تکنولوژی و کارگاه برق ساختمان

Transcript

1 تکنولوژی و کارگاه برق ساختمان قابل استفاده برای هنرجویان دانشجویان مهندسان و برقکاران حرفه ای

2 آشنایی با ابزار مقدماتی سیم کشی پیچ گوشتی : یکی ازپر مصرف ترین وسایل مورد استفاده در سیم کشی پیچ گوشتی است که به منظور باز و بسته کردن پیچ ها مورد استفاده قرار می یگیرد پیچ گوشتی دارای انواع مختلفی چون پیچ گوشتی تخت چهار سو اتوماتیک و... است. باز و بسته کردن پیچ ها با پیچ گوشتی هایی که دسته بلند دارند راحت تر است زیرا بر اساس خاصیت اهرم هر قدر طول بازوی کارگر بیشتر باشد نیروی کمتری الزم خواهد بود. از پیچ گوشتی های با دسته کوچک برای کاربرد های خاص و دقیق مورد استفاده قرار میگیرند. فازمتر : فازمتر یک نوع پیچ گوشتی است که عالوه بر باز و بسته کردن پیچ ها برای تشخیص سیم فاز از نول استفاده می شود در داخل فازمتر یک المپ کوچک همراه یک مقاومت 08 کیلو اهم وجود داردکه با نوک فازمتر و پیچ انتهایی ارتباط دارد زمانی که نوک فازمتر به سیم فاز وصل شود جریانی از داخل مقاومت عبور کرده و به المپ می رسد حال اگر توسط دست پیچ انتهایی فازمتر را لمس کرد جریان تضعیف شد ها زطریق بدن شخص وارد زمین می شود و المپ را روشن می کند. اگر سیم نول قطع شده باشد فازمتر در هر دو سوراخ بعضی از پریزهای یک ساختمان روشن می شود. انبردست : انبردست وسیله ای است برای فرم کاری تاباندن و صاف کردن سیم ها و در شرایطی که سیم چین و سیم لخت کن در دسترس نباشد می توان از انبردست مرکب برای لخت کردن و بریدن سیم ها نیز استفاده کرد. نوع خاصی از انبردست وجود داردکه دسته آن عایق نیست و به منظور بریدن مفتولها سیم ها و بیرون آوردن میخ به کار برده می شود که به گاز انبر معروف است.

3 دم باریک : دم باریک وسیله ای است شبیه انبردست با این تفاوت که نوک آن از انبردست بلند تر و باریک تر است و در جاهایی که جا تنگ است و انبردست قادر به انجام کار نیست برای سوالی کردن فرم دادن و بریدن سیمها استفاده می شود. سیم چین : برای قطع کردن سیم ها از سیم چین یا سیم قطع کن استفاده می شود که در دو نوع ساخته میشود. 1 سیم چین هایی که سیم را از پهلو قطع می کند. 2. سیم چین هایی که سیم را به وسیله نوک قطع میکنند. از سیم چین نباید برای لخت کردن سیم استفاده کرد زیرا سیم زخم می شود و استحکام مکانیکی و الکتریکی آن ضعیف می شود. دم گرد : دم گرد شبیه دم باریک است که نوک آن به صورت دایره است و برای فرم دادن و سوالی کردن سیم ها مورد استفاده قرار می گیرد. سیم لخت کن : از سیم لخت کن برای لخت کردن سیم ها استفاده می شودکه در دو نوع ساخته می شوند. سیم لخت کن ساده : این سیم لخت کن از دو لبه تشکیل شده است که دارای شیارهایی در جهت قائم است. به وسیله پیچ و مهره می توان فاصله بین لبه ها را کم و زیاد کرد. در واقع پیچ نقش تنظیم کننده فاصله و مهره فاصله را تثبیت می کند. وقتی دو لبه روی هم قرار می گیرند با اعمال فشار به دسته ها و کشیدن آن ها روکش سیم جدا می شود. سیم لخت کن اتوماتیک : این سیم لخت کن دارای دو لبه متحرک است و روی این لبه ها شیارهایی تعبیه شده زمانی که دو لبه روی هم قرار می گیرند تشکیل سوراخ هایی با قطرهای مختلف می دهدکه سیم داخل آن ها قرار می گیرد روبه روی این لبه ها دو لبه صاف متحرک نیز قرار دارد که به منزله ی نگهدارنده سیم است. وقتی می خواهیم سیم را لخت کنیم ابتدا شیار مناسب را انتخاب کرده و سیم را داخل آن می گذاریم سپس دسته سیم لخت کن را فشار می دهیم لبه های صاف پایین می آید و سیم را نگه می دارد حال اگرکمی بیشتر فشار دهیم روکش انتهایی سیم خارج می شود.

4 : لوله گیره صحرایی عملیات و بندند می گیره این درون را کاری برق در استفاده مورد های لوله برشکاری سوهانکاری حدیده کاری و... را روی آنان جا می دهند. این نوع گیره دارای دو فک ثابت و متحرک است که آج و انحنا دارند گیره بر روی یک سه پایه تاشو قرار می گیرد و به صورت سیار مورد استفاده قرار می گیرد. لوله بر : برای بریدن لوله از لوله بر استفاده می شودکه دارای یک یا چند تیغه فوالدی دایره ای شکل درون فک چرخاندن با را لوله دهانه و داده قرار لوله گیره درون را لوله است آن های هر از پس و کنیم می جمع دسته دورکمی محکم می کنیم تا لوله بریده شود. برقو : برای تمیز و صاف کردن سطح داخلی لوله از برقوکه از فوالد تندبر ساخته شده استفاده می شود. گیره لوله صحرایی لوله بر برقو لوله خم کن : لوله خم کن ها دارای دو نوع دستی و هیدرولیکی است که از دو قسمت ثابت و متحرک تشکیل شده است و به منظور خم کردن لوله های فوالدی مورد استفاده قرار می گیرد. آچار شالقی : به منظور باز و بسته کردن لوله ها از آچار شالقی استفاده می شودکه دارای یک فک ثابت و یک فک متحرک است فکه متحرک توسط مهره ای قابل تنظیم است. آچار لوله گیر : برای باز و بسته کردن لوله ها از آچار لوله گیر استفاده می شود. از یک فک ثابت که به دسته و یک فک متحرک که با مهره تنظیم به دسته متصل می شود تشکیل شده است. آچارکالغی : این آچارشبیه انبردست معمولی است که دارای دسته های بلندتری است و قابل تنظیم است. آچار شالغی آچار لوله گیر آچار کالغی

5 پریز برای استفاده مستقیم از انرژی الکتریکی از پریز استفاده میشود به بیان دیگر پریز یک برق زنده است که به راحتی میتوان از آن استفاده کرد.پریزها دارای انواعی هستند که به معرفی پرکاربرد ترین آنها میپردازیم : - پریز تک فاز ساده : این نوع پریزها که کاربرد زیادی در منازل مسکونی دارند این پریز از دو قسمت رویه و پایه ساخته میشود که توسط پیچی به هم وصل میشوند پایه پریز دارای دو پیچ است که به مادگی پریز متصل میشود و مجموعأ روی پایه عایقی قرار میگیرد. - پریز سه فاز ساده : در این نوع پریز ها سه کنتاک وجود دارد که سه فاز شبکه به آنها وصل میشوند. - پریز با اتصال زمین : در این نوع پریزها یک کنتاک اضافه به عنوان کنتاکت زمین )ارت )earth دارند که بدنه فلزی دستگاهها به آن وصل میشود وبه منظور حفاظت اشخاص در مقابله با خطر برق گرفتگی استفاده میشود یعنی در مجموع سه سیم )فاز نول و ارت ) به پریز وصل میشود که سیم فاز به کنتاکت سمت راست پریز سیم نول به کنتاکت سمت چپ و سیم ارت به کنتاکت وسط وصل میشود.مکانیزم کارپریز ارت دار به این صورت است که : اگر سیم فاز به بدنه فلزی دستگاه وصل شود جریان شدیدی از مسیر شبکه - فیوز - بدنه دستگاه و سیم ارت به زمین جاری میشود که این جریان زیاد موجب میشود فیوز عمل کند و مدار را قطع کند. - پریزهای روپوش دار : در مکانهایی مانند حمام وبیرون ساختمان که امکان ورود آب به داخل پریز وجود دارد از پریزهای روپوش دار )ضد آب ) Water prof استفاده میشود. - پریز های قفل شونده : این پریزها دارای کلیدی هستند که به منظور ایمنی میتوان آن را قفل کرد. - پریزهای مخصوص : برای وسایلی مانندآنتن تلوزیون آنتن رادیو تلفن و... از پریزهای مخصوص خود استفاده میشود و عمومأ شدت جریان کمتری را میتوانند تحمل کنند.

6 نکاتی مربوط به پریز * پریز های برق را بر اساس تعداد فازها میزان ایمنی و حفاظت ( دارای سیم ارت یا قفل و... باشد یا نه ) شرایط محل نصب مقدار جریان مقدار ولتاژ و... در دو نوع توکار و روکار انتخاب میشوند. * حداقل سطح مقطع سیم ها در سیم کشی پریز ها 2.5m است. * حداقل ولتاژ قابل تحمل پریز های تک فاز 058 ولت و حداقل میزان جریان قابل تحمل 61 آمپر است. * حداقل ولتاژ قابل تحمل پریز های سه فاز 588 ولت و حداقل میزان جریان قابل تحمل 61 آمپر است. *پریز های مربوط به مصرف کننده هایی مانند دستگاه جوشکاری دریل سنگ سنباده کولرهای گازی و آبی و... که جریان زیادی می کشند باید دارای مدار جداگانه باشند. * ارتفاع پریز های برق از کف برای اتاق 08 الی 08 سانتی متر برای آشپزخانه گاراژ و الی 608 سانتی متر برای اتاق عمل و سانتی متر است. انواع اتصال پریزها سیستم شعاعی : در این اتصال سیم فاز و سیم نول به هریک از کنتاکت های کلیه پریزها وصل میشود در این سیستم اگر در هر نقطه از مدار سیم قطع شود مدار پریزهای بعدی قطع میشود. سیستم حلقوی : در سیستم حلقوی یا رینگی از فیوز دو سیم و از سیم نول دو سیم وارد پریز ها میشوند )به هر پریز چهار سیم - دو سیم نول و دو سیم فز ) وصل میشود در سیستم حلقه ای چنانچه یکی از سیم ها قطع شود برق پریزها از طرف دیگر تأمین میشود و هیچکدام از پریزها بی برق نمی مانند. اتصال شعاعی اتصال حلقوی

7 : دوشاخه برای اتصال مصرف کننده ها به پریز از دو شاخه استفاده میشود دو شاخه از دو میله فلزی که روی پایه پالستیکی یا کائوچویی نصب شده تشکیل شده است برای پریز هایی که اتصال زمین)ارت( دارند از دو شاخه ای استفاده میشود که دارای زائده فلزی اضافی است که سیم زمین را به دستگاه مرتبط میکند. جعبه تقسیم : در هنگام سیم کشی الزم است از سیم ها انشعاباتی بگیریم این انشعابات در داخل جعبه تقسیم گرفته میشود جعبه تقسیم در دو نوع روکار و توکار وجود دارد که ممکن است گرد یا مستطیلی در اندازه های متفاوت باشند. فاصله جعبه تقسیم از کف 08 سانتی متر است. کلیدتک پل : از کلید تک پل یا یک راهه برای قطع و وصل کردن یک مسیر جریان استفاده میشود عمل قطع و وصل کردن توسط یک دگمه که روی کلید تعبیه شده که ممکن است به صورت فشاری باال و پایین دوار و... باشد صورت میپذیرد. کلید تک پل دو پیچ اتصال دارد و از یک تیغه اتصال ثابت و یک تیغه اتصال متحرک )که به پیچ های خروجی وصل هستند ) یک فنر و یک میله درست شده است به وسیله دگمه میتوان دو کنتاکت را به هم وصل یا دو کنتاکت را ازهم جدا کرد. : کلیددوپل کلید دو پل یا کلید سریدو کلید تک پل هستند که درون یک محفظه قرار دارند و دارای سه کنتاکت است که دو کنتاکت غیر مشترک و یک کنتاکت مشترک )با رنگ یا عالمت متفاوت ) دارد کلید دو پل میتواند دو دسته المپ را به طور جداگانه یا با هم روشن و خاموش کند. : کلید تبدیل کلید تبدیل یا تعویض دارای سه کنتاکت که دو کنتاکت غیر مشترک و یک کنتاکت مشترک )با رنگ یا شکل متفاوت ) تشکیل شده است. از دو کلید تبدیل برای روشن و خاموش کردن یک یا یک گروه المپ از دو نقطه استفاده میشود که معموأل در راهروها سالن ها و... مورد استفاده قرار میگیرد. عمل کلید تبدیل تغییر مسیر جریان الکتریکی از یک سیم به سیم دیگر است. کلید صلیبی : کلید صلیبی دارای چهار کنتاکت است که برای تغییر جهت جریان در دو سیم مورد استفاده قرار میگیرد معموأل برای کنترل یک یا چند گروه المپ از کلید صلیبی بین کلیدهای تبدیل استفاده میشود.دو نوع کلید صلیبی موازی و متقاطع وجود دارد که از نظر کارکرد یکی هستند ولی از نظر ساختمانی با هم تفاوت دارند. کلیدکولر: از کلید کولر برای کنترل مدار کولر آبی استفاده میشود بر روی کلید کولر سه دگمه وجود دارد, از دگمه پمپ برای روشن کردن موتورپمپ )از نوع قطب چاکدار ) و پمپاژ کردن آب استفاده میشود از دگمه موتور برای روشن کردن دور کند موتور و از دگمه سرعت برای وارد کردن سیم پیچ دور تند استفاده میشود.

8 شستی : شستی یک نوع کلید تک پل است که تا وقتی روی آن نیرو وارد میشود کنتاکت های آن به هم وصل است و با برداشتن دست کنتاکت ها از هم جدا میشوند. شستی ها معموأل در مدار زنگ اخبار استفاده میشود. فتوسل فتوسل یا سلول فتو الکتریک وسیله ای است که نسبت به نور حساس است و برای کنترل اتوماتیک المپ های معابر و جاهای دیگر استفاده میشود به این ترتیب با تاریک شدن هوا المپ ها به صورت اتوماتیک روشن و با روشن شدن هوا المپ ها به صورت اتوماتیک خاموش میشود. فتوسل از یک مقاومت نوری یک بیمتال و یک میکروسوئیچ تشکیل شده است. المپ ها در شب روشن هستند و با روشن شدن هوا مقدار اهمی مقاومت نوری کم میشود و باعث عبور جریان از بیمتال میشود و باعث گرم شدن آن میشود زمانی که بیمتال گرم میشود خم شده و به میکروسوئیچ یرخورد میکند و میکروسوئیچ باعث قطع مدار میشود. در نوع دیگری از فتوسل به کمک یک تقویت کننده جریان یک رله مغناطیسی را برای قطع مدار فعال میکند با روشن شدن هوا فتوسل ولتاژی تولید میکند تا به رله فرمان دهد که مدار را قطع کند. فتوسل دارای سه سیم به رنگ های مشکی )فاز ورودی ) سیم قرمز ( فاز برگشتی ) سیم سفید )سیم نول ) است. مدار داخلی فتوسل نحوه اتصال فتوسل به کنتاکتور تایمر راه پله این رله در راه پله ها برای روشن و خاموش کردن المپ ها ( به جای کلید تبدیل ) مورد استفاده قرار میگیرد و دارای سه وضعیت خاموش روشن دائم و روشن زماندار است حالت خاموش برای روز حالت روشن دائم برای اوقات پر رفت و آمد در شب استفاده میشود رله راه پله در انواع موتوری مغناطیسی الکترونیکی و... ساخته می شود.

9 رله ضربه ای رله ضربه ای همانند رله راه پله در محل هایی استفاده میشود که احتیاج باشد یک یا چند المپ را از چند نقطه کنترل کردبا این تفاوت زمان مطرح نیست و به طور اتوماتیک مدار را قطع و وصل میکند, رله ضربه ای تقریبأ کار کلید صلیبی را انجام میدهد. زنگ اخبار زنگ اخبار وسیله ای است که به وسیله آن میتوان به افراد دیگر پیام خاصی را توسط صوت اطالع داد. و از نظر ac. dc و dc - ولتاژ در سه نوع ac در بازار وجود دارند. یک - زنگ اخبار AC : این زنگ اخبار از یک بوبین با هسته آهنی درست شده است که مقابل آن یک ورق نازک فلزی با خاصیت فلزی قرار میگیرد. زمانی که برق متناوب به سیم پیچ زنگ اخبار اعمال شود میدان مغناطیسی متغیری ایجاد میشود که میتواند ورقه ی نازک مقابل خود را به ارتعاش و در نتیجه به صدا در آورد. دو - زنگ اخبار : DC زنگ اخبار dc با برق مستقیم کار میکند و از یک کاسه زنگ چکش و اهرم آهنی سیم پیچ با هسته آهنی پیچ کنتاکت و فنرها تشکیل شده است. طرز کار مدار زنگ اخبار dc به این ترتیب است که : با اعمال ولتاژ مستقیم به سیم پیچ یک میدان مغناطیسی ایجاد میشود که موجب جذب اهرم آهنی و برخورد چکش به کاسه و به صدا در آمدن زنگ میشود.سطح مقطع سیم زنگ اخبار 8.5 تا 5..8 میلی متر مربع انتخاب میشود. دیمر دیمر وسیله ای است شبیه کلید معمولی که دارای ترمینال های ورودی و خروجی است توسط تنظیم کننده آن که به صورت دورانی یا کشویی میتوان میزان شدت نور المپ را تغییر داد دیمر از عناصر نیمه هادی قدرت مانند ترایاک )یا دو تریستور معکوس موازی ) همراه دیاک خازن سلف و... ساخته میشود ترایاک نقش اصلی را بازی میکند و مانع عبور قسمتی از شکل موج ولتاژ ورودی میشود.

10 فنر سیم کشی : برای عبور دادن سیم ازداخل لوله های سیم کشی از فنر استفاده می شود فنر از یک نوار نازک فوالدی درست شده است که در یک سر آن زائده ای قرار دارد و در سر دیگر آن یک قالب فلزی قرار دارد فنر با سر زائده دار وارد لوله می شود و سیم ها را که به قالب انتهایی آن وصل است را با خود می کشد. چاقوی کابل بری : از این وسیله به منظور برداشتن عایق کابل و بریدن لوله های خرطومی استفاده می شود در هنگام روپوش برداری باید انگشت شست پشت چاقو قرار گیرد و جهت چاقو به سمت جلو باشد. برای روپوش برداری سریع ازکابل های ضخیم وکابل های با قطرکم از دستگاه روپوش برداری کابل استفاده می شود. فیوز فیوز ساده ترین و متداولترین وسیله حفاظتی است و مدارات را در مقابله اضافه جریان حفاظت میکند. فیوز و سایر وسایل حفاظتی با مدار به صورت سری قرار میگیرد. فیوزها بر اساس زمان قطع به دو نوع تند کار وکند کار ساخته میشوند بر اساس استاندارد VDE و IEC فیوزها باید در جایی نصب شوند که به راحتی قابل دسترس باشند. در جدول زیر اندازه استاندارد فیوز ها آمده است )61( انواع فیوزاز لحاظ سرعت قطع مدار فیوز تند کار : فیوز کند کار فیوزی است که یبشتر در مدارات روشنایی استفاده میشود و دارای زمان عملکردبسیارکوچک )تقریبأ آنی ) است به طوری که 0.5 برابر جریان نامی را در 6 ثانیه قطع میکند.فیوز کندکار را با عالمت F نشان میدهند فیوزکندکار )تأخیری( : فیوزهای کند کار دارای زمان قطع بیشتری نسبت به فیوزهای تند کار دارند و در. مدارات راه اندازی الکتروموتورها استفاده میشود چون در الکتروموتور ها جریان حالت راه اندازی 0 برابر تا جریان نامی است اگر از فیوز تند کار استفاده شود در لحظه راه اندازی فیوز مدار الکترو موتور را قطع میکند فیوز تأخیری 2.2 برابر جریان نامی را در مدت 1 ثانیه قطع میکند فیوز تاخیری را با عالمت نشان می دهند.

11 انواع فیوز از نظر ساختمان فیوز ها دارای انواع مختلفی از جمله فیوز فشنگی فیوز کاردی فیوز شیشه ای فیوز اتوماتیک و... که در زیر به توضیح نحوه عملکرد برخی از فیوز های پرکاربرد می پردازیم. فیوزهای فشنگی فیوز فشنگی از سه قسمت پایه فیوز فشنگ )بدنه استوانه ای شکل ) و کالهک تشکیل شده است. در داخل فشنگ یک نوار فلزی ذوب شونده از جنس نقره با درجه حرارت ذوب 029 درجه سانتی گراد قرار دارد اطراف آن از پودر فشرده کوارتز یا براده های سرامیک قرار گرفته است. نوار حرارتی به سر های فلزی دو انتهای فشنگ وصل است به منظور شناسایی میزان جریان نامی فیوز فشنگی از پولک رنگی استفاده میشود پس از سوختن سیم حرارتی فیوز سیم مقاومت دار نیز میسوزد و پولک فلزی که تحت کشش فنر کوچکی قرار دارد به طرف بیرون پرت میشود. معموأل از فیوزهای فشنگی برای حفاظت مدار در مقابل اتصال کوتاه استفاده میشود. جدول رنگ پولک فیوز برای جریان های مختلف جریان مجاز فیوز رنگ پولک 2 صورتی 4 قهوه ای روشن 6 سبز 10 قرمز روشن 16 خاکستری 20 آبی 25 زرد روشن 35 سیاه 50 سفید 63 مسی روشن 80 نقره ای 100 قرمز تیره 125 زرد تیره 160 مسی 200 آبی انواع کلیدهای مینیاتوری نوع : A جهت حفاظت ترانس های اندازه گیری نوع : B برای مدارات خروجی پریزها نوع : C برای تجهیزاتی که دارای جریان وصل زیادی می باشند نوع : D برای تولید کننده های پالس

12 فیوز اتوماتیک α فیوز اتوماتیک یا آلفا نوعی فیوز خود کار است که عبور بیش از حد جریان مجاز ازآن موجب قطع مدار میشود اما میتوان دوباره شستی آن را به داخل فشرد تا مدار دو باره وصل شود. در فیوزهای اتوماتیک دو عنصر حرارتی و مغناطیسی وجود دارد. عنصر مغناطیسی : عنصر حرارتی مانند یک رله مغناطیسی جریان با وقوع اتصال کوتاه یا جریان زیاد مدار راقطع میکند. عنصر حرارتی : عنصر حرارتی یا بی متال مدار را در حالت اضافه بار)افزایش تدریجی جریان ) قطع میکند فیوز مینیاتوری فیوز یا کلید مینیاتوری نوعی فیوز اتوماتیک است که از نظر ساختمانی مانند فیوز اتوماتیک α است و از سه قسمت رله مغناطیسی ( اتصال کوتاه ) رله حرارتی ( اضافه بار ) و کلید تشکیل شده است به این مجموعه کلید موتور میگویند. کلید مینیاتوری در دو نوع L و G ساخته میشود نوع (Light) L برای مصارف روشنایی و نوع G برای راه اندازی الکتروموتورها مورد استفاده قرار میگیرد. طراحی فیوز با استفاده از جدول زیر میتوان فیوزهای مناسب برای حفاظت مدارات با سیم های عایق دار مسی با عایق pvc که در لوله قرار می گیرند انتخاب کرد. 52 درجه سطح مقطع سیم اندازه فیوز در دمای - اندازه فیوز در دمای 52 درجه

13 نکته - 1 برای محافظت از سیم ها و کابل هایی که موتورهای الکتریکی را تغذیه نمی کنند از فیوزهای استانداردی که اندازه جریان نامی آنها برابر جریان مجاز سیم یا کابل است استفاده میشود. نکته - 2 در صورتی که بخواهیم در یک انشعاب سیم یا کابل تنها در برابر اتصال کوتاه محافظت شود میتوان با توجه به جدول از فیوزی استفاده کرد که 3 شماره از فیوز اولیه که برای جریان نامی سیم انتخاب شده است بزرگتر باشد. نکته - 3 در محل های مسکونی برای حفاظت انشعاب های روشنایی از فیوز 19 آمپر و برای حفاظت سیم انشعاب پریزها ی تکفاز از فیوز 11 آمپر استفاده میشود و در مراکز صنعتی برای مدارات روشنایی از فیوز 22 آمپر استفاده می شود. نکته - 4 هر اتاق باید حداقل توسط دو خط تغذیه شود. شیوه سریع انتخاب فیوزها - 1 در موتورهای آسنکرون رتور قفسی که مستقیم به شبکه وصل میشود از فیوز کندکار با جریان نامی 1.2 تا 2.2 برابر جریان نامی موتور استفاده میشود. - 2 در موتورهای آسنکرون رتور سیم پیچی شده که مستقیمأ به شبکه وصل میشود از فیوز کند کار با جریان نامی 1.2 برابر جریان نامی موتور استفاده میشود. - 3 در موتورهای آسنکرون رتور قفسی با راه انداز ستاره - مثلث از فیوز کند کار با جریان نامی 1.2 برابر جریان نامی موتور استفاده میشود. - 4 در لحظه وصل ترانسفورماتورها به شبکه به دلیل شرایط اشباع هسته جریانی زیادی از شبکه میکشد که به جریان هجومی مشهور است به همین دلیل در اولیه ترانسفورماتور از فیوزکند کار با اندازه 2 برابر جریان نامی ترانس استفاده میشود. - 2 در هنگام وصل یک بانک خازنی به بار یا شبکه جریان زیادی در لحظه وصل از مدار آنها میگذرد پس از فیوز کند کار با جریانی برابر 1.2 برابر جریان نامی خازن ها استفاده میشود. سر المپ : سر المپ یا سر پیچ وسیله ای است که المپ را به آن می پیچند سرپیچ ها در دو نوع آویز و دیواری ساخته میشوند جنس سرپیچ ها از پالستیک کائوچو چینی یا برنجی است.

14 سیستم روشنایی المپ رکن اصلی سیستم های روشنایی محسوب می شود که انرژی الکتریکی را به انرژی نورانی تبدیل میکند و دارای انواع مختلفی هستند که هر کدام کاربرد خاصی دارند که در زیر به تعریف مختصر پرکاربرد ترین المپ ها می پردازیم. دسته بندی کلی المپ المپ رشته ای معمولی بر طبق قانون ژول با عبور جریان از یک فلز در آن حرارت ایجاد میشود اگر درجه حرارت فلز باالتر برود ابت دا سرخ وسپس نارنجی میشود و پس از آن به حالت ملتهب و درخشان در می آید و از خود نور سفید منعکس میکند. المپ رشته ای از قسمت های زیر تشکیل شده است رشته المپ : رشته المپ که از جنس تنگستن است و به فیالمان معروف است به طور مارپیچ با قطر کم ساخته میشود درجه حرارت فیالمان المپ در حدود 2299 درجه سانتی گراد است. حباب المپ رشته ای : حباب اغلب المپها از شیشه معمولی ساخته میشود ولی شیشه المپهای توان باال و المپهایی که در معرض باران و برف قرار دارند از شیشه سخت که مقاومت کافی دارند ساخته میشود برای کاهش چشم زدگی داخل شیشه را از سیلیس میپوشانند. المپهای رنگی را با رنگ زدن سطح داخلی یا خارجی شیشه می سازند. گاز داخل حباب : در المپ های اولیه برای جلوگیری از اکسید شدن رشته هوای داخل حباب را خارج می کردند در المپ های امروزی حباب را از گازهای خنثی مانند آرگون ازت نئون هلیوم کریپتون و گزنون پر می کنند که از تبخیر رشته فیالمان جلوگیری می کند. در المپ های هالوژن به گاز المپ مقداری هالوژن ( ید برم فلور( اضافه می کنند.

15 المپ بخار جیوه : المپ جیوه ای حدود 49 سال پیش ساخته شد. این المپ دارای دو حباب است حباب داخلی از کوارتز که در مقابل فشار و حرارت مقاوم است ساخته شده و حباب خارجی به منظور حفاظت از حباب داخلی در مقابل عوامل بیرونی استفاده میشود که به صورت استوانه ای یا بیضوی ساخته میشود و سطح داخلی آن را از فسفر میپوشانند داخل حباب داخلی را از جیوه به همراه کمی آرگون پر میکنند و بین دو حباب را از گازهای بی اثر مانند ازت پر میکنند تا از اکسیده شدن قسمت های داخلی جلوگیری شود. طرز کار المپ جیوه : هنگامی که ولتاژی به دو سر المپ اعمال شود نور آبی رنگ ناشی از گاز آرگون دیده میشود و بعد از چند دقیقه همه جیوه بخار میشود و المپ به طور کامل روشن میشود بعد ازخاموش کردن المپ حدود 2 تا 7 دقیقه طول میکشد تا خنک شود و شرایط برای روشن شدن مجدد فراهم شود. المپ متال هالید : المپ متال هالید ساختمانی شبیه المپ بخار جیوه دارد که داخل حباب عالوه بر جیوه مقدار کمی نمک های هالوژنی اضافه میشود کاربرد این نوع المپ ها در روشنایی میادین ورزشی نورتابی به ساختمان های بلند و روشنایی داخلی است. المپ بخار سدیم : این المپ ها نیز شبیه المپ های بخار جیوه است با این تفاوت که داخل حباب به جای آرگون از گاز نئون استفاده میشود و راه اندازی آنها حدود 12 تا 29 دقیقه طول میکشد نور این المپ ها زرد است و بهره نوری زیادی دارند و در جاهایی که رنگ نور اهمیتی ندارد مانند معابر و خیابان ها استفاده میشود. : ) Fluorescent المپ فلروسنت ( المپ فلورسنت یا مهتابی از پر کاربردترین انواع المپ ها است و در مراکز اداری مراکز صنعتی مراکز آموزشی مراکز تجاری مراکز خانگی و... استفاده میشود. این المپ از یک لوله بلند )29 تا 119 سانتی متری ) با قطر داخلی کم )22 تا 33 میلی متر ) ساخته میشود و داخل آن از ماده فلروسنت ( فلروسنت یا فلروسانس به موادی گفته میشود که نورهای غیر مرئی را جذب و نورهای مرئی را دفع میکند ) پوشیده شده است در دو طرف لوله دو رشته فلزی تنگستن اندود به باریم که به راحتی الکترون سلطع میکنند و گاز را گرم و به حرکت در می آورد قرار دارد و فضای داخل لوله از بخار جیوه با فشار کم پر شده است. برای روشن شدن المپ فلروسنت از چک و استارتر استفاده می شود.

16 چوک ( ترانس مهتابی ) : چوک سیم پیچی است که دور یک هسته قرار دارد و با مدار به صورت سری قرار گرفته است و دو کار اصلی را انجام میدهد. الف ) باال بردن ولتاژ در لحظه راه اندازی : در لحظه راه اندازی ولتاژ زیادی الزم است تا تخلیه الکتریکی در المپ صورت گیرد چوک به کمک استارتر المپ را روشن میکند. ب ) محدود کردن جریان پس از راه اندازی : پس از آنکه المپ روشن شد بخار جیوه داخل آن در اثر یونیزاسیون مقاومت کمی پیدا میکند و در نتیجه جریان المپ باال میرود در این حالت چوک باعث کاهش جریان المپ میشود استارتر) starter ( : استارتر از یک المپ نئون کوچک که از دو الکترود تشکیل شده است یکی از الکترود های آن یک تیغه بیمتال و الکترود دیگر یک تیغه فلزی است که درون آن از گاز نئون پر شده است برای یونیزاسیون گاز نئون داخل استارت ولتاژ 149 تا 129 ولت احتیاج است. و ولتاژ خاموش شدن آن 129 تا 139 ولت است. بعد از روشن شدن المپ مهتابی اگر استارت را از مدار جدا کنیم مهتابی همچنان روشن میماند زیرا گاز جیوه یونیزه شده و جریان مسیرش را از طریق گاز داخل مهتابی میبندد. برای آزمایش کردن استارت از یک المپ سری شده با استارت استفاده میشود. خازن : در مدار المپ فلروسنت از دو خازن استفاده میشود به دلیل خاصیت سلفی چوک ضریب قدرت ( cos اختالف فاز بین جریان و ولتاژ ورودی ) کاهش می یابد که برای باال بردن ضریب قدرت یک خازن با چوک موازی میشود برای مثال در سیم کشی مراکز اداری و صنعتی المپ های فلروسنت را با استفاده از خازن به هم وصل میکنند تا ضریب قدرت مدار باال رود و برای جلوگیری از پیدایش جرقه و پارازیت یک خازن با استارت موازی شده است. پایه مهتابی : در سرهای المپ فلزی دو زائده فلزی وجود دارد و به فیالمان المپ وصل است که به پایه های المپ که از جنس پالستیک یا کائوچو است وصل میشوند و استارت بر روی پایه بلند قرار میگیرد یا پایه ی جداگانه ای برای استارت تعبیه شده است.

17 طرز کار المپ فلروسنت با وصل کلید به دو سر استارت ولتاژ شبکه اعمال میشود که باعث یونیزه شدن گاز نئون داخل استارت میشود و موجب خم شدن تیغه بیمتال و وصل آن به الکترود دیگر میشود با وصل شدن تیغه ها جریانی از مسیر استارت فیالمانها و چوک در مدار جاری میشود در این حالت فیالمان ها سرخ شده و موجب پرتاب الکترون ها از سطح فیالمان میشود که باعث یونیزه شدن گازهای داخل المپ میشود. در این حالت چون الکترود های استارت به هم چسپیده اند دیگر گاز داخل آن یونیزه نمیشود و الکترود سرد و تیغه ها از هم جدا میشوند و در نتیجه استارت از مدار جدا میشود. با قطع آنی این جریان ولتاژ بزرگی در حدود 299 تا 1299 ولت در دو سر چوک ایجاد میکند و باعث تخلیه الکتریکی درون لوله بین دو فیالمان میشود و پس از گذشت چند ثانیه المپ روشن میشود. اگر بخواهیم دو المپ مهتابی را با هم روشن کنیم بهترین راه این است که آنها را با یک چک با دو برابر قدرت هر المپ سری کرد به عنوان مثال دو المپ مهتابی 20w را با یک چک 40w سری میکنیم و مجموعه را به شبکه تکفاز وصل میکنیم. یا میتوان آنها را موازی کرد و برای هرکدام یک چوک جداگانه وصل کرد. در جدول زیر المپ های مختلف با هم مقایسه شده اند.

18 تعاریف و کمیت های سیستم روشنایی شدت نور : شدت نور ( Intenesity ) Luminous میزان توان نوری منتشر شده از منبع نور را نشان می دهد واحد آن کاندیال cd و با I نشان داده می شود. شار نوری : شار نوری ( Flux ) Luminous توان تشعشعات الکترومغناطیسی قابل رویتی است که از منبع نورانی خارج شده و یا جسمی آن را دریلفت می کند. شار نوری را با نشان می دهند و واحد اندازه گیری آن لومن Lm است. در زیر شار نوری برخی منابع تولید نور آمده است. منبع نور المپ دوچرخه المپ رشته ای 129 وات المپ فلروسنت 49 وات المپ سدیم 149 وات شار نوری 19 لومن 1049 لومن 2319 لومن لومن بهره نوری : بنا به تعریف به نسبت شار نوری به توان ورودی المپ بهره نوری المپ گفته می شود. η = شدت روشنایی : به مقدار شار نوری که به واحد سطح می رسد شدت روشنایی یا چگالی شار روشنایی می گویند شدت روشنایی را با E نمایش می دهند و برحسب لومن بر متر مربع یا لوکس LUX می باشد. در زیر شدت روشنایی معمول بعضی محل های آشنا آمده است. E = محل سطح خیابان اتاق نشیمن اتاق کار سطح زمین در خورشید زمستان سطح زمین در خورشید تابستان شدت روشنایی معمول 08 لوکس 688 لوکس 088 لوکس لوکس لوکس

19 شدت روشنایی یکی از پارامترهای مهم در محاسبات روشنایی می باشد و هر کشوری با توجه به فرهنگ و اهمیتی که به روشنایی می دهند شدت روشنایی الزم برای مکان های مختلف محاسبه و در اختیار مردم قرار می دهند در ایران نیز موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ISIRI جداولی را بدین منظور تهیه کرده است که بر مبنای محاسبات روشنائی داخلی می باشد. در زیر شدت روشنایی پیشنهادی برخی مکان های معمولی آورده شده است. مکان شدت روشنایی ( لوکس( مکان شدت روشنایی ( لوکس ) اتاق پذیرایی دفاتر و اداره جات آشپزخانه اتاق مطالعه اتاق خواب روی میز مطالعه 588 راهرو و آسانسور 658 سالن ورزشی سرپوشیده کالس درس میز عمل جراحی درخشندگی : درخشندگی یا تراکم نور ) Brightness Luminance ( را با L نشان می دهند و به نسبت نور ساطع شده از منبع ( I ) در جهتی خاص به سطح منبع نورانی در آن جهت تعریف می شود. واحد اندازه گیری آن کاندیال بر مترمربع یا نیت می باشد. استیلب ( Stilb ) واحد دیگری برای درخشندگی می باشد که که برابر یک کاندیال بر سانتی متر مربع یا ده هزار نیت می باشد. L = اگر دو منبع نورانی که شدت نور برابر ولی اندازه فیزیکی مختلفی داشته باشند به طور پشت سر هم رؤیت شوند منبعی که کوچکتر است درخشنده تر به نظر می رسد. درخشندگی مناسب برای چشم انسان بین 18 تا 1588 نیت می باشد. مکان آسمان شب هنگام بدون ماه آسمان صاف روز سطح المپ رشته ای 688 وات شیشه ای سطح المپ رشته ای 688 وات شیری خورشید ظهر درخشندگی ( کاندیال بر مترمربع )

20 مدار مکالمه دو طرفه ( آیفون صوتی ) از آیفون برای ارتباط بین داخل و خارج و باز کردن درب ساختمان استفاده میشود. و از قسمت های زیر تشکیل میشود. منبع تغذیه : منبع تغذیه هم برق DC مستقیم را برای مدار میکروفون و گوشی و برق متناوب AC برای مدار زنگ و درب باز کن تأمین میکند برای اینکه منبع تغذیه برق dc و ac را تولید کند از یک ترانسفورماتور کاهنده که برق 229 ولت را به 12 ولت تبدیل میکند و یک مدار یکسوساز ( مبدل برق متناوب به مستقیم ) برای تبدیل برق 1 ولتی استفاده میشود. dc به ac مدار خبر : مدار خبر از یک زنگ اخبار 12 ac ولت که داخل خود گوشی قرار دارد و یک شستی در مقابل در ورودی تشکیل شده است. مدار درب باز کن : مدار درب باز کن از یک درب باز کن که روی درب و یک شستی که روی گوشی قرار گرفته تشکیل شده است طرز کار آن به این ترتیب است که با فشردن شستی برق متناوب از منبع تغذیه به درب باز کن اعمال میشود با عبور جریان از سیم پیچ درب باز کن یک میدان مغناطیسی ایجاد میکند که موجب میشود اهرم به سمت داخل کشیده شود و درب باز شود. مدار مکالمه : مدار مکالمه از یک گوشی یک بلندگو و دو میکروفون )دهنی( تشکیل شده است که با برق dc کار میکند. اگر گوشی را نزدیک گوش قرار دهیم میتوان از داخل منزل با فردی که جلوی درب است مکالمه کرد

21 نحوه سیم کشی یک نوع آیفون معمولی در مدار : ff * کنتاکت های ABC گوشی و صفحه جلوی درب به هم وصل میشوند.و مربوط به مدار مکالمه هستند. * کنتاکت های + و - منبع تغذیه که برق مستقیم را برای تامین ولتاژ مدار مکالمه و مدار زنگ فراهم میکند و به + و - صفحه جلوی در وصل میشود. * کنتاکت D گوشی منزل مربوط به زنگ است که به D دهنی جلوی در وصل میشود. * کنتاکت های مربوط به منبع تغذیه ac برای وصل به درب بازکن از طریق کنتاکت های DF گوشی منزل در نظر گرفته میشود. زمانی که بر دکمه روی گوشی داخل منزل فشرده شود کنتاکت های E و F به هم وصل میشوند و مدار درب باز کن بسته میشود. AC پس مدار مکالمه آیفون با برق dc و مدار درب باز کن با برق کار میکنند. عیب یابی مدار مکالمه دو طرفه اگر زنگ یکی از طبقات به صدا در نمی آید سیم مربوط به کنتاکت D از کنتاکت شماره مورد نظر بر روی صفحه جلوی در جدا شده است. برای مثال اگر بوق طبقه سوم به صدا در نمی آید سیم مربوط به کنتاکت D گوشی طبقه سوم از کنتاکت شماره 3 صفحه جلوی در جدا شده است. اگر مدار مکالمه برقرار باشد ولی درب باز کن عمل نمیکند قسمت ولتاژ ac قطع شده یا سیم پیچ درب باز کن سوخته است یا کلیدهای چنگالی عیب پیدا کرده اند.

22 سیم و انواع اتصاالت سیم : سیم ها از دو قسمت هادی و عایق تشکیل شده است جنس هادی عمومأ از مس است ولی آلومینیوم نیز کاربرد زیادی دارد عایق سیم ها از مواد پالستیکی به صورت الیه ای ساخته میشود. طول سیم را بر حسب متر و مقطع آن بر حسب میلی متر مربع اندازه گیری میکنند. معموأل جنس هادی و عایق و نوع کاربرد کابل ها و سیم ها با حروف مشخصی نشان داده میشود که روی روکش خارجی سیم ها و کابل ها نوشته میشود هر حرف معنای خاص خود را دارد که در جدول زیر آمده اند : حرف اختصاری N Y S Z F A M معنای حرف سیم مسی عایق پروتودورPVC سیم مخصوص سیم مخصوص سیم نرم سیم مخصوص داخل لوله سیم مقاوم در مقابل رطوبت حروف اختصاری NYA NYAF NSYA NYM NYZ NYFA NYFAZ Y T معنای حروف سیم تک ال با عایق پالستیکی سیم افشان با عایق پالستیکی سیم مخصوص با عایق پالستیکی سیم مقاوم در مقابل رطوبت سیم مخصوص با عایق پالستیکی سیم مخصوص لوستر و چراغ ها سیم دو رشته ای )دوال( مخصوص روشنایی سیم مکالمه و خبری سیم کواکسیال

23 نحوه انتخاب سیم روش اول : در این روش میزان شدت جریان را محاسبه کرده و با توجه به جریان بدست آمده از جدول زیر مقطع مناسب سیم را انتخاب میکنیم. سطح مقطع سیم بر حسب میلی متر مربع است و در اندازه های استاندارد و... تولید می شود. جدول مشخصات سیم های استاندارد همراه با جریان مجاز جریان مجاز سیم مسی CU جریان مجاز سیم آلومینیومی AL سطح مقطع سیم Ex اگر یک مصرف کننده اهمی در درجه حرارت 05 درجه سانتی گراد به ولتاژ 008 ولت وصل شود و از شبکه جریان 61 آمپر بکشد سطح مقطع سیم مناسب برای وصل مصرف کننده به منبع تغذیه چند میلی متر است با توجه به جدول جریان مجاز سیم مسی 6.5 میلی متر مربع 61 آمپر و جریان مجاز سیم آلومینیومی 0.5 میلی متر 61 آمپر است پس میتوان یک سیم مسی با مقطع 6.5 یا یک سیم آلومینیوم با مقطع 0.5 استفاده کرد.

24 - Ex اگر یک مصرف کننده به شبکه تکفاز با جریان مصرفی 05 آمپر وصل شود ودر محیطی با درجه حرارت 05 درجه سانتی گراد قرار داشته باشد سطح مقطع مناسب باید چقدر انتخاب شود با توجه به جدول جریان مجاز سیم مسی با مقطع 1 میلی متری 05 آمپر و جریان مجاز سیم 68 میلی متر مربع ای آلومینیومی حدود 05 آمپر است پس برای جریان 05 آمپر از سیم مسی 1 یا سیم آلومینیوم 68 استفاده میشود. جدول فوق برای درجه حرارت 05 درجه سانتی گراد طراحی شده وبا تغییر دمای محیط باید از ضریب تصحیح جدول زیر استفاده کرد. با افزایش درجه حرارت باید یا سطح مقطع سیم را زیاد کرد یا شدت جریان را کاهش داد. به عبارت دیگر با افزایش حرارت محیط جریان مجاز سیم کاهش میابد و برعکس درجه حرارت محیط ضریب تصحیح Ex یک مصرف کننده الکتریکی در محیطی با دمای 05 درجه سانتی گراد قرار گرفته است اگر از شبکه جریان 58 آمپر بکشد سطح مقطع مناسب چند میلی متر مربع است با توجه به جدول در درجه حرارت 05 درجه سانتی گراد جریان مجاز سیم مسی با سطح مقطع 68 میلی متر مربع و 58 درجه ضریب تصحیح 58 سیم آلومینیومی با سطح مقطع 61 میلی متر مربع حدود آمپر است. برای دمای 8.05 در نظر گرفته شده است = 42.5 بنابر این جریان مجاز سیم مسی 68 )و سیم آلومینیوم 61 (در دمای 35 درجه 42.5 آمپر است. که مناسب جریان 58 آمپر نیست و باید سطح مقطع باالتری را انتخاب کرد. پس با توجه به جدول برای ضریب تصحیح 8.05 جریان مجاز سیم مسی 61 میلی متر مربع و سیم آلومینیوم 05 میلی متر مربع جریان مجاز 50 آمپراست که نزدیک ترین رنج به 56 است. پس از سیم مسی با سطح مقطع 61 میلی متر مربع یا از سیم آلومینیوم با سطح مقطع 05 میلی متر مربع برای مصرف کننده با جریان 58 آمپر در دمای 05 درجه استفاده میشود.

25 A = روش دوم از فرمول زیر برای محاسبه مقطع سیم استفاده میشود : در این رابطه = A سطح مقطع سیم بر حسب = 088 ضریب برای برق تکفاز و برای برق سه فاز ضریب 688 است. مقاومت مخصوص بر حسب Ω. m طول سیم مورد نیاز بر حسب متر = ρ = L = I جریان مصرف کننده بر حسب آمپر = U ولتاژ منبع تغذیه تکفاز = ضریب قدرت مدار Cosφ ) EVU ( افت ولتاژ مجاز که طبق مقررات اتحادیه تولید کنندگان نیروی برق = α زیر است. بین شبکه و کنتور برق % 8.5 بین کنتور و مصرف کنندگان % 6.5 برای محل های مختلف به شرح بین کنتور و موتور % 0 - Ex یک موتور تکفاز با ضریب قدرت 8.0 از شبکه 008 ولت جریان 08 آمپر میکشد اگر مقاومت مخصوص سیم مورد نظر با طول 08 متر باشد سطح مقطع سیم چقدر باشد تا افت ولتاژ از % 8.0 بیشتر نشود

26 - Ex سطح مقطع سیم مسی جهت مصرف کننده های زیر را با در نظر گرفتن 1 5. درصد افت ولتاژ محاسبه نمائید. محاسبه سطح مقطع مصرف کننده 6.5 کیلو واتی I = = 6.8 A محاسبه سطح مقطع مصرف کننده 3 کیلو واتی = = I = = 17 A محاسبه سطح مقطع مصرف کننده 2 کیلو واتی = = I = = A = = محاسبه سطح مقطع مصرف کننده 0 کیلو واتی I = = A = =

27 انواع سیم سیم ( NYA ) : جنس این سیم از مس نرم است که دارای عایق پالستیکی با رنگ های سبز زرد سیاه آبی و قهوه ای در کالف های صد متری در بازار موجود هستند. استفاده از این نوع سیم در زیر گچ مجاز نیست. کاربرد : نصب بدون حرکت در محل های خشک و داخل لوله PVC و فوالدی. : این سیم ازرشته های نازک مسی به هم تابیده شده با رو کش پالستیکی به رنگ های سبز ) سیم ( NYAF زرد سیاه آبی سبز و بنفش در کالف های صد متری در بازار موجود است.استفاده از این نوع سیم در زیر گچ مجاز نیست. کاربرد : نصب بدون حرکت در محل های خشک و داخل لوله PVC و فوالدی. سیم ( NYM ) : در این نوع سیم از چندین سیم مسی یک ال با عایق PVC تشکیل شده است که کل سیم ها نیز با عایق PVC روکش شده اند. رنگ عایق سیم های داخل سیاه قهوه ای و آبی میباشد و رنگ کل کالف سیاه سفید یا خاکستری است این نوع سیم در کالف هی 29 متری در بازار موجود هستند. کاربرد : نصب بدون حرکت در محل های خشک و داخل لوله PVC و فوالدی در محل های خشک و مرطوب استفاده میشود و استفاده از آن در زیر گچ با لوله و بدون لوله یا روی مقره مجاز است ( مثأل مدار کولر ) سیم ( NYFA ) : این نوع سیم از سیم های نازک مسی به هم تابیده با عایق PVC به رنگ های سبز و زرد سیاه آبی قهوه ای زرد سبز بنفش و سفید ساخته شده و در کالف های 199 متری در بازار موجود است. کاربرد : نصب بدون حرکت در داخل لوله ی PVC و فوالدی. سیم ( NYFAZ ) : این سیم از سیم نازک به هم تابیده شده به طور موازی با هم عایق بندی می شوند و به رنگ های سیاه سفید و قهوه ای به صورت کالف های 199 متری در بازار موجود هستند. کاربرد : نصب ثابت برای مدارات روشنایی.

28 4 سیم ( Y ) : این سیم از 2 3 یا یا رشته به هم تابیده شده به رنگ های سیاه خاکستری سفید قهوه ای و صورتی ساخته میشود. این سی در بازار در کالف های 199 متری موجود است. کاربرد : نصب ثابت در داخل لوله P.V.C و فوالدی برای مصرف زنگ اخبار تلفن و سایر دستگاههای عالمت دهنده. سیم یا کابل کواکسیال : کواکسیال یک کابل دو سیمه است که از یک رشته سیم داخلی در مرکز کابل بت عایق P.V.C و یک سیم خارجی که بر روی عایق سیم مرکزی بافته شده است درست شده است. سیم داخلی به عنوان سیم اصلی به بدنه دستگاههای صوتی تصویری و آنتن تلوزیون وصل میشود و سیم خارجی به عنوان محافظ سیم داخلی در مقابل پارازیت های خارجی به بدنه دستگاه وصل میشود. ترجیحأ سیم کواکسیال باید از لوله جداگانه ای عبور داده شود. اتصال سیم ها گاهی الزم است در هنگام سیم کشی سیم ها را به هم وصل کنیم برای این منظور به وسیله ترمینال ها یا به وسیله بستن سیم ها به هم انجام میگیرد.قبل از وصل سیم ها به هم باید توسط یک چاقوی تیز به همان طریقی که یک مداد را تیز میکنند عایق سیم را برداشت. انواع اتصاالت سیم ها اتصال طولی : در مواقعی که سیم های تحت نیروی کشش کوتاه بیاید از اتصال طولی استفاده میشود ابتدا رو پوش سیم را به اندازه کافی برداشته و سپس سیم ها را به صورت ضربدری قرار میدهیم و یکی را بر روی دیگری میپیچانیم بعد از پیچاندن هر دو سیم به دور یکدیگر انتهای سیم ها را تا حد ممکن به قسمت مستقیم هادی می فشاریم این عمل باعث میشود که نوک تیز هادی ها نوار عایق روی سیم را بعدأ پاره نکند.

29 اتصال سر به سر : برای این نوع اتصال که کاربرد زیادی در سیم کشی دارد دو سیم را به اندازه کافی لخت کرده و به صورت ضربدری روی هم قرار داده سپس هر دو سیم را به دور هم میپیچانند. این نوع اتصال در داخل جعبه تقسیم های منازل به منظور گرفتن انشعابات به فراوانی دید ه میشود. اتصال سیم نازک به سیم ضخیم : در این نوع اتصال برای انشعاب گرفتن یک سیم فرعی با سطح مقطع کم از یک سیم اصلی با سطح مقطع زیاد مورد استفاده قرار میگیرد. این نوع اتصال بر عکس اتصال سر به سر تحت کشش مکانیکی نیست. دو سیم را به اندازه کافی لخت کرده و سپس سیم نازک را چند دور در اطراف سیم اصلی پیچیده سپس انتهای سیم اصلی بر روی قسمت پیچیده شده خم میشود دنباله سیم فرعی بر روی قسمت خم پیچیده میشود. اتصال سه راهی یا انشعاب میانی : به متصل کردن یک هادی به وسط یک سیم اتصال میانی گفته میشود. برای این اتصال ابتدا حدود 3 سانتی متر از عایق سیم را که باید انشعاب به وسط آن بسته شود بر میدارند و حدود 1 سانتی متر عایق سر سیم انشعاب را جدا میکنند سپس شاخه انشعاب را به طور عمود بر روی سیم اصلی قرار میدهند به طوری که از سیم لخت شده انشعاب از قسمت باال باشد و سپس قسمت باالیی شاخه ی انشعاب را به دور سیم اصلی پیچانده آن را پایین می آورند و از پشت بر روی شاخه اصلی میپیچانند به طوری که حالت گره را پیدا کند. از اتصال سه راهی در جاهایی استفاده میشود که اتصال در معرض کشش یا لغزش باشد.

30 لحیم کاری در سیم کشی برای محکم کردن اتصال های دائمی یا اتصال سیم هایی که طول آن ها کوتاه شده است از لحیم کاری استفاده میشود. در لحیم کاری از سه المان استفاده میشود. یک - هویه : وسیله ای که در لحیم کاری مورد استفاده واقع می شود را هویه می گویند. هویه در اثر عبور جریان الکتریسته از یک المنت حرارت تولید شده و این حرارت به نوک هویه منتقل می شود. در بازار دو نوع هویه بیشتر به چشم می خورد. الف. هویه قلمی هویه قلمی از المان گرم کننده)زیر بدنه قرار دارد ) نوک هویه)توسط یک پیچ روی بدنه محکم میشود ) سیم رابط و دسته عایقی از جنس پالستیک یا چوب ساخته میشود. با وصل دو شاخه به برق المان حرارتی شروع به گرم کردن میکند و این حرارت به نوک هویه منتقل میشود.این نوع هویه ها در توان های 29 تا 299 وات وجود دارد برای مصارف الکتریکی عمدتأ از هویه 49 واتی استفاده میشود. ب. هویه هفت تیری : درون هویه هفت تیری یک ترانسفورماتور وجود دارد که با وصل کردن دو شاخه به برق و اعمال فشار بر روی شستی سیم پیچ اولیه ترانس که از حلقه های سیم نازک تشکیل شده وارد مدار میشود و موجب جاری شدن جریانی در ثانویه ترانس که توسط یک سیم مفتولی اتصال کوتاه شده است میشود این جریان موجب گرم شدن نوک هویه میشود. دو - سیم لحیم : لحیم آلیاژی است از سرب و قلع که به صورت شمش و مفتول در بازار موجود است. بهترین نوع سیم لحیم با 13 درصد قلع و 37 درصد سرب است که نقطه ذوب آن حدود 109 درجه سانتی گراد است. سه. روغن لحیم : برای اینکه سطح فلز پاک شود و لحیم به آن بچسپد از روغن لحیم اسیدهای پاک کننده و نشاندار استفاده میکنند روغن لحیم در دو نوع ساده و اسیدی ساخته میشود. نوع ساده برای لحیم کاری مس و آلومینیوم و نوع اسیدی برای لحیم کاری ورقه های ضخیم فلزی یا کابل های فشار قوی به کار میرود.

31 نوار پیچی اتصاالت : پس از اتصال سیم ها به هم باید قسمت های فلزی را عایق کاری کرد جنس عایق از جنس عایق سیم انتخاب میشود و توسط چسپ های الستیکی نوار پیچی میشوند نوار پیچی را بهتر است از وسط آن شروع کنیم. قرار دادن سیم زیر پیچ الف - قرار دادن سیم تک ال زیر پیچ : اگر سیم ها به صورت مناسب زیر پیچ قرار نگیرد در اثر فشار و کشش از زیر پیچ خارج میشود برای اینکه هادی سیمی را در زیر پیچ قرار دهیم قبأل باید آن را به فرم سوالی در جهت گردش بسته شدن پیچ درست کنیم. سوالی کردن : از دم گرد برای سوالی کردن سیم استفاده میشود به این ترتیب که سیم را بین دو فک دم گرد قرار میدهیم و آن را میگردانیم. سپس دم باریک را در انتهای سوالی قرار داده و دم گرد را کمی به عقب میگردانیم تا مرکز سوالی در امتداد سیم قرار گیرد. نکاتی که در سوالی کردن باید توجه شود. - سوالی را باید چنان در زیر پیچ قرار دهیم که با چرخش پیچ سوالی محکم شود در غیر این صورت سوالی بلز شده و از زیر پیچ خارج میشود هرگاه پیچی دارای واشر باشد باید سوالی سیم را در زیر واشر قرار دادو سپس پیچ را محکم کرد. هرگاه لبه های واشر خم شده باشد دیگر احتیاج به سوالی کردن سیم نیست کافی است سر سیم را زیر پیچ قرار - - داد و آنگاه پیچ را روی آن محکم کرد. ب - قرار دادن سیم های رشته ای زیر پیچ : برای قرار دادن سیم های رشته ای زیر پیچ ابتدا باید سر سیم را لخت کرد سپس سر آن را تابانده و لحیم کاری کرد تا به صورت یک سیم تک ال در آید حال میتوان آن را مانند یک سیم تک ال زیر پیچ گذاشت. به دلیل وقت گیر بودن و پرهزینه بودن به جای این روش از اتصال دهنده ها استفاده میشود

32 مدارات روشنایی انواع رسم مدارات روشنایی شمای فنی : شمای فنی یا تک خطی شمایی است که در آن مسیر سیم ها به صورت افقی و عمودی به - 1 صورت تک خطی رسم میشود و همه اطالعات مورد نیاز برای انجام کار بدون ارائه جزئیات مدار مانند تعداد و شماره سیم ها روکار یا توکار بودن و... به صورت ساده نشان داده میشود. تعداد سیم های موازی به وسیله رسم خطوط کوتاه مایل روی قسمت های مختلف مشخص میشود. اگر تعداد سیم های موازی سه یا بیشتر باشد به جای خطوط تعداد سیم ها را با عدد نشان میدهند. - شمای حقیقی : شمای حقیقی یا شمای چند خطی نقشه عملی است و برای نشان دادن طریقه اتصال کلیه 5 سیم های رایط به کلید ها و تا حدودی محل واقعی قرار گرفتن اجزای مدار به کار میرود. - 3 شمای مسیر جریان : شمای مسیر جریان یا نقشه گسترده مسیر عبور جریان را از مدار به طور ساده نشان میدهد.

33 . عالئم الکتریکی برای اینکه نقشه های برق در تمام دنیا به صورت یکنواخت باشد و یک مفهوم را به بیننده برساند باید از عالئمی استفاده کرد که برای همه آشنا باشد.

34 روش های سیم کشی سیم کشی روکار : در این نوع سیم کشی سیم ها و وسایل روی دیوار به وسیله میخ یا پیچ و -1 رولپالک یا بر روی تابلوهای آموزشی توسط بست نصب میشوند و بیشتر در مواقعی که امکان خرطوم کشی درون دیوار امکان نداشته باشد یا در کارگاه های صنعتی که در آن کارهای سخت انجام میشود و مناطقی که زیبایی اهمیت زیادی ندارد استفاده میشود. - 5 سیم کشی توکار : در این نوع سیم کشی سیم ها به طور مستقیم یا به وسیله لوله درون دیوار قرار میگیرند که به سه صورت اجرا میشود یک. سیم کشی با جعبه تقسیم )روش کالسیک یا آموزشی ) : در این روش سیم ها را از قسمت باالی دیوار و از داخل لوله به صورت افقی عبور میدهند. در فاصله 08 سانتی متری از سقف و باالی کلید و پریز ها قوطی تقسیم در نظر گرفته میشود و انشعابات مورد نیاز داخل آن انجام میگیرد. امروزه از این روش دیگر استفاده نمیشود. دو. سیم کشی با استفاده از قوطی کلید و پریز به جای قوطی تقسیم : در این روش از قوطی کلید و پریز به جای قوطی تقسیم استفاده میشود. این روش بسیار متداول است و در آن مدار پریز ها از مدار روشنایی جدا اجرا میشود سه. سیم کشی با استفاده از تابلوی توزیع : این روش پرکاربردترین روش سیم کشی توکار است که در آن یک جعبه تقسیم مرکزی ( تابلوی توزیع محلی ) را در راهرو یا محل های مناسب دیگری نصب میکنند. که سیم ها به طور مجزا به داخل تابلوی توزیع آورده میشود.

35 مقررات و اصول ایمنی و فنی ای که در سیم کشی برق ساختمان باید رعایت شود * محل نصب کلیدها معموأل نزدیک درب ورودی است تا هنگام بازکردن در کلید المپ ها در دسترس باشد. * ارتفاع نصب کلیدها از کف اتاق 119 تا 129 سانتی متر است. * ارتفاع نصب پریز ها از کف اتاق 39 سانتی متر است. * ارتفاع نصب تقسیم ها از سقف 39 سانتی متر است. * فاصله قوطی کلید از چهار چوب درب حدود 35cm انتخاب میشود. * نصب قوطی های کلید و پریز و... باید هم سطح دیوار سفید کاری باشد. * فاصله قوطی کلید تک پل و سایر کلیدها از کف تمام شده 119 تا 129 سانتی متر است * باید برای پریز ها و مدارات روشنایی از مسیرهای برق جداگانه استفاده شود زیرا : اگر پریزها وچراغ ها روی یک مسیر بزق قرار داشته باشد در صورت اتصالی در هر مصرف کننده ی متصل به فیوز انشعاب قطع و تمام مسیر بی برق میشود اگر این اتفاق در شب بیفتد کل ساختمان در تاریکی فرو میرود. به عالوه استفاده همه مصرف کننده ها از یک مسیر باعث انتخاب فیوز با جریان نامی باال میشود. اگر در این حالت اتصال بدنه ناقصی )مقاومت محل اتصال زیاد باشد ) پیش آید حتی اگر سیم ارت وصل باشد احتماأل جریان اتصالی کمتر از جریان فیوز بوده و فیوز مسیر برق را قطع نمیکند که موجب افزایش خطر برق گرفتگی میشود. * به ازای هر 29 متر مربع ساختمان یک مسیر روشنایی با فیوز مربوط به آن انتخاب میشود. برای مثال برای یک ساختمان مسکونی 299 متری باید حد اقل از 4 مسیر مجزا برای روشنایی انتخاب شود. پریز را توسط سیم 2.5 به یک مسیر مجزا وصل کرد. * میتوان تا 12 * برای هریک از مصرف کننده های پر قدرت مثل کولر یخچال اجاق برقی آبگرمکن برقی و... از مسیر جداگانه ای استفاده میشود. * سیم ها و کابل ها باید طوری انتخاب شوند که بتوانند شدت جریان مدار را تحمل کنند. * سیم ها ی مدارات با واتاژهای مختلف باید از لوله های جداگانه عبور داده شوند.

36 * همه سیم هایی که در داخل لوله های برق قرار میگیرند باید یک تکه و بدون زدگی باشند. * اتصال سیم ها باید در داخل جعبه تقسیم و توسط ترمینال مخصوص انجام شود. * سیم نول باید برای هر مدار به صورت مجزا تعبیه شود استفاده از یک سیم نول مشترک جهت مدارات مختلف مجاز نمیباشد. * لوله های فلزی و پوشش فلزی سیم های عایق دار نباید به عنوان سیم نول یل سیم حفاظتی مورد استفاده قرار گیرد.نباید سیم فاز و نول وارد کلید تبدیل شود. *کلیه پریزهای سه فاز و تک فاز باید مجهز به سیم ارت باشند. * هر اتاق باید حداقل توسط دو خط تغذیه شود. * فیوزهای کاردی در محفظه ای به نام فیدر قرار میگیرند. * جهت ایمنی و جلوگیری از برق گرفتگی سیم فاز به کنتاکت زیر سرپیچ المپ وصل میشود. * ارتفاع پریز های تلفن از کف ساخته شده 30cm است.