1 Πανεπιστήμιο Πειραιώς Σχολή Χρηματοοικονομικής και Στατιστικής Τμήμα Στατιστικής και Ασφαλιστικής Επιστήμης Μάθημα: Εισαγωγή στη Λογιστική Καθηγητής : Κωνσταντίνος Ελευθερίου Διδάσκων: Γεώργιος Στ. Αληφαντής τ. Ορκωτός Ελεγκτής Λογιστής. ΜΑΘΗΜΑ 1ον Εισαγωγή στη Λογιστική Άσκηση 1 η : Περί του ισολογισμού των επιχειρήσεων (1) Την παρούσα άσκηση οι φοιτητές θα την εκτυπώσουν και θα την έχουν μαζί τους κατά τη διδασκαλία του μαθήματος Εισαγωγή στη Λογιστική τη Δευτέρα 5. 10. 2015 Δίδεται ο συνημμένος ισολογισμός 31.12.2011 της ανώνυμης εταιρείας ΖΑΝΑΕ Α.Ε. Ερώτηση 1 η : Ποια είναι η αξία του συνόλου του ενεργητικού 31.12.2011 ; Ερώτηση 2 η : Ποια είναι η αξία του συνόλου των ιδίων κεφαλαίων (ή καθαρής θέσης της επιχείρησης ) 31.12.2011 ; Ερώτηση 3 η : Ποια είναι η αξία του συνόλου του λοιπού παθητικού 31.12.2011 ; 1 Χρηματοοικονομική Λογιστική Βάσει των Ε.Λ.Π., Τόμος Α, Γ. Αληφαντή, Εκδόση 4 η Διπλογραφία Αθήνα 2015, Κεφάλαιο 2.
2 Ερώτηση 4η: Ποια είναι η μαθηματική ισότητα που υπάρχει 31.12.2011 μεταξύ ενεργητικού και παθητικού και ποια είναι η καθαρή θέση της επιχείρησης την 31.12.2011; Απάντηση: Η μαθηματική ισότητα που υπάρχει 31.12.2011 μεταξύ ενεργητικού και παθητικού βάσει του ισολογισμού της ανώνυμης εταιρείας «ΖΑΝΑΕ» Α.Ε. είναι: ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ=ΠΑΘΗΤΙΚΟ ή ευρώ = ευρώ. Επειδή, όμως το ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ=ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ + ΚΑΘΑΡΗ ΘΕΣΗ τότε έχουμε: ευρώ.. = ευρώ + ευρώ.. Επομένως η καθαρή θέση της επιχείρησης «ΖΑΝΑΕ» Α.Ε την 31.12.2011 είναι ευρώ Ερώτηση 5 η : Ποια είναι η αξία του κυκλοφορούντος ενεργητικού 31.12.2011 και τι απεικονίζει ; Χρήμα Αγαθά Πελάτες Χρήμα Ερώτηση 6 η :Ποια είναι η αξία του πάγιου ενεργητικού 31.12.2011 και τι απεικονίζει; Ερώτηση 7 η : Είναι δυνατόν οι καταθέσεις όψεως και προθεσμίας 31.12.2011 ποσού 284.523,72 να «έχουν» ανοίξει στο όνομα του προέδρου του διοικητικού συμβουλίου ;
3 Σημειώνεται ότι σύμφωνα με τη λογιστική αρχή της οντότητας της επιχείρησης ή της αυτοτέλειας του νομικού προσώπου υπάρχει περιουσιακή αυτοτέλεια της επιχείρησης έναντι των μελών της - ιδιοκτητών Ερώτηση 8 η :Εάν υποθέσουμε ότι η κυριότητα των εμπορευμάτων 31.12.2011 ποσού 1.462.161.69 ανήκει σε τρίτους ορθά εμφανίζονται στο κυκλοφορούν ενεργητικό; Σημειώνεται ότι σύμφωνα με τη λογιστική αρχή της οντότητας της επιχείρησης ή της αυτοτέλειας του νομικού προσώπου υπάρχει περιουσιακή αυτοτέλεια της επιχείρησης έναντι των μελών της - ιδιοκτητών Ερώτηση 9 η : Εάν υποθέσουμε ότι μεταξύ του υπολοίπου 31.12.2011 του λογαριασμού «πελάτες» ποσού 7.957.245,37 περιλαμβάνεται ένας πελάτης με υπόλοιπο 31.12.2011 500.000,00 για το οποίο υπάρχει η βεβαιότητα ότι δεν θα εισπραχθεί ποτέ από την επιχείρηση ορθά εμφανίζονται στο κυκλοφορούν ενεργητικό; Σύμφωνα με τη λογιστική αρχή της συντηρητικότητας 2 τα έξοδα, οι ζημίες και οι υποχρεώσεις τα οποία κατά τη χρονική στιγμή της σύνταξης των οικονομικών καταστάσεων δεν είναι βέβαια και εκκαθαρισμένα, αλλά σφόδρα πιθανολογούμενα καταχωρούνται, κατά την άνω χρονική στιγμή, κατά πρόβλεψη στα λογιστικά βιβλία των επιχειρήσεων. Σύμφωνα με τη λογιστική αρχή της αυτοτέλειας των χρήσεων 2 τα έξοδα, οι ζημίες, τα έσοδα και τα κέρδη τα οποία κατά τη χρονική στιγμή της σύνταξης των οικονομικών καταστάσεων είναι βέβαια και εκκαθαρισμένα καταχωρούνται στα λογιστικά βιβλία της χρήσεως εντός της οποίας έγιναν βέβαια και εκκαθαρισμένα 2 Χρηματοοικονομική Λογιστική Βάσει των Ε.Λ.Π., Τόμος Α, Γ. Αληφαντή, Εκδόση 4 η Διπλογραφία Αθήνα 2015, σελ. 236 κ.ε..
4 Ερώτηση 10 η :Τι απεικονίζουν οι μακροπρόθεσμες και τι βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις ; Μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις είναι οι υποχρεώσεις εκείνες για τις οποίες η προθεσμία εξόφλησής τους λήγει μετά το τέλος της επόμενης χρήσεως. Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις είναι οι υποχρεώσεις εκείνες για τις οποίες η προθεσμία εξόφλησής τους λήγει ως το τέλος της επόμενης χρήσεως. Ερώτηση 11 η :H ανώνυμη βιομηχανική εταιρεία ΖΑΝΑΕ Α.Ε. με αντικείμενο εργασιών την «παραγωγή τροφίμων» αγόρασε την 10.1.2008 μετρητοίς το κατωτέρω γήπεδο αξίας ευρώ 4.563.633,08 επί του οποίου ανήγειρε το εργοστάσιό της ( κτίρια ) αξίας ευρώ 8.890.176,09. Η άνω αγορά του γηπέδου συνιστά περιουσιακό στοιχείο για την άνω επιχείρηση; Σημειώνεται ότι Περιουσιακά στοιχεία είναι : α) ελεγχόμενοι από την επιχείρηση πόροι, β) ως αποτέλεσμα γεγονότων του παρελθόντος γ) από τα οποία αναμένεται να εισρεύσουν οικονομικά οφέλη στο μέλλον.
5 Ερώτηση 12 η :H ανώνυμη βιομηχανική εταιρεία ΖΑΝΑΕ Α.Ε.την 31.12.2011 οφείλει την 31.12.2011 στο Ελληνικό Δημόσιο από φόρο εισοδήματος επί των κερδών της χρήσεως 2011 και διαφόρους άλλους φόρους που προέκυψαν από συναλλαγές της χρήσεως 2011 ευρώ 85.881,89. Οι άνω υποχρεώσεις της ΖΑΝΑΕ Α.Ε. την 31.12.2011 ευρώ 85.881,89 προς το Ελληνικό Δημόσιο συνιστούν υποχρεώσεις της 31.12.2011; Σημειώνεται ότι Υποχρεώσεις αποτελούν α) παρούσες οφειλές ή δεσμεύσεις της επιχείρησης β) προκύπτουσες από αποτέλεσμα γεγονότων του παρελθόντος και γ) ο διακανονισμός της υποχρέωσεων αυτών θα γίνει με χρηματικά διαθέσιμα. Ερώτηση 13 η :H ανώνυμη βιομηχανική εταιρεία ΖΑΝΑΕ Α.Ε. την 31.12.2011 σχημάτισε πρόβλεψη λόγω αγωγής την οποία κατέθεσαν στο δικαστήριο πελάτες της ευρώ 246.996,63. Οι άνω προβλέψεις της ΖΑΝΑΕ Α.Ε. την 31.12.2011 ευρώ 246.996,63 συνιστούν ενδεχόμενες υποχρεώσεις ή προβλέψεις της 31.12.2011; Σημειώνεται ότι Ενδεχόμενες Υποχρεώσεις ή προβλέψεις αποτελούν α) παρούσες οφειλές ή δεσμεύσεις της επιχείρησης β) προκύπτουσες από αποτέλεσμα γεγονότων του παρελθόντος και γ) ο διακανονισμός της υποχρεώσεων αυτών θα γίνει με χρηματικά διαθέσιμα αποτελούν υποχρέωση ακόμη και στην περίπτωση που τα ποσά αυτών πρέπει να εκτιμηθούν σύμφωνα με την αρχή της συντηρητικότητας.
6 Αρχές σύνταξης των οικονομικών καταστάσεων. 3 Οι χρηματοοικονομικές καταστάσεις των οντοτήτων πρέπει να συντάσσονται με τις εξής γενικές λογιστικές αρχές : α) με την αρχή της σαφήνειας, β) με τη θεμελιώδη παραδοχή του δουλευμένου και γ) με την αρχή της συνέχισης της δραστηριότητας της οντότητας (άρθρο 17, παρ. 1, των Ε.Λ.Π. και Αιτιολογική έκθεση των Ε.Λ.Π.- Ν. 4308/2014 ). Αρχή της σαφήνειας. Οι χρηματοοικονομικές καταστάσεις συντάσσονται με σαφήνεια, σύμφωνα με τη θεμελιώδη παραδοχή του δουλευμένου και της συνέχισης της δραστηριότητας, καθώς και τις γενικές αρχές που περιγράφονται στην παρ. 1, του άρθρου 17 (άρθρο 17, παρ. 1, των Ε.Λ.Π.). Η αρχή της σαφήνειας επιτυγχάνεται : α) με την υποχρεωτική σύνταξη των χρηματοοικονομικών καταστάσεων με βάση τα σχετικά υποδείγματα και με τις λογιστικές αρχές σύνταξης των χρηματοοικονομικών καταστάσεων των Ε.Λ.Π. β) με την εφαρμογή της αρχής της συγκρισιμότητας των ποσών από περίοδο σε περίοδο. γ) επίσης, με την εφαρμογή της αρχής της λογιστικής παρακολούθησης των κονδυλίων των χρηματοοικονομικών καταστάσεων σύμφωνα με την οποία για τη σύνταξη των χρηματοοικονομικών καταστάσεων τα κονδύλια των χρηματοοικονομικών καταστάσεων παρακολουθούνται λογιστικά και παρουσιάζονται λαμβάνοντας υπόψη την οικονομική ουσία των συναλλαγών η γεγονότων. Αρχή της συνέχειας της δραστηριότητας. Με βάση τους ορισμούς που αναφέρονται στο Παράρτημα Α των Ελληνικών Λογιστικών Προτύπων (Ν. 4308/2014) συνέχιση δραστηριότητας (going concern assumption) υφίσταται όταν μια οντότητα θεωρείται ως συνεχίζουσα την δραστηριότητά της, εκτός εάν η διοίκηση προτίθεται να την ρευστοποιήσει, ή να παύσει την δραστηριότητά της, ή δεν έχει καμία άλλη ρεαλιστική επιλογή να μην το πράξει. Η αρχή της συνέχειας της δραστηριότητας εξειδικεύεται από το άρθρο 17 ως εξής : α) Η παραδοχή της συνέχισης της δραστηριότητας αξιολογείται τουλάχιστον για διάστημα 12 μηνών μετά την ημερομηνία του ισολογισμού ( άρθρο 17, παρ. 1, περ. η, των Ε.Λ.Π.). β) Όταν οι χρηματοοικονομικές καταστάσεις συντάσσονται με βάση τη θεμελιώδη παραδοχή της συνέχισης της δραστηριότητας της παραγράφου 1 του άρθρου 17, τα 3 Χρηματοοικονομική Λογιστική Βάσει των Ε.Λ.Π., Τόμος Α, Γ. Αληφαντή, Εκδόση 4 η Διπλογραφία Αθήνα 2015, σελ. 235 κ.ε. Λογιστικές Εργασίες Τέλους Χρήσεως Βάσει των Ε.Λ.Π., Γ. Αληφαντή, Εκδόση 13 η Διπλογραφία Αθήνα 2015,σελ. 41..
7 στοιχεία των χρηματοοικονομικών καταστάσεων επιμετρώνται, σύμφωνα με το κεφάλαιο 5 του Ν. 4308/2014. ( άρθρο 17, παρ. 10, των Ε.Λ.Π.) γ) Όταν οι χρηματοοικονομικές καταστάσεις δεν συντάσσονται με βάση τη θεμελιώδη παραδοχή της συνέχισης της δραστηριότητας. τότε : i) Τα περιουσιακά στοιχεία επιμετρώνται στις καθαρές ρευστοποιήσιμες αξίες τους και ii) Οι υποχρεώσεις, περιλαμβανομένων των προβλέψεων, επιμετρώνται στα ποσά που αναμένεται να απαιτηθούν για το διακανονισμό τους. ( άρθρο 17, παρ. 11, Ν. 4308 / 2014). Αρχή της τιμής κτήσεως ή κόστους παραγωγής. Η αποτίμηση των περιουσιακών στοιχείων γίνεται με βάση την τιμή κτήσεως ή κόστους παραγωγής ( άρθρα 18 έως 23, των Ε.Λ.Π.). Αρχή της αυτοτέλειας των χρήσεων ή αρχή του δουλεμένου. Σύμφωνα με την αρχή του δουλευμένου όλα τα στοιχεία του ισολογισμού και της κατάστασης αποτελεσμάτων που προκύπτουν στην τρέχουσα περίοδο αναγνωρίζονται στην περίοδο αυτή βάσει της αρχής του δεδουλευμένου ( άρθρο 17, παρ. 1, περ. ε, των Ε.Λ.Π.) Παρατηρούμε ότι με την άνω διάταξη του άρθρου 17, παρ. 1 ενσωματώνεται ή λογιστική αρχή της αυτοτέλειας των χρήσεων σύμφωνα με την οποία τα έξοδα, οι ζημίες, τα έσοδα και τα κέρδη τα οποία κατά τη χρονική στιγμή της σύνταξης των χρηματοοικονομικών καταστάσεων είναι βέβαια και εκκαθαρισμένα καταχωρούνται στα λογιστικά βιβλία της χρήσεως εντός της οποίας έγιναν βέβαια και εκκαθαρισμένα. Στην άνω αρχή παραπέμπει και ο φορολογικός νόμος 4172/2013 όπου : α) στο άρθρο 21 (παρ. 2) αναφέρει ότι το κέρδος από επιχειρηματική δραστηριότητα προσδιορίζεται για κάθε φορολογικό έτος με βάση το λογαριασμό αποτελεσμάτων χρήσης, ο οποίος συντάσσεται σύμφωνα με τα Ε.Λ.Π. Σε περίπτωση που η επιχείρηση εφαρμόζει Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα, το κέρδος προσδιορίζεται αποκλειστικά, σύμφωνα με τον πίνακα φορολογικών αποτελεσμάτων χρήσης, και β) στο άρθρο 22 (περ. γ) αναφέρει ότι οι δαπάνες εγγράφονται στα τηρούμενα βιβλία απεικόνισης των συναλλαγών της περιόδου κατά την οποία πραγματοποιούνται και αποδεικνύονται με κατάλληλα δικαιολογητικά. Αρχή της συντηρητικότητας. Η αρχή της συντηρητικότητας εξειδικεύεται ως εξής : α) Η αναγνώριση και η επιμέτρηση των στοιχείων του ισολογισμού και της κατάστασης αποτελεσμάτων γίνεται με σύνεση και ξεχωριστά για κάθε στοιχείο (άρθρο 17, παρ. 1, περ. γ, των Ε.Λ.Π.) β) Όλες οι αρνητικές προσαρμογές της αξίας των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων αναγνωρίζονται στην περίοδο που λαμβάνουν χώρα,, ανεξάρτητα από το εάν το αποτέλεσμα της περιόδου είναι κέρδος ή ζημία. (άρθρο 17, παρ. 1, περ. δ, των Ε.Λ.Π.) γ) Όλα τα στοιχεία του ισολογισμού και της κατάστασης αποτελεσμάτων που προέκυψαν σε προηγούμενη περίοδο, αλλά δεν έχουν αναγνωριστεί κατάλληλα βάσει των προβλέψεων του Ν. 4308/2014 αναγνωρίζονται στην τρέχουσα περίοδο σύμφωνα με το άρθρο 28 ( μεταβολές λογιστικών πολιτικών και εκτιμήσεων και διόρθωση λαθών) του Ν. 4308/2014. (άρθρο 17, παρ. 1, περ. στ, των Ε.Λ.Π.) δ) Με την επιφύλαξη του άρθρου 24 του Ν. 4308/2014, κέρδη που δεν έχουν πραγματοποιηθεί την ημερομηνία του ισολογισμού, δεν αναγνωρίζονται. (άρθρο 17, παρ. 1, περ. θ, των Ε.Λ.Π.). Αρχή της χωριστής αποτίμησης των στοιχείων του ενεργητικού και παθητικού. Συμψηφισμοί μεταξύ περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων ή μεταξύ εξόδων και εσόδων δεν επιτρέπονται, εκτός εάν τέτοιος συμψηφισμός προβλέπεται από το νόμο 4308/2014. (άρθρα 16, παρ. 9, και 17, παρ. 1, περ. γ, δεύτερο εδάφιο των Ε.Λ.Π.).
Αρχή της συνεχείας του ισολογισμού. Με την επιφύλαξη του άρθρου 28 ( μεταβολές λογιστικών πολιτικών και εκτιμήσεων και διόρθωση λαθών) του Ν. 4308/2014, τα υπόλοιπα έναρξης του ισολογισμού σε κάθε περίοδο συμφωνούν με τα αντίστοιχα υπόλοιπα λήξης της προηγούμενης περιόδου. (άρθρο 17, παρ. 1, περ. ζ, των Ε.Λ.Π.) Αρχή της εύλογης παρουσίασης. Ο Ν. 4308 / 2014 ορίζει στο άρθρο 16 ( παρ.2) ότι βασικός λόγος για τον οποίο συντάσσονται οι χρηματοοικονομικές καταστάσεις είναι να παρουσιάσουν πιστά ή εύλογα τα στοιχεία του ενεργητικού, τις υποχρεώσεις, την καθαρή θέση, τα στοιχεία εσόδων, εξόδων, κερδών και ζημιών, καθώς και τις χρηματοροές της εκάστοτε περιόδου σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου αυτού. (άρθρο 16, παρ.2, των Ε.Λ.Π.) Παρέκκλιση από τις άνω αρχές Όπου, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, η εφαρμογή μιας διάταξης του παρόντος νόμου έρχεται σε σύγκρουση µε την υποχρέωση της παραγράφου 1 του άρθρου 16 περί εύλογης παρουσίασης, επιβάλλεται η παρέκκλιση από την διάταξη αυτή προκειμένου να ικανοποιηθεί η απαίτηση της εύλογης πα ρουσίασης. Αυτές οι εξαιρετικές περιπτώσεις αφορούν ασυνήθεις συναλλαγές ή γεγονότα. ( άρθρο 17, παρ. 9 των Ε.Λ.Π.). Δηλαδή, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όπου η εφαρμογή ενός κανόνα έρχεται σε σύγκρουση με την υποχρέωση περί εύλογης παρουσίασης, επιβάλλεται παρέκκλιση από τον συγκεκριμένο κανόνα, προκειμένου να ικανοποιηθεί η απαίτηση της εύλογης παρουσίασης. Αυτές οι εξαιρετικές περιπτώσεις αφορούν ασυνήθεις συναλλαγές ή γεγονότα (Αιτιολογική έκθεση των Ε.Λ.Π - Ν. 4308/2014). Στην περίπτωση αυτή παρέχονται επεξηγηματικές πληροφορίες στο προσάρτημα (άρθρο 29, παρ. 6, των Ε.Λ.Π.). 8
9