Αντιπληµµυρικά και Αντιδιαβρωτικά Έργα στην Ηλεία Βασίλειος Κ. Καλέρης Καθηγητής Τµήµατος Πολιτικών Μηχανικών Πανεπιστηµίου Πατρών e-mail: kaleris@upatras.gr
(1) Γενικές αρχές αντιπληµµυρικής και αντιδιαβρωτικής προστασίας (2) Εξειδικευµένες δράσεις που αποσκοπούν στην προστασία της Αρχαίας Ολυµπίας (Πρόταση των µελών ΕΠ του Τµήµατος Πολιτικών Μηχανικών του Πανεπιστηµίου Πατρών κκ. Αλέξανδρου Κ. ηµητρακόπουλου, Καθηγητή Βασιλείου Κ. Καλέρη, Καθηγητή Παναγιώτη Χ. Γιαννόπουλου, Αναπλ. Καθηγητή στα πλαίσια Επιτροπής που συνέστησε η Περιφέρεια υτικής Ελλάδος)
Κατάσταση που έχει δηµιουργηθεί στην λεκάνη απορροής του ποταµού Αλφειού
Συνέπειες της πυρκαγιάς (1) Αύξηση της ταχύτητας κίνησης του νερού µέσα στις λεκάνες, µείωση της χρονικής βάσης του υδρογραφήµατος. Παροχή 250 200 150 100 Μετά την πυρκαγιά Πριν την πυρκαγιά 50 0 0 10 20 30 40 50 60 70 χρόνος (2) Αύξηση της συρτικής δύναµης του νερού (ισχυρότερη διάβρωση) λόγω της αύξησης της ταχύτητας.
Γενικές Αρχές Αντιπληµµυρικής Προστασίας (Μετρίασης των Πληµµυρών) (1) Μείωση της παροχής αιχµής της πληµµύρας που προέρχεται από τις υπολεκάνες. (2) Κατασκευή αναχωµάτων (3) Αύξηση της διοχετευτικής ικανότητας της κοίτης του Αλφειού (εκµετάλλευση της διαθέσιµης διατοµής). (4) Αντιµετώπιση της διάβρωσης των ορεινών λεκανών απορροής και της κοίτης των χειµάρρων που τις διαρρέουν (Αντιδιαβρωτικά Έργα, επηρεάζουν τις ενέργειες (1) και (3) καιπρέπειναέχουνυψηλή προτεραιότητα)
(1) Μείωσης της παροχής αιχµής της πληµµύρας που προέρχεται από τις υπολεκάνες (α) Έργα µείωσης της ταχύτητας του νερού στις λεκάνες µε σηµαντικό ποσοστό καµένων εκτάσεων που τροφοδοτούν τον Αλφειό. Τυπικά τέτοια έργα, τα οποία παράλληλα προστατεύουν από τη διάβρωση, είναι: - Κορµοπλέγµατα στις πλαγιές κατά µήκος των ισοϋψών. - Εγκάρσιαέργαστουςχειµάρρους: Αναβαθµοί (ξύλινοι, ξύλινα πλέγµατα,συρµατοκιβώτια) Φράγµατα (λιθοδοµή, σκυρόδεµα)
(β) Έλεγχος εισροών από τον Ταµιευτήρα του Λάδωνα Ρύθµιση της λειτουργίας του ταµιευτήρα σε συνεννόηση µε τη ΕΗ ώστε σε περίπτωση έντονων βροχοπτώσεων να συγκρατεί το µέγιστο δυνατό της απορροής η δε µείωση των αποθηκευµένων στον ταµιευτήρα ποσοτήτων νερού να γίνεται σταδιακά.
(2) Κατασκευή αναχωµάτων ή ενίσχυση υφιστάµενων
(3) Αύξηση της διοχετευτικής ικανότητας της κοίτης του Αλφειού υνατότητες: (α) Λήψη µέτρων ώστε η πληµµυρική κοίτη να µπορεί να λειτουργήσει ανεµπόδιστα. (b) Μείωση του συντελεστή τραχύτητας (αφαίρεση φυτών από την κύρια κοίτη, εξοµάλυνση του πυθµένα). (γ) Βελτίωση των συνθηκών διέλευσης του νερού σε θέσεις που η ροή ελέγχεται από τεχνικά έργα.
Τεχνικά έργα που επηρεάζουν την απορροή στην περιοχή της Αρχαίας Ολυµπίας: (α) Φράγµα τουφλόκα - ιεύρυνση και εκβάθυνση του ταµιευτήρα - Κατά τη χειµερινή περίοδο τα θυροφράγµατα της διώρυγας διαφυγής πρέπει να είναι πλήρως ανοιχτά. (β) Βαλβίδα αντεπιστροφής στη θέση συµβολής της τάφρου που στραγγίζει τον αρχαιολογικό χώρο µε τοναλφειό - Εξασφάλιση ανεµπόδιστης λειτουργίας του οχετού και της βαλβίδας αντεπιστροφής και κατασκευή αντλιοστασίου.
ιαπιστώσεις Προτάσεις -Ηάµεση προώθηση των αντιδιαβρωτικών µέτρων στις ορεινές καµένες περιοχές είναι ζωτικής σηµασίας τόσο για τον περιορισµό των παροχών αιχµής των ρευµάτων που εκβάλλουν στον Αλφειό όσο και για τη µεταφορά φερτών υλικών στην κοίτη του Αλφειού. Είναι απολύτως αναγκαίο τα µέτρα αυτά να προωθηθούν και στα καµένα τµήµατα της λεκάνης του Αλφειού, τα οποία βρίσκονται εκτός των διοικητικών ορίων του νοµού Ηλείας.
- Ηάµεση ενίσχυση/ανύψωση των αναχωµάτων ειδικά για την περιοχή της Αρχαίας Ολυµπίας και η εξασφάλισή τους έναντι διαβρώσεων από την πλευρά της πληµµυρικής κοίτης είναι ύψιστης προτεραιότητας και σηµασίας. Όµως µόνο το µέτρο αυτό δεν εξασφαλίζει το επιθυµητό αποτέλεσµα. Είναι ανάγκη να συνοδευθεί από άλλα µέτρα όπως:
(α) Επεµβάσεις στην κυρίως κοίτη σε όλο το µήκος του ποταµού, σε σηµεία που αυτή έχει περιορισθεί από την βλάστηση ή τις προσχώσεις. Τα σηµείααυτάπρέπειναεντοπισθούνµε επιτόπιες αναγνωρίσεις και να καθαριστούν. (β) Εξασφάλιση της απρόσκοπτης διέλευσης του νερού σε θέσεις τεχνικών έργων και έλεγχος των εισροών από το φράγµα του Λάδωνα.
(α) Λήψη µέτρων ώστε η πληµµυρική κοίτη να µπορεί να κατακλυστεί ανεµπόδιστα.
Κατασκευή αναχωµάτων όπου η πληµµυρική κοίτη πρέπει να περιορισθεί. Στην περίπτωση της Αρχαίας Ολυµπίας το ύψος των αναχωµάτων πρέπει να αυξηθεί.
(β) Μείωση του συντελεστή τραχύτητας (αφαίρεση φυτών από την κύρια κοίτη, εξοµάλυνση του πυθµένα).
(3) Αύξηση της διοχετευτικής ικανότητας της κοίτης του Αλφειού υνατότητες: (α) Λήψη µέτρων ώστε η πληµµυρική κοίτη να µπορεί να κατακλυστεί ανεµπόδιστα. (β) Μείωση του συντελεστή τραχύτητας (αφαίρεση φυτών από την κύρια κοίτη, εξοµάλυνση του πυθµένα). (γ) Εξασφάλιση ελεύθερης διέλευσης του νερού σε θέσεις που η ροή ελέγχεται από τεχνικά έργα.
Τεχνικά έργα που επηρεάζουν την απορροή στην περιοχή της Αρχαίας Ολυµπίας: (α) Φράγµα τουφλόκα - Κατά τη χειµερινή περίοδο τα θυροφράγµατα της διώρυγας διαφυγής πρέπει να είναι πλήρως ανοιχτά. (β) Βαλβίδας αντεπιστροφής στη θέση συµβολής της τάφρου που στραγγίζει τον αρχαιολογικό χώρο µε τοναλφειό - Εξασφάλιση ανεµπόδιστη λειτουργία του οχετού και της βαλβίδας αντεπιστροφής και κατασκευή αντλιοστασίου.