IEE Project BiogasIN Αδειοδοτική ιαδικασία έργων βιοαερίου στην Ελλάδα D.4.1.4, WP4 Σιούλας Κωνσταντίνος Τµήµα Περιβάλλοντος και Μεταφορών Κέντρο Ανανεώσιµων Πηγών και Εξοικονόµησης Ενέργειας (ΚΑΠΕ) 19 ο χλµ Λεωφ. Μαραθώνος 190 09 Πικέρµι Αθήνα, 2011 Το έργο αυτό (αριθ. Συµβολαίου IEE/09/848/SI2.558364) υποστηρίζεται από:

Περιεχόµενα 1. Εισαγωγή...3 2. Αδειοδοτική διαδικασία έργων βιοαερίου στην Ελλάδα...4 2.1. Θεσµικό πλαίσιο αδειοδότησης έργων βιοαερίου... 4 2.2. Αδειοδοτική διαδικασία και αδειοδοτούσες αρχές... 7 3. Εµπόδια της αδειοδοτικής διαδικασίας έργων βιοαερίου στην Ελλάδα...14 3.1. Μέθοδος... 14 3.2. Εµπόδια από την πλευρά των αρχών αδειοδότησης... 14 3.3. Εµπόδια από την πλευρά των επενδυτών... 15 4. Συµπεράσµατα...24 Παράρτηµα 1: Ερωτηµατολόγιο για την αδειοδοτική διαδικασία για επενδυτές...25 Η πλήρης ευθύνη αυτής της έκδοσης εναπόκειται στους συντάκτες της. εν απεικονίζει κατ ανάγκη την άποψη των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν είναι αρµόδια για οποιαδήποτε χρήση που µπορεί να γίνει των πληροφοριών που περιλαµβάνονται σε αυτήν. 2

1. Εισαγωγή Η σύνθετη αδειοδοτική διαδικασία των έργων Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), αποτελεί ένα από τα πιο δύσκολα εµπόδια για την υλοποίηση επενδύσεων ΑΠΕ στην Ελάδα (ιδιαίτερα η περιβαλλοντική αδειοδότηση). Οι διαδικασίες εµπλέκουν σηµαντικό αριθµό τοπικών, περιφερειακών και εθνικών αρχών και µερικές φορές καταλήγουν σε επιµήκυνση του χρόνου αδειοδότησης και γραφειοκρατία. Ο νόµος Νόµος 3468/2006 «Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας από Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας και Συµπαραγωγή Ηλεκτρισµού και Θερµότητας Υψηλής Απόδοσης και λοιπές διατάξεις (ΦΕΚ 129/Α/06) επιχείρησε να προωθήσει τις ΑΠΕ, να απλοποιήσει την αδειοδοτική διαδικασία και να αναµορφώσει την παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ. Ο νόµος έθεσε ένα νέο περιβάλλον στην ηλεκτροπαραγωγή και ο προβλεπόµενος χρόνος αδειοδότησης µειώθηκε. Ο νόµος 3851/2010 «Επιτάχυνση της ανάπτυξης των Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας για την αντιµετώπιση της κλιµατικής αλλαγής και άλλες διατάξεις σε θέµατα αρµοδιότητας του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής» τέθηκε σε εφαρµογή τον Ιούνιο του 2010 για να αναµορφώσει το υφιστάµενο νοµοθετικό πλαίσιο των ΑΠΕ και ειδικότερα το νόµο 3468/2006. Μεταξύ άλλων ο νόµος 3851/2010 θέτει νέες υψολέτερες εγγυηµένες τιµές ανάλογα µε τον τύπο της βιοµάζας (δίνονται διαφορετικές τιµές ανάλογα µε τον τύπο του βιοαερίου, ειδικότερα 220 /MWh για βιοαέριο που προέρχεται από βιοµάζα (κτηνοτροφικά και αγροτοβιοµηχανικά οργανικά υπολείµµατα και απόβλητα) µε εγκατεστηµένη ισχύ 3MW και 200 /MWh από τις ίδιες µονάδες βιοαερίου µε εγκατεστηµένη ισχύ >3MW). Το γεγονός αυτό αποτελεί βασικό µοχλό για να προσελκύσει µεγαλύτερο ενδιαφέρον η αξιοποίηση του βιοαερίου. Η Αδειοδοτική και χρηµατοδοτική διαδικασία είναι δύο βασικά στοιχεία για την επιτυχή υλοποίηση ενός έργου βιοαερίου. Αυτό το παραδοτέο στο πλαίσιο του έργου BiogasIΝ ερευνά τη διαδικασία αδειοδότησης στην Ελλάδα, για τα έργα ΑΠΕ, αλλά κυρίως για το βιοαέριο. Η περιγραφή των κύριων σταδίων αδειοδότησης µπορεί να αποτελέσει ένα σηµείο εκκίνησης για εποικοδοµητικές προτάσεις βελτίωσης. 3

2. Αδειοδοτική διαδικασία έργων βιοαερίου στην Ελλάδα 2.1. Θεσµικό πλαίσιο αδειοδότησης έργων βιοαερίου Σύµφωνα µε το νόµο 3468/2006 το βιοαέριο είναι το καύσιµο αέριο που παράγεται από Βιοµάζα ή από το βιοαποικοδοµήσιµο κλάσµα βιοµηχανικών και αστικών αποβλήτων, το οποίο µπορεί να καθαρισθεί και να αναβαθµισθεί σε ποιότητα φυσικού αερίου, για χρήση ως Βιοκαύσιµο, ή το ξυλαέριο Το βασικό θεσµικό πλαίσιο που σχετίζεται µε τις διαδικασίες αδειοδότησης ΑΠΕ και βιοαερίου και η εξέλιξή του τις τελευταίες δεκαετίες παρουσιάζεται παρακάτω: Νόµος 1559/85 (ΦΕΚ 135/Α/85) «Ρύθµιση θεµάτων εναλλακτικών µορφών ενέργειας και ειδικών θεµάτων ηλεκτροπαραγωγής από συµβατικά καύσιµα και άλλες διατάξεις». Ο νόµος αυτός αποτελεί το πρώτο νοµοθέτηµα για τις ΑΠΕ αν και οι διατάξεις του περί ηλεκτροπαραγωγής εφαρµόστηκαν σε περιορισµένο βαθµό. Νόµος 2244/94 (ΦΕΚ 168/Α/94) «Ρύθµιση θεµάτων ηλεκτροπαραγωγής από ανανεώσιµες πηγές ενέργειας και από συµβατικά καύσιµα και άλλες διατάξεις» που καταρτίστηκε µε πρότυπο τον γερµανικό νόµο (Stromeinspeisungsgesetz), αποτέλεσε ουσιαστικά την απαρχή για την ανάπτυξη των ΑΠΕ στην Ελλάδα. Ο νόµος 2244/94 ήταν το πρώτο βήµα στην ανάπτυξη ενός συστηµατικού πλαισίου δράσης και το κύριο κανονιστικό µέσο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανεξάρτητους παραγωγούς. Μέσω αυτού του νόµου, η παραγωγή από τους αυτοπαραγωγούς και τους ανεξάρτητους παραγωγούς απελευθερώθηκε µέχρι τα 50 MW. Ο νόµος στόχευε στην παροχή κινήτρων για την ενθάρρυνση των επενδύσεων στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιµες πηγές. Ο νόµος αυτός αντικαταστάθηκε από το νόµο 2773/99. Νόµος 2773/99 (ΦΕΚ 286/Α/99) «Ρύθµιση θεµάτων Ηλεκτροπαραγωγής από Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας και από συµβατικά καύσιµα και άλλες διατάξεις». Ο νόµος αυτός ενσωµατώνει πολλές από τις ρυθµίσεις του νόµου 2244/99 και καθιερώνει µία νέα άδεια, την άδεια παραγωγής, η οποία αποτελεί σήµερα την πρώτη άδεια που απαιτείται στην αδειοδοτική διαδικασία ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ σε µία σειρά που περιλαµβάνει την άδεια παραγωγής, την έγκριση περιβαλλοντικών όρων, την άδεια εγκατάστασης, την άδεια λειτουργίας κλπ. Νόµος 2941/01 ΦΕΚ 201/Α/01 «Απλοποίηση διαδικασιών ίδρυσης εταιρειών, αδειοδότηση Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας, ρύθµιση θεµάτων της Α.Ε. 'ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΑΥΠΗΓΕΙΑ' και άλλες διατάξεις». Ο νόµος αυτός συµπλήρωσε το νόµο 2773/99 µε σηµαντικές διατάξεις σχετικά µε τις ανανεώσιµες πηγές όπως: α) τις προϋποθέσεις εγκατάστασης έργων ΑΠΕ σε δάση, β) το χαρακτηρισµό όλων των έργων ΑΠΕ ως έργα δηµόσιας ωφέλειας, γεγονός που τους εξασφαλίζει τα ίδια δικαιώµατα και προνόµια σε διαδικασίες απαλλοτρίωσης γης, όπως αυτές που περιέχονται στα δηµόσια έργα, ανεξάρτητα από το νοµικό καθεστώς του κυρίου του έργου (ιδιωτικά ή δηµόσια). Νόµος 3010/2002 (ΦΕΚ 91/Α/02). «Εναρµόνιση του Ν. 1650/1986 µε τις Οδηγίες 97/11/Ε.Ε. και 96/61/Ε.Ε., διαδικασία οριοθέτησης και ρυθµίσεις θεµάτων για τα υδατορέµατα και άλλες διατάξεις» Ο νόµος αυτός εναρµονίζει το εθνικό δίκαιο µε την Οδηγία 96/61/ΕΚ (Οδηγία IPPC) θέτοντας τη νέα περιβαλλοντική διαδικασία αναθεωρώντας τον βασικό νόµο για το περιβάλλον 1650/86. Με το νόµο 3010/2002 και τις ΚΥΑ 4

15393/2332/2002, ΥΑ 25535/3281/2002, ΚΥΑ 11014/703/104/2002, ΚΥΑ 37111/2021/2003. ΚΥΑ 13727/724/2003, ΚΥΑ 19500/2004, ΚΥΑ 104247 & 104248/2006 η περιβαλλοντική αδειοδοτική διαδικασία επικαιροποιήθηκε. Νόµος 3423/2005 (ΦΕΚ 304/A/05) «Εισαγωγή στην Ελληνική Αγορά των Βιοκαυσίµων και των άλλων Ανανεώσιµων Καυσίµων» (ΦΕΚ 304/A/05). Η Οδηγία 2003/30/EΚ µεταφέρθηκε στο εθνικό δίκαιο µέσω αυτού το νόµου για την προώθηση των βιοκαυσίµων. Νόµος 3468/2006 (ΦΕΚ 129/A/06) «Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας από Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας και Συµπαραγωγή Ηλεκτρισµού και Θερµότητας Υψηλής Απόδοσης και λοιπές διατάξεις» θέτει ένα νέο περιβάλλον στην ηλεκτροπαραγωγή από ΑΠΕ. Ο νόµος αυτός, µεταξύ άλλων: α) θέτει νέες διοικητικές διαδικασίες για την προώθηση των ΑΠΕ και απλουστεύει την αδειοδότηση, β) θεσπίζει ένα νέο σύστηµα τιµολόγησης της παραγόµενης ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ και γ) αποσκοπεί στο να διαδραµατίσει έναν κύριο ρόλο προς τον εθνικό στόχο για 20,1% της παραγωγής της ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ µέχρι το 2010 και 29%, µέχρι το 2020. Με το νόµο αυτό η Οδηγία 2001/77/EC για την προαγωγή της ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ µεταφέρεται στο εθνικό δίκαιο. Μία σειρά από Υπουργικές Αποφάσεις ακολούθησαν το νόµο 3468/06 όπως οι 6/Φ1/21691/2006, 6/Φ1/5757, 5/Φ1/25968, 5/Φ1/13303, ΥΑ 6/Φ1/οικ.18359/2006 «Τύπος και περιεχόµενο συµβάσεων αγοραπωλησίας ηλεκτρικής ενέργειας στο Σύστηµα και το ιασυνδεδεµένο ίκτυο σύµφωνα µε τις διατάξεις του άρθρου 12 παρ. 3 του ν. 3468/2006» (ΦΕΚ 1442/Β/06), Υπουργική Απόφαση (Υ.Α.) 6/Φ1/οικ.5707 «Κανονισµός Αδειών Παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας µε χρήση Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας και µέσω Συµπαραγωγής Ηλεκτρισµού και Θερµότητας Υψηλής Απόδοσης» (ΦΕΚ 448/Β/07), Υπουργική Απόφαση 6/Φ1/οικ.1725 «Καθορισµός τύπου και περιεχοµένου συµβάσεων πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται µε χρήση Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας...» (ΦΕΚ 148/Β/07). ΚΥΑ 49828/2008 (ΦΕΚ 2464/Β/2008) «Ειδικό πλαίσιο χωροταξικού σχεδιασµού και αειφόρου ανάπτυξης για τις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας». Το Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο & Αειφόρου Ανάπτυξης για τις ΑΠΕ θέτει κανόνες χωροθέτησης ώστε να αποκλείσει µερικές περιοχές και χρήσεις γης από την εκµετάλλευση του βιοαερίου. Το πλαίσιο δεν καθορίζει συγκεκριµένες περιοχές (όπως για παράδειγµα στα αιολικά πάρκα). Σε ότι αφορά στο βιοαέριο ως κατάλληλοι χώροι θεωρούνται οι χώροι που βρίσκονται κοντά στην παραγωγή και διάθεση της πρώτης ύλης. Οι τοπικές και περιφερειακές αρχές συµµετέχουν µε τον έναν ή τον άλλο τρόπο στην διαδικασία αδειοδότησης ενός έργου παραγωγής βιοαερίου και πρέπει να γνωρίζουν όχι µόνο τη διαδικασία, αλλά και τις νοµοθετικές διατάξεις και τις χρήσεις γης. Νόµος 3851/2010 (ΦΕΚ 85/Α/2010) «Επιτάχυνση της ανάπτυξης των Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας για την αντιµετώπιση της κλιµατικής αλλαγής και άλλες διατάξεις σε θέµατα αρµοδιότητας του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής τέθηκε σε εφαρµογή στις 4 Ιουνίου 2010 για να τροποποιήσει τη νοµοθεσία των ΑΠΕ και κυρίως το νόµο 3468/2006 σε ότι αφορά στην αδειοδότηση και λειτουργία τους. 5

Νόµος 3428/2005 (ΦΕΚ 313/Α/05) «Απελευθέρωση Αγοράς Φυσικού Αερίου» ρυθµίζει το καθεστώς λειτουργίας της αγοράς φυσικού αερίου στην Ελλάδα. Συγκεκριµένα σύµφωνα µε το άρθρο 39: «Η χρήση Συστηµάτων Φυσικού Αερίου κατά τις διατάξεις του νόµου αυτού επιτρέπεται και για τη διακίνηση βιοαερίου, αερίου που παράγεται από Βιοµάζα και άλλων τύπων αερίων, εφόσον αυτή είναι δυνατή, από τεχνική άποψη και πληρούνται οι προδιαγραφές ασφάλειας, αφού ληφθούν υπόψη οι απαιτήσεις ποιότητας και τα χηµικά χαρακτηριστικά των αερίων αυτών». Ο νόµος µεταφέρει στο εθνικό δίκαιο την Οδηγία 2003/55/EΚ. Νόµος 3734/2009 (ΦΕΚ 8/Α/2009) «Προώθηση της συµπαραγωγής δύο ή περισσότερων χρήσιµων µορφών ενέργειας, ρύθµιση ζητηµάτων σχετικών µε το Υδροηλεκτρικό Έργο Μεσοχώρας και άλλες διατάξεις». Ο νόµος αυτός µεταφέρει στην εθνική νοµοθεσία την Οδηγία 2004/8/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 11ης Φεβρουαρίου 2004, για την προώθηση της συµπαραγωγής ενέργειας και για την τροποποίηση της Οδηγίας 92/42/ΕΟΚ (ΕΕ L 52/50) και συµπληρώνει το νοµικό πλαίσιο για την προώθηση της συµπαραγωγής δύο ή περισσότερων χρήσιµων µορφών ενέργειας. Ο νόµος περιλαµβάνει διατάξεις για την τροποποίηση των νόµων 3468/2006 και 3199/2003. 6

2.2. Αδειοδοτική διαδικασία και αδειοδοτούσες αρχές Η βασική διαδικασία αδειοδότησης ΑΠΕ και έργων βιοαερίου στην Ελλάδα είναι η ακόλουθη: 1. Άδεια Παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας Με το νόµο 3851/2010 η διαδικασία έκδοσης της άδειας παραγωγής έργου ΑΠΕ, επανακτά τον προ του Ν. 3468/06 χαρακτήρα της, ως µια πρώτη εκτελεστή άδεια σκοπιµότητας του έργου. Η άδεια παραγωγής αφορά πλέον την τεχνικοοικονοµική επάρκεια του συγκεκριµένου έργου ΑΠΕ και αποσυνδέεται από τη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης, η οποία ακολουθεί σε επόµενο στάδιο. Η άδεια για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α. χορηγείται µε απόφαση της Ρυθµιστικής Αρχής Ενέργειας (Ρ.Α.Ε.). Η Ρ.Α.Ε. εξετάζει την αίτηση και αποφασίζει για τη χορήγηση ή µη άδειας παραγωγής µέσα σε δύο (2) µήνες από την υποβολή της αίτησης, εφόσον ο φάκελος είναι πλήρης, άλλως από τη συµπλήρωσή του. Ο φάκελος θεωρείται πλήρης, αν µέσα σε τριάντα (30) ηµέρες από την υποβολή του δεν ζητηθούν εγγράφως από τον αιτούντα συµπληρωµατικά στοιχεία. Στο στάδιο αυτό η ΡΑΕ εξετάζει επίσης αν το έργο µπορεί να υλοποιηθεί σε συµµόρφωση µε το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις ΑΠΕ ώστε να διασφαλίζεται η κατ αρχήν προστασία του περιβάλλοντος. Ένα νέο κριτήριο για την ΡΑΕ αποτελεί η συµβατότητα του έργου µε το Εθνικό Σχέδιο ράσης των ΑΠΕ για να επιτευχθούν οι εθνικοί στόχοι χρήσης ενέργειας από αυτές. Η απόφαση αναρτάται στην ιστοσελίδα της Ρ.Α.Ε. και κοινοποιείται στον Υπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής Μέσα σε προθεσµία δεκαπέντε (15) ηµερών από την ανάρτηση στην ιστοσελίδα της Ρ.Α.Ε. της απόφασης της Ρ.Α.Ε. όποιος έχει έννοµο συµφέρον µπορεί να ασκήσει προσφυγή κατ αυτής για έλεγχο της νοµιµότητάς της. Η άδεια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α. χορηγείται για χρονικό διάστηµα µέχρι είκοσι πέντε (25) έτη και µπορεί να ανανεώνεται µέχρι ίσο χρόνο. Εξαιρούνται από την υποχρέωση να λάβουν άδεια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ή άλλη διαπιστωτική απόφαση φυσικά ή νοµικά πρόσωπα που παράγουν ηλεκτρική ενέργεια από σταθµούς βιοµάζας, βιοαερίου και βιοκαυσίµων µε εγκατεστηµένη ηλεκτρική ισχύ µικρότερη ή ίση του ενός (1) MW. Για τη χορήγηση της άδειας παραγωγής, υποβάλλεται αίτηση στη Ρ.Α.Ε., η οποία συνοδεύεται από όλα τα έγγραφα που ορίζονται στο Παράρτηµα Ι της Υπουργικής Απόφασης (Υ.Α.) 6/Φ1/οικ.5707 «Κανονισµός Αδειών Παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας µε χρήση Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας και µέσω Συµπαραγωγής Ηλεκτρισµού και Θερµότητας Υψηλής Απόδοσης» (ΦΕΚ 448/Β/3.4.2007). Συµπληρώσεις/διευκρινήσεις βρίσκονται στην ιστοσελίδα της ΡΑΕ (www.rae.gr). Οι σταθµοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. ή Σ.Η.Θ.Υ.Α. που εξαιρούνται από την υποχρέωση άδειας παραγωγής σύµφωνα µε το άρθρο 4, απαλλάσσονται και από την υποχρέωση να λάβουν άδεια εγκατάστασης και λειτουργίας. Αντίθετα, υποχρεούνται στην τήρηση της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης σύµφωνα µε το άρθρο 4 του ν.1650/1986. 7

1.1 Προκαταρκτική έγκριση τρόπου σύνδεσης Η Ρ.Α.Ε., πριν εκδώσει την απόφασή της, µπορεί να συνεργάζεται µε τον ιαχειριστή του Συστήµατος ή του ικτύου ή των Μη ιασυνδεδεµένων Νησιών για τον κατ αρχήν καθορισµό του τρόπου και του σηµείου σύνδεσης του σταθµού µε το Σύστηµα ή το ίκτυο. Ο καθορισµός αυτός γίνεται µέσα σε είκοσι (20) ηµέρες από την ηµεροµηνία υποβολής του ερωτήµατος της Ρ.Α.Ε. προς τον ιαχειριστή και δεν συνεπάγεται δέσµευση του ιαχειριστή ή της Ρ.Α.Ε. για την ύπαρξη διαθέσιµου ηλεκτρικού χώρου κατά τη χορήγηση της Προσφοράς Σύνδεσης. 2. Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων (Ε.Π.Ο) και άδεια εγκατάστασης Μετά την έκδοση της άδειας παραγωγής από τη Ρ.Α.Ε., ο ενδιαφερόµενος προκειµένου να του χορηγηθεί άδεια εγκατάστασης, ζητά ταυτόχρονα την έκδοση: α) Προσφοράς Σύνδεσης από τον αρµόδιο ιαχειριστή. β) Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (Ε.Π.Ο.), κατά το άρθρο 4 του ν.1650/1986, όπως ισχύει, και γ) Άδειας Επέµβασης σε δάσος ή δασική έκταση, κατά την παρ. 2 του άρθρου 58 του ν. 998/1979 (ΦΕΚ 289Α ), εφόσον απαιτείται, ή γενικά των αναγκαίων αδειών για την απόκτηση του δικαιώµατος χρήσης της θέσης εγκατάστασης του έργου. 2.1 Προσφορά σύνδεσης Ο αρµόδιος ιαχειριστής µε απόφασή του χορηγεί µέσα σε τέσσερις (4) µήνες την Προσφορά Σύνδεσης που ζητήθηκε, η οποία οριστικοποιείται και καθίσταται δεσµευτική: α) µε την έκδοση της απόφασης Ε.Π.Ο. για το σταθµό Α.Π.Ε. ή, β) αν δεν απαιτείται απόφαση Ε.Π.Ο., µε τη βεβαίωση από την αρµόδια περιβαλλοντική αρχή της οικείας Περιφέρειας ότι ο σταθµός Α.Π.Ε. απαλλάσσεται από την υποχρέωση αυτή. Η Προσφορά Σύνδεσης ισχύει για τέσσερα (4) έτη από την οριστικοποίησή της και δεσµεύει τον ιαχειριστή και τον δικαιούχο. 2.2 Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων Εξαιρούνται από την υποχρέωση έκδοσης απόφασης Ε.Π.Ο., οι σταθµοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από βιοαέριο που εγκαθίστανται σε γήπεδα, εφόσον η εγκατεστηµένη ηλεκτρική ισχύς τους δεν υπερβαίνει τα 0,5MW. Για τις ανωτέρω περιπτώσεις απαιτείται η χορήγηση βεβαίωσης απαλλαγής εντός αποκλειστικής προθεσµίας είκοσι (20) ηµερών από την αρµόδια περιβαλλοντική αρχή της οικείας Περιφέρειας, µετά την άπρακτη παρέλευση της οποίας θεωρείται αυτή χορηγηθείσα. Για τη χορήγηση της βεβαίωσης εξετάζεται µόνο η εγκατεστηµένη ισχύς του σταθµού και ότι ο χώρος εγκατάστασης δεν εµπίπτει α) σε γήπεδα που βρίσκονται σε οριοθετηµένες περιοχές του δικτύου Natura 2000 ή σε παράκτιες ζώνες που απέχουν λιγότερο από εκατό (100) µέτρα από την οριογραµµή του αιγιαλού εκτός βραχονησίδων, ή β) γειτνιάζουν, σε απόσταση µικρότερη των εκατόν πενήντα (150) µέτρων, µε σταθµό Α.Π.Ε. της ίδιας τεχνολογίας που είναι εγκατεστηµένος σε άλλο γήπεδο και έχει εκδοθεί γι αυτόν άδεια παραγωγής ή απόφαση Ε.Π.Ο. ή προσφορά σύνδεσης, η δε συνολική ισχύς των σταθµών υπερβαίνει τα παραπάνω καθοριζόµενα όρια. Η χορήγηση άδειας παραγωγής αποτελεί προϋπόθεση της υποβολής αιτήµατος για τη χορήγηση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (Ε.Π.Ο.). Πριν από τη χορήγηση της άδειας παραγωγής, οι αρµόδιες υπηρεσίες οφείλουν να εξετάζουν αιτήσεις ενδιαφεροµένων για την έκδοση γνωµοδοτήσεων σχετικών µε την εγκατάσταση σταθµών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, που απαιτούνται στο πλαίσιο της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης, σύµφωνα µε τις κείµενες διατάξεις. 8

Η διαδικασία και τα περιεχόµενα των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων έργων ΑΠΕ περιγράφονται στις ακόλουθες Υπουργικές Αποφάσεις: Υ.Α. Η.Π. 15393/2332/2002 : Κατάταξη δηµόσιων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες σύµφωνα µε το αρθ. 3 του ν. 1650/86 όπως αντικαταστάθηκε µε το αρθ. 1 του ν. 3010/02 «εναρµόνιση του ν. 1650/86 µε τις οδηγίες 97/11/ΕΕ και 96/61/ΕΕ κ.α (91/Α)». Βασικά, τα έργα βιοαερίου κατηγοριοποιούνται βάσει τις πρώτης ύλης και της εγκατεστηµένης ισχύος (για παράδειγµα µία µονάδα ηλεκτροπαραγωγής µε χρήση βιοµάζας και αγροτικών απορριµµάτων κατατάσσεται στην κατηγορία Α1 αν η εγκατεστηµένη ισχύς της µονάδας είναι >30MW, στην A2 αν η εγκατεστηµένη ισχύς της µονάδας είναι >1MW και <30MW και στην B3 αν η εγκατεστηµένη ισχύς της µονάδας είναι <1MW, Οµάδα 9, Α/Α 274). Υπουργική Απόφαση Οικ. 104247/ΕΥΠΕ/ΥΠΕΧΩ Ε «ιαδικασία Προκαταρκτικής Περιβαλλοντικής Εκτίµησης και Αξιολόγησης (Π.Π.Ε.Α.) και Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (Ε.Π.Ο.) έργων Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας (Α.Π.Ε.), σύµφωνα µε το άρθρο 4 του ν. 1650/1986, όπως αντικαταστάθηκε µε το άρθρο 2 του ν. 3010/2002» (ΦΕΚ Β 663 26.5.2006) Υπουργική Απόφαση Οικ. 104248/ΕΥΠΕ/ΥΠΕΧΩ Ε «Περιεχόµενο, δικαιολογητικά και λοιπά στοιχεία των Προµελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Π.Π.Ε.), των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Μ.Π.Ε.), καθώς και συναφών µελετών περιβάλλοντος, έργων Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας (Α.Π.Ε.)» (ΦΕΚ Β 663 26.5.2006) Επίσης αξίζει να σηµειωθεί η ΚΥΑ 6/Φ1/οικ.19500/4.11.2004 (ΦΕΚ 1671/Β) σύµφωνα µε την οποία Σταθµοί ηλεκτροπαραγωγής µε χρήση βιοαερίου κατατάχθηκαν στις µέσης (εγκατεστηµένη ισχύς >0.5MWe) και χαµηλής όχλησης ( 0.5MWe εγκατεστηµένη ισχύς). Σύµφωνα µε το άρθρο 3 του νόµου 3851/2010 Προκαταρκτική Περιβαλλοντική Εκτίµηση και Αξιολόγηση δεν απαιτείται επίσης για τους υβριδικούς σταθµούς και τους σταθµούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας, καθώς και για τα συνοδά έργα που απαιτούνται για την ηλεκτρική σύνδεση στο Σύστηµα ή το ίκτυο και τα έργα εσωτερικής οδοποιίας και οδοποιίας πρόσβασης. Με το άρθρο αυτό η Προκαταρκτική Περιβαλλοντική Εκτίµηση και Αξιολόγηση (ΠΠΕΑ) και Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων (ΕΠΟ) συγχωνεύονται σε µία ενιαία διαδικασία. Για την έκδοση απόφασης Ε.Π.Ο. των έργων από Α.Π.Ε. ή Σ.Η.Θ.Υ.Α. υποβάλλεται πλήρης φάκελος και Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Μ.Π.Ε.) στην αρµόδια για την περιβαλλοντική αδειοδότηση αρχή (ΕΥΠΕ, Περιφέρεια ή Νοµαρχία όπως αυτές υφίστανται πλέον). Τα περιεχόµενα της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων είναι: 1.0 Εισαγωγή 2.0 Μη τεχνική Περίληψη 3.0 Συνοπτική περιγραφή - Στόχος, σηµασία, αναγκαιότητα και οικονοµικά στοιχεία του έργου - Συσχέτισή του µε άλλα έργα 3.1 Γεωγραφική θέση και διοικητική υπαγωγή του έργου 3.2 Συνοπτική περιγραφή του έργου 3.3 Στόχος, σηµασία και αναγκαιότητα του έργου 3.4 Ιστορική εξέλιξη του έργου 3.5 Οικονοµικά στοιχεία του έργου 3.6 Συσχέτιση του έργου µε άλλα έργα και δραστηριότητες 4.0 Αναλυτική περιγραφή του έργου Α.Π.Ε. (κυρίως έργου και συνοδών αυτού όπως οδοποιία, έργα διασύνδεσης δικτύου κλπ.) 4.1 Γενικά στοιχεία - τεχνικά χαρακτηριστικά του έργου 4.2 Περιγραφή της φάσης κατασκευής του έργου 9

4.3 Περιγραφή της φάσης λειτουργίας του έργου 4.4 Ανώµαλες και επικίνδυνες καταστάσεις 5.0 Εναλλακτικές λύσεις 6.0 Κατάσταση περιβάλλοντος 6.Α Περιοχή µελέτης 6.Β Μη Βιοτικά χαρακτηριστικά 6.Β.1 Κλιµατολογικά και βιοκλιµατικά χαρακτηριστικά 6.Β.2 Μορφολογικά και τοπιολογικά χαρακτηριστικά 6.Β.3 Γεωλογία, τεκτονικά και εδαφολογικά χαρακτηριστικά 6.Β.4 Στερεοπαροχή (αφορά σε υδροηλεκτρικά έργα) 6.Γ Φυσικό Περιβάλλον 6.Γ.1 Γενικά στοιχεία 6.Γ.2 Ειδικές φυσικές περιοχές 6.Γ.3 Άλλες φυσικές περιοχές 6.Γ.4 Περιγραφή του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής µελέτης 6. Ανθρωπογενές περιβάλλον 6..1 Χωροταξικός σχεδιασµός-χρήσεις γης 6..2 οµηµένο περιβάλλον 6..3 Ιστορικό και πολιτιστικό περιβάλλον 6..4 Κοινωνικο-οικονοµικό περιβάλλον 6..5 Τεχνικές Υποδοµές 6..6 Ανθρωπογενείς πιέσεις στο περιβάλλον 6..7 Ατµοσφαιρικό περιβάλλον 6..8 Ακουστικό περιβάλλον, δονήσεις, ακτινοβολίες 6..9 Επιφανειακά και υπόγεια νερά 6.Ε Τάσεις εξέλιξης του περιβάλλοντος - Μηδενική Λύση 7.0 Εκτίµηση και Αξιολόγηση των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (κυρίως έργου και συνοδών αυτού µε εκτίµηση των αθροιστικών και συνεργιστικών επιπτώσεων) 7.1 Μη Βιοτικά χαρακτηριστικά 7.1.1 Κλιµατολογικά και βιοκλιµατικά χαρακτηριστικά 7.1.2 Μορφολογικά και τοπιολογικά χαρακτηριστικά 7.1.3 Γεωλογικά, τεκτονικά και εδαφολογικά χαρακτηριστικά 7.1.4 Στερεοπαροχή (αφορά σε υδροηλεκτρικά έργα) 7.2 Φυσικό Περιβάλλον 7.3 Ανθρωπογενές περιβάλλον 7.3.1 Χρήσεις γης 7.3.2 οµηµένο περιβάλλον 7.3.3 Ιστορικό και πολιτιστικό περιβάλλον 7.3.4 Κοινωνικο-οικονοµικό περιβάλλον 7.3.5 Τεχνικές Υποδοµές 7.3.6 Ατµοσφαιρικό περιβάλλον 7.3.7 Ακουστικό περιβάλλον, δονήσεις, ακτινοβολίες 7.3. Επιφανειακά και υπόγεια νερά 7.4 Συνοπτική παρουσίαση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων σε µορφή µήτρας 9.0 Αντιµετώπιση και Παρακολούθηση των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 10.0 Προτεινόµενοι περιβαλλοντικοί όροι 10.0 Περιγραφή των δυσκολιών που ανέκυψαν κατά την εκπόνηση της µελέτης 11.0 Χάρτες - Σχέδια 11.1 Χάρτες (µε σηµειωµένο το έργο) 11.1.1 Χάρτης προσανατολισµού (προτεινόµενη θέση του έργου) 11.1.2 Χάρτης εναλλακτικών λύσεων σε κλίµακα 1:50000 ή άλλη κατάλληλη 11.1.2 Χάρτης ευρύτερης περιοχής 1:50.000 ή άλλης κατάλληλης κλίµακας 10

11.1.3 Γεωλογικός χάρτης 1:50.000 έως 1:25.000 ή άλλης κατάλληλης κλίµακας εφ' όσον προβλέπονται έργα οδοποιίας 11.1.4 Υδρογραφικός χάρτης κατάλληλης κλίµακας εφ' όσον προβλέπονται επεµβάσεις στο υδρογραφικό δίκτυο της περιοχής 11.1.5 Χάρτης αποτύπωσης φυσικών ενδιαιτηµάτων 1:50.000 ή άλλης κατάλληλης κλίµακας 11.1.6 Χάρτης χρήσεων γης 1:5.000 έως 1:25.000 ή άλλης κατάλληλης κλίµακας 11.1.7 Χάρτης αποτύπωσης θέσεων δανειοθαλάµων, αποθεσιοθαλάµων, χώρων εξόρυξης υλικών (κυρίως για υδροηλεκτρικά έργα) 11.1.8 Χάρτης επιπτώσεων, όπου σηµειώνονται οι µεταβολές που επέρχονται στο περιβάλλον πριν και µετά το έργο. Χρησιµοποιείται ως υπόβαθρο ο χάρτης χρήσεων γης 11.1.9 Χάρτες µε πλέον εξειδικευµένες πληροφορίες που απαιτούνται για την πλήρη περιγραφή της κατάστασης περιβάλλοντος 11.1.10Χάρτης θέσεων λήψης φωτογραφιών του κεφαλαίου 14 11.2 Σχέδια 11.2.1 Οριζοντιογραφία σε κλίµακα 1:10.000 ή άλλη κατάλληλη κλίµακα για τις εγκαταστάσεις που συνοδεύουν το έργο 12.0 ικαιολογητικά - Εγκρίσεις 13.0 Βιβλιογραφία - Πηγές 14.0 Φωτογραφική Τεκµηρίωση 15.0 Παραρτήµατα Η αρµόδια αρχή εξετάζει τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και τα προτεινόµενα µέτρα πρόληψης και αποκατάστασης, µεριµνά για την τήρηση των διαδικασιών δηµοσιοποίησης και αποφαίνεται για τη χορήγηση ή µη απόφασης Ε.Π.Ο. µέσα σε τέσσερις (4) µήνες από το χρόνο που ο φάκελος θεωρήθηκε πλήρης. Ο φάκελος θεωρείται πλήρης, εάν µέσα σε είκοσι (20) ηµέρες από την υποβολή του δεν ζητηθούν εγγράφως από τον ενδιαφερόµενο συµπληρωµατικά στοιχεία. Η αδειοδοτούσα αρχή δεν µπορεί να ζητήσει εκ νέου από τον ενδιαφερόµενο συµπληρωµατικά στοιχεία εκτός από διευκρινίσεις επί στοιχείων που είχαν ήδη ζητηθεί εγγράφως. Οι αρµόδιες υπηρεσίες και φορείς στους οποίους διαβιβάζεται ο φάκελος από την αρµόδια για την περιβαλλοντική αδειοδότηση αρχή υποχρεούνται να γνωµοδοτούν για τα θέµατα αρµοδιότητάς τους και µέσα στα πλαίσια των όρων και προϋποθέσεων χωροθέτησης που προβλέπονται στο Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας (ΦΕΚ 2464 Β ), όπως ισχύει κατά περίπτωση, µέσα στις προθεσµίες που καθορίζονται από το νόµο ή τάσσονται από την αρµόδια υπηρεσία. Αν δεν απαντήσουν µέσα στις προθεσµίες αυτές, η απόφαση Ε.Π.Ο. χορηγείται χωρίς τις γνωµοδοτήσεις τους, τηρουµένων των σχετικών διατάξεων για την προστασία του περιβάλλοντος. Η απόφαση Ε.Π.Ο. για την εγκατάσταση σταθµών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. ή Σ.Η.Θ.Υ.Α. ισχύει για δέκα (10) έτη και µπορεί να ανανεώνεται, µε αίτηση που υποβάλλεται υποχρεωτικά έξι (6) µήνες πριν από τη λήξη της, για µία ή περισσότερες φορές, µέχρι ίσο χρόνο κάθε φορά. 2.3 Άδεια Εγκατάστασης Για την εγκατάσταση ή επέκταση σταθµού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. ή Σ.Η.Θ.Υ.Α., απαιτείται σχετική άδεια. Η άδεια αυτή χορηγείται µετά την εξασφάλιση α) άδειας παραγωγής, β) έγκριση ΕΠΟ, γ) Άδεια Επέµβασης εφόσον απαιτείται, ή γενικά των αναγκαίων αδειών για την απόκτηση του δικαιώµατος χρήσης της θέσης εγκατάστασης του έργου και δ) προσφορά σύνδεσης, από: την Περιφέρεια (στην περίπτωση όπου αρµόδια για την περιβαλλοντική αδειοδότηση είναι η περιφέρεια ή η Νοµαρχία όπως υφίστανται πλέον) 11

το ΥΠΕΚΑ (στην περίπτωση όπου αρµόδιο για την περιβαλλοντική αδειοδότηση είναι το ΥΠΕΚΑ και συναρµόδια Υπουργεία). Η άδεια εγκατάστασης χορηγείται µέσα σε προθεσµία δεκαπέντε (15) εργάσιµων ηµερών από την ολοκλήρωση της διαδικασίας ελέγχου των δικαιολογητικών. Ο έλεγχος αυτός πρέπει σε κάθε περίπτωση να έχει ολοκληρωθεί µέσα σε τριάντα (30) εργάσιµες ηµέρες από την κατάθεση της σχετικής αίτησης. Αφού καταστεί δεσµευτική η Προσφορά Σύνδεσης (δηλαδή µετά την Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων), ο δικαιούχος ενεργεί: α) για τη χορήγηση άδειας εγκατάστασης, β) για τη σύναψη της Σύµβασης Σύνδεσης και της Σύµβασης Πώλησης, γ) για τη χορήγηση αδειών, πρωτοκόλλων ή άλλων εγκρίσεων που τυχόν απαιτούνται σύµφωνα µε τις διατάξεις της ισχύουσας νοµοθεσίας για την εγκατάσταση του σταθµού (πχ. πρωτόκολλο εγακτάσταση ή πολεοδοµική άδεια), δ) για την τροποποίηση της απόφασης Ε.Π.Ο. ως προς τα έργα σύνδεσης, εφόσον απαιτείται 3. Άδεια λειτουργίας Η άδεια λειτουργίας χορηγείται µε απόφαση του οργάνου που είναι αρµόδιο για τη χορήγηση της άδειας εγκατάστασης, µετά από αίτηση του ενδιαφεροµένου και έλεγχο από κλιµάκιο των αρµόδιων Υπηρεσιών της τήρησης των τεχνικών όρων εγκατάστασης στη δοκιµαστική λειτουργία του σταθµού, καθώς και έλεγχο της διασφάλισης των αναγκαίων λειτουργικών και τεχνικών χαρακτηριστικών του εξοπλισµού του, που µπορεί να διενεργείται και από το Κέντρο Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας (Κ.Α.Π.Ε.). Η άδεια λειτουργίας χορηγείται µέσα σε αποκλειστική προθεσµία είκοσι (20) ηµερών από την ολοκλήρωση των ανωτέρω ελέγχων. Η άδεια λειτουργίας σταθµών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. ή Σ.Η.Θ.Υ.Α. ισχύει για είκοσι (20) τουλάχιστον έτη και µπορεί να ανανεώνεται µέχρι ίσο χρονικό διάστηµα. 12

13 ιάγραµµα 1: Αδειοδοτική ιαδικασία έργων ΑΠΕ στην Ελλάδα

3. Εµπόδια της αδειοδοτικής διαδικασίας έργων βιοαερίου στην Ελλάδα 3.1. Μέθοδος Η έρευνα σχετικά µε τα εµπόδια της αδειοδοτικής διαδικασίας έργων βιοαερίου στην Ελλάδα επικεντρώθηκε σε δύο κυρίως οµάδες: Αδειοδοτούσες αρχές (µέσω τηλεφωνικών συνεντεύξεων ή συναντήσεις) Υφιστάµενους ή µελλοντικούς επενδυτές / φορείς λειτουργίας µονάδων βιοαερίου (αποστολή και συλλογή ερωτηµατολογίων µέσω e-mail) Η έρευνα στην οµάδα στόχο των επενδυτών (δείτε το Ερωτηµατολόγιο στο Παράρτηµα 1) βασίστηκε στην αποστολή του ερωτηµατολόγιου Q1 σε πάνω από 300 αποδέκτες τους οποίους αποτελούσαν: Συµµετέχοντες στις εκπαιδευτικές δραστηριότητες και τα συνέδρια του ΚΑΠΕ σχετικά µε το θέµα του βιοαερίου Επενδυτές που υπέβαλλαν ή προτίθεται να υποβάλλουν αίτηση για Άδεια Παραγωγής στην ΡΑΕ Παραγωγούς ενέργειας, µελετητές, εταιρείες συµβούλων και άλλους σχετικούς µε το βιοαέριο. Μετά από υπενθυµίσεις και τηλεφωνήµατα 24 ερωτηµατολόγια συλλέχθηκαν, τα αποτελέσµατα των οποίων αναλύονται παρακάτω. 3.2. Εµπόδια από την πλευρά των αρχών αδειοδότησης Ως συνέπεια της έρευνας, θα µπορούσε να λεχθεί ότι µερικά από τα σηµαντικά εµπόδια που τέθηκαν από την πλευρά των αρχών αδειοδότησης είναι τα ακόλουθα: Έλλειψη κωδικοποίησης και συµπλήρωση της νοµοθεσίας Αντιδράσεις τοπικής κοινωνίας Ανωριµότητα επενδυτικών σχεδίων (ποιότητα φακέλων), Χρονοβόρα αδειοδοτική διαδικασία και γραφειοκρατία (πχ. χορήγηση προσφοράς σύνδεσης) Χωροταξικός σχεδιασµός για έργα βιοαερίου Έλλειψη υποδοµών δικτύων Έλλειψη προσωπικού Αριθµός εµπλεκόµενων υπηρεσιών και ανάγκη στενής συνεργασίας µεταξύ τους Αλλαγές στην αυτοδιοίκηση (Πρόγραµµα Καλλικράτης) 14

3.3. Εµπόδια από την πλευρά των επενδυτών Τα αποτελέσµατα των 24 ερωτηµατολογίων που συλλέχθηκαν παρουσιάζονται παρακάτω: 1 Γενική ικανοποίηση µε τις διαδικασίες για την απόκτηση αδειών για τα έργα βιοαερίου στην Ελλάδα 1.1 Παρακαλούµε βαθµολογείστε την ακόλουθη δήλωση: «η αδειοδοτική διαδικασία για τα έργα βιοαερίου στην Ελλάδα δεν αποτελεί εµπόδιο για την υλοποίησή τους!» Ποσοστό 100% απάντησε στο ερώτηµα αυτό το 66% θεώρησε την αδειοδοτική διαδικασία ως εµπόδιο (διαφωνώ απόλυτα ή διαφωνώ) 21% Η αδειοδοτική διαδικασία για τα έργα βιοαερίου δεν αποτελεί εμπόδιο 0% 21% Διαφωνώ απόλυτα Διαφωνώ 13% Ούτε συμφωνώ ούτε διαφωνώ Συμφωνώ 45% Συμφωνώ απόλυτα 1.2 Ποιο τµήµα είναι ευκολότερο σε ένα έργο βιοαερίου η χρηµατοδότηση ή η αδειοδότηση Ποσοστό 100% απάντησε στο ερώτηµα αυτό Το 46% θεώρησε την αδειοδότηση το ίδιο δύσκολη όπως και την χρηµατοδότηση, το 29% ότι η χρηµατοδότηση είναι πιο δύσκολη και το υπόλοιπο 25% το αντίθετο (αδειοδότηση) 46% Σε ένα έργο βιοαερίου είναι... 29% πιο δύσκολο να εξασφαλίσεις την χρηματοδότηση (πχ. τραπεζικό δάνειο) από τις απαιτούμενες άδειες πιο δύσκολο να εξασφαλίσεις τις απαιτούμενες άδειες από την χρηματοδότηση 25% το ίδιο δύσκολο να εξασφαλίσεις τις απαιτούμενες άδειες όσο και την χρηματοδότηση 15

2 Εξασφάλιση αδειών 2.1 Παρακαλούµε αναφέρεται την/τις άδεια (ες) που µπορούν να εξασφαλιστούν ευκολότερα: Ποσοστό 63% απάντησε στο ερώτηµα αυτό Η άδεια παραγωγής θεωρήθηκε µε σηµαντική διαφορά ως η πιο εύκολη να εξασφαλιστεί. Άδειες που μπορούν να εξασφαλιστούν ευκολότερα Εξαίρεση Ε.Π.Ο. 3 Άδεια λειτουργίας 1 Οικοδομική Άδεια 2 Άδεια Παραγωγής 7 Προσφορά σύνδεσης 3 Περιβαλλοντική Άδεια Άδεια εγκατάστασης 2 2 0 1 2 3 4 5 6 7 8 2.2 Παρακαλούµε αναφέρεται την/τις άδεια (ες) που µπορούν να εξασφαλιστούν δυσκολότερα: Ποσοστό 79% απάντησε στο ερώτηµα αυτό Η Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων (Ε.Π.Ο) θεωρήθηκε η πιο δύσκολη να εξασφαλιστεί Άδειες που μπορούν να εξασφαλιστούν δυσκολότερα Άδεια Παραγωγής 5 Οικοδομική Άδεια 1 Άδεια εγκατάστασης 3 Διάθεση χωνεμένου υπολείμματος 1 Προσφορά σύνδεσης 10 Περιβαλλοντική Άδεια 13 0 1.5 3 4.5 6 7.5 9 10.5 12 13.5 15 16

3 Αδειοδοτούσες Αρχές 3.1 Γνωρίζετε ποιος είναι αρµόδιος για την έκδοση άδειας για έργα βιοαερίου στην Ελλάδα; Ποσοστό 100% απάντησε στο ερώτηµα αυτό Το 70% απάντησε ότι γνωρίζουν ποιος είναι αρµόδιος για την αδειοδότηση έργων βιοαερίου, απάντηση που αντανακλάται και στο αποτέλεσµα της ερώτησης 3.2 Γνωρίζετε ποιος είναι αρμόδιος για την έκδοση άδειας για έργα βιοαερίου; 17% 13% ΝΑΙ ΟΧΙ 70% Δεν είμαι σίγουρος 3.2 Ποιος είναι αρµόδιος για την έκδοση άδειας για έργα βιοαερίου στην Ελλάδα; Ποσοστό 88% απάντησε στο ερώτηµα αυτό Το 95% απάντησε ότι τόσο οι περιφερειακές όσο και οι εθνικές αρχές είναι υπεύθυνες. Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν αναφέρθηκαν όλες οι αρµόδιες υπηρεσίες. Ποιος είναι αρμόδιος για την έκδοση αδειών για έργα βιοαερίου; Περιφερειακές και Εθνικές Αρχές 20 Εθνικές Αρχές Περιφερειακές Αρχές 0 1 0 5 10 15 20 25 4 Εµπειρία µε τις αρµόδιες αρχές 4.1 Ποια είναι η εµπειρία σας από τις αρµόδιες αδειοδοτούσες αρχές έργων βιοαερίου; Ποσοσστό 83% απάντησε στο ερώτηµα αυτό Το 32% απάντησε ότι «Οι Υπηρεσίες δεν ήταν πολύ συνεργάσιµες και δεν µε βοήθησαν» και το ίδιο ποσοστό ότι «Οι Υπηρεσίες ήταν πολύ συνεργάσιµες αλλά δεν µπορούσαν να µε βοηθήσουν περαιτέρω». 17

Εμπειρία με τις αρμόδιες αδειοδοτούσες αρχές Οι Υπηρεσίες ήταν πολύ συνεργάσιμες και με βοήθησαν 9% 9% Οι Υπηρεσίες δεν ήταν πολύ συνεργάσιμες και δεν με βοήθησαν 18% 32% Οι Υπηρεσίες ήταν πολύ συνεργάσιμες αλλά δεν μπορούσαν να με βοηθήσουν περαιτέρω Δεν μπορούσα να βρω τον αρμόδιο υπάλληλο για τα έργα βιοαερίου 32% Δεν έχω ακόμη καμία εμπειρία από τις αρμόδιες Υπηρεσίες 4.2 Παρακαλούµε βαθµολογείστε την ακόλουθη δήλωση: «Η ικανότητα των Υπηρεσιών (π.χ. αριθµός υπαλλήλων, γνώσεις σχετικά µε την αδειοδοτική διαδικασία έργων βιοαερίου) είναι πολύ καλή.» Ποσοστό 92% απάντησε στο ερώτηµα αυτό Το 65% απάντησε ότι η ικανότητα των υπηρεσιών δεν είναι πολύ καλή. Περίπου το 9% θεωρεί την ικανότητα των υπηρεσιών πολύ καλή. "Η ικανότητα των υπηρεσιών είναι πολύ καλή" 9% 26% 35% Διαφωνώ απόλυτα Διαφωνώ Ούτε συμφωνώ ούτε διαφωνώ Συμφωνώ 30% 18

4.3 Παρακαλούµε βαθµολογείστε την ακόλουθη δήλωση: «Η αποτελεσµατικότητα των Υπηρεσιών (π.χ. χρόνος ανάδρασης, ποιότητα ανάδρασης) είναι πολύ καλή.» Ποσοστό 96% απάντησε στο ερώτηµα αυτό Το 65% απάντησε ότι η αποτελεσµατικότητα των υπηρεσιών δεν είναι πολύ καλή. Περίπου το 9% θεωρεί την ικανότητα των υπηρεσιών πολύ καλή. Η απάντηση αυτή είναι ανάλογη των απαντήσεων της ερώτησης 4.2. "Η αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών είναι πολύ καλή" 9% 26% 39% Διαφωνώ απόλυτα Διαφωνώ Ούτε συμφωνώ ούτε διαφωνώ Συμφωνώ 26% 4.4 Πόσες συναντήσεις «διαπραγµάτευσης» είχατε µε την αρµόδια Υπηρεσία; Ποσοστό 67% απάντησε στο ερώτηµα αυτό Το 68% απάντησε ότι χρειάστηκαν περισσότερες από 4 συναντήσεις. Αριθμός συναντήσεων περισσότερες α πό 4 συναντήσεις 68% 4.5 Σας δόθηκε από την αδειοδοτούσα Αρχή Οδηγός σχετικά µε την αδειοδοτική διαδικασία; Ποσοστό 88% απάντησε στο ερώτηµα αυτό Το 100% απάντησε ότι δεν τους δόθηκε. 19

4.6 Παρακαλούµε δώστε περισσότερες λεπτοµέρειες από την εµπειρίας σας µε τις αρµόδιες Αρχές Ποσοστό 54% απάντησε στο ερώτηµα αυτό Το ακόλουθα γράφηµα δείχνει τις απαντήσεις. Εμπειρία με τις αρμόδιες αρχές Καθυστερήσεις στην Περιβαλλοντικη Αδειοδότηση 3 Σύγχυση στην αδειοδοτική διαδικασία (ιδιαίτερα σε ότι αφορά στην διάθεση του υπολείμματος) Ελλιπή γνώση σχετικά με το βιοαέριο Σύγχυση αρμοδιοτήτων 2 Γραφειοκρατία και καθυστερήσεις 3 Καθυστερήσεις στην ΔΕΗ 2 0 1 2 3 4 5 6 7 8 5 ιάρκεια της αδειοδοτικής διαδικασίας 5.1 Αν έχετε ήδη υλοποιήσει ένα έργο βιοαερίου: Πόσος συνολικά χρόνος απαιτήθηκε για την εξασφάλιση όλων των αδειών; Ποσοστό 33% απάντησε ότι έχει ήδη υλοποιήσει ένα έργο βιοαερίου (βλέπε επίσης την ερώτηση 5.2) Ποσοστό 38% απάντησε ότι η αδειοδότηση κράτησε 19 έως 24 µήνες Χρόνος εξασφάλισης αδειών 31-36 μήνες 25-30 μήνες 19-24 μήνες 13-18 μήνες 6-12 μήνες μέχρι έξι μήνες 0 1 1 2 0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 20

5.2 Αν δεν έχετε ήδη υλοποιήσει ένα έργο βιοαερίου: Πόσος συνολικά χρόνος θεωρείτε ότι θα απαιτηθεί για την εξασφάλιση όλων των αδειών; Ποσοστό 54% απάντησε ότι δεν έχουν υλοποιήσει ακόµη ένα έργο βιοαερίου (βλέπε επίσης την ερώτηση 5.1) Ποσοστό 38% απάντησε ότι η αδειοδότηση θα κρατήσει µεταξύ 13 και 18 µήνες. Γενικά οι µελλοντικοί επενδυτές πιστεύουν ότι ο απαιτούµενος χρόνος θα είναι λιγότερος απ ότι στο παρελθόν. Εκτιμώμενος χρόνος εξασφάλισης αδειών 25-30 μήνες 19-24 μήνες 13-18 μήνες 6-12 μήνες μέχρι έξι μήνες 1 3 3 5 0 1.5 3 4.5 6 6 Κόστος της αδειοδοτικής διαδικασίας 6.1 Αν έχετε ήδη υλοποιήσει ένα έργο βιοαερίου: Πόσο κόστισαν οι άδειες; (πχ παράβολα, όχι το κόστος των µελετών 6.2 Αν δεν έχετε υλοποιήσει ακόµη ένα έργο βιοαερίου: Πόσο θεωρείται ότι θα είναι το κόστος της αδειοδοτικής διαδικασίας; (όχι το κόστος των µελετών) Στις 2 αυτές ερωτήσεις το εύρος τιµών των απαντήσεων κυµαίνεται από 500 µέχρι 250,000 21

7 Προβλήµατα της αδειοδοτικής διαδικασίας 7.1 Ποια είναι τα κύρια προβλήµατα της αδειοδοτικής διαδικασίας στην Ελλάδα; (Μπορείτε να επιλέξετε περισσότερα του ενός) Ποσοστό 92% απάντησε στο ερώτηµα αυτό Το ακόλουθα γράφηµα δείχνει τις απαντήσεις. Δεν υπάρχουν ειδικοί νόμοι για τις μονάδες βιοαερίου 9% Υπάρχουν πολλές μελέτες που απαιτούνται 4% Δεν υπάρχουν διαθέσιμες πληροφορίες για την αδειοδοτική διαδικασία των μονάδων βιοαερίου 13% Δεν υπάρχουν προβλήματα σχετικά με την αδειοδοτική διαδικασία 0% Η αδειοδοτική διαδικασία χρονικά διαρκεί πολύ 16% Δεν είναι ξεκάθαρο ποια Υπηρεσία είναι αρμόδια για ποια άδεια 13% Η νομική βάση για τα έργα βιοαερίου δεν είναι δεδομένη 7% Οι απαιτούμενες πληροφορίες του φακέλου (έγγραφα/αποδεικτικ ά) είναι πολλές Εμπλέκονται πολλές Υπηρεσίες στην αδειοδοτική διαδικασία 17% Δεν είναι ξεκάθαρο ποιος είναι ο αρμόδιος υπάλληλος στην Υπηρεσία για τα έργα βιοαερίου 10% 7.2 Παρακαλούµε δώστε περισσότερες λεπτοµέρειες από την εµπειρίας σας σχετικά µε τα προβλήµατα που υπάρχουν και πιθανές λύσεις Ποσοστό 33% απάντησε στο ερώτηµα αυτό Το ακόλουθα γράφηµα δείχνει τις απαντήσεις. Εμπειρία από την αδειοδοτική διαδικασία 3.5 3 2.5 2 1.5 1 0.5 0 Ενημέρωση Απλοποίηση εμπλεκομένων διαδικασιών φορέων Συνεργασί ατων Υπηρεσιών Δευ υπάρχει Δεν υπάρχουνκαθυστερήσεις εγγυημένη τιμή σαφείς στην για προδιαγραφές αδειοδοτική συγχώνευση πρώτων υλών για την διάθεση του υπολείμματος διαδικασία Χωροταξικός Καθυστερήσεις σχεδιασμός από την ΔΕΗ 22

8 Γενικές πληροφορίες 8.1 Ποια είναι η κύρια ασχολίας σας; Ποσοστό 92% απάντησε στο ερώτηµα αυτό Το ακόλουθα γράφηµα δείχνει τις απαντήσεις. Ποια έιναι η κύρια ασχολίας σας; 5% 5% 5% Μελετητής Έργων βιοαερίου Αγρότης 5% Εκπρόσωπος Βιομηχανίας Τροφίμων 5% Εκπρόσωπος Βιομηχανίας Αποβλήτων Παροχέας Ενέργειας 49% Φρέας εκμετάλλευσης μονάδας βιοαερίου 13% εκπρόσωπος μονάδας biosidel Εκπρόσωπος Δήμου Επενδυτής βιοαερίου και κατασεκυαστής 5% 4% 4% 0% Επενδυτής βιοαερίου Εταιρεία Συμβούλων 8.2 Έχετε ήδη υλοποιήσει έργο βιοαερίου; Ποσοστό 92% απάντησε στο ερώτηµα αυτό 64% ΟΧΙ 8.3 Θα θέλατε να αναφέρετε κάποιο άλλο στοιχείο στις αδειοδοτούσες Αρχές και τους διαµορφωτές πολιτικής; Ποσοστό 25% απάντησε στο ερώτηµα αυτό Απαντήσεις: Αποσαφήνιση της αδειοδοτικής διαδικασίας Ενηµέρωση εµπλεκόµενων Απλοποίηση διαδικασίας Καθορισµός του τι είναι υπόλειµµα Ταχύτερη αντίδραση της ΕΗ Καλύτερη συνεργασία των Υπηρεσιών One-stop-shop Ανάδειξη των πλεονεκτηµάτων του βιοαερίου και προτεραιότητα στα έργα αυτά. 23

4. Συµπεράσµατα Τα αποτελέσµατα της έρευνας έδειξαν ότι υπάρχουν ακόµη εµπόδια στην διαδικασία αδειοδότησης στην Ελλάδα για τα έργα βιοαερίου, τόσο από την οπτική των αρχών αδειοδότησης όσο και από την οπτική των επενδυτών. Ο νόµος Νόµος 3468/2006 έθεσε ένα νέο περιβάλλον στην ηλεκτροπαραγωγή και ο προβλεπόµενος χρόνος αδειοδότησης µειώθηκε. Ο νόµος αυτός επιχείρησε να προωθήσει τις ΑΠΕ, να απλοποιήσει την αδειοδοτική διαδικασία και να αναµορφώσει την παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ. Επιπρόσθετα, ο νόµος 3851/2010 τέθηκε σε εφαρµογή τον Ιούνιο του 2010 για να αναµορφώσει το υφιστάµενο νοµοθετικό πλαίσιο των ΑΠΕ και ειδικότερα το νόµο 3468/2006. Μεταξύ άλλων ο νόµος 3851/2010 θέτει νέες υψολέτερες εγγυηµένες τιµές ανάλογα µε τον τύπο της βιοµάζας. Το γεγονός αυτό αποτελεί βασικό µοχλό για να προσελκύσει µεγαλύτερο ενδιαφέρον η αξιοποίηση του βιοαερίου και αρκετά έργα βιοαερίου βρίσκονται στο στάδιο της αδειοδότησης και υλοποίησης. Μερικές προτάσεις για την ανάπτυξη της αγοράς βιοαερίου στην Ελλάδα, µέσω της άρσης εµποδίων της αδειοδοτικής διαδικασίας είναι οι ακόλουθες: Ανάδειξη των πλεονεκτηµάτων της αξιοποίησης βιοαερίου, δηµιουργώντας ένα φιλικό περιβάλλον για τις επενδύσεις βιοαερίου Ενδυνάµωση της Υπηρεσίας Εξυπηρέτησης Επενδυτών για έργα ΑΠΕ του ΥΠΕΚΑ («one stop shop») για την αποσαφήνιση, συντονισµό, απλοποίηση και συντόµευση της αδειοδοτικής διαδικασίας Το θεσµικό πλαίσιο για την προώθηση του βιοαερίου θα πρέπει να βελτιωθεί και απλοποιηθεί περαιτέρω Εκπαίδευση εµπλεκοµένων φορέων Χωροταξικός σχεδιασµός για έργα βιοαερίου σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο Καλύτερη συνεργασία µεταξύ των Υπηρεσιών Εξειδικευµένο προσωπικό Ωριµότητα επενδυτικών σχεδίων (ποιότητα φακέλων). 24

25 Παράρτηµα 1: Ερωτηµατολόγιο για την αδειοδοτική διαδικασία για επενδυτές

26

27

28

29

30

31