Οι αυξανόµενες οικονοµικές σχέσεις µε τη ΝΑ Ευρώπη τροφοδοτούν την ανάπτυξη της ελληνικής οικονοµίας

Transcript

1 ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ (008) ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Οι αυξανόµενες οικονοµικές σχέσεις µε τη ΝΑ Ευρώπη τροφοδοτούν την ανάπτυξη της ελληνικής οικονοµίας % 1999 Η δυναµική ανάπτυξη της ΝΑ Ευρώπης στηρίζει τις ελληνικές εξαγωγές ΑΕΠ ΝΑ Ευρώπη (ετήσια µεταβολή, αριστ. άξονας) Ελληνικές εξαγωγές στη ΝΑ Ευρώπη (ετήσια µεταβολή,δεξίς άξονας) % Οι όλο και στενότεροι δεσµοί της ελληνικής οικονοµίας µε τις χώρες της ΝΑ Ευρώπης αναδεικνύουν την περιοχή σε σηµαντικό πυλώνα οικονοµικής ανάπτυξης για τη χώρα µας. Η ελληνική οικονοµία απολαµβάνει σταδιακά τους καρπούς από την οικονοµική διασύνδεση της µε τη ΝΑ Ευρώπη η οποία εκτιµάται ότι συνεισέφερε 0,6 ποσοστιαίες µονάδες περίπου στο µέσο ετήσιο ρυθµό ανάπτυξης της ελληνικής οικονοµίας την τελευταία δεκαετία (ήτοι 15% του µέσου ετήσιου ρυθµού αύξησης του ΑΕΠ κατά την ίδια περίοδο). Η διασύνδεση εκδηλώθηκε µέσα από έναν αριθµό διαφορετικών διαύλων: Η µεγάλη αυτή αγορά των 115 εκατοµµυρίων κατοίκων ενίσχυσε τη ζήτηση για ελληνικές εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών. Η πρόσβαση στις άφθονες πηγές πρωτογενών και ενδιάµεσων αγαθών και η συµπληρωµατικότητα των βιοµηχανικών δοµών της χώρας µας µε αυτές της ΝΑ Ευρώπης βοήθησαν την ελληνική µεταποίηση να παράγει και να εξάγει προϊόντα υψηλότερης προστιθέµενης αξίας. Η εισροή 1 εκατοµµυρίου µεταναστών από τις χώρες της ΝΑ Ευρώπης βελτίωσαν την ελαστικότητα της εγχώριας αγοράς εργασίας και συνεπώς το δυνητικό ρυθµό οικονοµικής ανάπτυξης, και υποστήριξαν µέσω της προοδευτικής ενσωµάτωσής τους στην ελληνική οικονοµία την εγχώρια ζήτηση και το ρυθµό ανάπτυξης της ελληνικής οικονοµίας. Η ΝΑ Ευρώπη ενίσχυσε τη ζήτηση για ελληνικές εξαγωγές Συγκεκριµένα, οι εµπορικές σχέσεις της ελληνικής οικονοµίας µε τη ΝΑ Ευρώπη αναπτύχθηκαν µε ταχύτατους ρυθµούς την τελευταία δεκαετία µε αποτέλεσµα το µερίδιο των ελληνικών εξαγωγών προς τη ΝΑ Ευρώπη να ανέρχεται σήµερα σε 22% των συνολικών εξαγωγών της Ελλάδας σε σύγκριση µε 7½% το Παράλληλα η διάρθρωση των ελληνικών εξαγωγών προς τη ΝΑ Ευρώπη βελτιώθηκε σηµαντικά µε το µερίδιο εξαγωγών σχετικά υψηλότερης προστιθέµενης αξίας να διευρύνεται κατά 13 ποσοστιαίες µονάδες µεταξύ 1996 και 2006 ανερχόµενο σε 38% των συνολικών εξαγωγών προς την περιοχή.

2 2 Ταυτόχρονα µε την αύξηση των εξαγωγών µας προς τη ΝΑ Ευρώπη σηµαντική ήταν και η διεύρυνση του µεριδίου των εισαγωγών από τη συγκεκριµένη περιοχή το οποίο τριπλασιάστηκε την τελευταία δεκαετία από το 2% στο 6% περίπου του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών. Ωστόσο στην περίπτωση των εισαγωγών από τη ΝΑ Ευρώπη παρατηρείται µία µεταβολή της διάρθρωσής τους, µε αύξηση του µεριδίου των πρώτων υλών καθώς και των ενδιάµεσων ή χαµηλής προστιθέµενης αξίας αγαθών (όπως ανεπεξέργαστα τρόφιµα, µεταλλικά και µη µεταλλικά ορυκτά, υφάσµατα κτλ) στο σύνολο των εισαγωγών Οι ελληνικές εξαγωγές σε κλάδους υψηλότερης προστιθέµενης αξίας κερδίζουν µερίδιο αγοράς στην ΕΕ 1995 Εξαγ. ως ποσοστό των συνολικών εισαγωγών της ΕΕ 15 στη συγκεκριµένη κατηγορία αγαθών Μερίδιο ελληνικών εξαγωγών υψηλότερης προστιθέµενης αξίας στην ΕΕ15 Μερίδιο ελληνικών εξαγωγών χαµηλότερης προστιθέµενης αξίας στην ΕΕ15 Η πρόσβαση στο απόθεµα άφθονων και σχετικά φθηνών πρώτων υλών και ενδιάµεσων αγαθών από τη ΝΑ Ευρώπη βοήθησε τον ελληνικό µεταποιητικό τοµέα να παράγει προϊόντα υψηλότερης προστιθέµενης αξίας ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα των συγκεκριµένων κατηγοριών εξαγωγών (όπως χηµικά, διαρκή καταναλωτικά αγαθά και µεταποιηµένα προϊόντα µεταλλουργίας υψηλής προστιθέµενης αξίας) στις αγορές τις ΕΕ. Ως εκ τούτου, το µερίδιο των ελληνικών εξαγωγών υψηλότερης προστιθέµενης αξίας στις αγορές της ΕΕ-15 σχεδόν διπλασιάστηκε την τελευταία δεκαετία (από 0,06 σε 0,14 των συνολικών εισαγωγών της ΕΕ-15) αντισταθµίζοντας µερικώς τη σηµαντική απώλεια µεριδίων αγοράς σε παραδοσιακούς κλάδους όπως η κλωστοϋφαντουργία, τα ενδύµατα και τα τρόφιµα που είχαν ως αποτέλεσµα τη µείωση του συνολικού µεριδίου των ελληνικών εξαγωγών από το 0,6% στο 0,2% του συνόλου των εισαγωγών στην ΕΕ-15. Η συνολική επίδραση των εµπορικών σχέσεων µε την περιοχή αυτή στην τελική ζήτηση για ελληνικές εξαγωγές εκτιµάται ότι ήταν θετική και συνεισέφερε την τελευταία δεκαετία 0.3 ποσοστιαίες µονάδες περίπου στον ετήσιο ρυθµό αύξησης του ελληνικού ΑΕΠ. Η ζήτηση για ελληνικές εξαγωγές από τη ΝΑ Ευρώπη αναµένεται να παραµείνει ισχυρή καθώς το κατά κεφαλήν εισόδηµα αυξάνει µε γοργούς ρυθµούς ενώ οι περισσότερες από τις χώρες της περιοχής επιτυγχάνουν σηµαντικές προόδους στο πεδίο της ευρωπαϊκής τους ολοκλήρωσης.

3 3 Η Ελλάδα συγκαταλέγεται µεταξύ των κορυφαίων επενδυτών στη ΝΑ Ευρώπη (% στις συνολικές εισερχόµενες ΑΞΕ, 2006) Χώρα αποδέκτης Ρουµανία Βουλγαρία Σερβία Αλβανία Κύριοι Επενδυτές Αυστρία Ολλανδία Γερµανία Ελλάδα 23,1 17,05 10,06 7,8 Αυστρία Ελλάδα Ολλανδία ΗΒ 14,1 5,1 4,1 4,0 Νορβηγία Γερµανία Ελλάδα Αυστρία 19,4 16,6 16,4 12,5 Ιταλία Ελλάδα Τουρκία ΗΠΑ 51,4 25,9 3,4 2,4 Ουγγαρία Ελλάδα Αυστρία Ολλανδία ΠΓ Μ 17,4 15,2 10 9,9 Τα ονόµατα των στηλών αναφέρονται στις χώρες επενδυτές Πηγή: Εθνικές Κεντρικές Τράπεζες Οι ελληνικές επιχειρήσεις κατέχουν ηγετική θέση στη ΝΑ Ευρώπη Η Ελλάδα διαδραµατίζει επίσης σηµαντικό ρόλο στις οικονοµίες της ΝΑ Ευρώπης κατέχοντας µια εκ των κορυφαίων θέσεων µεταξύ των ξένων επενδυτών στην περιοχή. Εκτιµάται ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις έχουν επενδύσει άνω των 12 δις ευρώ στην ΝΑ Ευρώπη µε τον αριθµό των ελληνικών συµφερόντων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην περιοχή να υπερβαίνει τις Τα κίνητρα των ελληνικών επενδύσεων µεταβλήθηκαν διαχρονικά και από µικρής -- ως επί το πλείστων -- κλίµακας επενδύσεις τη δεκαετία του 1990 λόγω κορεσµού, εντεινόµενου ανταγωνισµού και ακριβότερου εργατικού δυναµικού στην ελληνική αγορά, έχουµε φθάσει σε µεγάλης κλίµακας διασυνοριακές συγχωνεύσεις και εξαγορές κυρίως στον τοµέα των υπηρεσιών αλλά και της βιοµηχανίας. Αυτές οι επιχειρηµατικές κινήσεις στοχεύουν τόσο στην πρόσβαση στην ταχέως αναπτυσσόµενη εσωτερική αγορά και στους διαθέσιµους πόρους της ΝΑ Ευρώπης όσο και στη χρησιµοποίηση της ως εφαλτήριο για δροµολόγηση νέων εξωστρεφών στρατηγικών προς ακόµα ευρύτερες γεωγραφικές περιοχές. Τα κέρδη από τις ελληνικές άµεσες ξένες επενδύσεις (ΑΞΕ) στην περιοχή αυξάνουν εκθετικά τα τελευταία χρόνια και εκτιµάται ότι υπερέβησαν το 1.3 δις ευρώ το 2007 αν και η επίδραση τους στο ρυθµό οικονοµικής ανάπτυξης ήταν έως σήµερα αµελητέα καθώς σε µεγάλο βαθµό επανεπενδύονταν στις αρχικές επενδύσεις. Χρησιµοποιώντας ως σενάριο αναφοράς την αποδοτικότητα των ωριµότερων ΑΞΕ της Αυστρίας στην περιοχή της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης καθώς και στα Βαλκάνια από τις αρχές του 90 (καθώς πραγµατοποιήθηκαν τουλάχιστον µια πενταετία νωρίτερα από τις αντίστοιχες ελληνικές επενδύσεις) εκτιµούµε υπό το πλέον συντηρητικό σενάριο ότι η κερδοφορία από τις ελληνικές ΑΞΕ στην περιοχή θα υπερβεί τα 2 δις ευρώ το Λαµβάνοντας υπόψη και τις χρονικές υστερήσεις στον επαναπατρισµό των κερδών η συνεισφορά από τις ελληνικές ΑΞΕ στο µέσο ετήσιο ρυθµό ανάπτυξης της ελληνικής οικονοµίας αναµένεται να υπερβεί τις 0,2 ποσοστιαίες µονάδες τα επόµενα χρόνια.

4 4 Οι µετανάστες συνιστούν µια από τις κινητήριες δυνάµεις της ελληνικής οικονοµίας Τέλος οι µετανάστες από τη ΝΑ Ευρώπη εκτιµάται ότι συνεισέφεραν σηµαντικά στην ελληνική οικονοµία τροφοδοτώντας την εγχώρια ζήτηση. Συγκεκριµένα οι µετανάστες αντιστοιχώντας στο 13% του εργατικού δυναµικού και στο 6% του διαθεσίµου εισοδήµατος στήριξαν την καταναλωτική δαπάνη ενώ βελτίωσαν την αποδοτικότητα του κεφαλαίου αυξάνοντας την προσφορά εργασίας και ενθαρρύνοντας τις επενδύσεις παγίου κεφαλαίου. Η συνολική συνεισφορά των µεταναστών στο ρυθµό ανάπτυξης µέσω της ενίσχυσης της εγχώριας ζήτησης εκτιµάται στο 0.3% ετησίως την τελευταία δεκαετία. Η επίδραση της ΝΑ Ευρώπης στην οικονοµία αναµένεται να παραµείνει σηµαντική συνεισφέροντας άνω του 15% του ετήσιου ρυθµού ανάπτυξης της ελληνικής οικονοµίας. Η συνεισφορά θα βασισθεί κυρίως στον περαιτέρω εκσυγχρονισµό των παραγωγικών και εξαγωγικών δοµών της χώρας µας, την πληρέστερη ενσωµάτωση των µεταναστών και την ηγετική οικονοµική θέση των ελληνικών επιχειρήσεων στην περιοχή η οποία αναµένεται να αποτελέσει εφαλτήριο για ενίσχυση της εξωστρέφειας της ελληνικής οικονοµίας. Το γεγονός ότι οι περισσότερες από τις οικονοµίες της περιοχής αυτής είναι σχετικά ευάλωτες απέναντι στη τρέχουσα δυσµενή διεθνή συγκυρία (λόγω κυρίως των διευρυνόµενων εξωτερικών ελλειµµάτων τους και της εξάρτησής τους από τις υψηλές εισροές ΑΞΕ) αποτελεί τον κυριότερο παράγοντα αβεβαιότητας σχετικά µε τη βραχυπρόθεσµη συνεισφορά της ΝΑ Ευρώπης στην ελληνική οικονοµία. Μακροοικονοµικό περιβάλλον 2008: Η Ελληνική Οικονοµία θα συνεχίσει να αναπτύσσεται µε υγιή ρυθµό εν µέσω µιας εξαιρετικά δυσµενούς διεθνούς συγκυρίας Στο τεύχος περιλαµβάνονται επίσης οι προβλέψεις της Εθνικής Τράπεζας για την πορεία των βασικών µακροοικονοµικών µεταβλητών της ελληνικής οικονοµίας το 2008 οι οποίες συνοψίζονται στον ακόλουθο πίνακα:

5 5 Βασικές Μακροοικονοµικές Προβλέψεις ETE f ΑΕΠ (% ετησίως) 4,2 4,0 3,3 Εγχώρια ζήτηση (% ετησίως) 5,4 4,0 3,3 Τελική Κατανάλωση (% ετησίως) 3,3 3,1 2,8 Πάγιες Επενδύσεις (% ετησίως) 12,9 6,0 5,0 Εξαγωγές (% ετησίως) 5,1 7,7 3,6 Εισαγωγές (% ετησίως) 8,8 6,2 3,5 Ποσοστό ανεργίας 8,9 8,3 7,9 Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλ. (% ΑΕΠ) -11,0-14,1-14,5 Μεταβολή ΤΚ (% ετησίως) 3,2 2,9 3,7 οµικός Πληθωρισµός (% ετησίως) 2,8 2,9 3,2 Το δυσµενέστερο διεθνές χρηµατοπιστωτικό περιβάλλον και η σηµαντική αναµενόµενη επιβράδυνση του ρυθµού οικονοµικής ανάπτυξης στην ευρωζώνη -- από 2,6% το 2007 σε 1,6% το σε συνδυασµό µε τις υψηλές τιµές πετρελαίου και βασικών αγαθών θα οδηγήσουν σε ηπιότερη ανάπτυξη της ελληνικής οικονοµίας και υψηλότερο πληθωρισµό κατά το Συγκεκριµένα η ανάπτυξη θα επιβραδυνθεί στο 3,3% ετησίως ενώ ο πληθωρισµός θα επιταχυνθεί στο 3,7%, κατά µέσο όρο, µε τάσεις αποκλιµάκωσης κατά το 2ο εξάµηνο του έτους. Το πλήρες κείµενο της ανάλυσης µε τίτλο Greece: Economic and Market Analysis (March 2008) της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος µπορεί να ανευρεθεί στην ειδική ιστοσελίδα: Αθήνα, 21 Μαρτίου 2008