ΜΑΘΗΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΣΚΙΩΝ Κείνο που με τρώει κείνο μου με σώζει είναι που ονειρεύομαι σαν τον Καραγκιόζη

Transcript

1 ΜΑΘΗΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΣΚΙΩΝ Κείνο που με τρώει κείνο μου με σώζει είναι που ονειρεύομαι σαν τον Καραγκιόζη Εισαγωγή Οι μαθητές της Β τάξης του Λιβανείου Γυμνασίου Καρδαμύλων διδάχθηκαν στο πλαίσιο του μαθήματος των Νέων Ελληνικών Κειμένων, ένα κείμενο του σπουδαίου υπερρεαλιστή ποιητή και ζωγράφου Νίκου Εγγονόπουλου με τίτλο Ο Καραγκιόζης. Ένα ελληνικό θέατρο σκιών. Τα παιδιά μας είχαν τη διάθεση και την προθυμία να πραγματοποιήσουν μια εκπαιδευτική δραστηριότητα χρησιμοποιώντας ως αφόρμηση το κείμενο του Εγγονόπουλου. Πιο συγκεκριμένα, οι μαθητές μας, αφού διδάχτηκαν αρχικά το κείμενο και το ανέλυσαν, στη συνέχεια πραγματοποίησαν με την φιλόλογό τους μία συζήτηση γύρω από το ελληνικό Θέατρο Σκιών, την καταγωγή του και τη θεματική του. Ακολούθως, κατέληξαν να κατασκευάσουν με περίσσιο μεράκι και ενθουσιασμό δεκαπέντε (15) έγχρωμες θεατρικές φιγούρες, οι οποίες είναι χαρακτηριστικές στο ελληνικό Θέατρο Σκιών. Μέσα από αυτό το εικαστικό παιχνίδι, οι μαθητές της Β τάξης πέτυχαν να συνδέσουν τις πληροφορίες του κειμένου του Εγγονόπουλου με τους ίδιους τους ήρωες του Θεάτρου Σκιών, να αναζητήσουν ιστορικά στοιχεία για την εξέλιξη του και κυρίως να μάθουν διασκεδάζοντας. Λίγα λόγια για το θέατρο σκιών Ο Καραγκιόζης αποτελεί τον κεντρικό ήρωα του παραδοσιακού τουρκικού και ελληνικού Θεάτρου Σκιών. Στη Τουρκική γλώσσα ονομάζεται Karagöz που σημαίνει μαυρομάτης. Έχουν διαμορφωθεί διαφορετικές θεωρίες σχετικά με την καταγωγή του Καραγκιόζη. Παραδοσιακά πιστεύεται ότι δημιουργός του ήταν ο Σεΐχ Κιουστερί, που καταγόταν από την Προύσα και πέθανε εκεί το Σύμφωνα με το θρύλο, ο Χατζηαβάτης και ο Καραγκιόζης συμμετείχαν στην κατασκευή ενός τζαμιού για τον σουλτάνο Ορχάν, ο πρώτος ως επιστάτης και ο δεύτερος ως εργάτης. Οι διάλογοι των δύο ανδρών ήταν τόσο διασκεδαστικοί ώστε οι υπόλοιποι εργάτες σταματούσαν την εργασία τους και τους παρακολουθούσαν. Όταν ο σουλτάνος πληροφορήθηκε την καθυστέρηση των εργασιών, διέταξε το θάνατο του Καραγκιόζη και του Χατζηαβάτη. 1

2 Αργότερα μετάνιωσε για την πράξη του και ο Σεΐχ Κιουστερί δημιούργησε τις φιγούρες των δύο ηρώων με σκοπό να παρηγορήσει τον σουλτάνο. Σήμερα στην Προύσα υπάρχει ένα μνημείο (τάφος) του Καραγκιόζη και του Χατζηαβάτη. Στην Ελλάδα Η παλαιότερη μαρτυρία για παράσταση Καραγκιόζη στον ελλαδικό χώρο χρονολογείται το 1809 στα Ιωάννινα. Την παράσταση παρακολούθησε και ο λόρδος Βύρων στην τουρκική γλώσσα. Οι πρώτοι καραγκιοζοπαίχτες στα Ιωάννινα ήταν Αθίγγανοι και Εβραίοι. Στη συνέχεια ο Καραγκιόζης άρχισε να παίζεται στην ελληνική γλώσσα με τα ίδια τεχνικά χαρακτηριστικά, αλλά με ξεχωριστό περιεχόμενο, αντλημένο από την ελληνική παράδοση. Στην Ελλάδα ο Καραγκιόζης, ως λαϊκός ήρωας, εκπροσωπεί το φτωχό, εξαθλιωμένο, πονηρό Έλληνα, στο περιβάλλον της Τουρκοκρατίας. Είναι ένας καμπούρης που ζει με την οικογένειά του, το φίλο του Χατζηαβάτη, το θείο του Μπάρμπα-Γιώργο και άλλους χαρακτήρες. Διαμένει σε μία παράγκα απέναντι από το Σαράι του Πασά, είναι ξυπόλητος και κουρελής. Τα θέματα των έργων του Θεάτρου Σκιών είναι συνήθως σατιρικά, με σκοπό να προκαλέσουν το γέλιο στους θεατές, ενώ πολλές φορές αναφέρονται σε πραγματικά και σύγχρονα ζητήματα που ενδιαφέρουν τον κόσμο. Οι χαρακτήρες Σε κάθε έργο μπορεί να αναφέρονται και άλλοι βοηθητικοί χαρακτήρες, αλλά οι πιο συνηθισμένοι από αυτούς είναι: Ο Χατζηαβάτης, δουλοπρεπής φίλος του Καραγκιόζη, συνήθως κάνει θελήματα του Πασά. Το Κολλητήρι, ο Κοπρίτης και ο Μιρικόκος, τα τρία παιδιά του Καραγκιόζη (ή και Κολλητήρια, όταν τα φωνάζει όλα μαζί). Η Αγλαΐα, η γυναίκα του Καραγκιόζη. 2

3 Ο Μπάρμπα-Γιώργος, μεγαλόσωμος φουστανελοφόρος (με την ανάλογη προφορά) που φορά φουστανέλα, δυνατός και γενικά αγριάνθρωπος, συνήθως δέρνει το Βεληγκέκα για να προστατεύσει τον ανιψιό του, τον Καραγκιόζη. Ο Σταύρακας (Σταύρος), μάγκας, κουτσαβάκης. Ο Σιορ Διονύσιος ή Νιόνιος, Ζακυνθινός με Ιταλική παιδεία. Ο Μορφονιός, "μαμάκιας", με τεράστια μύτη, ο οποίος πιστεύει ότι είναι ωραίος. Ο Εβραίος, του οποίου το αληθινό όνομα είναι Σολομών ή Σολομός, όπως τον αποκαλεί ο Καραγκιόζης. Είναι ο έμπορος της πόλης, και πιο συγκεκριμένα της Θεσσαλονίκης. Είναι πλούσιος, τσιγκούνης, πονηρός, αλλά και δειλός. Ο Βεληγκέκας, φύλακας στο Σαράι, συνήθως χτυπάει τον Καραγκιόζη κάθε φορά που θέλει να μπει μέσα. Ο Πασάς. Η κόρη του Βεζίρη, αντικείμενο πόθου του Καραγκιόζη. Πηγή κειμένου: Wikipedia : CE%BA%CE%B9%CF%8C%CE%B6%CE%B7%CF%82 3

4 ΕΙΚΟΝΕΣ 4

5 5

6 6

7 7

8 8

9 Μαθητές Β τάξης Λιβανείου Γυμνασίου Καρδαμύλων ( ) Κινδυλά Αργυρώ, Πυρόβολος Κων/νος, Σανμπαλάρι Ορέστης, Μακρής Δημήτρης, Μακρινού Γεωργία, Στογιάννου Σαββούλα, Σαρρής Μιχάλης, Τσιάπη Δέσποινα, Τσιρλής Νίκος, Στείρος Άγγελος, Λυκοτραφίτη Μαρία, Στραβελάκης Αντώνης, Μυλωνά Μαριάννα, Κόφινας Παναγιώτης, Μπιλιχούτη Ειρήνη. Υπεύθυνη καθηγήτρια: Βάλια Παπαναστασοπούλου Φιλόλογος-Θεολόγος Υποψήφια Διδάκτωρ ΑΠΘ 9