Ρωσία και Κεντρική Ασία

Ρωσία και Κεντρική Ασία Από το 2014 η κρίση στην Ουκρανία και η παράνομη προσάρτηση της Κριμαίας έχουν θέσει επί νέων βάσεων τις διμερείς σχέσεις ΕΕ και Ρωσίας. Τα τελευταία χρόνια, ανησυχητικές εξελίξεις εντός της Ρωσίας σε συνδυασμό με τις πολιτικές που η Μόσχα ακολουθεί στις περιοχές που γειτνιάζουν με την ίδια και με την ΕΕ έχουν αποτελέσει προκλήσεις για τις σχέσεις μεταξύ ΕΕ και Ρωσίας. Ταυτοχρόνως η ΕΕ συνεχίζει μία πολιτική μεγαλύτερης δέσμευσης στην Κεντρική Ασία. Για την πλειονότητα των κρατών της Κεντρικής Ασίας οι σχέσεις με την ΕΕ πλαισιώνονται από συμφωνίες εταιρικής σχέσης και συνεργασίας. Η ΕΕ και ειδικότερα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει δώσει έμφαση στα ανθρώπινα δικαιώματα, τη χρηστή διακυβέρνηση και την κοινωνική ανάπτυξη στην περιοχή. Ορισμένα θέματα όπως η ενέργεια και η ασφάλεια είναι μεν κοινά για όλες τις χώρες της Κεντρικής Ασίας, αλλά τα κράτη παρουσιάζουν επίσης αρκετές αποκλίσεις στα επίπεδα εκδημοκρατισμού και ανάπτυξης, γεγονός το οποίο έχει οδηγήσει την ΕΕ στο να αναπροσαρμόζει κατά περίπτωση την προσέγγισή της. Νομική βάση Τίτλος V της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση: «εξωτερική δράση». Άρθρα 206-207 (εμπόριο) και άρθρα 216-219 (διεθνείς συμβάσεις) της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ). Συμφωνίες εταιρικής σχέσης και συνεργασίας (διμερείς σχέσεις) εκτός του Τουρκμενιστάν, με το οποίο ισχύει ενδιάμεση εμπορική συμφωνία. Ρωσία Α. Κατάσταση στη χώρα Έως την κρίση στην Ουκρανία η Ρωσία εθεωρείτο «στρατηγικός εταίρος» της ΕΕ με την πολύπλευρη φύση της σχέσης να αντικατοπτρίζεται σε πολλούς τομείς συνεργασίας, μεταξύ άλλων το εμπόριο, την ενέργεια και τα διεθνή θέματα όπως είναι η αντιτρομοκρατική δράση, η μη διάδοση και η ειρηνευτική διεργασία στη Μέση Ανατολή. Τα τελευταία έτη η κοινή γειτονία έχει καταστεί μείζον σημείο τριβής μεταξύ της ΕΕ και της Ρωσίας. Η παράνομη προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία τον Μάρτιο 2014 και τα στοιχεία που φανερώνουν ότι έκτοτε η Ρωσία στηρίζει αποσχιστές που μάχονται στα ανατολικά εδάφη της Ουκρανίας πυροδότησαν μία διεθνή κρίση. Η ΕΕ έχει επανεξετάσει τη διμερή της σχέση ακυρώνοντας τις συναντήσεις κορυφής ΕΕ-Ρωσίας και έχει διακόψει τη διεργασία ελευθέρωσης των θεωρήσεων (visa) και τις συνομιλίες σχετικά με εκσυγχρονισμένη συμφωνία πλαίσιο μεταξύ ΕΕ και Ρωσίας. Σε σχέση με τη Ρωσία η ΕΕ ακολουθεί επί του παρόντος διττή προσέγγιση που συνδυάζει πολιτική βαθμιαίων κυρώσεων και απόπειρες εξεύρεσης διπλωματικής λύσης στη σύρραξη στα ανατολικά εδάφη της Ουκρανίας. Θεματολογικά δελτία για την Ευρωπαϊκή Ένωση - 2015 1

Με τις κοινοβουλευτικές εκλογές του 2011 και τις προεδρικές εκλογές του 2012 οι οποίες δεν θεωρήθηκαν «ελεύθερες και αδιάβλητες» από το Κοινοβούλιο ανανεώθηκαν οι εντολές του Προέδρου της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν και του κόμματός του Ενωμένη Ρωσία. Διαμαρτυρίες στη Ρωσία μετά τις εκλογές κατέστησαν σαφή την ευρεία δυσαρέσκεια και ήταν ενδεικτικές της απώλειας νομιμοποίησης του καθεστώτος στους κόλπους των πολιτικά ενεργών τμημάτων της ρωσικής κοινωνίας. Ως απόκριση σε αυτές τις διαμαρτυρίες ρωσική νομοθεσία που εγκρίθηκε το διάστημα 2012-2014 είχε στόχο την αντιπολίτευση και την κοινωνία των πολιτών, εισάγοντας νέους νόμους σχετικά με την καταχώριση μη κυβερνητικών οργανώσεων, τις διαδηλώσεις, τη χρήση του διαδικτύου, τη συκοφαντία και δυσφήμηση και θέματα εσχάτης προδοσίας. Η έγκριση αυτής της νομοθεσίας έχει θέσει περαιτέρω υπό αμφισβήτηση την προσήλωση της Ρωσίας στις δημοκρατικές αξίες. Πέραν τούτων για την ΕΕ λόγοι ανησυχίας είναι το κράτος δικαίου ειδικότερα η διαφθορά στη Ρωσία και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην χώρα αυτή, κυρίως στις περιοχές του Βορείου Καυκάσου. Η Ρωσία προσχώρησε στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) τον Αύγουστο 2012 ύστερα από 18 έτη διαπραγματεύσεων. Το επενδυτικό κλίμα της χώρας ωστόσο είναι αβέβαιο, και οι οικονομικές επιδόσεις εξακολουθούν να εξαρτώνται από τις τιμές του πετρελαίου. Ενώ η ΕΕ είναι ο πρώτος εμπορικός εταίρος για την Ρωσία και η Ρωσία ο τρίτος για την ΕΕ, οι εμπορικές και οικονομικές σχέσεις δυσχεραίνονται λόγω πολυάριθμων σημείων τριβής. Η ΕΕ θεωρεί την προσχώρηση της Ρωσίας στον ΠΟΕ ως ευκαιρία, διότι προσφέρει πολυμερές, βασιζόμενο σε κανόνες πλαίσιο για τις εμπορικές σχέσεις και την επίλυση διαφορών. Τον Αύγουστο 2014, ως απόκριση στην επιβολή περαιτέρω κυρώσεων από την ΕΕ, η Ρωσία προέβη σε αντίποινα επιβάλλοντας εμπάργκο στην εισαγωγή αγροτικών προϊόντων και ειδών διατροφής από την ΕΕ. Η Ρωσία έχει συνεχίσει να ασκεί πίεση όχι μόνον στην Ουκρανία αλλά και σε άλλες χώρες στην περιοχή της ανατολικής εταιρικής σχέσης για να τις ενθαρρύνει να προσχωρήσουν στην υπό ρωσική καθοδήγηση Ευρασιατική Οικονομική Ένωση που έχει σχηματισθεί με τη Λευκορωσία και το Καζακστάν. Οι προσπάθειες συνεργασίας που κατέβαλε η Ρωσία για την επίτευξη της συμφωνίας E3+3 (επίσης αποκαλούμενης P5+1) για τα πυρηνικά με το Ιράν στις 14 Ιουλίου 2015 δημιούργησαν ελπίδες ευρύτερης συνεργασίας στην παγκόσμια σκηνή. Όμως η αιφνίδια, ισχυρή, άμεση ρωσική επέμβαση από τον Σεπτέμβριο 2015 προς στήριξη του προέδρου Μπασάρ Αλ-Άσαντ στη συριακή διένεξη προκάλεσε πρόσθετες διαφωνίες με τη Δύση: η ρωσική αεροπορία επιτίθεται σε ευρύ φάσμα δυνάμεων ανταρτών, όχι μόνον στο Ισλαμικό Κράτος, όπως πράττει η υπό την ηγεσία των ΗΠΑ συμμαχία. Β. Ισχύουσες και υπό διαπραγμάτευση συμφωνίες Η νομική βάση των σημερινών σχέσεων ΕΕ-Ρωσίας είναι η συμφωνία εταιρικής σχέσης και συνεργασίας (ΣΕΣΣ) του 1997. Αρχικά η ΣΕΣΣ είχε δεκαετή ισχύ, και έκτοτε έχει ανανεωθεί αυτομάτως κάθε χρόνο. Καθορίζει τους κύριους κοινούς στόχους, θεσπίζει το θεσμικό πλαίσιο για τις διμερείς επαφές (περιλαμβανομένων τακτικών διαβουλεύσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα και ανά εξάμηνο διασκέψεων κορυφής σε επίπεδο προέδρων), και ενθαρρύνει δραστηριότητες και διάλογο σε διάφορους τομείς. Στη σύνοδο κορυφής στην Αγία Πετρούπολη τον Μάιο 2003 η ΕΕ και η Ρωσία ενίσχυσαν τη συνεργασία τους δημιουργώντας τέσσερις «κοινούς χώρους» με βάση κοινές αξίες και κοινά συμφέροντα: έναν οικονομικό χώρο έναν χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης έναν χώρο εξωτερικής ασφάλειας και έναν χώρο έρευνας, παιδείας και πολιτισμού. Το 2010 εγκαινιάστηκε «Εταιρική Σχέση για τον Εκσυγχρονισμό» για την προώθηση της συνεργασίας στους τομείς αυτούς. Θεματολογικά δελτία για την Ευρωπαϊκή Ένωση - 2015 2

Τον Ιούλιο 2008 ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις για μια νέα συμφωνία. Η νέα συμφωνία επρόκειτο να περιλαμβάνει «ουσιαστικές, νομικώς δεσμευτικές υποχρεώσεις» σε τομείς όπως ο πολιτικός διάλογος, η δικαιοσύνη, η ελευθερία, η ασφάλεια, η οικονομική συνεργασία, η έρευνα, η παιδεία, ο πολιτισμός, το εμπόριο, οι επενδύσεις και η ενέργεια. Η επέμβαση της Ρωσίας στην Κριμαία όμως έχει οδηγήσει στη διακοπή των συνομιλιών σχετικά με τη νέα συμφωνία. Ομοίως η επέμβαση της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει αναστείλει τις προσπάθειες να υπογραφεί επικαιροποιημένη συμφωνία διευκόλυνσης της χορήγησης θεώρησης, η οποία απαιτούσε την επίτευξη πολιτικής συμφωνίας μετά την ολοκλήρωση των συνομιλιών το 2011. Η ελευθέρωση της χορήγησης θεωρήσεων (visa) θα απαιτεί βελτιώσεις στην ασφάλεια των εγγράφων, τη διαχείριση των συνόρων, την έμπρακτη εφαρμογή της συμφωνίας για την επανεισδοχή και αναμορφώσεις στη Ρωσία στους τομείς των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου. Το 2014 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφάσισε το πάγωμα της συνεργασίας με τη Ρωσία και της χρηματοδότησης από την ΕΕ προς όφελος της χώρας αυτής μέσω διεθνών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, εξαιρουμένων των δράσεων που σχεδιάζονται αποκλειστικά για τη διασυνοριακή συνεργασία. Γ. Ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λισαβόνας, το ΕΚ πρέπει να «δώσει τη συγκατάθεσή του» για μια νέα συμφωνία, όπως το έπραξε στην περίπτωση της προηγούμενης ΣΕΣΣ. Για ειδικότερες συμφωνίες (όπως για τη διευκόλυνση της έκδοσης θεωρήσεων) χρειάζεται επίσης η συναίνεση του Κοινοβουλίου. Μολονότι το Κοινοβούλιο δεν ορίζει άμεσα τις στρατηγικές ανάγκες ή τα προγράμματα δράσης, συναποφασίζει, από κοινού με το Συμβούλιο, τους στόχους και τις προτεραιότητες της παροχής χρηματοδοτικής ενίσχυσης από την ΕΕ, περιλαμβανομένου του Ευρωπαϊκού Μέσου Γειτονίας και Εταιρικής Σχέσης (ΕΜΓΕΣ). Επιπλέον, βάσει συμφωνίας που συνήφθη με το Συμβούλιο και την Επιτροπή πριν από την έγκριση του κανονισμού ΕΜΓΕΣ, το Κοινοβούλιο έχει δικαίωμα να ελέγχει τα έγγραφα που καθοδηγούν την εφαρμογή του ΕΜΓΕΣ πριν από την έγκρισή τους, διαδικασία γνωστή ως «δημοκρατικός έλεγχος». Θέσεις που εγκρίθηκαν (ψηφίσματα) Το 2014 το Κοινοβούλιο ενέκρινε σειρά ψηφισμάτων σχετικά με την Ουκρανία τα οποία καταδίκαζαν απερίφραστα την παράνομη προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία και τον ρόλο της Ρωσίας στην αποσταθεροποίηση των ανατολικών εδαφών της χώρας. Το Κοινοβούλιο ενέκρινε έκθεση σχετικά με την κατάσταση των σχέσεων ΕΕ-Ρωσίας (έκθεση Landsbergis) τον Ιούνιο 2015. Τα τακτικά ψηφίσματα του Κοινοβουλίου σχετικά με τη Ρωσία εν γένει συνδέονται με τις συναντήσεις κορυφής ΕΕ-Ρωσίας. Πριν να ξεσπάσει η παρούσα κρίση το Κοινοβούλιο ήταν υπέρ μιας νέας, περιεκτικής συμφωνίας με τη Ρωσία που να βασίζεται σε κοινές αξίες και κοινά συμφέροντα. Ωστόσο σε διάφορες εκθέσεις πρωτοβουλίας (ειδικότερα το 2012 και το 2013) το Κοινοβούλιο έχει επίσης εκφράσει έντονες ανησυχίες σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα, το κράτος δικαίου και την κατάσταση της δημοκρατίας στη Ρωσία, όπως μαρτυρούν και οι πλέον πρόσφατες εκλογές. Η επιδείνωση στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Ρωσία προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία. Ψήφισμα που ενέκρινε το Κοινοβούλιο τον Απρίλιο 2014 πρέσβευε τη θέσπιση κοινών περιορισμών στην έκδοση θεωρήσεων για Ρώσους αξιωματούχους που εμπλέκονται στην υπόθεση του Σεργκέι Μαγκνίτσκι, Ρώσου δικηγόρου που διερευνούσε κρούσματα φορολογικής απάτης στον δημόσιο τομέα, ο οποίος συνελήφθη και στη συνέχεια πέθανε στη φυλακή. Τον Μάρτιο 2014 το Κοινοβούλιο ενέκρινε επίσης ψήφισμα σχετικά με τις ποινές Θεματολογικά δελτία για την Ευρωπαϊκή Ένωση - 2015 3

φυλάκισης που επεβλήθησαν σε διαδηλωτές που εμπλέκονται στην υπόθεση της Πλατείας Μπολότναγια μετά τις πολιτικές διαμαρτυρίες τον Μάιο 2012. Συνεργασία με το Ρωσικό Κοινοβούλιο Στο παρελθόν βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Ρωσικού Κοινοβουλίου συνεδρίαζαν στην Επιτροπή Κοινοβουλευτικής Συνεργασίας ΕΕ-Ρωσίας (ΕΚΣ) κατ' έτος σε δύο ή τρεις ομάδες εργασίας για να ανταλλάξουν απόψεις σχετικά με τρέχοντα θέματα. Το 2013 αυτές οι ομάδες συζήτησαν το εγχείρημα της Ευρασιατικής Ένωσης, τη διεργασία ελευθέρωσης της χορήγησης θεωρήσεων, την ενέργεια και την αλλαγή του κλίματος. Η πλέον πρόσφατη συνεδρίαση της Επιτροπής Κοινοβουλευτικής Συνεργασίας διεξήχθη τον Ιανουάριο 2014. Έκτοτε αυτές οι δραστηριότητες με τη συμμετοχή του Ρωσικού Κοινοβουλίου έχουν παγώσει. Η αντιπροσωπεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Επιτροπή Κοινοβουλευτικής Συνεργασίας ΕΕ-Ρωσίας συνεχίζει να συνέρχεται τακτικά για να συζητήσει θέματα επικαιρότητας με εκπροσώπους άλλων θεσμικών οργάνων (όπως είναι η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης) και με την κοινωνία των πολιτών. Παρατήρηση εκλογών και προαγωγή της δημοκρατίας Το Κοινοβούλιο δεν έχει προσκληθεί από τη Ρωσία να συμμετάσχει στην παρατήρηση εκλογών και δεν αναπτύσσει άλλες συναφείς δραστηριότητες στην χώρα. Κεντρική Ασία Α. Κατάσταση στην περιοχή Η Κεντρική Ασία δεν συνιστά ομογενή περιοχή ούτε από πολιτική ούτε από οικονομική άποψη. Το Καζακστάν και η Μογγολία έχουν παρουσιάσει τα υψηλότερα ποσοστά αύξησης της οικονομίας ανάμεσα στα υψηλότερα στον κόσμο και επιδιώκουν στενότερες σχέσεις με την ΕΕ. Το Κιργιζιστάν και η Μογγολία διακρίνονται από πολιτική άποψη από τις λοιπές χώρες, επειδή οι δημοκρατίες τους είναι οι πλέον ανεπτυγμένες. Μολονότι η Μογγολία ταξινομείται από το Κοινοβούλιο ως μέρος της περιοχής, η χώρα αποτελεί «εξαίρεση» με ιστορικούς, γεωγραφικούς και πολιτικούς όρους. Όλες οι χώρες της Κεντρικής Ασίας ακολουθούν πολυσχιδή εξωτερική πολιτική, καθώς επιδιώκουν να ισορροπήσουν τους δεσμούς τους με τη Ρωσία, την Κίνα και τη Δύση. Η μόνιμη ουδετερότητα του Τουρκμενιστάν έχει μάλιστα αναγνωριστεί από τα Ηνωμένα Έθνη. Με εξαίρεση το Καζακστάν και το Τουρκμενιστάν, όλες οι χώρες έχουν πολύ περιορισμένες εμπορικές σχέσεις με την ΕΕ. Το Καζακστάν είναι ιδρυτικό μέλος της Τελωνειακής Ένωσης με τη Ρωσία και τη Λευκορωσία. Τον Μάιο 2014 αυτές οι χώρες υπέγραψαν την ίδρυση της Ευρασιατικής Ένωσης (μαζί με την Αρμενία), η οποία τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2015. Το Κιργιζιστάν υπέγραψε συνθήκη προσχώρησης τον Μάιο 2015. Με εξαίρεση τη Μογγολία όλες οι δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας ειδικότερα το Τουρκμενιστάν και το Ουζμπεκιστάν παρουσιάζουν σοβαρές ελλείψεις ως προς τα ανθρώπινα δικαιώματα και χαρακτηρίζονται από στέρηση πολλών θεμελιωδών ελευθεριών. Επίσης ευρίσκονται αντιμέτωπες με τον κίνδυνο των επεκτεινομένων εξτρεμιστικών ισλαμικών κινημάτων, οι δε μεταξύ τους σχέσεις εν γένει δεν είναι καλές λόγω συνοριακών διαφορών ή διαμαχών για τους φυσικούς πόρους. Θεματολογικά δελτία για την Ευρωπαϊκή Ένωση - 2015 4

Β. Ισχύουσες και υπό διαπραγμάτευση συμφωνίες Η Στρατηγική της ΕΕ για την Κεντρική Ασία του 2007 επανεξετάστηκε το 2012 και τον Ιούνιο 2015. Παρέχοντας βασικές κατευθυντήριες γραμμές για αλληλεπιδράσεις με την περιοχή στο μέλλον, η στρατηγική αναπτύσσει περαιτέρω προηγούμενες συμφωνίες της ΕΕ, προγράμματα παροχής βοήθειας και πρωτοβουλίες. Αποσκοπεί στην επίτευξη σταθερότητας και ευμάρειας, προωθώντας παράλληλα ανοικτές κοινωνίες, το κράτος δικαίου, τον εκδημοκρατισμό και περισσότερες σχέσεις συνεργασίας για την ενεργειακή ασφάλεια και διαφοροποίηση. Οι υδρογονάνθρακες του Καζακστάν και του Τουρκμενιστάν ενδέχεται να αποδειχθούν στο μέλλον σημαντικοί για την ΕΕ. Σημαντικό θέμα για έναν αριθμό κρατών είναι η απόσυρση της Διεθνούς Δύναμης για την Προαγωγή της Ασφάλειας (ISAF) από το Αφγανιστάν, η οποία ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο 2014 μολονότι 13 000 στρατιώτες των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ θα παραμείνουν στη χώρα έως τα τέλη 2016. Για να αντιμετωπιστούν οι ενδεχόμενες συνέπειες της απόσυρσης, διεξήχθη για πρώτη φορά τον Ιούνιο 2013 νέος διάλογος υψηλού επιπέδου για τον τομέα της ασφάλειας. Η Μογγολία υπέγραψε ΣΕΣΣ με την ΕΕ τον Μάιο 2013, αλλά αυτή είναι ακόμη στο στάδιο επικύρωσής της από πλευράς ΕΕ στα κοινοβούλια των κρατών μελών. Μία νέα ενισχυμένη ΣΕΣΣ με το Καζακστάν μονογραφήθηκε τον Ιανουάριο 2015, δεν έχει όμως ακόμη υπογραφεί. Η ΣΕΣΣ με το Τουρκμενιστάν μπορεί να επικυρωθεί σύντομα από την ΕΕ, υπό την προϋπόθεση ότι ταυτόχρονα θα θεσπισθεί σύστημα ελέγχου της προόδου που σημειώνεται σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Τα κράτη της Κεντρικής Ασίας λαμβάνουν χρηματοδότηση από τον Μηχανισμό Χρηματοδότησης της Αναπτυξιακής Συνεργασίας (ΜΑΣ): 1 028 εκατομμύρια ευρώ για το διάστημα 2014-2020 (αύξηση από τα 750 εκατομμύρια ευρώ για το διάστημα 2007-2013), ποσό που περιλαμβάνει τόσο τη διμερή βοήθεια όσο και τα περιφερειακά προγράμματα (360 εκατομμύρια ευρώ). Η βοήθεια επικεντρώνεται στην παιδεία, την περιφερειακή ασφάλεια, τη βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων και την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη. Το Καζακστάν δεν «διατηρεί» πλέον το καθεστώς του επιλέξιμου για τη διμερή βοήθεια από τον ΜΑΣ κράτους, συνεχίζει όμως να έχει πρόσβαση στα περιφερειακά προγράμματα. Κατά πάσα πιθανότητα τούτο θα συμβεί και για το Τουρκμενιστάν το 2017. Το Ευρωπαϊκό Μέσο για τη Δημοκρατία και τα Δικαιώματα τουανθρώπου λειτουργεί σε όλα τα κράτη εξαιρουμένων του Ουζμπεκιστάν και του Τουρκμενιστάν, όπου οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών είναι ελάχιστες, αναποτελεσματικά οργανωμένες και αυστηρά ελεγχόμενες. Γ. Ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Θέσεις που εγκρίθηκαν (ψηφίσματα) Το Κοινοβούλιο υποστήριξε την Στρατηγική της ΕΕ για την Κεντρική Ασία του 2007, αλλά εξέφρασε την επιθυμία η στρατηγική να είναι περισσότερο στοχοθετημένη. Το 2012, το Συμβούλιο στα «Συμπεράσματα για την Κεντρική Ασία» επανεξέτασε τη στρατηγική και κατέστησε ευκρινέστερους τους στόχους της. Σχετικά με το Καζακστάν το Κοινοβούλιο έχει τονίσει τη σημασία μιας ενισχυμένης ΣΕΣΣ, καθώς και την ανάγκη να προσχωρήσει η χώρα στον ΠΟΕ και να αντιμετωπίσει τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το Κοινοβούλιο έχει δηλώσει επίσης ότι θα εφαρμόσει την αρχή «more for more» (περισσότερη στήριξη για περισσότερη δημοκρατία) για πολιτικές και κοινωνικοοικονομικές μεταρρυθμίσεις. Το Κοινοβούλιο ενέκρινε ψήφισμα το 2010 ως έκφραση αλληλεγγύης με το Κιργιζιστάν μετά τις βίαιες αναταραχές στην νότια περιοχή της χώρας. Το Κοινοβούλιο συμφώνησε Θεματολογικά δελτία για την Ευρωπαϊκή Ένωση - 2015 5

να αποσταλεί ανθρωπιστική βοήθεια στην περιοχή, αλλά υπογράμμισε ταυτόχρονα την ανάγκη σταθεροποίησης και διασφάλισης της κοιλάδας της Φεργκάνα. Σχετικά με το Τατζικιστάν το Κοινοβούλιο συμφώνησε με την σύναψη συμφωνίας ΣΕΣΣ το 2009, αλλά ζήτησε να επιδείξει η χώρα βελτιώσεις στους τομείς των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της διαφθοράς, της υγείας και της παιδείας. Το Κοινοβούλιο έχει επανειλημμένως εκφράσει την ανησυχία του σχετικά με τις χαμηλές επιδόσεις του Τουρκμενιστάν στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το Κοινοβούλιο έχει καταδικάσει τη χρήση καταναγκαστικών έργων στο Ουζμπεκιστάν και έχει ζητήσει να παρακολουθούνται τα ανθρώπινα δικαιώματα. Οι δηλώσεις του Κοινοβουλίου σχετικά με την Μογγολία είχαν κυρίως σχέση με οικονομικά θέματα, αλλά επίσης αντιμετώπιζαν τις αναπτυξιακές και ανθρωπιστικές ανάγκες (που συνδέονται με τις ακραίες καιρικές συνθήκες) της χώρας. Διακοινοβουλευτική συνεργασία Οι Επιτροπές Κοινοβουλευτικής Συνεργασίας (ΕΚΣ) με εκάστη από τις χώρες της Κεντρικής Ασίας συνεδριάζουν κατ' έτος. Τα μέλη επιβλέπουν την εφαρμογή των ΣΕΣΣ και επικεντρώνονται σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την πολιτική βία, την οικονομική και αναπτυξιακή συνεργασία και τις εκλογικές διεργασίες. ΕΚΣ με τα κοινοβούλια Μογγολίας και Τουρκμενιστάν δεν υφίστανται διότι δεν υπάρχει ΣΕΣΣ εν ισχύι διακοινοβουλευτικές συναντήσεις όμως διεξάγονται. Παρατήρηση εκλογών και προαγωγή της δημοκρατίας Λόγω των διαφορών στα επίπεδα πολιτικής ανάπτυξης και του τεράστιου εύρους στα επίπεδα προόδου προς τη δημοκρατία στην Κεντρική Ασία, το Κοινοβούλιο δεν ήταν συστηματικά παρατηρητής εκλογών στην περιοχή. Στο Τατζικιστάν το Γραφείο Δημοκρατικών Θεσμών και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (OSCE/ODHIR), όπου συμμετείχε αντιπροσωπεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ήταν παρατηρητής στις κοινοβουλευτικές εκλογές του 2015, στις οποίες η κυβέρνηση δεν ανταποκρίθηκε σε πλείονες υποχρεώσεις της. Το Καζακστάν έχει καλέσει σποραδικά το Κοινοβούλιο να είναι παρατηρητής της διεξαγωγής εκλογών στη χώρα. Το OSCE/ODHIR έχει συστηματικά εντοπίσει σημαντικές παρατυπίες. Η Μογγολία δεν έχει φιλοξενήσει ποτέ αποστολή παρατήρησης εκλογών από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, μολονότι η χώρα αναπτύσσει γερά δημοκρατικά θεμέλια. Το Κοινοβούλιο δεν έχει ποτέ προσκληθεί σε εκλογές στο Ουζμπεκιστάν ή το Τουρκμενιστάν. Fernando Garcés de los Fayos 10/2015 Θεματολογικά δελτία για την Ευρωπαϊκή Ένωση - 2015 6