ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ. Εξουσία που απονέμεται από το δίκαιο στο φυσικό ή νομικό πρόσωπο (δικαιούχος) για την ικανοποίηση έννομων συμφερόντων του.

Transcript

1 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ 3 ο Μάθημα Διάγραμμα Παράδοσης ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ 1. Έννοια Δικαιώματος Εξουσία που απονέμεται από το δίκαιο στο φυσικό ή νομικό πρόσωπο (δικαιούχος) για την ικανοποίηση έννομων συμφερόντων του. 2. Είδη Δικαιώματος Διάκριση με κριτήριο τη συστηματική διαίρεση σε ιδιωτικό και δημόσιο δίκαιο - Ιδιωτικού Δικαίου - Δημοσίου Δικαίου Διάκριση με κριτήριο τη συστηματική διαίρεση του Αστικού Κώδικα - Ενοχικά - Εμπράγματα - Οικογενειακά - Κληρονομικά. Διάκριση με κριτήριο τον περιουσιακό ή μη περιουσιακό χαρακτήρα τους - Περιουσιακά - Προσωπικά - Μικτά. 1

2 Διάκριση με βάση την παρεχόμενη εξουσία - Εξουσιαστικά * Απόλυτα * Σχετικά - Διαπλαστικά Διάκριση με κριτήριο αν έχουν πληρωθεί οι απαραίτητοι όροι γένεσης του δικαιώματος - Πλήρη - Δικαιώματα Προσδοκίας Διάκριση με κριτήριο την αυτοτέλειά τους - Αυθύπαρκτα (κύρια) - Παρεπόμενα Διάκριση με κριτήριο ποιος μπορεί να είναι δικαιούχος - Προσωποπαγή - Μη Προσωποπαγή 2

3 Διάκριση ανάλογα με το αν μπορούν να διαιρεθούν κατά ιδανικά μέρη - Διαιρετά - Αδιαίρετα 3. Κτήση Δικαιώματος Πρωτότυπη Κτήση Παράγωγη Μεταβιβαστική Κτήση - Καθολική Διαδοχή - Ειδική Διαδοχή 4. Άσκηση Δικαιώματος Χρησιμοποίηση από τον δικαιούχο της εξουσίας που παρέχεται από το δικαίωμα με τους ακόλουθους τρόπους:. Απόλαυση των ωφελειών που απορρέουν από το Δικαίωμα Διάθεση του Δικαιώματος Προστασία του Δικαιώματος [απαγορεύεται η καταχρηστική άσκηση δικαιώματος] 3

4 4. Προστασία Δικαιώματος Αυτοδύναμη Προστασία Δικαιώματος Προστασία του δικαιώματος από τον ίδιο τον δικαιούχο Αυτοδικία Άμυνα Κατάσταση Ανάγκης - Αυτοδικία - Άμυνα - Κατάσταση Ανάγκης Ένδικη Προστασία Δικαιώματος ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ ΕΝΔΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ Πολιτικά Ποινικά Διοικητικά Ειρηνοδικείο Μονομελές/ Εφετείο Άρειος Πάγος Πολυμελές Πρωτοδικείο - Πολιτικά Δικαστήρια - Πρωτοβάθμια /Δευτεροβάθμια Πολιτικά Δικαστήρια /Άρειος Πάγος 4

5 Διαδικασία παροχής δικαστικής προστασίας από τα Πολιτικά Δικαστήρια (i) (ii) (iii) Ο δικαιούχος του δικαιώματος υποβάλλει αίτηση στα πολιτικά δικαστήρια που ονομάζεται αγωγή. Αυτός που υποβάλει την αίτηση ονομάζεται ενάγων και αυτός εναντίον του οποίου στρέφεται η αίτηση εναγόμενος. Η αγωγή: υποβάλλεται στο δικαστήριο που είναι αρμόδιο καθ ύλη και κατά τόπο σύμφωνα με τις διατάξεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, γνωστοποιείται στον εναγόμενο, και πρέπει να περιγράφει με λεπτομέρεια το δικαίωμα του ενάγοντος, την προσβολή του δικαιώματος αυτού από τον εναγόμενο και την προστασία που ζητείται από το δικαστήριο. Το δικαστήριο στη συνέχεια κατά τη διάρκεια της αποδεικτικής διαδικασίας εξετάζει εάν οι ισχυρισμοί του ενάγοντος είναι ουσία βάσιμοι (δηλαδή αν οι ισχυρισμοί του ενάγοντος ανταποκρίνονται στην αλήθεια). Εάν το δικαστήριο κρίνει ότι οι ισχυρισμοί του ενάγοντος (δηλαδή του δικαιούχου του δικαιώματος) είναι βάσιμοι κάνει δεκτή την αγωγή του και καταδικάζει τον εναγόμενο (δηλαδή τον υπόχρεο να σεβαστεί το δικαίωμα) να ενεργήσει ή να αποφύγει συγκεκριμένες ενέργειες, έτσι ώστε να ικανοποιηθεί το δικαίωμα του ενάγοντος. Εάν το δικαστήριο κρίνει ότι οι ισχυρισμοί του ενάγοντος είναι αβάσιμοι απορρίπτει την αγωγή. Εάν ο ενάγων ή ο εναγόμενος δεν είναι ικανοποιημένοι από την απόφαση του δικαστηρίου, μπορούν να την προσβάλουν με ένδικα μέσα (δηλαδή «να παραπονεθούν») σε ανώτερο δικαστήριο. Η απόφαση του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου προσβάλλεται με έφεση σε δευτεροβάθμιο δικαστήριο: Αποφάσεις Ειρηνοδικείου προσβάλλονται με έφεση στο Πολυμελές Πρωτοδικείο (όταν η απόφαση κριθεί από το Πολυμελές Πρωτοδικείο καθίσταται τελεσίδικη) Αποφάσεις Μονομελούς Πρωτοδικείου + Πολυμελούς Πρωτοδικείου προσβάλλονται με έφεση ενώπιον του Εφετείου (όταν η απόφαση κριθεί από το Εφετείο καθίσταται τελεσίδικη) Αποφάσεις Εφετείου (ή Πολυμελούς Πρωτοδικείου όταν ενεργεί ως δευτεροβάθμιο δικαστήριο) προσβάλλονται με αναίρεση ενώπιον του Αρείου Πάγου (όταν η απόφαση κριθεί από τον Άρειο Πάγο καθίσταται αμετάκλητη και δεν προσβάλλεται περαιτέρω) Παράδειγμα: Ο Β αγόρασε ένα αυτοκίνητο από τον Α έναντι Ευρώ και συμφώνησε να του δώσει τα χρήματα σε ένα μήνα. Ο Α τον εμπιστεύεται, του παραδίδει το αυτοκίνητο και του μεταβιβάζει την κυριότητα. Εάν ο Β δεν πληρώσει το χρέος του στον Α, ο Α (ενάγων) μπορεί να εγείρει αγωγή ενώπιον του αρμόδιου δικαστηρίου (στην προκειμένη περίπτωση επειδή είναι μικρό το ποσό ενώπιον του Ειρηνοδικείου). Με την αγωγή αυτή ο Α, αφού θα εξιστορεί ότι ο Β του χρωστάει το ποσόν από την πώληση του αυτοκινήτου και θα προσκομίσει αποδεικτικά στοιχεία για τη συμφωνία για την πώληση του αυτοκινήτου, θα ζητά καταδίκη του Β σε πληρωμή των Ευρώ. Το δικαστήριο, αφού πεισθεί για την αλήθεια αυτών που λέγει ο Α, θα καταδικάσει τον Β να καταβάλει το ποσό των Ευρώ στον Α. Σε επείγουσες περιπτώσεις μπορεί να ζητηθεί προσωρινή δικαστική προστασία με την διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων. 5

6 * Ποινικά Δικαστήρια Επιλαμβάνονται των ποινικών διαφορών (δηλαδή τις παραβιάσεις των ποινικών νόμων π.χ. κλοπή, απάτη κτλ) Άρειος Πάγος, Εφετεία, Πλημμελειοδικεία, Πταισματοδικεία * Διοικητικά Δικαστήρια Επιλαμβάνονται των διαφορών που αφορούν στη σχέση Κράτους και ιδιώτη-πολίτη (δηλαδή τις διοικητικές διαφορές) Συμβούλιο της Επικρατείας, Ελεγκτικό Συνέδριο, Διοικητικά Εφετεία, Διοικητικά Πρωτοδικεία. 6. Απώλεια Δικαιώματος Απώλεια Δικαιώματος Εκούσια (ηθελημένα) Ακούσια (χωρίς να θέλει ο δικαιούχος) Εκποίηση Επιβάρυνση Παραίτηση Έκπτωση Παραγραφή Αποσβεστική Προθεσμία Τέλος υποκειμένου Νέο δικαίωμα Καταστροφή Δικαιώματος που καταργεί αντικειμένου το παλαιό του δικαιώματος (α) Εκούσια απώλεια [ή απαλλοτρίωση σε ευρεία έννοια ή εκποίηση ή διάθεση] - Εκποίηση ή απαλλοτρίωση σε στενή έννοια - Επιβάρυνση - Παραίτηση 6

7 (β) Ακούσια απώλεια: - Με το τέλος του υποκειμένου του δικαιώματος. - Με τη δημιουργία νέου δικαιώματος που καταλύει το παλιό - Με έκπτωση - Με τη φυσική καταστροφή του αντικειμένου του δικαιώματος - Με πλήρωση διαλυτικής αίρεσης υπό την οποία είχε συσταθεί το δικαίωμα. - Αν παρέλθει ορισμένος χρόνος και το δικαίωμα δεν ασκηθεί (παραγραφή) ή αν πρόκειται για αξίωση με την παρέλευση αποσβεστικής προθεσμίας. - Παραγραφή - Αποσβεστική Προθεσμία - Διαφορά Παραγραφής Αποσβεστικής Προθεσμίας 7