2η ΕΝΟΤΗΤΑ Η ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. ΠΡΟΟΙΜΙΟ 2 η ΕΝΟΤΗΤΑ

Transcript

1 2η ΕΝΟΤΗΤΑ Η ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΠΡΟΟΙΜΙΟ 2 η ΕΝΟΤΗΤΑ Στην 2 η Ενότητα Η ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ - αναφέρουμε τους ισχύοντες εργασιακούς νόμους που αφορούν στους μετανάστες που ζουν στην Ελλάδα καθώς και τις ισχύουσες πρακτικές απασχόλησης στην Ελλάδα καλύπτοντας όλες τις βασικές πληροφορίες. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 2 η ΕΝΟΤΗΤΑ Α ΜΕΡΟΣ 2.1. Ο ΙΣΧΥΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟΣ ΝΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ 2.2 ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ 2.3. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΠΡΟΣΛΗΨΗΣ 2.4. ΜΟΡΦΕΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ 2.5. ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ 2.6. ΑΜΟΙΒΗ - ΦΟΡΕΙΣ 2.7. ΛΥΣΗ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ Β ΜΕΡΟΣ ΙΣΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ

2 Α ΜΕΡΟΣ 2.1. Ο ΙΣΧΥΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟΣ ΝΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ Ο Νόμος 3304/2005 ορίζει την ίση μεταχείριση όλων ανεξαρτήτως φυλετικής καταγωγής, θρησκευτικών πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού. Υπάρχουν πολλοί ρυθμιστικοί νόμοι για την νομιμοποίηση, απασχόληση και κοινωνική ασφάλιση των μεταναστών που ζουν στην Ελλάδα. Ο Νόμος 3386/2005 περιέχει όλες τις διατάξεις που αφορούν στους μετανάστες. Ο ιστότοπος περιέχει όλες τις ρυθμίσεις για θέματα που αφορούν στους μετανάστες ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ Τα κριτήρια για το δικαίωμα στην εργασία αφορούν και τους Έλληνες και τους μετανάστες. Για τους μετανάστες, βέβαια, υπάρχουν οι προφανείς προϋποθέσεις να έχουν εισέλθει στη χώρα νόμιμα και να έχουν άδεια παραμονής και άδεια εργασίας. Στις περισσότερες περιπτώσεις είναι υποχρεωμένοι να έχουν Πιστοποιητικό στην Ελληνική γλώσσα που είναι κριτήριο και για όλους τους ανθρώπους που έρχονται από άλλες Ευρωπαϊκές χώρες που δεν είναι μετανάστες, για παράδειγμα ένας καθηγητής από την Γερμανία που έρχεται στην Ελλάδα για να εργασθεί πρέπει να αποκτήσει πιστοποιητικό γλωσσομάθειας στην Ελληνική γλώσσα που είναι μια από τις προϋποθέσεις που έχουν τεθεί από το Υπουργείο Παιδείας ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΠΡΟΣΛΗΨΗΣ Οι διαδικασίες πρόσληψης είναι: α. Ο εργοδότης και ο υποψήφιος προς εργασία υπογράφουν μια σύμβαση εργασίας που περιέχει όλα τα στοιχεία και τους όρους εργασίας σε 3 αντίγραφα.

3 β. Την ίδια ημέρα της πρώτης ημέρας εργασίας, ο εργοδότης πρέπει να καταθέσει στο Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας πίνακα νεοπροσλαμβανομένου προσωπικού σε 2 αντίγραφα και την σύμβαση αν πρόκειται για μερική απασχόληση σε 3 αντίγραφα, και στον Οργανισμό Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ) ανακοίνωση πρόσληψης σε 3 αντίγραφα. γ. Την ίδια ημέρα, και πριν ο εργαζόμενος αρχίσει να εργάζεται, ο εργοδότης πρέπει να καταχωρήσει τα στοιχεία του εργαζομένου και την συμφωνηθείσα αμοιβή σε ένα ειδικό βιβλίο που παραμένει στον χώρο εργασίας ΜΟΡΦΕΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ α. Πλήρης απασχόληση Η πλήρης απασχόληση αφορά σε οκτώ (8) ώρες εργασίας την ημέρα και συνολικά σαράντα (40) ώρες την εβδομάδα. β. Μερική απασχόληση Κατά την κατάρτιση της σύμβασης εργασίας ή κατά την διάρκειά της ο εργοδότης και ο μισθωτός μπορούν με έγγραφη ατομική σύμβαση να συμφωνήσουν ημερήσια ή εβδομαδιαία ή δεκαπενθήμερη ή μηνιαία εργασία, για ορισμένο ή αόριστο χρόνο, η οποία θα είναι μικρότερης διάρκειας από την κανονική, δηλαδή την πλήρη απασχόληση (μερική απασχόληση). γ. Εποχική απασχόληση Η εποχική απασχόληση είναι προσωρινή εργασία (με πλήρες ή μειωμένο ωράριο) κατά την διάρκεια του καλοκαιριού, και στις περιόδους των Χριστουγέννων και του Πάσχα και είναι πολύ συνηθισμένη μορφή εργασίας σε αρκετές τουριστικές περιοχές στην Ελλάδα.

4 δ. Υπεργολαβία Υπεργολάβος είναι το πρόσωπο που συµβάλλεται µε εργολάβο και αναλαµβάνει την εκτέλεση ολόκληρου του έργου ή τµήµατός του, ανεξάρτητα από την ιδιότητα µε την οποία φέρεται ασφαλισµένος σε ασφαλιστικό οργανισµό. ε. Τηλεργασία Τηλεργασία είναι η κάθε μορφή απασχόλησης, μερική ή ολική, που επιτρέπει στον εργαζόμενο να παράγει όλο το έργο που του ζητήθηκε αποκλειστικά από το σπίτι του, ή από τον φυσικό χώρο που επιλέγει ο ίδιος, χρησιμοποιώντας τις δυνατότητες που προσφέρουν η πληροφορική, οι τηλεπικοινωνίες και η τηλεματική. Αρκετές επιχειρήσεις στην Ελλάδα χρησιμοποιούν την τηλεργασία. στ. Αυτο-απασχόληση Οποιοσδήποτε ιδρύει δική του επιχείρηση γίνεται αυτο-απασχολούμενος και διαχειρίζεται την εταιρεία του που είναι νομικό πρόσωπο. Εάν αυτό το άτομο προσλάβει προσωπικό τότε έχει τον ρόλο του εργοδότη ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ 2.5.Α. Γενικές υποχρεώσεις και δικαιώματα του εργοδότη Ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος να ακολουθεί τους όρους της υπογραφείσας εργασιακής σύμβασης και να συμπεριφέρεται σύμφωνα με τον νόμο σε κάθε περίπτωση. Έχει την υποχρέωση να παρέχει τον απαραίτητο εξοπλισμό και όλες τις διευκολύνσεις στον εργαζόμενο στον χώρο εργασίας. Έχει το δικαίωμα να απαιτήσει από τον εργαζόμενο να συμμετέχει σε σεμινάρια επαγγελματικής κατάρτισης εντός ή εκτός ωραρίου εργασίας. Έχει το δικαίωμα μονομερούς λύσης της σύμβασης εάν οι όροι της δεν ακολουθούνται από τον εργαζόμενο.

5 Επίσης έχει το νόμιμο δικαίωμα να μεταβάλλει τη σύμβαση εργασίας σε εξαιρετικές περιόδους οικονομικής κρίσης ή σοβαρή πτώση του κύκλου εργασιών. Σε κάθε περίπτωση συνεργάζεται με τις ανάλογες υπηρεσίες. Σε καταστάσεις απρεπούς, αντιδεοντολογικής ή εγκληματικής ενέργειας εκ μέρους του εργαζομένου, εκτός από τη λύση της σύμβασης, ο εργοδότης έχει το δικαίωμα προσφυγής σε ένδικα μέσα. 2.5.Β. Γενικές υποχρεώσεις και δικαιώματα του εργαζομένου Ο εργαζόμενος είναι υποχρεωμένος να ακολουθεί τους όρους της εργασιακής σύμβασης και να συμπεριφέρεται σύμφωνα με τον νόμο σε κάθε περίπτωση. Έχει την υποχρέωση να χρησιμοποιεί σωστά τον εξοπλισμό της εργασίας του και να συμπεριφέρεται ευπρεπώς στον χώρο εργασίας. Έχει το δικαίωμα να καταγγείλει την σύμβαση εργασίας στις ανάλογες υπηρεσίες εάν οι όροι της δεν ακολουθούνται από τον εργοδότη. Σε καταστάσεις απρεπούς, παράνομης ή εγκληματικής ενέργειας εκ μέρους του εργοδότη έχει το δικαίωμα προσφυγής σε ένδικα μέσα ΑΜΟΙΒΗ - ΦΟΡΕΙΣ Ο μισθός των δημοσίων υπαλλήλων συνήθως καταβάλλεται σε 2 ίσες δόσεις κάθε μήνα. Οι ιδιωτικές επιχειρήσεις καταβάλλουν τους μισθούς του προσωπικού τους την τελευταία ημέρα κάθε μηνός υποχρεωτικά μέσω του τραπεζικού συστήματος. Ο εργοδότης πρέπει να καταθέτει όλους τους μισθούς σε ένα ειδικό λογαριασμό της επιχείρησης και η τράπεζα πιστώνει τους μισθούς στους διάφορους λογαριασμούς σύμφωνα με τον κατάλογο του προσωπικού που έχει δοθεί στην τράπεζα από τον εργοδότη.

6 Οι εργάτες συνήθως πληρώνονται τα ημερομίσθια τους κάθε εβδομάδα από τον εργολάβο του κάθε έργου. 2.6.A. Συλλογικές Συμβάσεις Σε όλους τους οικονομικούς τομείς υπάρχουν συλλογικές συμβάσεις που καθορίζουν τις αμοιβές σε σχέση με τα χρόνια προϋπηρεσίας σε συγκεκριμένη θέση εργασίας, ανάλογα με την οικογενειακή κατάσταση του εργαζομένου και επιπλέον επιδόματα για συγκεκριμένα προσόντα των εργαζομένων. Αυτές οι συλλογικές συμβάσεις ανανεώνονται μια φορά το χρόνο και συγκεκριμένα τον Ιούλιο-Αύγουστο. Μετά την ανακοίνωση τους, όλες οι αμοιβές προσαρμόζονται στις νέες αμοιβές. 2.6.Β. Υπηρεσίες Απασχόλησης / Ασφαλιστικοί Φορείς / Εργατικά Σωματεία α) Υπηρεσίες απασχόλησης Οι υπηρεσίες Απασχόλησης είναι το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας και ο Οργανισμός Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ). Στο Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας κατατίθενται οι πίνακες απασχολούμενου προσωπικού, οι συμβάσεις μερικής απασχόλησης καθώς και οι μεταβολές στις εργασιακές σχέσεις. Ο Οργανισμός Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ) διαχειρίζεται την επαγγελματική κατάρτιση, την αναζήτηση εργασίας, τις πολιτικές απασχόλησης και τα επιδόματα ανεργίας και μητρότητας. Στον Οργανισμό Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ) κατατίθενται οι προσλήψεις προσωπικού, οι απολύσεις προσωπικού, η οικειοθελής αποχώρηση μισθωτών και η βεβαίωση-δήλωση εργοδότη για λήξη συμβάσεων απασχόλησης. β) Ασφαλιστικοί Φορείς Οι δύο κυριότεροι φορείς κοινωνικής ασφάλισης είναι α) το Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΙΚΑ) για εξηρτημένη εργασία, και β) για τους αυτο-

7 απασχολούμενους ο ασφαλιστικός φορέας Ταμείο Επαγγελματιών και Βιοτεχνών Ελλάδος (ΤΕΒΕ). Υπάρχουν και άλλοι ασφαλιστικοί φορείς για συγκεκριμένα επαγγέλματα. γ) Εργατικά Σωματεία Η Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος (ΓΣΕΕ) είναι το μεγαλύτερο εργατικό σωματείο στην Ελλάδα. Εποπτεύει και υπερασπίζεται τις συλλογικές συμβάσεις και αποτελεί τον κυριότερο κοινωνικό εταίρο. Υπάρχουν επίσης πολλά κλαδικά σωματεία που εκπροσωπούν εργαζομένους στον ίδιο κλάδο. 2.6.Γ. Ένσημα απασχόλησης Τα ένσημα απασχόλησης καταβάλλονται στον ασφαλιστικό φορέα που υπάγεται ο εργαζόμενος και αποτελούνται από ένα ποσόν που καταβάλλει ο εργοδότης που ορίζεται από τον νόμο επί της αμοιβής του εργαζομένου και ένα μικρότερο ποσό που παρακρατείται από τον μισθό του απασχολούμενου. Για κάθε ημέρα απασχόλησης υπολογίζεται ένα ένσημο. Οι ασφαλιστικές εισφορές δίνουν την δυνατότητα στον απασχολούμενο να έχει βιβλιάριο υγείας για τα δημόσια νοσοκομεία και να ασφαλίζεται για την σύνταξη του. 2.6.Δ. Αργίες που πληρώνονται Όλες οι επίσημες αργίες εθνικές, θρησκευτικές πληρώνονται στους εργαζομένους σαν να είχαν εργασθεί αν και οι επιχειρήσεις είναι κλειστές αυτές τις ημέρες. Μπορείτε να διαβάσετε ποιές είναι αυτές οι αργίες στην 1 η Ενότητα Τρόπος ζωής στην Ελλάδα. Τοπικά, όταν εορτάζεται ο πολιούχος προστάτης Άγιος της πόλης, οι τοπικές επιχειρήσεις είναι κλειστές και θεωρείται επίσημη αργία που πληρώνεται.

8 2.7. ΛΥΣΗ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ 2.7.A. Λύση συμβάσεων εργασίας Οι συμβάσεις εργασίας λύονται με την λήξη τους ή όταν το έργο για το οποίο έχει προσληφθεί κάποιος έχει ολοκληρωθεί. Σε άλλες περιπτώσεις οι συμβάσεις μπορούν να λυθούν εάν το ένα από τα συμβαλλόμενα μέρη καταγγείλει τη σύμβαση επειδή οι όροι της έχουν καταπατηθεί. Σε τέτοιες περιπτώσεις ακολουθείται μια συγκεκριμένη διαδικασία σύμφωνα με τον εργασιακό νόμο. 2.7.Β. Αποζημίωση του εργαζομένου Σε περίπτωση που μια σύμβαση εργασίας λύεται από τον εργοδότη πριν από τη λήξη της χωρίς σοβαρό λόγο που να έχει προκληθεί από τον εργαζόμενο, ο εργαζόμενος μπορεί να αποζημιωθεί εάν έχει εργασθεί παραπάνω από 1 έτος στον ίδιο εργοδότη με μισθό 1 μηνός, ή περισσότερο για περισσότερα χρόνια απασχόλησης σύμφωνα με τον Nόμο 3899/2012. Σε κάθε περίπτωση η αποζημίωση του εργαζομένου ορίζεται από τον εκάστοτε ισχύοντα νόμο. 2.7.Γ. Επόμενες κινήσεις από τον εργοδότη Όταν λύεται μια σύμβαση εργασίας, ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος να εκδόσει μια βεβαίωση-δήλωση η οποία αναφέρει ρητά το όνομα του εργαζομένου, τον αριθμό μητρώου κοινωνικής ασφάλισης του, την διάρκεια της σύμβασης, την τελευταία ημερομηνία εργασίας, το ωρομίσθιο ή τον μισθό που έπαιρνε ο εργαζόμενος και τον λόγο λύσεως της σύμβασης εργασίας. Αυτό το έγγραφο πρέπει να ανακοινωθεί στον Οργανισμό Απασχόλησης (ΟΑΕΔ), να πάρει πρωτόκολλο, να σφραγισθεί και υπογραφεί από τον ΟΑΕΔ σε τρία όμοια αντίγραφα, ένα για το αρχείο του εργοδότη, ένα παραμένει στον ΟΑΕΔ και ένα δίνεται στον εργαζόμενο. 2.7.Δ. Επόμενες κινήσεις από τον απολυθέντα Ο απολυθείς εργαζόμενος πηγαίνει στον ΟΑΕΔ με το έγγραφο της λήξης σύμβασης του και συμπληρώνει αίτηση για επίδομα ανεργίας. Προσκομίζει όλα τα απαιτούμενα έγγραφα και, εάν πληροί όλες τις προϋποθέσεις, τότε λαμβάνει επίδομα ανεργίας. Ταυτόχρονα δημιουργείται φάκελλος για τον άνεργο μετά από εξατομικευμένη

9 προσέγγιση από τους εργασιακούς συμβούλους του ΟΑΕΔ όπου καταχωρούνται τα στοιχεία του και τα δεδομένα που αφορούν στην εργασιακή του εμπειρία και την εργασιακή του κατάσταση. Οι εργασιακοί σύμβουλοι επικοινωνούν με τον άνεργο σε κάθε ευκαιρία που παρουσιάζεται προκειμένου να του βρουν εργασία. Β ΜΕΡΟΣ ΙΣΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ A. Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο στην Ελλάδα, Στο πλαίσιο της οικονομικής κρίσης που επέβαλλε δραστική μείωση των δημοσίων δαπανών και κατά συνέπεια σημαντική μείωση και του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων, τα Διαρθρωτικά Ταμεία και τα Ταμεία Συνοχής είναι τα βασικά, αν όχι τα μόνα, διαθέσιμα μέσα για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, των επενδύσεων και της ανάπτυξης, και συνεπώς της απασχόλησης στην Ελλάδα. Στόχος των παρεμβάσεων των προγραμμάτων είναι, μεταξύ άλλων, μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για την διαρθρωτική αντιμετώπιση των ελλείψεων στην αγορά εργασίας και των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης, αλλά και την αντιμετώπιση των χρόνιων και ενδογενών δυσλειτουργιών της δημόσιας διοίκησης. Τα προγράμματα εστιάζουν ιδιαίτερα στις πιο μειονεκτούσες ομάδες, δηλαδή τις γυναίκες, τους νέους, τους ηλικιωμένους και τους ανειδίκευτους. Β. Υποστήριξη του ΕΚΤ για την καταπολέμηση των διακρίσεων στις προσλήψεις και την απασχόληση Το ΕΚΤ υποστηρίζει δραστηριότητες στα κράτη-μέλη που καταπολεμούν τις διακρίσεις στην πρόσβαση στην απασχόληση και τον χώρο εργασίας, συμπεριλαμβανομένων και έργων που: Δημιουργούν διαδρομές για την επάνοδο και επανένταξη στην απασχόληση για ομάδες που υποφέρουν από διακρίσεις,

10 Οικοδομούν αποδοχή της ποικιλότητας στον χώρο εργασίας για την καταπολέμηση των διακρίσεων, και ευαισθητοποιούν την κοινωνία, Ενθαρρύνουν την υποστήριξη της ενεργού γήρανσης και την επανένταξη των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας, Ενισχύουν την συμμετοχή των μεταναστών στην απασχόληση και κατ' επέκταση ενισχύουν την κοινωνική τους ένταξη. Βιβλιογραφία για το Β Μέρος: ec.europa.eu