ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΧΟΛΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ

Transcript

1 ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΧΟΛΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΕΟ 10 «ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ» Ακαδημαϊκό Έτος: Πρώτη Γραπτή Εργασία Επιβλέπων ΣΕΠ: Φοιτητής/τρια: Α.Μ.

2 Περιεχόμενα Εισαγωγή... 2 Κυρίως Μέρος Δημοκρατικό, Κοινοβουλευτικό, Πολυκομματικό κράτος και κοινωνικό κράτος δικαίου κατά το ισχύον Σύνταγμα της Ελλάδας Σχέση μεταξύ δημοκρατικού κράτους και κοινωνικού κράτους δικαίου Η ελεύθερη κυκλοφορία των υπηρεσιών στην Ευρωπαϊκή Ένωση και οι πιθανοί περιορισμοί της... 8 Επίλογος Βιβλιογραφία Εισαγωγή Στην παρούσα εργασία πρόκειται να εξεταστούν ζητήματα Συνταγματικού και Ευρωπαϊκού Δικαίου. Οι κανόνες του Ευρωπαϊκού Δικαίου και αμέσως μετά το Σύνταγμα βρίσκονται στην κορυφή της πυραμίδας της ιεραρχικής κατάταξης των γραπτών κανόνων δικαίου του κράτους. Από αυτό το γεγονός καθίσταται σαφής η μεγάλη σημασία των αντίστοιχων κλάδων δικαίου. Στο πεδίο του Συνταγματικού δικαίου η παρούσα εργασία θα ασχοληθεί με ζητήματα που έχουν να κάνουν με τα βασικά χαρακτηριστικά του ελληνικού κράτους, όπως αυτά του αναγνωρίζονται με βάση το ισχύον Σύνταγμα. Το ελληνικό κράτος είναι κράτος δημοκρατικό, κοινοβουλευτικό, πολυκομματικό και κοινωνικό κράτος δικαίου σύμφωνα με το Σύνταγμά του. Οι τέσσερις αυτές έννοιες θα εξεταστούν συνοπτικά. Στην συνέχεια, θα επιχειρηθεί να αναδειχθεί η σχέση μεταξύ δύο από τα χαρακτηριστικά αυτά και συγκεκριμένα του δημοκρατικού κράτους και του κοινωνικού κράτους δικαίου. Στο πεδίο του Ευρωπαϊκού δικαίου πεδίο μελέτης θα αποτελέσει μια από τις τέσσερις θεμελιώδεις αρχές του ενωσιακού δικαίου, η ελεύθερη κυκλοφορία υπηρεσιών εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η συνακόλουθη απαγόρευση περιορισμού της ελευθερίας αυτής με βάση την ιθαγένεια κράτους μέλους. Τέλος, θα αναπτυχθούν οι επιτρεπόμενοι περιορισμοί αυτής της ελευθερίας εφόσον αυτοί δικαιολογούνται από επιτακτικούς λόγους προστασίας του δημοσίου συμφέροντος.

3 Κυρίως Μέρος 1. Δημοκρατικό, Κοινοβουλευτικό, Πολυκομματικό κράτος και κοινωνικό κράτος δικαίου κατά το ισχύον Σύνταγμα της Ελλάδας Ο όρος «Σύνταγμα» αντιστοιχεί σε έναν «κώδικα βασικών κανόνων δομής και λειτουργίας της κοινωνίας». Το Σύνταγμα είναι ο θεμελιώδης νόμος ενός κράτους, ο οποίος καθορίζει την μορφή του πολιτεύματος του συγκεκριμένου κράτους, την οργάνωση της λειτουργίας του και την σχέση του με τα πρόσωπα που βρίσκονται υπό την εξουσία του. Ένα Σύνταγμα ιδωμένο ως κείμενο μπορεί να είναι γραπτό ή και άγραφο. Επίσης, ένα Σύνταγμα μπορεί να είναι ήπιο ή και αυστηρό. Σημαντικό είναι να καταστεί σαφές ότι κάθε Σύνταγμα αναφέρεται πάντα σε ένα μοναδικό κράτος. Με την έννοια κράτος νοείται η οργάνωση ενός λαού, ο οποίος είναι εγκατεστημένος μόνιμα σε συγκεκριμένη εδαφική περιοχή και ασκεί αυτοδύναμη εξουσία. Κάθε κράτος έχει και κάποια όργανα. Πρόκειται για τα φυσικά πρόσωπα που ασκούν για λογαριασμό του νομικού προσώπου «κράτος» την δραστηριότητά του. Επίσης, κάθε κράτος έχει και ορισμένο πολίτευμα. Το πολίτευμα είναι ένα σύστημα, το οποίο δίνει τις κατευθύνσεις του σχηματισμού, της οργάνωσης και της άσκησης της κρατικής εξουσίας. Επιπλέον, το πολίτευμα είναι εκείνο που καθορίζει τα όρια της κρατικής εξουσίας έναντι εκείνων επί των οποίων αυτή ασκείται. 1 Έχοντας υπόψη κάποια θεωρητικά στοιχεία περί Συντάγματος και κράτους, μπορεί να επιχειρηθεί μία αναζήτηση του τι ισχύει σε εγχώριο επίπεδο. Το ελληνικό Σύνταγμα είναι γραπτό και αυστηρό, δηλαδή για την μερική αναθεώρησή του προβλέπει ειδική διαδικασία. 2 Επίσης, στο άρθρο 1 παράγραφος 1 του ισχύοντος Συντάγματος της Ελλάδας προβλέπεται ως πολίτευμα του κράτους μας την προεδρευόμενη κοινοβουλευτική δημοκρατία. Ήδη από το πρώτο αυτό άρθρο του Συντάγματος δίνεται η κατευθυντήρια γραμμή σχετικά με την κρατική εξουσία. Στην αμέσως επόμενη παράγραφο του ίδιου άρθρου καθιερώνεται η λαϊκή κυριαρχία ως το θεμέλιο 1 Ιωάννης Κίτης, Βασικές Αρχές Δικαίου και Διοίκησης, τόμος Α, Εισαγωγή στο Δίκαιο, Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο, Πάτρα, 1999, σελ Το Σύνταγμα της Ελλάδος άρθρο 110.

4 του πολιτεύματος. 3 Στην τελευταία παράγραφο του πρώτου άρθρου του Συντάγματος προβλέπεται ότι «όλες οι εξουσίες πηγάζουν από τον λαό και υπάρχουν υπέρ αυτού και του έθνους [ ]». 4 Ήδη από το πρώτο άρθρο του ελληνικού Συντάγματος καθίσταται σαφές ότι η Ελλάδα είναι ένα δημοκρατικό κράτος. Σε ένα δημοκρατικό κράτος οι πολίτες αυτοκαθορίζονται πολιτικά. Χαρακτηριστικό ενός δημοκρατικού κράτους είναι ότι ο κάθε πολίτης συγκεντρώνει στο πρόσωπό του την ίδια στιγμή τόσο την ιδιότητα του άρχοντα όσο και την ιδιότητα του αρχόμενου. Με άλλα λόγια, ο πολίτης ενός δημοκρατικού κράτους, όπως είναι η Ελλάδα, είναι ταυτόχρονα φορέας και δέκτης της εξουσίας. Την ιδιότητα του εξουσιάζοντος την ασκεί ο πολίτης μέσα από το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι. 5 Σε μία προσπάθεια να κατανοηθεί αυτή η σύμπτωση της ιδιότητας του εξουσιαζόντος και του εξουσιαζόμενου στο πρόσωπο του πολίτη του δημοκρατικού κράτους, συχνά υποπίπτει κανείς στο σφάλμα να προσπαθεί να δει τον εξουσιάζοντα να είναι το ίδιο πρόσωπο με τον εξουσιαζόμενο. Αυτό που λησμονείται στην περίπτωση αυτή είναι ότι τα σύγχρονα δημοκρατικά κράτη, έχουν αντιπροσωπευτική δημοκρατία. Ως εκ τούτου, οι εξουσιάζοντες εκπροσωπούν εκείνους οι οποίοι είναι δέκτες της εξουσίας. 6 Άλλωστε μία από τις τρεις οργανωτικές βάσεις του δημοκρατικού πολιτεύματος της Ελλάδας είναι το αντιπροσωπευτικό σύστημα. 7 Το αντιπροσωπευτικό σύστημα υπαγορεύει ότι η εξουσία ασκείται ως επί το πλείστον από συλλογικά όργανα. Αυτά τα συλλογικά όργανα συγκροτούνται μετά από εκλογές που λαμβάνουν χώρα σε τακτά χρονικά διαστήματα και στις οποίες συμμετέχουν οι πολίτες του ελληνικού κράτους. 8 Από τις εκλογές αυτές συγκροτείται ένα συλλογικό σώμα, το οποίο εκφράζει την βούληση της πλειοψηφίας του λαού. Το συλλογικό αυτό σώμα ονομάζεται Κοινοβούλιο. 3 Το Σύνταγμα της Ελλάδος άρθρο 1 παράγραφος 2. 4 Το Σύνταγμα της Ελλάδος άρθρο 1 παράγραφος 3. 5 Το Σύνταγμα της Ελλάδος άρθρο 51 παράγραφος 3. 6 Λίνα Παπαδοπούλου, Συνταγματικό Δίκαιο Πανεπιστημιακές παραδόσεις, Ελληνικά Ακαδημαϊκά Συγγράμματα και Βοηθήματα, σελ Κίτης, ό.π., σελ Το Σύνταγμα της Ελλάδος άρθρο 51 παράγραφος 3 σε συνδυασμό με άρθρο 53 παράγραφος 1.

5 Εφόσον τα μέλη του Κοινοβουλίου είναι εκείνα που έλαβαν τις περισσότερες ψήφους στις εκλογές που προαναφέρθηκαν είναι φυσικό να αναμένεται από εκείνα να εκφράζουν τις αντιλήψεις του λαού, έστω και σε γενικές γραμμές. Η δεύτερη από τις τρεις οργανωτικές βάσεις του δημοκρατικού πολιτεύματος είναι η διάκριση των εξουσιών. 9 Μόνο μέσα από την διάκριση αυτή των λειτουργιών μπορεί να διασφαλισθεί η πολιτική και ατομική ελευθερία. Ακόμα, μόνο μέσα από την διάκριση των λειτουργιών εξασφαλίζεται η ανεξαρτησία της δικαστικής εξουσίας από την εκτελεστική και την διοικητική. Αν και η διάκριση των λειτουργιών αποτελεί χαρακτηριστικό κάθε δημοκρατικού κράτους, ωστόσο ανάλογα με την σχέση της εκτελεστικής με την νομοθετική εξουσία, όπως αυτή καθορίζεται στο Σύνταγμα κάθε κράτους, υπάρχουν τρεις τύποι κυβέρνησης. Το ελληνικό Σύνταγμα ανάμεσα σε αυτούς τους τρεις τύπους κυβέρνησης έχει επιλέξει το κοινοβουλευτικό σύστημα. 10 Με τον τρόπο αυτό το ελληνικό Σύνταγμα κάνει την Ελλάδα κοινοβουλευτικό κράτος. Στο κοινοβουλευτικό σύστημα οι Υπουργοί που σχηματίζουν την Κυβέρνηση διορίζονται και παύονται από τον αρχηγό του κράτους, ο οποίος είναι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. 11 Παρά ταύτα, ο διορισμός της κυβέρνησης από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας δεν είναι αρκετός, αλλά απαραίτητο είναι η κυβέρνηση να απολαμβάνει της εμπιστοσύνης του Κοινοβουλίου. Έτσι, η κυβέρνηση εξαρτάται σε κάποιον βαθμό από τον αρχηγό του κράτους, τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, αλλά επίσης εξαρτάται και από το Κοινοβούλιο, το οποίο και της ασκεί έλεγχο μέσα από αναφορές, ερωτήσεις, επερωτήσεις και εξεταστικές επιτροπές. 12 Η εντολή σχηματισμού κυβέρνησης που αναφέρεται στην προηγούμενη παράγραφο δίδεται από τον αρχηγό του κράτους, τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, σε πρόσωπο του πλειοψηφούντος στις εκλογές κόμματος. Το ποιο πολιτικό κόμμα πλειοψήφησε κρίνεται ανάλογα με τον εκλογικό νόμο που κάθε φορά ισχύει. Έτσι, τα πολιτικά κόμματα εναλλάσσονται στην 9 Κίτης, ό.π., σελ. 43, το Σύνταγμα της Ελλάδος άρθρο Κίτης, ό.π., σελ Το Σύνταγμα της Ελλάδος άρθρο Κίτης, ό.π., σελ. 47.

6 κυβέρνηση. 13 Από αυτό προκύπτει ότι ο εκλογικός αγώνας για την ανάδειξη των μελών του Κοινοβουλίου γίνεται ανάμεσα στα πολιτικά κόμματα. 14 Η δημιουργία και η λειτουργία των πολιτικών κομμάτων είναι ελεύθερη εντός ενός δημοκρατικού κράτους, όπως η Ελλάδα. 15 Άλλωστε, είναι απολύτως σύμφωνο με τις αρχές του δημοκρατικού πολιτεύματος να υπάρχουν περισσότερα πολιτικά κόμματα, ώστε να εκφράζονται όσο το δυνατόν περισσότερες απόψεις και αντιλήψεις πολιτών σύμφωνα με τις πολιτικές θέσεις των κομμάτων. 16 Εξ αυτού του λόγου, δηλαδή της ύπαρξης περισσότερων πολιτικών κομμάτων και της εναλλαγής τους στην κυβέρνηση, η Ελλάδα είναι ένα πολυκομματικό κράτος. Αυτό προκύπτει από την ερμηνεία των διαφόρων διατάξεων του Συντάγματος. Υποστηρίχθηκε σε προηγούμενη παράγραφο ότι μέσα από την διάκριση των λειτουργιών, η οποία αποτελεί μία εκ των τριών οργανωτικών βάσεων του δημοκρατικού πολιτεύματος, εξασφαλίζεται μεταξύ άλλων και η προστασία των ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από τον αυτοπεριορισμό του κράτους στις σχέσεις του με εκείνους, τους οποίους εξουσιάζει. Αυτός ο αυτοπεριορισμός επιτυγχάνεται μέσα από σαφείς κανόνες δικαίου. Στην περίπτωση αυτή, γίνεται λόγος για κράτος δικαίου. Για να πραγματοποιηθεί ο σκοπός του κράτους δικαίου, τα διοικητικά όργανα πρέπει να δρουν με τρόπο σύμφωνο προς το Σύνταγμα και τους νόμους. Ακόμα, τα νομοθετικά όργανα πρέπει να θεσπίζουν κανόνες σύμφωνους προς το Σύνταγμα. Τέλος, τα δικαστικά όργανα επιφορτίζονται με τον ρόλο να ελέγχουν την νομιμότητα των δράσεων των υπολοίπων οργάνων και την συμφωνία αυτής της δράσης προς το Σύνταγμα. 17 Η εξέλιξη του κράτους δικαίου είναι το κοινωνικό κράτος δικαίου. 18 Στην περίπτωση αυτή, δεν αρκεί μόνο η προστασία των ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών, αλλά απαραίτητη είναι η συνδρομή των 13 Κίτης, ό.π., σελ Το Σύνταγμα της Ελλάδος άρθρο Παπαδοπούλου, ό.π., σελ Ομοίως, σελ Κίτης, ό.π., σελ Το Σύνταγμα της Ελλάδος άρθρο 25.

7 στοιχείων της κοινωνικής δικαιοσύνης και αλληλεγγύης. Στόχος του κοινωνικού κράτους δικαίου είναι η καταπολέμηση των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων, καθώς και η εξασφάλιση ενός ελάχιστου βαθμού αξιοπρέπειας για όλους τους ανθρώπους. Προκειμένου να επιτύχει τους προαναφερθέντες στόχους, το κοινωνικό κράτος δικαίου επεμβαίνει στην οικονομία, προκειμένου να μετριάσει τις ανισότητες. Με τον τρόπο αυτό, μπορεί να στηρίξει τα ασθενέστερα μέλη της κοινωνίας Σχέση μεταξύ δημοκρατικού κράτους και κοινωνικού κράτους δικαίου Οι τρεις οργανωτικές βάσεις του δημοκρατικού κράτους, όπως ήδη αναφέρθηκε στην προηγούμενη ενότητα, είναι το αντιπροσωπευτικό σύστημα, η διάκριση των λειτουργιών και η προστασία των ατομικών δικαιωμάτων. Ειδικότερα, με βάση την διάκριση των λειτουργιών, όπως αυτή προβλέπεται στο άρθρο 26 του Συντάγματος, κάθε εξουσία υπάγεται στο Σύνταγμα και στους νόμους του κράτους. Ακριβώς αυτή η υπαγωγή κάθε εξουσίας στον νόμο αποτελεί τον πυρήνα του κράτους δικαίου. Έτσι, το κοινωνικό κράτος δικαίου αποσκοπεί στην προστασία της νομικής θέσης των ατόμων. 20 Η σύνδεση της διάκρισης των λειτουργιών ως έκφανση του δημοκρατικού κράτους με το κοινωνικό κράτος δικαίου καθίσταται εναργής μέσα από τον έλεγχο της (αντι)συνταγματικότητας των νόμων. Σε προληπτικό επίπεδο ο έλεγχος αυτός γίνεται από την Βουλή και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κατά την διαδικασία της νομοθετικής τους δραστηριότητας. Κατασταλτικά τον παραπάνω έλεγχο αναλαμβάνουν οι δικαστικές αρχές. Επομένως, το δημοκρατικό κράτος πρέπει να παραχωρεί στα όργανα που ασκούν για λογαριασμό του τις διάφορες δραστηριότητες που ο νόμος προβλέπει την δυνατότητα να ελέγχουν την δράση τους και την δράση των άλλων οργάνων ως προς την συμμόρφωση προς τους νόμους του κράτους. Με τον τρόπο αυτό, το δημοκρατικό κράτος θα μπορέσει να είναι ταυτόχρονα και κοινωνικό κράτος δικαίου, ένα κράτος όπου η νομιμότητα των ενεργειών των 19 Παπαδοπούλου, ό.π., σελ Ομοίως, σελ

8 οργάνων του κράτους θα ελέγχεται από τα άλλα όργανα, έτσι, ώστε να δίδονται στους πολίτες εγγυήσεις ότι η δράση των οργάνων του κράτους είναι σύννομη. 3. Η ελεύθερη κυκλοφορία των υπηρεσιών στην Ευρωπαϊκή Ένωση και οι πιθανοί περιορισμοί της Τα νομοθετικά κείμενα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δηλαδή τόσο η προϊσχύουσα Συνθήκη των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων όσο και η σημερινή Συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η Συνθήκη Λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης προβλέπουν τέσσερις θεμελιώδεις ελευθερίες. Σε αυτές τις ελευθερίες έχει αναγνωριστεί ο χαρακτήρας των ατομικών δικαιωμάτων. Φορέας του καθενός από αυτά τα δικαιώματα είναι κάθε Ευρωπαίος πολίτης. Αποδέκτες αυτών των ατομικών δικαιωμάτων είναι τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Βασικό περιεχόμενο των ελευθεριών αυτών είναι η απαγόρευση της διάκρισης με βάση την ιθαγένεια, αν πρόκειται για ιθαγένεια κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Προϋπόθεση για την απαγόρευση της διάκρισης είναι να πρόκειται για οικονομική δραστηριότητα που παρουσιάζει στοιχεία διασυνοριακότητας. 21 Μία από τις θεμελιώδεις αυτές ελευθερίες που κατοχυρώνει το ενωσιακό δίκαιο υπέρ των Ευρωπαίων πολιτών είναι και η ελεύθερη κυκλοφορία των υπηρεσιών, όπως αυτή προβλέπεται στα άρθρα 56 και 57 της Συνθήκης Λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (εφεξής ΣΛΕΕ). Απαραίτητες προϋποθέσεις για να μπορεί να γίνει λόγος για κυκλοφορία υπηρεσιών είναι να μην μπορεί η συγκεκριμένη περίπτωση να υπαχθεί σε μία από τις υπόλοιπες τρεις κατηγορίες, να υπάρχει οικονομικό αντικείμενο και να υπάρχει το στοιχείο της διασυνοριακότητας. Εφόσον οι παραπάνω προϋποθέσεις συντρέχουν, τότε απαγορεύεται από το ενωσιακό δίκαιο να τίθενται περιορισμοί στην κυκλοφορία των υπηρεσιών εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης με κριτήριο την ιθαγένεια, αν 21 Λίνα Παπαδοπούλου, Βασικές Αρχές Δικαίου και Διοίκησης, τόμος Α1, Στοιχεία Δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο, Πάτρα, 2008, σελ

9 πρόκειται για ιθαγένεια κράτους μέλους. Κατ εξαίρεση, επιτρέπεται περιορισμός της ελευθερίας αυτής αν το επιβάλουν επιτακτικοί λόγοι δημοσίου συμφέροντος. Ως τέτοιοι λόγοι έχουν κριθεί η κοινωνική προστασία των εργαζομένων, πολιτιστικοί ή φορολογικοί λόγοι, λόγοι προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας, η προστασία του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, η αξιοποίηση του αρχαιολογικού και καλλιτεχνικού πλούτου και η προστασία του καταναλωτή. 22 Στην υπό εξέταση περίπτωση το ελληνικό κράτος επιθυμεί να επιβάλει εισιτήριο εισόδου σε αρχαιολογικούς χώρους για όλους τους μαθητές και φοιτητές, εκτός κι αν έχουν ελληνική υπηκοότητα. Ο λόγος αυτής της απόφασης είναι η εξασφάλιση χρημάτων για την συντήρηση αρχαιολογικών μνημείων και την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας. Η απόφαση αυτή της ελληνικής κυβέρνησης θέτει έναν περιορισμό στην ελεύθερη κυκλοφορία υπηρεσιών. Κριτήριο για αυτόν τον περιορισμό είναι η ιθαγένεια των επισκεπτών των αρχαιολογικών χώρων. Σε μία πρώτη ανάγνωση, αυτός ο περιορισμός δείχνει αντίθετος προς το ενωσιακό δίκαιο και συνεπώς απαγορευμένος. Όμως, πριν απαντήσει κανείς οριστικά, θα πρέπει να εξεταστεί και η πιθανότητα αυτός ο περιορισμός να αποτελεί επιτακτικό λόγο προστασίας του δημοσίου συμφέροντος και ως εκ τούτου να ανήκει στους επιτρεπόμενους περιορισμούς της ελεύθερης κυκλοφορίας υπηρεσιών εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο λόγος για τον οποίο η κυβέρνηση επιθυμεί να επιβάλει το εισιτήριο εισόδου σε φοιτητές και μαθητές πλην όσων έχουν την ελληνική ιθαγένεια είναι η εξασφάλιση χρημάτων για συντήρηση αρχαιολογικών μνημείων και προστασία της πολιτιστικής κληρονομίας. Σύμφωνα με τα όσα προελέχθησαν, οι λόγοι αυτοί αποτελούν επιτακτικούς λόγους δημοσίου συμφέροντος και συγχωρούν περιορισμούς στην ελεύθερη κυκλοφορία των υπηρεσιών εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επομένως, η απόφαση αυτή της ελληνικής 22 Ομοίως, σελ

10 κυβέρνησης μπορεί να θεωρηθεί νόμιμη σύμφωνα με τους ενωσιακούς κανόνες. Επίλογος Στα κεφάλαια που προηγήθηκαν εξετάστηκαν ζητήματα Συνταγματικού και Ευρωπαϊκού Δικαίου. Το ελληνικό Σύνταγμα προσδίδει κάποια θεμελιώδη χαρακτηριστικά στο ελληνικό κράτος. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το Σύνταγμα το ελληνικό κράτος είναι κράτος δημοκρατικό, κοινοβουλευτικό, πολυκομματικό και κοινωνικό κράτος δικαίου. Τα τέσσερα αυτά θεμελιώδη χαρακτηριστικά εξετάστηκαν και αναπτύχθηκαν εν συντομία. Στην συνέχεια, αφού έγινε κατανοητό το περιεχόμενο καθενός από αυτά τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά, εξετάστηκε η σχέση μεταξύ του δημοκρατικού κράτους και του κοινωνικού κράτους δικαίου. Πιο συγκεκριμένα, μία εκ των τριών οργανωτικών βάσεων του δημοκρατικού κράτους, η διάκριση των λειτουργιών εξετάστηκε σε συνδυασμό με το κοινωνικό κράτος δικαίου, πυρήνας του οποίου είναι η τήρηση των κανόνων δικαίου. Διαπιστώθηκε ότι ο συνδετικός κρίκος μεταξύ των δύο αυτών εννοιών είναι ο έλεγχος της συνταγματικότητας των νόμων, είτε ο προληπτικός που διενεργείται στα πλαίσια της νομοθετικής λειτουργίας είτε ο κατασταλτικός που διενεργείται στα πλαίσια της δικαστικής λειτουργίας. Στο τελευταίο κεφάλαιο της εργασίας μελετήθηκε η θεμελιώδης αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας υπηρεσιών εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αναπτύχθηκε η σημαντικότητα της αποφυγής περιορισμού της ελευθερίας αυτής λόγω διακρίσεων με βάση την ιθαγένεια, αλλά αμέσως μετά αναφέρθηκαν και οι περιπτώσεις που αυτός ο περιορισμός είναι αποδεκτός, αν αυτό επιβάλλεται από επιτακτικούς λόγους προστασίας του δημοσίου συμφέροντος. Βιβλιογραφία

11 Κίτης Ιωάννης, Βασικές Αρχές Δικαίου και Διοίκησης, τόμος Α, Εισαγωγή στο Δίκαιο, Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο, Πάτρα, Παπαδοπούλου Λίνα, Βασικές Αρχές Δικαίου και Διοίκησης, τόμος Α1, Στοιχεία Δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο, Πάτρα, 2008, σελ Παπαδοπούλου Λίνα, Συνταγματικό Δίκαιο Πανεπιστημιακές παραδόσεις, Ελληνικά Ακαδημαϊκά Συγγράμματα και Βοηθήματα, Συνθήκη Ευρωπαϊκής Κοινότητας Συνθήκη Λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης Το Σύνταγμα της Ελλάδος