ΜΑΘΗΜΑ 5. Ιόνιο Πανεπιστήµιο - Τµήµα Αρχειονοµίας - Βιβλιοθηκονοµίας. Tεχνολογίες των Πληροφοριών σε ψηφιακό περιβάλλον: Τα εργαλεία

Transcript

1 ΜΑΘΗΜΑ Tεχνολογίες των Πληροφοριών σε ψηφιακό περιβάλλον: Τα εργαλεία 162 1

2 Η ανάγκη Η Ιστορία Μεταδεδοµένα στο Συµβατικό Περιβάλλον Ψηφιακό Περιβάλλον: Το πρόβληµα και οι πρώτες απόπειρες Προγράµµατα & Σχήµατα 163 Τα εργαλεία Γλώσσες & Σχήµατα Κωδικοποίησης Κανόνες και Πρότυπα Περιγραφής και Παραγωγής Μεταδεδοµένων Συστήµατα Θεµατικής Οργάνωσης Κανόνες και Πρότυπα Αναζήτησης, Εντοπισµού & Ανάκτησης πληροφοριών Κανόνες και Πρότυπα Ταύτισης & Συγκρότησης Ψηφιακών Τεκµηρίων Λοιπά Πρότυπα 164 2

3 Η Υποκείµενη συλλογιστική Η "αδυναµία" των παλιών εργαλείων Οι στόχοι της νέας προσέγγισης Σχέση παλαιών & νέων σχηµάτων Ο παραγωγός των Μεταδεδοµένων στο νέο περιβάλλον Τα είδη των Μεταδεδοµένων Περιγραφικά (τίτλος, όνοµα συγγραφέα, θεµατικοί όροι) ιοικητικά ιατήρησης (αρχείων) Τεχνικά ( Χρήσης (Αποθήκευση δεδοµένων) Η ιδιοτυπία των ψηφιακών Μεταδεδοµένων 165 Πληροφοριακά (Μετα-) εδοµένα Βιβλιογραφικά Στοιχεία Αποτελούν την ταυτότητα των διοικητικών εγγράφων. Ενδεικτικά πεδία κωδικοποίησης: τίτλος, ηµεροµηνία αποστολής / ηµεροµηνία παραλαβής εγγράφου, αριθµός πρωτοκόλλου αποστολέα / παραλήπτη, βαθµός προτεραιότητας, αποστολέας(είς), αποδέκτης(ες). 3

4 Η λογική παραγωγής Μεταδεδοµένων 167 Μεταδεδοµένα: : Η τυπολογία των σχηµάτων 168 4

5 Τα σχήµατα Σχήµατα ειδικών κοινοτήτων χρηστών Πειραµατικά σχήµατα Σχήµατα Παραγωγής Μεταδεδοµένων Το Dublin Core ANSI/NISO Z39.85: Dublin Core Metadata Element Set Λοιπά σχήµατα (ενδεικτικά) Σχήµατα ιαλειτουργικότητας Μεταδεδοµένων Το RDF Το Warwick Framework To MODS 169 Γλώσσες & Σχήµατα Κωδικοποίησης Το MARC και οι εξελίξεις του SGML (Structure Generalized Markup Language) και µια διαφορετική λογική κωδικοποίησης XML και το εύρος των εφαρµογών της 170 5

6 Το MARC και οι εξελίξεις του Από την κωδικοποίηση ISO-2709 στην κωδικοποίηση XML Από το MARC στο MARCXML Από την πολυπλοκότητα του MARC στην απλότητα του MODS 171 SGML και µια διαφορετική λογική κωδικοποίησης Ηλογική της κωδικοποίησης Το εύρος της χρήσης Το ΤΕΙ και η χρήση του Υλοποιήσεις SGML Από την SGML στην XML Η διαφορά στη λογική του εργαλείου Από το web στο σηµασιολογικό web 172 6

7 XML και το εύρος των εφαρµογών της Η XML ως Lingua Franca του ψηφιακού χώρου Οι Μεταγλώσσες XML Η Μεταγλώττιση των παλιών εργαλείων σε XML 173 Μεταγλώσσες XML (ενδεικτικά) VRML (Virtual Reality Modeling Language) CNXML (Connexions Markup Language) MathML (Mathematical Markup Language) CKML (Conceptual Knowledge Markup language) OML (Ontology Markup Language) CML (Chemical Markup Language) HRML (Human Resources Management Language) XBRL (extensible Business Reporting Language) Κλπ

8 Η Μεταγλώττιση των παλιών εργαλείων σε XML MARCXML TEIXML κλπ. 175 MODS Metadata Object Description Schema Απλούστερο σχήµα, σε σχέση µε το MARC, για τη βιβλιογραφική περιγραφή ψηφιακών τεκµηρίων: Υποσύνολο του MARC21 Υποκείµενη γλώσσα: XML Μπορεί να χρησιµοποιηθεί από βιβλιοθήκες, αλλά και ποικίλες άλλες υπηρεσίες 176 8

9 MODS: : Τα στοιχεία 177 MODS: Μορφή και αντιστοιχίες 178 9

10 MODS: Παράδειγµα εγγραφής 179 MODS: Παράδειγµα εγγραφής

11 ιασταυρώσεις Μεταδεδοµένων Ηλογική των διασταυρώσεων Η ανάγκη Ενδεικτικές διασταυρώσεις 181 ιασταυρώσεις Μεταδεδοµένων (δείγµα)

12 Σχήµατα & Πρότυπα Περιγραφής & Παραγωγής Μεταδεδοµένων Η Ιστορία Η Υποκείµενη συλλογιστική Τα σχήµατα Παραγωγής Μεταδεδοµένων ιαλειτουργικότητας Μεταδεδοµένων 183 Dublin Core

13 Dublin Core: Τα στοιχεία δεδοµένων Θέµα (Subject) Περιγραφή (Description) ηµιουργός (Creator) Τίτλος (Title) Εκδότης (Publisher) Υπεύθυνος συµβολής (Contributor) Χρονολογία (Date) Τύπος (Type) Ταύτιση (Identifier) Πηγή (Source) Γλώσσα (Language) Σχέση (Relation) Κάλυψη (Coverage) ικαιώµατα (Rights) Μορφή (Format) 185 Λοιπά σχήµατα (ενδεικτικά) EAD (Encoded Archival Description) U.S. Government Information Locator Service (GILS) Consortium for the Computer Interchange of Museum Information Categories for the Description of Works of Art Learning Object Metadata Learning Resource Meta-data Information Model Metadata Encoding and Transmission Standard (METS) ONIX (ONline Information exchange ) Open Language Archives Community Metadata Standard ProcEdures for CollecTions Recording Used in Museums (SPECTRUM)

14 Κανόνες και Πρότυπα Ταύτισης & Συγκρότησης Ψηφιακών Τεκµηρίων DOI (Digital Object Identifier) CrossRef (Cross-publisher Reference) OpenURL METS (Metadata Encoding and Transmission Standard) Πρότυποι Αριθµοί ηµοσιευµάτων και έργων 187 DOI: Digital Object Identifier ANSI/NISO Z39.84: Syntax for the Digital Object Identifier «ιαρκής ταυτότητα οντοτήτων πνευµατικής ιδιοκτησίας» Τυπικό σχήµα µοναδικής «αριθµοδότησης» σε οποιαδήποτε οντότητα πνευµατικής ιδιοκτησίας Σχεδιάσθηκε για να εξασφαλίζει διαλειτουργικότητα µε τεχνολογίες του παρελθόντος, παρόντος & µέλλοντος

15 Metadata efficiency doi> Text objects (ONIX) Art objects (CIDOC) Learning objects (SCORM) Audio objects (GRID) Video objects (SMPTE) etc Common single mapping <indecs> framework: DOI can describe any form of intellectual property, at any level of granularity 189 DOΙ: Το µοντέλο

16 DOΙ: Το µοντέλο NUMBERING Syntax /5456 DESCRIPTION Metadata Pieces of data which describe uniquely that which is identified ACTION Resolution System able to link the number to something useful Deployment POLICIES The DOI syntax medra 1. DOI is an alphanumeric string, divided in two parts: a prefix and a suffix Prefix Suffix Identify that this string is a DOI 10.abc123 / def456 Identify the registrant: publisher or imprint, content producer in general Identify the Digital object: it is under the registrant s responsibility

17 The DOI Metadata medra 2. DOI is a tool to describe the identified entities DOI = string + set of metadata 193 DOΙ: Η λειτουργία