Το δικαίωµα της υγείας στις ιδιωτικές σχέσεις Ζήσης Κωνσταντίνου Χατζηµπύρρος, Ι. Εισαγωγή

Transcript

1 Το δικαίωµα της υγείας στις ιδιωτικές σχέσεις Ζήσης Κωνσταντίνου Χατζηµπύρρος, Περιεχόµενα Ι. Εισαγωγή ΙΙ. Η απόφαση ΜονΠρΑθ 24377/1994 (Ασφ.) 1. Τα πραγµατικά περιστατικά 2. Η κρίση του ικαστηρίου ΙΙΙ. Επίλογος Ενδεικτική Βιβλιογραφία: Χρυσόγονου Κ.Χ., Ατοµικά και Κοινωνικά ικαιώµατα 2, Σάκκουλας 2002, Σελ. 61,. Σιµόπουλου, Ο θάνατος των άστρων, ΜονΠρΑθ 24377/1994 (Ασφ.), Παπαστερίου. Η., Εγχειρίδιο Εµπράγµατου ικαίου, Τεύχος ΙΙΙα, Κυριότητα, Σάκκουλας 2004, Σελ. 66 επ. Ι. Εισαγωγή Το πρόβληµα της ισχύος των συνταγµατικών δικαιωµάτων στις σχέσεις µεταξύ ιδιωτών δεν έχει πλέον πρακτική αξία και έχει ξεπεραστεί, ειδικά µετά την αναθεώρηση του συντάγµατός µας το 2001 και την εισαγωγή στο κείµενό του της διάταξης του άρθρου 25 1γ 1. Κατ αυτήν «Τα δικαιώµατα αυτά ισχύουν και στις σχέσεις µεταξύ ιδιωτών στις οποίες προσιδιάζουν». Η διάταξη αυτή αναφέρεται σε όλα ανεξαιρέτως τα συνταγµατικά δικαιώµατα και όχι µόνο στα ατοµικά και κοινωνικά. Το θέµα όµως σήµερα δεν είναι, όπως αναφέρθηκε, το αν εφαρµόζονται τα συνταγµατικά δικαιώµατα στις ιδιωτικές σχέσεις αλλά το πώς. Κάθε δικαίωµα έχει τη δική του ιδιαιτερότητα, χρήζει ιδιαίτερης προστασίας και µπορεί να έχει ποικίλες εκφάνσεις κατά την εφαρµογή του. Κανένα όµως δεν είναι ανεξάρτητο από τα άλλα ή αυθύπαρκτο και καµιά φορά αντιµετωπίζει τον κίνδυνο να υποχωρήσει για χάρη κάποιου θεσµού. 1 Χρυσόγονου Κ. Χ., Ατοµικά και Κοινωνικά ικαιώµατα 2, Σάκκουλας 2002, Σελ. 61

2 Παρακάτω λοιπόν, θα εξετάσουµε το δικαίωµα της υγείας, όταν απειλείται από ιδιώτες για χάρη του θεσµού της τηλεπικοινωνίας ή κινητής τηλεφωνίας. Είναι θεµιτό να διακινδυνεύσει η υγεία για χάρη της τηλεπικοινωνίας ή η τελευταία, όταν καλύπτει τους ορισµούς των νόµων, µπορεί να έχει το πάνω χέρι; Και τι γίνεται όταν συνάµα µε την υγεία, τίθενται υπό δοκιµασία και άλλα συνταγµατικά δικαιώµατα, όπως της ανθρώπινης αξιοπρέπειας (2 1), της ελεύθερης κίνησης (5 4), της ιδιοκτησίας (17 1), της σωµατικής ακεραιότητας και της ζωής (5 2); Απαντήσεις σε αυτά µας δίνει η απόφαση 24377/1994 του Μονοµελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, η οποία αναλύεται στη συνέχεια. ΙΙ. Η απόφαση ΜονΠρΑθ 24377/1994 (Ασφ.) 1. Τα πραγµατικά περιστατικά Μία εταιρία κινητής τηλεφωνίας µίσθωσε ένα διαµέρισµα σε πολυκατοικία προκειµένου να εγκαταστήσει κεραία CMS. Οι ένοικοι των παρακείµενων και συνεχόµενων διαµερισµάτων διαµαρτυρήθηκαν ότι αυτό θα έχει επιβλαβείς συνέπειες στην υγεία τους, διότι ως γνωστόν οι κεραίες αυτές εκπέµπουν ακτινοβολία. Η εταιρία είχε λάβει άδεια εγκατάστασης της κεραίας από το Υπουργείο Μεταφορών και Επικοινωνιών, για την οποία είχε εκδοθεί και σχετική γνωµοδότηση αναφορικά µε την υγεία των άλλων, αλλά δεν είχε λάβει ακόµη (ενώ είχε υποβάλει αίτηση) την απαιτούµενη έγκριση από την αρµόδια Πολεοδοµία. Την ηµέρα της εγκατάστασης, ενώ δεν υπήρχε η πολεοδοµική άδεια, οι παραπάνω ένοικοι-αιτούντες διαµαρτυρήθηκαν στους προστηθέντες της καθής εταιρίας που πήγαν στο επίδικο ακίνητο για να τοποθετήσουν την κεραία, και κάλεσαν την αστυνοµία. Η αστυνοµία αφού διαπίστωσε ότι οι προστηθέντες, ελλείψει της άδειας, δεν ενεργούσαν νόµιµα, τους συνέλαβε και τους παρέπεµψε στο αυτόφωρο Τριµελές Πληµµελειοδικείο, που τους καταδίκασε σε πολύµηνη φυλάκιση, αφού η πολεοδοµική αυτή άδεια δεν αποτελεί απλό τυπικό διαδικαστικό έγγραφο, αλλά ουσιώδες, καθώς συνοδεύεται από σχετική λεπτοµερή έρευνα. Στη συνέχεια, η ακτινοβολία που εκπέµπει η εν λόγω κεραία είναι επιβλαβής για την υγεία των συγκεκριµένων ενοίκων-αιτούντων, αφού αυτή εκπέµπει

3 ακτινοβολία Χ και γ τόση που επηρεάζει τον ανθρώπινο οργανισµό σε απόσταση µέτρων. Ως γνωστόν, η ακτινοβολία Χ και ιδιαιτέρως η γ είναι καρκινογόνες και µπορούν να προκαλέσουν το θάνατο 2. Γι αυτό συνάµα και η εγκατάσταση της κεραίας εκ µέρους της καθής έπρεπε να πληρώνει και άλλες προδιαγραφές, κατά τα διεθνή και ευρωπαϊκά πρότυπα. Αυτό αναγράφεται και στην άδεια του Υπουργείου Μεταφορών και Επικοινωνία που της χορηγήθηκε. Επειδή όµως αυτές οι προδιαγραφές δεν υπήρχαν, οι συνέπειες ήταν οι εξής: να εισχωρούν στα παρακείµενα ακίνητα του επιδίκου (του µισθωµένου µε την κεραία) ακτίνες Χ και γ µε κίνδυνο βλάβης της υγείας και της ζωής των ενοίκων (παραβίαση άρθρων 21 3, 5 2 Σ), οι ένοικοι θα έπρεπε να κάνουν όσο το δυνατόν λιγότερη χρήση των χώρων που βρίσκονται εγγύτερα στην ακτινοβολία (παραβίαση του άρθρου 5 4 και 17 Σ και 57 ΑΚ), και όταν κάνουν χρήση των χώρων αυτών θα έπρεπε να έχουν µία συγκεκριµένη στάση ούτως ώστε το σώµα τους να βρίσκεται σε τέτοια γωνία που να µην επηρεάζεται πολύ από την ακτινοβολία (παραβίαση του άρθρου 2 1 Σ). ακολούθως οι ένοικοι θα έπρεπε να ανέχονταν στα ακίνητά τους εκποµπές που δεν εµπίπτουν στο άρθρο 1003 ΑΚ, καθώς είναι από εκείνες που βλάπτουν ουσιωδώς τη χρήση του ακινήτου 3 (παραβίαση του άρθρου 17 1 Σ). Στον αντίποδα όλων αυτών των παραβιάσεων βρίσκεται η συνταγµατική προστασία της τηλεπικοινωνίας (άρθρο 19 Σ) και ο θεσµός της κινητής τηλεφωνίας που τα τελευταία χρόνια έχει µπει για τα καλά στη ζωή των ανθρώπων και έχει διευκολύνει, οµολογουµένως, σηµαντικά τις τηλεπικοινωνίες και κατά συνέπεια προώθησε την οικονοµία, τη διακίνηση αγαθών, το θεµιτό ανταγωνισµό κ.λ.π.. Οι ένοικοι όµως µε αίτησή τους για ασφαλιστικά µέτρα επιθυµούν την απαγόρευση της εγκατάστασης της κεραίας στο επίδικο ακίνητο, παραβλέποντας τα παραπάνω. 2. Η κρίση του ικαστηρίου Το ικαστήριο για την παραπάνω υπόθεση έκρινε ότι αφού η καθής (εταιρία κινητής τηλεφωνίας) δεν έλαβε τα κατάλληλα µέτρα για την ασφάλεια της ανθρώπινης υγείας έναντι της ακτινοβολίας και δε διέθετε την απαιτούµενη άδεια 2. Σιµόπουλου, Ο θάνατος των άστρων 3 Παπαστερίου. Η., Εγχειρίδιο Εµπράγµατου ικαίου, Τεύχος ΙΙΙα, Κυριότητα, Σάκκουλας 2004, Σελ. 66 επ.

4 από την Πολεοδοµία, παρανόµως επιχείρησε να εγκαταστήσει την κεραία, πράγµα το οποίο θα είχε επιζήµιες συνέπειες στην υγεία, ζωή και ιδιοκτησία των διαµερισµάτων των αιτούντων. Έτσι λοιπόν, διέταξε επί χρηµατική ποινή την απαγόρευση της εγκατάστασης της κεραίας. ΙΙΙ. Επίλογος-Συµπέρασµα Η παραπάνω απόφαση, παρότι εκδόθηκε το 1994, 7 χρόνια πριν την (επιβεβαιωτική) εισαγωγή της διάταξης 25 1γ στο Σύνταγµα, επικυρώνει την εφαρµογή των συνταγµατικών δικαιωµάτων στις ιδιωτικές σχέσεις. Στην προκειµένη περίπτωση που µόλις εξετάσαµε, έχουµε απεριόριστη εφαρµογή των δικαιωµάτων στην υγεία και την ιδιοκτησία, που υπερτερούν και αντιτάσσονται πλήρως έναντι του θεσµού της κινητής τηλεφωνίας ή της τηλεπικοινωνίας.-

5 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το δικαίωµα στην υγεία (αρθ. 21 Συντ.), όπως και κάθε άλλο συνταγµατικό δικαίωµα, εφαρµόζεται και στις σχέσεις µεταξύ ιδιωτών. Έτσι, δεν είναι θεµιτό να διακινδυνεύσει η υγεία για χάρη της τηλεπικοινωνίας, ιδίως όταν συνάµα µε την υγεία, τίθενται υπό δοκιµασία και άλλα συνταγµατικά δικαιώµατα, όπως της ανθρώπινης αξιοπρέπειας (2 1), της ελεύθερης κίνησης (5 4), της ιδιοκτησίας (17 1), της σωµατικής ακεραιότητας και της ζωής (5 2). Όλα αυτά επικυρώνει η απόφαση 24377/1994 του Μονοµελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, που απαγόρευσε σε εταιρία κινητής τηλεφωνίας να εγκαταστήσει κεραία (που εκπέµπει βλαβερή ακτινοβολία) σε πολυκατοικία. SUMMARY The right in health (s. 21 Const.), as each other constitutional right, is also applied in the relations between private individuals. Thus, it is not legitimate risking the health for the sake of telecommunication, particularly when at the same time other constitutional rights are placed under ordeal, as human dignity (2 1), free movement (5 4), property (17 1), the bodily integrity and life (5 2). All of them are ratified in the decision No 24377/1994 of the One-member Court of first instance of Athens, with which it was prohibited to a company of mobile telephony to install aerial (emitting damaging radiation) in block of flats.