ΠΡΩΤΟ ΠΑΓΚΡΗΤΙΟ FORUM ΣΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ Ηράκλειο, 8 και 9 Δεκεμβρίου

Transcript

1 ΠΡΩΤΟ ΠΑΓΚΡΗΤΙΟ FORUM ΣΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ Ηράκλειο, 8 και 9 Δεκεμβρίου Εισήγηση Μεγάλα Αθλητικά Γεγονότα και Προοπτικές Ανάπτυξης για την Τοπική Αυτοδιοίκηση: Μεσογειακοί Αγώνες Βόλος-Λάρισα 2013 Εισηγητής: Δημήτρης Δερβένης, Αντιδήμαρχος Βόλου Οι Ολυμπιακοί Αγώνες 2004 αποτέλεσαν ορόσημο της χώρας μας για πολλούς λόγους. Ένας από αυτούς είναι γιατί έβαλε την Ελλάδα στον αστερισμό των χωρών που αναλαμβάνουν να διοργανώσουν μεγάλα αθλητικά γεγονότα. Το 2004 η Ελλάδα απέδειξε ότι μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις μιας μεγάλης διοργάνωσης και μάλιστα να το κάνει καλά, καλύτερα από πολλές άλλες χώρες, μεγαλύτερες και ισχυρότερες. Μέχρι τότε, στη χώρα μας είχαν διοργανωθεί πολλά διεθνή αθλητικά γεγονότα, αλλά κανένα «μεγάλο», με εξαίρεση τους Μεσογειακούς Αγώνες της Αθήνας. Σπεύδω να διευκρινίσω ότι με το χαρακτηρισμό «μεγάλο» εννοώ, ένα αθλητικό γεγονός που συνδυάζει τρία στοιχεία: μεγάλο αριθμό αθλημάτων, μεγάλο αριθμό συμμετοχών από πολλές χώρες και υψηλές οργανωτικές προδιαγραφές. Αυτά τα στοιχεία προσδίδουν μεγάλη πολυπλοκότητα και μεγάλο βαθμό δυσκολίας στη διοργάνωση. Με αυτή την έννοια, ένα βαλκανικό, ένα ευρωπαϊκό, ακόμη και ένα παγκόσμιο πρωτάθλημα, όσο σημαντικά και αν είναι, δεν μπορούν να θεωρηθούν «μεγάλα». Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, εκτός από την Αθήνα, πήραν μια ισχυρή γεύση μεγάλης διοργάνωσης τέσσερις πόλεις, μεταξύ των οποίων

2 το Ηράκλειο και ο Βόλος. Έστω και αν διεξήχθη σ αυτές ένα μόνο άθλημα, το ποδόσφαιρο, η διοργάνωση ήταν κολοσσιαία, σε σχέση με το μέγεθος, τις εμπειρίες και τις δυνατότητες των πόλεών μας. Στο Βόλο, το Πανθεσσαλικό Στάδιο χρειάστηκε περίπου 1200 άτομα για να λειτουργήσει (150 εργαζόμενοι της Οργανωτικής Επιτροπής, 350 εργαζόμενοι των πάσης φύσεως εργολάβων και 700 εθελοντές). Σημειώστε ότι για τη συνηθισμένη λειτουργία του, σύμφωνα με τις οικονομοτεχνικές μελέτες που έχουν γίνει πρόσφατα αρκούν 50 περίπου άτομα. Αυτά τα άτομα στελέχωναν 30 περίπου Διευθύνσεις που κάλυπταν όλους τους επί μέρους τομείς, από τα αθλητικά και την ασφάλεια, μέχρι την εξυπηρέτηση θεατών, τις ιατρικές υπηρεσίες, τις επικοινωνίες, τη διατροφή, κλπ. Παράλληλα, η πόλη, με τη βοήθεια ενός στελέχους της Οργανωτικής Επιτροπής, του Συντονιστή Πόλης, οργανώθηκε κατάλληλα για να υποδεχθεί και να φιλοξενήσει το γεγονός. Καθαριότητα, κυκλοφοριακό, φιλοξενία, στολισμός, πολιτιστικές εκδηλώσεις, εμφάνιση πόλης και πολλοί άλλοι τομείς οργανώθηκαν, με πρωτόγνωρο τρόπο, για την περίοδο των Αγώνων. Η πόλη άλλαξε όψη, λειτουργία, ακόμη και νοοτροπία, έστω και για λίγο, μόνο για τις μέρες των Αγώνων. Κεντρικό ρόλο σ αυτή την κοσμογονία είχε η Τοπική Αυτοδιοίκηση. Στην Αθήνα, εκτός από το Δήμο Αθηναίων, πολλοί Δήμοι του Λεκανοπεδίου συμμετείχαν περισσότερο ή λιγότερο στο μεγάλο γεγονός. Οι Δήμοι, όμως, των τεσσάρων Ολυμπιακών Πόλεων, είχαν τη μέγιστη εμπλοκή, από κάθε άλλο φορέα της Αυτοδιοίκησης. Το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης για την οργάνωση των πόλεων, όπως περιγράφτηκε πιο πάνω, έπεσε στους Δήμους. Σ αυτό βοήθησε και η κρίσιμη επιλογή της Οργανωτικής Επιτροπής ΑΘΗΝΑ 2004 να ορίσει επίσημους συνομιλητές και συνεργάτες της, στις πόλεις, όχι κρατικούς ή άλλους φορείς, αλλά

3 τους Δημάρχους, ακολουθώντας την πάγια πρακτική της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής. Συγκροτήθηκε, μάλιστα, κεντρική Διεύθυνση στην Οργανωτική Επιτροπή για τις σχέσεις και τη συνεργασία με τους Δήμους. Τα οφέλη για την Αυτοδιοίκηση από την Ολυμπιακή εμπειρία ήταν πολύτιμα, πολύπλευρα και πολυδιάστατα. Ένας μεγάλος αριθμός τοπικών στελεχών και η Αυτοδιοίκηση στο σύνολό της, σαν φορέας, απόκτησαν ανεκτίμητη εμπειρία και γνώσεις που δύσκολα θα μπορούσαν να προέλθουν από άλλη πηγή. Μάθαμε πώς να οργανώνουμε την πόλη μας για τέτοια γεγονότα, μάθαμε τι μπορούμε να κάνουμε και τι όχι, μάθαμε από πού να αντλούμε βοήθεια και με ποιους να συνεργαζόμαστε, μάθαμε, τέλος, πώς διεκδικούν με επιτυχία και πώς κερδίζουν τη διοργάνωση μεγάλων αθλητικών γεγονότων. Η επιτυχής διεκδίκηση των Μεσογειακών Αγώνων 2013 από το Βόλο και τη Λάρισα, συνδέεται ευθέως και απολύτως με την Ολυμπιακή εμπειρία της χώρας και της πόλης μας. Στην Πεσκάρα, στις 27 Οκτωβρίου, όπου συναντήθηκαν για την τελική επιλογή και παρουσιάστηκαν δίπλα-δίπλα οι τρεις υποψήφιες πόλεις, φάνηκε η διαφορά. Στον τρόπο προετοιμασίας, στα υλικά προβολής, στην επιλογή των συνθημάτων, στην εμφάνισή μας, στην επικοινωνιακή μας πολιτική, όλα απέπνεαν την εμπειρία που αποκτήθηκε και σήμερα υπάρχει και μπορεί να αξιοποιηθεί. Φυσικά, όλα αυτά έγιναν από ανθρώπους που ήταν στελέχη της Οργανωτικής Επιτροπής ΑΘΗΝΑ 2004 ή είχαν άμεση συμμετοχή στην οργάνωση των Αγώνων, τόσο σε κεντρικό, όσο και σε τοπικό επίπεδο. Η επιτυχία αυτή, μας δείχνει ότι μια ελληνική πόλη, κατάλληλα προετοιμασμένη, μπορεί, πλέον, να διεκδικεί με αξιώσεις μεγάλες αθλητικές διοργανώσεις. Δεν υπάρχει μυστική συνταγή, ούτε χρειάζονται πολύπλοκες οργανωτικές ή άλλες δομές για να επιτύχουμε. Από την

4 εμπειρία μας, αρκούν απλές γνωστές αρχές και βήματα, τα οποία, όμως, δυστυχώς δεν είναι πάντα και από όλους αυτονόητα. Πρώτα πρώτα, χρειάζεται όραμα, στόχος υψηλός, να μη φοβόμαστε τα δύσκολα. Χωρίς φοβίες και ανασφάλειες να βάζουμε ψηλά τον πήχη της συλλογικής μας φιλοδοξίας. Βασικό στοιχείο για τις πόλεις μας είναι να επιδιώκουμε και να πετυχαίνουμε τη μέγιστη δυνατή συναίνεση της τοπικής κοινωνίας. Στη συνέχεια χρειάζεται η επιλογή της κατάλληλης ομάδας. Ασφαλώς, η Αυτοδιοίκηση δεν τα ξέρει όλα. Έχουμε, όμως, τη δυνατότητα να βρούμε προσωπικό ικανό και άριστα καταρτισμένο για όλους τους τομείς. Αρκεί να το αναζητήσουμε με καθαρές διαδικασίες και αντικειμενικά κριτήρια. Αυτοί οι άνθρωποι θα καταρτίσουν ένα καλό σχέδιο που θα μας δείξει τα βήματα, τα πλεονεκτήματά μας και τα αδύνατα σημεία μας. Όπως δεν τα ξέρουμε όλα, έτσι και δεν τα μπορούμε όλα, μόνοι μας. Αν ξέρουμε τις αδυναμίες μας, θα βρούμε τρόπο, θα κάνουμε τις κατάλληλες συνεργασίες, θα ζητήσουμε την απαιτούμενη βοήθεια. Το παράδειγμα των Μεσογειακών είναι χαρακτηριστικό. Οι δύο πόλεις Βόλου και Λάρισας, ένωσαν τις δυνάμεις τους, συνεργάστηκαν, αλληλοκάλυψαν τις ελλείψεις τους και πέτυχαν κάτι που δεν θα πετύχαινε καμιά από τις δύο χωριστά. Για την πραγματοποίηση του σχεδίου χρειάζεται πολύ δουλειά, με σύστημα, μεθοδικότητα και με υψηλή ποιότητα. Από τις επιτυχίες μας, αλλά και από τις αποτυχίες μας μάθαμε ότι τίποτε δεν μας χαρίζεται λόγω φιλίας, για την ιστορία μας ή για την ομορφιά μας! Ο ανταγωνισμός είναι σκληρός και έχεις ελπίδες όταν είσαι, πράγματι, ο καλύτερος. Τέλος, τίποτε δεν γίνεται χωρίς πίστη και αφοσίωση στο σκοπό. Οι δυσκολίες είναι πολλές, αλλά όλες μας οι εμπειρίες, έχουν δείξει ότι όταν πραγματικά θέλουμε κάτι και το διεκδικούμε σταθερά και οργανωμένα το πετυχαίνουμε.

5 Δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι αυτό που για κάποιους από μας φαίνεται τόσο σημαντικό και αξίζει να καταβάλουμε μεγάλες προσπάθειες και πόρους, ανθρώπινους, οικονομικούς και άλλους, για να το πετύχουμε, για κάποιους άλλους να θεωρείται υπερβολικό, ακόμη και άχρηστο. Χρειάζεται, συνεπώς, μια απάντηση, μια τεκμηρίωση για τα οφέλη που θα έχουν οι πόλεις μας και η Αυτοδιοίκηση από τη διοργάνωση μεγάλων αθλητικών γεγονότων. Οι προφανείς ωφέλειες είναι αυτές που προέρχονται από τη διοργάνωση, αυτή καθεαυτή και από τις υποδομές που θα αποκτηθούν για τις ανάγκες των Αγώνων. Από τη διοργάνωση αναμένεται σημαντική διεθνής προβολή της πόλης και της περιοχής με αποτέλεσμα την αύξηση του τουριστικού ρεύματος, την προσέλκυση επενδύσεων και την αύξηση του μόνιμου πληθυσμού. Συνήθως τα μεγάλα αθλητικά γεγονότα συνοδεύονται από σημαντικές πολιτιστικές δραστηριότητες. Για παράδειγμα, στην πρότασή μας για τους Μεσογειακούς, αναδεικνύουμε σαν κυρίαρχο στοιχείο τις πολιτιστικές δραστηριότητες, κάτω από τον τίτλο «Πολιτιστική Μεσογειάδα». Οι δραστηριότητες αυτές ενισχύουν ακόμη περισσότερο τη διεθνή προβολή της περιοχής και τις συνακόλουθες ωφέλειες. Αναμένεται, επίσης, μια σημαντική αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας στην περιοχή, αφενός κατά την περίοδο προετοιμασίας, που συνήθως διαρκεί αρκετά έτη, λόγω των έργων και των άλλων δραστηριοτήτων που θα αναπτυχθούν και αφετέρου κατά τη διάρκεια των Αγώνων, λόγω της έλευσης δεκάδων χιλιάδων αθλητών, δημοσιογράφων, τεχνικών, συνοδών, διοργανωτών, επισήμων και επισκεπτών-θεατών. Από τις υποδομές που θα κατασκευαστούν, η πόλη αλλάζει μορφή και λειτουργίες. Νέες αθλητικές και τουριστικές εγκαταστάσεις και

6 βελτιώσεις των υπαρχουσών, οργανωμένη επέκταση του πολεοδομικού ιστού με την κατασκευή οικιστικών επεκτάσεων (π.χ. Μεσογειακό Χωριό), αναπλάσεις και πολεοδομικές παρεμβάσεις σε ολόκληρη την πόλη, έργα αντιμετώπισης του κυκλοφοριακού προβλήματος έργα βελτίωσης των λειτουργιών και των υπηρεσιών της πόλης, καθαριότητα, υγεία, κλπ. Πάνω απ όλα, έργα προστασίας και αναβάθμισης του περιβάλλοντος. Δεν είναι δυνατόν να γίνουν Αγώνες σε μια πόλη με ρύπους και μόλυνση στον αέρα, στα νερά και στο έδαφός της. Είναι μοναδική ευκαιρία να γίνουν οι πόλεις μας «Πράσινες Πόλεις», εφαρμόζοντας πολιτικές προστασίας και ανάδειξης του περιβάλλοντος σε όλα τα έργα και τις δραστηριότητες, ενόψει των Αγώνων. Στην περίπτωσή μας κορυφαία υποδομή θα αποτελέσει ο περιαστικός σιδηρόδρομος, το γρήγορο τρένο που θα συνδέει την πόλη μας με τη Λάρισα. Οι επιδράσεις αυτού του έργου στην ανάπτυξη των δύο πόλεων θα είναι τεράστια. Η ραγδαία ανάπτυξη που θα υπάρξει κατά μήκος του άξονα του διπόλου, θα τις καταστήσει, ουσιαστικά, μια ενιαία πόλη, τρίτο σε μέγεθος αστικό κέντρο της χώρας, ανάμεσα στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Είναι ζήτημα αν το έργο αυτό θα γινόταν ποτέ χωρίς την προοπτική των Μεσογειακών Αγώνων και την ένταξή του στον φάκελο υποψηφιότητας που το καθιστά υποχρεωτικό. Εκτός από τα παραπάνω, υπάρχουν και κάποιες ωφέλειες, λιγότερο προφανείς, αλλά εξίσου σημαντικές, κατά τη γνώμη μου. Τα μεγάλα αθλητικά γεγονότα, όπως οι Μεσογειακοί Αγώνες, αποτελούν ορόσημο για τις πόλεις μας. Ορόσημο, το οποίο προσανατολίζει τη συνολική αναπτυξιακή εξέλιξή τους και καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την ταυτότητα του μέλλοντός τους. Ακόμη και χωρίς να το συνειδητοποιούμε, θα στρέφουμε τις πρωτοβουλίες και τις παρεμβάσεις μας σε έργα και δραστηριότητες που θα δημιουργούν μια πόλη καλαίσθητη, με υψηλό επίπεδο περιβάλλοντος και διαβίωσης, φιλική για τους κατοίκους της και

7 ελκυστική για μόνιμη εγκατάσταση, φιλόξενη και ενδιαφέρουσα για τους επισκέπτες. Μια πόλη κοσμοπολίτικη, ανοιχτή στην παγκόσμια κοινότητα. Μια πόλη με σύγχρονες υποδομές, προσανατολισμένες στον ποιοτικό τουρισμό και στην παροχή υπηρεσιών υψηλού επιπέδου στον πολιτισμό, στον αθλητισμό, στην εκπαίδευση και στις νέες τεχνολογίες. Η πορεία προς τους Αγώνες βοηθάει να γίνουν πράξη οι στόχοι των αναπτυξιακών σχεδίων που κατά καιρούς εκπονούνται. Επιπλέον, θα λειτουργήσει σαν καταλύτης, για να επιταχυνθούν δραστικά οι ρυθμοί υλοποίησης των όποιων παρεμβάσεων, όπως ακριβώς έγινε και με τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Μια άλλη, όχι τόσο προφανής, ωφέλεια είναι η αφύπνιση της τοπικής κοινωνίας, η κινητοποίηση δυναμικών τμημάτων, η συστράτευση δυνάμεων, ακόμη και αντιπάλων σε άλλες περιπτώσεις, αναδεικνύουν το δυναμισμό και τις κρυμμένες αρετές των ανθρώπων. Όταν συμβαίνει τέτοια κινητοποίηση των τοπικών δυνάμεων, οι ωφέλειες για την τοπική κοινωνία είναι μεγάλες και πολλαπλές. Δεν περιορίζονται στο συγκεκριμένο γεγονός που αποτέλεσε την αιτία της κινητοποίησης, αλλά εξαπλώνονται σε πολλούς τομείς της κοινωνικής ζωής. Αλλάζουν νοοτροπίες, δημιουργούνται συνθήκες συνολικότερης προόδου της κοινωνίας, αλλάζει η πορεία της ιστορίας της πόλης. Το ίδιο ισχύει και για την Αυτοδιοίκηση. Δεν είναι απλά η εμπειρία και το στελεχικό δυναμικό που αποκτά. Κερδίζει μια συνολική αναβάθμιση σαν φορέας, ανεβαίνει επίπεδο και μπορεί από ανώτερη θέση, από ψηλότερο σκαλί να διεκδικήσει ακόμη περισσότερα, σε όλους τους τομείς δραστηριότητάς της, όχι μόνο στον αθλητικό. Ασφαλώς, δεν είναι εύκολο να απαριθμήσει κανείς όλα τα οφέλη που προκύπτουν από τη διοργάνωση μεγάλων αθλητικών γεγονότων. Πολλά από αυτά είναι δύσκολο ακόμη και να τα προβλέψουμε. Το σίγουρο είναι

8 ότι με μοχλό ανάπτυξης αυτά τα γεγονότα, ο τόπος μας και οι επόμενες γενιές μπορούν να ονειρεύονται ένα καλύτερο μέλλον.