ΡΕΪΜΟΝΤ ΚΑΡΒΕΡ Ο ΚΑΘΕΔΡΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΡΕΪΜΟΝΤ ΚΑΡΒΕΡ ΛΟΙΠΟΝ, ΘΑ ΠΑΨΕΙΣ, ΣΕ ΠΑΡΑΚΑΛΩ;

Transcript

1 Ο Κάρβερ είναι ο φυσικός διάδοχος του πραγματικού μέντορά του, του Άντον Τσέχωφ. Financial Times Με μοναδική εγρήγορση συλλαμβάνει το μοναδικό, φαινομενικά ασήμαντο γεγονός που αλλάζει δραματικά την πορεία μιας ζωής ή της σχέσης δυο ανθρώπων. Sunday Telegraph O Κάρβερ είναι ο απόλυτος μετρ της διαυγούς και εύγλωττης λεπτομέρειας. Daily Telegraph Ο Ρέιμοντ Κάρβερ γεννήθηκε το 1938 στο Όρε- ρισε την καταξίωση, όταν του απονεμήθηκε το γκον των ΗΠΑ. Διηγηματογράφος και ποιητής, βραβείο Μίλντρεντ και Χάρολντ Στράους από την δημοσίευσε το πρώτο του διήγημα το Επί Αμερικανική Ακαδημία Τεχνών και Γραμμάτων, το χρόνια εργάστηκε ως καθηγητής δημιουργικής οποίο του επέτρεψε να αφοσιωθεί απερίσπαστος γραφής σε διάφορα πανεπιστήμια. Το 1983 γνώ- στο γράψιμο. Πέθανε τον Αύγουστο του Στο εξώφυλλο φωτογραφία του Ρέιμοντ Κάρβερ, Bob Aldeman/Corbis/Apeiron Photos. ISBN ΒOΗΘ. ΚΩ. ΜΗΧ/ΣΗΣ 5232 ΡΕΪΜΟΝΤ ΚΑΡΒΕΡ ΛΟΙΠΟΝ, ΘΑ ΠΑΨΕΙΣ, ΣΕ ΠΑΡΑΚΑΛΩ; Η ανά χείρας συλλογή ιστοριών, η οποία πρωτοκυκλοφόρησε το 1976, δημιουργώντας τεράστια αίσθηση, σύστησε στο αναγνωστικό κοινό έναν συγγραφέα ο οποίος ήταν προορισμένος να γίνει κλασικός. Τα διηγήματα του Ρέιμοντ Κάρβερ ισορροπούν ανάμεσα στην κωμωδία και το δράμα της καθημερινής ζωής συνηθισμένων ανθρώπων και τον ανέδειξαν στον αμερικανό Τσέχωφ. ΡΕΪΜΟΝΤ ΚΑΡΒΕΡ Ο ΚΑΘΕΔΡΙΚΟΣ ΝΑΟΣ Μετάφραση: Γιάννης Τζώρτζης

2 ΠEPIEXOMENA Φτερά Το σπίτι του Σεφ...39 Συντήρηση...47 Το κουπέ...59 Μια μικρή παρηγοριά Βιταμίνες Με προσοχή Από πού τηλεφωνώ Το τρένο Πυρετός Το χαλινάρι Καθεδρικός ναός

3 Το σπίτι του Σεφ Εκείνο το καλοκαίρι ο Γουές νοίκιασε ένα επιπλωμένο σπίτι βόρεια του Γιουρίκα από έναν πρώην αλκοολικό που τον έλεγαν Σεφ. Μου τηλεφώνησε λοιπόν και μου ζήτησε να τα παρατήσω όλα και να πάω εκεί πέρα και να ζήσω μαζί του. Είπε πως είχε κόψει το ποτό. Ήξερα τι κόψιμο ήταν αυτό. Αλλά δεν δεχόταν κουβέντα. Τηλεφώνησε ξανά και είπε, Έντνα, από το μπροστινό παράθυρο βλέπεις τον ωκεανό. Μυρίζεις το αλάτι στον αέρα. Τον άκουγα να μιλάει. Δεν μπέρδευε τα λόγια του. Του είπα, θα το σκεφτώ. Και το σκέφτηκα. Μια βδομάδα αργότερα τηλεφώνησε ξανά και είπε, θα έρθεις; Του είπα πως το σκεφτόμουν ακόμα. Είπε, θα ξεκινήσουμε πάλι απ την αρχή. Είπα, αν είναι να έρθω εκεί, θέλω να μου κάνεις μια χάρη. Πες το, είπε ο Γουές. Είπα, θέλω να προσπαθήσεις και να είσαι ο Γουές που ήξερα κάποτε. Ο παλιός Γουές. Ο Γουές που παντρεύτηκα. Ο Γουές έμπηξε τα κλάματα, κι εγώ το πήρα σαν ένδειξη των καλών του προθέσεων. Κι έτσι είπα, καλά λοιπόν, θα έρθω. Ο Γουές είχε παρατήσει τη φιλενάδα του, ή τον είχε παρατήσει εκείνη δεν ήξερα και δεν μ ένοιαζε. Απ τη στιγμή που πήρα απόφαση να πάω με τον Γουές, έπρεπε να αποχαιρετήσω τον φίλο [ 39 ]

4 ΡΕΪΜΟΝΤ ΚΑΡΒΕΡ μου. Ο φίλος μου είπε, κάνεις λάθος. Είπε, μην μου το κάνεις αυτό. Τι θα γίνει μ εμάς; είπε. Είπα, πρέπει να το κάνω για το καλό του Γουές. Προσπαθεί να ξεκόψει απ το ποτό. Θυμάσαι πώς είναι αυτό. Θυμάμαι, είπε ο φίλος μου, αλλά δεν θέλω να φύγεις. Είπα, μόνο για το καλοκαίρι. Μετά βλέπουμε. Θα ξαναγυρίσω, είπα. Είπε, κι εγώ τι θα γίνω; Το δικό μου καλό; Να μη γυρίσεις, είπε. Εκείνο το καλοκαίρι το περάσαμε πίνοντας καφέδες, σόδες και κάθε είδους φρουτοχυμούς. Όλο το καλοκαίρι αυτά είχαμε να πίνουμε. Ευχόμουν να μην τέλειωνε ποτέ αυτό το καλοκαίρι. Μακάρι να ξερα, αλλά αφού πέρασε ένας μήνας με τον Γουές στο σπίτι του Σεφ, ξαναφόρεσα τη βέρα μου. Δυο χρόνια είχα να τη φορέσω. Από τότε που ένα βράδυ ο Γουές έγινε σκνίπα και πέταξε τη βέρα του πέρα σε κάτι ροδακινιές. Ο Γουές είχε κάτι λεφτουδάκια, κι έτσι δεν χρειαζόταν να δουλεύω. Κι όπως αποδείχτηκε, ο Σεφ μάς είχε αφήσει το σπίτι σχεδόν τσάμπα. Τηλέφωνο δεν είχαμε. Πληρώναμε το γκάζι και το ρεύμα και ψωνίζαμε από τις ευκαιρίες στο Σέιφγουεϊ. Μια Κυριακή απόγευμα ο Γουές βγήκε να αγοράσει ένα ποτιστήρι κι επέστρεψε μ ένα δωράκι για μένα. Μου έφερε ένα ωραίο μπουκέτο μαργαρίτες κι ένα ψάθινο καπέλο. Τις Τρίτες τα βράδια πηγαίναμε σινεμά. Κάποια άλλα βράδια ο Γουές πήγαινε σ αυτό που αποκαλούσε Αντιαλκοολικές συναντήσεις. Περνούσε ο Σεφ και τον έπαιρνε με το αμάξι του κι ύστερα τον έφερνε ξανά σπίτι. Καμιά φορά πηγαίναμε με τον Γουές να ψαρέψουμε πέστροφες στις κοντινές λιμνοθάλασσες. Ψαρεύαμε απ την όχθη και τρώγαμε όλη τη μέρα για λίγα μικρά κομμάτια. Κι αυτά μια χαρά ήταν, εδώ που τα λέμε, και τα τηγάνιζα το ίδιο βράδυ να τα φάμε. Έβγαζα μερικές φορές το καπέλο μου και το έκοβα στον ύπνο σε μια κουβέρτα δίπλα στο καλάμι μου. Η τελευταία εικόνα που έβλεπα ήταν σύννεφα να περνάνε πάνω απ το κεφάλι μου προς την κεντρική κοιλάδα. Τη νύχτα [ 40 ]

5 Το σπίτι του Σεφ ο Γουές με έπαιρνε στην αγκαλιά του και με ρωτούσε αν ήμουν ακόμα το κορίτσι του. Τα παιδιά μας κρατούσαν τις αποστάσεις. Η Σέριλ ζούσε με κάτι τύπους σε μια φάρμα στο Όρεγκον. Κρατούσε ένα κοπάδι κατσίκες και πουλούσε το γάλα τους. Είχε κάποια μελίσσια και συσκεύαζε βάζα με μέλι. Ζούσε τη ζωή της, και δεν την κακίζω γι αυτό. Δεν έδινε δεκάρα για το τι έκανε ο μπαμπάς της κι εγώ, απ τη στιγμή που δεν την ανακατεύαμε κι εμείς στις υποθέσεις μας. Ο Μπόμπι ήταν στην Ουάσινγκτον και δούλευε στα σιτάρια. Μόλις τελείωνε η συγκομιδή, σκόπευε να δουλέψει στα μήλα. Είχε κοπέλα κι έκανε οικονομίες. Του έγραφα γράμματα και υπέγραφα «Πάντα με αγάπη». Ένα απόγευμα ο Γουές ξεχορτάριαζε στην αυλή, όταν ο Σεφ σταμάτησε το αμάξι του μπροστά στο σπίτι. Εγώ έπλενα στο νεροχύτη. Κοίταξα και είδα το μεγάλο αμάξι του Σεφ να παρκάρει απέξω. Έβλεπα το αμάξι του, τον παράδρομο και την εθνική οδό, και πέρα απ την εθνική, τους αμμόλοφους και τον ωκεανό. Σύννεφα κρέμονταν πάνω απ την επιφάνεια του νερού. Ο Σεφ βγήκε απ το αμάξι και μάζεψε τα μπατζάκια του. Κατάλαβα πως κάτι έτρεχε. Ο Γουές σταμάτησε τη δουλειά του και σηκώθηκε όρθιος. Φορούσε γάντια κι ένα πάνινο καπέλο. Έβγαλε το καπέλο και σκούπισε το πρόσωπό του με την ανάστροφη της παλάμης του. Ο Σεφ πλησίασε κι έπιασε τον Γουές απ τον ώμο. Ο Γουές έβγαλε το ένα του γάντι. Πήγα στην πόρτα. Άκουσα τον Σεφ να λέει στον Γουές πως πραγματικά λυπόταν, αλλά ήταν υποχρεωμένος να μας ζητήσει ν αφήσουμε το σπίτι στο τέλος του μήνα. Ο Γουές έβγαλε και το άλλο του γάντι. Πώς έτσι, Σεφ; Ο Σεφ είπε πως η κόρη του, η Λίντα, η γυναίκα που ο Γουές αποκαλούσε Χοντρο-Λίντα από τότε που έπινε, χρειαζόταν ένα μέρος να μείνει κι αυτό το μέρος ήταν αυτό εδώ το σπίτι. Ο Σεφ είπε στον Γουές πως ο άντρας της Λίντας είχε βγει με [ 41 ]

6 ΡΕΪΜΟΝΤ ΚΑΡΒΕΡ τη βάρκα του για ψάρεμα πριν από λίγες βδομάδες κι από τότε κανείς δεν είχε νέα του. Αίμα μου είναι, είπε ο Σεφ στον Γουές. Έχασε τον άντρα της. Έχασε τον πατέρα του μωρού παιδιού της. Μπορώ να βοηθήσω. Χαίρομαι που είμαι σε θέση να βοηθήσω, είπε ο Σεφ. Λυπάμαι, Γουές, αλλά θα πρέπει να ψάξεις για καινούργιο σπίτι. Έπειτα ο Σεφ αγκάλιασε ξανά τον Γουές, μάζεψε τα μπατζάκια του, μπήκε στο μεγάλο αμάξι του κι έγινε καπνός. Ο Γουές μπήκε στο σπίτι. Πέταξε το καπέλο και τα γάντια στο χαλί και κάθισε στη φαρδιά πολυθρόνα. Την πολυθρόνα του Σεφ, σκέφτηκα. Και το χαλί του Σεφ, επίσης. Ο Γουές φαινόταν χλωμός. Έβαλα δυο κούπες καφέ κι έδωσα μια στον Γουές. Δεν πειράζει, είπα. Γουές, μη στενοχωριέσαι γι αυτό, είπα. Κάθισα στον καναπέ του Σεφ με τον καφέ μου. Η Χοντρο-Λίντα θα έρθει να μείνει εδώ στη θέση μας, είπε ο Γουές. Κρατούσε την κούπα του αλλά δεν έπινε. Γουές, μη συγχύζεσαι, είπα. Να δεις που ο άντρας της θα σκάσει μούρη στην Αλάσκα, είπε ο Γουές. Ο σύζυγος της Χοντρο-Λίντας απλώς τους παράτησε. Ποιος μπορεί να τον κατηγορήσει; είπε ο Γουές. Αν ήταν στη θέση του, είπε ο Γουές, προτιμούσε να βουλιάξει με το καράβι του παρά να ζήσει την υπόλοιπη ζωή του με τη Χοντρο-Λίντα και το παιδί της. Έπειτα ο Γουές άφησε την κούπα του κάτω, δίπλα στα γάντια του. Μέχρι σήμερα αυτό ήταν ένα ευτυχισμένο σπίτι, είπε. Θα βρούμε άλλο σπίτι, είπα. Όχι σαν κι αυτό, είπε ο Γουές. Πάντως δεν θα ναι το ίδιο, είπε ο Γουές. Αυτό το σπίτι ήταν το ιδανικό μας σπίτι. Έχουμε τις καλύτερες αναμνήσεις. Τώρα θα έρθει εδώ η Χοντρο-Λίντα και το παιδί της, είπε ο Γουές. Σήκωσε την κούπα του και ήπιε μια μικρή γουλιά. Είναι το σπίτι του Σεφ, είπα. Θα κάνει αυτό που πρέπει να κάνει. Το ξέρω, είπε ο Γουές. Αλλά δεν σημαίνει ότι μου αρέσει κιόλας. Ο Γουές είχε πάλι αυτό το βλέμμα. Το ήξερα αυτό το βλέμμα. [ 42 ]

7 Το σπίτι του Σεφ Περνούσε συνεχώς τη γλώσσα του πάνω απ τα χείλη του. Έχωνε το πουκάμισο μέσα απ το ζωνάρι του. Σηκώθηκε απ την καρέκλα και πήγε στο παράθυρο. Καθόταν και κοίταζε τον ωκεανό και τα σύννεφα που είχαν αρχίσει να πυκνώνουν. Χάιδευε το πιγούνι του σαν να σκεφτόταν κάτι. Κι όντως σκεφτόταν. Ηρέμησε Γουές, είπα. Θέλει να ηρεμήσω, είπε ο Γουές. Συνέχισε να στέκεται εκεί πέρα. Ύστερα από λίγο όμως ήρθε και κάθισε δίπλα μου στον καναπέ. Σταύρωσε το ένα πόδι πάνω στ άλλο κι άρχισε να παίζει με τα κουμπιά του πουκαμίσου του. Του έπιασα το χέρι. Άρχισα να του μιλάω. Του μιλούσα για το καλοκαίρι. Κατάλαβα όμως ότι μιλούσα σαν να ήταν κάτι που είχε συμβεί στο παρελθόν. Ίσως χρόνια πριν. Δηλαδή, σαν κάτι που είχε τελειώσει. Έπειτα άρχισα να μιλάω για τα παιδιά. Ο Γουές είπε πως μακάρι να μπορούσε να ξεκινήσει πάλι απ την αρχή κι αυτή τη φορά με το σωστό τρόπο. Σε αγαπάνε, είπα. Όχι, δεν μ αγαπάνε, είπε. Κάποτε θα καταλάβουν, είπα. Μπορεί, είπε ο Γουές. Αλλά τότε δεν θα έχει καμιά σημασία. Δεν ξέρεις, είπα. Κάτι ξέρω κι εγώ, είπε ο Γουές κοιτώντας με με τρόπο. Ξέρω πως χάρηκα που ήρθες εδώ. Δεν θα το ξεχάσω αυτό που έκανες, είπε ο Γουές. Κι εγώ χάρηκα, είπα. Χάρηκα που βρήκες αυτό το σπίτι. Ο Γουές ξεφύσησε. Έπειτα γέλασε. Κι οι δυο γελάσαμε. Βρε τον Σεφ, είπε ο Γουές κουνώντας το κεφάλι του. Μας έχωσε γονατιά, ο κερατάς. Χάρηκα όμως που φόρεσες τη βέρα σου. Χάρηκα που περάσαμε μαζί αυτό το διάστημα, είπε ο Γουές. Έπειτα είπα κάτι. Είπα, ας υποθέσουμε, απλώς ας υποθέσουμε πως τίποτα δεν συνέβη. Ας υποθέσουμε πως πρώτη φορά έγινε αυτό. Ας υποθέσουμε απλώς. Δεν κοστίζει τίποτα. Πες ότι τίποτα [ 43 ]

8 ΡΕΪΜΟΝΤ ΚΑΡΒΕΡ απ όλα τ άλλα δεν συνέβη ποτέ. Καταλαβαίνεις τι σου λέω; Τι γίνεται τότε; είπα. Ο Γουές με κοίταξε επίμονα. Είπε, τότε φαντάζομαι πως θα έπρεπε να είμαστε κάποιοι άλλοι, αν έτσι είχαν τα πράγματα. Κάποιοι που δεν είμαστε. Δεν μπορώ να κάνω πια τέτοιες υποθέσεις. Γεννηθήκαμε αυτοί που είμαστε. Καταλαβαίνεις τι σου λέω; Του είπα πως δεν παράτησα μια στρωμένη κατάσταση κι έκανα χίλια χιλιόμετρα ως εδώ για να τον ακούω να λέει τέτοια πράγματα. Λυπάμαι, είπε, αλλά δεν μπορώ να μιλάω σαν κάποιος που δεν είμαι. Δεν είμαι κάποιος άλλος. Αν ήμουν κάποιος άλλος, τότε μα την αλήθεια δεν θα βρισκόμουν εδώ. Αν ήμουν κάποιος άλλος, δεν θα ήμουν ο εαυτός μου. Είμαι όμως αυτός που είμαι. Δεν το καταλαβαίνεις; Γουές, όλα καλά, είπα. Έφερα το χέρι του στο μάγουλό μου. Έπειτα, δεν ξέρω, θυμήθηκα πώς ήταν όταν ήταν δεκαεννιά, πώς έμοιαζε καθώς διέσχιζε τρέχοντας εκείνο το χωράφι προς τον πατέρα του, που καθόταν πάνω σ ένα τρακτέρ, με την παλάμη πάνω απ τα μάτια του, και κοίταζε τον Γουές που έτρεχε προς το μέρος του. Μόλις είχαμε φτάσει με το αμάξι απ την Καλιφόρνια. Βγήκα έξω με τη Σέριλ και τον Μπόμπι και είπα, να ο παππούς. Μα ήταν ακόμα μωρά. Ο Γουές καθόταν δίπλα μου χαϊδεύοντας το πιγούνι του, προσπαθώντας να συλλάβει την επόμενη κίνηση. Ο μπαμπάς του είχε πεθάνει και τα παιδιά μας είχαν μεγαλώσει. Κοίταξα τον Γουές κι ύστερα κοίταξα ένα γύρο στο σαλόνι του Σεφ και σκέφτηκα, κάτι πρέπει να κάνουμε και μάλιστα γρήγορα. Καλέ μου, είπα. Γουές, άκουσέ με. Τι θέλεις; είπε. Αλλά μονάχα αυτό είπε. Φαινόταν να έχει πάρει την απόφασή του. Μα, έχοντας πάρει την απόφασή του, δεν έδειχνε να βιάζεται. Έγειρε πίσω στον καναπέ, τύλιξε τα χέρια του στα γόνατά του κι έκλεισε τα μάτια του. Δεν είπε τίποτα άλλο. Δε χρειαζόταν. [ 44 ]

9 Το σπίτι του Σεφ Είπα από μέσα μου το όνομά του. Ήταν ένα εύκολο όνομα, κι είχα συνηθίσει να το λέω για πολύ καιρό. Έπειτα το είπα μια ακόμα φορά. Αυτή τη φορά το είπα δυνατά. Γουές, είπα. Άνοιξε τα μάτια του. Αλλά δεν με κοίταξε. Καθόταν απλώς στη θέση του και κοίταζε στο παράθυρο. Τη Χοντρο-Λίντα, είπε. Μα ήξερα πως δεν έφταιγε αυτή. Αυτή δεν ήταν τίποτα. Απλώς ένα όνομα. Ο Γουές σηκώθηκε και κατέβασε τα στόρια ο ωκεανός χάθηκε μεμιάς. Πήγα μέσα να ετοιμάσω το βραδινό. Είχαμε ακόμα κάτι ψάρια στην κατάψυξη. Δεν υπήρχε και τίποτα άλλο. Θα το καθαρίσουμε μια και καλή απόψε, σκέφτηκα, κι αυτό θα είναι το τέλος. [ 45 ]

10 Οι ιστορίες του Κάρβερ, γεμάτες κοφτερές λεπτομέρειες, εικόνες και διαλόγους, αποκαλύπτουν με μαεστρία τον πόνο, τη δυστυχία και, καμιά φορά, τον τρόμο που κρύβεται πίσω από το συνηθισμένο και το μπανάλ. Με οδυνηρή, αστεία οξύτητα, συλλαμβάνει τα ηλεκτρικά ρεύματα και την απόγνωση που κυνηγούν τη ζωή των ανθρώπων και τη σφραγίζουν ανεξίτηλα... Newsweek Ο Ρέιμοντ Κάρβερ γεννήθηκε το 1938 στο Όρεγκον των ΗΠΑ. Διηγηματογράφος και ποιητής, δημοσίευσε το πρώτο του διήγημα το Επί χρόνια εργάστηκε ως καθηγητής δημιουργικής γραφής σε διάφορα πανεπιστήμια. Το 1983 γνώρισε την καταξίωση, όταν του απονεμήθηκε το βραβείο Μίλντρεντ και Χάρολντ Στράους από την Αμερικανική Ακαδημία Τεχνών και Γραμμάτων, το οποίο του επέτρεψε να αφοσιωθεί απερίσπαστος στο γράψιμο. Πέθανε τον Αύγουστο του ISBN Βοηθ. Κωδ. Μηχ/σησ 5460