«ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ Η ΘΕΡΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΓΗΣ ΩΣ ΛΥΣΗ ΣΤΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΜΑΣ»

Transcript

1 2 Ο ΛΥΚΕΙΟ ΛΑΜΙΑΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ : «ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ Η ΘΕΡΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΓΗΣ ΩΣ ΛΥΣΗ ΣΤΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΜΑΣ» ΤΑΞΗ: Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: «ΠΑΡΑΛΑΒΗ ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ» ΟΜΑΔΑ 3 (ΜΕΛΗ) : Παναγιώτου Κωνσταντίνα Παναγοπούλου Παναγιώτα Πανάγου Χρυσή Ραχούτη Δήμητρα Σφήκας Ιωάννης Τσιρώνη Αθηνά ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Πλάκας Ηλίας 1

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ σελ. 3 ΟΡΙΣΜΟΙ 4 ΦΥΣΙΚΑ ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΑ ΠΕΔΙΑ 5 ΤΡΟΠΟΙ ΠΑΡΑΛΑΒΗΣ ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 8 o Α. ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΗ ΑΝΤΛΙΑ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ (Γ.Α.Θ.) 9 o Β. ΓΕΩΕΝΑΛΛΑΚΤΕΣ 16 o ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ/ΨΥΞΗΣ ΚΤΙΡΙΟΥ 20 ΓΕΩΤΡΗΣΕΙΣ ΝΕΡΟΥ 21 ΚΟΣΤΟΣ ΓΕΩΘΕΡΜΙΑΣ 24 ΣΥΧΝΕΣΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 27 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ 32 Η ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 36 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 39 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ 41 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 43 2

3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στα πλαίσια της ερευνητικής αυτής εργασίας που αφορά τη γεωθερμία και συγκεκριμένα τους τρόπους παραλαβής της, σας παρουσιάζουμε αυτήν την εργασία για να αναλύσουμε διεξοδικά τα ερωτήματα που γεννιούνται πάνω σε αυτό το θέμα. Σκοπός μας είναι να γνωρίσουν όλοι τις απροσμέτρητες δυνατότητες και εναλλάκτικές που έχουν στη διάθεσή τους προκειμένου να εκμεταλλεύονται, με τρόπο φιλικό προς το περιβάλλον, τη γεωθερμική ενέργεια της γης. 3

4 ΟΡΙΣΜΟΙ Προκειμένου η παρακάτω εργασία να γίνει απόλυτα κατανοητή είναι αναγκαίο να δώσουμε τους ορισμούς των εννοιών που θα μας απασχολήσουν στη συνέχεια. Γεωθερμική ενέργεια ή γεωθερμία είναι η ενέργεια που προέρχεται από το εσωτερικό της Γης και περιέχεται σε φυσικά επιφανειακά ή υπόγεια ρευστά µε τη µορφή ατµών, θερµών νερών ή µίγµατα νερών και ατµών ή και αερίων. Γεωθερµική είναι και η ενέργεια των θερµών "ξηρών" πετρωµάτων ή των λιωµένων µαγµατικών υλικών. Αποτελεί ανανεώσιμη πηγή ενέργειας. Είναι δηλαδή ανεξάντλητη και καθαρή πηγή. Ανήκει στις πρωτογενείς μορφές ενέργειας που συνήθως μετατρέπεται με τη βοήθεια εργαζόμενων μέσων σε δευτερογενή μορφή ενέργειας. Ο όρος «ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ» είναι διεθνής και προέρχεται από τις λέξεις «Γαία» και «Θερµός». Σύστημα, είναι ο συνδυασμός μηχανημάτων ή/και δικτύων ή/και γεωτρήσεων ή/και εγκαταστάσεων, με τον οποίο επιτυγχάνεται η θέρμανση ή και η ψύξη χώρων μέσω της εκμετάλλευσης της θερμότητας των γεωλογικών σχηματισμών και των νερών, επιφανειακών και υπόγειων. Σύστημα κλειστού κυκλώματος ονομάζεται εκείνο το οποίο συνδυάζει αντλία θερμότητας με γεωεναλλάκτη. Ο γεωεναλλάκτης αποτελεί σύνολο σωληνώσεων εντός του εδάφους ή εντός γεωτρήσεων μετά των παρελκομένων του όπου κυκλοφορεί ρευστό σε κλειστό κύκλο, έτσι ώστε να υφίσταται μεταφορά θερμότητας από ή προς το έδαφος χωρίς άντληση νερού. 4

5 Όποιο σύστημα δεν ορίζεται ως κλειστού κυκλώματος κατά τα ανωτέρω, χαρακτηρίζεται ως σύστημα ανοικτού κυκλώματος και μπορεί να περιλαμβάνει μεταξύ των άλλων παραγωγική γεώτρηση και γεώτρηση επανεισαγωγής. Παραγωγική γεώτρηση ανοικτού κυκλώματος είναι η γεώτρηση άντλησης ρευστού από το υπέδαφος. Γεώτρηση επανεισαγωγής (ή επανέγχυσης) ανοικτού κυκλώματος είναι η γεώτρηση, με την οποία το ρευστό οδηγείται από την επιφάνεια στον υπόγειο αποδέκτη από τον οποίο αντλήθηκε. Οι αντλίες θερμότητας είναι μηχανήματα τα οποία αντλούν θερμότητα (με τη μορφή ψύξης και θέρμανσης) από μία δεξαμενή θερμότητας (έδαφος, αέρας περιβάλλοντος,δεξαμενή νερού, υπόγεια νερά, λίμνη, ) προς ένα χώρο, μέσω ενός κύκλου εξάτμισης και συμπύκνωσης ενός εργαζόμενου μέσου, με την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας. Γεωτρύπανα είναι τα κατάλληλα εργαλεία με τα οποία εκτελούνται οι γεωτρήσεις, τόσο για την άντληση νερού όσο και για την αξιοποίηση της γεωθερμίας. Κάθε γεωτρύπανο αποτελείται από τρία βασικά μέρη: το κοπτικό εργαλείο (όργανο που εκτελεί την εκσκαφή), την κεφαλή (που δέχεται την κίνηση), το σύστημα συνθέσεως των χαλύβδινων ράβδων (που λέγονται στελέχη γεωτρήσεως) και το σύστημα αεροσυμπίεσης. Η ανώτερη από αυτές ονομάζεται τετραγωνικό στέλεχος. Τα στελέχη αυτά (μακάπια) κοχλιώνονται μεταξύ τους, καθώς το μηχάνημα εισχωρεί σιγά σιγά στο έδαφος. 5

6 ΦΥΣΙΚΑ ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΑ ΠΕΔΙΑ Η γεωθερμική ενέργεια είναι πρωτογενώς αποθηκευμένη μέσα στα πετρώματα, είναι διασκορπισμένη μέσα στη μάζα τους και πρέπει να συγκεντρωθεί και να μεταφερθεί στην επιφάνεια της γης προκειμένου να χρησιμοποιηθεί το μεταλλικό νερό (σε υγρή ή αέρια φάση) που περιέχεται μέσα σε πορώδη πετρώματα ή σε συστήματα ρηγμάτων αποτελεί το μέσο που μεταφέρει τη θερμότητα από τα πετρώματα αυτά στην επιφάνεια της γης. Έτσι, η παραγωγικότητα μιας θερμικής περιοχής προσδιορίζεται και συχνά καθορίζεται από την υδρολογία των γεωλογικών σχηματισμών. Δεν έχουν όμως όλες οι θερμικές περιοχές κατάλληλη υδρολογία που αποτελεί τη δεύτερη συνθήκη για την ύπαρξη εκμεταλλεύσιμου γεωθερμικού πεδίου. Κατά συνέπεια, ένα φυσικό γεωθερμικό πεδίο είναι συνδυασμός θερμών πετρωμάτων και ύπαρξης νερού που να κυκλοφορεί μέσα σ' αυτά. 6

7 Τα γεωθερμικά πεδία χωρίζονται σε δύο ομάδες: στα πεδία "υψηλής ενθαλπίας", όπου το ρευστό (άνω των 1500 ο C) μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και/ή για θέρμανση, και στα πεδία "χαμηλής ενθαλπίας" όπου το ρευστό (κάτω των 150 C) μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο για θέρμανση. Στις ζώνες σεισμικών εστιών, υπάρχουν πεδία χαμηλής και υψηλής ενθαλπίας που σχετίζονται μεταξύ τους. Χαρακτηριστικό τέτοιο παράδειγμα αποτελεί η Ισλανδία, που βρίσκεται πάνω στη μεσο-ωκεάνια ράχη του Ατλαντικού. Οι γεωθερμικές περιοχές συχνά εντοπίζονται από τον ατμό που βγαίνει από σχισμές του φλοιού της γης ή από την παρουσία θερμών πηγών. Για να υφίσταται διαθέσιμο θερμό νερό ή ατμός σε μια περιοχή, (αν η θερμοκρασία τους είναι πάνω από 25 ο C, τότε σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία ονομάζονται γεωθερμικά ρευστά) πρέπει να υπάρχει κάποιος υπόγειος ταμιευτήρας αποθήκευσής του κοντά σε ένα θερμικό κέντρο. Στην περίπτωση αυτή, το νερό του ταμιευτήρα, που συνήθως είναι βρόχινο νερό που έχει διεισδύσει στους βαθύτερους ορίζοντες της γης, θερμαίνεται και ανεβαίνει προς την επιφάνεια (γεωθερμικό κοίτασμα). 7

8 Τα γεωθερμικά αυτά ρευστά εμφανίζονται στην επιφάνεια είτε με τη μορφή θερμού νερού ή ατμού όπως προαναφέρθηκε είτε αντλούνται με γεώτρηση και αφού χρησιμοποιηθεί η θερμική τους ενέργεια, γίνεται επανέγχυση του ρευστού στο έδαφος με δεύτερη γεώτρηση. Έτσι ενισχύεται η μακροβιότητα του ταμιευτήρα και αποφεύγεται η θερμική ρύπανση του περιβάλλοντος. Για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος, ζεστό νερό σε θερμοκρασίες πού κυμαίνονται από 150οC μέχρι περισσότερο από 370ο C μεταφέρεται με γεωτρήσεις από υπόγειες δεξαμενές σε ειδικές δεξαμενές και με την απελευθέρωση της πίεσης μετατρέπεται σε ατμό. Ο ατμός διαχωρίζεται από τα ρευστά και τροφοδοτεί τουρμπίνες που κινούν γεννήτριες. Τα γεωθερμικά ρευστά διοχετεύονται σε περιφερειακά τμήματα της δεξαμενής για να βοηθήσουν να διατηρηθεί η πίεση.αν η δεξαμενή χρησιμοποιηθεί για άμεση χρήση της θερμότητας τα γεωθερμικά ρευστά τροφοδοτούν έναν εναλλακτήρα θερμότητας πρίν επιστρέψουν στη γη. 8

9 ΤΡΟΠΟΙ ΠΑΡΑΛΑΒΗΣ ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Η γεωθερμική ενέργεια αποτελεί μία ανανεώσιμη πηγή ενέργειας, ικανή να καλύψει μέρος των ενεργειακών αναγκών του τόπου καθώς και να συνεισφέρει στη μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου. Εκτός από τη γεωθερμική ενέργεια, η οποία είναι αποθηκευμένη σε ρευστά υψηλής-μέσης ενθαλπίας (Τ>100 C) και χαμηλής ενθαλπίας (25 C<T<90 C), υπάρχει και η δυνατότητα αξιοποίησης της λεγόμενης αβαθούς γεωθερμικής ενέργειας (earth energy), δηλαδή της θερμότητας που εμπεριέχεται μέσα στα πετρώματα και ρευστά με θερμοκρασία μικρότερη από 25 C. Η αρχή της αβαθούς γεωθερμίας είναι εξαιρετικά απλή: βασίζεται στο γεγονός ότι λίγα μέτρα κάτω από την επιφάνεια της γης η θερμοκρασία του εδάφους είναι σταθερή καθ όλη τη διάρκεια του έτους και κυμαίνεται από 18 έως 22 ο C. Στην αβαθή γεωθερμία μια πλήρης εγκατάσταση αποτελείται κυρίως από τα παρακάτω τμήματα: Α. Γεωθερμική αντλία θερμότητας (ΓΑΘ). Β. Γεωθερμικός εναλλάκτης (γεωεναλλάκτης). i) Κλειστού κυκλώματος (κάθετο γεωτρήσεις, οριζόντιο). ii) Ανοικτού κυκλώματος (γεωτρήσεις, πηγάδια, λίμνες, ποτάμια, θάλασσα). Γ. Σύστημα θέρμανσης/ψύξης εντός του κτιρίου (αεραγωγοί, ενδοδαπέδια-ενδοτοίχια, fan coils, καλοριφέρ). 9

10 Α. ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΗ ΑΝΤΛΙΑ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ (Γ.Α.Θ) Η αβαθής γεωθερμία, αξιοποιεί τις σταθερές θερμοκρασίες κάτω από την επιφάνεια του εδάφους για να απορροφήσει την "ελεύθερη" ενέργεια. Αυτό επιτυγχάνεται με τη χρήση Γεωθερμικών Αντλιών Θερμότητας (ΓΑΘ). Οι ΓΑΘ αποτελούν μια τυποποιημένη, φιλική προς το περιβάλλον και αξιόπιστη τεχνολογία για θέρμανση, ψύξη και παροχή ζεστού νερού χρήσης, η οποία εμφανίζει σημαντικά οικονομικά πλεονεκτήματα και μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στην ορθολογική χρήση ενέργειας τόσο στον οικιακό όσο στο βιομηχανικό και υπό προϋποθέσεις στον αγροτικό τομέα. Οι γεωθερμικές αντλίες είναι από τις πιο αποδοτικές ενεργητικές (σε αντίθεση με τις παθητικές) τεχνολογίες στον κόσμο για τη θέρμανση και ψύξη των σπιτιών, των σχολείων, των επιχειρήσεων και άλλων κτηρίων. Χρησιμοποιούν τη φυσική θερμοκρασία της γης για τη θέρμανση το χειμώνα κα την ψύξη το καλοκαίρι. Εκμεταλλεύονται το πλεονέκτημα ότι η θερμοκρασία του εδάφους δεν ποικίλει από εποχή σε εποχή όπως ο αέρας. Λειτουργεί όπως ένα ψυγείο. Το χειμώνα μεταφέρει τη φυσική 10

11 θερμότητα της γης στο κτήριο με νερό που κυκλοφορεί σε κλειστούς πλαστικούς σωλήνες που εισάγονται στο έδαφος. Το καλοκαίρι μεταφέρει τη θερμότητα του κτηρίου στη γη ψύχοντας έτσι το σπίτι. Το ίδιο πλαστικό σύστημα χρησιμοποιείται το καλοκαίρι όπως και το χειμώνα. Απλά αλλάζει η κατεύθυνση κίνησης του νερού. Είναι πιο αποτελεσματικά από τα κλιματιστικά επειδή βασικά "μετακινούν" τη θερμότητα αντί να καταναλώνουν ενέργεια για να τη δημιουργήσουν. Αυτό αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο από τους Ευρωπαίους, κύρια της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης, και τους Αμερικανούς πολίτες, που υιοθετούν την τεχνολογία αυτή με αυξανόμενους ρυθμούς. Και στην Ελλάδα όμως, όπου μέχρι το 2006 υπήρχαν λίγες δεκάδες τέτοια συστήματα, η κατάσταση έχει αρχίσει να αλλάζει τα τελευταία τρία χρόνια με εντυπωσιακό ρυθμό αύξησης των εγκατεστημένων μονάδων. Σήμερα καταγράφονται πάνω από 400 εφαρμογές ΓΑΘ στην Ελλάδα με συνολική εγκατεστημένη θερμική ισχύ πάνω από 70 MWth. Γιατί να επιλέξουμε μία ΓΑΘ; Εδώ είναι οι πιο προφανείς λόγοι: Η εγκατάσταση μιας ΓΑΘ μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της κατανάλωσης ενέργειας μέχρι και 80%. Ο λόγος για αυτό είναι ότι μια ΓΑΘ χρησιμοποιεί το υπέδαφος, την επιφάνεια του εδάφους ή μια κοντινή λίμνη ως κύρια πηγή θερμότητας, όπου όλα τα είδη ενέργειας είναι ελεύθερα στη φύση. Ήδη τον πρώτο μήνα μετά την εγκατάσταση της αντλίας θερμότητας θα παρατηρήσετε τα οικονομικά αφού οι λογαριασμοί 11

12 της θέρμανσης σας θα είναι πολύ πιο χαμηλοί. Επιπλέον, η απόδοση μιας τελευταίας γενιάς ΓΑΘ (με το ιδιαίτερα υψηλό εύρος λειτουργίας) επηρεάζει ευνοϊκά την ταχύτητα απόσβεσης της επένδυσή σας. Ο δεύτερος λόγος για την επιλογή μιας ΓΑΘ είναι ότι είναι πολύ φιλική προς το περιβάλλον. Με την αποθήκευση της θερμικής ενέργειας του εδάφους προερχόμενη από τον ήλιο, ζεσταίνει το σπίτι σας και παρέχει ζεστό νερό χρήσης. Μια ΓΑΘ έχει πολύ χαμηλότερες εκπομπές CO2 από ένα παραδοσιακό σύστημα θέρμανσης που βασίζεται στα ορυκτά καύσιμα. Αν λοιπόν αναζητάτε μία οικολογική και ταυτόχρονα οικονομικά αποδοτική πηγή θέρμανσης, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι τώρα είναι η καλύτερη στιγμή για την αλλαγή της θέρμανσής σας, λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ΓΑΘ έχουν επίσημα αναγνωριστεί ως ανανεώσιμες πηγές ενέργειας! Οι ΓΑΘ αξιοποιούν τη διαθέσιμη θερμική ενέργεια του εδάφους και των επιφανειακών ψυχρών (Τ<25 C) υδροφορέων, συνδυάζοντας σε κλειστό κύκλωμα μια αντλία θερμότητας με έναν γεωεναλλάκτη (geo-exchanger) ή σε ανοικτό κύκλωμα μια αντλία θερμότητας με τα νερά μιας κλασικής υδρογεώτρησης. 12

13 Κατά τη διάρκεια του χειμώνα, η ΓΑΘ αφαιρεί (αντλεί) θερμότητα από το έδαφος ή το νερό και τη μεταφέρει στο σύστημα θέρμανσης της γεωθερμικής εφαρμογής. Η διεργασία αυτή αντιστρέφεται κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού προκειμένου να παρέχεται ψύξη. Πρακτικά λοιπόν οι ΓΑΘ λειτουργούν ως ψυκτικές μηχανές που μπορούν να μεταφέρουν θερμότητα από μια "ψυχρή δεξαμενή" σε μια "θερμή δεξαμενή". Η διαδικασία αυτή της μεταφοράς θερμότητας απαιτεί την κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος, η οποία αποτελεί το μοναδικό πάγιο λειτουργικό έξοδο μιας ΓΑΘ και καθορίζει την ενεργειακή απόδοσή της και την οικονομικότητά της. Η απόδοση των ΓΑΘ εκφράζεται με το συντελεστή COP (Coefficient Of Performance) και η τεχνολογία τους βρίσκεται ακόμη υπό εξέλιξη. Οι μέσες σημερινές αποδόσεις κυμαίνονται από 350% (1:3,5) για τις ΓΑΘ κλειστών κυκλωμάτων και προσεγγίζουν το 600% (1:6,0) για τα ανοικτού τύπου κυκλώματα. Οι αποδόσεις αυτές καθιστούν τα συστήματα των ΓΑΘ ιδιαίτερα 13

14 οικονομικά, με εξοικονόμηση σε σχέση με συμβατικά καύσιμα (πετρέλαιο, φυσικό αέριο κ.ά.) που αγγίζει το 70%. Με τη χρήση δύο ΓΑΘ σε σειρά, μπορεί η αρχική θερμοκρασία του νερού να υποβιβαστεί κατά το διπλάσιο, ήτοι κατά 9-10 C με υψηλό συντελεστή απόδοσης (COP>5), σε σχέση με το νερό μιας γεώτρησης με αρχική θερμοκρασία της τάξης των 15 C, όπου η αντίστοιχη διαδικασία απόληψης ενέργειας σε δύο στάδια θα πραγματοποιούνταν με μειωμένο συντελεστή απόδοσης. Η τεχνική αυτή των δύο ΓΑΘ σε σειρά καθιστά πιο ορθολογική τη χρήση του νερού, αφού για δεδομένη παροχή μιας γεώτρησης διπλασιάζεται η παραλαμβανόμενη θερμική ενέργεια. Το τελευταίο αναπαρίσταται ευκρινώς στο διάγραμμα κάλυψης των ετήσιων ενεργειακών αναγκών ενός οικοπέδου 4 στρμ. Χαρακτηριστικές καμπύλες οι οποίες αποτυπώνουν την ενεργειακή απόδοση τεσσάρων γεωτρήσεων με διαφορετικές εκμεταλλεύσιμες παροχές. Στον κατακόρυφο άξονα σημειώνονται τα ποσοστά κάλυψης των ετήσιων ενεργειακών αναγκών της οικιακής μονάδας. Στον οριζόντιο άξονα σημειώνονται αφενός η 14

15 ζητούμενη Δt C μεταξύ εξωτερικού και εσωτερικού περιβάλλοντος και αφετέρου οι αντίστοιχες ετήσιες ενεργειακές καταναλώσεις. Χρήση συστήματος γεωθερμικής αντλίας θερμότητας (Τοποθέτηση γεωεναλλάκτη σε οριζόντια κλειστή διάταξη) για την κάλυψη θερμικών αναγκών μονοκατοικίας Γεωθερμική Αντλία Θερμότητας νερού-νερού τοποθετημένη στο εσωτερικό του εργαστηρίου χημικών αναλύσεωω. Η αντλία αποδίδει 53,2 KW στη θέρμανση και 44 KW στην ψύξη με μέσο συντελεστή απόδοσης (COP) της τάξης του 1:5. 15

16 ΑΝΤΛΙΕΣ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ ΣΕ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΟΝΗΣ ΓΕΩΤΡΥΣΗΣ Πρόκειται για μια νέα τεχνική που βρίσκεται σε εξέλιξη με πολλά πλεονεκτήματα. Μοιάζει με ανοικτά κυκλώματ α μιας ή δύων γεωτρήσεων αλλά είναι συγκριτικά καλύτερο σε σχέση με τα συστήματα κλειστού κυκλώματος λόγω του χαμηλότερου κόστους. Το σημαντικότερο πλεονέκτημα είναι οι μεγάλες ποσότητες θερμότητας που μπορούν να χρησιμοποιηθούν. ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ 1.Η ύπαρξη εκτεταμένων υδροφορέων θερμοκρασίας βαθμούς σε βάθη μέτρων 2.Η σχετικά υψηλή υδραυλική αγωγιμότητα για ικανοποιητικές παροχές 3.Η σχετικά υψηλή υδροστατική στάθμη για ευκολότερη άντληση νερού ΤΕΧΝΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΜΕΘΟΔΟΥ Η τεχνολογία κατασκευής της γεώτρησης αυτής είναι δανεισμ ένη από την τεχνική των γεωθερμικών γεωτρήσεων για άντληση νερού.η καινοτομία της σχεδίασης αυτής της σωλήνωσης έγκειται στην εύκολη εσωτερική απομόνωση των ταμιευτήρων που επιτυγχάνεται με ένα ελαστικό παρέμβασμα στην αλλαγή της διαμέτρου των σωληνώσεων.είναι λοιπόν εφικτή η άντληση νερού μόνο από το κατώτερο και θερμότερο υδροφορέα των βαθμών.το ρευστό κυκλοφορώντας και διαχεόμενο στον πορώδη 16

17 υδροφόρο ορίζοντα θα ακολουθήσει τον υδραυλικό του κύκλο και θα αποκτήσει τη θερμοκρασία του πετρώματος μέσα στο οποίο θα διαχυθεί. ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΜΕΘΟΔΟΥ 1. Γίνεται κατασκευή μιας μόνο γεώτρησης με χαμηλότερο κόστος 2. Απαιτούνται λιγότερα μηχανικά μέρη 3. Είναι εύκολη η τοποθέτηση 4. Επιτυγχάνεται αποτελεσματική μόνωση 5. Υπάρχει δυνατότητα αξιοποίησης μεγάλων ποσών ενέργειας 6. Εξασφαλίζεται συνεχής και σταθερή παροχή νερού 17

18 Β. ΓΕΩΕΝΑΛΛΑΚΤΕΣ Οι γεωθερμικοί εναλλάκτες κλειστού κυκλώματος αποτελούνται από υπόγειο δίκτυο με πλαστικούς σωλήνες υψηλής αντοχής (γεωεναλλάκτης), που λειτουργεί ως εναλλάκτης θερμότητας, με διάρκεια ζωής άνω των 50 ετών.στους εναλλάκτες γεωθερμίας κυκλοφορεί διάλυμα νερού με φιλικό προς το περιβάλλον αντιψυκτικό, οι οποίοι συνδέονται με την αντλία θερμότητας όπου και ολοκληρώνεται κύκλωμα.ένα κλειστό κύκλωμα συνεχώς επανακυκλοφορεί, υπό πίεση, το διάλυμα που μεταφέρει την θερμότητα. Για την ομαλή τροφοδοσία της αντλίας θερμότητας είναι απαραίτητος κυκλοφορητής. Το κύκλωμα της γης και του σπιτιού, είναι κλειστό και κατά συνέπεια δεν παρουσιάζονται επικαθίσεις αλάτων, με αποτέλεσμα οι απαιτήσεις για συντήρηση του συστήματος να είναι μικρές. Οι γεωθερμικοί εναλλάκτες κλειστού κυκλώματος, μπορεί να είναι : α) οριζόντιοι γεωεναλλάκτες, β) κατακόρυφοι γεωεναλλάκτες (γεωτρήσεις), ανάλογα με τον τρόπο τοποθέτησης των σωλήνων μέσα στη Γή. α) Τα οριζόντια συστήματα γεωθερμίας(horizontal-erdreich/ flaechenkollektor) χρησιμοποιούν γεωθερμικό εναλλάκτη, που 18

19 είναι τοποθετημένος παράλληλα προς την επιφάνεια του εδάφους σε βάθος συνήθως μ σε μια ή περισσότερες στρώσεις σωλήνων. β) Στα κατακόρυφα συστήματα γεωθερμίας (verticaltiefenbohrung/erdsonde) ο γεωθερμικός εναλλάκτης είναι τοποθετημένος κάθετα στην επιφάνεια του εδάφους, μέσα σε γεωτρήσεις ανοιγμένες από γεωτρύπανο και σε βάθη που κυμαίνονται συνήθως από μ. Συγκριτικά μπορούμε να πούμε ότι τα κατακόρυφα συστήματα (γεωτρήσεις) πλεονεκτούν των οριζοντίων, γιατί δεσμεύουν μικρότερες ποσότητες επιφάνειας γης για την εγκατάσταση τους και είναι πιο «σταθερά», διότι δεν επηρεάζονται σχεδόν καθόλου από τις εποχικές μεταβολές, λόγω μεγαλύτερου βάθους εγκατάστασης. Οι γεωθερμικοί εναλλάκτες ανοιχτού κυκλώματος χρησιμοποιούν υπόγεια ύδατα (από υδρογεωτρήσεις) ή επιφανειακά (από λίμνη, πηγάδι, ποτάμι, ή τη θάλασσα), ως πηγή θερμότητας - ψύξης και χώρους απόθεσης/επιστροφής του νερού. Αντλούν νερό από υπόγειο ταμιευτήρα με χρήση γεώτρησης και ενδιάμεσου εναλλάκτη νερού/νερού που παρεμβάλλεται μεταξύ της γεωθερμικής αντλίας θερμότητας (ΓΑΘ) και του ανοικτού κυκλώματος, προσδίδουν ή απορροφούν ενέργεια στο σύστημα πριν το νερό επιστρέψει στον ταμιευτήρα από άλλη γεώτρηση. Το σύστημα αυτό ενδείκνυται σε περιοχές με ρηχό βάθος υδροφόρου ορίζοντα, ώστε να απαιτούνται μικρές γεωτρήσεις νερού. Και σε αυτήτην περίπτωση αξιοποιείται με γεωτρήσεις η ιδιότητα της σταθερής θερμοκρασίας που έχουν τα 19

20 νερά του υπόγειου ταμιευτήρα καθ' όλο τον χρόνο ανεξάρτητα από τις ατμοσφαιρικές συνθήκες που επικρατούν. Κλειστό κύκλωμα κατακόρυφης γεώτρησης Ανοικτό κύκλωμα διπλών υδρογεωτρήσεων 20

21 ΚΛΕΙΣΤΟ ΚΥΚΛΩΜΑ ΜΕ ΚΑΤΑΚΟΡΥΦΟΥΣ ΓΗΙΝΟΥΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΕΣ Σε περίπτωση που δεν υπάρχει επαρκής διαθέσιμος χώρος εντός του οικοπέδου για τη διάστρωση των οριζόντιων εναλλακτών, προτείνουμε την εγκατάσταση κατακόρυφων εναλλακτών που θα τοποθετηθούν εντός αντίστοιχων τυφλών γεωτρήσεων.συνολικά θα απαιτηθούν -4- γεωτρήσεις βάθους 100 m η καθεμία.με τον τρόπο αυτό δημιουργούνται δύο πρωτεύοντα κλειστά κυκλώματα στα οποία κυκλοφορεί διάλυμα νερού με αντιψυκτικό και το οποίο μεταφέρει την θερμότητα προς και από τις αντλίες θερμότητας ανάλογα και τον ζητούμενο ψυκτικό κύκλο. ΚΛΕΙΣΤΟ ΚΥΚΛΩΜΑ ΜΕ ΟΡΙΖΟΝΤΙΟΥΣ ΓΗΙΝΟΥΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΕΣ Για την ανάπτυξη των οριζόντιων γήινων εναλλακτών απαιτείται «σκάμμα» συνολικής επιφάνειας 760m2 σε βάθος (100cm 120cm).Στο επίπεδο αυτό αναπτύσσεται το οριζόντιο σύστημα το οποίο αποτελείται από 23 κυκλώματα σωλήνων πολυαιθυλενίου υψηλής πυκνότητας, τα οποία μέσω των επί μέρους συλλεκτών οδηγούνται στην αντλία θερμότητας.με τον τρόπο αυτό δημιουργείται ένα πρωτεύον κλειστό κύκλωμα στο οποίο κυκλοφορεί διάλυμα νερού με αντιψυκτικό και το οποίο μεταφέρει την θερμότητα προς και από την αντλία θερμότητας ανάλογα και τον ζητούμενο ψυκτικό κύκλο. ΑΝΟΙΚΤΟ ΚΥΚΛΩΜΑ ΜΕ ΝΕΡΟ ΓΕΩΤΡΗΣΗΣ Σε περίπτωση ύπαρξης υπόγειου νερού στην περιοχή ή γεώτρησης (πηγάδι), εναλλακτικά προτείνουμε την εφαρμογή ανοικτού κυκλώματος γεωεναλλάκτη. Για αυτό απαιτούνται 2 21

22 γεωτρήσεις, μία παραγωγική και μία επανεισαγωγής.από την πρώτη γεώτρηση, θα αντλείται μέσω κατάλληλης αντλίας το νερό γεώτρησης, θα προσάγεται μέσα σε έναν εναλλάκτη θερμότητας στην αντλία θερμότητας και στη συνέχεια, θα οδηγείται ξανά στο έδαφος μέσω της δεύτερης γεώτρησης.με τον τρόπο αυτό δημιουργείται ένα πρωτεύον ανοικτό κύκλωμα στο οποίο κυκλοφορεί το νερό άντλησης και το οποίο μεταφέρει την θερμότητα προς και από την αντλία θερμότητας ανάλογα και τον ζητούμενο ψυκτικό κύκλο. Γ. ΣΥΣΤΗΜΑ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ/ΨΥΞΗΣ ΚΤΙΡΙΟΥ Η εγκατάσταση θέρμανσης και ψύξης της κατοικίας, δεν διαφέρει σε τίποτε από τις γνωστές μας εγκαταστάσεις. Μπορούν να 22

23 χρησιμοποιηθούν ενδοδαπέδιο ή ενδοτοίχειο σύστημα θέρμανσης και δροσισμού ή σύστημα fan coils για θέρμανση και ψύξη. Ακόμη και σώματα θερμαντικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν (αλλά θα είναι πολύ μεγάλα σε μέγεθος). ΓΕΩΤΡΗΣΕΙΣ ΝΕΡΟΥ Τις περισσότερες φορές απαιτείται η διαδικασία της γεώτρησης προκειμένου να παραλάβουμε τη γεωθερμική ενεργεια. Ας μελετήσουμε λίγα πράγματα γι αυτή. Η γεώτρηση είναι μέθοδος διατρήσεως του εδάφους σε σημαντικό βάθος με τη διάνοιξη οπών κατάλληλης διαμέτρου για την έρευνα και την αξιοποίηση των πόρων του υπεδάφους, δηλαδή την απευθείας άντληση νερού ή τη χρησιμοποίηση της γεωθερμίας. Η γεώτρηση εκτελείται με τα κατάλληλα μηχανήματα που ονομάζονται γεωτρύπανα. Υπάρχουν διαφόρων τύπων γεωτρύπανα, ανάλογα με το βάθος στο οποίο φθάνουν και με τον τρόπο της διατρήσεως του εδάφους. Ένα γεωτρύπανο μπορεί να είναι μηχανικό ή ηλεκτρικό. Μεγάλο γεωτρύπανο: χρησιμοποιείται σε ανοιχτούς χώρους και επιτυγχάνει βαθιές γεωτρήσεις μέχρι 650 μέτρα. Μεσαίο γεωτρύπανο: χρησιμοποιείται σε εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους, κυρίως σε αυλές και κήπους, είναι αρκετά ισχυρό και αθόρυβο, φτάνει ως τα 250 μέτρα. 23

24 Μικρό γεωτρύπανο: χρησιμοποιείται σε εσωτερικούς χώρους, είναι ηλεκτρικό αθόρυβο, δεν αποβάλλει ρύπους και φτάνει ως τα 200 μέτρα. Το μικρό ηλεκτρικό μας γεωτρύπανο είναι ιδιαίτερα ευέλικτο, ικανό να φέρει σε πέρας γεωτρήσεις ακόμα και σε πολύ περιορισμένους χώρους, όπως κήπους, υπόγεια, πυλωτές κ.ά. 24

25 Διαδικασία Γεώτρησης Έμπειροι συνεργάτες, ειδικοί επιστήμονες γεωλόγοι και μηχανολόγοι, αρχικά εκπονούν μελέτη της περιοχής και του χώρου όπου θα πραγματοποιηθεί η γεώτρηση, ενώ παράλληλα προβαίνουν στις απαραίτητες ενέργειες για την έκδοση άδειας. Μελέτη του χώρου και εντοπισμός της ακριβής θέση της διάτρησης. Εξασφάλιση ομαλής πρόσβασης στο χώρο διάτρησης όπου θα στηθούν τα γεωτρύπανα και ο υπόλοιπος εξοπλισμός της υδρογεώτρησης. Για δυσπρόσιτες περιοχές εξασφαλίζεται η καλύτερη πρόσβαση για ανεφοδιασμό σε καύσιμα και νερό που απαιτούν τα μηχανήματα γεώτρησης. Αυτό συμβαίνει και στην περίπτωση γεώτρησης σε υπόγεια. Πραγματοποιείται προϋπολογισμός δαπάνης και συμφωνίας του έργου. Η καθαυτό διαδικασία διαρκεί από 1 ως 3 μέρες ανάλογα τη δυσκολία έργου. Η διάρκεια εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά υπεδάφους (σκληρότητα πετρωμάτων, σαθρότητα εδάφους κ.ά.), το εύρος και το βάθος της γεώτρησης, καθώς επίσης από τις δυσκολίες πρόσβασης. Στα πλαίσια μιας γεώτρησης ενδέχεται να πραγματοποιηθούν τσιμεντενέσεις στεγανοποίησης κι ενίσχυσης εδαφών. Διασωλήνωση γεωτρήσεων Μετά την ολοκλήρωση μιας υδρογεώτρησης απαιτείται ο κατάλληλος εξοπλισμός για τη σωστή λειτουργία παροχής νερού. Αυτό επιτυγχάνεται με τη διεκπεραίωση διασωλήνωσης, όπου 25

26 χρησιμοποιούνται δύο δίκτυα σωληνώσεων.το πρώτο δίκτυο έχει να κάνει με τη σωλήνευση άρδευσης για την παροχή νερού.το δεύτερο δίκτυο είναι ένα σύστημα ανθεκτικής σωλήνωσης με σκοπό την ενίσχυση των τοιχωμάτων της γεώτρησης.ανάλογα τα χαρακτηριστικά της γεώτρησης και του εδάφους ποικίλουν και oι σωλήνες που συνθέτουν τα δύο αυτά δίκτυα.συνήθως είναι ανοξείδωτοι, γαλβανισμένοι ή πλαστικοί.σκοπός της διασωλήνωσης είναι η δυναμική συγκράτηση των τοιχωμάτων της διάτρησης που δημιουργεί η γεώτρηση. Ταυτόχρονα στεγανοποιούνται οι ρωγμές που επιτρέπουν ανεπιθύμητη εισροή ρευστών από τον υδροφόρο ορίζοντα. Χαλίκωση γεώτρησης Μετά τη διασωλήνωση έρχεται το στάδιο της χαλίκωσης στα τοιχώματα της γεώτρησης νερού. Με πρώτη ύλη το υποβαθμισμένο ποταμίσιο χαλίκι καλύπτουμε το κενό που παρουσιάζει ο εξωτερικός προστατευτικός σωλήνας με τα άκρα της διάτρησης.με το χαλίκωμα επιτυγχάνεται μία προστατευτική ασπίδα ενάντια στα ακατάλληλα ύδατα και έτσι δημιουργείται ένα φυσικό φίλτρο νερού. Αντλίες νερού Η άντληση του νερού από μεγάλο βάθος είναι αδύνατη χωρίς τη χρήση ειδικής αντλίας, η οποία τοποθετείται στη γεώτρηση σε εμφανή ή υποβρύχια θέση και διατίθεται σε διάφορα μεγέθη ή ισχύ, ανάλογα με τις ανάγκες άντλησης. Η ειδική αυτή αντλία διαθέτει αυτόματη λειτουργία, ειδικό πίνακα προστασίας, καθώς 26

27 και χρονοδιακόπτη για περιορισμένη και προκαθορισμένη λειτουργία (έναρξη-τερματισμός άντλησης του νερού). ΚΟΣΤΟΣ ΓΕΩΘΕΡΜΙΑΣ Συγκριτικά με συμβατικά συστήματα θέρμανσns, ψύξns και ζεστού νερού n γεωθερμία έχει διπλάσιο κόστος. Δίνονται ενδεικτικέs τιμέs κόστους αγοράs γεωθερμικής αντλίαs θερμότnτας και κόστος εγκατάστασns γεωεναλλακτών: Κόστος Γεωθερμικns Αντλίαs θερμότnταs [ΓΑθ] που χρησιμοποιεί νερό από γεώτρηση: /kwth Κόστος Γεωθερμικns Αντλίαs θερμότnταs [ΓΑθ] που χρησιμοποιεί γήινους εναλλάκτεs: /kwth Τυπικό κόστος συνιήρησης και λειτουργίας: 2-3% Μέσο κόστος εγκατάστασnς γεωεναλλάκτη: /kw σε χώρες με αναπτυγμένη τεχνολογία [μπορεί να φθάσει μέχρι και /kw]. Επίσns, όσον αφορά τα εργοστάσια γεωθερμίαs, το κόστος ανά μονάδα παρεχώµενης θερμικής ενέργειας ανέρχεται σε 0,012-0,029 /kwh χωρίς αποσβέσειs, και σε 0,037-0,049 /kwh λαμβάνοvτας υπόψη την απόσβεση του αρχικού κεφαλαίου και το κόστος χρήμστος.ενδεικτικά κόστη επίσns παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα όσον αφορά τα γεωθερμικά συστήματα με ενδοδαπέδια θέρμανση για ξενοδοχειακή χρήση. 27

28 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΚΟΣΤΗ ΓΕΩθΕΡΜIΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Βασικό κόστος (συμπερι ευρώ 2200 ευρώ λαμβανομένης της εγκατά- στασης) Κόστος λειτουργίας 123 ευρώ 232 ευρώ και συντήρησης ανά έτος (περιέχεται ο λογαριασμός του ρεύματος) Περίοδος απόσβεσης 4-5 έτη 3 έτη Ειδικότερα για την εφαρμογή γεωθερμικών συστημάτων στον οικιακό τομέα αξίζει να μνημονευθούν τα εξήs: Το κόστος είναι διπλάσιο σε σκέση με τα συμβατικά συστήµατα θέρμανσns, ψύξns και ζεστού νερού. Παρατηρούμε, όμωs, μικρό χρόνο αποπληρωμής, λόγω τns υψnλns απόδοσns των γεωθερμικών αντλιών θερμότnταs. 28

29 Σύμφωνα με έρευνα του ΚΑΠΕ, το ποσό για την εγκατάσταση ενός συστήματος αβαθούς γεωθερμίας σε μία κατοικία 150 τετραγωνικών φθάνει τα ευρώ περίπου, ποσό στο οποίο συμπεριλαμβάνεται η αγορά, η εγκατάσταση του εξοπλισμού και η εκσκαφή για την τοποθέτηση των υπόγειων σωλήνων. Συγκριτικά με ένα συμβατικό σύστημα ψύξης με ηλεκτρισμό και θέρμανσης με πετρέλαιο, η απόσβεση της αρχικής επένδυσης υπολογίζεται ότι θα γίνει στα 5 χρόνια, χρόνος που αυξάνεται κατά μία διετία περίπου αν συγκριθεί με ένα συμβατικό σύστημα που χρησιμοποιεί λέβητα φυσικού αερίου. Στο παρακάτω διάγραμμα διαπιστώνουμε ότι η απόσβεση επιτυγχάνεται το αργότερο στα πέντε χρόνια λειτουργίας του συστήματος. 29

30 ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Τι προϋποθέσεις πρέπει να πληρεί το οίκημά μου; Η εγκατάσταση ενός γεωθερμικού συστήματος είναι εύκολη υπόθεση για τον καθένα. Αρκεί να ενημερωθεί κατάλληλα και να αντιληφθεί τις επιλογές που πρέπει να κάνει για την επίτευξη του μέγιστου οφέλους του. Δεν υπάρχουν κάποιες συγκεκριμένες προϋποθέσεις που πρέπει να πληροί το οίκημα, καθόσον ακόμα και σε ένα ήδη υπάρχον κτισμένο περιβάλλον (οίκημα) μπορεί να εγκατασταθεί ένα τέτοιο σύστημα. Η ύπαρξη κάποιας έκτασης στον εξωτερικό χώρο θα ήταν χρήσιμη (για την διάνοιξη των γεωτρήσεων) όπως επίσης και η κατάλληλη διαμόρφωση του λεβητοστασίου (τετραγωνικά) εφόσον τα μηχανήματα θέρμανσης-δροσισμού χώρου, προετοιμασίας και αποθήκευσης ζεστού νερού και οι απαραίτητοι συλλέκτες θα καταλαμβάνουν κάποιο χώρο μέσα σε αυτό, ανάλογα με το μέγεθος των απαιτήσεων θέρμανσης και δροσισμού που θέλουμε να καλύψουμε στο εκάστοτε οίκημα. Πέραν τούτου, αυτό που είναι άκρως απαραίτητο είναι η έκδοση ειδικής άδειας με βάση την Υ.A. Δ9Β, Δ/Φ166/ΟΙΚ 18508/5552/207 για «εγκατάσταση για ιδία χρήση ενεργειακών συστημάτων θέρμανσης δροσισμού χώρων μέσω εκμετάλλευσης της θερμότητας των γεωλογικών σχηματισμών και των νερών, επιφανειακών και υπογείων, που δεν χαρακτηρίζονται γεωθερμικό δυναμικό», με την χρήση απαραίτητων δικαιολογητικών εγγράφων, που αυτό είναι προϋπόθεση της έναρξης εγκατάστασης για το εκάστοτε οίκημα και όχι για μεμονωμένες περιπτώσεις. 30

31 Πρέπει να αλλάξω τα σώματα καλοριφέρ για να εγκαταστήσω γεωθερμικό σύστημα; Επιπλέον αυτό που είναι σημαντικό να τονιστεί είναι ότι δεν χαρακτηρίζεται απαραίτητη η αλλαγή των πιθανών συμβατικών σωμάτων που εμφανίζονται στο χώρο. Η εγκατάσταση μπορεί να διεκπεραιωθεί κανονικά. Βέβαια η απόδοση του συστήματος μπορεί να αγγίξει το 100% με κάποιο σύστημα ενδοδαπέδιας θέρμανσης ή με την μέθοδο των fan-coils. Θα χρειαστώ πρόσθετο σύστημα θέρμανσης; Τα συστήματα γεωθερμικών αντλιών θερμότητας είναι στις περισσότερες περιπτώσεις ικανά να καλύψουν όλες τις ανάγκες θέρμανσης και δροσισμού χωρίς να χρειάζεται εγκατάσταση και κάποιου άλλου συστήματος θέρμανσης δροσισμού ως βοηθητικό. Τα συστήματα γεωθερμικών αντλιών θερμότητας χρειάζονται ηλεκτρική ενέργεια ώστε να λειτουργήσουν η αντλία θερμότητας, τα βοηθητικά (αντλίες κυκλοφορίας κλπ.) και σε κάποιες περιπτώσεις για να επιτευχθούν τα επιπλέον ποσά θερμότητας. Η ηλεκτρική ενέργεια που απαιτείται είναι πραγματικά μικρή 1/3 έως 1/6 συγκρινόμενη με αυτή που απαιτούν άλλα συστήματα θέρμανσης-δροσισμού για λειτουργία. Το κόστος του γεωθερμικού εναλλάκτη μπορεί να μειωθεί αν χρησιμοποιηθούν και συμβατικά συστήματα. 31

32 Μπορώ να συνδυάσω το σύστημα ΓΑΘ με άλλα συστήματα θέρμανσης δροσισμού; Εγκαθιστώντας ένα σύστημα ΓΑΘ μπορείτε να αξιοποιήσετε και άλλες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας όπως η υδροηλεκτρική ή η ηλιακή ή η αιολική. Οι ΓΑΘ μπορούν να πολλαπλασιάσουν κάθε «υδροηλεκτρική» κιλοβατώρα για κάλυψη θερμικών ή ψυκτικών αναγκών εύκολα και οικονομικά καθώς το κόστος ενός γεωθερμικού εναλλάκτη ανοικτού κυκλώματος είναι σχεδόν μηδενικό στις συγκεκριμένες εφαρμογές. Η διαστασιολόγηση ενός γεωθερμικού εναλλάκτη κλειστού κυκλώματος γίνεται βάσει των ετήσιων ενεργειακών αναγκών, αν εγκατασταθούν και ηλιακοί συλλέκτες το μέγεθός του μπορεί να ελαττωθεί και επιπλέον θα μειωθεί το λειτουργικό κόστος της εγκατάστασης είτε με την άμεση θέρμανση του κτιρίου όταν υπάρχει έντονη ηλιοφάνεια είτε με την αύξηση της αποδοτικότητας της ΓΑΘ με την προσαγωγή θερμότερου νερού σε αυτή. Θα έχω ζεστό νερό για χρήση χειμώνα καλοκαίρι; Για εξοικονόμηση χρημάτων και ενέργειας υπάρχει η δυνατότητα να χρησιμοποιηθεί το σύστημα γεωθερμικής αντλίας θερμότητας για παροχή ζεστού νερού προς χρήση. Το ζεστό νερό χρήσης παράγεται δωρεάν κατά την θερινή περίοδο αφού αποτελεί παραπροϊόν της διαδικασίας δροσισμού. Κατά την χειμερινή περίοδο το ζεστό νερό που μπορεί να παραχθεί από τις ΓΑΘ είναι πολύ πιο οικονομικό από οποιοδήποτε άλλο σύστημα και αγγίζει τους 55 C 60 C. 32

33 Για να εξασφαλίσετε το ζεστό νερό χρήσης του κτιρίου απαιτείται να εγκατασταθεί ένα Boiler και ένα Speicher (μηχάνημα αποθήκευσης ζεστού νερού) στην περίπτωση ύπαρξης συμβατικών σωμάτων ή μόνο το Boiler σε περίπτωση επιδαπέδιας θέρμανσης ή fan coils. Γιατί είναι προτιμότερο το κατακόρυφο κλειστό κύκλωμα; Όπως είναι γνωστό, η γεωθερμική λειτουργία βασίζεται κατά κύριο λόγο στην αξιοποίηση της θερμότητας της γης η οποία παραμένει σταθερή, μετά από κάποιο βάθος, καθ όλη τη διάρκεια του έτους. Λόγω των θερμοκρασιακών διακυμάνσεων εξαιτίας των εποχών, η καλύτερη απόδοση του συστήματος επιτυγχάνεται μετά από ένα συγκεκριμένο βάθος, όπου η θερμοκρασία αρχίζει και παραμένει σταθερή. Για τον προαναφερθέντα λόγο, η χρήση οριζόντιου εναλλάκτη είναι ίσως επίφοβη για την αποτελεσματική λειτουργία του συστήματος. Επιπλέον η εδαφική επιφάνεια όπου χρειάζεται για το σκάψιμο με σκοπό την εγκατάσταση οριζόντιων εναλλακτών είναι πολύ μεγάλη γιατί οι σωληνώσεις επεκτείνονται οριζόντια, οπότε η περίπτωση αξιοποίησης του εξωτερικού χώρου για π.χ. διαρρύθμιση κήπου, είναι χρονοβόρα, καθόσον πρέπει να ολοκληρωθουν όλες οι διεργασίες. Για τους παραπάνω λόγους, η επιχείρησή μας προτείνει τη λύση του κάθετου κλειστού κυκλώματος γεωεναλλακτών ως η αποδοτικότερη επιλογή για την εκμετάλλευση σταθερής θερκοκρασίας του εδάφους, εφόσον αποτελεί την αρχή του γεωθερμικού συστήματος. Η λύση των γεωτρήσεων είναι επιπλέον η πιο γρήγορη γιατί οι εργασίες διάνοιξης διαρκούν πολύ μικρό χρονικό διάστημα και σας επιτρέπουν την αξιοποίηση του 33

34 εξωτερικού χώρου σας άμεσα. Η επιχείρησή μας εγγυάται την πλήρη λειτουργία του συστήματος και των γεωτρήσεων, καθόσον ασχολείται με τον τομέα των γεωτρήσεων 30 χρόνια. Για την ενημέρωσή σας, σε περίπτωση ανεύρεσης νερού κατά την διάρκεια της διάνοιξης απλά προσπερνάμε τον υδροφόρο ορίζοντα, χρησιμοποιώντας κλειστό κύκλωμα μη αξιοποίησης του νερού του εδάφους αλλά της θερμότητας του εσωτερικού της γης, μέσω ειδικού αντιψυκτικού νερού (μείγμα γλυκόλης νερού). Συνεπώς έχουμε μικρή εκμετάλλευση χώρου, επιτρέποντας σε εσάς της συνέχιση των εργασιών για την κατασκευή του κτιρίου σας, καλύτερη απόδοση συστήματος, μικρότερη διάρκεια εγκατάστασης και άμεση αξιοποίηση του χώρου. Σε πόσο χρονικό περιθώριο ολοκληρώνεται η εγκατάσταση; Οι εργασίες μπορούν να οργανωθούν και να ολοκληρωθούν σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα και αυτό βέβαια έγκειται στην εμπειρία και την εξοικείωση με το αντικείμενο του εκάστοτε εγκαταστάτη γεωθερμικού συστήματος. Η πλέον χρονοβόρα διαδικασία περιορίζεται στην έκδοση της προαναφερθείσας άδειας. Κατόπιν της έκδοσης αυτής, η διαδικασία μπορεί να υλοποιηθεί από την επιχείρησή μας, το αργότερα μέσα σε δύο (2) μήνες (χρονικό διάστημα που θεωρείται μικρό για ένα τέτοιου είδους έργο). Ποιο είναι το κόστος της εγκατάστασης; Η τιμή του κόστους εγκατάστασης εξαρτάται από τα τετραγωνικά του χώρου που θέλουμε να καλύψουμε και προκύπτει από μελέτη του εξειδικευμένου team της επιχείρησης σε συνδυασμό και με 34

35 την καθοδήγηση των ελβετικών εταιρειών που συνεργαζόμαστε. Η τιμή περιλαμβάνει τις διεργασίες από την διάνοιξη μίας γεώτρησης στην συγκεκριμένη περίπτωση, την σωλήνωση, την σύνδεση με το εσωτερικό του σπιτιού και την δημιουργία ολόκληρου του λεβητοστασίου με την εγκατάσταση της θερμαινόμενης αντλίας και του απαραίτητου μηχανήματος για προετοιμασία ζεστού νερού. (Ο αριθμός των γεωτρήσεων εξαρτάται επίσης από τα τετραγωνικά του χώρου που θέλουμε να καλύψουμε και μπορεί να κυμανθεί από μία έως όσες απαιτεί η θερμαινόμενη αντλία που εγκαθιστάται). Θα μπορώ να έχω οικονομική απόσβεση της επένδυσής μου; Μιλώντας για οικονομική απόσβεση θα μπορούσαμε να τονίσουμε ότι μέσα σε έξι, ίσως επτά χρόνια επιτυγχάνεται πλήρως, ανάλογα βέβαια με την εκάστοτε χρήση. 35

36 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Πριν προβούμε στην εγκατάσταση ενός γεωθερμικού συστήματος οφείλουμε να ενημερωθούμε για τη νομιμότητα της πράξης μας καθώς για για τις διάφορες διαδικασίες που θα πρέπει να ακολουθήσουμε. Άρθρο 1: Σκοπός Με την απόφαση αυτή καθορίζονται οι όροι, οι προϋποθέσεις, τα απαιτούμενα δικαιολογητικά και η διαδικασία έκδοσης άδειας υπέρ του κυρίου ενός ακινήτου για ίδια χρήση ενεργειακών συστημάτων θέρμανσης ή/και ψύξης (θ/ψ) κάθε χώρου του ακινήτου μέσω της εκμετάλλευσης της θερμότητας των γεωλογικών σχηματισμών και των νερών, επιφανειακών και υπόγειων, που δεν χαρακτηρίζονται ως γεωθερμικό δυναμικό. Άρθρο 2: Υπηρεσίες έκδοσης - δικαιούχοι αδειών. Η κατά το άρθρο 1 άδεια εκδίδεται από τη Διεύθυνση Ανάπτυξης της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης στην αρμοδιότητα της οποίας υπάγεται το ακίνητο, στο οποίο θα γίνει η εγκατάσταση του ενεργειακού συστήματος, υπέρ του ιδιοκτήτη ή επικαρπωτή του ακινήτου με την υποβολή των δικαιολογητικών και εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις των επόμενων άρθρων. Άρθρο 3: Περιοριστικοί όροι. 1. Σε περίπτωση ανόρυξης γεώτρησης ή κατασκευής ορύγματος, στο πλαίσιο της εγκατάστασης ενεργειακών συστημάτων θέρμανσης/ψύξης χώρων, αυτά πρέπει να βρίσκονται εντός των ορίων της ιδιοκτησίας (οικοπέδου ή αγροτεμαχίου ή 36

37 γηπέδου) επί της οποίας βρίσκονται οι προς κλιματισμό χώροι. Ειδικότερα οι γεωτρήσεις οφείλουν να απέχουν τουλάχιστον: i. Δύο (2) μέτρα από τα όρια της ιδιοκτησίας. ii. Πέντε (5) μέτρα από υφιστάμενο γειτονικό κτίσμα διαφορετικής ιδιοκτησίας. iii. Πέντε (5) μέτρα από το όριο της απαλλοτριωμένης ζώνης σιδηροδρομικής γραμμής. iv. Δέκα (10) μέτρα από κεντρικό αγωγό μεταφοράς φυσικού αερίου. Ως κεντρικός νοείται ο αγωγός ο οποίος χρησιμεύει στην τροφοδοσία/επικοινωνία κεντρικών μονάδων του δικτύου και δεν αφορά στη σύνδεση του τελικού χρήστη με το δίκτυο. v. Πέντε (5) μέτρα από κεντρικούς υπόγειους αγωγούς (ύδρευσης, άρδευσης, αποχέτευσης κλπ.). Ως κεντρικοί αγωγοί νοούνται οι αγωγοί μεγάλης διαμέτρου οι οποίοι χρησιμεύουν στην τροφοδοσία/επικοινωνία κεντρικών μονάδων του δικτύου και δεν αφορούν στη σύνδεση του τελικού χρήστη με το δίκτυο. vi. Δέκα (10) μέτρα από γραμμές διανομής ηλεκτρικής ενέργειας υψηλής τάσεως, εκτός εάν ανάμεσα στη γραμμή και τη γεώτρηση μεσολαβεί κτίσμα. vii. Πέντε (5) μέτρα από γραμμές διανομής ηλεκτρικής ενέργειας μέσης τάσης, εκτός αν ανάμεσα στη γραμμή και τη γεώτρηση μεσολαβεί κτίσμα. 2. Κατά την ανόρυξη των γεωτρήσεων και των ορυγμάτων και κατά την εγκατάσταση συστημάτων θέρμανσης/ψύξης χώρων, τόσο κατά την κατασκευή, όσο και κατά τη λειτουργία του συστήματος οφείλουν να λαμβάνονται από το μελετητή και 37

38 επιβλέποντα των έργων όλα τα απαραίτητα μέτρα σύμφωνα με τους κανόνες της επιστήμης και της τέχνης για την αποφυγή ατυχημάτων και την προστασία των περιοίκων και του περιβάλλοντος. 3. Σε κάθε γεώτρηση να γίνεται τσιμέντωση τουλάχιστο για τα 5 ανώτερα μέτρα και τοποθέτηση στο ίδιο μήκος περιφραγματικής χαλύβδινης σωλήνωσης. 4. Σε περίπτωση όπου στην περιοχή του ακινήτου απαγορεύεται η διάνοιξη υδρογεωτρήσεων, επιτρέπεται η εγκατάσταση και λειτουργία εναλλακτών κλειστού κυκλώματος. 5. Σε περίπτωση εκμετάλλευσης θερμότητας με τη χρήση επιφανειακών ή υπόγειων νερών, ο χρήστης υποχρεούται στην επαναφορά του συνόλου των χρησιμοποιηθέντων νερών και στην ίδια ποιότητα, στον αρχικό αποδέκτη. Σε αντίθετη περίπτωση όπου υπάρχει ανάλωση ποσότητας νερού ή αλλοίωσης της ποιότητας του, η έκδοση της σχετικής άδειας υπόκειται και στις διατάξεις του ν.3199/2003 (ΦΕΚ 280 Α'), άρθρο 11 σε συνδυασμό με το άρθρο 16 αυτού. 6. Οι αντλίες και τα συστήματα που χρησιμοποιούνται πρέπει να είναι πιστοποιημένα από αναγνωρισμένο φορέα. Άρθρο 4: Απαιτούμενα δικαιολογητικά. Για την έκδοση της αναφερόμενης στο άρθρο 1 αδείας απαιτείται να υποβληθούν τα εξής δικαιολογητικά: 1. Αίτηση - Μελέτη που απευθύνεται στην κατά το άρθρο 3 αρμόδια υπηρεσία. Η αίτηση - μελέτη υπογράφεται από τον ενδιαφερόμενο και από τους διπλωματούχους ή πτυχιούχους ή 38

39 τεχνικούς επιστήμονες που έχουν κατά το νόμο αντίστοιχα δικαιώματα υπογραφής σχετικών μελετών. 2. Επικυρωμένο φωτοαντίγραφο τίτλου κυριότητας ή επικαρπίας επί του ακινήτου ή φωτοαντίγραφο της οριστικής βεβαίωσης εγγραφής στο κτηματολόγιο καθώς και σύμβαση εργολαβικής ανάθεσης, σε περίπτωση που η αίτηση υποβάλλεται από τον εργολάβο ή σύμβασης Χρηματοδότησης από Τρίτους σε περίπτωση που η αίτηση υποβάλλεται από τρίτο χρηματοδότη. 3. Επικυρωμένο φωτοαντίγραφο οικοδομικής άδειας ή άδειας νομιμοποίησης προκειμένου περί κοινού κτίσματος και των παρελκόμενων αυτού εγκαταστάσεων ή άδειας εγκατάστασης προκειμένου περί λυόμενης ή προκατασκευασμένης οικίας, ή γεωργικής, ή βιομηχανικής ή μεταλλευτικής - λατομικής εγκατάστασης, ή άδειας ανέγερσης ξενοδοχείου ή τουριστικής εγκατάστασης προκειμένου περί ξενοδοχείου ή τουριστικής εγκατάστασης, εφ' όσον απαιτείται σχετική άδεια από την κείμενη νομοθεσία. 4. Φωτοαντίγραφο του επικυρωμένου τοπογραφικού της αδείας της προηγούμενης παραγράφου επί του οποίου ο μηχανικός του έργου σημειώνει ενυπόγραφα την θέση των γεωτρήσεων που πρόκειται να ανορυχθούν καθώς και όλων των υπόγειων και επιφανειακών έργων που θα κατασκευαστούν στο πλαίσιο της εγκατάστασης του συστήματος Θ/Ψ Επίσης βεβαιώνει ότι πληρούνται οι περιοριστικοί όροι του άρθρου 4 της παρούσης και επισυνάπτει αναλυτικό πίνακα όπου αναγράφονται όλες οι γεωγραφικές συντεταγμένες των ανωτέρω διατάξεων (αναφερόμενες σε σύστημα ΕΓΣΑ '87 ή WGS84), καθώς και τα υψόμετρα. 39

40 5. Μελέτη πυροπροστασίας εγκεκριμένη από την κατά τόπο αρμόδια Πυροσβεστική Υπηρεσία, εφόσον απαιτείται από την κείμενη νομοθεσία. 6. Παράβολο που προβλέπεται για την περίπτωση από την κοινή απόφαση των Υφυπουργών Οικονομίας και Οικονομικών και Ανάπτυξης αριθμ. Δ7/Β/οικ.13803/ ΓΔΦΠ/ 4213/ (ΦΕΚ 1228 Β) όπως αυτή κάθε φορά ισχύει. 7. Αποδείξεις κατάθεσης των δικαιωμάτων Ταμείων και των αμοιβών μελετητών, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία. 8. Αναγραφή των στοιχείων πιστοποίησης των αντλιών και συστημάτων που χρησιμοποιούνται στην αίτηση - μελέτη ή υποβολή φωτοαντιγράφων των πιστοποιητικών. 9. Εφόσον το ακίνητο βρίσκεται σε παραλία ή τα δίκτυα του συστήματος εκτείνονται επί της παραλίας ή του αιγιαλού άδεια ή έγκριση που απαιτείται από τις διατάξεις του ν. 2971/2001 (ΦΕΚ285 Α'), όπως κάθε φορά ισχύει. 10. Σε περίπτωση ανάλωσης ποσότητας νερού (δηλ.μη επαναφοράς του συνόλου των χρησιμοποιηθέντων νερών στον αρχικό αποδέκτη) οι απαιτούμενες από τις διατάξεις του άρθρου 11 σε συνδυασμό με το άρθρο 16 του ν. 3199/2003 (ΦΕΚ Α' 280), άδειες. 11. Υπεύθυνη δήλωση του ν. 1599/1986, όπου θα βεβαιώνεται η ανάθεση και ανάληψη της επίβλεψης κατασκευής της εγκατάστασης, από τους έχοντες κατά νόμο σχετικές άδειες (Διπλωματούχους ή Πτυχιούχους ή Τεχνικούς επιστήμονες). Ειδικότερα για τους χειριστές των διατρητικών μηχανημάτων η υπεύθυνη δήλωση του επιβλέποντος μηχανικού θα βεβαιώνει ότι έχουν παρακολουθήσει εκπαιδευτικά προγράμματα σχετικά 40

41 με τεχνικές διάτρησης, σωλήνωσης κ.λπ. ή/και έχουν σχετική εμπειρία τουλάχιστον ενός έτους στο αντικείμενο. Επίσης θα βεβαιώνεται σε αυτή η ακρίβεια των υποβαλλομένων στοιχείων της αίτησης - μελέτης. Η ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Καθώς ζούμε σε μία χώρα με πλούσιο γεωθερμικό υλικό θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθούμε σε αυτή. Οι γεωλογικές συνθήκες στην Ελλάδα ευνόησαν γενικά τη δημιουργία ενός πολύ σημαντικού γεωθερμικού δυναμικού χαμηλής ενθαλπίας. Η έρευνα για τον εντοπισμό αξιοποιήσιμων γεωθερμικών ρευστών χαμηλής ενθαλπίας άρχισε από το ΙΓΜΕ (Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών) το

42 και εντατικοποιείται όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια. Από αυτήν την έρευνα προκύπτει ότι το γεωθερμικό δυναμικό χαμηλής ενθαλπίας στην Ελλάδα είναι σίγουρα πολύ σημαντικό. Τα περισσότερα από τα γεωθερμικά πεδία που ερευνήθηκαν βρίσκονται σε περιοχές με ευνοϊκές αναπτυξιακές συνθήκες, ενώ οι προοπτικές άμεσης εκμετάλλευσης των ρευστών είναι πολύ ευοίωνες. Τα γεωθερμικά ρευστά φαίνεται ότι έχουν συνήθως μικρή έως μηδαμινή περιεκτικότητα σε διαβρωτικά άλατα και αέρια και δεν δημιουργούν σοβαρά τεχνικά προβλήματα εκμετάλλευσης ούτε βέβαια περιβαλλοντικά προβλήματα. Σε κάποιες περιοχές η έρευνα προχώρησε αρκετά έτσι ώστε σήμερα να έχουν αναmυχθεί αξιόλογες εφαρμογές. Στο Σιδηρόκαστρο, η Συνεταιριστική Επιχείρηση του Δήμου Σιδηροκάστρου προχώρησε στην κατασκευή ενός θερμοκηπίου 5 στρεμμάτων που χρησιμοποιεί νερά μιας γεώτρησης του ΙΓΜΕ. Στη Ν. Κεσσάνη βρίσκεται σε εξέλιξη ένα μεγάλο πρόγραμμα ανάπτυξης του πεδίου που χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα VΑLΟRΕΝ της ΕE. Στο Λαγκαδά, στη Νυμφόπετρα και στη Νέα Απολλωνία λειτουργούν ήδη δεκάδες στρέμματα πλαστικών "γεωθερμικών" θερμοκηπίων, ενώ στο Λαγκαδά λειτούργησε για δύο χρόνια μικρή πειραματική μονάδα εκτροφής χελιών. Στα Ελαιοχώρια Χαλκιδικής λειτουργούν 6 μικρά πειραματικά θερμοκήπια. Τα αποτελέσματα από αυτές τις εφαρμογές είναι αισιόδοξα και δίνουν ώθηση για παραπέρα έρευνα σε γεωθερμικά πεδία που έχουν εντοπιστεί αλλά δεν έχουν μελετηθεί διεξοδικά. Tο ΚΑΠΕ (Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ελλάδος) συμβάλλει στην προσπάθεια αξιοποίησής τους. Η προσπάθεια εκμετάλλευσης 42

43 γεωθερμικών πεδίων στη Μήλο και στη Νίσυρο δεν ευδοκίμησε, λόγω έκλυσης στο περιβάλλον δύσοσμων αερίων, γεγονός που προκάλεσε την αντίδραση των κατοίκων. Η γεωθερμική ενέργεια έχει και αγροτικές εφαρμογές. Ενέργεια χαμηλής ενθαλπίας, π.χ. θερμοκρασίας oc απαιτείται για τις ιχθυοκαλλιέργειες, oc για θέρμανση εδάφους και περίπου 80 oc για θέρμανση θερμοκηπίων. Τέτοια πεδία χαμηλής ενθαλπίας αξιοποιούνται στην Κεντρική Μακεδονία, Θράκη και Λέσβο. Με δεδομένο την ύπαρξη πλούσιου γεωθερμικού δυναμικού στη χώρα μας, θετική θα ήταν η ενημέρωση με σκοπό την ευρύτερη αποδοχή και την αξιοποίησή του. 43

44 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Στην Ελλάδα σήμερα υπάρχει η τεχνικο-επιστημονική δυνατότητα αλλά και η αναγκαιότητα να αξιοποιηθεί, παράλληλα με τα γνωστά γεωθερμικά πεδία, κάθε γεωθερμική περιοχή, που εντοπίζονται σε πολλά μέρη της Ελλάδος, όπως σημειώσαμε προηγουμένως. Η αξιοποίηση αυτή δε θα πρέπει να αφορά μόνο στη θέρμανση-ψύξη κατοικιών, η οποία ούτως ή άλλως βρίσκεται σε έξαρση και αναμένεται να έχει υψηλούς ρυθμούς εγκατάστασης νέων μονάδων για τα επόμενα χρόνια, αλλά και σε επιλεγμένες γεωργικές και κτηνοτροφικές χρήσεις. Στις μεγάλες ιζηματογενείς λεκάνες της χώρας εντοπίζονται σημαντικοί υπόγειοι υδροφορείς των οποίων τα νερά έχουν θερμοκρασίες τέτοιες (15<Τ C<25), που να επιτρέπουν κατά τρόπο οικονομικό την άντληση σημαντικών ποσοτήτων θερμικής ενέργειας και την απόδοσή τους σε ποικίλες παραγωγικές εφαρμογές με μικρό κόστος κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας. Συγκρινόμενη με τις άλλες ΑΠΕ, η γεωθερμία δεν υστερεί σε περιβαλλοντικά οφέλη. Αυτό βέβαια έρχεται σε προφανή αντίθεση με την εντύπωση που κυριαρχεί ότι ορισμένες ΑΠΕ (π.χ. φωτοβολταϊκά, αιολική ενέργεια) δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον. Η εντύπωση αυτή μεταβάλλεται όταν κανείς συνυπολογίσει τις επιπτώσεις οποιασδήποτε μορφής ενέργειας σε ολόκληρο τον κύκλο ζωής μιας τεχνολογίας, αλλά και την επιβάρυνση στο περιβάλλον από την κατασκευή και λειτουργία των μονάδων. Παρά τα αναρρίθμητα οφέλη που μας προσφέρει η γεωθερμική ενέργεια, δημιουργεί κάποιες φορές ορισμένα προβλήματα. Γενικά, η αξιοποίηση της γεωθερμικής ενέργειας συναντά ορισμένα βασικά προβλήματα, τα οποία θα πρέπει να λυθούν ικανοποιητικά για την οικονομική εκμετάλλευση της εναλλακτικής αυτής μορφής ενέργειας. Οι τύποι αυτοί των προβλημάτων είναι ο 44

45 σχηματισμός επικαθίσεων (ή όπως συχνά λέγεται οι καθαλατώσεις ή αποθέσεις) σε κάθε σχεδόν επιφάνεια που έρχεται σε επαφή με το γεωθερμικό ρευστό, η διάβρωση των μεταλλικών επιφανειών, καθώς και ορισμένες περιβαλλοντικές επιβαρύνσεις (διάθεση των ρευστών μετά τη χρήση τους, εκπομπές τοξικών αερίων, ιδίως του υδροθείου). Ας ολοκληρώσουμε την εργασία αυτή με την ελπίδα ότι στο μέλλον η Ελλάδα θα κριθεί ικανή να εκμεταλλευτεί στο έπακρο τις γεωθερμικές πηγές προκειμένου να περιοριστεί έως ένα βαθμό η αλόγιστη εκμετάλλευση των ορυκτών μη ανανεώσιμων πόρων(πετρέλαιο, άνθρακας, κ.ά) όπως ήδη έχουν πράξει άλλες χώρες με πλούσιο γεωθερμικό δυναμικό(ισλανδία). 45

46 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Πόσους Βαθμούς Κελσίου ( ο C), είναι η θερμοκρασία του Πυρήνα στο εσωτερικό της Γης; Ποια από τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), είναι η πλέον διαδεδομένη σήμερα και συμβάλλει περισσότερο στην προστασία του κλίματος της Γης; 46

47 Ποιο από τα κάτωθι Συστήματα Θέρμανσης θεωρείτε, ότι συμβάλλει περισσότερο στην μείωση των εκπομπών CO 2 ; Ποιο από τα κάτωθι Συστήματα Θέρμανσης θεωρείτε, ως το ποιο οικονομικό μακροπρόθεσμα (Φάση κατασκευής και λειτουργίας); 47

48 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (WWF Ελλάς/Αθήνα 2010) 2. Γεωθερμικές Αντλίες Θερμότητας Εφαρμογές στον Αγροτικό Τομέα (ΕΘΙΑΓΕ, Δρ. Πασχάλης Δαλαμπάκης Γεωλόγος, Γεωθερμικός, Ανδρέας Ηλίας Γεωπόνος MSc, Ινστιτούτο Εγγείων Βελτιώσεων) 3. Διάφορες Ιστοσελίδες στο Internet, σχετικές με το θέμα της Γεωθερμίας και της Γεωθερμικής Ενέργειας Εφαρμογές 4. %B5%CF%81%CE%BC%CE%AF%CE%B