Μηνιάτικη ηλεκτρονική έκδοση του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών Τεύχος 24 ΙΟΥΝΗΣ Αθηναϊκό φεστιβάλ

Transcript

1 Μηνιάτικη ηλεκτρονική έκδοση του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών Τεύχος 24 ΙΟΥΝΗΣ 2009 Αθηναϊκό φεστιβάλ 13 ο Λόφου Στρέφη Από Δευτέρα 29 Ιούνη μεχρι Παρασκευή 3 Ιούλη Το φετινό Φεστιβάλ λόφου Στρέφη στο γνωστό θερινό Θεατράκι θα γίνει από Δευτέρα 29 Ιούνη μεχρι Παρασκευή 3 Ιούλη. Θα ήταν αφιερωμένο στον Μίμη και Κώστα Μάνο. Ο αιφνίδιος θάνατος όμως του μεγάλου μας δασκάλου Ευγένιου Σπαθάρη, ανέτρεψε το πρόγραμμα. Έτσι με απόφαση του Δ.Σ. του Σωματείου μας το 13 ο Φεστιβάλ θα είναι αφιερωμένο στην μνήμη του Ευγένιου Σπαθάρη ενώ την πρώτη μέρα θα τιμηθεί για την προσφορά του στο Θέατρο Σκιών ο Βετεράνος καραγκιοζοπάικτης Μίμης Μάνος με την απονομή της τιμητικής διάκρισης του ΕΠΙΤΙΜΟΥ ΜΕΛΟΥΣ, όπως αρχικά είχε προγραμματιστεί. Ένας χρόνος χωρίς τον Βάγγο Ήταν η τρίτη μέρα εκδηλώσεων του περσυνού 12 ου Αθηναϊκού φεστιβάλ που ήταν αφιερωμένο σε αυτόν, και το κοινό πάγωσε στην αναγγελία του θανάτου του μεγάλου καλλιτέχνη. Το μνημόσυνο για τον ένα χρόνο από τον θάνατο του μεγάλου καραγκιοζοπαίκτη και δάσκαλου θα γίνει την Κυριακή 28 Ιούνη ώρα 9:00 στον Ιερό Ναό Αγ. Ιωάννου Χρυσοστόμου (Αγ. Ιωάννου και Ανοίξεως Νίκαια), κοντά στο σπίτι του Βάγγου ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ 13 ου ΦΕΣΤΙΒΑΛ Δευτέρα 29/6 Απονομή τιμητικής διάκρισης Μίμης Μάνος: «Οι Χατζηλιάδες» Τρίτη 30/6 Μιχάλης Ταυλάτος «Ο μετανοημένος ληστής» Τετάρτη 1 η Ιούλη Σωκράτης Κοτσορές «Τα μπαγλαΐμ κουκιά» Πέμπτη 2 Ιούλη Θωμάς Αγραφιώτης «Το μαγεμένο δέντρο» & Τάσος Δουρμουσόγλου (Κωμωδία) Παρασκευή 3 Ιούλη Γιάννης Νταγιάκος «Ο Μ. Αλέξανδρος & το καταραμένο φίδι» Σε αυτό το τεύχος ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟ ΔΑΣΚΑΛΟ Ευγένιο Το 40ήμερο μνημόσυνο του Ε. Σπαθάρη θα γίνει την Κυριακή 14 Ιούνη 11π.μ. στην Μητρόπολη Αμαρουσίου

2 Ο Ευγένιος Σπαθάρης στη Θεσσαλονίκη: Νύχτες γεμάτες θάματα. Αναδημοσίευση από την εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ( ) Του Γιάννη Χατζή Το Σάββατο το βράδυ ο Ευγένιος Σπαθάρης πολύτιμος δάσκαλος και καλός και σεβαστός φίλος- μας κούνησε το μαντήλι λέγοντας μας το στερνό του αντίο. Μαζί του έφυγε και μια ολόκληρη εποχή της τέχνης του θεάτρου σκιών, αφήνοντας μας για προσκεφάλι στα όνειρα μας, τη φεγγαράδα μιας βραδιάς Καραγκιόζη γεμάτη από του γιασεμιού τη λευκάδα και των νυχτολούλουδων την ανάσα. Θεσσαλονίκη δεκαετία του 60. Από την περασμένη ακόμη δεκαετία όλη η παλιά φουρνιά των καραγκιοζοπαικτών της Θεσσαλονίκης σιγά, σιγά αποσύρεται λόγω ηλικίας χωρίς ν αφήσει μαθητές. Τα καραγκιοζοστέκια και οι μάντρες κλείνουν. Η πόλη στερείται το όνειρο και τη μαγεία του μπερντέ, εκείνες τις νύχτες «τις γεμάτες θάματα, τις σπαρμένες μάγια». Το κενό αδυνατούν να καλύψουν κάποιες κατά μεγάλα χρονικά διαστήματα επιλεκτικές παραστάσεις Αθηναίων καραγκιοζοπαικτών. Την κρίσιμη αυτή εποχή η παρουσία και η συμβολή του Ευγένιου Σπαθάρη στην πόλη μας, αλλά και σ ολόκληρη την Ελλάδα είναι καταλυτική. Ήδη είναι γνωστός στο πανελλήνιο και η φωνή του μέσα από τα «σαρανταπεντάρια», με παραστάσεις του το 1962, καθιερώνεται και γίνεται αναγνωρίσιμη σαν η φωνή του Καραγκιόζη. Ο ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ ΜΑΣ Μηνιάτικη ηλεκτρονική έκδοση του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών Τζωρτζ 6 Αθήνα Τεύχος 24 Ιούνης 2009 ΕΚΔΟΤΗΣ Πάνος Β. Καπετανίδης panoskap@mycosmos.gr Μ ολοένα μεγαλύτερη συχνότητα παρουσιάζει τη δουλεία του στη Θεσσαλονίκη, δίνοντας το μέτρο της αξίας του σαν καλλιτέχνης και σαν άνθρωπος. Σταθμός με μεγάλο λαϊκό έρεισμα είναι οι παραστάσεις του στη Διεθνή `Εκθεση Θεσσαλονίκης, που θα συνεχιστούν με κάποια διαλείμματα για περισσότερο από μια εικοσαετία, με διοργανωτές την ΔΕΘ και για μια περίοδο την Εθνική Τράπεζα. Ο ίδιος πολύ αργότερα θα θυμάται εκείνα τα χρόνια. Τους πιτσιρικάδες που έμπαιναν από τα κάγκελα κάθε βράδυ ή παρακαλούσαν, «θείε, βάλε με μέσα», τους επισκέπτες της `Εκθεσης, μόνο και μόνο για να θρονιαστούν ανυπόμονα και εκστατικά «κατάχαμα», μπροστά από τον μπερντέ του Ευγένιου. Στη θεατρική περίοδο το ΚΘΒΕ ανεβάζει το «Ταξίδι «του Γ. Θέμελη σε σκηνοθεσία, σκηνικά, κουστούμια Ε. Σπαθάρη, στο ρόλο του Καραγκιόζη ο Νικήτας Τσακίρογλου (πρεμιέρα 19 Ιουνίου 1966). Η παράσταση θ αφήσει εποχή κι έκτοτε μνημονεύεται σαν ένα από τα κορυφαία καλλιτεχνικά γεγονότα της πόλης. Το χειμώνα του παίζεται στην «Χατζώκου» η κωμωδία του Γιώργου Γιαννακόπουλου «Ο Καραγκιόζης Δικτάτωρ» σε σκηνοθεσία, σκηνογραφία πάλι του Σπαθάρη. Χρόνια μετά το 1995 ο Εταιρικός Θίασος ΣΕΗ «Θέατρο της γελοιότητας» θα παρουσιάσει το καλοκαίρι του 1995 στο «θέατρο κήπου» το έργο του Γ. Σκούρτη «Ο Καραγκιόζης παρά λίγο Βεζύρης 95», σύμβουλος παράστασης ο Ε. Σπαθάρης. Ακόμα στην πόλη μας θα παιχτεί σε σκηνοθεσία δικιά του και το έργο του «Σκιών καμώματα».

3 Το εικαστικό έργο του. Οι θεσσαλονικείς θα έχουν την ευκαιρία να θαυμάσουν το εικαστικό έργο του Ε. Σπαθάρη το φθινόπωρο του 1975 στην αίθουσα τέχνης «Ενημέρωση» όπου παρουσιάζονται πίνακες, αφίσες και φιγούρες του, αποσπόντας τον θαυμασμό των επισκεπτών για τη λαϊκότητα κι απλότητα της γραμμής, τη ζωντάνια των χρωμάτων και τη θεματολογία. Ξεχωρίζουν οι πίνακες «Κουταλιανός» και «Θέατρο σκιών». Τον Ιανουάριο του 1992 το ΚΘΒΕ διοργανώνει στο «Βασιλικό Θέατρο», στις εκδηλώσεις για τα 30 χρόνια του, έκθεση έργων του Σπαθάρη και δέκα παραστάσεις στον ίδιο χώρο. Το 2004 ατομική έκθεση στην αίθουσα τέχνης Metamorfosis. Η πόλη μας αντιπροσωπεύεται με τα έργα Καστανάς στη αψίδα Ο κουταλάς, Λευκός πύργος. Το 2002 συμμετέχει σε ομαδική στο Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο. Τέλος η Δημοτική Πινακοθήκη Θεσσαλονίκης φιλοξενεί έργα του, που μπορεί κανείς να τα θαυμάσει στην έκδοση του ΙΑΝΟΥ `Ελληνες λαϊκοί κα ναϊφ ζωγράφοι. Στο μεταξύ οι παραστάσεις του Ε. Σπαθάρη ψυχαγωγούν το κοινό της Θεσσαλονίκης και συχνά απασχολούν τον καθημερινό και περιοδικό τύπο της πόλης. Συνεντεύξεις, ράδιο, τηλεόραση μα προπάντων παραστάσεις. Τι να πρωτοθυμηθεί κανείς! Το Θανάση Διάκο στη Λέσχη Γραμμάτων και Τεχνών ή τον Μέγα Αλέξανδρο στο Λυσσέ; Εκείνες στις τόσες συμμετοχές του στα ΔΗΜΗΤΡΙΑ ή τον Καραγκιόζη Γραμματικό στο Βαφοπούλειο τον Νοέμβριο του Πολυπράγμων, σεμνός και απλός. 1986; Τους αρραβώνες του Καραγκιόζη παράσταση φιλανθρωπική για τη Σχολή Τυφλών στο Ράδιο Σίτυ ή τους Βάτραχους του Αριστοφάνη στο θέατρο κήπου ; Από παράσταση του Ε.Σπαθάρη στην Θεσσαλονίκη το 1975 Πολυπράγμονας στην τέχνη του ο Σπαθάρης. Διαβάζουμε στη Θεσσαλονίκη της 31ης Ιανουαρίου 1992 στο άρθρο Τα όνειρα του Καραγκιόζη : Κάνω πολλές επεμβάσεις γιατί θέλω να δει ο κόσμος αξιόλογα πράγματα. Έχω ανεβάσει εδώ στη Θεσσαλονίκη τον Καραγκιόζη Δικτάτορα επί δικτατορίας μάλιστα. Συνεργάστηκα με τον Σαββόπουλο, την Καρέζη και τον Καζάκο. Θέλω να συνδυάζω το έμψυχο με το άψυχο. Όπως έκανα εδώ στο Βασιλικό. Στην πορεία του χρόνου θα συνειδητοποιήσουμε περισσότερο την απώλεια του Ευγένιου Σπαθάρη. Νοσταλγώντας το λευκό σεντονάκι του και τη λάμπα την τρελή, στα δύσκολα χρόνια που έρχονται, θα καταλάβουμε πόσο πολύτιμα μας ήτανε, πόσο μεστά, σεμνά και απλά, όσο σεμνός και απλός ήταν ο ίδιος.

4 Αντίο Δάσκαλε «Η τέχνη του Σπαθάρη είναι στη βάση της λαϊκής ψυχής και ζωής και μακάριος όποιος την αντικρίζει με τη σοβαρότητα που της οφείλεται. Μέσα της δεν κατασταλάζει μόνο η λαγαρή θυμοσοφία του λαού μας μπρος στα ανάποδα τον κόσμου, αλλά σκεπάζεται και η πηγαία δύναμη πόχει μέσα του και με την οποία υπερνικά αυτά τα ανάποδα με ψυχισμό ασύγκριτο, ανεβαίνοντας απ' τα σκαλιά της θείας του εξυπνάδας ως με τις κορφές τον ηρωισμού». Άγγελος Σικελιανός Άφησε τα εγκόσμια ο πιο γνήσιος εκφραστής της λαϊκής παράδοσης. Ο 85χρονος Ευγένιος Σπαθάρης «έφυγε» στις 22:40 το βράδυ του Σαββάτου 9 Μαίου μετά από νοσηλεία τεσσάρων ημερών στο ΚΑΤ. Τις τελευταίες ημέρες ζούσε με μηχανική υποστήριξη. Eίχε υποστεί πολλαπλά κατάγματα μετά το ατύχημα που είχε στο Ινστιτούτο Γκαίτε, όταν έχασε την ισορροπία του και κατά την πτώση του τραυματίστηκε σοβαρά στο κεφάλι. Είχε υποστεί πολλαπλά κατάγματα μετά το ατύχημα που είχε στο Ινστιτούτο Γκαίτε, όταν έχασε την ισορροπία του και κατά την πτώση του τραυματίστηκε σοβαρά στο κεφάλι. Η κηδεία του έγινε την Τετάρτη στο νεκροταφείο Αμαρουσίου. ενώ η εξόδιος τελετή έγινε στις 4 το απόγευμα, στη Μητρόπολη Αμαρουσίου, αφού πρώτα η σωρός του εκτέθηκε σε λαϊκό προσκήνιμα από τις 10 το πρωί στο Σπαθάριο Μουσείο. Τον νεκρό χαιρέτησαν χιλιάδες κόσμου ενώ η πλειοψηφία των μελών του Σωματείου (ακόμα και από την επαρχία) με επικεφαλής τον Πρόεδρο Πάνο Καπετανίδη, απότισαν φόρο τιμής στεκόμενοι από τις 10 το πρωί σαν παραστάτες ανά δύο στο προσκέφαλο του σεβαστού δασκάλου. Ήταν εκεί ο πρώην πρόεδρος Γιάννης Νταγιάκος, ο Γενικός Γραμματέας του Σωματείου Πέτρος Γιωργανιός, ο Αντιπρόεδρος Άθως Δανέλλης, ο Ταμίας Ηλίας Καρελλάς, ο Πρόεδρος του Καλλιτεχνικού Συμβουλίου της Εθνικής Σκηνής Θεάτρου Σκιών Κ. Κουτσουμπλής, τα μέλη του Κ.Σ. Α. Γραβάνης, Χ. Μπιλίνης, Τ. Γεωργίου, και Σ. Κοτσορές, ο Βετεράνος καραγκιοζοπαίκτης Τάκης Παλαιοθόδωρος από το Αίγιο, ο Σ. Λαγκάδας, ο τελευταίος μαθητής του Ευγένιου Τάσος Κώνστας, ο Β. Ταυλάτος, ο Γ. Μαμάης, η Κική Καπετανίδου, ο Ι. Μελισσηνός, ο γιος του Θανάση Σπυρόπουλου Κώστας, Ο Θ. Χάρμπας από την Καρδίτσα, ο Ν. Αλεφραγκής και φοβάμαι μήπως ξέχασα να αναφέρω και κάποιους. Τον νεκρό αποχαιρέτησε εκ μέρους του Σωματείου ο Πρόεδρος Πάνος Καπετανίδης καλύπτοντας με κόπο την συγκίνησή του: Αγαπημένε μας δάσκαλε. Στεκόμαστε εδώ κοντά σου όλοι οι συνάδελφοι, μα πρώτα μαθητές σου. Αγαπημένοι, μονιασμένοι, περήφανοι και υπεύθυνοι. όπως μας ήθελες,

5 να σε ξεπροβοδήσουμε στο μακρινό σου ταξίδι. Στην τελευταία σου περιοδεία. Στο παλκοσένικο του Βράχαλη, του Μίμαρου, του πατέρα σου Σωτήρη Σπαθάρη και των άλλων μεγάλων της τέχνης. Έφυγες από κοντά μας βιαστικά και άξαφνα. Κρατώντας στα χέρια σου τον ήρωα των παιδικών μας χρόνων. Αυτόν τον καμπούρη τον Καραγκιόζη, τον καθρέφτη του λαού μας. Δεν πρόλαβες να τελειώσεις την ζωγραφιά που έφτιαχνες. Δεν πρόλαβες καλά - καλά να πλύνεις τα πινέλα σου. Ούτε να χαιρετήσεις τα αγαπημένα σου πρόσωπα. Πρόλαβες όμως στα χρόνια που ήσουνα κοντά μας, να μιλήσεις στις καρδιές μας. Να πλέξεις τα βάσανα, τα πάθεια και τους στεναγμούς του λαού, και να τα κάνεις τέχνη. Σε θαύμασε η υφήλιος, σε χάρηκε η Ελληνική επικράτεια, σε λάτρεψε ο παιδόκοσμος, σε σεβάστηκαν οι ομότεχνοι σου, και έγινες ένας φάρος, - ένα σημείο αναφοράς, για την νέα γενιά των Ελλήνων καραγκιοζοπαικτών. Η φωνή σου - η φωνή του Καραγκιόζη, συνυφασμένη με τη φωνή του Ρωμιού, πού πάντα ζητάει και ποτέ δεν του δίνουν (κι αυτός το παίρνει μόνος του), θα αντηχεί παντοτινά στα αυτιά μας. Το αξιόλογο έργο που αφήνεις πίσω σου, τόσο σε φιγούρες, όσο και σε οπτικοακουστικό υλικό θα αποτελούν αντικείμενο έρευνας και μαθητείας. Πράγμα που από μόνο του μας δίνει την σιγουριά, ότι η μνήμη σου θα είναι αιώνια. Αγαπημένε μας δάσκαλε. Εκ μέρος του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών, του Σωματείου που ο πατέρας σου ίδρυσε το 1925, μαζί με τους άξιους συναδέλφους του,

6 ΟΕυγένιος Σπαθάρης ήταν ο πιο γνωστός καλλιτέχνης του ελληνικού θεάτρου σκιών και ένας από τους πιο σημαντικούς καραγκιοζοπαίχτες και ζωγράφους. Γεννήθηκε στην Κηφισιά τον Ιανουάριο του Μετά τις σπουδές του άρχισε να ασχολείται με τη ζωγραφική και ιδιαίτερα με τους ήρωες του θεάτρου σκιών, από τους πρωτοπόρους του οποίου ήταν ο πατέρας του Σωτήρης Σπαθάρης. Ο Σωτήρης Σπαθάρης υπήρξε, ένας από τους πρώτους ιδρυτές και ένθερμους υποστηρικτές του Πανελλήνιου Σωματείου Καραγκιοζοπαικτών που σχηματίστηκε το Όντας γιος του Σωτήρη Σπαθάρη και σε συνάρτηση με τις άσχημες συνθήκες της γερμανικής κατοχής που δεν θα του επέτρεπαν να ακολουθήσει τον τομέα της αρχιτεκτονικής που αγαπούσε, ο Ευγένιος αφιερώθηκε με ιδιαίτερο ζήλο στο θέατρο σκιών. Αγκάλιασε αυτό το καλλιτεχνικό είδος μέσα στο Μικρό βιογραφικό για τη μεγαλη διαδρομή του καλλιτέχνη σου αποδίδω με οδύνη αυτόν τον στερνό χαιρετισμό. Όμως το κάνω αυτό μαζί με μια υπόσχεση: Ότι όλοι εμείς, οι ταπεινοί συνάδελφοί σου, θα συνεχίσουμε το έργο σου, με την δική σου αγάπη, το πάθος και τα διδάγματα. Με την υπόσχεση ότι θα προσπαθήσουμε να σε φτάσουμε! Θα σε θυμόμαστε πάντα με αγάπη... οποίο είχε γεννηθεί και ξεκίνησε την καριέρα του το 1942 και από το 1945 έως το 1950 έδινε παραστάσεις σε θέατρα της Αθήνας, σε Πρεσβείες, στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη κ.α. Από εκείνη την εποχή μέχρι το θάνατό του έδώσε εκατοντάδες παραστάσεις τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, ενώ συμμετείχε σε διεθνή φεστιβάλ και συνέδρια ειδικά για το θέατρο σκιών. Το 1962 ηχογράφησε στην Κολούμπια τις σημαντικότερες παραστάσεις του Καραγκιόζη και κυκλοφόρησαν οι πρώτοι δίσκοι του. Το 1966 δημιουργείται ο Πειραματικός Σταθμός Τηλεόρασης και ξεκινά με τον Καραγκιόζη του Σπαθάρη, ο οποίος συνεχίστηκε έως το Ο Ευγένιος Σπαθάρης, παρουσίασε πολλά έργα με ήρωα τον Καραγκιόζη τόσο ως άψυχο υλικό (φι-

7 γούρες ηρώων), όσο και σε έμψυχη (ζωντανή) παράσταση με ηθοποιούς. Σκηνοθέτησε και σκηνογράφησε με τεράστια επιτυχία τον "Μέγα Αλέξανδρο" με το Ελληνικό Χορόδραμα (1950), το ίδιο έργο "Μέγα Αλέξανδρο" σε συνεργασία με την Σοφία Βέμπο (1954), "Το ταξίδι" του Γ. Θέμελη (1965), τον "Καραγκιόζη Δικτάτορα" του Γ. Γιαννακόπουλου (1969), "Το μεγάλο μας τσίρκο" του Ι. Καμπανέλλη (1972), τον "Καραγκιόζη παρά λίγο Βεζύρη" του Σκούρτη, "τα Καραγκιοζέϊκα" του Ρώτα και πολλά άλλα έργα. Το 1998, σε συνεργασία με το Ίδρυμα Τσαρούχη, επαναφέρει στη σκηνή την επινόηση της "ολόσωμης αποθέωσης", ανεβάζοντας το ηρωικό έργο "Αθανάσιος Διάκος". Ενώ το 1999 έγραψε και σκηνοθέτησε το έργο "Σκιών Καμώματα" που παιζόταν έως πρόσφατα σε περιοδείες σε όλη την Ελλάδα. Ο μεγάλος Έλληνας καλλιτέχνης είχε εμφανιστεί και σε διάφορες κινηματογραφικές παραγωγές όπως, στο "Πικρό Ψωμί" του Γ. Γρηγορίου (1950), στον "Εξυπνότερο άνθρωπο του κόσμου" (1950), στην "Κιβωτό" μαζί με την Μελίνα Μερκούρη και τον Μίνω Αργυράκη (κινούμενα σχέδια 1956), στον "Μέγα Αλέξανδρο" του Γ. Ζερβουλάκου (1960), σε οκτώ ταινίες παραγωγής Ιωαννίδης Φίλμς με κλασσικές κωμωδίες του Καραγκιόζη (1962), στην "Λυσιστράτη" του Γ. Ζερβουλάκου (1974), στο "Τεριρέμ" του Α. Δοξιάδη (1992) και σε πολλά ντοκιμαντέρ με θέμα την Ελλάδα. Η φωνή του Ευγένιου Σπαθάρη ήταν ταυτισμένη πλέον τόσο πολύ με τον αγαπημένο μας Καραγκιόζη, που τον οδήγησε σε διάφορες μουσικές συνεργασίες. Οι κυριότερές ήταν τα τρία τραγούδια με τον τίτλο "Εμένα φίλε με λένε Καραγκιόζη", (στίχοι Ν. Γκάτσου - μουσική Σ. Ξαρχάκου), το τραγούδι "Για την Ελλάδα ρε γαμώτο" του Στέλιου Φωτιάδη και "Η εκδίκηση του Καραγκιόζη" του συγκροτήματος Modern Fears. Ο Ευγένιος Σπαθάρης είχε συνεργαστεί σε πολλές συναυλίες με τον Διονύση Σαββόπουλο, ενώ το 2001 συνεργάστηκε με τον Ψαραντώνη και τον Λουδοβίκο των Ανωγείων στην πρωτότυπη παρουσίαση του ποιήματος του Βιντσέντζου Κορνάρου «Ερωτόκριτος». Εκτός από την εγχώρια καλλιτεχνική του δράση, ο Σπαθάρης κατάφερε να βγάλει την τέχνη του και εκτός συνόρων. Eίχε εμφανιστεί στο "Κάρνεγκυ Χωλ" της Αμερικής, στον Καναδά, στην Κούβα. Το 1958 λαμβάνει μέρος στο Παγκόσμιο Συνέδριο και Φεστιβάλ θεάτρου Σκιών των Βρυξελλών ενώ το 1959 συμμετέχει στο Διεθνές Φεστιβάλ θεάτρου Σκιών Παρισίων. Το 1961 συνεχίζει τις εμφανίσεις του στο Κάιρο και στην Αλεξάνδρεια και το 1962 βραβεύεται στο Παγκόσμιο Φεστιβάλ θεάτρου Σκιών και Κούκλας στη Ρώμη. Το 1971 συμμετέχει στο Φεστιβάλ Ανατολικών Χωρών της Πολωνίας, εμφανίζεται στο Λονδίνο, περιοδεύει στη Γερμανία και καταλήγει με το θέατρο του στη Δανία ενώ το 1972 παρουσιάζεται με το θίασο του στη Γενεύη και στην Πάρμα. Το 1978, στα πλαίσια του ελληνικού μήνα στη Στοκχόλμη, περιοδεύει και σ' ολόκληρη τη Σουηδία. Με την ευκαιρία της έκθεσης παιδικού βιβλίου στο Μόναχο, προσκαλείται, το 1979, για έκθεση φιγούρας και σειρά παραστάσεων. Το 1980, οργανώνεται προς τιμήν του, στο Παρίσι, φεστιβάλ Παγκοσμίου θεάτρου Σκιών ενώ την ίδια χρονιά δημιουργεί "Σχολή θεάτρου Σκιών στη Δανία", η οποία λειτουργεί μέχρι σήμερα από τους

8 Δανούς μαθητές του. Αργότερα περιοδεύει πάλι στην Αμερική, στα πλαίσια της έκθεσης των ευρημάτων της Βεργίνας, με το έργο "Ο Μέγας Αλέξανδρος και το Καταραμένο Φίδι". Ο Ευγένιος Σπαθάρης, το 1981 συμμετείχε στον ελληνικό μήνα που διοργανώθηκε στο Βυρ της Νορμανδίας και παράλληλα εγκαινίασε το ελληνικό θέατρο της Μασσαλίας. Το 1982 δίνει παραστάσεις στην Ολλανδία και παρουσιάζεται στο Φεστιβάλ θεάτρου Σκιών του Ανατολικού Βερολίνου. Το 1984, φεύγει πάλι για το εξωτερικό, προσκεκλημένος από τα Πανεπιστήμια Ρώμης, Νάπολης, Μπολόνιας και κατόπιν από τους διοργανωτές φεστιβάλ στο Λονδίνο, στη Γλασκόβη και στο Εδιμβούργο. Την ίδια χρονιά, συμμετέχει στο δεκαήμερο ανταλλαγών Μόσχας-Αθήνας. Το 1985 ταξιδεύει στα Φεστιβάλ Μεσογειακού θεάτρου της Λυών, Νυρεμβέργης και Μαριγκύ, στην Ουτρέχτη Ολλανδίας, στη Σουηδία, στις Άλπεις, στη Ραβέννα Ιταλίας και στο Ανατολικό Βερολίνο (1986), στο Δυτικό Βερολίνο και στη Ρώμη (1987), στην Καλαβρία Ιταλίας (1988) πάλι στη Δανία, στη Νίκαια, στην Τουλούζ, στις Κάννες και άλλες πόλεις (1989), σε όλα τα Φεστιβάλ της Ισπανίας (1990), άλλη μια φορά στον ελληνικό μήνα της Σουηδίας (1991), στις εκδηλώσεις του παγκοσμίου Μπάσκετ στην Ρώμη (1992), στο Φεστιβάλ Όμπερχαουζεν Γερμανίας (1993), στην Αμερική, στον Καναδά και στην Τεχεράνη (1994) και τέλος, ξανά στην Κύπρο, κατόπιν στο Φεστιβάλ Μεσογειακού θεάτρου της Στουτγκάρδης (1995) και στο Μπορντώ Γαλλίας (1996). Το 1997 δίνει παραστάσεις σε εκδηλώσεις αφιερωμένες στον Μάνο Χατζηδάκι στο Παρίσι. Το 1998, στο θέατρο του Κρεμλίνου (Μόσχα). Την ίδια χρονιά ο Ευγένιος Σπαθάρης πραγματοποιεί σειρά ομιλιών για το Ελληνικό Θέατρο Σκιών και παραστάσεις στα πανεπιστήμια Καίμπριτζ, Οξφόρδης και East Anglia. Το 1999 λαμβάνει μέρος στο Φεστιβάλ που διοργανώθηκε για τη Λεμεσό ως πρωτεύουσα της Ευρώπης. Οι βασικότερες δραστηριότητες του Ευγένιου Σπαθάρη στο εξωτερικό μέσα στο 2000 ήταν η συμμετοχή του με σειρά παραστάσεων και ομιλιών στα πλαίσια των εκδηλώσεων για το Millennium στην Αγγλία, σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού. Επανεμφανιζόμενος το 2002 στη Γαλλία «Μασσαλία και Τουλόν», το καλοκαίρι της ίδιας χρονιά καταλήγει στην Κύπρο όπου ο Πολιτισμικός Οργανισμός Λεμεσού διοργανώνει προς τιμήν του έκθεση φιγούρας και ανεβάζει με πρωταγωνιστή τον ίδιο τον Ευγένιο Σπαθάρη το θεατρικό έργο «Σπαθάρης ο Έλληνας». Τέλος, την άνοιξη του 2004 προσκαλείται για άλλη μια φορά στην Γαλλία για να διδάξει το θέατρο Σκιών και την τεχνική του σε νέους καλλιτέχνες του εξωτερικού. Ο Ευγένιος Σπαθάρης, εκτός από τέλειος εκφραστής της τέχνης του θεάτρου σκιών ήταν και ένας σημαντικός λαϊκό ζωγράφος. Η θεματολογία του βασιζόταν σε εικόνες της καθημερινότητας, σε ήρωες της επανάστασης, και σε σκηνές εμπνευσμένες από την μυθολογία. Eίχε ασχοληθεί με την εικονογράφηση παιδικών βιβλίων αλλά και με την φιλοτέχνηση ημερολογίων, ενώ έχει οργανώσει πάνω από 50 ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και έχει λάβει μέρος σε πολλές ομαδικές στο εξωτερικό. Ήταν μέλος του Καλλιτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος και του Ινστιτούτου Παγκοσμίου Θεάτρου (της ΟΥΝΕΣΚΟ). Είχε τιμηθεί με Βραβείο Ρώμης (1962), με το Α' Μετάλλιο του Πρίγκιπα του Μοντ, Α' Βραβείο Πολωνίας (1978), Α' Μετάλλιο Τοσκανίνι (Ιταλία) το 1978 κ.ά.

9 Το 1991 ιδρύθηκε το Σπαθάρειο Μουσείο Θεάτρου Σκιών Δήμου Αμαρουσίου, το οποίο λειτουργεί συστηματικά από το 1996, με στόχο την προβολή του θεάτρου σκιών και του καραγκιόζη. Το 2007 τιμήθηκε ιδιαίτερα από το ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού για την μεγάλη του προσφορά στο καλλιτεχνικό αυτό είδος για το οποίο του αναγνωρίστηκε ο τίτλος του μεγάλου δασκάλου. ΠΗΓΗ: Σπαθάρειο Μουσείο Θεάτρου Σκιών Δήμου Αμαρουσίου, Στο κοιμητήριο Αμαρουσίου, με ένα δυνατό χειροκρότημα η Ελλάδα αποχαιρέτησε τον Ευγένιο Σπαθάρη, τον «γλυκό άνθρωπο, τον καθημερινό, τον αγαπητό», τον μεγάλο καλλιτέχνη. Και μαζί μία ολόκληρη εποχή, γεμάτη νοσταλγία, αθωότητα, τιμιότητα και όνειρα. Εκλαιγαν όλοι σαν να αποχαιρετούσααν έναν άνθρωπο της οικογένειάς τους. Ο κόσμος είχε συγκεντρωθεί από νωρίς έξω από το Σπαθάρειο Μουσείο, όπου είχε εκτεθεί σε λαϊκό προσκύνημα η σορός του Ευγένιου Σπαθάρη. Οι περισσότεροι πέρασαν κι άφησαν ένα λουλούδι. Αργότερα, στο δρόμο προς την εκκλησία, με τη συνοδεία της μπάντας του δήμου, όρθιοι όλοι χειροκροτούσαν και φώναζαν «αθάνατος». Οι θαμώνες από τις καφετέριες, οι καταστηματάρχες, οι εργαζόμενοι, οι περαστικοί, όλοι είχαν σταματήσει με σεβασμό και χειροκροτούσαν. Εκτός από τον επικήσειο του Προέδρου του Σωματείου μας Πάνου Καπετανίδη, συγκίνηση προκάλεσαν και τα λόγια του φίλου και συνοδοιπόρου του καλλιτέχνη, πρώτου Προέδρου του «Σπαθάριου» Γιώργου Ζήκου, που κατάφερε να του υποσχεθεί με τρεμάμενη φωνή ότι «θα συνεχιστεί το έργο σου με τη βοήθεια της Μένιας». Και ήταν άνθρωποι απλοί, της γειτονιάς, που συναντούσαν καθημερινά τον Ευγένιο Σπαθάρη και συνομιλούσαν μαζί του. Ανθρωποι στους οποίους η τέχνη του έβρισκε ανταπόκριση. Μιλούσε στην ψυχή τους. Ο Διονύσης Σαββόπουλος, ο συνθέτης και ερμηνευτής που εμπνεύστηκε από τον Καραγκιόζη του Σπαθάρη, μπήκε στο ναό από την πλαϊνή πόρτα και μετά το τέλος της νεκρώσιμης ακολουθίας έφυγε διακριτικά και αθόρυβα. Ηταν πολύ λυπημένος. Οπως και ο ηθοποιός Τάκης Βαμβακίδης, ο οποίος ερμήνευσε στο θέατρο το ρόλο του Καραγκιόζη. Αρκετοί ήταν οι πολιτικοί που παρευρέθηκαν. Ο υπουργός Δικαιοσύνης Νίκος Δένδιας, η Αννα Διαμαντοπούλου, ο Τηλέμαχος Χυτήρης, ο Κώστας Γείτονας, η Κατερίνα Παπακώστα, ο Γιώργος Καρατζαφέρης, ο Απόστολος Κακλαμάνης, ο Στέλιος Παπαθεμελής. Ανάμεσα στο πλήθος και η ηθοποιός Δέσποινα Στυλιανοπούλου και ο Διονύσης Τσακνής. Τα στεφάνια πάρα πολλά. Ανάμεσά τους αυτά του Προέδρου της Δημοκρατίας Κάρολου Παπούλια, του πρωθυπουργού Κώστα Καραμανλή, του προέδρου του ΠΑΣΟΚ Γιώργου Παπανδρέου, του υπουργού Πολιτισμού Αντώνη Σαμαρά, της υπουργού Εξωτερικών Ντόρας Μπακογιάννη, του δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη, της ΚΕΠΕ Συνασπισμού και του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου σκιών.

10

11