Сабақты ң тақырыбы: Күш. Масса. Ньютонны ң екінші заңы. 9 А сыныбы

Transcript

1 Оңтүстік Қазақстан облысы Шымкент қаласы 60 жалпы орта мектебі Ашы қ саба қ Сабақты ң тақырыбы: Күш. Масса. Ньютонны ң екінші заңы 9 А сыныбы Орындаған :физика пәнінің мұғалімі Жалмаханова Салтанат Ахихатқызы

2 Орындаған :физика пәнінің мұғалімі Жалмаханова Салтанат Сабақты ң тақырыбы: Күш. Масса. Ньютонны ң екінші заңы

3 Білімділік мақсаты: Тәрбиелік мақсаты: Дамытушылы қ мақсаты: Денелерді ң механикалы қ қозғалысын зерттеу барысында ауырлы қ,серпімділік, үйкеліс күштері туралы түсіндіру.механиканы ң е ң іргелі заңдарыны ң бірі Ньютонны ң екінші заңын тұжырымдау Алған білімдерін тиянақтай отырып, тапқырлыққа, ізденіп шешім қабылдауға, ауызбіршілікке, ойын жинақтай білуге, біріне бірі көмектесуге баулу, еңбексүйгіштікке тәрбиелеу. Жаңа тақырып бойынша алған білімдерін қолданып, өз ойын айта білуге, жүйелі түрде ойлауға,ізденуге бағыттау, білімге деген құштарлығын арттыру.

4 Сабақты ң түрі: аралас сабақ Сабақты өту әдісі: білімді жинақтау, жүйелеу, сұрақ-жауап, есептер шығару, кестемен жұмыс Сабақты ң көрнекілігі: интерактивті тақта, таратпа кестелер, слайдтар, анықтамалы қ кітапша

5 Жоспар

6 Артқа

7 Динамика нені зерттейді? Артқа

8 Сана қ жүйесі дегеніміз не? Инерциялды сана ж йесіне қ қ ү мысал келтір. Артқа

9 Ньютонны ң бірінші заңын тұжырымда.мысал келтір. Артқа

10 Аристотельді ң табиғаттағы қозғалыс туралы пікірі қандай? Артқа

11 Галилей мен Ньютонны ң дене қозғалысы жөніндегі қорытындысы неге негізделген? Артқа

12 Үдеу дегеніміз не? Формуласы Артқа

13 Ньютон Исаак ( ) Ньютон зерттеулерi механикаға, оптикаға, астрономияға, математикаға арналған. (жалғ астыр) Артқа

14 Ньютон Исаак ( ) Исаак Ньютон - классикалы қ физиканы құрған әйгiлi ағылшын ғалымы, 1643 ж. Вулсторпада дүниеге келген ж. Кембридж университетiн бiтiрiп, сонда ж.ж. кафедраны басқарған. Ньютон зерттеулерi механикаға, оптикаға, астрономияға, математикаға арналған. Классикалы қ механиканы ң негiзгi заңдылықтарын есептеген, бүкiләлемдiк тартылу заңын, жары қ дисперсиясын ашқан, жарықты ң корпускулалы қ теориясын дамытқан, Лейбництен тәуелсiз дифференциалды қ және интегралды қ есептеулердi шығарған. Ол бүкiләлемдiк тартылыс заңынан Кеплердi ң 3 заңыны ң шығатынын көрсеттi, айды ң қозғалыс ерекшелiгiн түсiндiрдi, жердi ң фигурасыны ң теориясын дамытты, жердi ң жасанды серiктерiнi ң құрылу проблемасын қарастырды және т.б. Ньютонны ң оптикаға әкелген еңбегi мол ж. үш жақты шыны призма көмегiмен а қ түстi жетi түске орналастырып, оны ң күрделiлiгiн дәлелдедi.1668ж. және 1671 ж. телескоп-рефлекторды ойлап тапты. Жұқа пластиналарды ң түстерiн зерттеп, жарықты ң дифракциясы мен интерференциясын анықтады. Өзiнi ң оптикалы қ зерттеулерiн «Оптика» еңбегiнде жариялады. Ньютонны ң атымен Халықаралы қ бiрлiк жүйесiнде күштi ң өлшем бiрлiгi ньютон аталған. Артқа

15 Сабақты ң тақырыбы: Күш.Масса.Ньютонны ң екінші заңы Кү ш деп бір денені ң екінші бір денеге механикалы қ әсерін сипаттайтын және осы әсерді ң өлшемі болатын векторлы қ физикалы қ шамасын айтады. Күш деген терминні ң денелері ң өзара әсерлесуімен байланысты екенін және оны ң санды қ мөлшері екенін есте ұстаған жөн.ньютонны ң атымен Халықаралы қ бірліктер жүйесінде күшті ң өлшем бірлігі ньютонмен өлшенеді. Те ң Те ң емес Келесі >

16 Күш Ауырлық күші деп денелердің Жерге тартылу күшін айтады. Ғ а =mg, мұнадағы m- дененің массасы, ал g- дененің еркін түсу үдеуі, оның модулі шамамен 9,8 м/с 2 - қа тең Серпімділік күші деп дененің пішіні мен көлемі өзгерген кезде пайда болатын күшті айтады.бұл күш денелерді қосу, созу, майыстыру немесе бұрау кезінде пайда болады. Серпімділік күші әрашан дененің пішіні мен өлшемерінің өзгеруін тудырған күшке қарама-қарсы бағытталады. IF серп I= k l. Бұл өрнек Гук заңымен анықталады. Үйкеліс күші деп денелер тікелей жанасқанда пайда болатын күшті айтады және ол күш әрдайым жанасу бетіні ң бойымен қозғалыс бағытына қарама - қарсы жаққа қарай бағытталады. F ү йк =μn, мұндағ ы μ- үйкеліс коэффициенті деп аталатын пропорционалды қ коэффициент. Үйкеліс күші: 1.Сырғанау 2.Домалау 3.Тынышты қ Келесі >

17 Денені ң массасы оны ң инерттілігіні ң, яғни күшті ң әрекетінен белгілі бір үдеу алу қабілетіні ң санды қ сипаттамасы болып табылады. Денелер жүйесіні ң массасы оны құрайтын денелерді ң массаларыны ң қосындысына те ң болады, яғни m = m 1 + m 2 + +m п. Өлшем бірлігі килограмм, грамм 1кг деп алынған. Денеге бірдей күш түсірілген жағдайда денелерді ң алатын үдеуі оларды ң массаларына кері пропорционал болатындығын байқаймыз. Яғни әрқашан а ~ 1/m болады. Денені ң массасы неғұрлым үлкен болса, белгілі бір күш әрекетінен ол соғұрлым аз үдеу алады. Денені ң үдеуі мен оған әрекет етуші кү ш арасында Ғ ~ а ( m= const кезінде ) және кез келген денені ң үдеуімен оны ң массасыны ң арасында а ~ 1/m ( Ғ= const болғандағы ) байланыс болса, онда механиканы ң іргелі заңдарыны ң бірі Ньютонны ң екінші заңы былайша тұжырымдалады: Денеде туындайтын үдеу оған әрекет етуші күшке тура пропорционал, ал оны ң массасына кері пропорционал: а = F/m F = ma осы соңғы өрнек Ньютонны ң екінші заңыны ң формуласы Артқа

18 Келесі >

19 Күш.Масса.Ньютонны ң екінші заңы тақырыбына есептер шығару 1)Егер m 1 = m 2 = 2кг, ал Ғ = 12Н болса, онда денелер қандай үдеумен қозғалады? 2)Массасы 1 кг денеге Жер қандай күшпен әсер ететінін есептеңдер. 3)Массасы 4 кг дене қандай да бір күшті ә рекетінен 2м/с 2 үдеу алады. Массасы 8 кг денеге дәл осындай күшпен әрекет еткенде, ол қандай үдеу алады? 2 4)60Н күш денеге 0,8 м/с үдеу береді. 2 Осы денеге қандай күш 2 м/с үдеу бере алады? 5)Реактивті ұшақты ң массасы 60т қозғалтқышыны ң тарту күші 90 кн болса, ол екпін алғанда қандай үдеумен қозғалады? І деңгей Келесі >

20 ІІ деңгей 1) Массасы 5кг дене 15 м\с 2 үдеумен вертикаль құлауы үшін оған қандай күш әрекет ету керек? 1.Жеңіл автокөлігіні ң массасы 2т, ал жүк автокөлігіні ң массасы 8т. Жүк автокөлігіні ң тарту күші жеңіл автокөлігіні ң тарту күшінен екі есе арты қ, оларды ң үдеулерін салыстырыңдар. 3)1.5 м/с² жылдамдықпен үдейтін массасы 600 кг машинаға әсер ететін те ң әсерлі күшті есептеңіз. 600к г Келесі >

21 ІІІ деңгей а 0,4м\с 2 2км\с 2 0,1м\с 2 5см\с 2 m 8кг 3г 200кг 10г F 2Н 6мН 20Н 1 кн Ғ күшіні ң әсерімен массасы m-ге те ң дене а үдеумен қозғалады. Кестені толтырыңдар. Артқа

22 Келесі >

23 Мына өрнектерді ң арасында қандай байланыс бар? N тіректі ң реакция күші,н F күш,н A механикалы қ жұмыс,дж t уақыт, с k қатаңдық m денені ң массасы,кг μ Үйкеліс коэффициенті S жол,м Келесі

24 Сабақты бекіту Оқушыларды бағалау

25 Үйге тапсырма: 11, жаттығу (есептер шығару )

26 Назарларыңы зға рахмет!