Αποστέλλεται για ενημέρωσή σας ως εν θέματι συνοπτικό σημείωμα για τη Μοζαμβίκη.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΡΕΤΟΡΙΑ ΑΔΙΑΒΑΘΜΗΤΟ ΚΑΝΟΝΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΓΙΟΧΑΝΕΣΜΠΟΥΡΓΚ Τηλ.: (+2711) 214 2300 / 2317 E-mail: ecocom-johannesburg@mfa.gr FAX: (+2711) 214 2304 Γιοχάνεσμπουργκ 26 Μαΐου 2014 Α.Π. Φ.700-C.5 / 176 ΠΡΟΣ : ΩΣ ΕΙΣ ΠΙΝΑΚΑ ΑΠΟΔΕΚΤΩΝ ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ΚΟΙΝ.: ΩΣ ΕΙΣ ΠΙΝΑΚΑ ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΕΩΝ ΚΟΙΝ.: ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΠΡΕΤΟΡΙΑ ΘΕΜΑ: Σημείωμα οικονομίας Μοζαμβίκης 2013/2014 και διμερών οικονομικών σχέσεων με Ελλάδα. Αποστέλλεται για ενημέρωσή σας ως εν θέματι συνοπτικό σημείωμα για τη Μοζαμβίκη. Ο Προϊστάμενος Παναγιώτης Δερμεντζόγλου Σύμβουλος ΟΕΥ Β' Συνημ.: Αρχείο "ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΜΟΖΑΜΒΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΙΜΕΡΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΜΕ ΕΛΛΑΔΑ 2013 (5.2014)", 5 σελίδες. Σελίδα 1 από 2 Φ. 700-C.5 / 176 ΑΔΙΑΒΑΘΜΗΤΟ

ΑΔΙΑΒΑΘΜΗΤΟ ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΠΟΔΕΚΤΩΝ 1. ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ (ΣΕΒ) 2. ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ (ΣΒΒΕ) 3. ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΑΤΤΙΚΗΣ & ΠΕΙΡΑΙΩΣ (ΣΒΑΠ) 4. ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΚΡΗΤΗΣ 5. ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ 6. ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 7. ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ & ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ 8. ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ & ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ 9. ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΞΑΓΩΓΕΩΝ (ΠΣΕ) 10. ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΞΑΓΩΓΕΩΝ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ (ΣΕΒΕ) 11. ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΞΑΓΩΓΕΩΝ ΚΡΗΤΗΣ 12. ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ (ΟΠΕ) 13. ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (ΚΕΕΕ) 14. ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΑΘΗΝΩΝ (ΕΒΕΑ) 15. ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ (ΕΒΕΘ) 16. ΕΛΛΗΝΟ-ΑΦΡΙΚΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΕΩΝ 17. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ - Διπλωματικό Γραφείο ΥΦΥΠΕΞ κ. Κούρκουλα - Γραφείο κ. Γενικού Γραμματέα ΔΟΣ & ΑΣ - Γραφεία κ.κ. Α' και Β' Γεν. Δ/ντών - Α9, Β1, Β5, Β8 Δ/νσεις Σελίδα 2 από 2 Φ. 700-C.5 / 176 ΑΔΙΑΒΑΘΜΗΤΟ

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ για την ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΜΟΖΑΜΒΙΚΗΣ 1 2 και τις ΔΙΜΕΡΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Σε ευρύτερο πλαίσιο ηπείρου, ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης της Αφρικής εκτιμάται σε 5,3% για το 2014 (υπολογίσθηκε σε 4,8% για το 2013). Οι τομείς γεωργίας, εξόρυξης και ενέργειας προσφέρουν δυνατότητες αλλά υπάρχει έλλειψη τεχνογνωσίας και υποδομών για δημιουργία προστιθέμενης αξίας. Η αύξηση του ΑΕΠ δεν έχει οδηγήσει σε μείωση της φτώχειας και δημιουργία θέσεων απασχόλησης. Στην Υποσαχαρική Αφρική, ειδικότερα, το 2013 ο ρυθμός ανάπτυξης υποστηρίχθηκε κυρίως από επενδύσεις αξιοποίησης φυσικών πόρων και δημιουργίας υποδομών. Ο πληθωρισμός συνέχισε να υποχωρεί αλλά τα δημοσιονομικά ελλείμματα διευρύνθηκαν, λόγω αύξησης των δαπανών για επενδύσεις και μισθούς, συμβάλλοντας στην επιδείνωση των ισοζυγίων τρεχουσών συναλλαγών. Η ανάπτυξη αναμένεται να επιταχυνθεί το 2014 λόγω βελτίωσης των συνθηκών εγχώριας παραγωγής (και υποθέτοντας ευνοϊκό διεθνές περιβάλλον). Για καλύτερη αντιμετώπιση των σημαντικών εγχώριων και εξωτερικών κινδύνων, οι υποσαχαρικές χώρες θα πρέπει να βελτιώσουν την αντοχή τους σε συστημικά σοκ μέσω ενίσχυσης των δημοσιονομικών τους ισοζυγίων και βελτίωσης της ευελιξίας των εθνικών προϋπολογισμών. Γενική Επισκόπηση της Οικονομίας της Μοζαμβίκης. Η Μοζαμβίκη θεωρείται παράδειγμα επιτυχίας μεταπολεμικής ανοικοδόμησης και οικονομικής μεταρρύθμισης. Από το τέλος του εμφυλίου πολέμου το 1992, η χώρα επωφελήθηκε από διεθνείς πρωτοβουλίες ελάφρυνσης του συνολικού της χρέους και από εισροή τεράστιων χρηματικών ποσών Επίσημης Αναπτυξιακής Βοήθειας (ΕΑΒ), φιλοξενώντας ένα από τα παγκοσμίως μεγαλύτερα προγράμματα κοινής βοήθειας δωρητών, τόσο από άποψη όγκου βοήθειας όσο και από άποψη αριθμού συνεργαζόμενων οργανισμών / φορέων. Μετά από μια εικοσαετία υποστήριξης και εξωτερικής βοήθειας της χώρας η φτώχεια έχει μειωθεί και έχουν τεθεί βάσεις βιωσιμότητας της οικονομίας. Την τελευταία δεκαετία η Μοζαμβίκη επιδεικνύει συνεχείς υψηλούς ετήσιους ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης, σημειώνοντας επιδόσεις εκ των υψηλότερων μεταξύ των χωρών της 3 Αφρικής. Κατά το 2013 η οικονομία της Μοζαμβίκης ήταν από τις πλέον δυναμικές της αφρικανικής ηπείρου, με σθεναρό ρυθμό ανάπτυξης πραγματικού ΑΕΠ 7% (ρυθμός ο οποίος ωστόσο κρίνεται χαμηλότερος από το αναμενόμενο, λόγω σοβαρών πλημμυρών στις αρχές του έτους) με ΑΕΠ χώρας 461 δισ. δολ. ΗΠΑ (2013). Ο συνδυασμός της σταδιακής αύξησης της 1 Πηγές: IMF, African Economic Outlook, World Economic Outlook, Γραφείο Επίτιμου Προξένου Ελλάδος στη Μποτσουάνα. 2 Εθνικό νόμισμα metical, 1Metical = 0.023 ευρώ, στις 23/5/2014. 3 Μέσος ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης τελευταίας δεκαετίας 7,2%. 1

παραγωγής άνθρακα και της υλοποίησης μεγάλων έργων υποδομών, αλλά και της αύξησης των δαπανών του προϋπολογισμού, στηρίζει προσδοκίες εξακολουθητικά υψηλού ρυθμού ανάπτυξης, με προβλέψεις 8,5% το 2014 και 8,2% το 2015 (σύμφωνα με άλλες αναλύσεις 8,3% το 2014 και 7,9% το 2015 4 ), υποθέτοντας σταθερό πολιτικό περιβάλλον. Ωστόσο, προσφάτως έχει παρατηρηθεί επιδείνωση της οικονομικής διακυβέρνησης (ιδίως ως προς τη διαχείριση των δημόσιων οικονομικών) με αυξανόμενη γενική ανησυχία και συγκρούσεις χαμηλής έντασης μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης. Η οικονομία της Μοζαμβίκης στηρίζεται κυρίως σε έργα μεγάλης κλίμακας στις βιομηχανίες αλουμινίου, εξόρυξης και ενέργειας, ενώ χαρακτηρίζεται από μικρής κλίμακας διαρθρωτικές παρεμβάσεις. Η ανάπτυξη εντάσεως κεφαλαίου της Μοζαμβίκης δεν οδήγησε σε δημιουργία θέσεων εργασίας (ειδικά έναντι του αυξανόμενου πληθυσμού νέων) και σε μείωση της φτώχειας κατά το αναμενόμενο, 5 ενώ η χώρα παραμένει (παρά τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης της τελευταίας δεκαετίας) μία από τις λιγότερο αναπτυγμένες του κόσμου (με πληθυσμό 29.87 εκ., κατά κεφαλή ΑΕΠ 1.090 δολ. ΗΠΑ το 2013 πολύ κάτω του μέσου όρου της Αφρικής). Οι βασικές κινητήριες δυνάμεις της ανάπτυξης της Μοζαμβίκης είναι οι άμεσες ξένες επενδύσεις / ΑΞΕ (οι οποίες επικεντρώνονται πρωτίστως στον τομέα εξόρυξης) και η αύξηση των δημοσίων δαπανών. Κατά το 2013 ταχύτερα αναπτυσσόμενοι τομείς ήταν αυτοί της εξόρυξης 6 (με σημαντική αύξηση των εξαγωγών άνθρακα) και ο χρηματοπιστωτικός τομέας, ο οποίος παρουσίασε πολύ θετικά αποτελέσματα μέσω γενικής πιστωτικής επέκτασης και αύξησης των εισοδημάτων (ιδίως στις αστικές περιοχές). Άλλοι δυναμικοί τομείς είναι οι κατασκευές, οι υπηρεσίες, και οι μεταφορές / συγκοινωνίες, άμεσα σχετιζόμενοι με την ανάπτυξη υποδομών και έργων μεγάλης κλίμακας (γνωστών στην Μοζαμβίκη ως mega- projects ). Ο γεωργικός τομέας, ο οποίος απασχολεί το 70% του πληθυσμού, δεν εμφανίζει τον ίδιο οικονομικό δυναμισμό αν και αυξάνεται με ρυθμό άνω του 4%. Η οικονομία υποστηρίζεται επίσης από τη διακίνηση εμπορευμάτων από / προς το εσωτερικό της αφρικανικής ηπείρου. Τα φορολογικά έσοδα καλύπτουν λίγο πάνω από το 65% του ετήσιου προϋπολογισμού, ενώ τα μεγάλα έργα ανάπτυξης υποδομών τυγχάνουν ειδικής φορολογικής μεταχείρισης (κίνητρα). Η ανεπάρκεια του ανθρώπινου δυναμικού και των υφιστάμενων βασικών υποδομών της χώρας αποτελούν σημαντικά εμπόδια κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης. Η αύξηση των δημόσιων δαπανών για υποδομές και οι αυξήσεις μισθών συνέβαλαν στη διεύρυνση του δημοσιονομικού ελλείμματος, ενώ η συλλογή εσόδων περιορίζεται από το μικρό εύρος της φορολογικής βάσης (βασική μεσοπρόθεσμη οικονομική διαρθρωτική πρόκληση είναι η διεύρυνση της φορολογικής βάσης). Παράλληλα, η εξωτερική βοήθεια που (εξακολουθεί να) λαμβάνει η χώρα μειώνεται, ενώ η αύξηση του εξωτερικού χρέους (για χρηματοδότηση του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων, ιδιαίτερα υπό μη ευνοϊκούς όρους δανεισμού) δημιουργεί ισχυρές πιέσεις για μέγιστη αποδοτικότητα των δημόσιων επενδύσεων συναφώς, η κακοδιαχείριση του χρέους για χρηματοδότηση έργων 4 World Economic Outlook (Απρίλιος 2014). 5 Η καταπολέμηση της φτώχειας είναι πρώτη προτεραιότητα της Κυβέρνησης της Μοζαμβίκης, ενώ σε ισχύ βρίσκεται η εθνική στρατηγική μείωσης της φτώχειας Action Plan for Reducing Poverty / PARP 2011-14. 6 Ανακοινώσεις τελευταίων ετών για ανακαλύψεις κοιτασμάτων φυσικού αερίου, άνθρακα και άλλων πολύτιμων ορυκτών έχουν καταστήσει τη Μοζαμβίκη σημαντικό παγκόσμιο εταίρο εμπορίου ορυκτού πλούτου. 2

ανεπαρκούς αποδοτικότητας αναμένεται να οδηγήσει σε μεσοπρόθεσμες / μακροπρόθεσμες ανισορροπίες. Η δημοσιονομική πολιτική κατά το 2014 είναι επεκτατική (συνδυασμός μέτρων στήριξης εισοδήματος από το 2011 και φιλόδοξου προγράμματος επενδύσεων σε έργα υποδομής) και θα χρειαστεί συμπληρωματικός προϋπολογισμός για να ενσωματωθούν νέες δαπάνες (όπως αυτή της εκλογικής μεταρρύθμισης). Έτσι, το συνολικό δημοσιονομικό έλλειμμα αναμένεται να αυξηθεί από 3% του ΑΕΠ το 2013 σε 9,5% το 2014, το οποίο δεν θεωρείται βιώσιμο μεσοπρόθεσμα, ενώ κρίνεται αναγκαία η έναρξη σταδιακής δημοσιονομικής προσαρμογής (το 2015), συμπεριλαμβανομένης της συγκράτησης νέων προσλήψεων και της μείωσης των μισθολογικών δαπανών κάτω του 11% του ΑΕΠ το 2014 (επιδιώκοντας μεσοπρόθεσμο στόχο 8% - 9%). Ως προς το μέγεθος της οικονομίας της χώρας, οι δημόσιες επενδύσεις στη Μοζαμβίκη είναι υψηλές (σε σύγκριση με άλλες υποσαχαρικές χώρες) και θεωρείται ότι απαιτούνται ουσιαστικές προσπάθειες για περισσότερη διαφάνεια κατά τη διαμόρφωση των επενδυτικών προτεραιοτήτων και αποφάσεων, για διασφάλιση της αποδοτικότητας των επενδύσεων, και για υπέρβαση των αδυναμιών σχεδιασμού, αξιολόγησης, υλοποίησης και παρακολούθησης των δημόσιων επενδύσεων προσπάθειες ιδιαίτερα σημαντικές λόγω του υψηλού ποσοστού επενδύσεων οι οποίες χρηματοδοτούνται με δανεισμό και ενώ τα επίπεδα δημόσιου χρέους αυξάνονται. Ενδεχόμενα προβλήματα στις προοπτικές ανάπτυξης της Μοζαμβίκης θεωρούνται ως μέτριας επικινδυνότητας, κυρίως ως προς τις διεθνείς τιμές των βασικών εμπορευμάτων και την πολιτική αβεβαιότητα (διανύοντας έτος εκλογών 7 ). Το 2013 ο μέσος πληθωρισμός ήταν 4,2% (από 10,8% το 2011 και 7,2% το 2012) και αναμένεται ότι θα παραμείνει εντός του στόχου μεσοπρόθεσμης διακύμανσης 5% - 6% (ο πληθωρισμός στη χώρα θεωρείται υπό έλεγχο αλλά υπάρχουν κίνδυνοι που συνδέονται με τις πληθωριστικές πιέσεις στις γειτονικές χώρες κυρίως στη Ν. Αφρική και με τον ιδιαίτερα επεκτατικό προϋπολογισμό). Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών προβλέπεται να ανέλθει σε 43% του ΑΕΠ το 2014, λόγω των εισαγωγών για υλοποίηση των μεγάλων επενδυτικών σχεδίων τα οποία χρηματοδοτούνται από τις άμεσες ξένες επενδύσεις (ΑΞΕ). Η δέσμευση της Κεντρικής Τράπεζας της Μοζαμβίκης (BM) για συγκράτηση της προσφοράς χρήματος το 2014 θεωρείται ότι θα συμβάλλει στον περιορισμό της ταχείας πιστωτικής επέκτασης της περιόδου 2012-2013, υπό συνετότερο ρυθμό, ενώ απαιτείται επαγρύπνηση για αυστηρότερη νομισματική πολιτική εάν προκύψουν ενδείξεις πληθωριστικών πιέσεων. Τα επιτόκια καταθέσεων και χορηγήσεων παραμείνουν στη Μοζαμβίκη σχετικά υψηλά αντανακλώντας διαρθρωτικούς παράγοντες. Προτείνονται μεταρρυθμίσεις για ενίσχυση του ανταγωνισμού, της διαφάνειας και λειτουργίας της χρηματαγοράς, όπως η ίδρυση μητρώων ιδιωτικών πιστώσεων για μείωση του πιστωτικού κινδύνου για τις τράπεζες και του κόστους για τους δανειολήπτες. Η διατήρηση πολιτικής σταθερότητας θεωρείται ζωτικής σημασίας, ώστε η χώρα να συνεχίσει να προσελκύει άμεσες ξένες επενδύσεις για ανάπτυξη υποδομών και ανθρώπινου δυναμικού (θέσεις εργασίας). Ο τρέχων υπολειμματικός ρόλος της Μοζαμβίκης σε όρους παγκόσμιων αλυσίδων παραγωγής αξίας (GVCs / Global Value Chains), ο οποίος περιορίζεται βασικά στο εργοστάσιο / χυτήριο αλουμινίου της Mozal, θα μπορούσε να μετασχηματιστεί προς το θετικότερο μέσω της 7 Προεδρικές εκλογές έχουν προκηρυχθεί για τις 15 Οκτωβρίου 2014. 3

ανάπτυξης συγκεκριμένων βιομηχανικών ομίλων που σχετίζονται με φυσικό αέριο / ενέργεια. Άλλοι τομείς, όπως η γεωργία και η ελαφρά βιομηχανία, μπορούν παράλληλα να επωφεληθούν από την ενίσχυση της διασύνδεσης με περιφερειακές και παγκόσμιες αγορές (ενίσχυση που μπορεί να επέλθει από την ανάπτυξη των βιομηχανιών ενέργειας). Θεωρείται ότι η Μοζαμβίκη έχει κατά το 2014 δύο βασικές ευκαιρίες για παγίωση της σταθερότητας και ενίσχυση των θετικών προοπτικών ανάπτυξης: πρώτον, εκτέλεσης ομαλών προεδρικών εκλογών του 2014 και, δεύτερον, οριστικοποίησης της τελικής επενδυτικής απόφασης για το μεγάλο έργο LNG. 8 Συστημικά προβλήματα όπως η έλλειψη ικανοτήτων διακυβέρνησης στον τομέα της εκπαίδευσης και της υγείας συνιστούν επίσης μεγάλες αναπτυξιακές προκλήσεις. Διμερείς Οικονομικές Σχέσεις Ελλάδας - Μοζαμβίκης. Εμπορικές συναλλαγές. Βάσει των στοιχείων της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας ΕΛΣΤΑΤ οι εμπορικές ροές Ελλάδας - Μοζαμβίκης κατά την τελευταία εξαετία (από αρχής κρίσης 2008) απεικονίζονται στον παρακάτω πίνακα, όπου παρατηρούμε τα ακόλουθα: α) Οι ελληνικές εξαγωγές εμφανίζουν ικανοποιητική σταθερότητα κατ αξία για την περίοδο 2008-2010, λόγω κυρίως σημαντικών εξαγωγών λιπασμάτων (κωδικοί: '3105' - Λιπάσματα ορυκτά ή χημικά, και '3102' - Λιπάσματα ορυκτά ή χημικά αζωτούχα), αλλά μειώνονται κατά το ήμισυ περίπου το 2011 (κάμψη εξαγωγών λιπασμάτων) και φθίνουν σημαντικά κατά την τελευταία διετία λόγω πλήρους διακοπής των υψηλής αξίας εξαγωγών λιπασμάτων. Άλλα ελληνικά εξαγώγιμα προς τη Μοζαμβίκη προϊόντα, τα οποία επαναλαμβάνονται διαχρονικά εντός της τελευταίας εξαετίας, με αξία τουλάχιστον 50.000 ευρώ και άνω, είναι κατά φθίνουσα σειρά αξίας οι κωδικοί: '4010' - Ιμάντες μεταφορικοί ή μετάδοσης κίνησης / '8535' - Συσκευές ηλεκτρικές / '8479' - Μηχανές, συσκευές και μηχανήματα / '8517' - Ηλεκτρικές συσκευές για ενσύρματη τηλεφωνία και τηλεγραφία / '9028' - Μετρητές αερίων, υγρών ή ηλεκτρισμού / '8418' - Ψυγεία και καταψύκτες. β) Οι ελληνικές εισαγωγές, κατά την υπό εξέταση εξαετία, εκκινούν από σχετικά χαμηλότερο επίπεδο έτους 2008, ενώ από το 2009 εμφανίζουν απότομη εκτίναξη με την έναρξη εισαγωγών πρώτης ύλης κωδικού '7601' - Αργίλιο σε ακατέργαστη μορφή, φθάνουν σε κορύφωση το 2010 (με ανώτατο όριο εξαετίας 40,1 εκ. ευρώ) και μειώνονται την τελευταία τριετία 2011-2013 (συγκριτικά με το μέγιστο εισαγωγών 2010), παραμένοντας ωστόσο σε υψηλότερα από προ εξαετίας ετήσια επίπεδα (πάντα λόγω των συνεχιζόμενων εισαγωγών αργιλίου υψηλής αξίας). Άλλα εξαγώγιμα προϊόντα της Μοζαμβίκης, τα οποία επαναλαμβάνονται διαχρονικά εντός της τελευταίας εξαετίας, με αξία τουλάχιστον 50.000 ευρώ και άνω, είναι κατά φθίνουσα σειρά αξίας οι κωδικοί: '2401' - Καπνά ακατέργαστα ή που δεν έχουν βιομηχανοποιηθεί και απορρίμματα καπνού / '1207' - Σπέρματα και ελαιώδεις καρποί, έστω και σπασμένα (εκτός από βρώσιμους καρπούς) / '4407' - Ξυλεία πριονισμένη ή πελεκημένη / '2516' - Γρανίτης, πορφυρίτης, βασάλτης, ψαμμίτης και άλλες πέτρες / '5607' - Σπάγκοι, σχοινιά και χοντρά σχοινιά. 8 Βλ. Mozambique Gas (LNG) Development Project, http://www.mzlng.com/. 4

γ) Το εμπορικό ισοζύγιο έχει μετατραπεί, από θετικό για την Ελλάδα κατά τη διετία 2008-2009, σε ελλειμματικό σε βάρος της Ελλάδας κατά την τελευταία τετραετία 2010-2013, λόγω της ετεροβαρούς σχέσης μεταξύ των ελληνικών εξαγωγών λιπασμάτων (απώλεια μεριδίου αγοράς λιπασμάτων Μοζαμβίκης την τελευταία διετία 2012-2013) και των συνεχιζόμενων εισαγωγών αργιλίου από τη Μοζαμβίκη. Εκτιμάται ότι οι διακυμάνσεις των υψηλής αξίας ελληνικών εισαγωγών αργιλίου (5,5 εκ. ευρώ το 2009, 36,8 εκ. ευρώ το 2010, 30,5 εκ. το 2011, 15,0 εκ. το 2012 και 16,8 εκ. ευρώ το 2013, ή 73,8%, 91,7%, 97,7%, 99,8% και 97,2% του συνόλου των ελληνικών εισαγωγών κατ έτος αντίστοιχα) θα εξακολουθήσουν να διαμορφώνουν το μέγεθος του εμπορικού ισοζυγίου Ελλάδας-Μοζαμβίκης. δ) Ο γενικά χαμηλός συνολικός όγκος εμπορίου μεταξύ των δύο χωρών (μέσος όρος 24,6 εκ. ευρώ, με αισθητές κορυφώσεις τα έτη 2010 και 2011) παρουσιάζει σχετικές διακυμάνσεις, με σημαίνουσα πλέον βαρύτητα των εξαγωγών αργιλίου Μοζαμβίκης, με τάση σταθεροποίησης κατά την τελευταία διετία περίπου στα επίπεδα της διετίας 2008-2009. Εμπορικές ροές Ελλάδας Μοζαμβίκης 2008 2009 Έτος (εκ. ) (εκ. ) Εξαγωγές Ελλάδας Εισαγωγές Ελλάδας Εμπορικό Ισοζύγιο Όγκος Εμπορίου (αξίες σε εκ. ευρώ) 2010 2011 (εκ. ) (εκ. ) 2012 (εκ. ) 2013 (εκ. ) 9.986.824 9.158.369 10.343.061 5.052.166 854.114 435.798 809.177 7.447.239 40.130.211 31.297.240 15.058.363 17.334.360 (+) 9.177.647 (+) 1.711.130 29.787.150 26.245.074 14.204.249 16.898.562 10.796.001 16.605.608 50.473.272 36.349.406 15.912.477 17.770.158 ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΕΥ ΓΙΟΧΑΝΕΣΜΠΟΥΡΓΚ, ΜΑΙΟΣ 2014 5