Η μετανάστευση των νέων και η οικονομική κρίση.

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ Θέμα πτυχιακής εργασίας: Η μετανάστευση των νέων και η οικονομική κρίση. Η περίπτωση των νέων της Ελλάδας Υποβληθείσα στον Καθηγητή Καρασαββόγλου Αναστάσιο Από την σπουδάστρια ΝΤΟΒΟΛΗ ΠΟΛΥΞΕΝΗ (4ο χλμ Κοζάνης - Καστοριάς, Κοζάνη) Έναρξη: 1.4.213 Παράδοση: 1.11.213 Καβάλα 213

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ABSTRACT... 1 ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 2 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΥΝΤΜΗΣΕΩΝ... 3 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ-ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ... 4 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ... ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 6 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1... 9 1.1 Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ... 9 1.2 ΑΕΠ... 1 1.3 ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΠΛΗΡΩΜΩΝ... 11 1.4 ΑΝΕΡΓΙΑ... 19 1. ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ... 2 1.6 "ΣΚΙΩΔΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ"... 22 1.7 ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ... 23 1.8 ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ... 2 1.9 ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ... 27 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 BRAIN DRAIN... 3 2.1 ΟΡΙΣΜΟΣ BRAIN DRAIN... 3 2.2 ΑΙΤΙΕΣ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ... 32 2.3 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ... 33 ΚΕΦΑΛΑΤΟ 3 ΤΟ BRATN DRAIN ΑΝΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ... 3 3.1 ΤΟ BRAIN DRAIN ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ... 3 3.2 ΤΟ BRAIN DRAIN ΣΤΗΝ ΑΦΡΙΚΗ... 37 3.3 ΤΟ BRAIN DRAIN ΣΤΗΝ ΑΣΙΑ... 37 3.4 ΤΟ BRAIN DRAIN ΣΤΗΝ ΚΙΝΑ... 37 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΑΝΕΡΓΙΑ. BRAIN DRAINERS & BRAIN GAINERS... 38 4.1 ΑΝΕΡΓΙΑ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ... 38 4.2 ΕΙΣΟΔΟΣ "ΜΥΑΛΩΝ" ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ... 4 4.3 ΕΚΡΟΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ... 41 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ... 43.1 ΣΤΟΧΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ... 43.2 ΣΧΕΔΙΟ ΕΡΕΥΝΑΣ... 44.3 ΜΕΘΟΔΟΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ... 44.4 ΕΠΙΛΟΓΗ ΜΕΘΟΔΟΥ ΜΕΤΡΗΣΗΣ... 4. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ... 46.6 ΣΥΛΛΟΓΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ... 46

.7 ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 46 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6... 48 6.1 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ... 48 6.2 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ & ΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ... 6.3 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΙΔΙΚΩΝ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ... 61 6.4 ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ... 62 6.4.1. Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ, Η ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΚΑΙ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΕΧΟΥΝ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΖΗΤΗΣΗ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ... 62 6.4.1.1. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΒΑΘΜΙΔΑ... 63 6.4.1.2. ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ... 63 6.4.1.3. ΜΕΣΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΤΑ ΤΡΙΑ ΕΤΗ... 64. 6.4.1.4. ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΧΡΟΝΙΚΟΔΙΑΣΤΗΜΑ ΠΑΡΑΜΟΝΗΣ ΣΕ ΜΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ... 64 6.4.2 ΥΨΗΛΑ ΠΟΣΟΣΤΑ ΑΝΕΡΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ... 6 6.4.2.1 ΜΕΣΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΤΡΙΑ ΧΡΟΝΙΑ... 6 6.4.2.2 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΒΑΘΜΙΔΑ... 66 6.4.2.3 ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΟΝΙΜΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ... 66 6.4.3 ΔΙΝΩ ON-LINE ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΓΙΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ... 67 6.4.3.1 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΒΑΘΜΙΔΑ... 67 6.4.3.2 ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΙΔΙΟΤΗΤΑ... 68 6.4.4 ΣΤΕΛΝΩ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΕ ΕΤΑΙΡΙΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ... 69 6.4.4.1 ΕΡΓΑΣΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ... 69 6.4.4.2 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΒΑΘΜΙΔΑ... 69 6.4. ΕΧΩ ΒΡΕΘΕΙ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΟΥ... 7 6.4..1 ΗΛΙΚΙΑ... 7 6.4..2 ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΔΙΑΣΤΜΑ ΠΟΥ ΜΕΙΝΑΤΕ ΣΕ ΜΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ... 71 6.4.6 ΕΧΩ ΣΠΟΥΔΑΣΕΙ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ... 71 6.4.6.1 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΒΑΘΜΙΔΑ... 71 6.4.6.2 ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΙΔΙΟΤΗΤΑ... 72 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ... 73 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ... 76 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1... 8 ΠΙΝΑΚΑΣ 1: ΦΥΛΟ ΠΙΝΑΚΑΣ 2: ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΗΛΙΚΙΑ ΣΑΣ; ΠΙΝΑΚΑΣ 3: ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΙΝΑΚΑΣ 4: ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΟΝΙΜΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ΠΙΝΑΚΑΣ : ΜΕΝΩ ΠΙΝΑΚΑΣ 6: ΣΕ ΠΟΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΒΑΘΜΙΔΑ ΑΝΗΚΕΤΕ; ΠΙΝΑΚΑΣ 7: ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΣΑΣ ΙΔΙΟΤΗΤΑ; ΠΙΝΑΚΑΣ 8: ΕΡΓΑΣΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΙΝΑΚΑΣ 9: ΑΝ ΕΙΣΤΕ ΑΝΕΡΓΟΣ, ΠΟΣΗ ΕΙΝΑΙ Η ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΕΝΕΡΓΙΑΣ (ΣΕ ΜΗΝΕΣ);

ΠΙΝΑΚΑΣ 1: ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΛΟΓΟΙ ΑΝΕΡΓΙΑΣ; ΠΙΝΑΚΑΣ 11: ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΜΕΣΟ ΕΤΗΣΙΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΣΑΣ ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ 3 ΕΤΗ; ΠΙΝΑΚΑΣ 12: ΑΝ ΕΡΓΑΖΕΣΤΕ, ΤΙ ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΙΣΧΥΕΙ; ΠΙΝΑΚΑΣ 13: ΜΗΝΙΑΙΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΠΙΝΑΚΑΣ 14: ΣΕ ΠΟΙΑ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΘΑ ΚΑΤΑΤΑΣΣΑΤΕ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΑΣ; ΠΙΝΑΚΑΣ 1: ΠΟΙΟ ΗΤΑΝ ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΠΟΥ ΠΑΡΑΜΕΙΝΑΤΕ ΣΕ ΜΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ; ΠΙΝΑΚΑΣ 16: ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ...[ΑΜΕΙΒΟΜΑΙ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΤΙΚΑΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΟΥ ΠΡΟΣΦΕΡΩ] ΠΙΝΑΚΑΣ 17: ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.. [ΤΑ ΠΡΟΣΟΝΤΑ ΜΟΥ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΙ] ΠΙΝΑΚΑΣ 18: ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.. [ΟΙ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΕΙΝΑΙ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΤΙΚΕΣ] ΠΙΝΑΚΑΣ 19: ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.. [ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΒΕΛΤΙΩΣΩ ΤΙΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΠΟΥ ΗΔΗ ΔΙΑΘΕΤΩ] ΠΙΝΑΚΑΣ 2: ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.[Υ Π Α ΡΧ ΕΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΕΥΡΕΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ] ΠΙΝΑΚΑΣ 21: ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.[Υ Π Α ΡΧ ΕΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΜΕ ΕΡΕΥΝΑ] ΠΙΝΑΚΑΣ 22: ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.[Υ Π Α ΡΧ ΕΙ ΕΝΑ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ(ωράριο, ένσημα, συμπεριφορά αφεντικού, τήρηση νομοθεσίας κ.τ.λ)] ΠΙΝΑΚΑΣ 23: ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.[ Ο Ι ΕΡΓΟΔΟΤΕΣ ΔΕΝ ΠΡΟΤΙΜΟΥΝ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΠΡΟΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΚΗ ΜΟΥ] ΠΙΝΑΚΑΣ 24: ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.[Τ Ο ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΙΝΑΙ ΑΞΙΟΠΙΣΤΟ] ΠΙΝΑΚΑΣ 2: ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.[Υ Π Α ΡΧ ΕΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ(διατήρηση θέσης εργασίας για μεγάλο χρονικό διάστημα)] ΠΙΝΑΚΑΣ 26: ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.[ Ο Ι ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΕΥΡΕΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΤΙΚΑ] ΠΙΝΑΚΑΣ 27: ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. [ Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΕΙΝΑΙ ΥΨΗΛΗ] ΠΙΝΑΚΑΣ 28: ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.[Υ Π Α ΡΧ ΕΙ ΑΝΟΧΗ ΠΡΟΣ ΤΟ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ] ΠΙΝΑΚΑΣ 29: ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.[Υ Π Α ΡΧ ΕΙ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΤΩΝ ΑΝΕΡΓΩΝ ΣΕ ΘΕΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΙΣΑΞΙΕΣ ΤΩΝ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΩΝ ΤΟΥΣ] ΠΙΝΑΚΑΣ 3: ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. [ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΣΗ ΕΥΝΟΕΙ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΘΕΣΕΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ] ΠΙΝΑΚΑΣ 31: ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.[Ε Χ Ω ΤΗ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΝΑ ΒΕΛΤΙΩΘΩ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ, ΑΠΟΚΤΩΝΤΑΣ ΕΠΑΦΕΣ ΜΕ ΑΤΟΜΑ ΠΑΡΟΜΟΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΕΠΙΠΕΔΟΥ ΜΕ ΤΟ ΔΙΚΟ ΜΟΥ] ΠΙΝΑΚΑΣ 32: ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.[ Ο Ι ΓΝΩΣΕΙΣ ΜΟΥ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΟΥΝ, ΣΥΝΗΘΩΣ,ΣΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΟΥ]

ΠΙΝΑΚΑΣ 33: ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ...[ΥΠΑΡΧΕΙ ΑΣΤΑΘΕΙΑ(κοινωνική, πολιτική, οικονομική, θεσμική)εξαιτειασ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ] ΠΙΝΑΚΑΣ 34: ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.[Τ Ο ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟ] ΠΙΝΑΚΑΣ 3: ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.[Τ Ο ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΓΕΙΑΣ ΕΙΝΑΙ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΟ] ΠΙΝΑΚΑΣ 36: ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ.[Θ Α ΑΜΕΙΒΟΜΑΙ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΟΥ ΠΡΟΣΦΕΡΩ] ΠΙΝΑΚΑΣ 37: ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ.[Τ Α ΠΡΟΣΟΝΤΑ ΜΟΥ ΘΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΙ] ΠΙΝΑΚΑΣ 38: ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ.[ Ο Ι ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ (ένσημα, παροχές, επιδόματα, κτλ) ΕΙΝΑΙ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΤΙΚΕΣ] ΠΙΝΑΚΑΣ 39: ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ.[Μ Π Ο ΡΩ ΝΑ ΒΕΛΤΙΩΣΩ ΤΙΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΠΟΥ ΗΔΗ ΔΙΑΘΕΤΩ] ΠΙΝΑΚΑΣ 4: ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ.[Υ Π ΑΡΧ ΕΙ ΠΡΟΟΠΤΚΗ ΕΥΡΕΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ] ΠΙΝΑΚΑΣ 41: ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ.[Υ Π Α ΡΧ ΕΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΜΕ ΕΡΕΥΝΑ] ΠΙΝΑΚΑΣ 42: ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ.[Υ Π Α ΡΧ ΕΙ ΕΝΑ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ(ωράριο, ένσημα, συμπεριφορά αφεντικού, τήρηση νομοθεσίας, κτλ)] ΠΙΝΑΚΑΣ 43: ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ.[ Ο Ι ΕΡΓΟΔΟΤΕΣ ΔΕΝ ΠΡΟΤΙΜΟΥΝ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΠΡΟΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΚΗ ΜΟΥ] ΠΙΝΑΚΑΣ 44: ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ.[Τ Ο ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΙΝΑΙ ΑΞΙΟΠΙΣΤΟ] ΠΙΝΑΚΑΣ 4: ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ.[Υ Π Α ΡΧ ΕΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ(διατήρηση θέσης εργασίας για μεγάλο χρονικό διάστημα)] ΠΙΝΑΚΑΣ 46: ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ.[ Ο Ι ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΕΥΡΕΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΤΙΚΑ] ΠΙΝΑΚΑΣ 47: ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ. [ Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΕΙΝΑΙ ΥΨΗΛΗ] ΠΙΝΑΚΑΣ 48: ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ.[Υ Π Α ΡΧ ΕΙ ΑΝΟΧΗ ΠΡΟΣ ΤΟ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ] ΠΙΝΑΚΑΣ 49: ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ.[Υ Π Α ΡΧ ΕΙ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΤΩΝ ΑΝΕΡΓΩΝ ΣΕ ΘΕΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΙΣΑΞΙΕΣ ΤΩΝ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΩΝ ΤΟΥΣ] ΠΙΝΑΚΑΣ : ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ. [ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΥΝΟΕΙ ΤΗΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΘΕΣΕΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ] ΠΙΝΑΚΑΣ 1: ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ.[Ε Χ Ω ΤΗ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΝΑ ΒΕΛΤΙΩΘΩ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ, ΑΠΟΚΤΩΝΤΑΣ ΕΠΑΦΕΣ ΜΕ ΑΤΟΜΑ ΠΑΡΟΜΟΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΕΠΙΠΕΔΟΥ ΜΕ ΤΟ ΔΙΚΟ ΜΟΥ] ΠΙΝΑΚΑΣ 2: ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ.[ Ο Ι ΓΝΩΣΕΙΣ ΜΟΥ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΟΥΝ, ΣΥΝΗΘΩΣ, ΣΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΟΥ] ΠΙΝΑΚΑΣ 3: ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ.[Υ Π Α ΡΧ ΕΙ ΑΣΤΑΘΕΙΑ (κοινωνική, πολιτική, οικονομική, θεσμική) ΕΞΑΙΤΙΑΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ]

ΠΙΝΑΚΑΣ 4: ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ.. [ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟ] ΠΙΝΑΚΑΣ : ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ.[Τ Ο ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΓΕΙΑΣ ΕΙΝΑΙ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΟ] ΠΙΝΑΚΑΣ 6: ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΝΑ ΜΕΤΑΚΙΝΗΘΩ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΓΙΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΙΝΑΚΑΣ 7: ΑΝ ΕΞΕΤΑΖΕΤΕ ΤΗΝ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ,ΠΟΙΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΠΗΡΕΑΣΑΝ ΑΥΤΗ ΣΑΣ ΤΗ ΔΙΑΘΕΣΗ; (Έχω συγγενείς και φίλους στο εξωτερικό). ΠΙΝΑΚΑΣ 8: ΑΝ ΕΞΕΤΑΖΕΤΕ ΤΗΝ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ,ΠΟΙΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΠΗΡΕΑΣΑΝ ΑΥΤΗ ΣΑΣ ΤΗ ΔΙΑΘΕΣΗ;(έχω βρεθεί στο εξωτερικό στο πλαίσιο σπουδών μου Erasmus, συνέδρια, φοιτητικές εκδηλώσεις) ΠΙΝΑΚΑΣ 9: ΑΝ ΕΞΕΤΑΖΕΤΕ ΤΗΝ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ, ΠΟΙΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΠΗΡΕΑΣΑΝ ΑΥΤΗ ΣΑΣ ΤΗ ΔΙΑΘΕΣΗ;(έχω σπουδάσει στο εξωτερικό) ΠΙΝΑΚΑΣ 6: ΑΝ ΕΞΕΤΑΖΕΤΕ ΤΗΝ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ,ΠΟΙΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΠΗΡΕΑΣΑΝ ΑΥΤΗ ΣΑΣ ΤΗ ΔΙΑΘΕΣΗ; (προτιμώ τον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα του εξωτερικού) ΠΙΝΑΚΑΣ 61: ΑΝ ΕΞΕΤΑΖΕΤΕ ΤΗΝ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ,ΠΟΙΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΠΗΡΕΑΣΑΝ ΑΥΤΗ ΣΑΣ ΤΗ ΔΙΑΘΕΣΗ; (τομείς όπως η τεχνολογία, η πληροφορική, η οικονομία κτλ έχουν μεγαλύτερη ζήτηση στο εξωτερικό) ΠΙΝΑΚΑΣ 62: ΑΝ ΕΞΕΤΑΖΕΤΕ ΤΗΝ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ,ΠΟΙΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΠΗΡΕΑΣΑΝ ΑΥΤΗ ΣΑΣ ΤΗ ΔΙΑΘΕΣΗ;(τα ποσοστά ανεργίας στην Ελλάδα είναι υψηλά) ΠΙΝΑΚΑΣ 63: ΑΝ ΕΞΕΤΑΖΕΤΕ ΤΗΝ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ,ΠΟΙΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΠΗΡΕΑΣΑΝ ΑΥΤΗ ΣΑΣ ΤΗ ΔΙΑΘΕΣΗ;(Ο/Η σύντροφος μου είναι στο εξωτερικό) ΠΙΝΑΚΑΣ 64: ΠΟΙΟΥΣ ΤΡΟΠΟΥΣ ΕΠΙΛΕΓΕΤΕ ΓΙΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ;(επισκέπτομαι συχνά ιστοσελίδες εύρεσης εργασίας στο εξωτερικό) ΠΙΝΑΚΑΣ 6: ΠΟΙΟΥΣ ΤΡΟΠΟΥΣ ΕΠΙΛΕΓΕΤΕ ΓΙΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ;(έχω στείλει το βιογραφικό μου σε εταιρείες στο εξωτερικό) ΠΙΝΑΚΑΣ 66: ΠΟΙΟΥΣ ΤΡΟΠΟΥΣ ΕΠΙΛΕΓΕΤΕ ΓΙΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ;(δίνω συνεντεύξεις on-line σε εταιρείες του εξωτερικού) ΠΙΝΑΚΑΣ 67: ΠΟΙΟΥΣ ΤΡΟΠΟΥΣ ΕΠΙΛΕΓΕΤΕ ΓΙΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ;(έχω δεσμούς με άτομα που δουλεύουν στο εξωτερικό και μπορούν να με βοηθήσουν να αποκατασταθώ επαγγελματικά) ΠΙΝΑΚΑΣ 68: ΠΟΙΟΥΣ ΤΡΟΠΟΥΣ ΕΠΙΛΕΓΕΤΕ ΓΙΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ;(έχω την επιθυμία να επισκεφτώ χώρες, ώστε να ζυγίσω τις προοπτικές εργασίας και τρόπου ζωής) ΠΙΝΑΚΑΣ 69: ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΝΑ ΜΕΤΑΚΙΝΗΘΩ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΚΑΙ ΝΑ ΠΑΡΑΜΕΙΝΩ ΕΚΕΙ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2 146 ΠΙΝΑΚΑΣ 1: ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΑΝΑ ΦΥΛΟ ΠΙΝΑΚΑΣ 2: ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΛΟΓΩ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΩΝ ΔΕΣΜΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ 3: ΕΠΙΣΚΕΠΤΟΜΑΙ SITE ΓΙΑ ΕΥΡΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΠΙΝΑΚΑΣ 4: ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΝΑ ΜΕΤΑΚΙΝΗΘΩ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΚΑΙ ΝΑ ΠΑΡΑΜΕΙΝΩ ΕΚΕΙ ΠΙΝΑΚΑΣ : ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΝΑ ΜΕΤΑΚΙΝΗΘΩ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΓΙΑ ΕΥΡΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΙΝΑΚΑΣ 6: ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΝΑ ΜΕΤΑΚΙΝΗΘΩ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΛΟΓΩ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΩΝ ΔΕΣΜΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ 7: ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΤΡΟΠΟΥΣ ΕΥΡΕΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΠΙΝΑΚΑΣ 8: ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΝΑ ΜΕΤΑΚΙΝΗΘΩ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΠΙΝΑΚΑΣ 9: ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΑΝΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΙΝΑΚΑΣ 1: ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΝΑ ΜΕΤΑΚΙΝΗΘΩ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΛΟΓΩ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ 11: ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΤΡΟΠΟΥΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΠΙΝΑΚΑΣ 12: ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΑΝΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΙΝΑΚΑΣ 13: ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΑΝΑ ΠΟΛΗ ΠΙΝΑΚΑΣ 14: ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΛΟΓΩ ΑΥΞΗΜΕΝΩΝ ΠΟΣΟΣΤΩΝ ΑΝΕΡΓΙΑΣ ΣΤΙΣ ΠΟΛΕΙΣ ΠΙΝΑΚΑΣ 1: ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΤΙΣ ΠΡΟΟΠΤΚΕΣ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΠΙΝΑΚΑΣ 16: ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΝΑ ΜΕΤΕΓΚΑΤΑΣΤΑΘΩ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΠΙΝΑΚΑΣ 17: ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΑΝΑ ΠΟΛΗ ΠΙΝΑΚΑΣ 18: ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΑΝΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΒΑΘΜΙΔΑ ΠΙΝΑΚΑΣ 19: ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΛΟΓΩ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ 2: ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΙΣ ΘΕΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΠΙΝΑΚΑΣ 21: ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΝΑ ΜΕΤΑΚΙΝΗΘΩ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΓΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΝΕΛΙΞΗ ΠΙΝΑΚΑΣ 22: ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΝΑ ΜΕΤΑΚΙΝΗΘΩ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΓΙΑ ΕΥΡΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΙΝΑΚΑΣ 23: ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΝΑ ΜΕΤΑΚΙΝΗΘΩ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΛΟΓΩ ΕΥΝΟΙΚΟΤΕΡΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΠΙΝΑΚΑΣ 24: ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΤΡΟΠΟΥΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΠΙΝΑΚΑΣ 2: ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΝΑ ΜΕΤΑΚΙΝΗΘΩ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΓΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΙΝΑΚΑΣ 26: ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΝΑ ΜΕΤΑΚΙΝΗΘΩ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΓΙΑ ΕΠΟΧΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΙΝΑΚΑΣ 27: ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΝΑ ΜΕΤΑΚΙΝΗΘΩ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΛΟΓΩ ΚΑΛΥΤΕΡΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ 28: ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΤΡΟΠΟΥΣ ΕΥΡΕΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΠΙΝΑΚΑΣ 29: ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΛΟΓΩ ΠΡΟΟΠΤΙΚΩΝ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΠΙΝΑΚΑΣ 3: ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΛΟΓΩ ΑΥΞΗΜΕΝΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΠΙΝΑΚΑΣ 31: ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΜΕΣΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΠΙΝΑΚΑΣ 32: ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΜΕΣΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΜΕ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΕΥΡΕΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΙΝΑΚΑΣ 33: ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΕΥΡΕΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΕ ΜΗΝΕΣ ΠΙΝΑΚΑΣ 34: ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΝΑ ΜΕΤΑΚΙΝΗΘΩ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΚΑΙ ΝΑ ΠΑΡΑΜΕΙΝΩ ΕΚΕΙ ΠΙΝΑΚΑΣ 3: ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΝΑ ΜΕΤΑΚΙΝΗΘΩ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΛΟΓΩ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΥΓΚΥΡΙΩΝ

ABSTRACT There is much talk today about the economic crisis in our country, and the brain drain, is the tendency of young people to find job abroad. This research s topic is interesting, as a field of continuous research and future developments. The purpose of this study is to investigate the reasons for the "migration" of young people from Greece. For the successful fulfillment of this purpose, it was decided to perform a survey collecting primary empirical data with the method of the survey (collection questionnaires). The questionnaire that was created for the purposes of this survey, was completed by 4 individuals, who were selected by the method of non-random sampling and represent the profile of different kinds of Greeks (age, level of education, sex). The empirical data, that was collected, were analyzed using the SPSS statistical test 17. (Statistical Package for Social Sciences). More specifically, various measures of descriptive statistics, some non- parametric tests, while applied and correlation analysis to determine the existence of correlation between certain research variables. The results provide interesting information on economic statement on Greece, abroad and the reasons, why the Greeks decide to move abroad and the evolution of brain drain in the world and in Greece. 1

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Πολύς λόγος γίνεται σήμερα για την οικονομική κρίση στη χώρα μας, και το brain drain, δηλαδή την τάση των νέων ανθρώπων να αναζητούν εργασία στο εξωτερικό. Το συγκεκριμένο ερευνητικό αντικείμενο παρουσιάζει έντονο ενδιαφέρον, μιας και αποτελεί πεδίο συνεχούς έρευνας και μελλοντικής εξέλιξης. Σκοπός της παρούσας μελέτης αποτελεί η διερεύνηση των λόγων της «μετανάστευσης» των νέων από την Ελλάδα. Για την επιτυχέστερη εκπλήρωση του συγκεκριμένου σκοπού αποφασίσθηκε η πραγματοποίηση έρευνας συλλογής πρωτογενών εμπειρικών δεδομένων με την μέθοδο της δημοσκόπησης (συλλογή ερωτηματολογίων/ Το ερωτηματολόγιο που δημιουργήθηκε για τους σκοπούς της παρούσας έρευνας συμπληρώθηκε από 4 άτομα που επιλέχθηκαν με τη μέθοδο της μη τυχαίας δειγματοληψίας και αντιπροσωπεύουν το προφίλ πολλών ομάδων Ελλήνων (ηλικία, επίπεδο σπουδών, φύλλο). Τα εμπειρικά δεδομένα που συλλέχθηκαν αναλύθηκαν με τη βοήθεια του στατιστικού τεστ S.P.S.S. 17. (Statistical Package for Social Sciences). Πιο συγκεκριμένα, χρησιμοποιήθηκαν διάφορα μέτρα της περιγραφικής στατιστικής, ορισμένα μη παραμετρικά τεστ, ενώ εφαρμόστηκε και η ανάλυση συσχετίσεων για τη διαπίστωση ύπαρξης συσχέτισης μεταξύ ορισμένων ερευνητικών μεταβλητών. Τα αποτελέσματα παρέχουν ενδιαφέρουσες πληροφορίες για οικονομική κατάσταση στην Ελλάδα, το εξωτερικό, τους λόγους που οι Έλληνες αποφασίζουν να μετακινηθούν στο εξωτερικό και την εξέλιξη του φαινομένου του brain drain στο κόσμο και την Ελλάδα. 2

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΥΝΤΜΗΣΕΩΝ Α.Δ.Ε.Δ.Υ. Α.Ε.Π ΓΣ.Ε.Ε. Ε.Γ.Τ.Σ. Εν Δ.Σ.Κ. Ε.Κ.Τ. Ε.Σ.Σ.Δ IMF PSI Ανώτατη Διοίκηση Ένωσης Δημοσίων Υπαλλήλων Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν Γ ενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Εγγυήσεων Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατία International Monetary Fund Private Sector Involvement 3

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ-ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 1: ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΝΕΡΓΙΑΣ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 2: ΔΕΙΚΤΗΣ ΤΙΜΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ 213 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 3: ΣΚΙΩΔΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 4: ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ : ΑΚΑΘ. ΔΑΝΕΙΑΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ & ΠΗΓΕΣ ΚΑΛΥΨΗΣ ΤΟΥΣ, ΕΛΛΑΔΑ 211-21 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 6: ΕΙΣΡΟΕΣ ΑΜΕΣΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 23-212 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 7: ΣΥΝΟΛΙΚΕΣ ΕΙΣΡΟΕΣ ΞΑΕ ΑΝΑ ΧΩΡΑ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 23-212 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 8: ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ 4

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ ΠΙΝΑΚΑΣ 1: ΑΕΠ 29-213 ΠΙΝΑΚΑΣ 2: ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΠΙΝΑΚΑΣ 3: ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΠΛΗΡΩΜΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ 4: ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΑΚΩΝ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΕΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ : ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΠΛΟΙΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ 6: ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΚΑΥΣΙΜΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ 7: ΜΕΣΟΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΤΙΜΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ 8: ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΝΕΡΓΙΑΣ ΚΑΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ, ΦΥΛΟ, ΗΛΙΚΙΑΚΗ ΟΜΑΔΑ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ & ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΥΠΗΚΟΟΤΗΤΑΣ ΜΕ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Την τελευταία πενταετία, η οικονομική κρίση μπήκε για τα καλά στις ζωές των Ελλήνων και των Ευρωπαίων. Τα αποτελέσματα αυτής της κρίσης είναι οικονομικά, πολιτικά, θεσμικά, κοινωνικά και πολιτισμικά. Επίσης, ένα ακόμα αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης το οποίο άρχισε να αποκτά όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις είναι το φαινόμενο του brain drain. Σε αυτή την εποχή των ραγδαίων εξελίξεων για την οικονομική ευημερία και την ανθρωπότητα το φαινόμενο του brain drain είναι μια πληγή τόσο για τις αναπτυσσόμενες όσο και για τις ανεπτυγμένες χώρες ης Ευρώπης. Οι καταρτισμένοι και εξειδικευμένοι νέοι όλης της Ευρώπης βρίσκονται σε μια διαρκή μετακίνηση τόσο στα ευρωπαϊκά κράτη όσο και σε άλλες χώρες, η μετακίνηση αυτή έχει άμεση σχέση με την αναζήτηση καλύτερης εργασίας και ποιότητας ζωής. Με αποτέλεσμα κάποιες χώρες να αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της υπερβολικής συγκέντρωσης ατόμων με εξειδίκευση. Από την άλλη πλευρά άλλες χώρες αντιμετωπίζουν και το φαινόμενο έλλειψης ατόμων με εξειδίκευση. Η παρούσα εργασία αφορά τις σύγχρονες εξελίξεις της εποχής και ασχολείται με δυο βασικά προβλήματα που ταλανίζουν την Ευρώπη, αυτό της οικονομικής κρίσης και αυτό του brain drain. Τα προβλήματα αυτά αναπτύσσονται παράλληλα σε αυτή την εργασία καθώς το φαινόμενο του brain drain είναι άμεσα συνυφασμένο με την οικονομική κρίση. 6

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σήμερα οι brain drainers αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο εξ αιτίας της έντονης αβεβαιότητας που επικρατεί στο οικονομικό περιβάλλον. Η μια επιχείρηση κλείνει μετά την άλλη, οι θέσεις εργασίας εξανεμίζονται, οι τιμές των βασικών αγαθών ανατιμούνται καθημερινά, οι τράπεζες αδυνατούν να παραχωρήσουν δάνεια και κατακρατούν χρήματα πελατών. Αυτά τα γεγονότα, άλλα και πολλά ακόμα οδηγούν τους νέους αυτής της χώρας σε αγανάκτηση, απόγνωση και ίσως και σε δρόμους φυγής. Η αβεβαιότητα λοιπόν που επικρατεί στην ελληνική οικονομία οδηγεί ένα μεγάλο μέρος των Ελλήνων να αναρωτιέται: «Να αφήσω τη χώρα μου και να φύγω στο εξωτερικό;», βέβαια προκύπτουν και άλλες πολλές ερωτήσεις, καθώς επίσης και ακόμα περισσότερες απαντήσεις. Όπως φαίνεται στην παρούσα έρευνα, αλλά και από άλλες όπως αυτή του κ. Λαμπριανίδη Λ., το ποσοστό των νέων Ελλήνων που σκέπτεται να εγκαταλείψει την Ελλάδα είναι αρκετά μεγάλο, κάτι το οποίο ήταν αναμενόμενο. Βέβαια το ανησυχητικό είναι ότι το ποσοστό αυτό έχει την τάση να αυξάνεται. Το brain drain σε αυτή την εργασία ερευνάτε κυρίως σε άτομα νεαρής ηλικίας, δηλαδή έως και 3 ετών και άτομα των οποίων το εκπαιδευτικό επίπεδο είναι τουλάχιστον πανεπιστημιακής εκπαίδευσης. Η μικρή ερευνητική προσέγγιση του αντικειμένου του brain drain, η μεγάλη σημασία του φαινομένου και η έντονη παγκόσμια κινητικότητα των νέων αποτέλεσαν τους βασικότερους λόγους ενασχόλησης με το συγκεκριμένο αντικείμενο. Οι επιμέρους στόχοι της παρούσας πτυχιακής εργασίας είναι οι εξής: Η οικονομική κρίση η οποία ερευνήθηκε με τη βοήθεια διαφόρων οικονομικών μεγεθών πχ. το Α.Ε.Π, την ανεργία, τον πληθωρισμό, την καταναλωτική συμπεριφορά, τη σκιώδη οικονομία και τα ισοζύγια πληρωμών. Διερεύνηση του φαινομένου του brain drain, καθώς και τις αιτίες που το 7

προκαλούν και το κάνουν τόσο σύνθετο. Παρουσίαση του φαινομένου στη Ευρώπη και τον κόσμο, ομάδες ατόμων που αφορά πιο έντονα, και τέλος οι συνθήκες ζωής στις χώρες υποδοχής και αποστολής brain drainers. Ανάδειξη της Ελλάδας ως χώρα αποστολής brain drainers και προσέγγιση των αιτιών ώστε να εξετάσουμε αν η εκπαίδευση και η ανεργία είναι σημαντικοί παράγοντες ώστε οι ερωτώμενοι να εγκαταλείψουν την Ελλάδα. Διερεύνηση με τη βοήθεια εμπειρικής έρευνας και ανάπτυξη αποτελεσμάτων των προτιμήσεων Ελλήνων. Η εμπειρική έρευνα αυτή ασχολήθηκε με την πολιτική, οικονομική, πολιτισμική κατάσταση που πιστεύουν οι Έλληνες ότι επικρατεί στην χώρα τους αλλά και το εξωτερικό. Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων πραγματοποιήθηκε τόσο δευτερογενής, όσο και πρωτογενής έρευνα. Η δευτερογενής έρευνα συμπεριέλαβε μια εκτενή βιβλιογραφική ανασκόπηση διαφόρων ερευνών, μελετών, βιβλίων και περιοδικών που σχετίζονται με το προς διαπραγμάτευση θέμα. Η πρωτογενής έρευνα υλοποιήθηκε με την δημιουργία ενός ερωτηματολογίου το οποίο συμπληρώθηκε από χρήστες του διαδικτύου από διάφορες ηλικιακές ομάδες. Η επεξεργασία των ερωτηματολογίων πραγματοποιήθηκε με την χρήση του στατιστικού πακέτου S.P.S.S. ("Statistical Package for Social Sciences). Τα βασικότερα ευρήματα που προκύπτουν από αυτήν την πτυχιακή εργασία είναι ότι η Ελλάδα δεν είναι ένα γόνιμο περιβάλλον για την εκπαίδευση, την υγεία και την εύρεση εργασίας, η πολιτική κατάσταση τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό δεν ευνοεί την ανάπτυξη συνθηκών για τη μείωση της ανεργίας. Τέλος, με τον συνδυασμό των αποτελεσμάτων της έρευνας μας δόθηκε η ευκαιρία να αναλύσουμε τους λόγους και τους τρόπους εύρεσης εργασίας που επέλεξε το δείγμα του ερωτηματολογίου. Ιδιαίτερο ρόλο έπαιξε επίσης το μορφωτικό επίπεδο, ο τόπος διαμονής, η ηλικία και η επαγγελματική κατάσταση ώστε διερευνηθεί και να αναλυθεί η στάση των Ελλήνων απέναντι στο φαινόμενο του brain drain. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 8

1.1 Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ Η οικονομική κρίση είναι ένα γεγονός που ταλανίζει όχι μόνο την Ελλάδα αλλά και όλη την Ευρώπη και είναι δύσκολο να οριστεί. Πολλοί έχουν προσπαθήσει να δώσουν έναν ορισμό, χαρακτηρίζοντας την ως ένα από τα μείζονα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα ολόκληρη η Ευρωπαϊκή Ένωση, με διαφορετική ένταση όμως σε κάθε χώρα. Για να οριστεί η κρίση, συνήθως χρησιμοποιούνται οι έννοιες από τη θεωρία των οικονομικών διακυμάνσεων. Επίσης, έννοιες όπως οι περιφερικές ανισότητες, οι εξαγωγές και οι εισαγωγές προϊόντων και υπηρεσιών, ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας, τα ισοζύγια πληρωμών, οι επενδύσεις κ.α. θα μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε το βάθος της κρίσης στην καθημερινότητα μας. Τα κύρια χαρακτηριστικά της οικονομικής κρίσης και ύφεσης στην χώρα μας υποστηρίζεται ότι αναφέρονται στο έλλειμμα εμπιστοσύνης και αξιοπιστίας, που με τη σειρά του ανάγεται στο δημόσιο έλλειμμα, στο δημόσιο χρέος (με την μεγάλη συμμετοχή του εξωτερικού χρέους) και στο εσωτερικό έλλειμμα. Σε αυτά πρέπει όμως να προσθέσουμε την έντονη ανισοκατανομή του εισοδήματος, την υψηλή ανεργία (η πραγματική ανεργία ανέρχεται σε 27,4%, τα νέα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά της ανεργίας με τις σοβαρές αρνητικές προοπτικές για την δεκαετία 21-22, την τεχνολογική και καινοτομική υποβάθμιση της παραγωγικής βάσης της χώρας, την απαξίωση των γνώσεων και των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού. Η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε ύφεση και εισέρχεται τώρα σε μια μακρά περίοδο υποβάθμισης του βιοτικού επιπέδου των μεσαίων εισοδηματικών τάξεων και απαξίωσης μεγάλων τμημάτων του παραγωγικού και ανθρώπινου δυναμικού της. Με τη βοήθεια των μεγεθών που αναφέρονται στην πρώτη παράγραφο, θα προσπαθήσουμε να δείξουμε πόσο έντονο είναι αυτό το φαινόμενο και πόσο επηρεάζει τη ζωή των νέων ανθρώπων, οι οποίοι αν και καταρτισμένοι επιστημονικά αναγκάζονται να καταφύγουν στην έσχατη λύση της μετανάστευσης λόγω της ελλιπούς προσφοράς εργασίας στη χώρα τους. 9

1.2 ΑΕΠ Όπως είναι λογικό, το ΑΕΠ είναι το άμεσα επηρεαζόμενο στοιχείο εν μέσω της οικονομικής κρίσης που μαστίζει την χώρα μας και όχι μόνο. Τα αποτελέσματα της κρίσης επέφεραν τρομερές αλλαγές στο ΑΕΠ της Ελλάδας. Ως ΑΕΠ(Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν) λοιπόν ορίζεται η συνολική αξία σε χρηματικές μονάδες όλων των τελικών αγαθών και υπηρεσιών που παράγει μια οικονομία σε μια ορισμένη χρονική περίοδο, συνήθως ένα έτος. Στον παρακάτω πίνακα αποτυπώνεται το ΑΕΠ για τα έτη 29 έως και 213, καθώς και οι διακυμάνσεις των τρεχουσών τιμών μαζί με τα ποσοστά επί τοις εκατό αντίστοιχων αλλαγών ανά έτος. ΠΙΝΑΚΑΣ 1: ΑΕΠ, 29-213 (τα μεγέθη είναι σε εκατ. ευρώ, τρέχουσες τιμές) Μη εποχιακά στοιχεία διορθωμένα στοιχεία Έτος Τρέχουσες τιμές Ποσοστό % διαφορών με το προηγούμενο έτος 29 6.38 2.7 21 4.71-8.9 211 1.139-6. 212 47.267-7.6 213 4.8-6.9 ΠΗΓΗ: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ www.statistics.gr Με βάση τα μη εποχιακά στοιχεία διορθωμένα στοιχεία, τα οποία και αφορούν το ΑΕΠ της Ελλάδας εν μέσω κρίσης (σε σταθερές τιμές 2) αυτό διαμορφώθηκε κατά το 4ο τρίμηνο του 21 στις -8,9%. Η ποσοστιαία μεταβολή είναι της τάξεως των 6,2 μονάδων σε σχέση με το 4ο τρίμηνο του 29 και μάλιστα με πτωτική τάση(-). Ανάμεσα στο έτος 29 και 21 παρατηρείται η μεγαλύτερη απόκλιση σε ποσοστά, γεγονός που υποδεικνύει την απαρχή της οικονομικής κρίσης στον ελλαδικό, και όχι μόνο, χώρο. Η αγορά μας επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό και αυτό φαίνεται από την 1

αρνητική πορεία(-8,9%) του ΑΕΠ. Οι παράγοντες είναι ποικίλοι: η οικονομική κρίση, έπειτα η αδυναμία καινοτομίας στο χώρο παράγωγης εξαιτίας των περιορισμένων χρηματικών διαθεσίμων (σχεδόν μηδαμινά), οι αυξημένες εισαγωγές αγαθών κάθε είδους(πχ. ένδυσης, διατροφής, πετρελαίων, πλοίων κ. άλλα) σε σχέση με τις εξαγωγές στη χώρα μας. Εν συνεχεία, το 4ο τρίμηνο του 211 παρουσιάζεται μια μείωση της τάξεως των 2.4 μονάδων σε σχέση με το 4ο τρίμηνο του 21. Η οικονομική δυσχέρεια της Ελλάδας δεν παύει να υφίσταται και το επόμενο έτος, παρόλα αυτά η ποσοστιαία μεταβολή του ΑΕΠ μικραίνει. Αυτό συμβαίνει γιατί σιγά σιγά η χώρα αναδομείται και ανταπεξέρχεται στα δεδομένα της οικονομικής ανέχειας. Τέλος κατά το 4ο τρίμηνο του 212 παρουσιάζεται μια μείωση κατά 1.1 μονάδες σε σχέση με το 4ο τρίμηνο του 211.Οι ρυθμοί της ελληνικής βιομηχανίας ανακτώνται, οι εισαγωγές μας από άλλες χώρες του εξωτερικού άρχισαν να μειώνονται και σε αντίθεση με τις εξαγωγές, οι οποίες αυξήθηκαν κατά το 212. 1.3 ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΠΛΗΡΩΜΩΝ Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας, τον Ιούλιο του 212 το Εμπορικό Ισοζύγιο παρουσίασε τα εξής στοιχεία: ΠΙΝΑΚΑΣ 2: ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ 21 211 212 ΙΣΟΖΥΓΙΟ καυσίμων -28.279,6-27.229,1-19.619, ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ χωρίς καύσιμα -8.627,2-11.126,9-1.22, ΙΣΟΖΥΓΙΟ πλοίων -19.62,4-16.12,1-9.399,1 ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ χωρίς καύσιμα και πλοία -3.621,3-3.261,2-1.42,6 Εξαγωγές αγαθών -16.31,1-12.84,9-8.36,4 εκ των οποίων: 17.81, 2.23,6 22.2,6 Καύσιμα Πλοία (πωλήσεις) 4.9, 6.187,7 7.426,4 Λοιπά αγαθά 798,6 74,7 737,8 Εμπορεύματα 11.332,9 13.288,2 13.86, Εισαγωγές αγαθών 1.446,1 1.363,1 1.712,2 εκ των οποίων: 4.361, 47.49,6 41.639,7 11

Καύσιμα Πλοία (αγορές) 13.77,1 17.314,6 17.646,3 Αγαθά 4.419,9 4.1,9 1.78,4 ΠΗΓΗ: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ www. statistics. gr Το έλλειμμα του Εμπορικού Ισοζυγίου περιορίστηκε κατά 836 εκατ. ευρώ, λόγω του περιορισμού του ελλείμματος του Ισοζυγίου των Αγαθών εκτός καυσίμων και πλοίων κατά 389 εκατ. ευρώ, καθώς και της μείωσης των καθαρών πληρωμών για αγορές πλοίων και καυσίμων κατά 3 και 142 εκατ. ευρώ αντίστοιχα. Το Εμπορικό Έλλειμμα εκτός καυσίμων και πλοίων περιορίστηκε κυρίως λόγω της σημαντικής μείωσης της δαπάνης για εισαγωγές κατά 346 εκατ. ευρώ ή 1,8%, καθώς οι εισπράξεις από εξαγωγές αυξήθηκαν μόνο κατά 43 εκατ. ευρώ ή 3,9%. Ειδικότερα, το έλλειμμα του Εμπορικού Ισοζυγίου περιορίστηκε κατά 4, δις ευρώ, λόγω της μείωσης του εμπορικού ελλείμματος εκτός καυσίμων και πλοίων κατά 2,4 δις ευρώ (ή 3,4%) και του περιορισμού των καθαρών πληρωμών για αγορές πλοίων κατά 1, δις ευρώ, ενώ οι καθαρές πληρωμές για εισαγωγές καυσίμων μειώθηκαν ελαφρά (κατά 71 εκατ. ευρώ ή 1,1%). Οι εισπράξεις από εξαγωγές αγαθών εκτός καυσίμων και πλοίων αυξήθηκαν κατά,9%, ενώ οι πληρωμές για αντίστοιχες εισαγωγές μειώθηκαν με πολύ ταχύτερο (υπερδιπλάσιο) ρυθμό (12,8%). Η αύξηση του πλεονάσματος του Ισοζυγίου Υπηρεσιών στο επτάμηνο οφείλεται κυρίως στην άνοδο των καθαρών εισπράξεων από υπηρεσίες μεταφορών και δευτερευόντως στη μείωση των καθαρών πληρωμών για "λοιπές" υπηρεσίες, ενώ οι καθαρές εισπράξεις από ταξιδιωτικές υπηρεσίες περιορίστηκαν. Ειδικότερα, οι ταξιδιωτικές δαπάνες στην Ελλάδα από μη κατοίκους μειώθηκαν κατά 7,% σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 211, αντικατοπτρίζοντας και τη μείωση των αφίξεων μη κατοίκων με μέσο ετήσιο ρυθμό 7,2% (σύμφωνα με τα στοιχεία της "έρευνας συνόρων" της Τράπεζας της Ελλάδος). Ταυτόχρονα όμως, οι ταξιδιωτικές δαπάνες στο εξωτερικό από κατοίκους Ελλάδος περιορίστηκαν κατά 1,6%, με αποτέλεσμα η μείωση των καθαρών εισπράξεων να περιοριστεί στα 17 εκατ. ευρώ. Την ίδια περίοδο, οι ακαθάριστες εισπράξεις από υπηρεσίες μεταφορών (κυρίως από την εμπορική ναυτιλία) παρέμειναν σχεδόν στάσιμες (-,9%), αλλά οι αντίστοιχες 12

πληρωμές μειώθηκαν κατά 13,%, με αποτέλεσμα οι καθαρές εισπράξεις να αυξηθούν κατά 14 εκατ. ευρώ. Το έλλειμμα του Ισοζυγίου των Εισοδημάτων μειώθηκε κατά 2,8 δις ευρώ σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 211, κυρίως λόγω της δραστικής μείωσης των καθαρών πληρωμών για τόκους επί των τίτλων του Δημοσίου που κατέχουν κάτοικοι του εξωτερικού, η οποία οφείλεται στην εφαρμογή του PSI, καθώς και στη χρονική μετατόπιση της καταβολής των τόκων που αφορούν δάνεια του μηχανισμού στήριξης μέσω της ΕΚΤ, λόγω αναπροσαρμογής του επιτοκίου, όπως έχει αναφερθεί στο δελτίο τύπου για τα στοιχεία του μηνός Ιουνίου 212. Τέλος, το ισοζύγιο των τρεχουσών μεταβιβάσεων παρουσίασε πλεόνασμα 1,1 δις ευρώ, μεγαλύτερο κατά 88 εκατ. ευρώ από ότι την αντίστοιχη περίοδο του 211. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται στη μείωση των καθαρών μεταβιβαστικών πληρωμών των λοιπών τομέων (που αφορούν κυρίως μεταναστευτικά εμβάσματα) κατά 129 εκατ. ευρώ, ενώ, οι καθαρές μεταβιβαστικές εισπράξεις του τομέα της γενικής κυβέρνησης (κυρίως από την ΕΕ) περιορίστηκαν κατά 42 εκατ. Ευρώ. 13

ΠΙΝΑΚΑΣ 3: ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΠΛΗΡΩΜΩΝ 21 211 212 ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ( Σ.Β.1 - ΙΒ.2) 13.248, 14.629,6 14.721,4 Εισπράξεις 28.477,8 28.69,2 27.18,8 Ταξιδιωτικό 9.611,3 1.4,7 1.24,9 Μεταφορές 1.418,4 14.96,6 13.287,4 Λοιπές υπηρεσίες 3.448,1 4.7,9 3.796, Πληρωμές 1.229,4 13.979,6 12.387,4 Ταξιδιωτικό 2.16, 2.266, 1.843,9 Μεταφορές 8.1,4 7.234,4 6.328, Λοιπές υπηρεσίες 4.917,9 4.478,7 4.21, ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΩΝ (ΙΓ.1 - ΙΓ.2) -7.673,8-8.94,8-3.61,7 Εισπράξεις 4.9,3 3.322,1 3.274,6 Αμοιβές,μισθοί 199,7 188, 2,8 Τόκοι, μερίσματα,κέρδη 3.89,6 3.134,1 3.73,7 Πληρωμές 11.683,1 11.916,9 6.336,3 Αμοιβές,μισθοί 377,6 47, 468, Τόκοι, μερίσματα,κέρδη 11.3, 11.447,.868,4 ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΤΡΕΧΟΥΣΩΝ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΕΩΝ (ΙΔ.1 - ΕΔ.2) 198,9 6,8 1.431, Εισπράξεις 4.64,3 4.43,.12,6 Γενική Κυβέρνηση 3.188, 3.24,9 4.6,2 Λοιποί τομείς 1.46,8 1.18,1 1.6,4 Πληρωμές 4.4,4 3.874,2 3.694,1 14

Γενική Κυβέρνηση 2.86,4 2.48,4 2.647,9 Λοιποί τομείς 1.9, 1.388,8 1.46,2 ΠΗΓΗ: ΤΡΑΠΕΖΑ ΕΛΛΑΔΟΣ Το πλεόνασμα του Ισοζυγίου Υπηρεσιών αυξήθηκε κατά 13.248 εκατ. ευρώ λόγω της ανόδου των καθαρών εισπράξεων από υπηρεσίες μεταφορών και της βελτίωσης του ταξιδιωτικές υπηρεσίες, εξελίξεις οι οποίες αντιστάθμισαν τον περιορισμό των καθαρών εισπράξεων από λοιπές υπηρεσίες. Ειδικότερα, σε σύγκριση με το 21, οι ταξιδιωτικές δαπάνες στην Ελλάδα από μη κατοίκους μειώθηκαν κατά 413 εκατ. Ευρώ και οι αντίστοιχες δαπάνες στο εξωτερικό από κατοίκους Ελλάδος μειώθηκαν κατά 313 εκατ. ευρώ, με αποτέλεσμα να περιοριστούν οι καθαρές εισπράξεις κατά 1 εκατ. ευρώ. Οι ακαθάριστες εισπράξεις από υπηρεσίες μεταφορών (κυρίως από την εμπορική ναυτιλία) παρουσίασαν πτώση κατά 2.131 εκατ. ευρώ και οι αντίστοιχες πληρωμές μειώθηκαν κατά 1.827 εκατ. ευρώ, με αποτέλεσμα να αυξηθούν οι καθαρές εισπράξεις κατά 34 εκατ. ευρώ. Το έλλειμμα του Ισοζυγίου Εισοδημάτων μειώθηκε κατά 7.673 εκατ. ευρώ, σχεδόν εξ ολοκλήρου λόγω της μείωσης των καθαρών πληρωμών για τόκους μερίσματα και κέρδη η οποία, με την σειρά της, οφείλεται κυρίως στη μείωση (κατά 736 εκατ. ευρώ) των καθαρών πληρωμών τόκων επί των τίτλων του Δημοσίου που κατέχουν οι κάτοικοι του εξωτερικού μετά τη συμμετοχή των ιδιωτών στην περικοπή του δημόσιου χρέους. Τέλος, το Ισοζύγιο Τρεχουσών Μεταβιβάσεων παρουσίασε έλλειμμα 399 εκατ. Ευρώ το21, έναντι πλεονάσματος 1.431 εκατ. ευρώ το 212, κυρίως επειδή καταγράφηκαν καθαρές μεταβιβαστικές πληρωμές του τομέα της γενικής κυβέρνησης (κυρίως προς την Ευρωπαϊκή Ένωση), έναντι καθαρών μεταβιβαστικών εισπράξεων τον Ιούλιο του 211. (Υπενθυμίζεται ότι οι ακαθάριστες τρέχουσες μεταβιβάσεις από την ΕΕ περιλαμβάνουν κυρίως τις καταβολές από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Εγγυήσεων (ΕΓΤΕ) καθώς και τις καταβολές από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, ενώ οι τρέχουσες μεταβιβάσεις προς την Ευρωπαϊκή Ένωση περιλαμβάνουν τις αποδόσειςπληρωμές της Ελλάδος στον Κοινοτικό Προϋπολογισμό.) 1