διολόγο. Θα πρέπει επίσης να υποβάλλονται σε τακτά χρονικά διαστή- µατα σε εξετάσεις για έλεγχο της λειτουργίας της καρδιάς τους. Υπάρχει κίνδυνος να προσβληθούν από ενδοκαρδίτιδα πριν ή µετά την εγχείρηση. Θα πρέπει να τους χορηγηθούν αντιβιοτικά, όπως amoxil, πριν από οδοντιατρικές επεµβάσεις και ορισµένες εγχειρήσεις για να προληφθεί η ενδοκαρδίτιδα. Η καλή υγιεινή του στόµατος και των δοντιών µειώνει τον κίνδυνο της ενδοκαρδίτιδας. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά µε την υγιεινή του στόµατος και των δοντιών και την πρόληψη της ενδοκαρδίτιδας απευθυνθείτε στον παιδοκαρδιολόγο σας. δ. Ατρησία Πνευµονικής. Στην ατρησία πνευµονικής δεν έχει αναπτυχθεί πνευµονική βαλβίδα. Κατά συνέπεια το αίµα δεν µπορεί να προωθηθεί από τη δεξιά κοιλία προς την πνευµονική αρτηρία και από εκεί στους πνεύµονες. Η δεξιά κοιλία λειτουργεί σαν ένας τυφλός σάκος που µπορεί να παραµείνει µικρός ή και να µην αναπτυχθεί καθόλου. Η τριγλώχινα βαλβίδα µπορεί να µην είναι απόλυτα φυσιολογική. Μία επικοινωνία στο µεσοκολπικό τοίχωµα επιτρέπει τη δίοδο του αίµατος από τον δεξιό κόλπο στον αριστερό. Έτσι, φλεβικό (µπλε) αίµα ανακατεύεται µε πλούσιο σε οξυγόνο (κόκκινο) αίµα στον αριστερό κόλπο. Η αριστερή κοιλία προωθεί αυτό το µείγµα αίµατος µε χαµηλή περιεκτικότητα σε οξυγόνο στην αορτή και από εκεί σε όλο το σώµα. Το βρέφος έχει µπλε χρώµα (κυάνωση) λόγω της µικρής ποσότητας οξυγόνου στο αίµα. Η µόνη δυνατότητα οξυγόνωσης αίµατος είναι µέσω του ανοικτού αρτηριακού πόρου, ενός αγγείου που υπάρχει πάντα ενδοµήτρια µεταξύ της πνευµονικής αρτηρίας και της αορτής. Εάν ο αρτηριακός πόρος στενέψει ή κλείσει, το αίµα που διακινείται µέσω των πνευµόνων µειώνεται και φθάνει σε οριακό σηµείο για την επιβίωση. Αυτό µπορεί να προκαλέσει πολύ σοβαρή κυάνωση. Έγκαιρη αντιµετώπιση του προβλήµατος συχνά περιλαµβάνει τη χορήγηση ενός φαρµάκου που δεν αφήνει τον αρτηριακό πόρο να κλείσει. Ο χειρουργός µπορεί να δηµιουργήσει µία επικοινωνία µεταξύ της αορτής και της πνευµονικής αρτηρίας (αορτοπνευµονική αναστόµωση ή Shunt: Blalock-Taussig, Waterston κ.λπ.) βοηθώντας µε 70
Εικόνα 12. Ατρησία Πνευµονικής. Μπλε είναι το φλεβικό µη οξυγονωµένο αίµα, κόκκινο το αρτηριακό οξυγονωµένο αίµα. Τα βέλη δείχνουν την ροή του αίµατος. εν έχει αναπτυχθεί πνευµονική βαλβίδα. Κατά συνέπεια το αίµα δεν µπορεί να προωθηθεί από τη δεξιά κοιλία προς την πνευµονική αρτηρία και επιστρέφει από τη δεξιά κοιλία πάλι στο δεξιό κόλπο. Αυτό το φλεβικό αίµα ρέει µέσω της µεσοκολπικής επικοινωνίας (µεγάλο βέλος) προς τον αριστερό κόλπο όπου αναµιγνύεται µε το οξυγονωµένο αίµα. Από εκεί ρέει στην αριστερή κοιλία, από όπου προωθείται προς την αορτή. Για να επιβιώσουν τα παιδιά απαραίτητη είναι η ύπαρξη επικοινωνίας µεταξύ της αορτής και της πνευµονικής αρτηρίας (αρτηριακός πόρος, βέλος µε αστέρι), από όπου αίµα ρέει προς την πνευ- µονική αρτηρία, από εκεί στους πνεύµονες για να οξυγονωθεί. 71
αυτόν τον τρόπο να αυξηθεί η ροή του αίµατος προς τους πνεύµονες. Μια πιο πλήρης και ολοκληρωµένη διόρθωση εξαρτάται από τις διαστάσεις της πνευµονικής αρτηρίας και της δεξιάς κοιλίας. Εάν η πνευµονική αρτηρία και η δεξιά κοιλία είναι πολύ µικρές, µπορεί να µην είναι δυνατή η αποκατάσταση του προβλήµατος µε εγχείρηση. Όταν η πνευµονική αρτηρία και η δεξιά κοιλία είναι σχεδόν φυσιολογικές σε µέγεθος, η εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς µε διάνοιξη της πνευµονικής βαλβίδας µπορεί να βοηθήσει ουσιαστικά στη βελτίωση της λειτουργίας της καρδιάς. Εάν η δεξιά κοιλία παραµείνει πολύ µικρή (υποπλαστική) τότε ο χειρουργός µπορεί να συνδέσει την άνω κοίλη φλέβα απευθείας µε την πνευµονική αρτηρία (εγχείρηση Glenn). Σε δεύτερη φάση το µεσοκολπικό έλλειµµα µπορεί να κλείσει και να συνδεθεί και η κάτω µε την άνω κοίλη φλέβα για να ανακουφιστεί το παιδί και να µειωθεί η κυάνωση (εγχείρηση Fontan). Τα παιδιά µε ατρησία πνευµονικής πρέπει να έχουν ιατρική παρακολούθηση σε όλη τη ζωή τους από έναν παιδοκαρδιολόγο που θα ελέγχει την λειτουργία της καρδιάς τους. Αυτά τα παιδιά κινδυνεύουν να προσβληθούν από ενδοκαρδίτιδα πριν ή µετά την εγχείρηση. Θα πρέπει να τους χορηγηθούν αντιβιοτικά, όπως amoxil, πριν από οδοντιατρικές επεµβάσεις ή άλλες εγχειρήσεις για να προληφθεί η ενδοκαρδίτιδα. Η καλή στοµατική υγιεινή µπορεί να µειώσει τον κίνδυνο της ενδοκαρδίτιδας. Για περισότερες πληροφορίες σχετικά µε την υγιεινή του στόµατος και των δοντιών και την πρόληψη της ενδοκαρδίτιδας απευθυνθείτε στον παιδοκαρδιολόγο σας. ε. Αρτηριακός Κορµός. Πρόκειται για µία περίπλοκη ανωµαλία της καρδιάς όπου οι µεγάλες αρτηρίες και οι βαλβίδες τους δεν έχουν διαχωρισθεί στην βάση τους. Αντί για δύο µόνο µία αρτηρία εκφύεται από την καρδιά και χωρίζεται στη συνέχεια στην πνευµονική αρτηρία και στην αορτή. Σε αυτή την περίπτωση απαιτείται χειρουργική επέµβαση τις πρώτες εβδοµάδες/µήνες της ζωής του παιδιού. Η επέµβαση περιλαµβάνει το κλείσιµο του µεγάλου 72
Εικόνα 13. Αρτηριακός κορµός. Μπλε είναι το φλεβικό µη οξυγονωµένο αίµα, κόκκινο το αρτηριακό οξυγονωµένο αίµα. Τα βέλη δείχνουν την ροή του αίµατος. Περίπλοκη ανωµαλία της καρδιάς µε µεγάλη µεσοκοιλιακή επικοινωνία, όπου αορτή και πνευµονική αρτηρία δεν έχουν διαχωρισθεί στη βάση τους και στις βαλβίδες τους. Αντί λοιπόν για δύο αγγεία και δύο βαλβίδες υπάρχει µόνον ένα αγγείο, ο αρτηριακός κορµός, που στη συνέχεια χωρίζεται στην πνευµονική αορτή και αορτή. Αντί για δύο βαλβίδες στην αορτική και πνευµονική βαλβίδα έχουµε µόνον µία, τη βαλβίδα του αρτηριακού κορµού. Με αυτόν τον τρόπο στις κοιλίες αναµιγνύεται µπλε µη οξυγονωµένο και κόκκινο οξυγονωµένο αίµα. 73
µεσοκοιλιακού ελλείµµατος, την αποκόλληση των πνευµονικών αρτηριών από τη µεγάλη κοινή αρτηρία και τη σύνδεση των µεγάλων πνευµονικών αρτηριών στη δεξιά κοιλία µε ένα µόσχευµα. Σε περίπτωση που η διορθωτική επέµβαση δεν είναι δυνατή (τα πνευµονικά αγγεία είναι υποπλαστικά ή έχουν υψηλή πίεση), ο καρδιοχειρουργός µπορεί να δηµιουργήσει µία επικοινωνία µεταξύ της αορτής και της πνευµονικής αρτηρίας (αορτοπνευµονική αναστόµωση ή Shunt) για να αυξηθεί η ροή του αίµατος προς τους πνεύµονες ή να κάνει µια περίδεση για να µειωθεί η ροή του αίµατος προς τους πνεύµονες. Τα παιδιά µε αρτηριακό κορµό χρειάζονται ιατρική παρακολούθηση σε όλη τη ζωή τους. Είναι πολύ σηµαντικό η καρδιά να ελέγχεται τακτικά για να επιβεβαιώνεται η καλή λειτουργία της. Μερικές φορές χρειάζεται να αντικατασταθεί το µόσχευµα που είχε τοποθετηθεί κατά την εγχείρηση. Παιδιά µε αρτηριακό κορµό κινδυνεύουν να προσβληθούν από ενδοκαρδίτιδα πριν ή µετά την εγχείρηση. Θα πρέπει να τους χορηγούνται αντιβιοτικά, όπως amoxil, πριν από οδοντιατρικές επεµβάσεις ή ορισµένες εγχειρήσεις για να προληφθεί η ενδοκαρδίτιδα. Η καλή υγιεινή του στόµατος και των δοντιών µειώνει τον κίνδυνο της ενδοκαρδίτιδας. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά µε την υγιεινή του στόµατος και των δοντιών και για την πρόληψη της ενδοκαρδίτιδας απευθυνθείτε στον παιδοκαρδιολόγο σας. στ. Ολική ανώµαλη εκβολή πνευµονικών φλεβών. Στην ολική ανώµαλη εκβολή πνευµονικών φλεβών οι πνευµονικές φλέβες που µεταφέρουν πλούσιο σε οξυγόνο (κόκκινο) αίµα από τους πνεύµονες πίσω στην καρδιά δεν είναι συνδεδεµένες µε τον αριστερό κόλπο. Αντίθετα, συνδέονται µε τον δεξιό κόλπο µέσω άλλων αγγείων. Στον δεξιό κόλπο, πλούσιο σε οξυγόνο (κόκκινο) αίµα από τις πνευµονικές φλέβες αναµιγνύεται µε φλεβικό (µπλε) αίµα από το σώµα. Μέρος αυτού του µείγµατος περνάει µέσα από το µεσοκολπικό έλλειµµα στον αριστερό κόλπο. Από εκεί ρέει προς την αριστερή κοιλία, µετά στην αορτή και εν συνεχεία στο υπόλοιπο σώµα. Το υπόλοιπο από το µείγµα αίµατος µε χαµηλή περιεκτικότητα σε οξυγόνο ρέει προς τη 74
Εικόνα 14. Ολική ανώµαλη εκβολή πνευµονικών φλεβών. Μπλε είναι το φλεβικό µη οξυγονωµένο αίµα, κόκκινο το αρτηριακό οξυγονωµένο αίµα. Τα βέλη δείχνουν την ροή του αίµατος. Το αίµα που επιστρέφει από τους πνεύµονες (πνευµονικές φλέβες, µικρά βέλη) δεν παροχετεύεται στον αριστερό κόλπο, αλλά στον δεξιό (µεγάλο βέλος). Στον δεξιό κόλπο αναµιγνύεται το οξυγονωµένο (κόκκινο) αίµα από τους πνεύ- µονες µε το φλεβικό (µπλε) αίµα. Από εκεί ρέει µέσω µιας µεσοκολπικής επικοινωνίας (µεγάλο βέλος) προς τον αριστερό κόλπο και µέσω της τριγλώχινος προς τη δεξιά κοιλία. Η ανάµειξη αυτή του αίµατος είναι υπέρ της µικρής κυκλοφορίας, ούτως ώστε πολύ περισσότερη από την κανονική ποσότητα αίµατος ρέει στη δεξιά κοιλία και τους πνεύµονες. 75