ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΜΗΜΑ: ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ: ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία Κατάλογος περιεχομένων Χειρογράφων της Ιεράς Μονής Ιβήρων του Αγίου Όρους (αριθ. 400-450) ΜΑΝΑΦΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Α. Ε. Μ: 1 1 5 3 Επιβλέπων Καθηγητής: Β. Κατσαρός Θεσσαλονίκη 2011 1
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Συντομογραφίες 3 5 Πρόλογος 6 7 Κατάλογος μικροταινιών 8 96 Πίνακας συγγραφέων 97 100 Πίνακας αντιγραφέων 101 2
Συντομογραφίες Aldama = J.A. Aldama, Repertorium pseudochrysostomicum, Editions du Centre national de la recherche scientifique, Paris 1965 Ἄνθος Χαρίτων = Ἰωαννικίου Καρτάνου, Ἄνθος Χαρίτων Αὐξημὲνον μὲ Διδασκαλίας καὶ Παραδείγματα ἀρμοδία εἰς τὰς ἀρετὰς καὶ κακίας, Venezia 1830 Per Francesco Andreola Βασιλείου Καισαρείας = Βασιλείου Καισαρείας τοῦ Μεγάλου ἅπαντα Ἔργα καὶ Λόγοι, τόμ. 1-10 (εἰσαγωγή, μετάφραση, σχόλια ὑπὸ Βασιλείου Ψευτογκά, ἐκδόσεις Πατερικαὶ ἐκδόσεις Γρηγόριος Παλαμάς, Θεσσαλονίκη 1993 BHG = F. Halkin, Bibliotheca hagiographica graeca, τομ. 1-3 [Subsidia Hagiographica 8a], Βρυξέλλες 1984 CPG = M. Geerard, Clavis patrum graecorum, qua optimae quaeque scriptorium patrum graecorum recensiones a primaevis saeculis usque ad octavum commode recluduntur, τομ. 1-5, Turnhout 1974-1987 Goar, Euchologion = Jacobus Goar, Euchologion Sive Rituale Graecorum, Graz 1960 Ελληνικά = Ελληνικά, Φιλολογικὸν ἱστορικὸν καὶ λαογραφικὸν περιοδικὸν σύγγραμα τὸμ. 24, Θεσσαλονίκη 1971 3
Εὐαγγελίδης, Οἱ βίοι τῶν ἁγίων = Τρύφων Εὐαγγελίδης, Οἱ βίοι τῶν ἁγίων : ἐκκαθαρθέντες καὶ συμπληρωθέντες διὰ πολλῶν ἱστορικῶν, χρονολογικῶν καὶ γεωγραφικῶν σημειώσεων, Ἐν Ἀθήναις : Γεώργιος Δ. Φέξης, 1895 Ἐφραίμ Σύρου = Ὁσίου Ἐφραίμ τοῦ Σύρου Ἔργα, τόμ. Α-Ζ, Εἰσαγωγή Κείμενο Μετάφραση Σχόλια Κωνστ. Γ. Φραντζολά, Φιλολόγου, Εκδ. Τὸ περιβόλι τῆς Παναγίας, Θεσσαλονίκη 1988-1998 ΘΗΕ = Θρησκευτικὴ καὶ ἠθικὴ ἐγκυκλοπαιδεία, τόμ. 1-12, Ἀθήνα, 1962-1968 Ἰσαάκ Σύρου = Τοῦ ὁσίου πατρὸς ἡμῶν Ἰσαάκ ἐπισκόπου Νινευὶ τοῦ Σύρου τὰ εὐρεθέντα Ἀσκητικά. Ἀξιώσει μὲν τοῦ μακαριοτάτου θειοτάτου καὶ σοφωτάτου Πατριάρχου τῆς ἁγίας Πόλεως Ἱερουσαλὴμ καὶ πάσης Παλαιστίνης κυρίου κυρίου Ἐφραίμ. ἐπιμὲλεια δὲ Νικηφόρου Ἱερομονάχου τοῦ θεοτόκου. ἤδη πρῶτον τύποις ἐκδοθέντα ἐν Λειψία τῆς Σαξονίας ἐν ἔτει ᾳψο. Ἀνατυπωμένη ἐπιμέλεια Ἰωακείμ Σπετσιέρη Ἱερομονάχου. Χ. Σπανός, Ἱπποκράτους 23, Ἀθῆναι, 1997 Lambros, Catalogue = S.P. Lambros, Catalogue of the Greek Manuscripts on Mount Athos, volume ii, Amsterdam 1966 PG = J.P. Migne, Patrologiae cursus completus Series graeca, τομ. 1-161, Παρίσι 1857-1866 Παπαδόπουλος-Κεραμεύς, Ἀνάλεκτα Ἱεροσολυμιτικῆς σταχυολογίας = Παπαδόπουλος-Κεραμεύς, Ἀθανάσιος Ἀνάλεκτα Ἱεροσολυμιτικῆς σταχυολογίας. Συλλογή ἀνεκδότων καὶ σπανίων Ἑλληνικῶν συγγραφέων 4
περὶ τῶν κατὰ τῶν αἰώνων ὁρθοδόξων ἐκκλησιῶν καὶ μάλιστα τῶν παλαιστινῶν, τομ. i-v, Culture et Civilisation, Bruxelles 1963. Τόμ. ΙΑ = Ἱερά Μονὴ Ἰβήρων, Κατάλογος Ἑλληνικών χειρογράφων, τόμ. ΙΑ (1387-1568), περιγραφή Π. Σωτηρούδης, Ἅγιον Ὅρος, 2007 Φωτίου Λόγοι καὶ ὁμιλίαι = Τοῦ ἐν ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν Φωτίου πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Λόγοι καὶ ὁμιλίαι ὁγδοὴκοντα τρεῖς: ἐκ χειρογράφων Ἄθω, Βιέννης, Γενεύης, Ἐνετίας, Ἱεροσολύμων, Μονάχου, Μόσχας, Παρισίων, Ρώμης, Χαϊδελβέργης : ἐκδίδοντος Σ. Ἀριστάρχου, ἐν Κωνσταντινουπόλει : τύποις Τhe annuaire oriental & printing, 1900. 5
Πρόλογος. Η εργασία αυτή, η οποία εκπονείται ως πρωτεύουσα στα πλαίσια του μεταπτυχιακού μου κύκλου σπουδών, κινείται στο χώρο της Ελληνικής Παλαιογραφίας και Κωδικολογίας. Αντικείμενό της αποτελεί η σύνταξη του καταλόγου μέρους της συλλογής ελληνικών χειρογράφων της Ιεράς Μονής Ιβήρων του Αγίου Όρους. Στόχος της διπλωματικής εργασίας είναι να αποτελέσει ένα εύχρηστο βοήθημα για τους ερευνητές που θα θέλουν να πληροφορηθούν το περιεχόμενο (κυρίως) των χειρογράφων της συλλογής. Η σύνταξη του παραπάνω καταλόγου βασίστηκε σε μέρος της συλλογής μικροταινιών της Ιεράς Μονής Ιβήρων του Αγίου Όρους. Στην παρούσα εργασία εξετάζονται οι μικροταινίες με αύξοντα αριθμό 400-409, 411-428, 435-450. Η περιγραφή ακολουθεί την εξής σειρά: 1. Στην πρώτη γραμμή (με ημίμαυρα στοιχεία) δίνεται ο αύξων αριθμός της μικροταινίας και σε παρένθεση ο ταξινομικός αριθμός του χειρογράφου. 2. Στην τρίτη γραμμή αναγράφονται συγκεκομμένα η χρονολόγηση του χειρογράφου, το υλικό του (Περγ. Χάρτ. Βομβ.), οι διαστάσεις του σε χιλιοστά, ο αριθμός των φύλλων και των παραφύλλων, ο αριθμός των στηλών (εάν είναι μεγαλύτερος του ενός) και τέλος ο αριθμός των στίχων. 3. Ακολουθεί η λεπτομερής αναγραφή του περιεχομένου (Α) του χειρογράφου. Αυτή άλλωστε αποτέλεσε και τον κύριο στόχο του παρόντος καταλόγου. Για τα αποσπάσματα, η ταύτιση των οποίων στάθηκε αδύνατη, δηλώνεται η αρχή και το τέλος τους με διατήρηση της ορθογραφίας των χειρογράφων. Στο τέλος της ενότητας αυτής σημειώνονται τα άγραφα φύλλα. 6
4. Μετά τη δήλωση του περιεχομένου παρατίθενται τα βιβλιογραφικά σημειώματα (Β). Τα υπόλοιπα σημειώματα (σκόρπιες λέξεις, υπογραφές, ζωγραφιές) χαρακτηρίζονται ως δοκίμια κονδυλίου. Η εργασία τελειώνει με δύο αλφαβητικούς πίνακες: α) των συγγραφέων και β) των αντιγραφέων των χειρογράφων. Κατά την προετοιμασία του παρόντος καταλόγου μου δόθηκε η δυνατότητα να μελετήσω δεκάδες αγιορείτικα ελληνικά χειρόγραφα. Είχα έτσι την ευκαιρία να εξασκηθώ και να αυξήσω την εμπειρία μου στην ανάγνωση χειρογράφων. Η εργασία αυτή πλούτισε κατά πολύ τις γνώσεις μου στη γενικότερη βυζαντινή γραμματολογία και βελτίωσε τις γνώσεις μου στην Παλιογραφία και στην Κωδικολογία γενικότερα. Οφείλω να ευχαριστήσω θερμά τον καθηγητή κ. Β. Κατσαρό τόσο για την υπόδειξη του θέματος της εργασίας αυτής, όσο και για την πρόθυμη συνεργασία και βοήθειά του. Με τη δική του συμβολή αντιμετωπίστηκαν τα όποια προβλήματα προέκυψαν (προβλήματα πρακτικής φύσεως, καθώς και αμιγώς επιστημονικά). Ευχαριστώ τέλος το προσωπικό του Σπουδαστηρίου Νεοελληνικών και Μεσαιωνικών σπουδών του Α.Π.Θ., το οποίο πάντα πρόθυμα μου παρείχε κάθε διευκόλυνση και βοήθεια κατά τη διάρκεια της εξέτασης των μικροταινιών. Π.Μ. 7
1. Κωδ. 400. (766). 15ος αι. Χαρτί, 203 Χ 138, φφ. 128, αρ. σειρών 25 Σύμμεικτος θεολογικός. A. 1. (1-5v) ''Κατήχησις περὶ τῆς ἀσκητικῆς ἀκολουθίας''. Αρχή: Δεῖ τούς μὴ ειδὸτας ἐκ τὴθους τὸ Ψαλτήριον ὅταν λέγωσιν τὴν ἀσκητικὴν ἀκολουθίαν λέγειν ἀντὶ Ψαλμῶν τὴν εὐχὴν τοῦ τελώνου 2. (5v-32) ''Θεοδούλου μοναχοῦ Διήγησις περὶ τῶν ὕμνων πῶς θεόθεν δεδώρηνται'' 3. (32-36v) ''τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου'' Αρχή: Ἀρχὴ σοφίας φόβος Κυρίου οιόν τι πρῶτον σπάργανον (CPG 4864) 4. (36v-37) ''τοῦ αὐτοῦ περὶ εὐχαριστίας'' Αρχή: Καθεζόντος ἐπὶ τῆς τραπέζης 5. (37-54) αποσπάσματα ''περὶ εὐχαριστίας'': (37-46v) Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, (46v-51) Ἰσσάκ τοῦ Σύρου, (51-54) Ἀντιόχου τοῦ Παντέκτου, (54-54v) τοῦ Ἀγίου Ἀθανασίου, (54) τοῦ Ἀγίου Μαξίμου. 5. (54v-56) ''περὶ τοῦ θηκαρᾶ στίχοι καὶ γνῶμαι'': (54v-55v) Θεοδούλου μοναχοῦ, (55v-56) Νεοχωρίτου γραμματικοῦ, (56) Μητροφάνου μοναχοῦ, τοῦ Χιόνη, τοῦ Σταφιδάκη, τοῦ Χαρσιανίτου. 6. (56-62) ''Στίχοι εἰς τοὺς ὕμνους. Διονυσίου μοναχοῦ Πεντηκοστάς ἰάμβων''. 7. (62-67v) Αποσπάσματα πατέρων: (62-64) Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, (64-66) Βασιλείου τοῦ Μεγάλου, (66-67v) Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου. 8. (67v-89v) ''Σύνταξις ὕμνου πυρπνόων θεόσδότων ἐρωτοφυῶν φωσφόρων τοῖς εὐθέσι τῇ τρισσοφαεῖ καὶ μιᾶ θεαρχία οἰκτροῦ τάλανος θηκαρᾶ 8
μονοτρόπου'' 9. (90-92) ''Εὐχή τοῦ ἁγίου Νίφωνος εἰς ψηχωραγοῦσαν'' (Goar, Euchologion, 585) 10. (94-1ο8v) Ευχές και κανόνες. 11. (108v-119v) ''περὶ αρχῆς βίου λίαν ἐπωφελούς'' 12. (120-127v) Πασχάλιον. Κενά φύλλα: 92v, 93, 93v, 109, 109v, 124, 124v, 125, 125v, 126, 128. B. (89v) ''Τῇ τρίτῇ τοῦ παρόντος Δεκευρίου τῆς τρίτης ἰνδικτιωνος τοῦ ἔτους,ςλμη (= 1439) ἐπληρώθη τὸ βιβλίον τοῦ Θηκαρᾶ λεγόμενον καὶ μετέγραψα τὰ πάντα ὅσα εἶχε τὸ πρωτότυπον ἤγουν ὕμνους αἴνους δοξολογίας εὐχαριστίας καὶ πᾶσαν ἀκολουθίαν ἀσκητικήν ἦν εἶχε...'' Βιβλ. Lambros, Cataloque, 142 2. Κωδ. 401. (682). 17ος αι. Χαρτί, 212 Χ 148, φφ. 167, αρ. σειρών 18 Λειτουργικό. Α. 1. (2-12) ''Φιλοθέου τοῦ ἁγιωτάτου πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως. διάταξις τῆς θείας λειτουργίας'' 2. (12-50) '' Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου Λειτουργία'' 9
3. (50v-92v) ''Βασιλείου τοῦ Μεγάλου Λειτουργία'' 4. (93-119v) ''ἡ λειτουργία τῶν προηγιασμένων'' 5. (120-121) ''Εὐχὴ τῶν κολλύβων'' (Goar, Euchologion, 524) 6. (121-122) ''Εὐχὴ διά εὐλογῆσαι θυσίαν κρεῶν'' (Goar, Euchologion, 527) 7. (122-123) ''Εὐχὴ ἐπὶ πᾶσαν ὀπώραν, ἤγουν μῆλα ἀπίδια συκα, ἀγγούρια'' (Goar, Euchologion, 522) 8. (123-123v) ''Εὐχὴ ἐπὶ σταφύλων'' (Goar, Euchologion, 552) 9. (123v-125) ''ἀκολουθία τῆς ζύμης'' 10. (125-125v) ''Εὐχὴ εἰς εὐλόγησιν οἴνου '' (Goar, Euchologion, 553) 11. (126-127) ''Πρός ἐβραίους ἐπιστολή Παύλου'' (PG 85, 777) 12. (127-128) ''ἐκ τοῦ κατὰ Λουκάν'' 13. (128-129) '' Πρὸς ρωμαίους ἐπιστολή Παύλου'' (PG 85, 748-749) 14. (129-130v) ''ἐκ τοῦ Ματθαίου ἁγίου εὐαγγελίου'' 15. (130v-131) ''Πρὸς Φιλιππησίους ἐπιστολή Παύλου'' 16. (131v-132) ''ἐκ τοῦ κατὰ Λουκάν'' 17. (132v-133) '' Πρός ἐβραίους ἐπιστολή Παύλου'' (PG 85, 777) 18. (133-134) ''τὸ κατὰ Λουκάν ἁγίου ἀποστόλου'' 19. (134v-136) ''Πρὸς Κορινθίους, ἀποστόλου Παύλου'' (PG 85, 756-760 ) 20. (136-136v) ''τὸ κατὰ Ἰωάννην'' 21. (137v-138v) ''Πρὸς Θεσσαλονικίους, ἀποστόλου Παύλου'' (PG 85, 769-773) 22. (138v-140) ''τὸ κατά Ἰωάννην'' 23. (140-141v) ''Πρὸς ρωμαίους ἐπιστολή Παύλου'' (PG 85, 748) 24. (141v-142v) ''τὸ κατὰ Λουκάν'' 25. (143-151) ''ἀκολουθία τοῦ μικροῦ ἁγιασμοῦ'' (Goar, Euchologion, 358-362) 26. (151v-152) ''Πρὸς ἐβραίους ἐπιστολή Παύλου τοῦ ἁγίου ἀποστόλου'' (PG 85, 777) 27. (152v-164) ''ἐκ τοῦ κατὰ Ἰωάννην ἁγίου ἀποστόλου τὸ ἀνάγνωσμα'' 10
Κενά φύλλα: 16v, 59v, 165, 165v, 166, 166v. Βιβλ. Lambros, Catalogue, 142 3. Κωδ. 402. (829). 17ος αι. Χαρτί, 203 Χ 152, φφ. 74, αρ. σειρών 24 Σύμεικτος θεολογικός. Α. 1. (1) ''Στίχει τοῦ ἀειδίμου μακαριωτάτου πατριάρχου Ἱεροσολύμων κυρίου Νεκταρίου μόνοι ἡ τρις: Αρχή: πάπας τὶς ἐγκυμονήσας, τίκτειν ἔμελλεν ὡς θήλυ, τ' οὑνομα δ' ὦν Ἰωάννης Ἰωάννα μετεκλήθη καὶ γυνὴ σαφῶς γνωσθεῖσα, τὸ παπίδιον θηλάζει'' 2. (1-16) ''ἐρώτησις τοῦ λογιωτάτου καὶ ἀπόκρισις τοῦ σοφωτάτου μέγα λογοθέτου τῆς μεγάλης ἐκκλησίας κυρ Ἰωάννου. ὑπέρ τὰ πρωτία τοῦ πάπα ὅπου λέγει ὁ ρωμανός'' (Για τη ζωή και το έργο του Ἰωάννη Καρυοφύλλη βλ. Θρησκευτικὴ καὶ ἠθικὴ ἐγκυκλοπαιδεία, τόμ. 7, 579-381 ) 3. (17-20) Λόγος ανεπίγραφος: Αρχή: ''ἐφύτευσεν ὁ θεός παράδεισον ἐν ἐδὲμ κατὰ ἀνατολάς, καὶ ἔθετο ἐκεῖ τὸν ἄνθρωπον ὅν έπλασεν. Νοήσωμεν ἀξίαν θεοῦ φυτείαν καί παράδεισον πρέποντα τῇ φιλοκαλία'' 4. (20) ''Εἰσίν μὲν γλῶσαι τῶν ἀνθρώπων οβ καὶ γένει ὁμοίως, ἄτινα μετέρχονται γράμματα, τὸ καθὲν τῆς ἱδίας αὐτῶν διαλέκτου. Ἑλληνικὰ, 11
Λατινικὰ, Ἀράβικα, Σέρβικα, Ἱβέρρικὰ, Ἀρμένικα καὶ Ἐβρέοικα.'' 5. (20-23) Λόγος: ''Πάτερ δόξασον σοῦ τὸν υἱόν, ἵνα καὶ ὁ υἱός σοῦ δοξάσι σε'': (20-20v) προοίμιον, (20v-22) μέρος α, (22-23) μέρος β. 6. (23-24) ''περὶ ὑπομονῆς καὶ ὑπακοῆς λόγος α '' 7. (24-27) ''νῦν κρίσις τοῦ κόσμου τοῦτο ἐστίν'': (24) προίμιον, (24v-26) μέρος α, (26-27) μέρος β. 8. (27-31) ''Γρηγορίου ἐπισκόπου Νεοκαισαρείας τοῦ Θαυματουργοῦ λόγος εἰς τὰ αγία θεοφάνια'' (PG 10, 1177-1189, BHG 1129, CPG 5800) 9. (31-34v) ''Λόγος εἰς τὴν ἀνάληψιν'' Πρόκειται για το λόγο του Ἀθανασίου ἀρχιεπισκόπου Ἀλεξανδρείας, (PG, 28, 1092-1099) 10. (34v-35) ''Ἀθανασίου ἀρχιεπισκόπου Ἀλεξανδρείας'': Αρχή: ''τὶ ἐστι τὸ Ποιήσομεν ἄνθρωπον κατ' εἰκόνα ἡμετέραν'' (PG 28, 733-736) 11. (35-57) Τοῦ αὐτοῦ ἕτερες τινὲς ἐρωτήσεις (PG 28, 774-795) 12. (57) σημειώσεις περί δαιρέσεως του χρόνου. 13. (57-60v) ''περὶ τῶν βασιλέων τῆς Κωνσταντινουπόλεως, πόσους χρόνους ἐβασίλευσεν ὁ καθε εἰς καὶ περὶ τῶν ἁγίων καὶ οἰκουμνικῶν ἐπτὰ συνόδων, εἰς τὶ βασιλέων ἔγεινα καὶ εἰς ποῖαν πόλιν καὶ κατά τίνων ἐρετικτῶν ἐσυνάγουνταν'' 14. (61-69v) ''μέρος ἐκ τῆς βίβλου, ὅπερ ὁνομάζεται Ἄνθος τῶν χαρίτων'': (61) ''περὶ τῆς ἀγάπης'', (61) ''ἐλάττωνα τῆς ζηλίας'', (61-61v) ''περὶ τῆς χαράς'', (61v) ''ἐλάττωμα τῆς λύπης'', (61v) ''περὶ τῆς εἰρήνης'', (61v-62) ''ἐλάττωμα τῆς μανίας'', (62) ''περὶ ἐλεημοσύνης'', (62-62v) ''ἐλάττωμα τῆς ἀνελεημοσύνης'', (62v-63) ''περὶ ἐλευθερίας'', (63) ''ἐλάττωμα τῆς ἀκριβίας'', (63-63v) ''περὶ τῆς διορθώσεως'' (63v) ''ἐλάττωμα τῆς κολακείας'', (63v-64) ''περὶ φρονήσεως'', (64) ''ἐλάττωμα τῆς μωρίας'', (64-64v) ''περὶ δικαιοσύνης'', (64v-65v) ''ἐλάττωμα τῆς ἀδικίας'', (65v) ''περὶ τῆς ὀρθότητος'', (65v-66) 12
''ἐλάττωμα τῆς ἀθλιότητος'', (66-66v) ''περὶ τῆς ἀληθείας'', (66v) ''ἐλάττωμα τοῦ ψεύδους'', (67) ''χάρις τῆς ταπεινοφροσύνης'', (67v-68) ''ἐλάττωμα ἀλαζονίας'', (68) ''χάρις τῆς ἐγκράτειας'', (68-68v) ''ἐλάττωμα τῆς πούλας'', (68v-69) ''περὶ σοφρωσύνης'', (69-69v) ''ἐλάττωμα τῆς πορνείας''. Το χειρόγραφο των Ιβήρων δίνει επιλογή του έργου. Περιέχει 26 κεφάλαια μόνο, τα 1-20 και 29-34, σε περίληψη, με συντομευμένους τους ορισμούς και παραλείψεις ρήσεων. Το κείμενο φαίνεται να είναι διασκευή από κάποια έκδοση, ίσως του 1675: Ἄνθος τῶν Χαρίτων, Παρὰ Νικολάω Γλυκεῖ τῶ ἐξ Ἰωαννίνων, Ἐνετία 1675, (Πβ. Ελένη Δ. Κακουλίδη, Fior di Virtu Ἄνθος Χαρίτων, Ελληνικά 24 (1971), 267-311) 15. (69v-73v) ''ὅσα περὶ Χριστοῦ οἱ προφήται ἐλάλησαν καὶ ἀληθῶς πάντα ἐτελειώθησαν'' Αρχή: Ἱερεμίας, οὗτος ὁ Θεὸς ἡμῶν οὐ λογισθήσεται ἕτερος πρὸς αὐτὸν Κενά φύλλα: 16v, 59v. Β. (73v): ''ἐτελειώθη αὐτη ἡ βίβλος διὰ χειρὸς ἐμοῦ τοῦ ταπεινοῦ Ἀγαπίου ἱερομονάχου, τοῦ ἐκ τῆς μονῆς τῶν Ἰβήρων...1684, σεπτεμβρίω κβ '' Βιβλ. Lambros, Catalogue, 143 4. Κωδ. 403. (919). 18ος αι. Χαρτί, 202 Χ 148, φφ. 87, αρ. σειρών 21-25 Σύμμεικτος θεολογικός. Α. 13
1. (3) ''πίναξ τῶν ἐμπεριεχομένων'' 2. (4-7v) ''περὶ τῆς σατανικῆς αἰρέσεως τῶν κακωδόξων Ἀρμενίων αἰ τῶν ἰναγέν νηστειῶν αὐτῶν καὶ περὶ τῶν αἰρέσεων, ὦν ἔλαβον ἐκ τοῦ βασιλέως Περσών Χοσρόη, τοῦ λεγομένου Βαμπάου. καὶ τῶν ἐβδομάδων τῶν φυλασωμένων τοῦ ὅλου ἐνιαυτοῦ'' Αρχή: Μετὰ το διαχώρισθῆναι, τὸ γένος τῶν κακοδόξων Ἀρμενίων ἐκ τῶν Ρωμαίων 3. (8-12) ''περὶ τῶν Φράγγων καί Λατίνων καὶ πῶς ἁπεσχίσθη ἡ Ρώμη τῶν τεσσάρων πατριαρχῶν Κωνσταντινουπόλεως καὶ τῶν λοιπῶν'' Αρχή: Οἱ ἐν τῆ ἐβδόμη συνόδω, Ἀδριανὸς πάπας Ρώμης, καὶ μετ ἐκεῖνον, Λέον, Στέφανος, Πασχάλιος 4. (12-14v) ''Σύνοψις μαρτυριῶν τῆς ἁγίας Γραφῆς καὶ τῶν θείων καὶ ἱερῶν κανόνων κατὰ τῶν Λατινικῶν αἰρέσεων ἐκ τῆς ἀποσταλείσης ἐκθέσεως τῆς Λατινικης πίστεως παρὰ τοῦ πάπα Γρηγορίου πρὸς τὸν ἁγιώτατον πατριάρχην Κωνσταντινουπόλεως Γερμανόν'' (PG 98, 147-156) 5. (14v-17v) ''Φωτίου τοῦ ἁγιωτάτου πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως οὗτος ἐστίν ὁ μετονομασθείς Ταράσιος σοφὸς ἀνήρ καὶ ἡγιασμένος Περὶ τῆς τῶν Φραγγῶν αἰρέσεως ἐκ τῆς Ἐγκυκλίου'' (PG 103, 41-43) 6. (18-19v) ''ἐρώτησις καὶ ἀπόκρισις θείων πατέρων περὶ πίστεως καὶ κατὰ Λατίνων'' 7. (22-29v) '' Ἰωάννου τοῦ παναγιωτάτου μητροπολίτου Κλαυδιουπόλεως Λόγος περὶ τῶν ἀζύμων στυλιτευτικὸς κατὰ Ἀρμενίων καὶ Φραγγῶν καὶ Λατίνων'' Αρχή: Ἐπειδή σοι μαθεῖν ἔρως, τιμιώτατε πάτερ παρ ἡμῶν τῶν εὐτελῶν, περὶ τῶν ἀζύμων 8. (31-37v) ''Θεοκλήτου ἐκκλησιάρχου καὶ δομεστίχου τῆς ἱερας καὶ βασιλικῆς μεγάλης μονῆς τῶν Ἰβήρων. Λόγος ἀποδεικτικός περὶ τῆς ἁγίας 14
προσκομηδῆς τοῦ ἁγίου ἄρτου'' (Πβ. Τόμ. ΙΑ, 144) Αρχή: Θαυμάζω καὶ ἐπαινῶ σὲ 9. (37v-38v) '' Ἰωάννου πρεσβύτερος, ὁ Ναθαναήλ. Τοῖς ἐντευξομένοις χαιρειν'' Αρχή: Διασκεψάμενος ἀκριβῶς 10. (38v-42) ''Συμεων Θεσσαλονίκης τοῦ νέου Θεολόγου. τοῦ μὲν βιβλίου αὐτοῦ κεφάλαια μδ. Του δὲ ἱερέου οποῦ τὸ ἐπέξευσεν κεφάλαια λ '' Αρχή: Ἀκόλουθον ἤθελεν ἦστε καὶ ἀρμόδιον 11. (42-43) ''τοῦ αὐτοῦ Συμεών Θεσσαλονίκης τοῦ νέου Θεολόγου. ἐκ μὲν τοῦ βιβλίου αὐτοῦ κεφάλαια ξα. ἀπὸ δὲ τοῦ ἱερέου οποῦ τὸ ἐπέξευσεν κεφάλαια οδ '' 12. (43-45) ''τοῦ αὐτοῦ Συμεών Θεσσαλονίκης. ἐκ μὲν τοῦ βιβλίου αὐτοῦ κεφ. ξβ. τοῦ δὲ ἱερέου κεφ. οε '' 13. (45-47v) ''Γερμανοῦ Κωνσταντινουπόλεως ἐρμηνία. καὶ θεωρία μυστικὴ περὶ τὴν ἁγίαν πρόθεσιν. ἀπὸ μὲν τοῦ βιβλίου αὐτοῦ κεφ. ν. ἀπὸ δὲ τοῦ ἱερέου οποῦ τῶ ἐπεύξεσεν κεφ. νβ '' (PG 98, 384-453, CPG 8023) 14. (47v-63v) ''ὁμοίως καὶ Χρυσοστόμου τοῦ πατρὸς'' Αρχή: Μεμνημένοι τοίνυν τῆς σωτηρίου ταύτης ἐντολῆς 15. (64-65) Ἐπιστολή Διονυσίου πατριάρχου. ''Διονύσιος ἐλέω θεοῦ ἐπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως νέας Ρώμης καὶ οἰκουμενικός πατριάρχης'' Αρχή: Θεοφιλέστατε ἐπίσκοπε Ἐρισοῦ καὶ ἁγίου Ὅρους (λείπει το τέλος της επιστολής) (Πβ. Τόμ. ΙΑ, 44) 16. (70-81) ''Μάμαντος Εὐχαί'' 17. (81-84v) ''προγνωστικὸν τῶν αἰσίων καὶ ἀποφράδων ἡμερῶν'' Κενά φύλλά: 2, 2v, 3v, 20, 20v,21, 21v, 30, 30v, 69v, 85, 85v. 15
Λείπουν τα φύλλα: 65v-69v. Βιβλ. Lambros, Catalogue, 143 5. Κωδ. 404. (956). 18ος αι. Χαρτί, 200 Χ 147, φφ. 140, αρ. σειρών 22-23 Θωμά Ακινάτου του φιλοσόφου, Κατὰ ἐθνικῶν. Α. 1. (4-138v) ''Θωμᾶ τοῦ φιλοσόφου. ἐκ τοῦ πρώτου βιβλίου τῶν εἰς τέσσερα κατὰ ἐθνικῶν Κεφ. α - ξδ' '' Κενά φύλλα: 139, 139v. Βιβλ. Lambros, Catalogue, 143 6. Κωδ. 405. (953). 18ος αι. Χαρτί, 192 Χ 143, φφ. 275, αρ. σειρών 23 Θωμά Ακινάτου του φιλοσόφου, Κατὰ ἐθνικῶν, βιβλία β, γ. Α. 1. (1-5v) ''ὁ πίναξ κεφαλαιώδης'' 16
2. (5v) ''τοῦ β καὶ γ βιβλίου ὁ πίναξ περὶ τῶν ἐχομένων.'' 3. (9-275) ''Θωμᾶ τοῦ φιλοσόφου. βιβλίον β' καὶ γ'. κεφάλαια α ρλθ.'' Κενά φύλλα: 6, 205, 205v, 206, 275v. Βιβλ. Lambros, Cataloque, 143 7. Κωδ.406. (960). 18ος αι. Χαρτί, 195 Χ 142, φφ. 192, αρ. σειρών 23-24 Θωμά Ακινάτου, δ βιβλίον Κατὰ ἐθνικῶν. Α. 1. (1-3v) πίνακας περιεχομένων 2. (6-189v) ''τοῦ Θωμᾶ τοῦ φιλοσόφου. Κατὰ ἐθνικῶν εἰς τέσσερα τὸ τέταρτον'' Κεφάλαια Π. Κενά φύλλα: 4, 4v, 5, 5v, 112, 112v, 190, 190v, 191. Β. (189v): ''ἐγράφη χειρὶ τοῦ ταπεινοῦ Νικηφόρου τοῦ Πριγγιλέου...'' Βιβλ. Lambros, Cataloque, 143 8. Κωδ. 407. (949). 17
17ος αι. Χαρτί, 190 Χ 130, φφ. 110, αρ. σειρών 23 Αθανασασίου Πατελάρου, μεταφρασμένο ψαλτήριον. Α. 1. (2-110) ''ψαλτήριον μετεχθὲν εἰς κοινὴν διάλεκτον παρὰ τοῦ κυρίου κυρίου Ἀθανασίου ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως Πατελάρου τοῦ Κρητὸς ἐξεθέντα παρὰ τοῦ πανεντιμοτάτου ἄρχοντος κυρίου Κοσταντίνου τοῦ Βαίβε καὶ μεγάλου κλοτζαρίου τῆς Οὑγκαρίας'' Κενά φύλλα: 1, 1v. Β. (1): ''ἐτούτο τὸ ψαλτήριον ἤναι τοῦ Νεοφύτου τοῦ σταυρόν...'' (110): ''αχν ἰουνίω κ...'' Βιβλ. Lambros, Cataloque, 143 9. Κωδ. 408. (646). 14ος αι. Περγαμηνή, 206 Χ 140, φφ. Ι+401 (132α-στ), αρ. σειρών 27 Ασκητικά Α. 1. (I) περιεχόμενα 2. (1-3v) (ακέφαλο) αρχή: ''ἔλεγον περὶ τινὸς μοναχοῦ ὅτι ἐκάθητο ἐν τῇ ἐρήμῳ καὶ ἦν χλευαζόμενος ὑπὸ δαιμόνων'' 18
3. (3v-8) ''Πέτρου ἀρχιεπισκόπου Μονεμβασίας. Διήγησις περὶ ἐναρέτων θεοσεβῶν ἀνδρῶν τε καὶ γυναικῶν καὶ περὶ τῶν τριῶν γυναικῶν τῶν φονευθέντων ἐπί Κωνσταντίνου τοῦ βασιλέως'' 4. (8-11v) ''περὶ τοῦ λογοθετηθέντα πρὸ τριῶν ημερῶν τῆς αὐτοῦ τελευτῆς'' 5. (11v-13) ''περὶ τοῦ ἐξαγορεύσαντος τὸν Γέροντα ἅγιον ἐν τῷ ὅρει τοῦ Ὀλύμπου'' 6. (13-16) ''περὶ τῆς γυναικός τῆς ἀπελθουσης εἰς τὸν ἀββᾶν Νεόφυτον'' 7. (16-17v) ''περὶ τοῦ ἐξαγορεύσαντος εἰς τὴν εἰκόνα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ'' 8. (17v-21) ''περὶ τῆς γυναικός ευρεθείσης ἐν νήσῳ μεθ' υἱοῦ αὐτῆς '' 9. (21v-24v) ''περὶ τοῦ πένητος τοῦ ἐν τῷ ναῶ τῆς Θεοτόκου ἐν τοῖς Χαλκοπρατείοις'' 10. (24v-25v) ''περὶ τοῦ πρεσβυτέρου τοῦ δεσμευθέντος ὑπὸ τοῦ ἐπισκόπου'' 11. (26-28v) ''περὶ τοῦ πρεσβυτέρου τοῦ πεσόντος εἰς πορνείαν'' 12. (28v-35) ''περὶ τῶν τριῶν μοναχῶν τῶν αἰχμαλωτισθέντων ἐν τῇ Ἀφρικῇ'' 13. (35-39) ''περὶ τοῦ μοναχοῦ τοῦ ἐν τῷ σπηλαίῳ'' 14. (39-53v) ''βίος καὶ πολιτεία Θεοδωσίου ἐπάρχου Κωνσταντινουπόλεως'' 15. (54-61) ''περὶ πανουργίας'' 16. (61-110) Άλλες διηγήσεις, ''περὶ Κορνηλίου'', ''περὶ λογισμῶν πορνείας'', ''Διήγησις περὶ πίστεως καὶ ἐλεημοσύνης'', περὶ τοῦ ἁγίου Γερασίμου'' 17. (110-116) ''βίος καὶ πολιτεία Εὐγενίου καὶ τῆς θυγατρὸς αὐτοῦ Μαρίας'' (PG 115, 348-353, BHG 614) 18. (116-127) '' περὶ τοῦ ὁσίου πατρὸς ἡμῶν Δανιήλ τοῦ Σκητιώτου'' 19. (127-130v) ''τοῦ αὐτοῦ ὁσίου πατρὸς ἡμῶν Δανιήλ τοῦ Σκητιώτου. τῆς πατρικίας Ἀναστασίας τῆς μετονομασθείσης Ἀναστασίου'' 20. (130v-134v) ''περὶ ταξεώτου'' 21. (134-142v) Διήγησεις εκ του γεροντικού 19
22. (143-155v) ''Βίος ὁσίου Μάρκου τοῦ Ἀθηναίου τοῦ ἀσκήσαντος ἐν τῷ ὅρει τῆς Θράκης'' (BHG 1039) 23. (155v-163) ''Ἀπόδειξις ὅτι μέγα καὶ ἀγγελικὸν τὸ ἀρχιερατικὸν ἀξίωμα καὶ ὅτι ἀδύνατον ἀνακρίνασθαι ἱερέα ὑπὸ λαϊκοῦ ἀλλ' ὑπὸ μείζονος ἀρχιερέως'' 24. (163-182v) ''Ἀποφθέγματα ἁγίων ἀνδρῶν '' 25. (182v-184v) ''περὶ ἀκτημοσύνης, ἐν ὦ καὶ περὶ φιλαργυρίας'' 26. (185-203) Διάφορες διηγήσεις περί αγίων πατέρων 27. (203-206) ''περὶ ἐγκρατείας'' 28. (206-224) ''Ερμηνεία ρητῶν τινῶν τοῦ ἁγίου Γρηγορίου ψαλλομένων εἰς ἁγίους μάρτυρας'' 29. (224-253v) ''λόγος περὶ διακρίσεως'' 30. (253v-273) ''τοῦ μακαρίου Ἐφραίμ λόγος εἰς τὸν τίμιον καὶ ζωοποιὸν σταυρὸν'' (Εφαραίμ Σύρου, τ. 7, 62) 31. (273-277) ''τοῦ ἐν ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν Ἀθανασίου ἀρχιεπισκόπου Ἀλεξανδρείας. Πρός τοὺς ἀποταξαμένους'' (PG 28, 1410-1419) 32. (277-277v) ''Στεφάνου Θηβαίου. ἐντολαί τοῖς ἀποτασσομένοις'' 33. (277v-317v) ''τοῦ αὐτοῦ. Διάταξις πᾶσι μοναχοῖς'' 34. (317v-336) ''Βίος καὶ πολιτεία τοῦ ὁσίου Μακαρίου'' 35. (336-352) ''Βίος καὶ πολιτεία τοῦ μακαρίου Ζωσίμου'' 36. (352-368) ''Λόγοι ὠφέλημοι ἀπό τῶν ἔξω σοφῶν τῶν λεγομένων Βραχμάνων τῶν καὶ Γυμνοσοφιστῶν'' 37. (368-372) ''περὶ τοῦ θαύματος τοῦ γεγονότος διά τῆς εἰκόνος τοῦ μεγαλομάτυρος Γεωργίου'' (BHG 690i) 38. (372-375) ''περὶ τῆς γυναικός τῆς νεκροθείσης καὶ πάλιν πρὸς ζωήν ἐπανελθούσης'' 39 (375v-378v) ''περὶ τῆς εἰκόνος τοῦ Χριστοῦ. ἥν ὁ πατριάρχης Ρωμανός τῇ 20
θαλάσση ἔβαλεν'' 40. (378v-382) ''περὶ τοῦ ἐν ἁγίῳ φρέατι γενομένου μεγίστου θαύματος παρά τῆς ἁγίας καὶ σεβασμίας εἰκόνος τοῦ Κυρίου καὶ Σωτῆρος ἡμῶν '' 41. (382-385) ''περὶ τῆς ἁγίας καὶ σεβασμίας εἰκόνος τοῦ κυρίου καὶ σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ περὶ τοῦ πατρικίου καὶ τοῦ φιλοχρίστου νοταρίου'' 42. (385-387v) ''Βασιλείου τοῦ μεγάλου Διδασκαλία καὶ κατήχησις πρὸς τοὺς ἀποτασσομένους'' 43. (387v-401) '' Ἐφραίμ τοῦ Σύρου Προτρεπτική μελέτη'' Βιβλ. Lambros, Cataloque, 143 10. Κωδ. 409. (48). 17ος αι. Χαρτί, 310 Χ 220, φφ. 310, αρ. σειρών 25 Εφραίμ του Σύρου Λόγοι ασκητικοί καί νουθεσίες. Α. 1. (4-12v) ''Τὸ Σαββάτο τῆς τυροφάγου, τοῦ ὁσίου πατρὸς ἡμῶν Ἐφραίμ λόγος εἰς πατέρας τελειωθέντας'' (Εφραίμ Σύρου, τ.β, 9) 2. (12v-19v) ''τοῦ ὁσίου πατρὸς ἡμῶν Ἐφραίμ, ἐπιστολή πρὸς Ἰωάννην μοναχόν. Περὶ ὑπομονῆς καὶ τοῦ μὴ ἀπατασθαι τοῖς λογισμοῖς προφᾶσει δικαιωμάτων, καὶ λέγειν, ὅτι ὡς βοσκός πορεύομαι. καὶ περὶ σωφροσύνης'' (Εφραίμ Σύρου, τ.β, 403) 3. (19v-23v) ''περὶ ἀρετῆς. Διὰ μοναχόν νέον νουθεσία, πρώτη'' (Εφραίμ Σύρου, τ.β, 77-85) 21
4. (24-26) ''νουθεσία β '' (Εφραίμ Σύρου, τ.β, 85-93) 5. (26v-28) ''νουθεσία γ '' (Εφραίμ Σύρου, τ.β, 93-103) 6. (28-34) ''λόγος δ '' (Εφραίμ Σύρου, τ.β, 103-111) 7. (34-37v) ''παραίνεσις δ'' (Εφραίμ Σύρου, τ.β, 103-111) 8. (39-50) ''περὶ ἀρετῆς'' (Εφραίμ Σύρου, τ.β, 111-142) 9. (50-50v) ''πρόλογος ἀσκητικὸς εἰς τὸ νὰ προσέχη ὁ ἄνθρωπος'' (Εφραίμ Σύρου, τ.β, 142) 10. (50v-74) ''λόγος ἀσκητικὸς εἰς τὸ πρόσεχε σεαυτῷ''(εφραίμ Σύρου, τ.β, 143-197): (51v-52) ''κεφάλαιον β '', (52v-54) ''διὰ εἰς τὸν πόλεμον τῆς σαρκὸς. κεφ. γ '', (54-55v) ''κεφάλαιον δ '', (55v-56v) ''κεφάλαιον ε '', (56v- 58v) ''κεφάλαιον s '', (58v-60v) ''κεφάλαιον ζ '' (60v-65) ''κεφάλαιον η '', (65-73v) ''κεφάλαιον θ '', (73v-74) ''κεφάλαιον ια '' 11. (74-75v) ''ὅτι δὲν πρέπει νὰ γελοῦμεν καὶ νὰ μετεωριζόμεθα, ἀλλά νὰ κλαίωμεν καὶ νὰ θρηνοῦμεν καὶ νὰ λυπούμεθα τὸν ἑαυτόν μας'' (Εφραίμ Σύρου, τ.β, 197-199) 12. (75v-78) ''κεφάλαιον διὰ νὰ σοῦ δοθῆ ἀπὸ τὰ ὕψη δύναμις καὶ βοήθειαν'' (Εφραίμ Σύρου, τ.β, ) 13. (78-97v) ''συμβουλία διὰ πνευματικήν καὶ καλὴν ζωήν εἰς Νεόφυτον μοναχόν ἑγράφθη'' (Εφραίμ Σύρου, τ.β, 209-252) 14. (97v-123) ''περὶ ορθοῦ βίου. κεφ. πθ '' (Εφραίμ Σύρου, τ.γ, 11-36) 15. (123-175v) ''τοῦ αὐτοῦ παραίνεσις πρὸς μοναχούς διάφορας''(εφραίμ Σύρου, τ.γ, 36-295): (124v-127) ''παραίνεσις εἰς θεοσέβειαν καὶ ἀρετήν. Νουθεσία β '', (127-128v) ''παραίνεσις γ. εἰς ἀρχαρίους μοναχούς νουθεσία'', (128v-130) ''νουθεσία Δ '', (130-130v) ''νουθεσία ε. εἰς ἀρχαρίους μοναχούς'', (130v-131v) ''παραίνεσις S '', (131v-132v) ''παραίνεσις ζ '', (132-133) ''παραίνεσις ζ '', (133-134v) ''νουθεσία η '', (134v-136v) ''νουθεσία θ '', (136v- 138v) ''νουθεσία ι '', (138v-139) ''νουθεσία ια '', (193-141v) ''νουθεσία ιβ '', 22
(141v-143) ''νουθεσία ιγ '', (143-145) ''νουθεσία ιδ '', (145v-147) ''νουθεσία ιε '', (147-148v) ''νουθεσία ιs '', (148v-149) ''νουθεσία ιζ '', (149-151) ''νουθεσία ιη '', (151-153v) ''νουθεσία ιθ '', (153v-155) ''νουθεσία κ '', (155-160v) ''νουθεσία κα '', (160v-161v) ''νουθεσία κβ '', (161v-165) ''νουθεσία κγ διὰ τὴν φυγὴν ἀπὸ ἔνα τόπον εἰς ἄλλον'', (165-169v) ''νουθεσία κδ '', (169v-170) ''νουθεσία κε '', (170-171v) ''νουθεσία κs '' (171v-174v) ''νουθεσία κζ '', (174v-175v) ''νουθεσία κη '', (176-178v) ''οὗτος ὁ λόγος νουθετεί, ὅτι ὁ χριστιανός πρέπει νὰ εἶναι μακρόθυμος καὶ ὑπομονετικὸς καὶ νὰ μὴν ἔχη οὔτε νὰ βαστᾶ κακίαν ή ἔχθραν'', (178v-179v) παραίνεσις ''περὶ παθῶν'', (179v-184v) ''ἐρμηνεία πῶς πρέπει ὁ ἄνθρωπος νὰ παρηγορεί τοὺς λυπημένους καὶ νὰ παρακηνᾶ τοὺς ἀμελείς'', (184v-185) ''νουθεσία πῶς πρέπει ἐκείνος ὅπου ἀναγινώσκη διὰ νὰ ἀκούωσιν οἱ ἀδελφοί νὰ ἀναγινώσκει μὲ πολλὴν ἐπιμέλειαν'', (185-188v) ''ἀντιρητικὸς περὶ παρθενίας καὶ σωφροσύνης, ὁπόταν ὁ διάβολος δηλαδή πειράζει τὸν άνθρωπον διὰ πονηρίαν καὶ ἀμαρτίαν'', (188v-190) ''νουθεσία περὶ ἀγνότητος καὶ καθαρότητος καὶ παρθενίας'', (190-193) ''νουθεσία διὰ νὰ μὴ πλανᾶ τὶς τὰ ὁμμάτιά τοῦ γυρίζωντας ἐδώ καὶ ἐκεί. ἀλλά νὰ βλέπη κάτω., (193-195v) ''νουθεσία διὰ νὰ ὑποφέρομεν πράως'', (195v-203) ''λόγος εἰς τοὺς ἀνυποτάκτους καὶ περὶ καταστάσεως καὶ φόβου θεοῦ καὶ διὰ τὴν μέλλουσαν κρίσιν'', (203-206) ''νουθεσία διὰ εὐλάβειαν'', (206-212v) ''νουθεσία διὰ ἐκείνους ὅπου καὶ ξεπίπτουν καὶ σφάλουν ἀπὸ τὴν ἀμέλειαν τοὺς καὶ προφασίζοντας προφάσεις ἐν ταῖς ἁμαρτίαις τῶν. λόγος λθ '', (212v-220) ''λόγος εἰς ἀδελφὸν που ἐξέπεσε καὶ περὶ μετανοίας'', (220-223v) ''λόγος μβ. ὅτι δὲν πρέπει νὰ ὁμνύομεν οὔτε νὰ κακολογουμεν'', (223v-225v) ''ὅτι καλλιώτερον καὶ συμφερότερον εἶναι νὰ δέχεται ὁ ἄνθρωπος γάμον, ἢ νὰ σκανδαλίζεται καὶ νὰ ενοχληται ἀπὸ τὴν ἐπιθυμίαν τῆς σαρκὸς. ἐρώτησις καὶ ἀπόκρισις.'', (225v-227) ''νουθεσίαν περὶ ἀγάπης'', (227-231v) ''τοῦ αὐτοῦ ἀπολογία εἰς 23
ἀδελφὸν ὅπου ἡρώτησε διὰ τὸν Ἠλί τὸν ἱερέα. ὅτι ἐπειδή καὶ ἡ θεία γραφή ἡ παλαιά λέγει διὰ τὸν Ἠλί τὸν ἱερέα. πῶς οἱ ἡοί τοῦ κακολογούν τὸν θεὸν καὶ δὲν τοὺς νουθετεί, πῶς ἀκούωμεν ὅτι τοὺς ἐπαρήγγειλον καὶ τοὺς νουθετεί. ἀπόκρισις'', (231v-235v) ''νουθεσίαν μα. περὶ φόβου θεοῦ '', (235v- 241v) ''νουθεσίαν μβ εἰς Εὐλόγιον'', (241v-250v) λόγος καὶ νουθεσία εἰς ἀμελῆ ἀδελφὸν ὅπου λέγει, ὅτι ἀφίημι καὶ ὑπάγω εἰς τὸν κόσμον'', (250v- 252v) ''νουθεσία περὶ κακὴς τρόπου γνώμης'' (252v-254) ''περὶ διαφοράς τῆς μοναχικῆς ζωής καὶ τῆς κοσμικῆς λόγος ὁφέλιμος. 16. (254-274v) ''τοῦ αὐτοῦ Ἐφραίμ κεφάλαια ρ. πῶς ἡμπορεί κανεῖς νὰ γένη ταπεινόφρων'' (Εφραίμ Σύρου, τ.β, 280-4363) 17. (274v-283) ''διατὶ ἀμελεί καὶ δὲν ὑπομένει: ὁ ἀδελφὸς εἰς τὸ κελλίον τοῦ. ἀπόκρισις. 16. (283-296) ''ἐδώ λέγει ὅτι, τῆς εἶναι τὲλειος ὁ μοναχός' '(Εφραίμ Σύρου, τ.γ, 375-404) 19. (296-302) ''διὰ τὴν θεϊκήν χάριν καὶ βοήθειαν'' (Εφραίμ Σύρου, τ.ε, 187-198) 20. (302-310v) ''περὶ γλωσαλγίας, διὰ τὴν γλῶσσαν ὅπου λαλεῖ σκληρά καὶ ἄσχημα λόγια, καὶ διὰ τὰ πάθη'' (Εφραίμ Σύρου, τ.β, 363-386) 11. Κωδ. 411. (52). 18ος αι. Χαρτί, 210 Χ 310, φφ. γ' + 255 (79α), αρ.σειρών 29 Σύμμεικτος θεολογικός. Α. 1. (1-3v) ''τοῦ ὁσίου πατρὸς ἡμῶν Ἐφραίμ, ἐπιστολή πρὸς Ἰωάννην μοναχόν. 24
Περὶ ὑπομονῆς καὶ τοῦ μὴ ἀπατασθαι τοῖς λογισμοῖς προφᾶσει δικαιωμάτων, καὶ λέγειν, ὅτι ὡς βοσκός πορεύομαι. καὶ περὶ σωφροσύνης''(εφραίμ Σύρου, τ.β, 403) 2. (4-11v) ''περὶ ἀρετής. πρὸς νεότερον μοναχόν παραίνεσις α. κεφάλαια δ. (Εφραίμ Σύρου, τ.β, 77-111) πρόλογος.: (4-5v) ''ἀρχή πρώτης παραινέσεως'', (5v-7v) ''παραίνεσις β '', (7v-9v) ''παραίνεσις γ '', (9v-11v) ''παραίνεσις δ ''. 3. (11v-18v) ''περὶ ἀρετής. κεφάλαια Ι (Εφραίμ Σύρου, τ.β, 111-142) :(11v) πρόλογος, (12) ''κεφάλαιον α '', (12) ''κεφάλαιον β '', (12v) ''κεφάλαιον γ '', (12v) ''κεφάλαιον δ '', (13) ''κεφάλαιον ε '', (13v-15) ''κεφάλαιον s '', (15-16) ''κεφάλαιον η '', (16-16v) ''κεφάλαιον θ '', (17-18v) ''κεφάλαιον ι '', 4. (18v-30v) ''τοῦ αὐτοῦ λόγος ἀσκητικὸς εἰς τὸ πρόσεχε σεαυτῷ. Κεφάλαια ιβ (Εφραίμ Σύρου, τ.β, 142-197): (19v-20) ''κεφάλαιον β '', (20-20v) ''κεφάλαιον γ '', (21-21v) ''κεφάλαιον δ '', (21-22) ''κεφάλαιον ε '', (22-23) ''κεφάλαιον s '', (23-24) ''κεφάλαιον ζ '', (24-26) ''κεφάλαιον η '', (26-28) ''ἀρχή τοῦ θ λόγου'', (28-29v) ''ἀρχή τοῦ ι λόγου'', (29v-30) ''ἀρχή τοῦ ια λόγου'', (30-30v) ''ιβ '', 5. (30v-32v) '' ὅτι οὐ δεῖ γελᾶν καὶ μετεωρίζομαι'' (Εφραίμ Σύρου, τ.β, 199-209) 6. (32v-41v) ''συμβουλίαν πνευματικοῦ βίου. πρὸς Νεόφυτον μοναχόν. Κεφάλαια yγ ' '(Εφραίμ Σύρου, τ.β, 209-252) 7. (41v-47) ''περὶ ὁρθοῦ βίου. κεφάλαια πθ '' (Εφραίμ Σύρου, τ.γ,11-36) 8. (47-50) '' τοῦ αὐτοῦ μακαρισμοί'' (Εφραίμ Σύρου, τ.β, 252-267) 9. (50-53) ''μακαρισμοί ἕτεροι'' (Εφραίμ Σύρου, τ.β, 267-280) 10. (53-91) ''τοῦ αὐτοῦ λόγοι παραινετικοί πρὸς μοναχούς. (Εφραίμ Σύρου, τ.γ 36-295): (53-43v) ''παραίνεσις α '', (53v-55) ''προτροπή εἰς θεοσέβειαν'', (55-55v) ''παραίνεσις γ '', (55v-56) ''παραίνεσις δ '', (56-56v) ''πρὸς ἀρχαρίους μοναχούς. παραίνεσις ε '',(56v) ''παραίνεσις s '', (57-57v) ''παραίνεσις ζ '', 25
(57v-58) ''παραίνεσις η '', (58-59) ''παραίνεσις θ '', (59-60) ''παραίνεσις ι '', (60) ''παραίνεσις ια '', (60-61) ''παραίνεσις ιβ '', (61-62) ''παραίνεσις ιγ '', (62-63) ''παραίνεσις ιδ '', (63-63v) ''παραίνεσις ιε '', (63v-64v) ''παραίνεσις ιs '', (64v) ''παραίνεσις ιζ '', (64v-65v) ''παραίνεσις ιη '', (65v-67) ''παραίνεσις ιθ '', (67-68) ''παραίνεσις κ '', (68-70v) ''παραίνεσις κα '', (70v-71) ''παραίνεσις κβ '', (71v- 73) ''παραίνεσις κγ '', (73-74v) ''παραίνεσις κδ '', (74v-75) ''παραίνεσις κε '', (75-75v) ''παραίνεσις κs '', (75v-77) ''παραίνεσις κζ '', (77-77v) ''παραίνεσις κη '', (78-79) ''παραίνεσις κθ '', (79-79α) ''παραίνεσις Λ. περὶ παθῶν'', (79α- 81) ''παραίνεσις Λα '', (81) ''παραίνεσις Λβ '', (81-82v) ''παραίνεσις λγ '' (82v- 83v) ''παραίνεσις λδ. περὶ ἀγνότητος'', (83v-84v) ''παραίνεσις λε '' (84v-85v) ''παραίνεσις λs '' (85v-89v) ''παραίνεσις λζ '' (89v-91) ''παραίνεσις περὶ εὐλαβείας'', (91-94) ''περὶ τῶν ἐκπιπτόντων ἐξ οἰκείας ἀμελίας καὶ πραφασιζόμενος προφάσεις ἐν ἀμαρτίαις'', (94-97v) ''πρὸς ἀδελφὸν ἐκπεσόντα καὶ περὶ μετανοίας'', (97v-99) ''ὅτι οὐ δεῖ ὀμνύειν οὐδὲ δυσφημεῖν'', (99-100) ''πρὸς ἔναν ἀδελφὸν λόγος εἴρηται ὅτι κρεῖσσον γαμεῖν ἢ πυροῦσθαι'', (100-102v) ''ἀπολογία πρὸς ἀδελφὸν περὶ τὸν Ἠλί τὸν ἱερέα'', (102v-104v) ''παραίνεσις περὶ φόβου θεοῦ'', (104v-105) ''παραίνεσις περὶ τῆς ἀγάπης'', (105-108) ''παραίνεσις πρὸς Εὐλόγιον', (108-112v) ''πρὸς ἀκηδιαστήν μοναχόν λέγοντα. ἀφίημι εἰς τὸν κόσμο ὑπάγω', (112v-113) ''παραίνεσις περὶ κακοήθειας'', (113-114) ''περὶ διαφοράς τοῦ μοναδικοῦ βίου ὑπέρ τῶν κοσμικῶν''' 11. (114-124) ''τοῦ αὐτοῦ κεφάλαια ἐκατόν. πῶς κτᾶται τὶς ταπεινοφροσύνην'' (Εφραίμ Σύρου, τ.β, 280-363) 12. (124-129) ''διατὶ ὁλιγωρεῖ ὁ ἀδελφὸς εἰς τὸ κελλίον αὐτοῦ'' 13. (129-131v) ''περὶ τῆς θείας χάριτος'' (Εφραίμ Σύρου, τ.ε, 176-187) 14. (131v-137) '' τοῦ αὐτοῦ περὶ γλωσαλγίας καὶ παθῶν''. (Εφραίμ Σύρου, τ.β, 363-386) 15. (137v-138) ''πίναξ τῆς βίβλου'' 26
16. (138v-140v) ''κανών εἰς τὴν ὑπεραγία Θεοτόκον τὴν Πορταΐτησσαν καὶ θαυματουργόν τὴν ἐν τῆ ιερᾶ καὶ βασιλικῇ μονῇ τῶν Ἰβήρων τῇ κειμένη ἐν τῷ ἁγιωνύμω ὅρει τοῦ Άθω πονηθείς παρ' ἐμοῦ Νεοφύτου ἱερομονάχου Ἰβηρίτου, ἐστι δὲ ὡς ἐν τάξει διηγήσεως'' 17. (144-251v) '' ἱστορία ψυχοφελής ἐκ τῆς ἐνδοτέρας τῶν Αἰθιόπων χώρας τῆς Ἰνδῶν λεγομένης ἐπελθόντων τιμίων ἀνδρων πρὸς τὴν ἁγίαν πόλιν ἐν τῇ μονῇ τοῦ Ἁγίου Σαββα καὶ ἀπαγγειλώντων συγραφῆσα παρὰ Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ '' (PG 860-1240, CPG 8120, BHG 224) 18. (251v-253) ''Ἰωσήφ τοῦ Βρυένου'' Αρχή: Ὡς οὖν ἕκαστος ἡμῶν προερεῖται, οὕτως ἐαυτὸν διαθροῖ Τέλος: οὐ χωρισσθήσομαί σου, φίλη πατρὶς, ἰδοὺ γὰρ γνωρίζω ἀληθεία αἰσθάνομαι ὅτι ζῶ ζωὴν παρερχομένην καὶ ρέουσαν 19. (253-255) ''Συμεών τοῦ νέου Θεολόγου'' Αρχή: Λέγει ὁ Δαβὶδ τίς ἔστιν ἄνθρωπος ὅς ζήσεται καὶ οὐκ ὅψεται θάνατον. Τέλος: ἀναγκαῖον πόνω τοῦτο αὖθις κτήσασθαι λαβόντας αὖθις τὴν χάριν Κενά φύλλα: 141-143. Β. (138v): ''τέλος τοῦ ὁσίου καὶ θεοφόρου πατρὸς ἡμῶν καὶ γράψιμον Ἰωσήφ μοναχοῦ τοῦ ἐκ πόλεως Σινόπης μήν Αυγούστου κε ἡμέρα Τρίτη εἰς 1702 -,ζσι '' Βιβλ. Lambros, Cataloque, 144 12. Κωδ. 412. (50). 27
12ος αι. Περγαμηνή, 310 Χ 242, φφ. 216, σελ. 2, αρ. σειρών 28 Εφραίμ του Σύρου, Λόγοι και παραινέσεις. Α. 1. (2-2v) ''πίναξ τῆς βίβλου'' 2. (3-7) ''τοῦ ὁσίου πατρὸς ἡμῶν Ἐφραίμ, ἐπιστολή πρὸς Ἰωάννην μοναχόν. Περὶ ὑπομονῆς καὶ τοῦ μὴ ἀπατασθαι τοῖς λογισμοῖς προφᾶσει δικαιωμάτων, καὶ λέγειν, ὅτι ὡς βοσκός πορεύομαι. καὶ περὶ σωφροσύνης '' (Εφραίμ Σύρου, τ. Β, 403) 3. (7-14) ''περὶ ἀρετής. πρὸς νεώτερον μοναχόν παραίνεσις'' (Εφραίμ Σύρου, τ. Β, 77-111) 4. (14-15) ''παραίνεσις Δ '' (Εφραίμ Σύρου, τ. Β, 103-111) 5. (15-26) ''περὶ ἀρετής''(εφραίμ Σύρου, τ. Β, 111-142) : (15-15v) κεφάλαιον α, (15v-16) κεφάλαιον β, (16-16v) κεφάλαιον γ, (16v) κεφάλαιον δ, (16v) κεφάλαιον ε, (17-20) κεφάλαιον s, (20v-22) κεφάλαιον η (22-23) κεφάλαιον θ, (23-26) κεφάλαιον ι. 6. (26) ''πρόλογος εἰς τὸ πρόσεχε σεαυτῷ'' (Εφραίμ Σύρου, τ. Β, 142) 7. (26-48) ''τοῦ αὐτοῦ λόγος ἀσκητικὸς εἰς τὸ πρόσεχε σεαυτῷ'' (Εφραίμ Σύρου, τ. Β, 142-199): (26-27) κεφάλαιον α, (27-28) κεφάλαιον β, (28-29) κεφάλαιον Γ. περὶ τοῦ πολέμου τῆς σαρκὸς, (29-30) κεφάλαιον Δ, (30-31) κεφάλαιον Ε, (31-32v) κεφάλαιον S, (32v-34) κεφάλαιον Ζ, (34-37v) κεφάλαιον Η, (37v-43v) ἀρχή τοῦ θ λόγου, (43v-48) ἀρχή τοῦ ια λόγου. 8. (48-62v) ''πνευματικοῦ βίου. πρὸς Νεόφυτον μοναχόν.κεφάλαια SΓ ''. (Εφραίμ Σύρου, τ. Β, 209-252) 9. (62v-75v) ''περὶ ὁρθοῦ βίου. κεφάλαια Πθ '' (Εφραίμ Σύρου, τ. Γ, 11-36) 10. (75v-80v) ''μακαρισμοί ἕτεροι''. (Εφραίμ Σύρου, τ. Β, 267-280) 28
11. (80v-142) ''τοῦ αὐτοῦ λόγοι παραινετικοί πρὸς μοναχούς'' (Εφραίμ Σύρου, τ. Γ, 36-295 ): (80v-81) παραίνεσις Α, (81-83) παραίνεσις Β, (83-84) πρὸς ἀρχαρίους μοναχούς. παραίνεσις Γ, (84-85) παραίνεσις Δ, (85-85v) πρὸς ἀρχαρίους μοναχούς. παραίνεσις Ε, (85v-87v) παραίνεσις S, (87v-88) παραίνεσις Η, (88-89v) παραίνεσις Θ, (89v-91) παραίνεσις Ι, (91-91v) παραίνεσις ΙΑ, (91v-93) παραίνεσις ΙΒ, (93-94) παραίνεσις ΙΓ, (94-96) παραίνεσις ΙΔ, (96-97) παραίνεσις ΙΕ, (97-98v) παραίνεσις ΙS, (98v-100) παραίνεσις ΙΗ, (100-102) παραίνεσις ΙΘ, (102-103v) παραίνεσις Κ, (103v- 108) παραίνεσις ΚΑ, (108-109) παραίνεσις ΚΒ, (109-11v) παραίνεσις ΚΓ, (111v-113v) παραίνεσις ΚΔ, (113v-114v) παραίνεσις ΚΕ, (114v-117v) παραίνεσις ΚS, (117v-118v) παραίνεσις ΚΗ, (118v-121v) παραίνεσις ΚΘ, (121v-125) παραίνεσις ΛΑ (125-125v) παραίνεσις ΛΒ (125v-128) παραίνεσις ΛΓ, (128-129v) περὶ λαγνείας. παραίνεσις ΛΔ, (129v-131v) παραίνεσις ΛΕ, (131v-140) παραίνεσις ΛS, (140-142) περὶ εὐλαβείας. παραίνεσις ΛΗ, (142-147v) ''περὶ τῶν ἐκπιπτόντων ἐξ οἰκείας ἀμελίας καὶ πραφασιζόμενος προφάσεις ἐν ἀμαρτίαι'', (174v-153v) ''πρὸς ἀδελφὸν ἐκπεσόντα καὶ περὶ μετανοίας'', (153v-156) ''ὅτι οὐ δεῖ ὀμνύειν οὐδὲ δυσφημεῖν'', (156-157v) ''πρὸς ἔναν ἀδελφὸν λόγος εἴρηται ὅτι κρεῖσσον γαμεῖν ἢ πυροῦσθα '', (157v-161v) ''ἀπολογία πρὸς ἀδελφὸν περὶ τὸν Ἠλί τὸν ἱερέα'', (161v-165) ''παραίνεσις περὶ φόβου θεοῦ'', (165-166) ''παραίνεσις περὶ τῆς ἀγάπης'', (166-170) ''παραίνεσις πρὸς Εὐλόγιον'', (170-179) ''πρὸς ἀκηδιαστήν μοναχόν λέγοντα. ἀφίημι εἰς τὸν κόσμο ὑπάγω'', (179-180) ''περὶ διαφοράς τοῦ μοναδικοῦ βίου ὑπέρ τῶν κοσμικῶν'' 12. (180-196) ''ἀρχή καρποφορίας'' 13. (1796-208v) ''διατὶ ὁλιγωρεῖ ὁ ἀδελφὸς εἰς τὸ κελλίον αὐτοῦ'' 14. (208v-216) ''τοῦ αὐτοῦ περὶ γλωσσαλγίας καὶ παθῶν'' (Εφραίμ Σύρου, τ. Β, 363-386) 29
Κενά φύλλα: 217, 217v Λείπουν τα φύλλα: 19. Βιβλ. Lambros, Cataloque, 144 13. Κωδ. 413. (80) 14ος αι. Χαρτί, 306 Χ 212, φφ. 245, αρ. σειρών 26 Ιωάννου του Σχολαστικού Κλίμαξ. Α. 1. (2-3) πίνακας περιεχομένων 2. (5-8v) Επιστολή του μακαρίου Ιωάννου καθηγουμένου της Ραΐθου (PG 88, 624-628, BHG 883d) 3. (9-198v) ''Ἰωάννου τοῦ Σχολαστικοῦ Κλίμαξ'' (PG 88, 632-1164, CPG 7852) (ακέφαλο): (9-15v) '''περὶ τῆς τοῦ ματαίου βίου βιαίας ἀποταγή', (15v-18) ''περὶ ἀπροσπαθείας. ἤγουν τῆς ἐπὶ τῷ κόσμω λύπης'', (18v-23) ''περί ξενιτείας'', (23-51v) ''περὶ τῆς μακαρίας καὶ ἀειμνήστου ὑπακοῆς'', (51v-61v) ''περὶ μετανοὶας μεμερημνησμένης καὶ ἁληθῶς ἐναργοῦς'', (62-65) ''περὶ μνήμης θανάτου'', (65-74) ''περὶ τοῦ χαροποιοῦ πένθους'', (74-80v) ''περὶ ἀοργησίας καὶ πραότητος'', (80v-83) ''περὶ μνησικακίας. περὶ καταλαλιάς'', (83-84) ''περὶ πολυλογίας καὶ σιωπῆς'', (84-85v) ''περὶ ψεύδους'', (85v-87) ''περὶ ἀκηδίας', (87-92) ''περὶ τῆς παμφίλου καὶ δεσποίνης πονηράς γαστρὸς'', (92-105v) ''περὶ ἀφθάρτου ἐν φθαρτοῖς ἐκ καμάτων καὶ ἱδρώτων ἀγνείας καὶ σωφροσύνης'', (105-110) ''περὶ φυλαργυρίας'', (110-111), ''περὶ ὕπνου πνου 30
καὶ προσευχῆς καὶ τῆς ἐν συνοδία ψαλμωδίας'', (111-113) ''περὶ ἀγρυπνίας σωματικῆς''' (113-114), ''περὶ τῆς ἀνάνδρου δειλίας'', (114-119) ''περὶ τῆς πολυμόρφου κενοδοξίας '', (119-122v) ''περὶ ὑπερηφανίας'', (122v-125) ''περὶ τῶν ἁνεκφράστων λογισμῶν τῆς βλασφημίας'', (125v-128) ''περὶ πραότητος καὶ ἀπλότητος καὶ ἀκακίας'', (128-138) ''περὶ τῆς τῶν παθῶν ἀπωλεὶας, τῆς ὑψηλῆς ταπεινοφροσύνης'', (138-153v) ''περὶ διακρὶσεως λογισμῶν καὶ παθῶν καὶ ἁρετῶν'', (153v-165v) ''περὶ διακρὶσεως εὐδιακρίτου'', (165v-170v) ''ἀνακεφαλαίωσις ἐν ἐπιτομῇ τῶν προειρημένων πάντων'', (170v-174 ''περί τῆς ἱερᾶς σώματος καί ψυχῆς ἡσυχὶας'', (174-182v) ''περὶ διαφοράς καὶ διακρίσεως ἡσυχιῶν'', (182v-193) ''περὶ τῆς ἱερᾶς καὶ ἀρετῶν τῆς μακαρίας προσευχῆς καὶ περὶ τῆς ἐν αὐτῇ νοεράς καὶ αισθητῆς παράφρασις'' (193-198v) ''περὶ τὸν σύνδεσμον τῆς ἐναρέτου τριάδος ἐν ἀρετῆς. ἀγάπης. ἐλπίδος καὶ πίστεως'' 5. (199-216v) ''τοῦ αὐτοῦ ὁσίου πατρὸς ἡμῶν Ἰωάννου τοῦ τῆς Κλίμακος λόγος πρὸς τὸν ποιμένα'' (PG 88, 1165-1209, CPG 7853) 6. (217-222) ''ὁμολογία τῆς ορθοδόξου ἡμῶν πίστεως'' 7. (222-222v) ''τὰ τῆς θείας φύσεως ἰδιώματα'' 8. (222v-225) ''τοῦ ἁγίου Κυρίλλου. περὶ πίστεως'' (PG 33, 506-523) 9. (225-225v) ''ἔκθεσις περὶ πίστεως ἐν συντόμω'' 10. (225v-230) '' Τοῦ μεγάλου Βασιλείου ἐκ τοῦ κζ κεφαλαίου. τῶν περὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος πρὸς τὸν μακάριον Ἀμφιλόχιον γεγραμμένων'' (Βασιλείου Κεσαρείας, τ. 10, 278-503) 11. (230-231) ''τοῦ αὐτοῦ. ἐκ τοῦ κθ κεφαλαίου τῆς αὐτῆς πραγματείας'' 12. (231-240v) ''Τοῦ ἐν ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν Βασιλείου ἀρχιεπισκόπου Καισαρείας καὶ Καππαδοκία τοῦ μεγάλου. κατὰ Σβελλιανῶν καὶ Ἀρειανῶν καὶ τῶν Ἀνομοίων'' (Βασιλείου Κεσαρείας, τ.7, 58-85) 13. (241-244v) ''τοῦ αὐτοῦ πρὸς τοὺς συκοφαντούντας ἡμᾶς ὅτι τρεὶς θεοὺς 31
λέγομεν'' (κολοβό) Κενά φύλλα: 1, 1v, 4, 198, 199, 245 Β. (3v): ''Δανιήλ μοναχοῦ Ραϊθυνοῦ. εἰς τὸν βίον τοῦ ἀββᾶ Ἰωάννου ἡγουμένου τοῦ ἁγίου ὅρους Σινᾶ τοῦ ἐπίκλην σχολαστικοῦ. τοῦ συγγραφέως τῆς νοεράς κλίμακος τὸν ἐν ἁγίοις ὡς ἀληθῶς ἐν α λ/_ περ :'' Βιβλ. Lambros, Catalogue, 144 14. Κωδ. 414. (214) 12ος αι. Περγαμηνή, 247 Χ 187, φφ. 232, αρ. σειρών 26 Ιωάννου του Σχολαστικού Κλίμαξ. Α. 1.(1-4) Επιστολή του Ιωάννου καθηγουμένου της Ραΐθου (BHG 883d) 2. (4v-6) Αμοιβαία επιστολή 3. ''Ἰωάννου τοῦ Σχολαστικοῦ Κλίμαξ'' (PG 88, 632-1164, CPG 7852): (7-15) ''περὶ τῆς τοῦ ματαίου βίου βιαίας ἀποταγή'', (15-19v) ''περὶ ξενιτείας'', (19v- 21) ''περί ενυπνίων επακολουθούντων εισαγωγικοις'', (21-58) ''περὶ τῆς μακαρίας καὶ ἀειμνήστου ὑπακοῆς'', (58-72) ''περὶ μετανοὶας μεμερημνησμένης καὶ ἁληθῶς ἐναργοῦς'', (72-76) ''περὶ μνήμης θανάτου'', (76-88) ''περὶ τοῦ χαροποιοῦ πένθους'', (88-94v) ''περὶ ἀοργησίας καί πραότητος'', (94v-96v) ''περί μνησικακίας'' (96v-99v) ''περὶ καταλαλιάς'', (99v- 101) ''περὶ πολυλογίας'', (101-102v) '' περὶ ψεύδους'', (102v-107v) ''περὶ 32
ἀκηδίας'', (107v-109) ''περὶ ὕπνου καὶ προσευχῆς καὶ τῆς ἐν συνοδία ψαλμωδίας'', (109-112) ''περὶ ἀγρυπνίας σωματικῆς''' (112-113v), ''περὶ τῆς ἀνάνδρου δειλίας'', (113v-120v) ''περὶ τῆς πολυμόρφου κενοδοξίας'', (120v- 125) ''περὶ ὑπερηφανίας'', (125v-129) ''περὶ τῶν ἁνεκφράστων λογισμῶν τῆς βλασφημίας'', (129-133) ''περὶ πραότητος καὶ ἀπλότητος καὶ ἀκακίας'', (133-146) ''περὶ τῆς τῶν παθῶν ἀπωλεὶας, τῆς υψηλῆς ταπεινοφροσύνης'', (146-165v) ''περὶ διακρὶσεως λογισμῶν καὶ παθῶν καὶ ἁρετῶν'', (165v-181) ''περὶ διακρὶσεως εὐδιακρίτου'', (181v-187) ''ἀνακεφαλαίωσις ἐν ἐπιτομῇ τῶν προειρημένων πάντων'', (187v-192) ''περί της ιερᾶς σώματος καίψυχης ησυχίας'', (192-202v) ''περὶ διαφοράς καὶ διακρίσεως ἡσυχιῶν'', (202v-212v) ''περὶ τῆς ἱερᾶς καὶ ἀρετῶν τῆς μακαρίας προσευχῆς καὶ περὶ τῆς ἐν αὐτῇ νοεράς καὶ αισθητῆς παράφρασις'', (212v-216) ''περὶ τοῦ ἐπὶγειου οὐρανοῦ τῆς θεομιμήτου ἀπαθεὶας καὶ τελειότητας καὶ ἀναστάσεως τῆς ψυχῆς πρό τῆς κοινής ἀναστάσεως'', (216-227v) ''περὶ ἀπαθείας'' 4. (227v-232) ''λόγος πρός τόν ποιμένα'' (PG 88, 1165-1209, CPG 7853) Βιβλ. Lambros, Catalogue, 144 15. Κωδ. 415. (218). 10ος αι. Περγαμηνή, 256 Χ 165, φφ. 204, αρ. σειρών 27. Ιωάννου του Σχολαστικού Κλίμαξ. Α. 1. (1-18v) ''περὶ τῆς μακαρίας καὶ ἀειμνήστου ὑπακοῆς'' (ακέφαλο) 2. (18v-187) ''Ἰωάννου τοῦ Σχολαστικοῦ Κλίμαξ'' (PG 88, 632-1164, CPG 852) : 33
(18v-31v) ''περὶ μετανοὶας μεμερημνησμένης καὶ ἁληθῶς ἐναργοῦς'', (32-35v) ''περὶ μνήμης θανάτου'', (35v-47) ''περὶ τοῦ χαροποιοῦ πένθους'', (47-52v) ''περὶ ἀοργησίας καὶ πραότητος'', (52v-54v) ''περὶ μνησικακίας'' (54v- 57v) ''περὶ καταλαλιάς'', (57v-59) ''περὶ πολυλογίας καὶ σιωπῆς''', (59-60) ''περὶ ψεύδους'', (60-62v) ''περὶ ἀκηδίας'', (62v-68) ''περὶ τῆς παμφίλου καὶ δεσποίνης πονηράς γαστρὸς'', (68v-85) ''περὶ ἀφθάρτου ἐν φθαρτοῖς ἐκ καμάτων καὶ ἱδρώτων ἀγνείας καὶ σωφροσύνης'', (85-86) ''περὶ φυλαργυρίας'', (86-87v), ''περὶ ἀκτημοσύνης'' (87v-91v) ''περὶ ὕπνου καὶ προσευχῆς καὶ τῆς ἐν συνοδία ψαλμωδίας'', (91v-94) ''περὶ ἀγρυπνίας σωματικῆς''' (94-101), ''περὶ δειλίας τῆς ἀνάνδρου '', (101-106) ''περὶ κενοδοξίας, περὶ ὑπερηφανίας, (106-109) ''περὶ τῶν ἁνεκφράστων λογισμῶν τῆς βλασφημίας'', (109-112v) ''περὶ πραότητος καὶ ἀπλότητος καὶ ἀκακίας'', (112v-122v) ''περὶ τῆς τῶν παθῶν ἀπωλεὶας, τῆς υψηλῆς ταπεινοφροσύνης'', (122v-140v) ''περὶ διακρὶσεως λογισμῶν καὶ παθῶν καὶ ἁρετῶν'', (140v-154) ''περὶ διακρὶσεως εὐδιακρίτου''', (154-159) ''ἀνακεφαλαίωσις ἐν ἐπιτομῇ τῶν προειρημένων πάντων'', (159v-163) ''περὶ τῆς ἱερᾶς σώματος καί ψυχῆς ἡσυχὶας'', (163v-172) ''περὶ διαφοράς καὶ διακρίσεως ἡσυχιῶν'', (172-180v) ''περὶ τῆς ἱερᾶς καὶ ἀρετῶν τῆς μακαρίας προσευχῆς καὶ περὶ τῆς ἐν αὐτῇ νοεράς καὶ αισθητῆς παράφρασις'' (180v-187) ''περὶ τὸν σύνδεσμον τῆς ἐναρέτου τριάδος ἐν ἀρετῆς. ἀγάπης. ἐλπίδος καὶ πίστεως'' 3. (187-205v) πρός τον ποιμένα λόγου (PG 88, 1165-1209, CPG 7853) Κενά φύλλα: 205, 206 Β. (186v): ''ἐτελειώθη ἡ ἱερᾶ καὶ θεῖα δέλτος αύτη μηνὶ Ἰανουαρίω λα δἡα χειρῶν Πέτρου μοναχοῦ ταπεινοῦ καὶ ἀναξίου πρεσβυτέρου εἰς ἔτος ἀπὸ κτίσεως κόσμου,sυ/γ ινδ. ιγ', ἡμέρα ζ, ώρα s (985)'' 34
Βιβλ. Lambros, Catalogue, 144 16. Κωδ. 416. (37). 14ος αι. Χαρτί, 330 Χ 250, φφ, 178, αρ. σειρών 37-38. Ιωάννου του Σχολαστικού Κλίμαξ. Α. 1. (1-8) ''περὶ τῆς μακαρίας καὶ ἀειμνήστου ὐπακοῆς'' (ακέφαλο) 2. (8-11v) '' ἀρχὴ τῶν σχολίων τοῦ περὶ τῆς ὐπακοῆς λόγου'' 3. (11v-12) ''ἐπιστολή τοῦ ἀββᾶ Ἰωάννου ἡγουμένου τῆς Ραϊθου πρὸς Ἰωάννην'' (BHG 883d) 4. (12-12v) ''ἀμοιβαία ἐπιστολή Ἰωάννου Σιναΐτου πρὸς Ἰωάννην καθηγούμενον τῆς Ραϊθου'' (BHG 883d) 5. (12v-13v) ''ἀρχὴ τῶν σχόλεων τῶν εἰς τὸν βίον τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ τῆς Κλίμακος'' 6. (14) ''προθεωρία τῆς ἁγίας οὐρανοδρόμου Κλίμακος'' 7. (14v-16) ''βίος ἐν ἐπιτομή τοῦ συγγραψαμένου'' 8. (16-16v) ''ἐπιστολή τοῦ ἁββά Ἰωάννου ἡγουμένου τῆς Ραϊθου'' 9. (16v) ἀμοιβαία ἐπιστολή Ἰωάννου Σιναΐτου πρὸς Ἰωάννην καθηγούμενον τῆς Ραϊθου (BHG 883d) 10. (17-18v) ''σχόλια εἰς τὸν βίον τοῦ συγγραψαμένου τὴν Κλίμακα'' 11. (18v-166) ''Ἰωάννου τοῦ Σχολαστικοῦ Κλίμαξ (PG 88, 632-1164, CPG 7852): : (18v-26v) ''περὶ τῆς τοῦ ματαίου βίου βιαίας ἀποταγής'', (26v-28) ''περὶ ἀπροσπαθείας. ἤγουν τῆς ἐπὶ τῷ κόσμω λύπης'', (28-34) '' περὶ 35
ξενιτείας'', (34-41v) ''περὶ τῆς μακαρίας καὶ ἀειμνήστου ὑπακοῆς'', (41v- 50)''περὶ μετανοὶας μεμερημνησμένης καὶ ἁληθῶς ἐναργοῦς'', (50-52) ''περὶ μνήμης θανάτου'', (52-59v) '' περὶ τοῦ χαροποιοῦ πένθους'', (59v-64) ''περὶ ἀοργησίας καὶ πραότητος'', (64-66) 'περὶ μνησικακίας'', (66-68) ''περὶ καταλαλιάς'', (68-69) ''περὶ πολυλογίας καί σιωπῆς'', (69-70) ''περὶ ψεύδους'', (70-71v) ''περὶ ἀκηδίας'', (71v-76) ''περὶ τῆς παμφίλου καὶ δεσποίνης πονηράς γαστρὸς'', (76v-83v) ''περὶ ἀφθάρτου ἐν φθαρτοῖς ἐκ καμάτων καὶ ἱδρώτων ἀγνείας καὶ σωφροσύνης'', (83v-89v) ''περὶ φυλαργυρίας'', (90-93) ''περὶ ὕπνου πνου καὶ προσευχῆς καὶ τῆς ἐν συνοδία ψαλμωδίας'', (93-94v) ''περὶ ἀγρυπνίας σωματικῆς'' (94v-95v), ''περὶ τῆς ἀνάνδρου δειλίας'', (95v-101v) ''περὶ τῆς πολυμόρφου κενοδοξίας'', (101v-105) ''περὶ ὑπερηφανίας'', (105-106v) ''περὶ τῶν ἁνεκφράστων λογισμῶν τῆς βλασφημίας'', (106v-109) ''περὶ πραότητος καὶ ἀπλότητος καὶ ἀκακίας'', (109-116v) ''περὶ τῆς τῶν παθῶν ἀπωλεὶας, τῆς υψηλῆς ταπεινοφροσύνης'', (116v-122v) ''περὶ διακρὶσεως λογισμῶν καὶ παθῶν καὶ ἁρετῶν''', (123-141v) ''περὶ διακρὶσεως εὐδιακρίτου'', (141v-145v) ''ἀνακεφαλαίωσις ἐν ἐπιτομῇ τῶν προειρημένων πάντων'', (145v-147) ''περὶ τῆς ἱερᾶς σώματος καί ψυχῆς ἡσυχὶας'', (147-156) ''περὶ διαφοράς καὶ διακρίσεως ἡσυχιῶν'', (156-163) ''περὶ τῆς ἱερᾶς καὶ ἀρετῶν τῆς μακαρίας προσευχῆς καὶ περὶ τῆς ἐν αὐτῇ νοεράς καὶ αἰσθητῆς παράφρασις'' (163-166) ''περὶ τὸν σύνδεσμον τῆς ἐναρέτου τριάδος ἐν ἀρετῆς. ἀγάπης. ἐλπίδος καὶ πίστεως'' 12. (166-177v) ''Πρός τόν ποιμένα λόγος'' (PG 88, 1165-1209, CPG 7853) Βιβλ. Lambros, Catalogue, 144 17. Κωδ. 417. (78). 36
16ος αι. Χαρτί, 310 Χ 205, φφ. 222, αρ. σειρών 24 Ιωάννου του Σχολαστικού Κλίμαξ. Α. 1. (1-1v) ''πίναξ τῆς κλίμακος'' 2. (3-7) ''βίος ἐν ἐπιτομη τοῦ μακαρίου Ἰωάννου καθηγουμένου τοῦ ἁγίου ὅρους Σινᾶ, τοῦ γίου λεγομένου Σχολαστικοῦ τοῦ καὶ συγγραψαμένου τᾶς πνευματικάς ταύτας πλάκας ἤγουν τὴν ἁγίαν Κλίμακα'' (BHG 882) 3. (7-10) ''ἐπιστολή τοῦ ἀββᾶ Ἰωάννου καθηγουμένου τῆς Ραΐθου πρὸς Ἰωάννην'' (BHG 883d) 4. (10-11) ''πρόλογος του λόγου'' (PG 88, 629) 5. (11-204v) ''Ἰωάννου τοῦ Σχολαστικοῦ Κλίμαξ (PG 88, 632-1164, CPG 7852): (11-18v) ''περὶ τῆς τοῦ ματαίου βίου βιαίας ἀποταγή'', (18v-23) ''περὶ ἀπροσπαθείας. ἤγουν τῆς ἐπὶ τῷ κόσμω λύπης'', (23-27) '' περὶ ξενιτείας'', (27-60) ''περὶ τῆς μακαρίας καὶ ἀειμνήστου ὑπακοῆς'', (60-70) ''περὶ μετανοὶας μεμερημνησμένης καὶ ἁληθῶς ἐναργοῦς'', (70-73v) ''περὶ μνήμης θανάτου'', (73v-83) ''περὶ τοῦ χαροποιοῦ πένθους'', (83-88) ''περὶ ἀοργησίας καὶ πραότητος'', (88-89v) ''περὶ μνησικακίας'', (89v-92) ''περὶ καταλαλιάς'', (92-93v) ''περὶ πολυλογίας καὶ σιωπῆς'', (93v-94) ''περὶ ψεύδους'', (94v-96v) ''περὶ ἀκηδίας'', (96v-102) ''περὶ τῆς παμφίλου καὶ δεσποίνης πονηράς γαστρὸς'', (102-116) '''περὶ ἀφθάρτου ἐν φθαρτοῖς ἐκ καμάτων καὶ ἱδρώτων ἀγνείας καὶ σωφροσύνης', (116-117) ''περὶ φυλαργυρίας'', (117-118v) ''περὶ ἀκτημοσύνης'', (118v-121) ''περὶ ἀναισθησίας'', (121-122) ''περὶ ὕπνου καὶ προσευχῆς καὶ τῆς ἐν συνοδία ψαλμωδίας'', (122-124) ''περὶ ἀγρυπνίας σωματικῆς''', (124-125) ''περὶ δειλίας'', (125v-130v) ''περὶ τῆς πολυμόρφου κενοδοξίας'', (130v-134) ''περὶ ὑπερηφανίας'', (134-136) ''περὶ τῶν 37
ἁνεκφράστων λογισμῶν τῆς βλασφημίας'', (136v-139v) ''περὶ πραότητος καὶ ἀπλότητος καὶ ἀκακίας'', (139v-149v) ''περὶ τῆς τῶν παθῶν ἀπωλεὶας, τῆς ὑψηλῆς ταπεινοφροσύνης'', (149v-164) ''περὶ διακρὶσεως λογισμῶν καὶ παθῶν καὶ ἁρετῶν'', (164-175v) ''περὶ διακρὶσεως εὐδιακρίτου'', (175v-180) ''ἀνακεφαλαίωσις ἐν ἐπιτομῇ τῶν προειρημένων πάντων'', (181-183) ''περί τῆς ἱερᾶς σώματος καί ψυχῆς ἡσυχὶας'', (183-190v) ''περὶ διαφοράς καὶ διακρίσεως ἡσυχιῶν'', (190v-197v) ''περὶ τῆς ἱερᾶς καὶ ἀρετῶν τῆς μακαρίας προσευχῆς καὶ περὶ τῆς ἐν αὐτῇ νοεράς καὶ αἰσθητῆς παράφρασις'', (198-200v) ''περὶ τοῦ ἐπὶγειου οὐρανοῦ τῆς θεομιμήτου ἀπαθεὶας καὶ τελειότητας καὶ ἀναστάσεως τῆς ψυχῆς πρὸ τῆς κοινής ἀναστάσεως'', (200v-204v) ''περὶ τὸν σύνδεσμον τῆς ἐναρέτου τριάδος ἐν ἀρετῆς. ἀγάπης. ἐλπίδος καὶ πίστεως'' 6. (204v-220v) ο προς τον ποιμένα λόγος (PG 88, 1165-1209, CPG 7853) Κενά φύλλα: 2, 2v, 221, 221v, 222. Βιβλ. Lambros, Catalogue, 145 18. Κωδ. 418. (128). 14ος αι. Χαρτί, 294 Χ 218, φφ. 142, σελ. 2, αρ. σειρών 28-29 Ιωάννου του Σχολαστικού Κλίμαξ. Α. 1. (1-1v) ''Στίχοι εἰς τὸ παρὸν βιβλίον τῆς Κλίμακος κῆπον νοητὸν 38
δεικνύοντες αὐτὸ'' Αρχή: Ἔχουσιν οἱ λειμῶνες ἄνθη ποικίλα καὶ παντοδαπὰ πολλὰ καὶ διάφορα, τούτων τὰ μὲν τέρπουσι τὴν θεωρίαν εὐωδιάζειν τὰ δὲ τὴν ρίνα μόνην Τέλος: Ταύτην ὁ μέλλων λήψεται σύμπας χρόνος ἀεὶ βοῶσαν τὴν φιλάνθρωπον χάριν τῶν σῶν πρὸς ἡμὰς εὐμενῶν ἐνδειγμάτων 2. (2-4) ''Στίχοι εἰς τὴν ἀρχὴν τῆς Κλίμακος ἐν σχήματι ἐγκωμίου παραίνεσιν παρεισάγοντες καὶ κλίμακα παριστῶντες ἑτέραν ης μία ἐκάστη ἀνάβασις ων δι' ἐξ στίχων συνίσταται'' Αρχή: Ψήγματα χρυσᾶ τοῖς Λυδοῖς Πακτωλὸν ἐκρεῖν ὄντα τοῦ Τμώλου κάτω ὑφ ὤν Κροῖσος ὤγκωτο πεπλανημένος Τέλος: Καὶ πυρσολαμπροφορημάτων τρόπου καὶ χρυσολιθομαργαροστεφοπλόκου νοΐ, λόγω, πνεύματι κατεστεμμένου ἀμὴν, ἀμὴν γένοιτο καὶ πάλιν 3. (4-4v) ''προθεωρία τῆς ἁγίας Κλίμακος'' 4. (5-8) ''Βίος τοῦ συγγραψαμένου τὴν Κλίμακα'' 5. (8-114) ''Ἰωάννου τοῦ Σχολαστικοῦ Κλίμαξ'' (PG 88, 632-1164, CPG 7852) 6. (114-114v) πίνακας της κλίμακος 7. (115-124v) '' ὁ πρὸς Ποιμένα λόγος'' (PG 88, 1165-1209, CPG 7853) 8. (126-130) ''Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου Λόγος ιδ ἀπὸ τὴν πρὸς Ἐφεσίους ἐπιστολήν''. (PG 62, 99-105) 9. (131-141v) Σχόλια της Κλίμακος. Κενά φύλλα: 125, 125v, 142, 142v. Βιβλ. Lambros, Catalogue, 145 39
19. Κωδ. 419. (152). 15ος αι. Χαρτί, 283 Χ 198, φφ. 526, σελ. 2, αρ. σειρών 28-30 Παρακλητική και Τριώδιον. (ακέφαλο και κολοβό) Βιβλ. Lambros, Catalogue, 145 20. Κωδ. 420. (120) 15ος αι. Χαρτί, 289 Χ 201, φφ. 407, σελ. 2, αρ. σειρών 29. Παρακλητική. Α. 1. (1-52v) Ἦχος α 2. (53-97v) Ἦχος β 3. (98-146v) Ἦχος γ 4. (146v-197) Ἦχος δ 5. (198v-245v) Ἦχος πλάγιος α 6. (246-296v) Ἦχος πλάγιος β 7. (297-343v) Ἦχος βαρύς 8. (344-396) Ἦχος πλάγιος δ 9. (396v-400v) ''ἐξαποστειλάρια ἀναστάσιμα τὰ ια σὺν τοῖς θεικοῖς καὶ ἐωθινοῖς αὐτῶν'' 10. 401v-403 ''ἐκ τοῦ Ματθαίου'' 40
11. 403-403v ''ἐκ τοῦ Παύλου'' 12. 403v-406 ''ἐκ τοῦ Ἰωάννου'' Βιβλ. Lambros, Cataloque, 145 21. Κωδ. 421. (160). 13ος αι. Περγαμηνή, 279 Χ 230, φφ. 271, αρ. σειρών 24 Ισαάκ Σύρου και Μάξιμου ομολογητου. Α. 1. (1-11v) 'τοῦ ὁσίου καὶ θεοφόρου πατρὸς ἡμῶν 'Ἰσαάκ τοῦ Σύρου ἀσκητικοί λόγοι μα '' (ακέφαλο. Ξεκινά από το Β κεφάλαιο: ''τοῦτο ἀλλά καὶ ἐὰν ἔχη τινὰ ἐλαττώματα, τιμώμενος ὑπὸ σου εὐχερῶς δέχεται παρὰ σου τὴν θεραπείαν'' 2. (11v-30v) ''Τοῦ αὐτοῦ. κατὰ πεῦσιν καὶ ἀπόκρισιν'' (Ἰσαάκ Σύρου, 327-352) 3. (30v-32) ''περὶ τάξεως τῆς μοναχικῆς πολιτείας'' (Ἰσαάκ Σύρου, 41-43) 4. (32-33v) ''περὶ διαφόρων τρὸπων τοῦ διαβολικοῦ πολέμου. πρὸς τοὺς ἐν τῇ στενῇ ὁδῷ τῇ ὑπερεχούση τὸν κόσμον πορευομένους'' (Ἰσαάκ Σύρου 209-210) 5. (33v-36) ''δεύτερος τρόπος τοῦ πολέμου. πρὸς τοὺς ψυχρούς'' (Ἰσαάκ Σύρου 211-213) 6. (36-37) ''τρίτος τρόπος. πρὸς τοὺς ἀνδρείους'' (Ἰσαάκ Σύρου 213-214) 7. (37-40) ''ἀντιρρήσεις ἄλλες τοῦ πολέμου'' (Ἰσαάκ Σύρου, 214-217) 8. (40-46) ''Τοῦ αὐτοῦ. περὶ ὑπὸ τίνος ὠφελείται ὁ ἄνθρωπος εἰς τὸ προσεγγίσαι τῷ θεῷ ἐν τῇ καρδία αὐτοῦ. τὶς ἡ ἀληθῆς αἰτία ἡ 41