Δρ Σταυρούλα Τσιτσιφλή ΤΕΙ Θεσσαλίας

Transcript

1 Δρ Σταυρούλα Τσιτσιφλή ΤΕΙ Θεσσαλίας

2 Περιβαλλοντικός Σχεδιασμός Περιβαλλοντικός Σχεδιασμός είναι η διαδικασία με την οποία εκτιμώνται και αντιμετωπίζονται οι συνέπειες που προκαλούνται από τα έργα και τις δραστηριότητες στο περιβάλλον Το Μέσο είναι οι Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) Εκπονούνται από ομάδα μηχανικών, γεωλόγων, γεωπόνων, περιβαλλοντολόγων και άλλων επιστημόνων

3 Περιβάλλον Βασικοί Ορισμοί Το σύνολο των φυσικών και ανθρωπογενών παραγόντων και στοιχείων που βρίσκονται σε αλληλεπίδραση και επηρεάζουν την οικολογική ισορροπία, την ποιότητα της ζωής, την υγεία των κατοίκων, την ιστορική και πολιτιστική παράδοση και τις αισθητικές αξίες Ρύπανση Η παρουσία στο περιβάλλον ρύπων, δηλαδή κάθε είδους ουσιών, θορύβου, ακτινοβολίες ή άλλων μορφών ενέργειας σε ποσότητα / συγκέντρωση που μπορούν να προκαλέσουν αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία, στους ζωντανούς οργανισμούς και τα οικοσυστήματα ή υλικές ζημιές και γενικότερα να καταστήσουν το περιβάλλον ακατάλληλο για τις επιθυμητές του χρήσεις

4 Προστασία Περιβάλλοντος Βασικοί Ορισμοί Το σύνολο των ενεργειών, μέτρων και έργων που έχουν στόχο την πρόληψη της υποβάθμισης του περιβάλλοντος ή την αποκατάσταση, διατήρηση ή βελτίωσή του Απόβλητα Κάθε ποσότητα ρύπων (ουσιών, θορύβου, ακτινοβολίας, ή άλλων μέσων ενέργειας) σε οποιαδήποτε φυσική κατάσταση ή αντικειμένων από τα οποία ο κάτοχός τους θέλει ή πρέπει να υποχρεούται να απαλλαγεί, εφόσον είναι δυνατό να προκαλέσουν ρύπανση

5 Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΕΠΕ) Ορισμός του Munn (1979) «Είναι η ανάγκη να προσδιοριστούν και να προβλεφθούν οι επιπτώσεις στο περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία και ποιότητα ζωής από προτάσεις νόμων, πολιτικές, προγράμματα, έργα και επιχειρησιακές διαδικασίες και να ερμηνευτεί και να δημοσιοποιηθεί η πληροφορία για τις επιπτώσεις αυτές» Ορισμός της Οικονομικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την Ευρώπη (1991): «πρόκειται για μια εκτίμηση της επίπτωσης μιας δραστηριότητας στο περιβάλλον»

6 Κατηγορίες διαδικασιών εκτίμησης επιπτώσεων Εκτίμηση κοινωνικών επιπτώσεων (Social Impact Assessment SIA) Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίμηση (Strategic environmental assessment SEA) Εκτίμηση επικινδυνότητας (Hazard Assessment) Εκτίμηση κινδύνου (Risk Assessment) Εκτίμηση επιπτώσεων τεχνολογίας (Technology Impact Assessment)

7 Διαδικασία Εκτίμησης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΕΠΕ) 1. Κατάταξη έργου 2. Προσδιορισμός εύρους 3. Θεώρηση εναλλακτικών λύσεων 4. Περιγραφή του έργου / δράσης 5. Περιγραφή αρχικών περιβαλλοντικών συνθηκών 6. Προσδιορισμός κύριων επιπτώσεων 7. Πρόβλεψη επιπτώσεων 8. Εκτίμηση και αξιολόγηση της σημασίας των επιπτώσεων 9. Αντιμετώπιση 10. Δημόσιες συσκέψεις και συμμετοχή του κοινού 11. Παρουσίαση ΜΠΕ 12. Εξέταση 13. Απόφαση 14. Παρακολούθηση 15. Έλεγχος

8 Χρησιμότητα της ΕΠΕ Υποβοήθηση στη λήψη αποφάσεων: συστηματική εξέταση των συνεπειών για το περιβάλλον και εναλλακτικές λύσεις Υποβοήθηση στην διατύπωση της πρότασης: Παράλληλη εξέταση διάφορων εναλλακτικών λύσεων Υπόδειξη βελτιωτικών λύσεων Έγκαιρος εντοπισμός συγκρούσεων συμφερόντων Ανάπτυξη καλύτερων σχέσεων με την διοίκηση Βελτίωση δημόσιας εικόνας Αποφυγή κόστους αποζημιώσεων Αποφυγή περιβαλλοντικών επιπτώσεων Εργαλείο για την αειφόρο ανάπτυξη

9 Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) Η συστηματική μελέτη με αυστηρά καθορισμένη δομή και περιεχόμενο ως προς την περιγραφή του έργου ή της δραστηριότητας, τον εντοπισμό και αξιολόγηση των βασικών επιπτώσεων στο περιβάλλον, την περιγραφή των μέτρων για την πρόληψη, μείωση ή αποκατάσταση των αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον, την εξέταση των εναλλακτικών λύσεων με στόχο την αποτελεσματικότερη λειτουργία (του έργου ή της δραστηριότητας) με τις ελάχιστες περιβαλλοντικές επιπτώσεις σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία

10 Γιατί ΜΠΕ? Προστασία περιβάλλοντος Τήρηση νομοθεσίας Χωροθέτηση έργων κατασκευή έργων Αδειοδότηση επιχειρήσεων Τήρηση όρων κατά τη λειτουργία της επιχείρησης / έργου Παρακολούθηση της τήρησης των όρων από την πολιτεία Μηχανισμοί ελέγχου

11 Εξέλιξη του Θεσμού των ΜΠΕ Νόμος για την Εθνική Περιβαλλοντική Πολιτική (NEPA), ΗΠΑ Ακολούθησε η υιοθέτηση της Ε.Π.Ε. σε πάνω από 75 χώρες. Υποχρεωτικός στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) το 1985 με την Οδηγία 85/337/ΕΟΚ. Η πρώτη αναφορά στην προστασία του περιβάλλοντος γίνεται στο άρθρο 24 του Συντάγματος και ειδικότερα στην παράγραφο 1 του άρθρου αυτού.

12 Εξέλιξη του Θεσμού των ΜΠΕ Ο βασικός νόμος που ορίζει τη διαδικασία ΕΠΕ στην Ελλάδα είναι ο Ν. 1650/86 για την προστασία του περιβάλλοντος (ΦΕΚ 160/Α/86). Για την εφαρμογή του εκδόθηκαν: η ΚΥΑ 69269/5387/90 (ΦΕΚ 678/Β/90) κατάταξη έργων και περιεχόμενα ΜΠΕ η ΚΥΑ 75308/5512/90 (ΦΕΚ 691/Β/90) για τον καθορισμό τρόπου ενημέρωσης των πολιτών

13 Νομοθετικό πλαίσιο ΜΠΕ Αριθμός Οδηγίας Θέμα 84/360/ΕΟΚ Σχετικά με την καταπολέμηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης που προέρχεται από βιομηχανικές εγκαταστάσεις, (Επίσημη Εφημερίδα, L188, ). 85/337/ΕΟΚ Για την εκτίμηση των επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων δημοσίων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον (Επίσημη Εφημερίδα L175, ). 90/313/ΕΟΚ Σχετικά με την ελεύθερη πληροφόρηση σε θέματα περιβάλλοντος (Επίσημη Εφημερίδα L158, ). 96/61/ΕΚ Σχετικά με την ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχο της ρύπανσης, (Επίσημη Εφημερίδα L257, ). 97/11/ΕΚ Περί τροποποιήσεως της οδηγίας 85/337/ΕΟΚ για την εκτίμηση των επιπτώσεων ορισμένων δημοσίων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον (Επίσημη Εφημερίδα L73, ) 2001/42/ΕΚ Σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων, (Επίσημη Εφημερίδα L197, ). 2003/4/ΕΚ Σχετικά με την πρόσβαση του κοινού σε περιβαλλοντικές πληροφορίες και για την κατάργηση της οδηγίας 90/313/ΕΟΚ (Επίσημη Εφημερίδα L41, ). 2003/35/ΕΚ Σχετικά με τη συμμετοχή του κοινού στην κατάρτιση ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων που αφορούν το περιβάλλον και με την τροποποίηση όσον αφορά τη συμμετοχή του κοινού και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη, των οδηγιών 85/337/ΕΟΚ και 96/61/ΕΚ του Συμβουλίου, (Επίσημη Εφημερίδα L156, ).

14 Νομοθετικό πλαίσιο ΜΠΕ Αριθμός Θέμα Ν (ΦΕΚ 91/Α/2002) «Εναρμόνιση του Ν. 1650/1986 με τις Οδηγίες 97/11 Ε.Ε. και 96/61 Ε.Ε., διαδικασία οριοθέτησης και ρυθμίσεις θεμάτων για τα υδατορέματα και άλλες διατάξεις». ΚΥΑ Αριθ. Η.Π.:15393/2332 «Κατάταξη δημόσιων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες σύμφωνα (ΦΕΚ 1022/Β/2002) με το άρθρο 3 του Ν. 1650/1986 όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 του Ν. 3010/2002 περί εναρμόνισης του Ν. 1650/1986 με τις Οδηγίες 97/11 Ε.Ε. και 96/61 Ε.Ε. κά. (Α 91)», καθώς και η διόρθωση σφάλματος αυτής (ΦΕΚ 1117/Β/2002). ΚΥΑ Αριθ. Η.Π.11014/703/Φ104 (ΦΕΚ 332/Β/2003) ΚΥΑ Αριθ /2021/03 (ΦΕΚ 1391/Β/2003) ΚΥΑ Αριθ (ΦΕΚ 552/Β/2003) ΚΥΑ & / ΚΥΑ Αριθ /724 (ΦΕΚ 1087/Β/2003) ΚΥΑ Αριθ ΚΥΑ Αριθ. ΕΥΠΕ οικ (ΦΕΚ 1409/Β/2004) «Διαδικασία Προκαταρκτικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης και Αξιολόγησης (Π.Π.Ε.Α.) και Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (Ε.Π.Ο.) σύμφωνα με το άρθρο 4 του Ν. 1650/1986 (Α 160) όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 2 του Ν. 3010/2002 «Εναρμόνιση του Ν. 1650/1986 με τις οδηγίες 97/11/ΕΕ και 96/11/ΕΕ και άλλες διατάξεις Α 91». «Καθορισμός τρόπου ενημέρωσης και συμμετοχής του κοινού κατά τη διαδικασία έγκρισης περιβαλλοντικών όρων των έργων και των δραστηριοτήτων σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 5 του 1650/86 "για την προστασία του περιβάλλοντος" όπως αντικαταστάθηκε με τις παραγράφους 2 και 3 του Ν.3010/02(3010 (ΦΕΚ 91/Α/2002)». «Διαδικασία προκαταρκτικής περιβαλλοντικής εκτίμησης και αξιολόγησης, έγκρισης περιβαλλοντικών όρων, καθώς και έγκρισης επέμβασης ή παραχώρησης δάσους ή δασικής έκτασης στα πλαίσια της έκδοσης άδειας εγκατάστασης σταθμών ηλεκτροπαραγωγής από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας». «Αντιστοίχηση των κατηγοριών των βιομηχανικών και βιοτεχνικών δραστηριοτήτων με τους βαθμούς όχλησης που αναφέρονται στα πολεοδομικά διατάγματα». «Τροποποίηση και συμπλήρωση της αντιστοίχησης των δραστηριοτήτων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με τους βαθμούς όχλησης που αναφέρονται στην πολεοδομική νομοθεσία». περί Συμπλήρωσης της ΚΥΑ Αριθ. Η.Π.:15393/2332 (ΦΕΚ 1022/Β/2002), «Κατάταξη δημόσιων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες σύμφωνα με το άρθρο 3 του Ν. 1650/1986 όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 του Ν. 3010/2002 περί εναρμόνισης του Ν. 1650/1986 με τις Οδηγίες 97/11 Ε.Ε. και 96/61 Ε.Ε. κά. (Α 91)».

15 Νομοθετικό πλαίσιο ΜΠΕ Ν. 1650/1986 Ο θεσμικός νόμος που διέπει τα βασικά στοιχεία του χρόνου, του περιεχομένου και της διαδικασίας αξιολόγησης και έγκρισης των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων έργων και δραστηριοτήτων. Κύρια άρθρα του για τα παραπάνω ζητήματα τα άρθρα 3-6. Τα άρθρα 3-5 αντικαταστάθηκαν από το Νόμο 3010/2002.

16 Νομοθετικό πλαίσιο ΜΠΕ Ν. 3010/2002 Άρθρο 1, αντικαθιστά το άρθρο 3 του Ν. 1650/86 - Κατηγοριοποίηση έργων και δραστηριοτήτων, 3 κατηγορίες έργων (Α, Β, και Γ) µε υποκατηγορίες. - Προστίθεται η διαδικασία κατάταξης εάν ένα έργο δεν περιλαμβάνεται στην ανωτέρω απόφαση εφόσον θεωρηθεί ότι θα έπρεπε να καταταγεί στην Α ή Β κατηγορία. - Με ΥΑ µπορεί επίσης να καθορίζεται αντιστοιχία της κατάταξης σε κατηγορίες και υποκατηγορίες των βιομηχανικών και βιοτεχνικών έργων µε τη διάκριση που αναφέρεται στις πολεοδομικές διατάξεις σε έργα υψηλής, µέσης και χαµηλής όχλησης (ΦΕΚ 1087Β/5-8-03).

17 Ν. 3010/2002 Άρθρο 2, αντικαθιστά το άρθρο 4 του Ν. 1650/86 Έργα Α κατηγορίας: - Καταργείται η Π.Χ. και αντικαθίσταται µε την Προκαταρκτική Περιβαλλοντική Εκτίµηση και Αξιολόγηση (ΠΠΕΑ). - Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων (ΕΠΟ). Έργα Β κατηγορίας - Απαιτείται περιβαλλοντική Έκθεση ή ΠΠΕΑ Έργα Γ κατηγορίας Νομοθετικό πλαίσιο ΜΠΕ - Υποβολή δικαιολογητικών που τεκµηριώνουν τη συµµόρφωση µε τις διατάξεις που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος.

18 Νομοθετικό πλαίσιο ΜΠΕ Ν. 3010/2002 Άρθρο 3, αντικαθιστά το άρθρο 5 του Ν. 1650/86 Περιγραφή έργου: - Περιγραφή στοιχείων περιβάλλοντος. - Εντοπισµός και αξιολόγηση βασικών επιπτώσεων στο περιβάλλον. - Περιγραφή µέτρων αντιµετώπισης των επιπτώσεων. - Εναλλακτικές λύσεις και τεκµηρίωση επιλογής της προτεινόµενης. - Απλή µη τεχνική περίληψη.

19 Νομοθετικό πλαίσιο ΜΠΕ Ν. 3010/2002 Άρθρο 3, αντικαθιστά το άρθρο 5 του Ν. 1650/86 Περιγραφή έργου (συνέχεια): - Σύντοµη αναφορά ενδεχόµενων δυσκολιών κατά την εκπόνηση της µελέτης. - Δημοσιοποίηση της ΜΠΕ στο Νομαρχιακό Συμβούλιο Ν.Σ.). - Ενημέρωση-Συμμετοχή κοινού (ΦΕΚ 1391/Β/ ). - Δημοσιοποίηση της απόφασης στο Ν.Σ.

20 ΝΟΜΟΣ 4014/2011 Δημοσιεύθηκε στις 21/9/2011 Η ΥΑ που αναμενόταν μέχρι τις 21/10/2011 τελικά εκδόθηκε στις 13/1/2012 (ΥΑ.1958) Στόχο έχει να τροποποιήσει και να επιταχύνει σημαντικά την περιβαλλοντική αδειοδοτική διαδικασία που εκτιμάται ότι σήμερα διαρκεί από 3-5 χρόνια για τα μεγάλα έργα

21 4014/ Καινοτομίες Ιδιωτικοποίηση καθηκόντων που μέχρι σήμερα ασκούνταν από το Δημόσιο Επιβολή διαφάνειας στο καθεστώς αδειοδότησης και λειτουργίας των εγκαταστάσεων με υποχρέωση ανάρτησης στο διαδίκτυο των περιβαλλοντικών εγκρίσεων και των πορισμάτων ελέγχων λειτουργίας τους Προϋπόθεση: έντονη και άμεση ενεργοποίηση του ΥΠΕΚΑ και των συναρμόδιων υπουργείων για την έκδοση 16 κανονιστικών διατάξεων (ΠΔ, ΥΑ)

22 4014/2011 Σύσταση νέων Συμβουλίων, Διευθύνσεων & Μητρώων Στο ΥΠΕΚΑ, το Κεντρικό Συμβούλιο Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης (ΚΕΣΠΑ) με αντικείμενο την γνωμοδότηση σε ορισμένες περιπτώσεις και κατόπιν αιτήματος του Υπουργού ή του Γ.Γ. για την περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων Στο ΥΠΕΚΑ, η Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης (ΔΙΠΑ) υπαγόμενη στη Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος Στο ΥΠΕΚΑ, Μητρώο Πιστοποιημένων Αξιολογητών Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Στο ΥΠΕΚΑ, Ηλεκτρονικό Περιβαλλοντικό Μητρώο (ΗΠΜ) πληροφοριών που αφορούν στη διαδικασία έκδοσης,ανανέωσης, τροποποίησης και παρακολούθησης των ΑΕΠΟ και ΠΠΔ κάθε έργο κατηγορίας Α ή Β αποκτά περιβαλλοντική ταυτότητα (ΠΕΤ)

23 4014/2011 Σύσταση νέων Συμβουλίων, Διευθύνσεων & Μητρώων Στο ΥΠΕΚΑ, Μητρώο Περιβαλλοντικών Ελεγκτών η ιδιότητα αυτή χορηγείται με άδεια από τον Γ.Γ. του ΥΠΕΚΑ Στο ΥΠΕΚΑ, Εποπτικό Συμβούλιο Περιβαλλοντικών Ελεγκτών που παρακολουθεί το έργο των Περιβαλλοντικών Ελεγκτών και της ΕΥΕΠ

24 4014/ Κατηγορίες Ομάδα 1: Έργα χερσαίων και εναέριων μεταφορών Ομάδα 2: Υδραυλικά έργα Ομάδα 3: Λιμενικά έργα Ομάδα 4: Συστήματα περιβαλλοντικών υποδομών Ομάδα 5: Εξορυκτικές δραστηριότητες Ομάδα 6: Τουριστικές εγκαταστάσεις και έργα αστικής ανάπτυξης, κτιριακού τομέα, αθλητισμού και αναψυχής

25 4014/ Κατηγορίες Ομάδα 7: Πτηνοτροφικές εγκαταστάσεις Ομάδα 8: Υδατοκαλλιέργειες Ομάδα 9: Βιομηχανικές και συναφείς εγκαταστάσεις Ομάδα 10: Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Ομάδα 11: Μεταφορά ενέργειας, καυσίμων και χημικών ουσιών Ομάδα 12: Ειδικά έργα και δραστηριότητες

26 Φορέας Α1: ΜΠΕ - ΥΠΕΚΑ Α2: ΜΠΕ - Αποκεντρωμένη Διοίκηση Β3 & Β4: Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις υπηρεσία που χορηγεί την άδεια λειτουργίας σε περίπτωση μη άδειας τότε η διεύθυνση περιβάλλοντος της περιφέρειας

27 Δομή Ελληνικής περιβαλλοντικής νομοθεσίας Περιβαλλοντική αδειοδότηση Διαχείριση και προστασία των υδάτων Διαχείριση στερεών και άλλων αποβλήτων Διαχείριση τοξικών και επικίνδυνων αποβλήτων Έλεγχος ατμοσφαιρικής ρύπανσης Θόρυβος Φυσικό περιβάλλον Προστατευμένες περιοχές (Natura, Ramsar, Εθνικός δρυμός) Αποφάσεις όρια αποδεκτών