Iklimer Kλίµατα Αγάπης ιάρκεια: 98' Τουρκική ταινία σε σκηνοθεσία Νουρί Μπιλγκέ Τζεϊλάν Πρωταγωνιστούν: Νουρί Μπιλγκέ Τζεϊλάν Εµπρού Τζεϊλάν Ναζάν Κιριλµίς Ένα ζευγάρι της Κωνσταντινούπολης, ο Ίσα, καθηγητής Πανεπιστηµίου και η Μπαχάρ, καλλιτεχνική υπεύθυνη στην τηλεόραση, βρίσκονται σε καλοκαιρινές διακοπές, όταν η ταινία αρχίζει. ιάλογοι πολλοί δεν υπάρχουν. Υπάρχουν όµως µατιές, δάκρυα, χαµόγελα, τρανταχτά γέλια, βαθυστόχαστα βλέµµατα και εκρήξεις οργής που αντικαθιστούν όλα τα λόγια που θα µπορούσε ένας σεναριογράφος να γράψει. Ο καλοκαιρινός ήλιος ζεστός, ωστόσο υπάρχει κάτι παγωµένο στην ατµόσφαιρα µεταξύ του ζευγαριού, µονότονες σιωπές, µελαγχολία στο βλέµµα της Μπαχάρ, σκεπτικισµός στο βλέµµα του Ίσα και τελικά ένας «προσωρινός» χωρισµός. Η ταινία ξεκινά µε το ζευγάρι να κάνει καλοκαιρινές διακοπές κάπου στα τουρκικά παράλια, συνεχίζει το φθινόπωρο στην Κωνσταντινούπολη και τελειώνει µέσα στον βαρύ χειµώνα της Ανατολικής Τουρκίας. Περνώντας από τις διάφορες εποχές βλέπουµε και τα στάδια από τα οποία περνάει η σχέση του ζευγαριού. Ο Τζεϊλάν καταφέρνει κάτι πολύ δύσκολο πια και δυσεύρετο στον κινηµατογράφο.
Σκηνοθετεί την ταινία µε τέτοιο τρόπο ώστε τα αργόσυρτα πλάνα, η εστίαση στα πρόσωπα και τα µάτια των ηθοποιών και η σιωπή µεταξύ τους να µεταδίδουν όλη τη γκάµα των συναισθηµάτων που οι άνθρωποι αυτοί νιώθουν.
ίνει σηµασία στην ακουστική (ένα τσιγάρο που σιγοκαίγεται, ένα φουντούκι που σπάει στο στόµα), ενώ η φωτογραφία της ταινίας και τα τοπία είναι µαγευτικά. Εκτός όµως από καλός σκηνοθέτης ο Τζεϊλάν αποδεικνύεται και πολύ καλός ηθοποιός. Ενσαρκώνει µε ρεαλισµό και φυσικότητα τον πρωταγωνιστή, Ίσα, τον οποίο τελικά η ταινία ακολουθεί µετά τον χωρισµό του µε τη Μπαχάρ, την πραγµατική γυναίκα του Τζεϊλάν, Εµπρού Τζεϊλάν. Ο Ίσα είναι ένας άνθρωπος ναρκισιστής του οποίου ο χαρακτήρας φαίνεται από τον τρόπο αντιµετώπισης και των τριών γυναικών που σχετίζονται µαζί του (της Μπαχάρ, της ερωµένης του και της µητέρας του). Μέσα από τον εγωισµό και τον ναρκισσισµό του Ίσα, βλέπουµε την ιστορία της αργής δολοφονίας µιας αγάπης και τα βάθη της ανδρικής ψυχής. Όσο για τη Μπαχάρ, η διάχυτη µελαγχολία της από την αρχή της ταινίας προδίδει τα προβλήµατα που έχει το ζεύγος στη σχέση του. Τα «Κλίµατα αγάπης» δεν είναι µια ταινία διασκεδαστική, ούτε είναι όµως µια ταινία δύσκολη και σκοτεινή. Είναι µια ταινία ποιητική µε όµορφα τοπία και πολλές σιωπές και συγχρόνως µια ταινία ανθρώπινη που αναφέρεται σε σχέσεις, χωρισµούς, συναισθήµατα, µοναξιά, αγάπη και µίσος. Η τελευταία σκηνή όπου ένα αεροπλάνο απογειώνεται πάνω από το χιονισµένο τοπίο τονίζει ακόµα περισσότερο το συναίσθηµα της µοναξιάς που νιώθουν οι άνθρωποι. Υπάρχει «καιρός για να σπείρεις και καιρός για να θερίσεις» λέει το γνωµικό και θα προσθέταµε πως σίγουρα υπάρχει και καιρός για να χωρίσεις. Και φαίνεται ότι, όσο και αν ακούγεται κλισέ, στατιστικά είναι πάντα το καλοκαίρι. Τρεις εποχές λοιπόν, τρεις διαφορετικές θερµοκρασίες, εσωτερικές και εξωτερικές, από το χρονικό µιας προαναγγελθείσας σταδιακής επιδείνωσης του καιρού είναι τα εύστοχα Κλίµατα του τίτλου.
Στο ξεκίνηµα, τα καµένα καλοκαιρινά χρώµατα του παραλιακού Κας πολιορκούν την αλήθεια του ζευγαριού που περιφέρεται µέσα στα σκόρπια αρχαία ερείπια σε µια απευθείας ανάλογη πορεία φθοράς. Το υγρό φθινόπωρο βρίσκει τον άνδρα στην αγκαλιά της πρώην ερωµένης του σε ένα µονοπλάνο ανθολογίας, µια σκηνή ερωτικού σαδισµού και επίδειξης ανδρικού, διάβαζε ανατολίτικου, machismo. Ο παγερός χειµώνας αφήνει τα πάντα ακίνητα και µετέωρα (;). Όλες αυτές οι κοινότοπες «κλιµατολογικές» αλλαγές του ζευγαριού ξαναγέννιουνται µέσα από την αποστασιοποιηµένη µατιά ενός µινιµαλιστή δηµιουργού που σκηνοθετεί χώρους, φωτισµούς, ελλείψεις, τοπία και λεπτοµέρειες, ένα σινεµά στα ορατά χνάρια του πάντα µοντέρνου Αντονιόνι. Μόνο που ο Τσεϊλάν προτιµά να στοχάζεται για άλλη µια φορά αρσενικούς χαρακτήρες διανοούµενων, χαµένων σε αδιέξοδες οµφαλοσκοπήσεις, ολότελα ανίκανων να επικοινωνήσουν µε τις γυναίκες. Και µάλιστα, µιλώντας µας σχεδόν σε πρώτο πρόσωπο προτείνει χωρίς ενδοιασµούς, όπως και στο Μακριά, στη θέση του πρωταγωνιστή το κινηµατογραφικό alter ego του, εδώ µάλιστα ερµηνευµένο από τον ίδιο και έχοντας απέναντί του την ίδια τη γυναίκα του. Ένα αυτο-αναφορικό παιχνίδι που ακροβατεί στην κόψη του ναρκισσισµού για να διασωθεί ευτυχώς πάντα χάρη σε µια σπάνια αίσθηση αυτοσαρκασµού, σε µια λυτρωτική, υποθέτουµε, αυτο-υπονόµευση. Ένας Αντονιόνι µε... οθωµανικό χιούµορ λοιπόν; Γιατί όχι. Σκηνοθεσία: Νουρί Μπιλγκέ Τζεϊλάν Φωτογραφία: Gökhan Tiryaki Ήχος: Ismail Karadas Ηθοποιοί: Ebru Ceylan (Bahar), Nuri Bilge Ceylan (Isa), Nazan Kesal (Serap), Mehmet Eryilmaz (Mehmet), Arif Asçi (Arif)
Νουρί Μπιλγκέ Τζεϊλάν O Νουρί Μπιλγκέ Τζεϊλάν γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1959, αλλά µεγάλωσε στην επαρχία. Σπούδασε ηλεκτρολόγος µηχανολόγος στο Πανεπιστήµιο του Βοσπόρου αλλά, µη θέλοντας να εργαστεί ως µηχανικός, πήγε στο Λονδίνο και πέρασε έξι µήνες εκεί δουλεύοντας ως σερβιτόρος, διαβάζοντας και πηγαίνοντας σινεµά. Τότε κατάλαβε ότι δεν του ταίριαζε η ζωή στη ύση και, ύστερα από µερικούς ακόµα µήνες στο Νεπάλ, επέστρεψε στην Τουρκία. Φωτογράφος από τα 15 του, ο Τζεïλάν άρχισε να σκέφτεται το ενδεχόµενο να γίνει σκηνοθέτης αφού διάβασε την αυτοβιογραφία του Ροµάν Πολάνσκι. Σπούδασε σκηνοθεσία για δύο χρόνια στο Πανεπιστήµιο Μιµάρ Σινάν της Κωνσταντινούπολης. Η µικρού µήκους ταινία του, Κουκούλι, µε ασπρόµαυρη φωτογραφία και τους γονείς του στους κεντρικούς ρόλους, διαγωνίστηκε στις Κάννες το 1995. Το Χωριό, η πρώτη µεγάλου µήκους ταινία του που κυκλοφόρησε δύο χρόνια αργότερα, βασίζεται σε αυτοβιογραφικό αφήγηµα της αδελφής του και είναι µια σπουδή για τη ζωή στην τουρκική επαρχία. Προβλήθηκε σε φεστιβάλ σε όλο τον κόσµο και απέσπασε πολλά βραβεία, µεταξύ των οποίων και το βραβείο Forum Caligari Prize στο Βερολίνο. Τα Σύννεφα του Μάη (1999) ήταν η πρώτη έγχρωµη ταινία του Τζεïλάν. Αν οι πρώτες ταινίες του επηρεάστηκαν από τον Ταρκόφσκι (στον οποίο ο Τζεϊλάν αποτίει φόρο τιµής στο Μακριά), η ταινία του Τα Σύννεφα του Μάη, που διαγωνίστηκε στο Βερολίνο, θυµίζει περισσότερο Κιαροστάµι. Το Μακριά (2002), ένας στοχασµός πάνω στη µοναξιά µε τρυφερά χιουµοριστικές πινελιές, κέρδισε το µέγα βραβείο της κριτικής επιτροπής καθώς και το βραβείο καλύτερου ηθοποιού (εξ ηµισείας µεταξύ των δύο πρωταγωνιστών) στο Φεστιβάλ Καννών. Στην τελευταία του ταινία, Κλίµατα αγάπης, ο Νουρί Μπιλγκέ Τζεϊλάν και η γυναίκα του, Εµπρού Τζεϊλάν, υποδύονται ένα ζευγάρι σε κρίση. Η ταινία έλαβε το βραβείο FIPRESCI στο φετινό Φεστιβάλ Καννών.