Προσυνεδριακή εκδήλωση «Τεχνολογίες και Εφαρµογές ΑΠΕ στην Κρήτη» Χανιά Μαΐου Εισαγωγική Οµιλία Προέδρου ΤΕΕ/Τ Κ κ.

Transcript

1 ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑ ΑΣ ΤΜΗΜΑ ΥΤΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΝΕΑΡΧΟΥ 23 - ΧΑΝΙΑ τηλ. (0821) fax : (0821) Τράπεζα Πληροφοριών : tee.gr, Προσυνεδριακή εκδήλωση «Τεχνολογίες και Εφαρµογές ΑΠΕ στην Κρήτη» Χανιά Μαΐου 2009 Εισαγωγική Οµιλία Προέδρου ΤΕΕ/Τ Κ κ. Αντώνη Πιταριδάκη Ως Τµήµα υτικής Κρήτης του ΤΕΕ έχουµε αναγάγει το ζήτηµα της ορθής ενεργειακής πολιτικής σε πρωτεύουσας σηµασίας. Τονίζουµε µέσα από τις παρεµβάσεις µας, τις εκδηλώσεις και τα συνέδρια που συµµετέχουµε ή οργανώνουµε ότι τα απαραίτητα βήµατα για την επίτευξη αυτού του στόχου είναι : 1. Ένας συνολικός και ολοκληρωµένος ενεργειακός σχεδιασµός 2. Η λήψη ουσιαστικών µέτρων βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας 3. Και βέβαια η ουσιαστική προώθηση των ΑΠΕ και της συµπαραγωγής. Όλοι µας γνωρίζουµε τις αυξανόµενες ανάγκες σε ενέργεια ταυτόχρονα µε την προστασία του περιβάλλοντος. Η στροφή στις καθαρές πηγές ενέργειας, αποτελεί µοναδική διέξοδο, τόσο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και την υποκατάσταση στο µέγιστο δυνατό βαθµό των θερµοηλεκτρικών και ρυπογόνων εργοστασίων της ΕΗ, όσο και για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών στα κτίρια. Αυτό σε συνδυασµό µε την εξοικονόµηση ενέργειας αποτελούν τη µόνη διέξοδο για την αποτροπή των κλιµατικών αλλαγών που απειλούν τον πλανήτη. Ιδιαίτερη σπουδαιότητα αποκτούν αυτά για την Κρήτη. H οποία παραµένει µη διασυνδεόµενη µε το ηπειρωτικό δίκτυο και εξαρτάται

2 κυρίως από το πετρέλαιο, παρά το εξαιρετικά υψηλό δυναµικό ανανεώσιµων πηγών ενέργειας και παρά τις δυνατότητες αξιοποίησής του για τις ανάγκες του τουριστικού, βιοτεχνικού και οικιακού τοµέα. Η οποία έχει υψηλούς ρυθµούς αύξησης της ζήτησης (7%-8% ετησίως) κυρίως ως προς την ηλεκτρική ισχύ τους καλοκαιρινούς µήνες. Η οποία έχει µια από τις χαµηλότερες κατατάξεις στον κρίσιµο δείκτη «ενέργεια ανά µονάδα ακαθάριστου προϊόντος» µεταξύ των Περιφερειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αντιµετωπίζει σηµαντικά ενεργειακά προβλήµατα, που συνοδεύονται από περιβαλλοντικές πιέσεις στο ευαίσθητο και µοναδικό οικοσύστηµά της. Συγχρόνως στην Κρήτη βιώνουµε εδώ και χρόνια και το ότι οι προγραµµατισµοί και οι δεσµεύσεις των αρµοδίων αλλά και του Περιφερειακού Συµβουλίου δεν είναι αξιόπιστοι στην υλοποίησή τους και είναι έντονη η έλλειψη κεντρικής πολιτικής βούλησης για ένα ολοκληρωµένο ενεργειακό σχεδιασµό. Για τους λόγους αυτούς εδώ και χρόνια δεν παύουµε να επιδιώκουµε ως ΤΕΕ/Τ Κ µια ολοκληρωµένη και όχι αποσπασµατική περιφερειακή ενεργειακή πολιτική που θα βασίζεται: Στην ανάλυση των ενεργειακών χαρακτηριστικών της Κρήτης, Στην ύπαρξη επαρκούς και αξιόπιστου συµβατικού συστήµατος ηλεκτροπαραγωγής Στην αξιοποίηση ανανεώσιµων πηγών ενέργειας Στη λήψη ουσιαστικών µέτρων εξοικονόµησης ενέργειας κυρίως στα κτίρια Στην προώθηση του βιοκλιµατικού σχεδιασµού Στα προγράµµατα πληροφόρησης και ενηµέρωσης των πολιτών. Ξεκινώντας από τα σχολεία, τις εκδηλώσεις και ηµερίδες, τις συναντήσεις εργασίας, την παραγωγή ειδικού ενηµερωτικού υλικού κ.λ.π, µε τη συνδροµή φυσικά του Ενεργειακού Κέντρου της Περιφέρειας Κρήτης αλλά και από τα ΤΕΕ της Κρήτης, όπου σηµειώνω ότι και στο ενεργειακό τοµέα µε κοινές παρεµβάσεις, τοποθετήσεις και κοινές οµάδες εργασίας κάνουµε πράξη τον συγκρητισµό και στον τοµέα αυτό.

3 Και µε απώτερο βέβαια στόχο όλων των παραπάνω, τη δηµιουργία προοπτικών βιώσιµης και αειφόρου ανάπτυξης για το νησί. Αναµφίβολα στον τοµέα της αξιοποίησης της αιολικής ενέργειας η Κρήτη (και κυρίως ο νοµός Λασιθίου) υπήρξε πρωτοπόρος όταν πριν από είκοσι και πλέον χρόνια ξεκίνησαν οι πρώτες εγκαταστάσεις. Αυτή τη στιγµή παράγεται το 14% της συνολικά καταναλισκόµενης ηλεκτρικής ενέργειας στην Κρήτη από αιολικά. Η βιοµάζα, δηλαδή το πυρινόξυλο έχει συµβολή στον ενεργειακό σχεδιασµό του νησιού µε θερµικές χρήσεις σε ελαιουργεία, φούρνους, θερµοκήπια, κατοικίες, ακόµα και σε ξενοδοχεία. Έχουµε επίσης δύο καλές εγκαταστάσεις βιοαερίου. Οι εγκαταστάσεις ηλιακών θερµοσιφώνων είναι µία επιτυχία θα λέγαµε στην Κρήτη µε περίπου τετραγωνικά µέτρα εγκατεστηµένα, ενώ έχουµε και εγκαταστάσεις ηλιακού κλιµατισµού σε ξενοδοχεία. Σε ότι αφορά τώρα τα φωτοβολταϊκά συστήµατα οι εγκαταστάσεις που λειτουργούν είναι της τάξης του ενός µεγαβάτ. Παθητικά ηλιακά συστήµατα, δηλαδή βιοκλιµατικά, δεν έχουµε αρκετά, στοιχείο που µας προβληµατίζει ως ΤΕΕ γιατί, παρ όλο ότι έχουµε ένα εξαίρετο κλίµα που ευνοεί αυτές τις εγκαταστάσεις, δεν έχουµε πολλά κτίρια βιοκλιµατικά. Τέλος έχουµε δύο µικρά υδροηλεκτρικά, ενώ έχει υπάρξει µία πρότυπη εφαρµογή βιοντίζελ σε λεωφορεία της Κρήτης σε συνεργασία µε το ΚΤΕΛ. Στα πλαίσια όµως ενός ολοκληρωµένου ενεργειακού σχεδιασµού και µιας εξειδικευµένης περιφερειακής ενεργειακής πολιτικής για την Κρήτη, εκτός από τα παραπάνω, σήµερα νοµίζω ότι χρειάζεται: Καταρχήν επανεξέταση της καλωδιακής σύνδεσης της Κρήτης µε την υπόλοιπη χώρα όχι µόνο για να µειωθεί η λειτουργία των συµβατικών σταθµών στην Κρήτη, αλλά για να έχουµε µια ορθολογικότερη λειτουργία του συστήµατος και για να µπορούµε να βάλουµε πολλές ανανεώσιµες πηγές ενέργειας, κυρίως σε αιολικά πάρκα στην Κρήτη. Σήµερα υπάρχει η δέσµευση της διείσδυσης µέχρι 30% για λόγους ευστάθειας του δικτύου (αν και

4 απαιτείται επιστηµονικός επαναπροσδιορισµός αυτού του ορίου). Επιπλέον, µέσω της διασύνδεσης, καθίστανται εφικτές συνέργιες προς όφελος και του ηπειρώτικου συστήµατος και των νησιών από την συνδυαστική αξιοποίηση των ΑΠΕ (Υπάρχει πρόσφατη µελέτη του ΕΜΠ που αποδεικνύει την εφικτότητα αλλά και την σκοπιµότητα αυτής) Περαιτέρω διείσδυση των θερµικών ηλιακών, του ηλιακού κλιµατισµού, της αβαθούς γεωθερµίας και των υβριδικών συστηµάτων (αντλησιοταµιευτήρες). Και φυσικά πρέπει να δούµε τι θα γίνει µε τα φωτοβολταϊκά. Έχουµε ένα όριο περίπου 55 µεγαβάτ, αλλά έχουν γίνει αιτήσεις για τετραπλάσια µεγαβάτ και γι αυτό πρέπει η Ρυθµιστική Αρχή Ενέργειας να εξετάσει την αύξηση της ισχύος για την Κρήτη (όπως έχουµε ζητήσει ήδη). Κι βέβαια για όλα αυτά κυρίως αυτό που απαιτείται είναι κεντρική πολιτική βούληση. Αυτή είναι που θα επιβάλλει, µε τη συνεργασία όλων µας, τον απαιτούµενο ολοκληρωµένο σχεδιασµό µια και από την µέχρι σήµερα εµπειρία µας οι συχνές εξαγγελίες για το ενεργειακό της Κρήτης, σχεδόν σε κάθε επίσκεψη αρµόδιου υπουργού στο νησί, δεν εντάσσονται σε έναν συνολικό σχεδιασµό, ούτε υλοποιούνται στην πράξη. Χαρακτηριστικά επισηµαίνω: Το περίφηµο χρονοδιάγραµµα του νέου σταθµού στην Κορακιά που έχει ήδη πάει πολύ πίσω όπως και η προοπτική βέβαια εισαγωγής και χρήσης φυσικού αερίου. Το Ειδικό Χωροταξικό Σχέδιο για τις Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας, όπου δεν καταγράφεται ούτε αξιολογείται η αναγκαιότητα µιας εθνικής / περιφερειακής πολιτικής για την ανάπτυξη των ΑΠΕ ανά ενεργειακό τοµέα, που θα κατανέµει µε ισονοµία τις ενεργειακές υποχρεώσεις του συνόλου των χωρικών ενοτήτων. εν ενσωµατώνεται η εθνική, κλιµατική και ενεργειακή πολιτική ως µέγεθος σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο ώστε να αξιολογούνται οι επιλογές κατά περιοχή. Απουσιάζει παντελώς η Περιφερειακή διάσταση. Η Κρήτη

5 δεν εντάσσεται στις προτεραιότητες του ειδικού πλαισίου, ενώ το Ειδικό Πλαίσιο προσπέρασε και «δεν είδε» ή «δεν έµαθε» ότι τα νησιά µας και ιδιαίτερα βέβαια η Κρήτη, εδώ και χρόνια, χαρακτηρίζονται ως προνοµιακοί χώροι ανάπτυξης αυτών των µορφών ενέργειας. Τον τεράστιο φυσικό «πλούτο» σε ΑΠΕ που διαθέτει δεν είναι σε θέση να τον αξιοποιήσει και στην πράξη περιορίζεται σηµαντικά λόγω και των τεχνικών περιορισµών που προαναφέραµε Τα προβλήµατα χωροθέτησης που ανακύπτουν από τον ελλιπή χωροταξικό σχεδιασµό και την αδυναµία αξιολόγησης της φέρουσας ικανότητας ανά περιοχή και δραστηριότητα (κάτι που επισηµάναµε επανειληµµένα ως ΤΕΕ στο Ειδικό Πλαίσιο). Χαρακτηριστικό παράδειγµα στρεβλής χωροθέτησης, από πολύ παλιά, είναι οι εγκαταστάσεις της ΕΗ στην κατοικηµένη περιοχή της Ξυλοκαµάρας Χανίων κ.α. Την αδικαιολόγητη καθυστέρηση θέσπισης του θεσµικού πλαισίου για την εξοικονόµησης ενέργειας στα κτίρια και του κανονισµού ενεργειακών επιθεωρήσεων σε αυτά που θα οδηγήσει σε σηµαντική ανάπτυξη τη χώρα, εν µέσω και της κρίσης που βιώνουµε, αναβαθµίζοντας παράλληλα την ποιότητα ζωής και το περιβάλλον. Οι δύο σηµαντικότερες κοινοτικές οδηγίες για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων και την προώθηση των εθνικών σχεδίων δράσης για την εξοικονόµηση ενέργειας, ουσιαστικά δεν εφαρµόζονται ακόµη στην Ελλάδα. Ειδικά για τα κτίρια, η εφαρµογή τεχνολογιών ΑΠΕ αποτελεί «πεδίο δόξης λαµπρό» και το ενδιαφέρον των συναδέλφων µηχανικών και ιδιαίτερα των νέων είναι εξαιρετικά υψηλό. Και ειδικότερα στην Κρήτη µε το δυναµικό ΑΠΕ που διαθέτει. Κατά προηγούµενους µήνες το ΤΕΕ συνεργάστηκε µε τις υπηρεσίες του ΥΠΑΝ, το ΚΑΠΕ και το ΥΠΕΧΩ Ε για την κατάρτιση του Κανονισµού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων και του Π.. που αφορά τους Ενεργειακούς Επιθεωρητές. εν γνωρίζουµε πώς έχει πλέον διαµορφωθεί το τελικό σχέδιο, αλλά αν περιλαµβάνονται διατάξεις όπως αυτές που ακούγονται, σε αντίθεση µε το σχέδιο που είχε εκπονηθεί και δοθεί προς διαβούλευση, πιθανά θα ακυρωθεί σε µεγάλο κοµµάτι µια πολύ σηµαντική παρέµβαση

6 που µας επιβάλλει η Ευρωπαϊκή Ένωση και θα είναι προς όφελος της οικονοµίας και κυρίως του περιβάλλοντος. Και βέβαια το ζήτηµα της εξοικονόµησης ενέργειας δεν εξαντλείται εκεί. Περιλαµβάνει τις µεταφορές και τον βιοκλιµατικό σχεδιασµό και διαπερνά τη φιλοσοφία και την οικολογική µας συνείδηση και παιδεία. Συµφωνούµε µε την Πάγια θέση του ΤΕΕ ότι πρέπει να υπάρχει στην χώρα µας µία γενικότερη πολιτική για τις ΑΠΕ και ειδικότερα για τα Φ/Β η οποία να υποστηρίζει τις εφαρµογές αυτές στα µεγάλα αστικά κέντρα, στα νησιά και ειδικότερα για τις ηλιακές εφαρµογές, στο νότιο σύστηµα της χώρας. Πιστεύουµε ότι η πολιτική της οικονοµικής στήριξης των εφαρµογών ΑΠΕ είναι θετική αλλά θα πρέπει να διαφοροποιείται κατά σύστηµα και τύπο εφαρµογής. Επίσης τα κίνητρα για την εγκατάσταση Φ/Β επί εδάφους θα πρέπει να είναι αισθητά µικρότερα έναντι των κτιριακών εφαρµογών. Είναι προφανής η έλλειψη στρατηγικής και στόχων στην ανάπτυξη των Φ/Β εφαρµογών στη χώρα. Προτεραιότητα πρέπει να δοθεί στις Φ/Β εφαρµογές στον κτιριακό τοµέα (αστικό περιβάλλον, όπως γίνεται σε όλες τις χώρες) που προσφέρει τα µέγιστα οφέλη και στα νησιά µε ακόµη περισσότερα οφέλη. Για τα πρόσφατα µέτρα (κίνητρα) που ανακοινώθηκαν από το ΥΠΑΝ γι αυτά πρέπει άµεσα να υπάρξουν οι κατάλληλες συνέργιες από το Υπουργείο τη ΕΗ και τη ΡΑΕ για την εφαρµογή τους και στα µη διασυνδεµένα νησιά όπως η Κρήτη. Βασική µας στόχευση παραµένει η συνέργια γνώσεων, τεχνολογιών και οραµάτων για την διασφάλιση παροχής ενέργειας αξιόπιστα και αδιάλειπτα στο νησί µας, ταυτόχρονα µε την υιοθέτηση τεχνολογιών φιλικών προς το περιβάλλον και αποδοτικών συνάµα. Στα πλαίσια αυτά είναι απαραίτητη η διαµόρφωση, η συµµετοχή και η ενσωµάτωση της βούλησης των τοπικών κοινωνιών, όσον αφορά τη χρήση γης και την ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Κάτι που προϋποθέτει ολοκληρωµένη, υπεύθυνη και τεκµηριωµένη ενηµέρωση και καλλιέργεια περιβαλλοντικής παιδείας και συνείδησης. Είναι προφανές ότι

7 οποιαδήποτε επιτυχία ενός σχεδίου και ο βαθµός εφαρµογής του εξαρτάται από το πόσο και πώς συµµετείχαν και το αποδέχονται οι πολίτες. Αυτοί µπορούν να προωθήσουν µε επιτυχία και τις πιο ριζοσπαστικές πολιτικές ή αντίθετα να ακυρώσουν ακόµα και τις πιο ήπιες. Για όλα τα παραπάνω ζητήµατα, ο ρόλος του Τεχνικού Επιµελητηρίου, στα πλαίσια των θεσµοθετηµένων δυνατοτήτων του, είναι σηµαντικός. Είµαστε πλέον σε θέση να συντονίσουµε δράσεις, να τεκµηριώσουµε πολιτικές και να θεσµοθετήσουµε κανόνες που θα αποτελέσουν τον οδηγό για την απαραίτητη συµµετοχή της κοινωνίας των πολιτών. Οι άλλοι φορείς µπορεί να έχουν την αρµοδιότητα να παίρνουν και να υλοποιούν αποφάσεις για το ενεργειακό, παρουσιάζουν όµως εγγενείς αδυναµίες µε σύνηθες αποτέλεσµα να µην λαµβάνονται τελικά οι βέλτιστες αποφάσεις και οι όποιες αποφάσεις παίρνονται να µην υλοποιούνται. Στα πλαίσια αυτά εντάσσονται και οι εργασίες του Προσυνεδρίου µας, αλλά και µια σειρά παρεµβάσεων και εκδηλώσεών µας, που θεωρώ σκόπιµο να σας αναφέρω µόνο τις πλέον πρόσφατες: Με κίνητρο το ιδιαίτερα αυξηµένο ενδιαφέρον των µηχανικών στην περιοχή µας και την άριστη συνεργασία µας µε το Τµήµα Μηχανικών Περιβάλλοντος (καθ. κ. Τσούτσο) του Πολυτεχνείου Κρήτης και το ΤΕΙ Κρήτης (καθ. κ. Βουρδουµπά) έχουµε διοργανώσει αρκετές σχετικές εκδηλώσεις µε µεγάλη συµµετοχή από µηχανικούς και όχι µόνο. Ενδεικτικά αναφέρω τις πιο πρόσφατες: o Πενθήµερα Σεµινάρια για τις ενεργειακές επιθεωρήσεις στα κτίρια τον Σεπτέµβρη (20/ ) o Σεµινάριο «Ηλιακός Κλιµατισµός» τον ίδιο µήνα 20/ o Σεµινάριο «Ενεργειακή Αξιοποίηση Υπολειµµάτων Ελιάς» τον Οκτώβρη ( ) o «ΑΠΕ στα Κτίρια» τον Νοέµβρη ( )

8 o «Εξοικονόµηση Ενέργειας και ΑΠΕ στα κτίρια» τον Φλεβάρη (4-2-09) o «Εφαρµογές ηλιακού κλιµατισµού στα κτίρια» τον ίδιο µήνα ( ) Κατά την περίοδο της διαβούλευσης των ειδικών χωροταξικών πλαισίων, ειδικά για τις ΑΠΕ αλλά και τον Τουρισµό και φυσικά για το Εθνικό χωροταξικό πλαίσιο, επεξεργαστήκαµε και προωθήσαµε, κατόπιν αναλυτικής επεξεργασίας πλήθος παρατηρήσεων και διορθώσεων για τα ζητήµατα των ΑΠΕ σε εθνικό αλλά και τοπικό επίπεδο. Με δική µας πρωτοβουλία προτείναµε στο ΥΠΑΝ, και τους φορείς της Κρήτης και επιχειρηµατολογήσαµε για την ανάδειξη της Γαύδου ως «πράσινου νησιού». Η αποδοχή από τους φορείς του Κρήτης υπήρξε καθολική και παρά την επιλογή του Άη Στράτη από το Υπουργείο, προχωρήσαµε στη σύσταση Οµάδας Εργασίας που επεξεργάζεται µια ολοκληρωµένη πρόταση δεδοµένου ότι η προτωβουλία του ΥΠΑΝ εντέλει δεν εξαντλείται σε ένα και µόνο νησί και θα υπάρξει νέα προκήρυξη τον Σεπτέµβρη. Τέλος στις Συνδιασκέψεις των Νησιωτικών Περιφερειακών Τµηµάτων του ΤΕΕ, που κατά τα τελευταία χρόνια συνιστούν ένα σηµαντικό βήµα κατάθεσης απόψεων, ανταλλαγής εµπειρίας και ιδεών για την χάραξη συγκροτηµένης νησιωτικής πολιτικής, έχουµε επεξεργαστεί και αναλύσει όλες τις πτυχές του ενεργειακού ζητήµατος στις νησιωτικές περιοχές (από την πρώτη κιόλας συνδιάσκεψη στα Χανιά, τον Μάρτη του 2005 µέχρι και πρόσφατα) και έχουµε καταγράψει συγκεκριµένα βήµατα για την άρση της ενεργειακής ανεπάρκειας στα νησιά µας. Επιπλέον θέτουµε το ζήτηµα υπό το πρίσµα µιας συνολικής και συγκροτηµένης νησιωτικής πολιτικής µε έµφαση στις ιδιαιτερότητες και τα χαρακτηριστικά των νησιών µας, αλλά και στην υποχρέωση της πολιτείας για προσαρµογή του σχεδιασµού και στον τοµέα της ενέργειας, µε βάση την αρχή του «ισοδυνάµου» και παράλληλα στην αντιµετώπιση της νησιωτικής χώρας µέσα

9 από συνταγµατικά κατοχυρωµένες, ειδικές δράσεις. ράσεις για τις οποίες βέβαια µέχρι σήµερα έχουν γίνει πολύ µικρά βήµατα και παραµένουν σε επίπεδο ευχολογίων σε όλους τους τοµείς. Σίγουρα µπορεί να φαίνεται ή ίσως να είναι ο δρόµος µακρύς ακόµη, όµως πραγµατικά απαιτούνται µέτρα άµεσης αλλά και µακροπρόθεσµης λογικής ώστε να µειωθούν οι συνέπειες και οι κίνδυνοι για περαιτέρω αλλοίωση του φυσικού, δοµηµένου, πολιτιστικού, κοινωνικού και οικονοµικού περιβάλλοντος. Και βέβαια µπορούµε και πρέπει να φύγουµε από τα στάδια της θεωρίας ή της καταγγελίας και να περάσουµε στην πράξη µε την ανάληψη δράσεων, µε την απαραίτητη συνεργασία βέβαια όλων των θεσµοθετηµένων φορέων αλλά κυρίως των πολιτών. Σας ευχαριστώ