑ ΓΙΑΝΝΗΣ Παρακολούθηση Συνδρομητών: Μ η χ α ν ο γ ρ α φ ικ ή Υ π η ρ εσ ία Χ ω ρ /κ ή ς. Στοιχειοθεσία Κειμένων: Τ υ π ο γρ α φ είο Χ ω ρ ο φ υ λα κ ή ς. Αναπαραγωγή φωτογραφιών - Μοντάζ - Εκτύπωση: Γραφ. Τ έχ ν ες Γ. ΒΟΥΛΓΑΡΙΔΗΣ - Δ. ΧΑΤΖΗΣΤΥΛΗΣ Ο.Ε. Κορυζή 23, τηλ: Βιβλιοδεσία: Γρ αφ εμ π ορική Ο.Ε. Ταύρομ 17, τη λ : Τά κείμενα πού άποστέλλονται γιά δημοσίευση πρέπει νά είναι κατά προτίμηση δακτυλογραφημένα ή τουλάχιστον ευανάγνωστα, σέ δυό άντίγραφα, κα ί νά συνοδεύονται άπό σ χετικό καί κατάλληλο φωτογραφικό υλικό έφ όσον υπάρχει. 427

72 NSQ QR ΟΠΗ ΤΗΝ EOnQQq ΠΥΡΓΟΣ Ιερ ό ς Ναός άφιερωμένος στή^μνήμη της προστάτιδας τοϋ Σώματος τής 'Ελληνικής Χωροφυλακής άνεγείρεται μέ γοργό ρυθμό, τρία χιλιόμετρα έξω άπ τήν πόλη του Πύργου, στό συνοικισμό Φ υτιέςτής ΒαρΒαοαίνης. Τό Βαθύ θρησκευτικό συναίσθημα των κατοίκων τής περιοχής, ή άγάπη καί ό σεβασμός τους πρός τό Σώμα τής 'Ελληνικής Χωροφυλακής καί ή άναγνώριση πού δείχνουν πρός τό έργο τοϋ προσωπικού της, ήταν τό Βασικό στοιχεία πού όδήγησαν τόν πρώην διοικητή Χωροφυλακής Ηλείας καί τωρινό υποδιοικητή τής Άνωτέρας Διοικήσεως Χωροφυλακής Δυτικής ' Ελλάδος συνταγματάρχη κ. Παναγιώτη Καραμπασιάδη στήν άνάληψη των πρωτοβουλιών πού χρειάζονταν γιά τήν έναρξη τών έργασιών τής άνεγέρσεως. Κύριοι συντελεστές τής ύλοποιήσεω^ τοϋ έργου είναι οί κάτοικοι τής περιοχής, οι όποτοι μέ ευγενικές πληθωρικές προσφορές, δωρεές καί χρηματικές ένισχύσεις συμπαραστάθηκαν συγκινητικά σ' όλες τις φάσεις τών δραστήριων προσπαθειών τοϋ κ. Καραμπασιάδη καί τοϋ προσωπικού τών 'Υπηρεσιών τής Δ.Χ. 'Ηλείας. Τό χρηματικό ποσό πού συγκεντρώθηκε μέχρι τό τέ λος τοϋ περασμένου μήνα άνέρχεται σέ δραχμές περίπου, ένα ποσό Ικανό γιά τήν οικονομική κάλυψη τοϋ άρχικοϋ στάδιου τών έργασιών. Οί έργασίες τής άνεγέρσεως άρχισαν πρόσφατα, μετά τή θεμελίωση τοϋ Ίεροϋ Ναού, ή όποια έγινε άνήμερα τής γιορτής τής 'Αγίας Ειρήνης άπ τόν συνταγματάρχη κ. Καραμπασιάδη. Στήν τελετή τής θεμελιώσεως παραβρέθηκαν, ό ΣεΒασμιώτατος μητροπολίτης Ηλείας κ. Αθανάσιος, ό νομάρχης Ηλείας κ. Νικολάου, οί δήμαρχοι Πύργου, Γαστούνης_, Λεχαινών καί Αρχαίας 'Ολυμπίας κ.κ. Ξυστρής, Πεπελάσης, Τσάγκας καί Κούτρας, πολιτευτές τοϋ Νομού, οί προϊστάμενοι τών τοπικών είσαγγελικών καί δικαστικών άρχών, έν ένεργεία καί άποστρατεία ήνώτατοι καί άνώτεροι άξιωματικοί τής Χωροφυλακής, ό ύποδιοικητής τής ΣΕΤΤΗΛ άνπσυνταγματάρχης κ. Γιαντζάμπαλης, ό σμήναρχος κ. Μιχαλόπουλος ώς έκπρόσωπος τοϋ διοικητή τής 117ης Π.Μ., ό διοικητής τής Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Πύργου κ. Μεντής, ό λιμενάρχης Κατακώλου κ. Στρατάκος, προϊστάμενοι και έκπρόσωποι τοπικών όργανώσεων, συλλόγων καί συνδέσμων, ό πρόεδρος τοϋ δημοτικού συμβουλίου Πύργου κ. Τερζής έπικεφαλής μελών τού συμβουλίου, ό γενικός επιθεωρητής Μέσης έκπαιδεύσεως κ. Άναγνωστόπουλος, οί έπιθεωρητές Δημοτικής έκπαιδεύσεως κ.κ. Γεραμάνης καί Άθανασόπουλος, οί πρόεδροι τών κοινοτήτων τής περιοχής, άλλοι έπίσημοι καί πλήθος κόσμου. Ή τελετή άρχισε μέ δοξολογία καί άγιασμά πού έψάλησαν χοροστατοϋντος τοϋ ΣεΒασμιώτατου μητροπολίτη κ. Αθανασίου, ό όποϊος, άμέσως μετά, μέ σύντομη όμιλία του άναφέρθηκε στή σημασία και τις προσπάθειες πού καταβλήθηκαν γιά τήν εύόδωση τοϋ έργου, έξαίροντας ιδιαίτερα τις προσφορές τοϋ συνταγματάρχη κ. ζηράκη, πού πρώτος έπεδίωξε τήν άνέγερση τοϋ Ναού, τοϋ συνταγματάρχη κ. Καραμπασιάδη πού άνάλαβε καί διεκπεραίωσε τις διαδικασίες τής ένάρξεως τών έργασιών καί, τέλος, τις προσφορές τών κατοίκων τής περιοχής οί όποτοι Βοήθησαν πρός όλες τις κατευθύνσεις. Στή συνέχεια άναγνώστηκε μήνυμα τοϋ τότε άρχηγοϋ Χωροφυλακής άντιστράτηγου κ. Άργιάννη, άναφερόμενο στόν έορτασμό τής 'Αγίας Ειρήνης. Ακολούθως ό κ. Καραμπασιάδης τοποθέτησε τόν θεμέλιο λίθο τοϋ Ναού καί μέ όμιλία του πρός τούς παραβρεθέντες τόνισε μεταξύ άλλων καί τά έξης: «...Μέ τή σημερινή θεμελίωση τοϋ Ναού αύτοϋ, ή όποια άποτελεϊ τό πρώτο καί άποφασιστικό Βήμα γιά τήν άνέγερση καί περάτωσή του, έκπληρώνεται ή έπιθυμία καί ό πόθος τών όργάνων τής Διοικήσεως Χωροφυλακής 'Ηλείας γιά τήν άνέγερση ένός τέτοιου Ναού στήν περιοχή της. Ό 428

73 πόθος αυτός έχει χρονική άφετηρία τό έτος 1972, όταν ό καλός χριστιανός καί φίλος τής Χωροφυλακής κ. Όδυσσέας Χιώτης πρόσφερε δωρεάν τό οικόπεδο γιά τήν άνέγερσητοϋ 'Ιερού Ναού τής 'Αγίας Ειρήνης, ό όποιος θά είναι βυζαντινού ρυθμού, θά έχει διαστάσεις 11x17 μέτρα καί θά είναι συνολικής δαπάνης δραχμών περίπου...». Ό όμιλητής άναφέρθηκε στή συνέχεια στις προσπάθειες πού προηγήθηκαν τής θεμελιώσεως, έξαίροντας Ιδιαίτερα τή συμβολή καί τή συμπαράσταση τού μητροπολίτη κ. Αθανασίου καί εύχαριστώντας τόν κ. Χιώτη γιά τή δωρεάν παραχώρηση τού οίκοπέδου, τούς πολιτικούς μηχανικούς κ.κ. Χέλμη και Παπαβραμίου γιά τή δωρεάν μελέτη, σχεδίαση και έπί- ΦΛΩΡΙΝΑ Μέ λαμπρότητα τιμήθηκε στό Νυμφαίο ή,βλεψη τών έργασιών και όλους όσοι πρόσφεραν καί προσφέρουν ύλικά, χρήματα καί προσωπική έργασία γιά τήν όλοκλήρωση τού Ναού. Τό βράδυ τής ίδιας μέρας, ό διοικητής Χωροφυλακής Ηλείας συνταγματάρχης κ. Καραμπασιάδης δεξιώθηκε σέ ξενοδοχείο τής Αρχαίας 'Ολυμπίας τούς έπισήμους καί λοιπούς προσκαλεσμένους στήν τελετή τής θεμελιώσεως. Στή διάρκεια τής δεξιώσεως άπένειμε ειδική άναμνηστική πλακέτα στό μητροπολίτη κ. 'Αθανάσιο, σέ ένδειξη ευγνωμοσύνης γιά τις προσφορές του πρός τή Χωροφυλακή καί τή συμπαράστασή του στίς προσπάθειες γιά τήν άνέγερση τού Ιερού Ναού τής 'Αγίας Ειρήνης. μνήμη τών χωροφυλάκων καί στρατιωτών πού έπεσαν υπέρ πίστεως καί πατρίδος κατά τήν έπίθεση τών άναρχοκομμουνιστών έναντίον τού Νυμφαίου στις 1 Μαΐου τού Κατά τήν έπίθεση έκείνη, οί χωροφύλακες τού Σταθμού μέ τούς λίγους στρατιώτες προτίμησαν νά καούν ζωντανοί στό κωδωνοστάσιο τής Εκκλησίας τού 'Αγίου Νικολάου παρά νά παραδοθοϋν στοϋς άναρχοκομμουνιστές. Παράλληλα μέ τό μνημόσυνο, τό όποιο τελέστηκε χοροστατοϋντος τού μητροπολίτη Καστοριάς κ. Γρηγορίου, ό γενικός γραμματέας τού 'Υπουργείου Βορείου 'Ελλάδος κ. Παπαγεωργίου προέβη στά άποκαλυπτήρια άναμνηστικής πλάκας γιά τή συμβολή τών νυμφαιωτών στό Μακεδονικό άγώνα. Γιά τή θυσία τών ύπερασπιστών τού Νυμφαίου μίλησαν, σχετικά, ό δάσκαλος κ. Νάσης και ό νομάρχης κ. Δαλκαφούκης, γιά δέ τά άποκαλυπτήρια ό πρόεδρος τών άπανταχοϋ νυμφαιωτών κ. Φίστας. Στίς τελετές παραβρέθηκαν, άκόμη, οί βουλευτές κ.κ. Άνδρεάδης καί Μαυρίδης, ό Β' έπιθεωρητής Χωροφυλακής ταξίαρχος κ. Κωστόπουλος, ό άνώτερος διοικητής Χωροφυλακής Δυτικής Μακεδονίας ταξίαρχος κ. Μόσιαλος, ό διοικητής Χωροφυλακής Φλωρίνης άντισυνταγματάρχης κ. Δαλαμπίρας, έκπρόσωπος τού διοικητή τού Α' Σώματος Στρατού, ό δήμαρχος Αμυνταίου κ. Φιλίππου, ό δημοσιογράφος κ. Μέρτζος, ό πρόεδρος τής κοινότητας Νυμφαίου κ. Μπουτάρης, οί πρόεδροι τών γύρω κοινοτήτων καί πολλοί κάτοικοι τής περιοχής καί νυμφαιώτες πού μετέβηκαν στίς έκδηλώσεις άπ τή Θεσσαλονίκη. Τιμές άπόδωσαν, ή μουσική τού Α' Σώματος Στρατού καί διμοιρία άνδρών τής Διοικήσεως Χωροφυλακής Φλωρίνης. ΒΕΣΣΑΛΟ ΝΙΚΗ Στίς 8 Ιουνίου στή Λέσχη Αξιωματικών Φρουράς Θεσσαλονίκης δόθηκε δεξίωση άπό τόν διευθυντή Αστυνομίας ταξίαρχο κ. Γεώργιο Ντούμα μέ τήν εύκαιρία τής άναλήψεως τών καθηκόντων του. Στίς σχετικές ομιλίες τους ό έπιθεωρητής Χωροφυλακής Βορείου Ελλάδος ταξίαρχος κ. Γεώργιος Κωστόπουλος καί ό διευθυντής Αστυνομίας εύχαρίστησαν τούς παρισταμένους γιά τήν καλοσύνη πού είχαν νά παραβρεθοϋν στήν έκδήλωση καί ιδιαίτερα τόνισαν ότι τόσον οί ίδιοι, όσον καί οί συνεργάτες τους αξιωματικοί καί οπλίτες θά είναι συμπαραστάτες σ όλα τά προβλήματά τους, καί ζήτησαν τήν συνδρομή όλων, γιά νά άνταποκριθεΐ ή Αστυνομία μέ επιτυχία στό δύσκολο έργο της, γιά τό καλό τής πόλεως καί τού κοινωνικού συνόλου. Στήν έκδήλωση παραβρέθηκαν ό γενικός γραμματέας τού Υπουργείου Βορείου Ε λ λάδος κ. Γεώργιος Παπαγεωργίου, βουλευτές, ό δήμαρχος Θεσσαλονίκης κ. Μιχαήλ Παπαδόπουλος, έκπρόσωπος τού διοικητή τού Ρ Σώματος Στρατού, ό Νομικός Σύμβουλος τού Κράτους, ό διοικητής τής Ναυτικής Διοικήσεως Βορείου Αιγαίου, ό άνώτερος διοικητής Χωροφυλακής Κεντρικής Μακεδονίας, ό κεντρικός λιμενάρχης, ό διοικητής Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, έκπρόσωποι τών Δικαστικών Αρχών, Προξενικές Αρχές, δήμαρχοι καί πρόεδροι Κοινοτήτων μείζονος Θεσσαλονίκης, πρόεδροι Επιστημονικών 'Οργανώσεων, άντιπρόσωποι τού Τύπου, πρόεδροι έφεδροπολεμιστικών οργανώσεων, πρόεδροι Επιμελητηρίων, 'Εμπορικών καί Επαγγελματικών Συλλόγων, έπιθεωρητές - διευθυντές Δημοσίων 'Υπηρεσιών, πρόεδροι Νοσηλευτικών 'Ιδρυμάτων, Φιλανθρωπικών 'Ιδρυμάτων, διευθυντές - διοικητές 'Υπηρεσιών Χωροφυλακής Θεσσαλονίκης, άντιπροσωπεία Αξιωματικών καί 'Οπλιτών Διευθύνσεως Αστυνομίας Θεσσαλονίκης καί άλλοι προσκεκλημένοι. 429

74 Ειρήνης γιά τόν Ιερ ό Ναό τής Μητροπόλεως. ΚΙΛΚΙΣ Αντιπροσωπεία άξιωματικών και όπλιτών τής Διοικήσεως Χωροφυλακής Κιλκίς μέ επικεφαλής τόν διοικητή της άντισυνταγματάρχη κ. Γούλια, έπισκέφτηκε πρόσφατα τή Μητρόπολη τής πόλεως καί δώρησε μιά εικόνα τής Προστάτιδος τοΰ Σώματος 'Αγίας ΣΠΑΡΤΗ Τό έγκαίνια τής επαναλειτουργίας των Σταθμών Χωροφυλακής Γεωργιτσίου καί Λουγκανίκου πραγματοποιήθηκαν στις 14 Ιουνίου ατά δμώνυμα χωριό τής Λακωνίας, μέ τήν εύκαιρία τής περιοδείας τοΰ υπουργού Δημοαίας Τάξεως κ. Δημητρίου Δαβάκη σέ υπηρεσίες άρμοδιότητας τού 'Υπουργείου του, στήν Πελοπόννησο. Καί οϊ δυό Σταθμοί Χωροφυλακής ξαναλειτουργοΰν, μετά άπό διακοπή δέκα χρόνων, γιό τήν καλύτερη έξυπηρέτηση των κατοίκων των άπομακρυσμένων αύτών περιοχών. Στούς άγιασμοϋς τών Σταθμών χοροστάτησε ό Σεβασμιώτατος μητροπολίτης Σπάρτης κ. Εύστάθιος καί άκολούθως μίλησε ό κ. υπουργός, ό όποιος άναφέρθηκε στή σημασία καί τό σκοπό τής έπαναλειτουρ- Ή εικόνα άγοράστηκε μέ χρήματα πού συγκεντρώθηκαν άπά προαιρετικό έρανο μεταξύ τού προσωπικού τής Διοικήσεως καί παραδόθηκε σέ ιερέα τής Μητροπόλεως, ό όποιος έξέφρασε τις θερμές ευχαριστίες τής Μητροπόλεως γιά τή δωρεά κι ευχήθηκε ύγεία καί δύναμη στό προσωπικό τής Διοικήσεως καί όλόκληρης τής Χωροφυλακής γιά τήν έκπλήρωση τών καθηκόντων του άπέναντι στόν "Ελληνα πολίτη. γίας τους καί ζήτησε τή συνεργασία δλων τών κατοίκων τών περιοχών μέ τις οικείες άστυνομικές άρχές γιά τή διατήρηση τής άσφαλείας, τής ήρεμίας καί ήσυχίας τών πολιτών σέ ύψηλό έπίπεδο, προϋπόθεση άναγκαία - δπως είπε - γιά τήν οικονομική καί κοινωνική άνάπτυξη τής περιοχής. Μίλησαν έπίσης οι πρόεδροι τών κοινοτήτων τών δυό χωριών, οι όποιοι εύχαρίστησαν τόν κ. ύπουργό γιά τό ένδιαφέρον πού έπέδειξε όσο άφορά στήν έπαναλειτουργία τών Σταθμών, ένώ τέλος μίλησε ό διοικητής Χωροφυλακής Σπάρτης ταγματάρχης κ. Γεώργιος Μουτσάκης. Στά έγκαίνια παραβρέθηκαν, άκόμη, ό άρχηγός Χωροφυλακής κ. Χρήστος Ριζάς, ό άναπληρωτής νομάρχης Λακωνίας κ. Γραμματικός, ό δήμαρχος Σπάρτης κ. Σαχάμης, ό άνώτερος διοικητής Χωροφυλακής Πελοποννήσου συνταγματάρχης κ. Σωτήριος Αλουμανής, ό διοικητής τού Κ.Ε.Ε.Μ. κ. 'Αραμπάς, έκπρόσωποι τών τοπικών άρχών καί πολλοί κάτοικοι τής περιοχής. 'Ενημερωτική σύσκεψη τών διευθυντών Αστυνομίας καί τών άνωτέρων διοικητών Χωροφυλακής πραγματοποιήθηκε στις 23 'Ιουνίου στό 'Αρχηγείο Χωροφυλακής ύπό τήν προεδρία τού άρχηγοϋ τού Σώματος άντιστράτηγου κ. Χρήστου Ριζά. Πήραν, άκόμη, μέρος ό α' ύπαρχηγός τού Σώματος ύποστράτηγος κ. Αθανάσιος Παπαδημητρίου, ό 6 ύπαρχηγός ταξίαρχος κ. Εμμανουήλ Μπριλάκης, οί έπιθεωρητές Χωροφυλακής ταξίαρχοι κ.κ. Γεώργιος Μαυρογιάννης - Πλέκας, Γεώργιος Κωστόπουλος καί Γεώργιος Καζαμίας, καθώς καί έπιτελεΐς άξιωματικοί τού Αρχηγείου. Στή διάρκεια τής συσκέψεως έγινε ένημέρωση τής ήγεσίας τού Σώματος γιά τή γενική κατάσταση πού έπικρατεΐ σ όλόκληρη τή χώρα άπό άπόψεως τάξεως καί άσφαλείας, κι άκόμη, έξετάστηκαν θέματα άστυνομικής φύσεως καί προτάθηκαν λύσεις γιά τήν καλύτερη άντιμετώπισή τους. Στή σύσκεψη παρέστη καί δ ύπουργός Δημοσίας Τάξεως κ. Δημήτριος Δαβάκης, j ό όποιος ένημερώθηκε άπ τόν άρχηγό Χωροφυλακής άντιστράτηγο κ. Ριζά γιά τό άντικείμενό της. Προσφωνώντας τόν κ. ύπουργό ό κ. άρχηγός είπε μεταξύ άλλων καί τά έξής: «... Ή άποδοχή τής προσκλήσεως νά τιμήσετε μέ τήν παρουσία σας ' τή σημερινή σύσκεψη, δείχνει τό μεγάλο ένδιαφέρον σας γιά τά προβλήματα πού I άπασχολοϋν τό Σώμα τής Χωροφυλακής. Στή σύσκεψη πού θά άκολουθήσει θά δοθεί ή εύκαιρία στούς Διοικητές τών μεγάλων Υπηρεσιών τής Χωροφυλακής καί στούς Επιτελείς τού Αρχηγείου νά έκθέσουντά προβλήματα πού άπασχολοϋν τό Σώμα καί j νά άνταλλάξουν γνώμες γιά τήν καλύτερη άντιμετώπισή τους. Είναι γνωστό ότι τά κυριότερα προβλήματά του, σήμερα, είναι κυρίως οργανωτικά, οικονομικά, προσωπικού (προσέλευση γιά κατάταξη, συνθήκες έργασίας κ.λπ.) τεχνικών μέσων καί στεγαστικά. Πιστεύουμε ότι άπ τή σύσκεψη αύτή θά βγούν χρήσιμα συμπεράσματα πού θά τεθούν ύπόψη σας γιά νά έξευρεθεΐ τρόπος έπιλύσεως τών προβλημάτων τού Σώματος, μέσα στά πλαίσια τών οικονομικών. δυνατοτήτων τής Χώρας καί θά τεθούν οί, βάσεις γιά έξόρμηση όλων τών Υπηρεσιών τού Σώματος στόν τομέα τής άστυνομεύ-. σεως. Στήν έπίλυση τών προβλημάτων αύ-. τών είμαστε βέβαιοι ότι θά σάς βρούμε j συμπαραστάτη καί θά έκδηλώσετε τό άμέ-. ριστο ένδιαφέρον σας, όπως έχετε κάνει. μέχρι σήμερα, γιά τήν έπίλυση χρονιζόντων. έπί δεκαετίες θεμάτων, όπως είναι οί οί- - κονομικές διαβαθμίσεις τών 'Οπλιτών, ή λήψη Νομοθετικών μέτρων όμαλής έξελί-, 430

75 ΣΥΣΚΕΨ Η ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ΑΡΧΗΓΕΙΟ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ ξεως των Αξιωματικών, ή άναμόρφωση της Νομοθεσίας των άσφαλιστικών Ταμείων κ.ά. Οί λαμβάνοντες μέρος στη σύσκεψη Ανώτατοι καί Ανώτεροι 'Αξιωματικοί θά έξετάσουν τήν κατάσταση τής τάξεως καί άσφαλείας πού έπικρατεϊ στή Χώρα μας καί θά άνταλλάξουν άπόψεις, τόσο γιά τόν περιορισμό τής έγκληματικότητας στα έλάχιστα δυνατά όρια, όσο καί γιά τήν πρόληψη τοϋ έγκλήματος γενικότερα. "Αν καί είναι κοινή πεποίθηση ότι ή Χώρα μας βρίσκεται σέ Ικανοποιητικό έπίπεδο τάξεως καί άσφαλείας οέ σύγκριση μέ τις άλλες Ευρωπαϊκές Χώρες, έν τούτοις άπαιτεϊται μεγάλη προσπάθεια συντονισμένη μεθόδευση, συνεχής έπαγρύπνηση καί άνησυχία γιά τή διαφύλαξή της, πράγμα πού έχει γίνει κοινή πίστη σ' όλο τό προσωπικό τοϋ Σώματος...». Στή συνέχεια ό κ. άρχηγός άπένειμε στόν κ. υπουργό τό έμβλημα τοϋ Σώματος μέ άναμνηστικό δίπλωμα, τονίζοντας τά έξής: «Τό Σώμα τής Χωροφυλακής, σάν μικρή ένδειξη τοϋ σεβασμού πρός τό πρόσωπό σας καί έκφραση ευγνωμοσύνης γιά τό συνεχές ένδιαφέρον πού έπιδεικνύετε στήν έπίλυση τών προβλημάτων του, σάς άπονέμει τό έμβλημά του πού συνοδεύεται άπό άναμνηστικό τιμητικό δίπλωμα, τά όποια καί παρακαλώ νά άποδεχθεΐτε. Ή προσφορά αύτή άποτελεΐ μικρή μόνο άπόδειξη τοϋ μεγέθους τών αισθημάτων μέ τά όποια τό προσωπικό τής Χωροφυλακής περιβάλλει τό πρόσωπό σας». Ό κ. ύπουργός, άφοϋ ευχαρίστησε τήν ήγεσία τοϋ Σώματος καί τούς μετέχοντας στή σύσκεψη άξιωματικοϋς γιά τό ζήλο καί τις προσπάθειες πού καταβάλλουν γιά τήν έμπέδωση τής Δημοσίας τάξεως καί άσφαλείας στόν τόπο, τούς κάλεσε νά άρθοϋν γιά άλλη μιά φορά στό ύψος τής άποστολής τους καί νά δείξουν τό ένδιαφέρον πού επιβάλλεται γιά τήν πρόοδο τής χώρας γενικότερα. Τόνισε έπίσης ότι ό έλληνικός λαός περιβάλλει μέ άπόλυτη έμπιστοσύνη τό προσωπικό τών Σωμάτων 'Ασφαλείας καί ή Κυβέρνηση δείχνει άμέριστο ένδιαφέρον στήν καλύτερη άντιμετώπιση τών προβλημάτων του μέσα πάντα ατά πλαίσια τών οικονομικών δυνατοτήτων τής χώρας, πράγματα όμως πού έπιβάλλουν στό προσωπικό άντίστοιχες υποχρεώσεις, τις όποιες πρέπει νά έκπληρώνουν μέ αύξημένο αίσθημα εύθύνης. Ή προσφερθεϊσαπλακέτα, είπε, καταλήγοντας, ό κ. ύπουργός, θάάποτελέσει πολύτιμο κειμήλιο καί μιά ώραία άνάμνηση τής συνεργασίας μου μέ τό Σώμα τής Χωροφυλακής καί τών σχέσεών μου μ αύτό, πού υπήρξαν άριστες καί έποικοδομητικές». Μετά τό σύντομο χαιρετισμό τοϋ ύπουργοϋ κ. Δαβάκη, δόθηκε μικρή δεξίωση καί ή σύσκεψη συνεχίστηκε μέ τήν έξέταση τών προβλημάτων πού άπασχολοΰν τό Σώμα.

76 Β Η Β Ι Μ Ηράκλειο : Ενετικά Φρούριο Ανάκτορο των Μαλίων. Ανάκτορο της Κνωσού. Βάρειο πράπυλο Ρέθυμνο: Ενετικά λιμάνι