ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΓΕΡΟΝΤΑ ΠΟΡΦΥΡΙΟ ΤΟΝ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗ

Transcript

1 ΙΕΡ. ΣΑΒΒΑΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ (ΚΑΡΑΜΠΑΤΕΑΣ) ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗ ΔΟΓΜΑΤΙΚΗ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: κ. ΔΗΜ. ΤΣΕΛΕΓΓΙΔΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΠΘ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΓΕΡΟΝΤΑ ΠΟΡΦΥΡΙΟ ΤΟΝ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Δεκέμβριος 2009

2 ΑΦΙΕΡΩΣΗ ΣΤΟΝ ΚΥΡΙΟΝ ΗΜΩΝ ΙΗΣΟΥΝ ΧΡΙΣΤΟΝ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΤΟΥ ΟΡΘΟΔΟΞΟ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΣΤΟ ΓΝΗΣΙΟ ΤΕΚΝΟ ΑΥΤΗΣ, ΤΟΝ ΜΑΚΑΡΙΣΤΟ ΓΕΡΟΝΤΑ ΠΟΡΦΥΡΙΟ 2

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Α ΜΕΡΟΣ Η ΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ 1) Ταυτότητα τῆς Ἐκκλησίας 2) Προέλευση 3) Ἰδιότητες 4) Συστατικά δομή τῆς Ἐκκλησίας 5) Ἱστορικοί σταθμοί Β ΜΕΡΟΣ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ 1) Ἡ ζωή στήν Ἐκκλησία 2) Θεραπευτικός χαρακτήρας καί θεραπευτικές ἀρχές 3) Θεραπευτικά μέσα 4) Χαρακτηριστικά τοῦ θεραπευμένου ἀνθρώπου Γ ΜΕΡΟΣ Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ 1) Ἀγάπη πρός τήν Ἐκκλησία. Προϋποθέσεις γιά παραμονή ἐντός τῆς Ἐκκλησίας 3) Χωρισμός ἀπό τήν Ἐκκλησία καί ζωή ἐκτός Αὐτῆς 4) Ἐπανένταξη στήν Ἐκκλησία Δ ΜΕΡΟΣ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ 1) Σκοπός τῆς Ἐκκλησίας 2) Βίωση τοῦ χαρακτήρα της 3) Το μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας: Ὅλοι καί ὅλα εἶναι «δυνάμει» μέσα στό Χριστό καί μέσα στήν Ἐκκλησία ΕΠΙΛΟΓΟΣ Βραχυγραφίες Πηγές Βιβλιογραφία 3

4 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Εὐχαριστῶ τόν Πανάγιον Θεόν, τόν Κύριον Ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν, πού μέ ἀξίωσε νά γνωρίσω ἕναν σύγχρονο ὅσιο Γέροντα καί νά ἐνδιατρίψω, παρ ὅλην τήν ἀδυναμία καί ἀναξιότητά μου, στά πλήρη Ἁγίου Πνεύματος λόγιά του. Εὐχαριστῶ τήν Ἁγία μας Ὀρθόδοξο Καθολική Ἐκκλησία διότι μέ γέννησε καί μέ θάλπει στούς κόλπους Της, παρόλη τήν ἁμαρτωλότητά μου. Εὐχαριστῶ τόν μακαριστό Γέροντα Πορφύριο, πού μέ ἐνίσχυσε μέ τίς εὐχές του καί τήν πολλή Θεία Χάρη, πού ἔλαβε ἀπό τό Πανάγιον Πνεῦμα, ὥστε νά ὁλοκληρώσω τό φτωχό αὐτό πόνημα. Εὐχαριστῶ τόν λίαν ἀγαπητό καί σεβαστό μου Καθηγητή κ. Δημήτριο Τσελεγγίδη, πού μοῦ ἀνέθεσε ἐμπνευσμένα, αὐτή τή μελέτη. Ὁμολογῶ ὅτι πάρα πολύ ὠφελήθηκα ἀπό τήν κατά δύναμην σέ βάθος μελέτη τῶν λόγων, τοῦ σοφοῦ πνευματικά Γέροντος. Ἐπίσης εὐχαριστῶ τούς σεβαστούς Καθηγητές μου π. Βασίλειο Καλλιακμάνη, κ. Ἀνέστη Κεσελόπουλο, καί κ. Λάμπρο Σιάσο γιά τήν καθοριστική καί ἀποτελεσματικώτατη βοήθειά τους στό νά ὁλοκληρωθεῖ αὐτή ἡ μελέτη. Ἐπίσης ὀφείλω εὐχαριστίες σέ ὅλους τούς σεβαστούς Καθηγητές καί διδακτικό προσωπικό τοῦ Τμήματος Θεολογίας τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Α.Π.Θ. καί ἰδιαίτερα στόν κ. Παναγιώτη Ὑφαντῆ γιά τίς καίριες ὑποδείξεις του. Εὐχαριστῶ τόν πνευματικό μου πατέρα, τόν Γέροντα Ἱερομόναχο Μάξιμο Ψιλόπουλο, πνευματικό τέκνο τοῦ Γέροντος Πορφυρίου ἐπί 17 ἔτη, γιά τήν πλήρη στήριξη καί πατρική ἀγάπη του. Ἐπίσης ὀφείλω νά εὐχαριστήσω τήν Γερόντισσα καί τίς ἀδελφές τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Χρυσοπηγῆς, καθώς καί τοῦ Ἱεροῦ Ἡσυχαστηρίου «Ἡ Μεταμόρφωσις τοῦ Σωτῆρος», γιά τά ὅσα θαυμάσια ἐξέδοσαν σχετικά μέ τόν Γέροντα. Πολλές εὐχαριστίες σέ ὅλους κληρικούς καί λαϊκούς, πού ἔγραψαν ἤ μοῦ διηγήθηκαν σχετικά μέ τόν Γέροντα καθώς καί σ ὅποιον συνέβαλλε στήν ἀρτιότερη παρουσίαση αὐτῆς τῆς ἐργασίας. Τό μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας εἶναι τό κορυφαῖο μυστήριο τοῦ Χριστιανισμοῦ. Εἶναι, ὅπως ἔλεγε ὁ μακαριστός Γέροντας Πορφύριος, «τό μυστήριο τῶν μυστηρίων». Συνδέεται ἄρρηκτα μέ τό μυστήριο τοῦ Χριστοῦ, τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Σωτήρα μας. Εἴθε νά Τόν ἀγαπήσουμε, ζώντας ἐν τῷ Αὐτοῦ Σώματι, πού εἶναι ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, ὥστε νά ζοῦμε τόν παράδεισο ἀπό τώρα, ὅπως δίδασκε ὁ Γέροντας Πορφύριος, δοξάζοντας καί εὐχαριστώντας τόν Πατέρα καί τόν Υἱό καί τό Πανάγιον Πνεῦμα εἰς τούς αἰώνας. Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης 4

5 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ἡ Ἐκκλησία ὡς τό μυστηριακό 1 σῶμα 2 τοῦ Θεανθρώπου Χριστοῦ εἶναι μία πραγματικότητα, πού δέν ὁρίζεται 3, ἀλλά βιώνεται 4 ἀπό αὐτόν, πού ἐντάσσεται σ Αὐτήν. Ὁ Γέροντας Πορφύριος Καυσοκαλυβίτης μέ τήν ὁσία βιωτή του καί τήν ὀρθοδοξότατη πίστη του ἀποτελεῖ ἕνα γνήσιο τέκνο τῆς Μίας Ἁγίας Ὀρθόδοξης Καθολικῆς Ἐκκλησίας. Κρίνουμε σκόπιμο νά παραθέσουμε ἕνα μικρό βιογραφικό σημείωμα γιά νά φανερωθεῖ ἡ ἀφιερωμένη στόν Θεό καί τήν ἁγία Ἐκκλησία, ζωή του 5. Ἡ ζωή τοῦ π. Πορφυρίου ἦταν ὅλη μία βιωμένη ὀρθόδοξη θεολογία, ἐνῶ ἡ διδαχή του εἶναι ἀπαύγασμα τῆς κατά πάντα ὀρθόδοξης, «ἐν Χάριτι» ζωῆς του. Ὁ ὅσιος Γέροντας Πορφύριος Καυσοκαλυβίτης, κατά κόσμον Εὐάγγελος Μπαϊρακτάρης, γεννήθηκε στίς 7 Φεβρουαρίου τοῦ 1906 στό χωριό Ἅγιος Ἰωάννης Εὐβοίας. Οἱ γονεῖς του ὀνομάζονταν Λεωνίδας Μπαϊρακτάρης καί Ἑλένη, τό γένος Ἀντωνίου Λάμπρου. Ὁ Γέροντας ἀπό μικρός ἀναγκάζεται νά φυλάσσει πρόβατα στό βουνό. Παρακολουθεῖ μόνο τήν Α Δημοτικοῦ καί αὐτήν ὄχι πλήρως. Σέ ἡλικία 7 ἐτῶν πηγαίνει στήν Χαλκίδα ὅπου ἐργάζεται γιά 2 3 χρόνια. Κατόπιν μεταβαίνει στόν Πειραιᾶ, ὅπου ἐπίσης ἐργάζεται γιά δύο χρόνια σέ παντοπωλεῖο συγγενοῦς του. Στά δώδεκά του χρόνια μεταβαίνει (ὑπερνικώντας τήν ἀγάπη στούς γονεῖς του) στό Ἅγιον Ὄρος. Πόθος του εἶναι νά μιμηθεῖ τή ζωή τοῦ ἀγαπημένου του Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Καλυβίτου. Ἐγκαθίσταται στά Καυσοκαλύβια, στήν Καλύβη τοῦ Ἁγίου Γεωργίου. Ἐκεῖ κάνει ἀδιάκριτη καί χαρούμενη ὑπακοή στούς δύο αὐταδέλφους Γέροντες του, τόν ἱερομόναχο πνευματικό Παντελεήμονα καί τόν γέροντα Ἰωαννίκιο. Σέ ἡλικία 14 ἐτῶν γίνεται μοναχός, παίρνοντας τό ὄνομα Νικήτας ἐνῶ δύο χρόνια ἀργότερα κείρεται μεγαλόσχημος. Δέν περνᾶ πολύς χρόνος καί ὁ Θεός τοῦ δωρίζει τό διορατικό Χάρισμα. Στά 19 του χρόνια ἀρρωσταίνει πολύ σοβαρά καί ἀναγκάζεται, ἐγκαταλείποντας τό Ἅγιον Ὄρος, νά μεταβεῖ στήν Μονή τοῦ Ἁγίου Χαραλάμπους Λευκῶν, στήν Εὔβοια. Σέ ἡλικία 20 ἐτῶν (στά 1926) χειροτονεῖται ἱερέας στόν Ἅγιο Χαράλαμπο Κύμης ἀπό τόν ἐπίσκοπο Σιναίου Πορφύριο Γ, ὁ ὁποῖος τοῦ δίδει τό ὄνομα Πορφύριος. Στά 22 του χρόνια γίνεται πνευματικός καί λίγο ἀργότερα ἀρχιμανδρίτης. Γιά ἕνα διάστημα ἐργάζεται ὡς ἐφημέριος καί πνευματικός σέ διάφορους τόπους στήν Εὔβοια. Στά 1940 ἐγκαθίσταται στήν Ἀθήνα, ὅπου ἀναλαμβάνει καθήκοντα ἐφημερίου καί πνευματικοῦ στό ἐκκλησάκι τοῦ Ἁγίου Γερασίμου τῆς Πολυκλινικῆς Ἀθηνῶν (Ὁμόνοια, ὁδός Σωκράτους καί Πειραιῶς). Γιά 33 χρόνια διακονεῖ ἐκεῖ, τόν πονεμένο λαό τοῦ Θεοῦ. Στά 1955 ἐγκαθίσταται στά Καλλίσια, στό μονύδριο τοῦ Ἁγίου Νικολάου. Καλλιεργεῖ τήν γύρω περιοχή καί συγχρόνως ἀσκεῖ τό πνευματικό του ἔργο, μέχρι τό 1978, ὁπότε παθαίνει ἔμφραγμα. Τό καλοκαίρι τοῦ 1979 ἐγκαθίσταται στό Μήλεσι Ἀττικῆς, ἀρχικά σ ἕνα τροχόσπιτο. Ὄνειρό του εἶναι νά χτίσει ἕνα μοναστήρι. Λίγο ἀργότερα μένει σʹ ἕνα σπιτάκι ἀπό τσιμεντόλιθους. Στά 1984 μεταφέρεται σέ κτίσμα τοῦ ὑπό ἀνέγερση μοναστηριοῦ. Ἄν καί εἶναι πολύ ἄρρωστος καί τυφλός, ἐργάζεται μέ πολύ ζῆλο γιά τήν ἀποπεράτωση τῆς Μονῆς (Ἱερά Μονή 1 Δημ. Τσελεγγίδη, Καθ. Θεολογικῆς Σχολῆς Α.Π.Θ., Εἶναι οἱ Ἑτερόδοξοι μέλη τῆς Ἐκκλησίας; : ʺἘν Συνειδήσειʺ, Ἔκτακτη ἔκδοση τῆς Ἱ. Μονῆς Μεγάλου Μετεώρου Ἰούνιος 2009, σελ. 78. Ἀναδημοσίευση ἀπό: post_22.html ὅπου σημειώνεται: «Ἡ Ἐκκλησία δέν μπορεῖ νά διαιρεθεῖ, νά κομματιαστεῖ, ἐπειδή αὐτή εἶναι το μυστηριακό σῶμα τοῦ Χριστοῦ». Βλ. καί Ἀρχ. Ἰουστίνου Πόποβιτς, Ἄνθρωπος καί Θεάνθρωπος, Δ ἔκδοση, Ἀστήρ, Ἀθῆναι 1981 (Στό ἑξῆς Ἄνθρωπος καί Θεάνθρωπος), σελ Βλ. Α Κορ. Κεφ Βλ. Γ. Φλωρόφσκυ, Ἐκκλησία: τό Σῶμα τοῦ ζῶντος Χριστοῦ, Εἰσαγωγή. Στό: 4 Δ. Τσελεγγίδη, Τμῆμα Θεολογίας Α.Π.Θ., Ἡ εἰκόνα ὡς ἔκφραση τῆς πίστεως καί τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας, ὅπου σημειώνεται: «Τό περιεχόμενο τῆς πίστεως ἀποτελεῖ παράλληλα καί περιεχόμενο τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας. Καί ἡ ζωή τῆς Ἐκκλησίας φανερώνεται μέσα ἀπό τήν ζωή τῶν μελῶν της». Πρβλ. καί τήν στενότατη σύνδεση τῆς Ἐκκλησίας μέ τό μυστήριο τῆς Ἐνσαρκώσεως στό: Γιέβτιτς Ἀθανασίου ἱερομονάχου καί νῦν Ἐπισκόπου πρώην Ἐρζεγοβίνης, Ἡ Ἐκκλησιολογία τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, (στό ἑξῆς: Ἐκκλησιολογία Ἀποστόλου Παύλου) Ἐκδόσεις Γρηγόρη, Ἀθήνα 1984, σελ Τό μυστήριο τῆς Ἐνσαρκώσεως, ὅπως καί ἡ Ἐκκλησία «οὐ φέρει ἔρευναν» ἀλλά βιώνεται ἀπό αὐτούς πού «ἐν πίστει τό προσκυνοῦν». 5 Γιά τήν σύνταξη τοῦ σημειώματος βασιστήκαμε κυρίως στό βιβλίο: Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου, Βίος καί λόγοι, Ἱερά Μονή Χρυσοπηγῆς, Ζ ἔκδοση, Χανιά 2006 (Στο ἑξῆς: Βίος καί Λόγοι, Ζ ). 5

6 Μεταμορφώσεως του Σωτῆρος). Στά 1990, στίς 26 Φεβρουαρίου θεμελιώνει τό Καθολικό τῆς Μονῆς τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος. Ἑτοιμάζεται γιά τό τέλος τῆς ἐπίγειας ζωῆς του μέ γενική ἐξομολόγηση. Στά 1991, ἀρχές τοῦ καλοκαιριοῦ, ἐπιστρέφει στό Ἅγιον Ὄρος ὅπου διατηροῦσε κελλί ἀπό τά Ἐπιστρέφει στήν Καλύβη τοῦ Ἁγίου Γεωργίου, στήν Καλύβη τῆς μετανοίας του. Ἐκεῖ κοιμᾶται ὁσιακά τό πρωί τῆς 2ας Δεκεμβρίου τοῦ Τήν ἑπομένη θάπτεται στό κοιμητήριο τοῦ Κυριακοῦ τῶν Καυσοκαλυβίων (τῆς Ἁγίας Τριάδος), ἁπλά καί ἀθόρυβα, ὅπως τό ἐπιθυμοῦσε. Τά τελευταῖα του λόγια, ἦσαν αὐτά τῆς ἀρχιερατικῆς προσευχῆς τοῦ Κυρίου, τά ὁποῖα στή διάρκεια τῆς ζωῆς του πολύ συχνά ἐπαναλάμβανε: «Ἵνα ὦσιν ἕν» 6. Ὅταν θά γινόταν ἡ ἀνακομιδή του, εἶχε δώσει ἐντολή στούς πατέρες τοῦ κελλιοῦ του, νά μεταφερθοῦν τά ὀστᾶ του σέ ἄγνωστο σημεῖο, μέσα στό δάσος καί νά ταφοῦν πάλι. Αὐτό καί ἔγινε. Ἀπόφυγε ἔτσι καί τήν μετά θάνατον τιμή καί δόξα ἀπό τούς ἀνθρώπους. Ὁ ὅσιος Γέροντας Πορφύριος, τοῦ ὁποίου εἴθε νά ἔχουμε τήν εὐχή, ἦταν ἕνας ἀληθινά ἐκκλησιαστικοποιημένος ἄνθρωπος. Ἀγάπησε τήν Ἐκκλησία καί θυσιάστηκε γιά τά μέλη της. Ἡ ζωή του ἀποτελεῖ πρότυπο γιά ὅλους, ὅσους προσπαθοῦν νά ζήσουν ἐντός της. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ὁ «χῶρος» καί ὁ «τρόπος» τῆς σωτηρίας εἶναι τό «ζωντανό Σῶμα» ὅπου κανείς ζεῖ τήν ὄντως Ζωή δηλ. τόν Κύριο ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστό. Πρέπει, εὐθύς ἐξ ἀρχῆς, νά τονίσουμε, ὅτι ὅταν χρησιμοποιοῦμε τόν ὅρο «Ἐκκλησία», ἐννοοῦμε τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καί μόνον Αὐτήν. Καμμιά ἄλλη ἀπό τίς λεγόμενες «Ἐκκλησίες», δέν ἀποτελεῖ ἀληθινή Ἐκκλησία, ἀφοῦ Μία Ἐκκλησία θεμελίωσε ὁ Χριστός στήν γῆ: Τήν Ὀρθόδοξο Ἐκκλησία, ἡ ὁποία, μόνη Αὐτή, διαφύλαξε ἀπαράτρωτα τά δόγματα τῶν ἑπτά Οἰκουμενικῶν Συνόδων καθώς καί τήν Ἱερά Παράδοση 7. Μόνο ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία πληροῖ αὐτό, πού εἶναι ἡ Ἐκκλησία σύμφωνα μέ τόν ἅγιο Ἀπόστολο Παῦλο, δηλ. : «στῦλος καί ἑδραίωμα τῆς ἀληθείας» 8. Αὐτή εἶναι ἡ ὀρθόδοξη αὐτοσυνειδησία. «Ὁ Χριστός ὡς κεφαλή τοῦ σώματος τῆς Ἐκκλησίας» παρατηρεῖ ὁ καθηγητής κ. Τσελεγγίδης, «οὔτε πολλά σώματα μπορεῖ νά ἔχει οὔτε καί διηρημένο σῶμα νά κατέχει» 9. Ὁ Γέροντας μέ τήν φωτισμένη δογματική συνείδηση, ἄν καί ἀγράμματος κοσμικά, τό ἔλεγε χαριτωμένα: «Ἡ θρησκεία μας εἶναι ἡ θρησκεία τῶν θρησκειῶν, ἡ ἐξ ἀποκαλύψεως, ἡ πραγματική, ἡ ἀληθινή θρησκεία. Οἱ ἄλλες θρησκεῖες εἶναι ἀνθρώπινες, κούφιες» 10. Σέ μία συνομιλία μέ παιδιά ἐπηρρεασμένα ἀπό ἀνατολικές θρησκεῖες τόνιζε τά ἑξῆς: «Μόνο ἡ θρησκεία τοῦ Χριστοῦ ἑνώνει καί ὅλοι πρέπει νά προσευχόμαστε νά ἔρθουνε σ αὐτή τή θρησκεία, ἔτσι θά γίνει ἡ ἕνωσις, ὄχι μέ τό νά πιστέψεις ὅτι ὅλοι εἴμαστε τό ἴδιο κι ὅλες οἱ θρησκεῖες εἶναι τό ἴδιο, δέν εἶναι τό ἴδιο, ἡ ἀγάπη ἡ ἀληθινή, εἶναι ἡ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ» 11. Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία δέν ἔδωσε ποτέ ὁρισμόν τοῦ ἑαυτοῦ Της 12. Τό μόνο, πού εἶπε εἶναι ὅτι εἶναι τό σῶμα 13 τοῦ Χριστοῦ 14. Ὁδηγεῖ τά μέλη της εἰς τό νά Τήν βιώσουν ὡς μίαν πραγματικότητα, ἐγκεντριζόμενοι 15 διά τῶν ἁγίων Μυστηρίων σ Αὐτήν. Μόνο ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, διαφυλλάσσει τό 6 Ἰω. 17, 11:«Πάτερ ἅγιε τήρησον αὐτοὺς ἐν τῷ ὀνόματί σου ᾧ δέδωκάς μοι ἵνα ὦσιν ἓν καθὼς ἡμεῖς». 7 «Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία εἶναι αὐτή μόνη ἡ Μία, Ἁγία Καθολική καί Ἀποστολική Ἐκκλησία», καθώς τοῦτο ἐδήλωσε στόν πάνσεπτο Ἱερό Ναό τοῦ Πρωτάτου καί ἡ Αὐτοῦ Θειοτάτη Παναγιότης ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης κ. κ. Βαρθολομαίος τήν , κατά τήν ἐπίσκεψή του στό Ἅγιον Ὄρος. Τοῦτο αὐτό πιστεύομε καί ἡμεῖς καί θά παραμείνουμε σταθεροί σέ ὅσα οἱ ἅγιοι πατέρες μας διεκήρυξαν». Ἅπαντες οἱ ἐν τῇ κοινῇ Συνάξει Ἀντιπρόσωποι καί Προϊστάμενοι τῶν εἴκοσιν Ἱερῶν Μονῶν τοῦ Ἁγίου Ὄρους Ἄθω». Τά ἀνωτέρω εἶναι τμῆμα ἀπό τήν Ἐπίσημη θέση γιά τή συνέλευση τῆς Μικτῆς Ἐπιτροπῆς τοῦ Διαλόγου τῶν Ὀρθοδόξων καί Ρωμαιοκαθολικῶν στήν Κύπρο (17 23 Ὀκτωβρίου 2009), πού πῆρε ἡ Ἱερά Κοινότητα τοῦ Ἁγίου Ὄρους. (Πηγή: 8 Α Τιμ. 3, Δ. Τσελεγγίδη, Εἶναι οἱ Ἑτερόδοξοι μέλη τῆς Ἐκκλησίας; ὅ.π. σελ Βίος καί Λόγοι, Ζ, σελ Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου, Τό πνεῦμα τό ὀρθόδοξον εἶναι τό ἀληθές, ἔκδ. Ἱεροῦ Γυναικείου Ἡσυχαστηρίου «Ἡ Μεταμόρφωσις τοῦ Σωτῆρος», Κ.Π. 3. Ἀπομαγνητοφωνημένη συνομιλία τοῦ γέροντος Πορφυρίου μέ φίλους τῶν ἀνατολικῶν θρησκειῶν πού ἔγινε τό Βλ. π. Γεωργίου Φλωρόφσκυ, Τό Σῶμα τοῦ ζῶντος Χριστοῦ, ἐκδ. Ἀρμός, Εἰσαγωγή. 13 Πρβλ. Α Κορ. 12, 27: «Ὑμεῖς δέ ἐστε σῶμα Χριστοῦ καὶ μέλη ἐκ μέρους». 14 Πρβλ. Ἡ Ἐκκλησιολογία τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, σελ Πρβλ. Ρωμ. 11, 19. 6

7 ἀληθές δόγμα καί τό ἀληθές ἦθος. Τό δόγμα καί τό ἦθος, ἡ πίστη καί ἡ ζωή, εἶναι δύο ἀξεχώριστες πραγματικότητες, ὅπως οἱ δύο ὄψεις τοῦ ἰδίου νομίσματος 16. Ἡ πίστη, τό περιεχόμενό της, πρέπει νά εἶναι ἀληθινά ὀρθόδοξη μόνο τότε καί ἡ ζωή εἶναι ἀληθινή καί ἐκκλησιαστική. Ἄν ἀλλοιωθεῖ ὁ πιστός καί ἀπομακρυνθεῖ ἀπό τήν ἀληθινή ἀποστολική πίστη, «ὅπως αὐτή ἑρμηνεύθηκε καί ὁριοθετήθηκε ἀπό τίς ἀποφάσεις τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων τῆς Ἐκκλησίας» 17 (ὀρθόδοξο δόγμα), τότε ἀπομακρύνεται καί ἀπό τήν ὀρθή ζωή (ἀπό τήν ἀγάπη), καθώς καί ἀπό τήν Ἐκκλησία. Τότε ἀνήκει ὁ ἄνθρωπος στήν Ἐκκλησία, ὅταν εἶναι ἀκόλουθος τῆς εὐαγγελικῆς Ἀληθείας, δηλ. τοῦ Χριστοῦ. Λέγει ὁ ἅγ. Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς: «...Καί γάρ οἱ τῆς τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας ὅλοι τῆς ἀληθείας εἰσί» καί συνεχίζει ἐμφαντικώτερα: «καί οἱ μή τῆς ἀληθείας ὄντες, καθάπαξ οὐδέ τῆς τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας εἰσί» 18. Κανένα ὄφελος δέν ἔχει ὁ ἄνθρωπος, ὅταν δέν ἀκολουθεῖ τά ὀρθά δόγματα, ἀκόμη καί ἄν ἔχει ζωή καθαρή. Λέγει ὁ ἱερός Χρυσόστομος: «Οὐδέν γάρ ὄφελος βίου καθαροῦ, δογμάτων διεφθαρμένων» γιά νά καταλήξει: «ὥσπερ οὖν οὐδέ τοὐναντίον, δογμάτων ὑγιῶν, ἐάν βίος ᾖ διεφθαρμένος» 19. Ἐάν πάλι, ἀλλοιωθεῖ ἡ ζωή, τότε καί τά δόγματα ἀλλοιώνονται γιά νά «στεγάσουν» αὐτήν τήν ἀλλοτριωμένη ἀπό τήν Ἀλήθεια (=Χριστός), ζωή 20. «Βίος διεφθαρμένος πονηρά τίκτει δόγματα», διδάσκει πάλι ὁ Χρυσορρήμων 21. Τότε ὁ ἄνθρωπος ζεῖ τήν ἁμαρτία, πού εἶναι ἡ ἀπάτη, τό ψέμμα, ὁ θάνατος καί δέν μπορεῖ νά καταλάβει τί εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία, οὔτε τί εἶναι ἡ Ἐκκλησία. «Βίος ἀκάθαρτος ἐμποδίζει δόγμασιν ὑψηλοῖς, οὐκ ἀφείς τό διορατικόν φανῆναι τῆς διανοίας» 22, παρατηρεῖ πάλι ὁ ἱερός Χρυσόστομος καί συνεχίζει λίγο πιό κάτω: «Χρή πάντων καθαρεύειν τῶν παθῶν τόν μέλλοντα θηρᾶν τήν ἀλήθειαν» 23. Δέν μποροῦμε νά βιώσουμε ἀλλ οὔτε καί νά κατανοήσουμε τί εἶναι Ἐκκλησία, ἐάν ἡ ζωή μας καθώς καί ἡ πίστη μας δέν εἶναι ὀρθόδοξη, Τριαδοκεντρική. Ἀκολουθώντας τό ὀρθόδοξο δόγμα, βιώνοντας τίς ἐντολές τοῦ Σωτῆρος, ζώντας τή ζωή Του, τότε κατανοοῦμε ὅλο καί πληρέστερα τό ὑπέρτατο Μυστήριο, τό Μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας. «Ἡ Ἐκκλησία ἀποτελεῖ «τό μυστήριον τό ἀποκεκρυμμένον ἀπό τῶν αἰώνων καί ἀπό τῶν γενεῶν», τό ὁποῖο «νυνί ἐφανερώθη τοῖς ἁγίοις Αὐτοῦ»» 24 καί ὄχι τοῖς κατά κόσμον σοφοῖς ἤ τοῖς αἱρετικοῖς ἤ τοῖς βίον διεφθαρμένον ἔχουσι. Ὁ μακαριστός Γέροντας Πορφύριος ὁ Ἁγιορείτης, εἶναι ἕνας πολύ πλησίον σέ μᾶς, ἄνθρωπος τοῦ 20 ου αἰώνα, πού ἔζησε καί τώρα ζεῖ ἐναργέστερα τό μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Χριστοῦ. Κατανόησε βαθειά τό Μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας, διότι ἔζησε ὀρθά ὡς ἀληθινός χριστιανός ἀσκητής στό Ἅγιον Ὄρος, στό κέντρο τῆς Ἀθήνας, καί τέλος στό Ἡσυχαστήριό του στό Μήλεσι.«Γιά ὅλους μας», ἔλεγε, «ὁ Χριστός εἶναι τό πᾶν καί ἡ ἁγία Του Ἐκκλησία, εἶναι ἡ ἄκτιστη Ἐκκλησία, εἶναι ὁ Θεός μέσα στήν ἱστορία τοῦ κόσμου, γιά νά γίνετε κι ἐσεῖς θεοί» 25. Ὅλη του ἡ ἐπίγεια ζωή κυλοῦσε μέσα στήν ἄκτιστη Ἐκκλησία, στό ἄχρονο τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ, γιατί ἦταν μία συνεχής θυσία ἀγάπης γιά τόν Θεό καί τόν πλησίον, μία συνεχής Θεία Λειτουργία. Ζοῦσε τήν Πεντηκοστή, ὡς ἕνας ἀπό τούς παρόντες. «Πήγαινε στό γεγονός, τό ζοῦσε, τό αἰσθανόταν, ἔκλαιγε» 26 καί εἶχε τόν καρπό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος: «ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη, μακροθυμία...» 27. Ὁ Γέροντας Πορφύριος, ὅπως καί κάθε ἀληθινός χριστιανός, ζοῦσε μία διαρκῆ 16 Πρβλ. Δ. Τσελεγγίδη, Δόγμα καί Ἦθος (ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία) στό: Ἱερομ. Σάββα Ἁγιορείτου, Ἡ Θεραπεία τῆς ψυχῆς κατά τόν Γέροντα Πορφύριο, Ἐκδ. Ὀρθόδοξος Κυψέλη 2009 σελ καθώς καί Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου, Δόγμα καί Ἦθος στόν ἱστότοπο: 17 Δ. Τσελεγγίδη, Εἶναι οἱ ἑτερόδοξοι μέλη τῆς Ἐκκλησίας, ἔ.ἀ. σελ Ἁγ. Γρηγορίου Παλαμᾶ, Λόγος Ἀντιρρητικός Α 10, 56. ΕΠΕ 5, 136. Ε.Χ.(Ἐκδόσεις Π. Χρήστου) 3, Ἁγ. Ιω. Χρυσοστόμου, Εἰς Ιωάννην 66, 3 PG 59, 369 ΕΠΕ 14, Πρβλ. στό π. Γ. Μεταλληνοῦ, Ἐνορία: Ὁ Χριστός ἐν τῷ μέσῳ ἡμῶν, ἐκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας, ἔκδ. Α 1990, (στό ἑξῆς Ἐνορία) σελ. 50 ὅπου αἰτιολογεῖται ἡ δημιουργία τοῦ αἱρετικοῦ δόγματος τοῦ Filioque καί ἀποδίδεται στό ἀλλοτριωμένο ἦθος τῶν χριστιανῶν τῆς Δύσεως. 21 Ἁγ. Ιω. Χρυσοστόμου, Εἰς Α Κορινθίους 40, 3 PG 61, 351 ΕΠΕ 18Α, Τοῦ αὐτοῦ, Εἰς Α Κορινθίους 8, 2 PG 61, 70 ΕΠΕ 18, Ὅ. π. 24 Ἄνθρωπος καί Θεάνθρωπος, σελ Σεβ. Μητρ. Ἱεραπύτνης καί Σητείας κ. Εὐγενίου, Ὁ Γέροντας Πορφύριος καί ἡ σχέση του μέ τήν Κρήτη στό: Πρακτικά Διορθόδοξου Μοναστικοῦ Συνεδρίου: Γέροντας Πορφύριος Καυσοκαλυβίτης, Ἱερά Μονή Χρυσοπηγῆς, Χανιά Βίος καί Λόγοι, Ζ, σελ Γαλ. 5, 22. 7

8 Πεντηκοστή 28. Βίωνε ἕνα συνεχές θαῦμα, μία ἔνθεη τρέλλα 29, ἕνα ἀδιάκοπο, ἀνακουφιστικό, χαροποιό καί συνάμα λυτρωτικό κλάμα πένθος. Ἑνωνόταν μυστικά, μέ ὅλους τούς ἁγίους, ὅλων τῶν αἰώνων. Ζοῦσε τά βιώματα, πού ἔζησαν διαχρονικά οἱ ἅγιοι, καί συνεχίζουν νά ζοῦν, μέσα στό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Ζοῦσε τό Μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας, πού εἶναι «ἡ τῶν πάντων ἑνότης» 30 καί κοινότης, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ. Ὁ πρῶτος λόγος, πού μέ ὤθησε στό νά ἀσχοληθῶ μέ τήν παροῦσα ἐργασία, εἶναι πνευματικός. Μελετώντας τή ζωή καί τά λόγια τοῦ π. Πορφυρίου, ἔνιωσα ἕναν θαυμασμό, μία πνευματική δροσιά, καί μία ἀνακουφιστική λυτρωτική δύναμη νά ξεπηδᾶ ἀπό αὐτά. Τά αἰσθάνθηκα σάν λόγια πλήρη Πνεύματος Ἁγίου. Ὅταν μοῦ ἀνατέθηκε ἡ παροῦσα ἐργασία, ἀπό τόν σεβαστό Καθηγητή κ. Δημήτριο Τσελεγγίδη, χάρηκα διότι θά εἶχα ἕνα ἐπί πλέον λόγο, γιά νά ἐμβαθύνω στήν ζωή καί τά θεόπνευστα αὐτά λόγια τοῦ πολυχαρισματούχου Γέροντα. Ἡ ἀναιμική μου πίστη καί ἡ μικρή μου ἀγάπη γιά τόν Κύριο ἀντιλήφθηκα ὅτι τονώνεται καί αὐξάνει παίρνοντας ζωογόνους χυμούς ἀπό τήν δική του. Ἰδιαίτερα ἐντυπωσιάσθηκα ἀπό τούς λόγους του περί Ἐκκλησίας. Ἡ ἁπλότητα ἀλλά καί τό θεολογικό βάθος μέ τό ὁποῖο διατύπωνε ὅ,τι ἡ ἁγία μας Παράδοση διαχρονικά διαφυλάττει, εἶναι κάτι πού μέ ἄφησε ἔκθαμβο. Ὁ δεύτερος λόγος τῆς ἐκπόνησης αὐτῆς τῆς μελέτης εἶναι ἐκκλησιολογικός. Ἰδιαίτερα στίς μέρες μας, ἡμέρες τῶν διαχριστιανικῶν καί διαθρησκειακῶν διαλόγων, ἡ ἐνασχόληση μέ τήν ὈρθόδοξηἘκκλησιολογία, διαισθάνομαι ὅτι εἶναι κάτι ἀπαραίτητο καί οὐσιαστικό. Ἡ σύγχυση πάντα καιροφυλακτεῖ... Πολλά πλανεμένα τείνουν νά «εἰσαχθοῦν» στήν διδασκαλία περί Ἐκκλησίας καί ὡς ἐκ τούτου νά τήν καταστήσουν ἀνορθόδοξη καί ἀντι οἰκουμενική. Μέ χαρά καί πολύ ἐνδιαφέρον μελέτησα, τό πῶς θεολογοῦσε γιά τήν Ἐκκλησία, ἕνας σύγχρονος χαρισματοῦχος Γέροντας, ἕνας θεωμένος ἄνθρωπος, ὁ π. Πορφύριος. Ὁ τρίτος καί τελευταῖος λόγος, πού μέ ὤθησε σ αὐτήν τήν μελέτη εἶναι ἡ ποιμαντική μου διακονία. Ἡ φτωχή ποιμαντική μου διακονία, ἔνιωθα νά παίρνει ζωή καί φῶς, ἀπό τίς φωτισμένες του συμβουλές. Πάρα πολλά θέματα, θεραπευτικῆς τῶν ψυχῶν, ἀγκαλιάζει καί ἐπιλύει μέ τήν Θεία φώτιση, ὁ Γέροντας. Τά λόγια του εἶναι θεραπευτικά ὅπλα, γιά ὅποιον θέλει νά θεραπευθεῖ, ἀλλά καί νά βοηθήσει στήν θεραπεία τῶν ἄλλων. Εὐγνωμονῶ τόν Θεό, πού μᾶς χάρισε τόν φωτισμένο αὐτόν ἄνθρωπο, γιά νά μᾶς διδάξει μέ τά λόγια του καί τήν ζωή του τό ἰσχυρότερο πνευματικό θεραπευτικό μέσο: τόν Θεῖο Ἔρωτα, τήν ἀγάπη γιά τόν Χριστό καί τήν ἁγία Του Ἐκκλησία. Ἡ πτωχή καί ὁπωσδήποτε ἐλλειπής αὐτή μελέτη, χωρίζεται σέ τέσσερα μέρη: α)ὀντολογία τῆς Ἐκκλησίας, β)λειτουργία τῆς Ἐκκλησίας, γ)ἡ Ἐκκλησία καί ὁ ἄνθρωπος καί δ)τό μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας. Στό α μέρος προσεγγίζεται ἡ ὀντολογία τῆς Ἐκκλησίας, σύμφωνα μέ τά θεόπνευστα λόγια τοῦ π. Πορφυρίου. Δίδεται, ὅσο εἶναι δυνατόν ἡ ταυτότητα ὁρισμός καί παρουσιάζεται ἡ προέλευση τῆς Ἐκκλησίας. Τονίζεται ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό σῶμα τοῦ Χριστοῦ καί ὅτι πηγάζει ἀπό τόν Τριαδικό Θεό. Στή συνέχεια παρουσιάζονται οἱ ἰδιότητες τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως τό ὅτι εἶναι ἄκτιστη, αἰώνια, ἁγία, καθολική κ.λ.π. Προχωρώντας, περιγράφονται τά συστατικά στοιχεῖα Της: ὁ Πανάγιος Τριαδικός Θεός καί μαζί Του ὅλοι οἱ ἄγγελοι καί οἱ ἄνθρωποι πού ζοῦν «ἐν Χριστῷ». Στήν συνέχεια παρουσιάζονται οἱ διάφορες φάσεις ἱστορικοί σταθμοί, ἀπό τούς ὁποίους πέρασε ἡ Ἐκκλησία. Σύμφωνα μέ τόν π. Πορφύριο πρώτη Ἐκκλησία εἶναι ἡ Ἁγία Τριάδα. Σ αὐτήν ἐνταχθήκαμε καί ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι καθώς καί οἱ ἄγγελοι. Ἡ ἁμαρτία μᾶς χώρισε ἀπό αὐτήν. Ξαναενταχθήκαμε μέ τήν Ἐνανθρώπιση καί τό ὅλο ἀπολυτρωτικό ἔργο τοῦ Θεανθρώπου. Ἡ Πεντηκοστή εἶναι ἡ ἡμέρα κατά τήν ὁποία χορηγήθηκε ἡ Θεία Χάρη, τό Ἅγιο Πνεῦμα στούς πιστούς. Ἀπό τότε, ὅποιος θέλει, μπορεῖ διά τῆς προσωπικῆς του Πεντηκοστῆς (πού εἶναι τό μυστήριο τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος), νά ἐντάσσεται στήν Ἐκκλησία. Ἡ διατήρησή του «ἐν τῇ Ἐκκλησία» προϋποθέτει τήν ἀσκητική καί τήν μυστηριακή ζωή, ἡ ὁποία τελικά τόν καθιστά «τέκνον Θεοῦ». Στό β μέρος σκιαγραφεῖται ἡ λειτουργία τῆς Ἐκκλησίας. Περιγράφεται ἡ ζωή μέσα στήν Ἐκκλησία καί τά κύρια χαρακτηριστικά της, σύμφωνα μέ τούς λόγους καί τά βιώματα τοῦ Γέροντος. Ἡ ζωή στήν Ἐκκλησία, εἶναι ζωή ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι, ζωή ἐν Χριστῷ, ζωή τελικά ἐν τῇ Ἁγίᾳ Τριάδι. Εἶναι ζωή ἀγαλλιάσεως, ζωή καινή, ζωή χαρισματική. Ἡ ζωή μέσα στήν Ἐκκλησία, εἶναι ζωή, πού θεραπεύει τόν ἄνθρωπο καί τόν ἀπαλλάσσει ἀπό κάθε ψυχολογικό πνευματικό νόσημα. Περιγράφονται τά θεραπευτικά μέσα, πού χρησιμοποιοῦσε ὁ Γέροντας καί οἱ θεραπευτικές τακτικές μέθοδοι πού 28 Πρβλ. Βίος καί Λόγοι, Ζ,σελ Βίος καί Λόγοι, Ζ, σελ Πρβλ. Ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, Θεία Λειτουργία, Εἰρηνικά : «Ὑπέρ τῆς τῶν πάντων ἑνώσεως». 8

9 συνιστοῦσε. Ὁ π. Πορφύριος τόνιζε, πάνω ἀπό ὅλα, τή σημασία, πού ἔχει γιά τήν θεραπεία τῆς ψυχῆς, ὁ Θεῖος Ἔρωτας. Ἡ ἀγάπη πρός τόν Θεό εἶναι, σύμφωνα μέ τόν Γέροντα, πανάκεια, δηλ. θεραπευτικό φάρμακο, γιά ὅλα τά πνευματικά νοσήματα. Ἐπίσης, συνιστοῦσε πολύ, σάν θεραπευτικά μέσα: τήν ἀγάπη πρός τόν πλησίον, τήν ταπείνωση (ἰδιαίτερα ἀπαραίτητη γιά τήν ὑπερνίκηση τῆς σύγχρονης νόσουμάστιγας, πού εἶναι ἡ κατάθλιψη καί τά «λεγόμενα» ψυχολογικά 31 ), τήν ἁπλότητα καί ἁπαλότητα στόν πνευματικό ἀγώνα, τήν ἀνιδιοτέλεια, τήν προσευχή, τήν ἄσκηση, τήν πνευματική μελέτη, τήν ψαλμωδία. Στό τέλος τοῦ β μέρους, περιγράφονται τά χαρακτηριστικά τοῦ θεραπευμένου ἀνθρώπου. Σύμφωνα μέ τόν Γέροντα, θεραπευμένος ἀπό τήν Ἐκκλησία ἄνθρωπος, εἶναι αὐτός, πού ἔχει φανερό, τόν καρπό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, δηλαδή ἔχει ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη, κ.λ.π. Ὁ Γέροντας μέ τά λόγια του καί τήν ζωή του, μᾶς ἔδειξε, τί σημαίνει «ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ», «ἄνθρωπος τῆς Ἐκκλησίας», ἀνθρωπος ὑγιής ψυχικά, πνευματικά ἀλλά καί σωματικά. Στό γ μέρος διατυπώνεται, σύμφωνα μέ τήν διδασκαλία τοῦ Γέροντα, ἡ σχέση, πού μπορεῖ καί πρέπει νά ὑπάρχει, μεταξύ τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ Γέροντας τόνιζε, ὅτι πρέπει νά ἀγαποῦμε τήν Ἐκκλησία καί νά σεβόμαστε τούς θεσμικούς ἐκπροσώπους της. Παρουσιάζονται οἱ προϋποθέσεις ἔνταξης καί παραμονῆς στήν Ἐκκλησία, καθώς καί τό πῶς κανείς ἀποχωρίζεται ἀπό αὐτήν. Περιγράφεται ἡ ζωή ἐκτός Αὐτῆς, σύμφωνα μέ τούς λόγους τοῦ π. Πορφυρίου, καί τέλος πῶς ὁ ἐξαπατημένος, ἀπό τόν πονηρό, ἤ ἀπό τόν κόσμο, ἤ ἀπό τά πάθη του ἄνθρωπος, ἐπανεντάσσεται σ αὐτήν. Στό δ μέρος, πού ἀποτελεῖ καί τό συμπέρασμα τῆς ἐργασίας αὐτῆς, ἀποπειρώμεθα, σύμφωνα πάντα μέ τά λόγια τοῦ Γέροντα, νά περιγράψουμε τό μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας καί τόν τρόπο βίωσής του. Ἡ τῶν πάντων ἑνότης καί κοινότης, εἶναι, σύμφωνα μέ τό Γέροντα, τό ὑπέρτατο μυστήριο καί ὁ σκοπός τῆς Ἐκκλησίας. Τό βιώνουμε, μέ τόν πρός τόν Θεό Θεῖο Ἔρωτα καί τήν ἐν Χριστῷ ἀγάπη πρός τόν πλησίον. Αὐτά ὅμως κατορθώνονται μόνο, ὅταν ἐκκλησιαστικοποιηθοῦμε. Δηλαδή μόνο, ὅταν πιστεύουμε καί ζοῦμε ὀρθόδοξα, σύμφωνα μέ τίς προδιαγραφές τῆς Ὀρθοδόξου Ἱερᾶς Παράδοσής μας. Κατορθώνονται μόνο, ὅταν ζοῦμε «ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι», ἐντός τῆς Μίας, Ἁγίας, Ὀρθόδοξης, καί Καθολικῆς Ἐκκλησίας, ἤ ὅπως ἔλεγε ὁ Γέροντας, μόνο, ὅταν ἀπό τώρα μποῦμε, στήν «ἐπίγεια ἄκτιστη Ἐκκλησία». Ὅσον ἀφορᾶ στήν μεθοδολογία τῆς παρούσης ἐργασίας προσπαθήσαμε νά στηριχθοῦμε σέ ὅσο τό δυνατό πιό ἀξιόπιστες γιά τόν Γέροντα πηγές. Ὡς πλέον ἀξιόπιστες πηγές θεωροῦμε: Α)Κατά πρῶτον λόγον τά ἔργα πού βασίζονται σέ μαγνητοταινίες ἤ CDs μέ τήν φωνή τοῦ π. Πορφυρίου ὅπως τά : Πορφυρίου ἱερομονάχου, Συνομιλία γιά τήν κατάθλιψη, (Ἐκδ. Ἡ Μεταφόρφωσις τοῦ Σωτῆρος, Μήλεσι, ἐμπεριεχόμενο φυλλάδιο) καί Πορφυρίου ἱερομονάχου, Τό πνεῦμα τό ὀρθόδοξον εἶναι τό ἀληθές(ἔκδ. Ἱεροῦ Γυναικείου Ἡσυχαστηρίου «Ἡ Μεταμόρφωσις τοῦ Σωτῆρος», Κ.Π. 3). Β) Κατά δεύτερον λόγο ἔργα πού βασίζονται σέ ἀπομαγνητοφωνήσεις λόγων τοῦ Γέροντος ὅπως τό: Πορφυρίου ἱερομονάχου, Βίος καί Λόγοι (Ἔκδοσις Ζ, Ἱερά Μονή Χρυσοπηγῆς, Χανιά 2006). Γ)Κατά τρίτον λόγο ἔργα μαρτυρίες τῶν πολλῶν πνευματικῶν παιδιῶν τοῦ Γέροντα, ὅπως τό Ἀναργύρου Καλλιάτσου, Ὁ πατήρ Πορφύριος. Ὁ διορατικός, ὁ προορατικός, ὁ ἰαματικός (Ἐκδόσεις Ἑπτάλοφος 1996). Ἀποπειραθήκαμε μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ νά ἐμβαθύνουμε στό πνεῦμα τοῦ Γέροντα καί νά συλλέξουμε ἀπό τίς πολλές μαρτυρίες ἐκεῖνα πού συνάδουν μέ αὐτό. Ἡ εὐχή προσευχή τοῦ Γέροντα ἦταν: «νά γίνουμε ὅλοι ἕνα» διά τοῦ ἀληθινοῦ ἐκκλησιασμοῦ μας. Αὐτό μπορεῖ καί πρέπει νά εἶναι τό κέντρο καί ὁ στόχος τοῦ πνευματικοῦ μας ἀγῶνος. Ἀμήν! Γένοιτο γιά ὅλους μας, μέ τίς πρεσβεῖες τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, πάντων τῶν ἁγίων καί τοῦ ὁσιωτάτου πατρός ἡμῶν Πορφυρίου. 31 Κατά τήν ἔκφραση τοῦ Γέροντα. Βλέπε παρακάτω στήν ὑποσημείωση

10 Α ΜΕΡΟΣ Η ΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ 10

11 1) Ταυτότητα τῆς Ἐκκλησίας Tί εἶναι ἡ Ἐκκλησία; Γιά τόν Γέροντα Πορφύριο εἶναι το κορυφαῖο Μυστήριο, «τό μυστήριο τῶν μυστηρίων» 32. Σύμφωνα καί μέ τόν π. Ἀθανάσιο Γιέβτιτς, ἡ Ἐκκλησία εἶναι «τό κεντρικό μυστήριο τοῦ Χριστιανισμοῦ» 33. Ἀποτελεῖ ἡ Ἐκκλησία ὅπως δίδασκε ὁ π. Πορφύριος φανέρωση, ἀπόδειξη καί «ἔκφραση τῆς πολυποίκιλης σοφίας τοῦ Θεοῦ» 34. Ἡ παν σοφία Του, ἀλλά καί τό πολυ ποίκιλον τῆς σοφίας Του φανερώθηκε στήν Ἐκκλησία Του. Ἡ Ἐκκλησία σύμφωνα μέ τόν ὁρισμό τοῦ Ἀποστόλου Παύλου εἶναι τό σῶμα τοῦ Χριστοῦ, τό σῶμα τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ. Ὅπως ὁ Χριστός εἶναι ἀκατάληπτος, ἀπερινόητος, ἀπερίγραπτος, ἔτσι καί τό σῶμα Του, κατά τή θεότητά Του, εἶναι ἀπερίγραπτο, ἀκατάληπτο, ἀνερμήνευτο. «Πρόκειται περί «μεγάλου μυστηρίου», τοῦ μεγαλυτέρου εἰς ὅλους τούς κόσμους μας: περί τοῦ Χριστοῦ καί τῆς Ἐκκλησίας» 35, γράφει χαρακτηριστικά ὁ π. Ἰουστῖνος Πόποβιτς ( ). Ἡ Ἐκκλησία εἶναι «θεῖο καθίδρυμα» 36, τόνιζε ὁ Γέροντας Πορφύριος καί, ἀκολουθώντας τόν Ἀπόστολο Παῦλο, δίδασκε ὅτι σ Αὐτήν «κατοικεῖ πᾶν τό πλήρωμα τῆς θεότητος σωματικῶς» 37. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἄναρχη, ἄκτιστη, ἀτελεύτητη, αἰώνια, ὅπως καί ὁ Ἱδρυτής Της, ὁ Τριαδικός Θεός, εἶναι ἄναρχος, ἄκτιστος, ἀτελεύτητος, αἰώνιος. «Ἡ Ἐκκλησία», ἔλεγε ὁ Γέροντας, «ὑπῆρχε πρό τῶν αἰώνων, πρό τῶν ἀγγέλων, πρό τῆς δημιουργίας τοῦ κόσμου» 38, διότι ἡ πρώτη Ἐκκλησία εἶναι ὁ ἅγιος Τριαδικός Θεός, τά Τρία ὁμότιμα, ὁμοούσια καί ὁμόδοξα Πρόσωπα τῆς «ἁπλῆς τριφώτου ἀρχικωτάτης Ἑνάδος» 39. «Τό μυστήριο λοιπόν τῆς Ἐκκλησίας», παρατηρεῖ καί ὁ π. Ἀθανάσιος Γιέβτιτς, «συνδέεται ἀχώριστα μέ τό μυστήριο τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ, ἔχοντας ὡς συνδετικό κρίκο τό μυστήριο τοῦ ἐνυποστάτου Θεανθρώπου» 40. «Πρό καταβολῆς κόσμου» 41, διδάσκει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, ὑπῆρχε τό ἀπόρρητο καί ἄγνωστο στούς πάντες μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας, καθώς καί τό σχέδιο τῆς, διά τῆς Ἐκκλησίας, σωτηρίας τοῦ κόσμου. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ καινή ζωή. Σύμφωνα μέ τόν μακαριστό Γέροντα Πορφύριο, ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ νέα ζωή, «ἡ ζωή ἐν Χριστῷ». Στήν Ἐκκλησία δέν ὑπάρχει θάνατος, διότι ὁ Χριστός τόν καταργεῖ. Ὅποιος ζεῖ ἐντός Της, δέν φοβᾶται τό θάνατο 42, ἀλλά ἐπίσης οὔτε τόν διάβολο, οὔτε τήν κόλαση 43. Ἡ αἰωνιότητα, ἡ μετοχή στήν ὄγδοη ἡμέρα τῆς Δημιουργίας, στήν αἰώνια μακαριότητα, εἶναι μιά πραγματικότητα, πού ἀρχίζει ἀπό ἐδῶ καί ἀπό τώρα, γι αὐτούς πού θέλουν, δηλ. γι αὐτούς πού ἐντάσσονται ὀργανικά στήν Ἐκκλησία 44. Σημειώνει ὁ Εὐαγγελιστής Ἰωάννης τόν ἑξῆς λόγο τοῦ Κυρίου: «Ἐάν τις τόν λόγον μου τηρήσῃ, οὐ μή γεύσηται θανάτου εἰς τόν αἰῶνα» 45. Ὁ Χριστός μέ τόν θάνατό του «ἐπάτησε τόν θάνατο» 46. «Ὅποιος μπαίνει στήν Ἐκκλησία», διακήρυσσε ὁ Γέροντας, «σώζεται, γίνεται αἰώνιος...δέν πεθαίνει ποτέ» 47. Δέν ὑπάρχουν δύο ζωές, μία πρό καί μία μετά θάνατον. «Μία εἶναι ἡ ζωή» 48, ἑνιαία. Οὐσιαστικά ἡ 32 Βίος καί Λόγοι, Ζ, σελ Ἐκκλησιολογία Ἀποστόλου Παύλου, σελ Ὅ.π. σελ Ἄνθρωπος καί Θεάνθρωπος, σελ Βίος καί Λόγοι, Ζ, σελ Κολ. 2, Ὅ.π. σελ Τριώδιον, Δευτέρα Α Ἑβδομάδος, Δοξαστικό Α ὠδῆς τοῦ κανόνος τοῦ ὄρθρου. 40 Ἐκκλησιολογία Ἀποστόλου Παύλου, σελ Ἐφ. 1, Βίος καί Λόγοι, Ζ,σελ Ὅ.π. σελ Ὅ.π. σελ Ἰωάν. 8, Πρβλ.τό Ἀναστάσιμο: «Χριστός Ἀνέστη ἐκ νεκρῶν θανάτῳ θάνατον πατήσας καί τοῖς ἐν τοῖς μνήμασι ζωήν χαρισάμενος». 47 Βίος καί Λόγοι, Ζ, σελ Ὅ.π. σελ

12 Ζωή εἶναι ὁ Χριστός 49. Ἐάν κανείς ἐνταχθεῖ πραγματικά καί παραμείνει ἐντός τῆς Ἐκκλησίας, ἐντάσσεται σ αὐτήν τήν μία καί ἑνιαία Ζωή, πού εἶναι ὁ Χριστός. «Εἶμαι αἰώνιος» 50 διακήρυσσε πανηγυρικά ὁ Γέροντας. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ὁ Παράδεισος. Ὅποιος ζεῖ ἐντός τῆς Ἐκκλησίας, ζεῖ στόν ἐπι γῆς Παράδεισο, ὁ ὁποῖος «εἶναι ὁμοιότατος μέ τόν ἐν οὐρανοῖς» 51. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ὁ Χριστός καί ὁ Παράδεισος, εἶναι ἡ ζωή μέσα στό φῶς καί στήν ἀγαλλίαση 52. Στήν Ἐκκλησία «ζοῦμε τόν Χριστό» 53. Ζοῦμε τήν Μία Ἀλήθεια, πού δέν εἶναι μία θεωρητική πρόταση ἀξίωμα, ἀλλά εἶναι τό Ἕνα καί μοναδικό Πρόσωπο τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ. Αὐτό εἶναι καί ἡ βίωση τοῦ Παραδείσου, ἀφοῦ «ὁ Χριστός εἶναι ὁ Παράδεισος» 54. Γι αὐτό ὁ Παράδεισος εἶναι ὁ ἴδιος, ὅπως ἔλεγε ὁ Γέροντας, στόν οὐρανό καί στή γῆ 55. «Ἡ ἐνεργός μετοχή τοῦ ἀνθρώπου στή Θεία Χάρη κατά τήν παροῦσα ζωή» σημειώνει ὁ καθηγητής κ. Δημήτριος Τσελεγγίδης «ἀποτελεῖ πρόγευση τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία ταυτίζεται μέ τό ἄκτιστο φῶς τῆς Θείας Χάρης καί μέ τήν ἀΐδια Θεία ζωή» 56. Προϋπόθεση γιά νά ζήσουμε τή ζωή τοῦ Χριστοῦ στόν οὐρανό εἶναι νά τήν ζήσουμε (νά τήν προγευθοῦμε), ἔστω κατ ἐλάχιστον, ἐδῶ στή γῆ. «Ἄν δέν φθάσει κανείς τουλάχιστον σέ κατάσταση μερικοῦ φωτισμοῦ, σ αὐτήν τήν ζωή», διδάσκει ὁ καθηγητής π. Ἰωάννης Ρωμανίδης «δέν μπορεῖ νά δεῖ τόν Θεόν ὡς Φῶς, οὔτε σ αὐτήν τήν ζωή, ἀλλά οὔτε καί στήν ἄλλη ζωή» 57. Ἐπίσης ὁ ἅγιος Συμεών ὁ Νέος θεολόγος σημειώνει ὅτι: «Τοσοῦτον τῆς Ἐκείνου θέας ἐκπέσομεν, κατά τήν ἀναλογίαν τῆς ἑκάστου ἡμῶν ἀπ ἐντεῦθεν ἀμβλυωπίας», καί συνεχίζει «καθ ὅσον τοῦ φωτός αὐτοῦ ἑκουσίως ἑαυτούς ὑστερήσαμεν ἐν τῇ παρούσῃ ζωῇ» 58. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ὁ «χῶρος» καί ὁ «τρόπος», ὅπου γίνεται ἡ ἐν Χριστῷ ἕνωσις ὅλων διά τῆς μετοχῆς στήν ἄκτιστη Θεία δόξα. Στήν Ἐκκλησία Παράδεισο «ὅλες οἱ ψυχές τῶν ἀνθρώπων εἶναι ἕνα» 59. Ἑνώνονται διά τῆς ἄκτιστης ἀγάπης, μετέχοντες στήν ἄκτιστη δόξα τοῦ ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ, πού εἶναι ἡ μόνη ἀληθινή καί γνήσια ἀγάπη, ἡ μόνη ἀληθινή καί πραγματική δόξα. Αὐτήν τήν ἀγάπη, αὐτήν τήν μετοχή στήν ἄκτιστη δόξα, τήν δίδει ὁ Χριστός στούς ἀληθινούς μαθητάς Του. Στήν Ἀρχιερατική Του προσευχή τό φανερώνει: «καὶ ἐγὼ τὴν δόξαν ἣν δέδωκάς μοι δέδωκα αὐτοῖς, ἵνα ὦσιν ἓν καθὼς ἡμεῖς ἕν ἐσμεν» 60. Ἐκεῖνο, πού μᾶς κάνει ὅλους «ἕνα» μέσα στήν Ἐκκλησία, (τόσο στήν ἐν οὐρανοῖς ὅσο καί στήν ἐπί γῆς) εἶναι ἡ μετοχή μας σ αὐτήν τήν ἄκτιστη Θεία δόξα. Αὐτήν τήν ὁποία δίδει ὁ Πατήρ στόν Υἱό καί ὁ Υἱός στούς ἀδελφούς Του, δηλ. σ ὅλους ἐκείνους πού Τόν ἀγαποῦν (τηροῦν τό θέλημά τοῦ Πατρός Του 61 ). Ἡ ἄκτιστη Θεία δόξα δέν εἶναι ἄλλο, παρά ἡ Θεία Χάρη, ἡ ἄκτιστη θεοποιός ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, στήν ὁποία μποροῦμε νά μετέχουμε ὅλοι οἱ ἄνθρωποι, ἐάν καί ἐφόσον τό θέλουμε. Ἀνταποκρινόμενοι σ αὐτήν τήν Θεία δωρεά, διά τῆς ὑπακοῆς στίς Θεῖες ἐντολές, ἑνωνόμαστε σ ἕνα σῶμα μεταξύ μας καί μέ τόν Χριστό. Ἐκπληρώνουμε ἔτσι, τό αἴτημα τῆς Ἀρχιερατικῆς προσευχῆς: «Ἵνα πάντες ἕν ὦσι» 62. Διά τῆς ἑνώσεως δέ μέ τόν Χριστό, ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ, πραγματώνουμε τήν θέωσή μας, πού εἶναι ὁ σκοπός τῆς ὕπαρξής μας, (δηλ. φθάνουμε στό «καθ ὁμοίωσιν» 63 ). Ἡ Ἐκκλησία μᾶς ἑνώνει κατά τό πρότυπο τῆς Ἁγίας Τριάδος. Ὁ Γέροντας σκέφτεται ὀρθοδοξότατα καί τονίζει ὅτι, ὅπως «ἡ Ἁγία Τριάδα εἶναι τρία πρόσωπα, ἀλλά εἶναι ἑνωμένα κι ἀποτελοῦν ἕνα» 64, ἔτσι 49 Ἰωάν. 14, Βίος καί Λόγοι, Ζ,σελ Ὅ.π. σελ Ὅ.π. σελ Ὅ.π. σελ Ὅ.π. σελ Ὅ.π. σελ Δ. Τσελεγγίδη, Χάρη καί ἐλευθερία κατά τήν πατερική παράδοση τοῦ ιδ αἰῶνα, ἐκδ. Πουρναρᾶ, Θεσσαλονίκη 2002, (στό ἑξῆς: Χάρη καί ἐλευθερία) σελ Πρωτοπρ. Ἰωάννου Ρωμανίδου, Πατερική Θεολογία, Ἐκδόσεις Παρακαταθήκη, Θεσσαλονίκη 2004 (στό ἑξῆς: Πατερική Θεολογία) σελ Ἁγίου Συμεών νέου θεολόγου, Εὑρισκόμενα, Λόγος 75 ος. (Διονυσίου Ζαγοραίου ʺΣυμεών τοῦ Νέου Θεολόγου τά Εὑρισκόμεναʺ, Ἐκδ. Β.Ρηγοπούλου, Θεσ/κη 1977). 59 Βίος καί Λόγοι, Ζ,σελ Ἰω. 17, Πρβλ. Ματθ. 12, Ἰω. 17, Πρβλ. ὑποσημείωση 24 καί Βίος καί Λόγοι, Ζ, σελ

13 καί ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι, πού εἴμαστε μύρια πρόσωπα, καλούμαστε νά γίνουμε «ἕνα». Ὅπως ὁ Θεός εἶναι Τρισυπόστατος «Τρίφωτος Ἑνάς» 65, ἔτσι καί ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι καλούμαστε νά γίνουμε μυριοϋπόστατος, «μυριόφωτος ἑνάς» κατά Χάριν. Αὐτό πραγματώνεται, ὅταν συνεργαστεῖ ἡ ἀνθρώπινη θέλησή μας μέ τήν Θεία Χάρη. Ἡ Ἐκκλησία μᾶς χαρίζει τήν θέωση. Ἡ δική μας προσπάθεια ἔγκειται στό νά φυλάξουμε αὐτήν τήν ὕψιστη δωρεά. «Κατὰ τὴν πατερικὴ παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἀνατολῆς», παρατηρεῖ ὁ καθηγητής κ. Δημήτριος Τσελεγγίδης, «σὲ τοῦτο ἀκριβῶς συνίσταται ἡ συνεργία τοῦ ἀνθρώπου, στὸ νʹ ἀφήνει ὁ ἄνθρωπος τὸ Θεὸ νὰ ἐνεργεῖ σʹ αὐτόν» 66. Καί συνεχίζει: «Ἀλλὰ τοῦτο γίνεται πραγματικότητα μόνον, ὅταν μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ ὁ ἄνθρωπος ἄρει τὰ ἐμπόδια ἐκεῖνα, τὰ ὁποῖα ὁ ἴδιος ἔχει ἐπισωρεύσει, ὥστε νὰ φανερωθεῖ ἡ Χάρη καὶ ἡ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ ποὺ ἔλαβε στὸ βάπτισμα. Ἡ ὅλη συμβολὴ τῆς ἐλεύθερης θελήσεως τοῦ ἀνθρώπου ἐπικεντρώνεται στὸ «ὑπομεῖναι τὴν Χάριν καὶ μὴ προδοῦναι τὸν θησαυρὸν» 67, νὰ βαστάξει καὶ νὰ διατηρήσει τὴν προσφερθεῖσα Χάρη. Ἡ ἐνεργοποίηση δηλαδὴ τοῦ αὐτεξουσίου τοῦ πιστοῦ δὲν κατευθύνεται στὴν κατάκτηση τῆς Θείας Χάριτος, ἀλλὰ στὴ διατήρησή της. Ἡ ὅλη ἐπαγρύπνηση καὶ ἀγωνιστικότητα τοῦ πιστοῦ ἔχει τὸ νόημα ὅτι δὲν ἐπιτρέπει νὰ εἰσάγονται μέσα του ἐκεῖνα, ποὺ ἐναντιώνονται στὴ ζωὴ καὶ προκαλοῦν τὸ θάνατο φυγαδεύοντας τὴ Θεία Χάρη, ἐνῶ παράλληλα ἡ πολλαπλὴ φροντίδα του γιὰ τὴ διατήρηση τῆς Θείας Χάριτος φανερώνεται καὶ ὡς ἀρετὴ του 68. Σέ καμμιά περίπτωση ὅμως ἡ ἀρετή αὐτή δέν ἀποτελεῖ καθαρά ἀνθρώπινη ἐνέργεια ἀλλά εἶναι καρπός τῆς Χάριτος τοῦ ἁγίου Πνεύματος 69, πού προϋποθέτει τήν ἀνθρώπινη συνεργία» 70. Τό ταμεῖο τῆς Θείας Χάρης διά τῆς ὁποίας ἑνοποιούμεθα εἶναι ἡ Ἐκκλησία. Μετέχουμε στήν Θεία Χάρη, ὅταν ζοῦμε ἐντός τῆς «Μίας Ἁγίας Καθολικῆς καί Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας» 71. Γιά νά μποῦμε καί νά παραμείνουμε στήν Ἐκκλησία, πρέπει νά ἔχουμε, ἔστω καί κατ ἐλάχιστον, τήν μεταξύ μας ἐν Χριστῷ ἀγάπη, δηλ. τήν ἄκτιστη Θεία δόξα, πού δίνει ὁ Χριστός στούς γνήσιους μαθητές Του. Αὐτή μᾶς κάνει «ἕνα». «Αὐτό μόνο διά τῆς Χάριτος τό καταλαβαίνει κανείς» 72, παρατηροῦσε ὁ Γέροντας. Ἀνήκουμε στήν Ἐκκλησία, ὅταν γινόμαστε «ἕνα» μεταξύ μας 73, καθώς καί μέ τόν Κύριο, διά τῆς μετοχῆς μας στήν ἄκτιστη θεοποιό Θεία ἐνέργεια. Εἴμαστε μέλη τῆς Ἐκκλησίας, ὅταν ζοῦμε Ἁγιοτριαδικά, δηλ. ὅταν ἔχουμε: α) μία ψυχή, μία καρδιά 74, β) ἕνα φρόνημα (γιά τήν ἀκρίβεια: ταὐτό φρόνημα), γ) μία ἐνέργεια (γιά τήν ἀκρίβεια: ταὐτή ἐνέργεια). Τότε, ὄντες ἑνωμένοι διά τῆς ἐν Χριστῷ ἀγάπης, ὁμοιάζουμε στόν Χριστό καί εἰκονίζουμε τήν Ἁγία Τριάδα. Τό ὡραιότερο πρᾶγμα, πού μπορεῖ νά ζήσει κανείς, εἶναι νά βιώσει αὐτήν τήν καθολική ἑνότητα νά νιώσει «ἕνα» μ ὅλους τούς ἀνθρώπους στή γῆ 75. Ἄν καί οἱ ἄλλοι συμμερίζονται τό ἴδιο συναίσθημα, τό ἴδιο βίωμα, μ ἐμᾶς, τότε ἀκόμη πιό ἔντονα καί πραγματικά ζοῦμε ἀπό τώρα στόν Παράδεισο. Ὅμως, αὐτό, μόνο ἐντός τῆς Ἐκκλησίας, εἶναι δυνατόν νά ἐπιτευχθεῖ 76. Μόνον ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, μέ τά θεραπευτικά της μέσα, μεταμορφώνει τήν κοινωνία «ἀπὸ συγκροτήματα ἐγωϊστικῶν καὶ 65 Τριώδιο, Δοξαστικό α Ὠδῆς, Δευτέρας τῆς Α Ἑβδομάδος, Εἰς τόν Ὄρθρον: «Μονάς ἁπλή, τρίφωτε ἀρχικωτάτη Ἑνάς, πανσθενεστάτη πάνζωε, Θεέ καί Κύριε, Πατήρ ὁ Παντοκράτωρ, ὁ Υἱός καί τό Πνεῦμα, σῶζε τούς σέβοντάς σε». 66 Δ. Τσελεγγίδη, Ἡ σωτηριολογία τοῦ Λουθήρου, Ἐκδόσεις Πουρναρᾶ, Θεσσαλονίκη 1999, Κεφάλαιο Δ, σελ Βλ. Ἁγ. Νικολάου Καβάσιλα, Περὶ τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς, Λόγος Αʹ, PG Β: «Ἔτσι τοίνυν τὸ μὲν θεόθεν, τὸ δὲ τῆς ἡμετέρας σπουδῆς, καὶ τὸ μὲν ἐκείνου καθαρῶς ἔργον, τὸ δὲ καὶ ἡμῖν ἔχει φιλοτιμίαν. Μᾶλλον δὲ τοσοῦτον παρʹ ἡμῶν εἰσφέρεται μόνον, ὅσον ὑπομεῖναι τὴν Χάριν καὶ μὴ προδοῦναι τὸν θησαυρόν, μηδὲ σβέσαι τὴν λαμπάδα ἡμμένην ἤδη». Πρβλ. τοῦ Ἴδιου Περὶ τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς, Λόγος Ζʹ, PG 150, 520C: «Τοῦτο γὰρ ὑπὲρ τῆς ζωῆς εἰσάγομεν μόνον, τὰς δωρεᾶς ὑπομεῖναι καὶ τῶν χαρίτων ἀνασχέσθαι καὶ μὴ ρίψαι τὸν στέφανον, ὅν πολλοῖς ἱδρῶσι καὶ πόνοις ἔπλεξεν ἡμῖν ὁ Θεός». 68 Βλ. Ἁγ. Νικολάου Καβάσιλα, Περὶ τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς, Λόγος Ζʹ, PG 150, 685Α. 69 Βλ. Ἁγ. Γρηγορίου Παλαμᾶ, Ὁμιλία 33, PG 151, 416D 417Α: «πᾶν γάρ εἶδος ἀρετῆς ἐν ἡμῖν, ἐνεργοῦντος τοῦ Θεοῦ προσγίνεται τοῦ δέ Θεοῦ μή ἐνεργοῦντος ἐν ἡμῖν, ἁμαρτία πᾶν τό παρ ἡμῶν γινόμενον». 70 Δ. Τσελεγγίδη, Ἡ σωτηριολογία τοῦ Λουθήρου, Ἐκδόσεις Πουρναρᾶ, Θεσσαλονίκη 1999, Κεφάλαιο Δ, σελ Σύμβολο τῆς Πίστεως. 72 Βίος καί Λόγοι, Ζ,σελ Ὅ.π. σελ Πρβλ. Πράξεις 4, Βίος καί Λόγοι, Ζ, σελ Μόνο ζώντας ἐντός τῆς Ἐκκλησίας οἱ ἄνθρωποι, μποροῦν (ἀποβάλλοντας τήν φιλαυτία τους, τήν ὑπερηφάνεια καί τό θέλημά τους) νά ἀγαπήσουν καί νά ἀγαπηθοῦν ἀληθινά. 13

14 ἐγωκεντρικῶν ἀτόμων εἰς κοινωνίαν ἀνθρώπων μὲ ἀνιδιοτελῆ ἀγάπην, ʺἥτις οὐ ζητεῖ τὰ ἑαυτῆςʺ» 77, παρατηρεῖ ὁ καθηγητής π. Ἰωάννης Ρωμανίδης. Οἱ ἄνθρωποι, πού ἔχουν θεραπευθεῖ ἀπό τήν Ἐκκλησία, τό μοναδικό Ψυχ ιατρεῖο, ἀκολουθώντας τόν μοναδικό «Ἰατρό τῶν ψυχῶν καί τῶν σωμάτων μας» 78, τόν Κύριο Ἰησοῦ, αὐτοί μόνον, εἶναι ἱκανοί νά ἀγαπήσουν ἀληθινά (ἀνιδιοτελῶς, χωρίς ὅρια, χωρίς διακρίσεις, ἀκόμη καί τούς ἐχθρούς τους, μέ προσωπική θυσία), ἔτσι ὥστε ὁ καθένας νά ζεῖ στήν καρδιά τοῦ ἄλλου, ὁ καθένας νά ζεῖ γιά τόν Χριστό καί γιά τόν ἄλλο καί ὄχι γιά τόν ἑαυτό του. Αὐτό εἶναι τό βαθύτερο, τό κυρίαρχο καί κατ ἐξοχήν εὐάρεστο, τό προηγούμενο, ἤ κατ εὐδοκίαν θέλημα τοῦ Χριστοῦ : Νά γίνουμε ὅλοι «ἕνα ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ», νά ζοῦμε μέσα σέ ὅλους καί ὅλοι μέσα μας. Αὐτό ζήτησε ὁ Κύριος στήν Ἀρχιερατική Του προσευχή: «ἵνα ὦσιν ἕν» 79. Αὐτό προσευχήθηκε γιά ὅλους, ὅσοι θά γίνουμε μέλη τῆς Ἐκκλησίας Του. Θέλει ὁ Κύριος νά ζοῦμε σάν δικές μας, τίς χαρές καί τίς λύπες ὅλων 80. Ὁφείλουμε «νά τούς νιώθομε δικούς μας, νά προσευχόμαστε γιά ὅλους», τόνιζε ὁ Γέροντας, «νά πονᾶμε γιά τή σωτηρία τους, νά ξεχνᾶμε τούς ἑαυτούς μας» 81. Ὅπως ὁ Χριστός εἶναι τό πᾶν γιά μᾶς, ἔτσι καί ἐμεῖς «νά κάνομε τό πᾶν γι αὐτούς» 82. Τότε εἴμαστε στήν Ἐκκλησία, ὅταν «γινόμαστε ἕνα μέ κάθε δυστυχισμένο καί πονεμένο κι ἁμαρτωλό» 83 δήλωνε συμπερασματικάὁ π. Πορφύριος. Τότε εἴμαστε μέσα στήν Ἐκκλησία, ὅταν τούς βλέπουμε ὅλους σάν δικούς μας, ὅταν πραγματώνουμε τό ἀποστολικό: «Χαίρειν μετά χαιρόντων, κλαίειν μετά κλαιόντων» 84. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ μόνη ἀληθινή ἐν Χριστῷ ἑνότης καί κοινότης. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ Κιβωτός τῆς σωτηρίας. Ὅποιος εἰσέρχεται καί παραμένει ἐντός τῆς Ἐκκλησίας, αὐτός καί σώζεται. Ἐκτός τῆς Ἐκκλησίας δέν ὑπάρχει σωτηρία 85. Σάν ἄλλη Κιβωτός τοῦ Νῶε διασώζει καθέναν, πού εἰσέρχεται καί παραμένει σ Αὐτήν. 2) Προέλευση τῆς Ἐκκλησίας Ἡ Ἐκκλησία, ἔλεγε ὁ Γέροντας, ἔχει ρίζες: α) τήν σοφή Θεία Πρόνοια καί β) τήν Θεία Ἀγάπη 86. «Ἡ Ἐκκλησία ὡς οἰκονομία τῆς Χάρης τοῦ Χριστοῦ», σημειώνει ὁ π. Ἀθανάσιος Γιέβτιτς, «καθορίστηκε ἀπ ἀρχῆς στήν προαιώνια «Μεγάλη Βουλή» τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ, τῆς ὁποίας ὁ Ἀγγελιοφόρος εἶναι ὁ Κύριος καί Θεός καί Σωτήρας μας Ἰησοῦς Χριστός» 87. Σκοπός Της εἶναι νά σωθοῦν δι Αὐτῆς ὅλοι οἱ ἄνθρωποι 88. Ὅ,τι κάνει ὁ Θεός τό κάνει ἀπό Ἀγάπη καί διότι «θέλει πάντας ἀνθρώπους σωθῆναι καί εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν» 89. ««Ἡ ὑπεράπειρος καί ἀπειράκις ἀπείρως προϋπάρχουσα τῶν αἰώνων μεγάλη τοῦ Θεοῦ Βουλή» 90 ἀποφάσισε», παρατηρεῖ πάλι ὁ π. Ἀθανάσιος, «γιατί ἔτσι τό θέλησε ἡ ἄπειρη ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, νά μετάσχουν στήν μακαριότητα τῆς Θείας ζωῆς τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ, τοῦ Θεοῦ τῆς ἀγάπης, καί στήν ἕνωση μαζί Του καί ἄλλα ὄντα καί δημιουργήματα, τά ὁποῖα γι αὐτό ἀκριβῶς καί δημιούργησε σέ κάποια στιγμή τοῦ χρόνου» 91. Καί συνεχίζει: «Ἀλλ ὁ Θεός, ὡς Παντογνώστης, γνώριζε πρίν ἀπ ὅλους τούς αἰῶνες καί πρόβλεψε ἀπ ἀρχῆς ὁλόκληρη τήν πορεία τῆς ἱστορίας καί τῆς ζωῆς τῶν ἐλεύθερων δημιουργημάτων. Πρόβλεψε ἄρα ὅτι ὁ ἄνθρωπος, κάνοντας κακή χρήση τῆς ἐλευθερίας, πού τοῦ ἔδωσε ὁ Θεός, θά ἔπεφτε στήν ἁμαρτία. Ἀλλ ὁ Θεός, ἐπειδή εἶναι 77 Πρωτοπρ. Ἰωάννου Ρωμανίδου, Δογματική καί συμβολική θεολογία τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας, τόμος Α, Εἰσαγωγή: Ἡ θρησκεία εἶναι νευροβιολογική ἀσθένεια, ἡ δέ ὀρθοδοξία ἡ θεραπεία της, σελ Πρβλ. Πατερική θεολογία, Ποιός εἶναι «ψυχοπαθής» κατά τούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, σελ καί Ἐνορία. Σκοπός ἡ θεραπεία, σελ Ἰωάν. 17, Βίος καί Λόγοι, Ζ, σελ Ὅ.π. σελ Ὅ.π. σελ. 196/ Ὅ.π. σελ Ρωμ. 12, Πρβλ. Βίος καί Λόγοι, Ζ, σελ Ὅ.π. σελ Ἐκκλησιολογία Ἀποστόλου Παύλου, σελ Βίος καί Λόγοι, Ζ, σελ Α Τιμ. 2, Ἁγ. Μαξίμου Ὁμολογητοῦ, Πρός Θαλάσσιον, 60. PG 90, Ἡ Ἐκκλησιολογία τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, σελ

15 ἀνυπολόγιστα ἀγαθός καί φιλάνθρωπος 92 «πλούσιος ἐν ἐλέει», καί περισσότερο ἀπό πλούσιος «ἐν ἀγάπῃ» 93, καί ἐπειδή ἔχει προαιώνια εὐαρέσκεια ἐν τῷ ἠγαπημένῳ» γιά Χάρη τοῦ πιό ἀγαπημένου δημιουργήματός Του τοῦ ἀνθρώπου, μαζί μέ τήν ἀπόφαση γιά τή δημιουργία του, ὅρισε ταυτόχρονα (ἀπό τότε) στήν προαιώνια θέλησή Του καί τήν Θεανδρική Οἰκονομία τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρώπου διά τοῦ Μονογενοῦς Υἱοῦ Του» 94. Πρό πάντων τῶν αἰώνων ὁ Πανάγιος, Ἄναρχος, καί Ἀΐδιος Τριαδικός Θεός, συνέλαβε τό σχέδιο τῆς σωτηρίας ὅλων μας, διά τῆς Ἐκκλησίας. 3)Ἰδιότητες τῆς Ἐκκλησίας Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἄναρχη, ἄκτιστη, ἀτελεύτητη καί αἰώνια 95. Δέν ἔχει ἀρχή, ἀφοῦ ὁ ἅγιος Τριαδικός Θεός, πού εἶναι ἡ πρώτη Ἐκκλησία, δέν ἔχει ἀρχή. Ἐπίσης ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἀτελεύτητη. Δέν ἔχει τέλος, ἀφοῦ ὁ Θεός δέν ἔχει τέλος. Θά ὑπάρχει πάντα. Εἶναι αἰώνια καί ὑπάρχει προαιώνια. «Εἶναι ἄκτιστη», θεολογεῖ ὁ π. Πορφύριος, «ὅπως καί ὁ Θεός εἶναι ἄκτιστος» 96. Τήν Ἐκκλησία κανείς δέν θά μπορέσει νά Τήν καταργήσει, ἤ νά Τήν βλάψει καθ οἱονδήποτε τρόπο, ἀφοῦ τόν Θεόν κανείς δέν μπορεῖ νά Τόν νικήσει ἤ βλάψει. «Πύλαι ᾍδου οὐ κατισχύσουσιν αὐτῆς» 97. Θά παραμείνει γιά πάντα, ὅπως παραμένει καί μέχρι τώρα, ἀπαρασάλευτη, διότι εἶναι θεμελιωμένη στό παντοδύναμον καί ἀκατάλυτον τοῦ Θεοῦ, ὅπως ἐπίσης στήν ἄπειρη Θεία ἀγάπη καί στήν πάνσοφη Θεία Πρόνοια 98. Ὁ Χριστός εἶναι ἀδιάσπαστα ἑνωμένος μέ τήν Ἐκκλησία, πού εἶναι τό σῶμα Του. Δέν μπορεῖ ποτέ νά ὑπάρξει σῶμα χωρίς κεφαλή 99. Ὅπου ἡ Ἐκκλησία, ἐκεῖ καί ὁ Χριστός ὅπου ὁ Χριστός, ἐκεῖ καί ἡ Ἐκκλησία 100. Χωρίς Χριστό δέν ὑπάρχει Ἐκκλησία. «Ἡ Ἐκκλησια εἶναι αὐτός ὁ ἴδιος ὁ Χριστός, ὁ Χριστός στό σῶμα καί μαζί μέ τό σῶμά Του» σημειώνει ὁ π. Ἀθανάσιος Γιέβτιτς καί συνεχίζει: «Ὁ Χριστός εἶναι ἡ Κεφαλή τοῦ σώματος τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλά καί ἡ Ἀπαρχή καί τό Πλήρωμα... καί ὁ Σωτήρας τοῦ σώματος» 101. Ὁ Χριστός εἶναι τό πᾶν. Κάθε μέλος τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἐξαρτημένο ἐξ ὁλοκλήρου ἀπό τόν Χριστό. Ὅλοι ζοῦμε ἀπό τόν Χριστό. Τρεφόμαστε ἀπό τόν Χριστό, ὁ Ὁποῖος εἶναι Φίλος μας καί Ἀδελφός μας 102. Ὁ Χριστός εἶναι ἡ αἰτία τῆς ἔνταξης, ἀλλά καί τῆς παραμονῆς μας «ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ» εἶναι ὁ Ἁγιασμός μας. Εἶναι Παντοδύναμος ἀλλά καί Πανάγαθος, τό Α καί τό Ω, ἡ ἀρχή καί τό τέλος. Ὁ Χριστός εἶναι τό πᾶν 103 γιά τήν Ἐκκλησία, ἀλλά καί γιά κάθε συγκεκριμένο μέλος Της. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος βάζει στό στόμα τοῦ Χριστοῦ αὐτά τά λόγια : «Εἶμαι τό πᾶν γιά σένα καί εἶσαι τό πᾶν γιά μένα. Τί πλέον θέλεις;» 104!!! Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ ἀγαπώμενη ἄπειρα ἀπό τόν Χριστό. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ γεμάτη ἀγάπη παρουσία τοῦ Χριστοῦ στή γῆ ἀλλά καί στόν οὐρανό 105. Ὁ Χριστός φανερώνεται στήν μεταξύ μας ἀγάπη 106, στήν 92 Τίτ. 3, Ἐφ. 2. 4, 7 1, Α Ἰω. 4.8, Ἡ Ἐκκλησιολογία τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, σελ Βίος καί Λόγοι, Ζ, σελ Ὅ. π. σελ Ματθ. 16, Βίος καί Λόγοι, Ζ, σελ Ὅ. π. σελ Πρβλ. ὅ.π. σελ Ἐκκλησιολογία Ἀποστόλου Παύλου, σελ Ἁγ. Ἰω. Χρυσοστόμου, TLG, Work # to Work # «Ἐγὼ πατὴρ ἐγὼ ἀδελφὸς ἐγὼ νυμφίος ἐγὼ οἰκία ἐγὼ τροφὴ ἐγὼ ἱμάτιον ἐγὼ ῥίζα ἐγὼ θεμέλιος πᾶν ὅπερ ἂν θέλῃς ἐγώ μηδενὸς ἐν χρείᾳ καταστῇς. Ἐγὼ καὶ δουλεύσω ἦλθον γὰρ διακονῆσαι οὐ διακονηθῆναι. Ἐγὼ καὶ φίλος καὶ μέλος καὶ κεφαλὴ καὶ ἀδελφὸς καὶ ἀδελφὴ καὶ μήτηρ πάντα ἐγώ μόνον οἰκείως ἔχε πρὸς ἐμέ. Ἐγὼ πένης διὰ σέ καὶ ἀλήτης διὰ σέ ἐπὶ σταυροῦ διὰ σὲ ἐπὶ τάφου διὰ σέ ἄνω ὑπὲρ σοῦ ἐντυγχάνω τῷ Πατρὶ κάτω ὑπὲρ σοῦ πρεσβευτὴς παραγέγονα παρὰ τοῦ Πατρός. Πάντα μοι σὺ καὶ ἀδελφὸς καὶ συγκληρονόμος καὶ φίλος καὶ μέλος. Τί πλέον θέλεις; τί τὸν φιλοῦντα ἀποστρέφῃ; τί τῷ κόσμῳ κάμνεις; τί εἰς πίθον ἀντλεῖς τετρημένον;». 103 Βίος καί Λόγοι, Ζ,σελ Ἁγ. Ἰω. Χρυσοστόμου, TLG, Work # to Work # Βίος καί Λόγοι, Ζ,σελ Ὅ.π. σελ

16 μεταξύ μας ἑνότητα καί «στήν ἀγάπη Του, τήν Ἐκκλησία» 107, δίδασκε ὁ π. Πορφύριος. Ὅποιος εἶναι ἀληθινά μέλος Της, αὐτός εἶναι μέσα στήν «ἀγάπη Του». Αὐτή ἡ τόσο τρυφερή ἔκφραση τοῦ Γέροντα ἐκφράζει τό βίωμά του: Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. Ἡ ἀνθρωπότητα (ἡ ὁποία εἶχε χωριστεῖ, ἐξ αἰτίας τῆς παρακοῆς, ἀπό τήν πρώτη Ἐκκλησία τῆς Ἁγίας Τριάδος) εἶναι ἡ πόρνη (ἀφοῦ δέν φύλαξε τήν πίστη της στόν Νυμφίο Της Χριστό), τήν ὁποίαν ἠράσθη ὁ Θεός καί θυσιαστηκε γι αὐτήν, μέ σκοπό νά τήν ξαναεντάξει στήν Ἐκκλησία Του. Τήν φύτεψε μέσα Του, γιά νά μήν μπορεῖ πλέον νά τήν ἐπιβουλευθεῖ κανείς. Εἶναι αὐτή γιά τήν ὁποία, Ἐκεῖνος κατεβαίνει, ἀφοῦ αὐτή τραυματισμένη καί βρώμικη, ἀδύναμη καί ἐξαθλιωμένη, δέν μπορεῖ ν ἀνεβεῖ σ Αὐτόν. Εἶναι ἡ πόρνη (ἀφοῦ δέν παρέμεινε πιστή στήν ἕνωσή της μέ τήν Ἁγία Τριάδα), τήν ὁποία ὁ Κύριος ἀγάπησε, ὄχι γιά νά τήν ἐπιβουλευθεῖ, ἀλλά γιά νά τήν τιμήσει, νά τήν καθαρίσει, νά τήν ἁγιάσει καί νά τήν κάνει νύμφη Του 108. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι Μία καί μοναδική. Κεφαλή Της εἶναι ὁ Ἕνας καί μοναδικός Χριστός. Σῶμα Του, ἕνα καί μοναδικό, ἡ Ἐκκλησία. Ἡ Ἐκκλησία καί ὁ Χριστός εἶναι ἕνα. Δέν εἶναι δυνατόν νά ὑπάρχουν πολλές «Ἐκκλησίες», ἐφόσον δέν εἶναι δυνατόν ὁ Χριστός νά ἔχει πολλά σώματα. Ἐπίσης δέν εἶναι δυνατόν νά διαιρεθεῖ ἡ Ἐκκλησία, ἀφοῦ εἶναι τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, πού «μελίζεται ἀλλά δέν διαιρεῖται» 109. Σύμφωνα μέ τό Γέροντα, ἀληθινή θρησκεία (καί ἑπομένως ἀληθινή Ἐκκλησία) εἶναι μόνο μία: ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική θρησκεία. Τόνιζε: «Μία θρησκεία μόνον εἶναι: ἡ ὀρθόδοξος χριστιανική θρησκεία. Καί τό πνεῦμα αὐτό τό ὀρθόδοξο εἶναι τό ἀληθές. Τά ἄλλα πνεύματα», διευκρίνιζε ἐμφαντικά, «εἶναι πνεύματα πλάνης καί οἱ διδασκαλίες εἶναι μπερδεμένες» 110. Μόνο τό ὀρθόδοξο πνεῦμα εἶναι τό ἀληθές. Κάθε ἄλλο πνεῦμα, ἀκόμα καί ἄν λέγεται πνεῦμα χριστιανικό εἶναι πνεῦμα πλάνης, ἄρα αἱρετικό. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἁγία καί ἄμωμος, διότι ἔχει κεφαλή τόν ἀναμάρτητο Θεάνθρωπο Ἰησοῦ 111 καί «ψυχή» πού ζωοποιεῖ τά πάντα, τό Ἅγιο Πνεῦμα 112. Ἔργο Της εἶναι ὁ διαρκής ἐξαγιασμός τῶν πιστῶν. «Ὁ σκοπός εἶναι», ἔλεγε ὁ Γέροντας, «νά ζεῖτε, νά μελετᾶτε, νά προσεύχεσθε, νά προχωρᾶτε στήν ἀγάπη, στήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ, στήν ἀγάπη τῆς Ἐκκλησίας» 113. Ὁ Κύριος Ἰησοῦς, ὡς κεφαλή τῆς Ἐκκλησίας, ἁγιάζει καί τά ὑπόλοιπα μέλη τοῦ σώματός Του, τά ὁποῖα ἀποκτοῦν δυνατότητα βίωσης τῆς ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι ζωῆς, ἐξ αἰτίας τῆς διαρκοῦς ἁγιαστικῆς δράσης τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Τό Ἅγιο Πνεῦμα ἐξαγιάζει τούς πιστούς, μέσα ἀπό τά Ἱερά Μυστήρια. Ἡ Θεία Εὐχαριστία, τό Βάπτισμα, τό Χρίσμα, ἡ Ἐξομολόγηση, τό Εὐχέλαιο, ἡ Ἱερωσύνη, ὁ Γάμος, τό Μυστήριο ἐπί τῶν κεκοιμημένων, ὁ Μοναχισμός, εἶναι θεοδίδακτοι καί θεοσύστατοι τρόποι, μέ τούς ὁποίους συντελεῖται ὁ ἁγιασμός καί ἡ ἀνάδυση τῆς καινούργιας ζωῆς στόν ἄνθρωπο. «Δεύτερο βάπτισμα εἶναι ἡ ἐξομολόγηση», δίδασκε ὁ π. Πορφύριος, «μέ τήν ὁποία γίνεται ἡ κάθαρση ἀπό τά πάθη, ἡ ἀπονέκρωση. Ἔτσι ἔρχεται ἡ Θεία Χάρις μέσῳ τῶν μυστηρίων» 114. Γιά νά ἔχουν βέβαια, ὅλην αὐτή τήν ἐξαγιαστική δράση τά Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας, ἀπαιτεῖται πνευματικός ἀγώνας ἀπό τούς μετέχοντας σ αὐτά. Ἀπαιτεῖται νίκη κατά τῶν προσωπικῶν τους παθῶν καί συμμόρφωση μέ τό θεῖο θέλημα. «Πρέπει πάσῃ θυσίᾳ νά γίνομε καλοί» 115, τόνιζε ὁ Γέροντας. Ὡστόσο καί στή περίπτωση, πού κάποια «μέλη» τῆς Ἐκκλησίας ἐμμένουν στήν ἁμαρτωλότητα καί ἀμετανοησία τους, Ἐκείνη δέν παύει νά διατηρεῖται ἁγία, ἀφοῦ ἁγία παραμένει πάντοτε ἡ κεφαλή της, ὁ Χριστός, ἐνῶ τό Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι Ἐκεῖνο πού Τήν ἐμψυχώνει. Τά μέλη Της, οἱ ἀγωνιζόμενοι πιστοί μετανοώντας, προσευχόμενοι ἀδιάλειπτα, ζώντας ἀσκητική καί μυστηριακή ζωή παραμένουν ἑνωμένα μέ 107 Ὅ.π. σελ Πρβλ. Ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, TLG, Work # to Work # , Ἀπόσπασμα ὁμιλίας ὅτε τῆς ἔξω εὑρεθείς Εὐτρόπιος ἀπεσπάσθη( Πρὸς Εὐτρόπιον β ). 109 Πρβλ. Ἁγ. Ἰω. Χρυσοστόμου, Θεία Λειτουργία: «Μελίζεται καί διαμερίζεται ὁ Ἀμνός τοῦ Θεοῦ, ὁ μελιζόμενος καί μή διαιρούμενος, ὁ πάντοτε ἐσθιόμενος καί μηδέποτε δαπανώμενος». 110 Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου, Τό πνεῦμα τό ὀρθόδοξον εἶναι τό ἀληθές, ἔκδ. Ἱεροῦ Γυναικείου Ἡσυχαστηρίου «Ἡ Μεταμόρφωσις τοῦ Σωτῆρος», Κ.Π. 3. Ἀπομαγνητοφωνημένη συνομιλία τοῦ γέροντος Πορφυρίου μέ φίλους τῶν ἀνατολικῶν θρησκειῶν πού ἔγινε τό Πρβλ. καί Βίος καί Λόγοι, Ζ, σελ. 206 ὅπου ὁ Γέροντας λέγει τά ἑξῆς: «Ἡ θρησκεία μας εἶναι ἡ θρησκεία τῶν θρησκειῶν, ἡ ἐξ ἀποκαλύψεως, ἡ πραγματική, ἡ ἀληθινή θρησκεία. Οἱ ἄλλες θρησκεῖες εἶναι ἀνθρώπινες, κούφιες. Δέ γνωρίζουν τό μεγαλεῖο τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ. Δέ γνωρίζουν ὅτι ὁ σκοπός μας, ὁ προορισμός μας, εἶναι νά γίνουμε θεοί κατά Χάριν, νά ὁμοιωθοῦμε μέ τόν Θεό τόν Τριαδικό, νά γίνουμε ἕνα μ Ἐκεῖνον καί μεταξύ μας. Αὐτά οἱ ἄλλες θρησκεῖες δέν τά γνωρίζουν». 111 Βίος καί Λόγοι, Ζ, σελ Ἐκκλησιολογία Ἀποστόλου Παύλου, σελ Βίος καί Λόγοι, Ζ, σελ Ὅ.π. σελ Ὅ.π. σελ

17 τήν ἁγία κεφαλή στό σῶμα Του, ἀποτελώντας ἕνα σῶμα καί ἕνα πνεῦμα μεταξύ τους καθώς καί μέ τόν Κύριο Ἰησοῦ 116. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι καθολική. Ἡ καθολικότητα τῆς Ἐκκλησίας ἔγκειται στό ὅτι ἐκτείνεται σέ ὅλες τίς ἐποχές, ἀλλά καί σέ ὅλους τούς ἀνθρώπους. Τείνει νά ἀγκαλιάσει τούς πάντας, πού ἔζησαν, ζοῦν ἤ θά ζήσουν σέ ὅλες τίς ἐποχές, γιατί εἶναι οἰκουμενική καί διαχρονική. Ἡ ὕπαρξή Της δέν ἔχει ἀρχή, ἀλλά οὔτε καί τέλος. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι καθολική διότι ἀφορᾶ σ ὅλη τήν οἰκουμένη, ἀλλά καί σ ὅλη τήν Κτίση, πρός τήν ὁποία καί ἀπευθύνεται. Ὁ Κύριος στέλνει τούς μαθητές Του νά κηρύξουν τό Εὐαγγέλιο σέ ὅλα τά ἔθνη, «πάσῃ τῇ κτίσῃ» 117, τονίζοντας ἀκριβῶς τήν καθολικότητα καί τήν γεωγραφική παγκοσμιότητα τῶν ἀποδεκτῶν τοῦ Χριστιανικοῦ μηνύματος. Σέ αὐτόν τό καθολικό χαρακτήρα τοῦ Εὐαγγελίου στηρίζεται ἄλλωστε καί ἡ ἱεραποστολική δράση τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ Γέροντας Πορφύριος μέ τήν διδασκαλία του περί Ἐκκλησίας, φανέρωσε τήν καθολικότητά Της 118. Ἡ καθολικότητά Της ἀφορᾶ καί στό πλήρωμα τῆς Ἀληθείας ἀλλά καί τῆς Ζωῆς, στό ὁποῖο ἡ Ἴδια μετέχει. Ἡ Ἐκκλησία μετέχει σ ὅλη τήν Ἀλήθεια διότι εἶναι ἀδιάσπαστα ἑνωμένη μέ τόν Χριστό. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἀποστολική, διότι συνεστήθη ἀπό τόν Ἰησοῦ Χριστό, ὁ ὁποῖος ἀπεστάλη ἀπό τό Θεό Πατέρα στό κόσμο. Ἔπειτα ὁ Ἰησοῦς ἀπέστειλε τούς ἁγίους Ἀποστόλους Του στό κόσμο, γιά νά κηρύξουν τό Εὐαγγέλιό Του. Οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι ὀργάνωσαν τίς τοπικές Ἐκκλησίες χειροτονώντας ἐπισκόπους, οἱ ὁποῖοι μέ τή σειρά τους χειροτονοῦσαν καί χειροτονοῦν πρεσβυτέρους καί διακόνους. Κάτ αὐτόν τόν τρόπο διασώζεται ἡ ἀποστολική διαδοχή τῆς Ἐκκλησίας. Ὡς ἀποστολική διαδοχή νοεῖται κυρίως ἡ διάσωση τῆς πληρότητας τῆς ἐκκλησιαστικῆς κοινωνίας τῶν τοπικῶν Ἐκκλησιῶν μέ τό Χριστό, ἀλλά καί μεταξύ τους, μέσα ἀπό τήν ὀρθή πίστη, τήν ἀληθινή καί σωτήρια διδασκαλία, ἀλλά καί τήν ὀρθή ζωή 119. Εἶναι μία συνεχής μετοχή στό πλήρωμα τῆς Ἀληθείας καί τῆς Ζωῆς, πού εἶναι ὁ Ἅγιος Τριαδικός Θεός. Ἔλεγε ὁ Γέροντας σχετικά μέ τό βίωμα, πού εἶχαν οἱ Ἅγιοι Ἀπόστολοι κατά τήν γενέθλια ἡμέρα τῆς ἐπίγειας ἄκτιστης Ἐκκλησίας: «Αὐτό πού ζοῦσαν οἱ Ἀπόστολοι μεταξύ τους κι αἰσθανόντουσαν ὅλη αὐτή τή χαρά, στή συνέχεια ἔγινε μέ ὅλους κάτω ἀπό τό ὑπερῶον» 120. Αὐτό τό βίωμα συνεχίζει νά ὑπάρχει στήν ἀποστολική (δηλ. στήν Ὀρθόδοξη) Ἐκκλησία μέχρι σήμερα καί θά διατηρηθεῖ εἰς αἰώνας αἰώνων. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό κατοικητήριο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί Αὐτό φωτίζει τά μέλη Της. Ὅσα ἀναφέρθηκαν ἀνωτέρω, τά περί Ἐκκλησίας, πού διδάσκει ὁ Γέροντας, συμφωνοῦν ἀπόλυτα μέ τήν ὀρθόδοξη Ἐκκλησιολογία. Φανερώνεται ἔτσι ἡ ἁγιότητα του. Καθίσταται προφανές ὅτι τό Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι Αὐτό, πού τόν διδάσκει, ἀφοῦ ὁ ὅσιος Γέροντας λέγει αὐτά, πού διαχρονικά πρεσβεύει ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καί τά ἔχει διατυπώσει διά τῶν ἁγίων Πατέρων Αὐτῆς, σέ διάστημα 2000 ἐτῶν. Τό Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι ὁ κοινός διδάσκαλος τῆς Ἀληθείας, ὅλων τῶν ζωντανῶν μελῶν τῆς Ἐκκλησίας. Διά τοῦτο καί ὑπάρχει ἡ ἀπόλυτη συμφωνία τῶν Πατέρων, στά ὀρθόδοξα δόγματα καί στήν διδασκαλία περί τοῦ ὀρθόδοξου τρόπου ζωῆς (ἀπόλυτη συμφωνία στό ὀρθόδοξο δόγμα καί ἦθος). 4)Συστατικά δομή τῆς Ἐκκλησίας Ἡ κοινωνία τῶν Τριῶν Προσώπων τῆς Ἁγίας Τριάδος ἀποτελεῖ τήν «ἀρχέγονη» ἀλλά καί αἰώνια Ἐκκλησία 121. Σʹ Αὐτήν «κατοικεῖ πᾶν τό πλήρωμα τῆς Θεότητος σωματικῶς» 122. Τά Τρία Πανάγια Πρόσωπα μέ τήν τέλεια κοινωνία ἀγάπης, μέ τήν πλήρη ταύτιση οὐσίας, θελήσεως καί ἐνέργειας, ἀποτελοῦν τήν προαιώνια, ἄκτιστη, ἀΐδια καί ἄναρχη Ἐκκλησία, ἡ Ὁποία καλεῖ τούς πάντας σέ ἔνταξη ἐντός Της. Ἡ Παναγία Τριαδική Ἐκκλησία μέ τή ζωή καί διδασκαλία Της, ἀποτελεῖ τόν «τόπο» ἀλλά καί τόν «τρόπο» τῆς σωτηρίας καί τοῦ ἀνακαινισμοῦ πάσης τῆς κτίσεως. 116 Ὅ.π. σελ.196 ὅπου γράφεται:«εἴμαστε ὅλοι ἕνα καί ὁ Χριστός κεφαλή». 117 Μαρκ. 16, 15: «Πορευθέντες εἰς τὸν κόσμον ἅπαντα κηρύξατε τὸ εὐαγγέλιον πάσῃ τῇ κτίσει». 118 Βίος καί Λόγοι, Ζ, σελ. 195: «Ὁ Χριστός ἕνωσε τό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας μέ τόν οὐρανό καί τή γῆ. Μέ τούς ἀγγέλους, τούς ἀνθρώπους καί ὅλα τά δημιουργήματα, μέ ὅλη τήν κτίση τοῦ Θεοῦ». 119 Πρβλ. Ἀρχιμανδρίτου Ἰωάννου Καραμούζη, Τό μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας, Βίος καί Λόγοι, Ζ,σελ Ὅ.π. σελ Κολ. 2, 9. 17