Λαϊκά λαχεία: ΑΦΙΕΡΩΜΑ στον Καραγκιόζη

Transcript

1 Μηνιάτικη ηλεκτρονική έκδοση του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών Τεύχος 44 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2011 Λαϊκά λαχεία: ΑΦΙΕΡΩΜΑ στον Καραγκιόζη

2 2 Ολόκληρο το έτος 2011 αφιερώνουν τα Κρατικά Λαχεία στον Καραγκιόζη. Όνειρο ετών η παρουσίαση φιγούρων του Καραγκιόζη μας στα Κρατικά Λαχεία. Η ιδέα είναι αρκετά παλαιά και πραγματοποιείται φέτος χάρη στην αγάπη μελών του προσωπικού των κρατικών λαχείων για τον Καραγκιόζη, του ίδιου τους του Διευθυντή, του προσωπικού του Νομισματοκοπείου της Τράπεζας της Ελλάδος, καθώς και χάρη στη συνεργασία των φορέων που πρόσφεραν αφιλοκερδώς το υλικό. Το αφιέρωμα εκτείνεται στα λαχεία των 52 κληρώσεων του Λαϊκού Λαχείου του 2011 παρουσιάζοντας 26 φιγούρες του Ελληνικού Θεάτρου Σκιών με εναλλαγή ανά δύο βδομάδες. Το υλικό προσέφεραν οι παρακάτω φορείς: Το Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης (Μ.Ε.Λ.Τ.). Το Σπαθάρειο Μουσείο στο Μαρούσι (Σ.Μ.). Το Πανελλήνιο Σωματείο Θεάτρου Σκιών (Π.Σ.Θ.Σ.). Ο ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ ΜΑΣ Μηνιάτικη ηλεκτρονική έκδοση Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών Τζωρτζ 6 Αθήνα Τεύχος 44 - Φεβρουάριος 2011 Εξώφυλλο: Κων/νος Κουτσουμπλής - Π. Καπετανίδης Διόρθωση κειμένου: Θωμάς Αθ. Αγραφιώτης ΕΚΔΟΤΗΣ: Πάνος Β. Καπετανίδης Τηλέφωνο: Γράψτε για την εφημερίδα «Ο Καραγκιόζης μας». Στείλτε το κείμενό σας με στο: somateiokaragkiozh@gmail.com Το πλούσιο υλικό που μας παραχωρήθηκε από τους παραπάνω φορείς - ισοδύναμο της μεγάλης ιστορίας του Ελληνικού Θεάτρου Σκιών -, στάθηκε αδύνατο να χωρέσει μέσα στις 26 εικόνες. Έτσι, έγινε μια επιλογή, δίνοντας έμφαση αφενός στους παλαιούς καραγκιοζοπαίκτες (αρχείο Μ.Ε.Λ.Τ.) και το Σπαθάρειο και αφετέρου στους εν ζωή και κυρίως στους νέους δημιουργούς (Π.Σ.Θ.Σ.). Έγινε προσπάθεια να φωτιστεί και το θέμα της ελληνικότητας του Καραγκιόζη, παρουσιάζοντας ορισμένους ήρωες του 21, αλλά και αμιγώς ελληνικές φιγούρες. Κάποιες εικόνες είναι ανέκδοτες και αξίζει τον κόπο να τις αποκτήσουμε με την αγορά ενός λαϊκού λαχείου. Και ποιος ξέρει; Ο Καραγκιόζης μας μπορεί τελικά να μας φέρει και τύχη! Η σχετική θεματογραφία έχει προγραμματιστεί ως εξής:

3 Κλήρωση - Ημερομηνία κλήρωσης - Φιγούρα - Καλλιτέχνης - Προσφορά 1η 4 Ιανουαρίου Ο Καραγκιόζης Υπουργός Σπύρος Κούζαρος Μ.Ε.Λ.Τ. 2η 11 Ιανουαρίου 3η 18 Ιανουαρίου Ο Μπαρμπαγιώργος Παναγιώτης Μιχόπουλος Μ.Ε.Λ.Τ. 4η 25 Ιανουαρίου 5η 1 Φεβρουαρίου Κολλητήρι Παναγιώτης Μιχόπουλος Σ.Μ. 6η 8 Φεβρουαρίου 7η 15 Φεβρουαρίου Χατζηαβάτης Κωνσταντίνος Κουτσουμπλής Π.Σ.Θ.Σ. 8η 22 Φεβρουαρίου 9η 1 Μαρτίου Σιορ Διονύσιος Μπάμπης Ρουμελιώτης Π.Σ.Θ.Σ. 10η 8 Μαρτίου 11η 15 Μαρτίου Θεόδωρος Κολοκοτρώνης Σπύρος Κούζαρος Μ.Ε.Λ.Τ. 12η 22 Μαρτίου 13η 29 Μαρτίου Αγλαΐα Πάνος Καπετανίδης Π.Σ.Θ.Σ. 14η 5 Απριλίου 15η 12 Απριλίου Κοπρίτης Χάρης Μπιλλίνης Π.Σ.Θ.Σ. 16η 19 Απριλίου 17η 26 Απριλίου Μορφονιός Ευγένιος Σπαθάρης Σ.Μ. 18η 3 Μαΐου 19η 10 Μαΐου Σταύρακας Ευγένιος Σπαθάρης Σ.Μ. 20η 17 Μαΐου 21η 24 Μαΐου Βεληγκέκας Κωνσταντίνος Κουτσουμπλής Π.Σ.Θ.Σ. 22η 31 Μαΐου 23η 7 Ιουνίου Αθανάσιος Διάκος Κωνσταντίνος Κουτσουμπλής Π.Σ.Θ.Σ. 24η 14 Ιουνίου 25η 21 Ιουνίου Καραγκιόζης Γιάγκος Σαμαράς Μ.Ε.Λ.Τ. 26η 28 Ιουνίου 27η 5 Ιουλίου Ο Αρματολός Πάνος Καπετανίδης Π.Σ.Θ.Σ. 28η 12 Ιουλίου 29η 19 Ιουλίου Μανούσος ο Κρητικός Μπάμπης Ρουμελιώτης Π.Σ.Θ.Σ. 30η 26 Ιουλίου 31η 2 Αυγούστου Ο Καραγκιόζης Μάγειρας Σπύρος Κούζαρος Μ.Ε.Λ.Τ. 32η 9 Αυγούστου 33η 16 Αυγούστου Ο Μεγαλέξανδρος και το φίδι Μπάμπης Ρουμελιώτης Π.Σ.Θ.Σ. 34η 23 Αυγούστου 35η 30 Αυγούστου Άνδρας με Λατέρνα Θανάσης Σπυρόπουλος Μ.Ε.Λ.Τ. 36η 6 Σεπτεμβρίου 37η 13 Σεπτεμβρίου Καραγκιόζης Ευγένιος Σπαθάρης Σ.Μ. 38η 20 Σεπτεμβρίου 39η 27 Σεπτεμβρίου Αρχαίος Έλληνας Μπάμπης Ρουμελιώτης Π.Σ.Θ.Σ. 40η 4 Οκτωβρίου 41η 11 Οκτωβρίου Γυναικά με τοπική ενδυμασία Μάνθος Αθηναίος Μ.Ε.Λ.Τ. 42η 18 Οκτωβρίου 43η 25 Οκτωβρίου Ο Καραγκιόζης Έλληνας Άγγελος Αλιμπέρτης Π.Σ.Θ.Σ. 44η 1 Νοεμβρίου 45η 8 Νοεμβρίου Ο Καραγκιόζης Λόρδος Άθως Δανέλλης Π.Σ.Θ.Σ. 46η 15 Νοεμβρίου 47η 22 Νοεμβρίου Κλέφτης Παναγιώτης Μιχόπουλος Μ.Ε.Λ.Τ. 48η 29 Νοεμβρίου 49η 6 Δεκεμβρίου Βεζυροπούλα Κώστας Καράμπαλης Μ.Ε.Λ.Τ. 50η 13 Δεκεμβρίου 51η 20 Δεκεμβρίου Άγγελος Ελλάς Σπύρος Κούζαρος Μ.Ε.Λ.Τ. 52η 27Δεκεμβρίου Αρχίσαμε με τον Καραγκιόζη Υπουργό, που ίσως θα μπορούσε να κουμαντάρει καλύτερα ένα υπουργείο σήμερα αφού είναι παιδί του λαού μας και δεν το ξέχασε ποτέ! Το λαχείο, πέρα από το σκοπό που επιτελεί ως τυχερό παιχνίδι, αποτελεί και ένα συλλεκτικό αντικείμενο και υπάρχουν αρκετοί συλλέκτες ανά την επικράτεια, αλλά και παγκόσμια, οι οποίοι ενδιαφέρονται για τη θεματογραφία που αναπτύσσεται σ αυτό. Μερικά κομμάτια μετά από χρόνια «πιάνουν» υψηλές τιμές. Δημήτρης Φανάρας 3

4 4 «ΟΙ ΠΕΡΙΠΛΑΝΗΣΕΙΣ ΕΝΟΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗ» του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη Γ) «Ο Χριστιανομάχος της Φιλιππιάδας» Οι πατριωτικές παραστάσεις στον μπερντέ συνεχίστηκαν από τον Γιάννη και μετά την επιστροφή του στον Κραβασαρά. Το επικό στοιχείο διέκρινε και τους άλλους συναδέλφους του Γιάννη, τα υπόλοιπα δηλαδή τσιράκια του Ηλία. Ο Ηλίας είχε αρχίσει πλέον να ξεχνιέται στην περιοχή της Αιτωλοακαρνανίας και σταδιακά άλλαζε στέκια μέχρι που κινήθηκε προς τα ανατολικά, αφήνοντας όμως τα δαχτυλικά του αποτυπώματα μέσα από τους ίδιους τους βοηθούς του. Και οι βοηθοί αυτοί, οι νέοι πια καραγκιοζοπαίχτες της δυτικής Ελλάδας, δεν ήταν πλέον απλώς ταλέντα. Είχαν ήδη εξελιχθεί σε πραγματικούς καλλιτέχνες με άρτια τεχνοτροπία. Ξεχώριζε από αυτούς κυρίως ο Μέμος ο Χριστοδούλου, με τον οποίο ο Γιάννης είχε δεθεί πιο πολύ σε σχέση με τους άλλους καραγκιοζοπαίχτες της ευρύτερης περιοχής. Ίσως επειδή ο Μέμος δεν ήταν Κραβασαριώτης, οπότε δεν υπήρχαν οι ιδιαίτερες τοπικιστικές αντιζηλίες ανάμεσά τους. Ήταν από το Αιτωλικό και ανέπτυσσε γόνιμη συνεργασία με τον Γιάννη, μια συνεργασία που φαινόταν ότι θα είχε συνέχεια και στο άμεσο μέλλον. Στα 1881, τα παιχνίδια της Ιστορίας κάνανε ένα απρόσμενο δώρο στους Έλληνες. Οι μεγάλες Δυνάμεις, δίχως πόλεμο και μάχες, χωρίς να πέσει καν μια σταγόνα αίμα, δώσανε στην Ελλάδα την εύφορη Θεσσαλία με τον απέραντο κάμπο και τους σιτοβολώνες της. Η Μεγάλη Βουλγαρία, που θα κατείχε όλη την Μακεδονία, έμεινε στα χαρτιά και οι επεκτατικές τάσεις της δεν τελεσφόρησαν. Οι Βούλγαροι έμεναν προς το παρόν με την όρεξη. Χάρη στις διαπραγματεύσεις του ικανότατου Κουμουνδούρου και του ελπιδοφόρου Δεληγιάννη, περιοχές όπως η Λάρισα, ο Βόλος, η Καρδίτσα και τα Τρίκαλα, πέρασαν στην ελληνική δικαιοδοσία. Μαζί και η Άρτα, η μόνη απελευθερωθείσα πόλη από την περιοχή της Ηπείρου. Η απελευθέρωση της Άρτας οδήγησε σε αλλαγές στη γεωγραφική και καλλιτεχνική δράση των καραγκιοζοπαιχτών της δυτικής Ελλάδας. Στις εκεί ελεύθερες περιοχές παιζόντουσαν με αίσθημα εθνικής ανάτασης μονάχα τα πατριωτικά έργα μέχρι τότε. Στις τουρκοκρατούμενες περιοχές όμως αυτό δεν ήταν εύκολο, ιδίως αν το κοινό αποτελούνταν και από Μουσουλμάνους ή αν οι τούρκικες τοπικές αρχές ήταν αυστηρές. Έτσι προτιμούνταν, «από το τίποτα», ο κοινής αποδοχής «Μεγαλέξανδρος». Ή ένα έργο με ηρωικό χαρακτήρα, «δυστυχώς» όμως χαμηλότερων τόνων, με τον ίδιο τον Πασά να ζητάει από τους Έλληνες να συλλάβουν κάποιον Τούρκο που είναι άθελά του ο κακός της υποθέσεως. Ή στην πιο ακραία περίπτωση, «τι ξεπεσμός», μια κωμωδία

5 από τον οθωμανικό μπερντέ. Από το 1881 και εξής όμως, η ελεύθερη πλέον Άρτα μπορούσε να απολαύσει άνετα και χωρίς αναστολές τα ηρωικά έργα του Καραγκιόζη. Ο Γιάννης δεν έχασε χρόνο. Ήταν από τους πρώτους που έφτασαν εκεί και παρουσίασε μέσα σε ένα διάστημα λίγων ημερών το εκλεκτότερο ρεπερτόριο του Ηλία αλλά και των μαθητών του. Τον Μεγαλέξανδρο τον άφησε στην άκρη. Είχε παιχτεί εξάλλου εκεί πολλές φορές παλιότερα και τον ξέρανε καλά. Για απλή κωμωδία ούτε λόγος. Έπαιξε μόνο έργα με ηρωικό χαρακτήρα και έντονο πατριωτικό συναίσθημα, όπως τα έπαιζε και στην ελεύθερη Ελλάδα, με τον Τούρκο δυνάστη να είναι ο απόλυτα κακός της υπόθεσης και πάντοτε ηθελημένα. Έπαιξε τον Αλή Πασά με την Δάφνη, συγκίνησε με τον Κατσαντώνη, προκάλεσε ρίγη με τη δράση των Ελλήνων του βουνού, αλλά εκεί που ο κόσμος έδειξε να συμπάσχει, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, ήταν κατά την τελευταία βραδιά με τα τρομερά βασανιστήρια που υπέστη ο Καραγκιόζης από τον Μουχτάρ, προκειμένου να αλλάξει το όνομά του και την χριστιανική του πίστη. Το κοινό στην Άρτα σάστισε προσωρινά. Είχε συνηθίσει έναν Καραγκιόζη αστείο και κωμικό, συχνά αισχρό και ακατέργαστο. Ο ήρωας αυτός όμως ως μάρτυρας του έθνους και της θρησκείας ήταν κάτι που τους ξένιζε. Ο Καραγκιόζης παρέμεινε μέχρι το τέλος πιστός στον Ιησού Χριστό. Μόλις τέλειωσε το έργο με τον Καραγκιόζη και τον Μουχτάρ τον Χριστιανομάχο, το ίδιο βράδυ, ένας Τούρκος πέρασε ξαφνικά πίσω από τον μπερντέ. Ήταν μπέης από τη γειτονική Φιλιππιάδα, δέκα χιλιόμετρα δρόμος περίπου, και γνωστός στους Αρτινούς από τα παλιά. Η Άρτα και η Φιλιππιάδα χωριζόντουσαν πλέον με τα νέα χαραγμένα σύνορα, αλλά η μεταξύ τους επικοινωνία ακόμα υπήρχε, ειδικά τα πρώτα χρόνια μετά την απελευθέρωση του 1881, προκειμένου να διεκπεραιωθούν οι αναγκαίες μετακινήσεις και τροποποιήσεις. Στην αρχή, ο Γιάννης σάστισε. Σίγουρα δεν περίμενε να δει έναν Τούρκο, και μάλιστα μπέη, μέσα στο κοινό της ελεύθερης Άρτας. Πίστευε ότι θα άκουγε παράπονα για την πανωλεθρία των Τούρκων, στο τέλος του έργου, από τους Έλληνες του βουνού. Ο μπέης θα ήταν αρκετά οργισμένος με την παράσταση που είχε μόλις δει. Ο μπέης όμως χαμογελούσε ή μάλλον παρίστανε τον χαμογελαστό. «Δεν περνάς, μπίρομ, τα σύνορα ταχιά να παίξεις και σε μας τούτο το έργο με τα κουτσούνια σου;», πρότεινε. Ο Γιάννης κάτι υποψιάστηκε και έθεσε έναν όρο: «Θα έρθω, αλλά θα παίξω ή το θεριό ή τον Μαύρο». Ο μπέης επέμενε και ήθελε το έργο με τον Μουχτάρ. «Καλά», είπε ο Γιάννης. «Θα έρθω, μα θέλω να παίξω το έργο δίχως αλλαγές, όπως ακριβώς το είδες». Ο Τούρκος δέχτηκε και εγγυήθηκε ότι δεν θα πείραζε κανείς τον Γιάννη, ακόμα και αν στο τέλος οι Έλληνες νικούσαν και πάλι τους Τούρκους. Παρά τους αρχικούς ενδοιασμούς του, ο Γιάννης πείστηκε και την ίδια νύχτα, χωρίς τους βοηθούς του, πέρασε μαζί με τον μπέη τα σύνορα... Την επόμενη βραδιά όμως, ο Γιάννης είδε ότι οι φόβοι του βγήκαν αληθινοί. Οι Μουσουλμάνοι είχαν ρυθμίσει τα πάντα έτσι, ώστε να τον παγιδέψουν με ένα φανατισμένο κοινό που ήταν έτοιμο για αντίποινα. Ο μπέης είχε διατάξει τη νύχτα εκείνη να μείνουν όλοι οι Έλληνες 5

6 μέσα στα σπίτια τους κλεισμένοι, ενώ οι Τούρκοι της Φιλιππιάδας, που είχαν μάθει για την τούρκικη ήττα στην παράσταση της Άρτας, γύρευαν εκδίκηση. Ο Γιάννης ήταν σε αδιέξοδο. Ήταν αργά για αναβολή, καθώς ο μπερντές ήταν ήδη στημένος. Να μην έπαιζε τον Μουχτάρ; Ο μπέης όμως επέμενε και ήθελε το ίδιο έργο. Να άλλαζε την υπόθεση και το τέλος; Αυτό όμως θα ήταν ταπείνωση και θα πλήγωνε το φιλότιμο του καραγκιοζοπαίχτη. Δεν άντεχε να δείξει τον τσολιά να ηττάται από τον Τούρκο στο τέλος του έργου, κάτι που κατά βάθος ο ίδιος ο μπέης ποθούσε να απολαύσει. Ο Γιάννης το πήρε τελικά απόφαση. Θα έπαιζε το έργο ακριβώς όπως το ήξερε κι ας τον σκότωναν πυροβολώντας και αιματοκυλίζοντας το πανί. Θα έδινε τη ζωή του για την πατρίδα κι ας γινόταν αυτό όχι στο πεδίο της μάχης αλλά την ώρα της παράστασης. Αν προλάβαινε να την τελειώσει Τα κεριά του μπερντέ άναψαν. Ο μπέης και το κοινό περίμεναν. Το κοινό αμιγώς τουρκικό. Οι Έλληνες κλειδαμπαρωμένοι στα σπίτια τους. Σκηνή πρώτη: Ο Χατζηαβάτης προτείνει στον Καραγκιόζη να πάει στον αφέντη τον Μουχτάρ για να πιάσει δουλειά. «Τον αφέντη το Μοσχάρι;», αντιλέγει ο Καραγκιόζης, αλλά το κοινό από κάτω βουβό, αντί να σκάσει στα γέλια όπως συνηθιζόταν με τούτο το αστείο. Ο Γιάννης έβλεπε ότι τολμούσε περισσότερο από όσο θα έπρεπε, αλλά το έργο θα συνεχιζόταν κανονικά. Σκηνή δεύτερη: Ο Καραγκιόζης κουβεντιάζει με τον Μουχτάρ. Ο Χριστιανομάχος ξαφνικά χτυπάει τον καμπούρη. Το κοινό χειροκροτεί με μεγάλο φανατισμό τον Τούρκο. Ήταν πολύ καλά στημένο το κόλπο του ύπουλου μπέη για να ταπεινώσει τον Γιάννη. Το έργο ή θα τέλειωνε με την ήττα του Καραγκιόζη και των Ελλήνων ή δεν θα τέλειωνε ποτέ Οι σκηνές προχωρούσαν και ο Μουχτάρ ξυλοκοπούσε ανελέητα τον Καραγκιόζη, ενώ οι φανατισμένοι θεατές επιδοκίμαζαν ξεσπώντας σε χειροκροτήματα, κάθε φορά που ο Τούρκος χτυπούσε τον Έλληνα ήρωα. Ακουγόντουσαν φωνές και βρισιές κατά του Καραγκιόζη στα τούρκικα αλλά και στα ελληνικά, καθώς οι εκεί Μουσουλμάνοι χειρίζονταν άνετα την ελληνική γλώσσα. Μέχρι το σημείο εκείνο, ο Γιάννης δεν είχε κάποιο πρόβλημα, καθώς έπαιζε το έργο χωρίς καμία αλλαγή. Έφτανε όμως το σημείο, κατά το οποίο ο Καραγκιόζης έβρισκε ένα όπλο και ετοιμαζόταν να πληρώσει τον Μουχτάρ με το ίδιο νόμισμα. Τι θα έκανε ο Γιάννης; Θα την έπαιζε τη σκηνή, όπως ακριβώς την ήξερε και με κίνδυνο της ζωής του ή θα άλλαζε ταπεινωμένος όλη τη ροή του έργου για να γλιτώσει; (συνεχίζεται) Στο επόμενο τεύχος: Δ) «Η εκδίκηση του Μπαρμπαγιώργου και της Ρούμελης» Διαδοχικές επεκτάσεις του Ελληνικού κράτους από το 1864 έως το

7 Περνοδιαβαίνοντας τη νεοελληνική ιστορία από τη δεκαετία του Εξήντα μέχρι σήμερα θα παρατηρήσουμε ότι ο Καραγκιόζης, μια λέξη που ταυτίστηκε με το Νεοέλληνα, τις αξίες, τις παραδόσεις, τα βάσανα και με την Ιστορία του γενικότερα, σταδιακά υποχωρεί όχι στη συνείδηση του λαού μας- αλλά ως θέαμα αφήνοντας στη θέση του αρχικά το video στη δεκαετία του Ογδόντα, και μετέπειτα στους υπολογιστές,στο διαδίκτυο και στις διάφορες μορφές της ψηφιακής ψυχαγωγίας. Συνεχίζει να υπάρχει και σήμερα αλλά όχι με την ορμή των παλαιότερων χρόνων, διατηρείται από άξιους καραγκιοζοπαίκτες που μαθήτευσαν πλάι στους μεγάλους δασκάλους (π.χ. Ευγένιος Σπαθάρης) αλλά και από νεότερους καραγκιοζοπαίκτες. Ειδικότερα, η γενιά του σήμερα είναι απορροφημένη από πολλούς παράγοντες, απόρροια των εποχών που ζούμε, οι οποίοι την κρατούν μακριά από το ελληνικό παραδοσιακό Θέατρο Σκιών. Το σχολικό πρόγραμμα σε όλες τις βαθμίδες της Εκπαίδευσης είναι πολύ απαιτητικό με αποτέλεσμα να μην περισσεύει αρκετός χρόνος για τα παιδιά όχι μόνο για ν ασχοληθούν με τον Καραγκιόζη αλλά και για άλλες δραστηριότητες (π.χ. αθλητισμός). Το φαινόμενο ενισχύουν τα κάθε λογής φροντιστήρια ξένων γλωσσών ή Μέσης Εκπαίδευσης τα οποία σε συνάρτηση με το επιβαρυμένο σχολικό πρόγραμμα καθιστούν τους μαθητές την πιο σκληρά εργαζόμενη κοινωνική τάξη. Το internet, τα playstation και οι κάθε λογής ψηφιακές μορφές διασκέδασης αποξενώνουν τα παιδιά όχι μόνο από την παράδοση -της οποίας αναπόσπαστο στοιχείο αποτελεί ο Καραγκιόζης μας-, αλλά ορισμένες φορές από κάθε άλλη δραστηριότητα του υπαρκτού κόσμου μας και τα αποβλακώνουν μπροστά σε μια ΟΙ ΝΕΟΙ ΚΑΙ Ο ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ οθόνη όπου με το πάτημα ενός κουμπιού μπορεί να ζωντανέψει μπροστά τους ό,τι φανταστούν. Έτσι μένουν ασυγκίνητοι από το ταπεινό λαϊκό μας θέατρο, το οποίο μεγαλώνοντας θεωρούν θέαμα ολότελα παιδιάστικο. Αλλά ο μεγαλύτερος εχθρός του Καραγκιόζη είναι η εποχή. Οι μεγάλες γυαλιστερές οθόνες, τα Ηigh-Definition και το Facebook παραμερίζουν το λαϊκό μας ήρωα για να έρθουν στη θέση του ορδές από ξενόφερτους υπερήρωες. Σ έναν κόσμο ηλεκτρονικό, διαδικτυακό και ψηφιακό για ορισμένους καλοθελητές ο Καραγκιόζης ανήκει πλέον στο 7

8 χρονοντούλαπο της Ιστορίας, ένα ακόμη έκθεμα ενός λαογραφικού μουσείου. Οι ελάχιστοι νεολαίοι που καταπιάνονται πίσω από το μπερντέ θεωρούνται γραφικοί απ τους συνομήλικους τους, καθώς αυτοί προτιμούν τα ροκ γκρουπάκια ή τα graffiti. Δε φταίνε μόνο αυτοί. Αυτά προβάλλει η τηλεόραση σήμερα, αυτά επιτάσσει η παγκοσμιοποίηση και η μόδα και αυτά ακολουθούν. Εμείς όμως οι άνθρωποι του Καραγκιόζη αρνούμαστε να καταθέσουμε τα όπλα-και τις σούστες μας- αμαχητί. Ήδη το Πανελλήνιο Σωματείο Θεάτρου Σκιών βρίσκεται κοντά σε συμφωνία με την ΕΡΤ ούτως ώστε να επιστρέψει ο Καραγκιόζης στη μικρή οθόνη, γεγονός που θα τον τοποθετήσει ανάμεσα στα υπόλοιπα παιδικά προγράμματα και θα αναθερμάνει και το ενδιαφέρον των μεγαλύτερων «παιδιών» που μεγάλωσαν μ αυτό. Επίσης, το κράτος να πριμοδοτήσει κάθε καραγκιοζοπαίκτη ώστε να παίζει στα Δημοτικά Σχολεία και ο Καραγκιόζης να συνεχίσει να προσφέρει γέλιο και χαρά, αλλά και ήθος, για να εμβαθύνει τις ιστορικές γνώσεις των παιδιών-κυρίως μέσα από τα ηρωικά έργα- αποτελώντας ένα πραγματικό σχολείο ιστορίας, λαογραφίας, και μια ευχάριστη ψυχαγωγία σ ένα κόσμο που παρά τη συνεχή υλικοτεχνική πρόοδο γίνεται συνεχώς χειρότερος. O Κωνσταντίνος Τσιάγγας είναι 18 χρονών και ερασιτέχνης καραγκιοζοπαίχτης. Μένει στο Αίγιο και είναι αυτοδίδακτος. Έκθεση με φιγούρες του Θεάτρου Σκιών από το αρχείο του καθηγητή Άρη Αλεξάκη Του Οδυσσέα Κανλή - Θεσσαλονίκη Με την ευκαιρία της μόνιμης έκθεσης που πρόκειται να γίνει στο μέλλον στα Ιωάννινα, με το πολύτιμο αρχείο του καθηγητή Άρη Αλεξάκη γύρω από τις φιγούρες τα σκηνικά και άλλα εργαλεία του Θεάτρου Σκιών, το Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης αποφάσισε να εκθέσει στο χώρο του ένα μικρό δείγμα από τη συλλογή αυτή. Έτσι, από τις έως τις , στο φουαγιέ του Γαλλικού Ινστιτούτου Θεσσαλονίκης, εκτεθήκαν φιγούρες από πολλά μέρη του κόσμου, όπως: Ινδία, Μπαλί, Κίνα, Τουρκία και φυσικά Ελλάδα. Η έκθεση είχε τον τίτλο «Μορφές του Θεάτρου Σκιών». Το αρχείο του Άρη Αλεξάκη έχει δοθεί μετά το θάνατό του από την γυναίκα του Ελένη Παγκρατίου-Αλεξάκη στην Εταιρεία 8

9 Ηπειρωτικών Μελετών και θα εκτεθεί σε μόνιμη βάση στα Ιωάννινα. Ο καθηγητής και μεταφραστής Άρης Αλεξάκης υπήρξε Επίτιμος Πρόξενος της Γαλλίας στα Ιωάννινα από το 1997 έως το 2008 καθώς και λάτρης του Θεάτρου Σκιών και κυρίως του καραγκιοζοπαίχτη Παναγιώτη Μιχόπουλου. Έφυγε από κοντά μας στις 2 Ιανουαρίου του «Ερωτόκριτος» Από τον Θίασο Ηλία Καρελλά Ένα παραμύθι με ζωντανή μουσική, σκιές, κούκλες και ηθοποιούς, βασισμένο στο αριστούργημα του Βιτσέντζου Κορνάρου. «Του Κύκλου τα γυρίσματα, που ανεβοκατεβαίνουν, και του Τροχού, που ώρες ψηλά κι ώρες στα βάθη πηαίνουν. Και του Καιρού τα πράματα, που αναπαημό δεν έχουν, μα στο Καλό κ εις το Κακό περιπατούν και τρέχουν». Μία από τις πιο επιτυχημένες παραστάσεις του θιάσου επιστρέφει στο θέατρο «Προσκήνιο» για λίγες μόνο παραστάσεις. Ο θίασος Ηλία Καρελλά παρουσιάζει το μοναδικό αριστούργημα του Βιτσέντζου Κορνάρου σε μία παράσταση όπου ταλαντούχοι ηθοποιοί (Κωνσταντίνα Γκόρου, Kάτια Ζαρκάδα, Αλέξανδρος Ιερωνυμίδης, Έκτορας Κυριάκου, Στέλιος Ξανθουδάκης, Φάνης Παυλόπουλος) και μουσικοί συναντούν κούκλες ανθρωπίνων διαστάσεων, περίτεχνες γιγαντοφιγούρες, μαγικές σκιές και ξυλοπόδαρους και αφηγούνται το πιο διάσημο παραμύθι για την αγάπη! Με φόντο ένα ευρηματικό σκηνικό, τραγούδια και ζωντανή παραδοσιακή μουσική, εντυπωσιακά κοστούμια και μάσκες, μικροί και μεγάλοι θεατές θα ονειρευτούν, θα συγκινηθούν και θα διασκεδάσουν σε μια παράσταση με έντονες εναλλαγές και υπέροχους φωτισμούς. ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ Ένα βράδυ, στον κήπο του παλατιού του Βασιλιά Ηρακλή, δύο νέοι διαφορετικής καταγωγής, ο Ερωτόκριτος και η Αρετούσα, συναντιούνται τυχαία. Ο Ηρακλής, όμως, έχει μεγαλεπήβολα σχέδια για την κόρη του και για να τα πραγματοποιήσει, θα στείλει μακριά από τη χώρα τον Ερωτόκριτο και θα φυλακίσει την Αρετούσα... Για το προηγούμενο τεύχος της ηλεκτρονικής εφημερίδας «Ο Καραγκιόζης μας», πήραμε το παρακάτω «Εύγε για τα κείμενα των Αγραφιώτη και Καλλιντζή του τεύχους. Καλή χρονιά - με την ευκαιρία - και να είστε πάντα δυνατοί, στις επάλξεις του γέλιου και της σάτιρας». Διαμαντής Καράβολας, εκδότης περιοδικού «Φαρφουλάς» Στείλτε μας κι εσείς την γνώμη σας στο somateiokaragkiozh@gmail.com 9