SEE Economic Review, Δεκέμβριος 2012 Gapology. Περίληψη στα Ελληνικά

SEE Economic Review, Δεκέμβριος 2012 Gapology Περίληψη στα Ελληνικά Ειδικό Θέμα: Εισαγωγή Το Παραγωγικό Κενό (Output Gap) αποτελεί μία εκ των πιο σημαντικών μεταβλητών στην άσκηση και την αποτελεσματικότητα της οικονομικής πολιτικής. Ως παραγωγικό κενό είναι η διαφορά μεταξύ του Δυνητικού Προϊόντος (είναι το επίπεδο εκείνο του προϊόντος το οποίο η εγχώρια οικονομία δύναται να παράγει με πλήρη αξιοποίηση των συντελεστών της παραγωγής της, χωρίς όμως να συνοδεύεται από την αύξηση του πληθωρισμού) και του Πραγματοποιούμενου Προϊόντος. Με θετικό παραγωγικό κενό (όταν το πραγματοποιούμενο υπερβαίνει το δυνητικό προϊόν), η συνολική ζήτηση είναι μεγαλύτερη της συνολικής προσφοράς και κατά συνέπεια το επίπεδο των τιμών τείνει να αυξάνεται και το ποσοστό ανεργίας τείνει να μειώνεται, καθιστώντας αναγκαία την περιοριστική νομισματική πολιτική και ευνοώντας την περιοριστική δημοσιονομική πολιτική. Αντίθετα, με αρνητικό παραγωγικό κενό (όταν το πραγματοποιούμενο υπολείπεται του δυνητικού προϊόντος), το επίπεδο των τιμών τείνει να μειώνεται και το ποσοστό ανεργίας τείνει να αυξάνεται καθιστώντας αναγκαία την επεκτατική χαλάρωση τόσο της νομισματικής όσο και της δημοσιονομικής πολιτικής. Στην περίπτωση που πρέπει να ασκηθεί περιοριστική δημοσιονομική πολιτική με αρνητικό παραγωγικό κενό (όπως γίνεται τα τελευταία έτη στις περιφερειακές χώρες μέλη της Ευρωζώνης), τότε είναι εξαιρετικά δύσκολο να επιτευχθούν οι στόχοι. Οι διεθνείς οικονομικοί οργανισμοί (ΔΝΤ, ΟΟΣΑ, Ευρωπαϊκή Επιτροπή) εκδίδουν στοιχεία για το παραγωγικό κενό σε ετήσια ή εξαμηνιαία βάση. Στο συγκεκριμένο ειδικό θέμα επιχειρούμε να κατασκευάσουμε έναν δείκτη που να αντανακλά το παραγωγικό κενό, που να μπορεί να υπολογίζεται και να επικαιροποιείται σε τριμηνιαία βάση, χρησιμοποιώντας στοιχεία που δημοσιεύονται σε μηνιαία βάση. Βουλγαρία Χρησιμοποιούμε το ποσοστό χρησιμοποίησης των δυνατοτήτων παραγωγής (capacity utilization rate) και το ποσοστό ανεργίας και τα συγκρίνουμε με το επίπεδο της τάσης τους, ώστε να κατασκευάσουμε το δείκτη που αντανακλά το παραγωγικό κενό. Τόσο τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όσο και ο δείκτης που εμείς κατασκευάσαμε δείχνουν ότι το παραγωγικό κενό έγινε σταθερά θετικό από το 2005 (ή αργότερα) διότι απαιτήθηκαν κάποια διαδοχικά χρόνια με ισχυρό ρυθμό ανάπτυξης ώστε να καλυφθεί το προϋπάρχον μεγάλο μέγεθος αναξιοποίητων συντελεστών της παραγωγής, γεγονός που συνάδει με το πολύ υψηλό ποσοστό ανεργίας και το πολύ χαμηλό capacity utilization rate που επικρατούσαν τότε στην οικονομία. Το θετικό παραγωγικό κενό ανήλθε στη μέγιστη τιμή του το 2008 και στη συνέχεια μειώθηκε απότομα και από τα τέλη το 2009 έγινε αρνητικό, καθώς οι επιπτώσεις της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης οδήγησαν σε άνοδο του ποσοστού ανεργίας και υποχώρηση του capacity utilization rate. Όμως, το αρνητικό παραγωγικό κενό έχει πλέον περιοριστεί σε σχετικά μικρό μέγεθος (καταδεικνύοντας μικρό μέγεθος των αναξιοποίητων συντελεστών της παραγωγής) διότι έχει ανακάμψει το capacity utilization rate, ενώ το ποσοστό ανεργίας έχει καταδείξει ηπιότερη αύξηση. Όμως, η συνέχιση της κρίσης στην Ευρωζώνη (που συνεπάγεται τη συνέχιση της ύφεσης σε αρκετές χώρες μέλη της Ευρωζώνης που αποτελούν σημαντικούς οικονομικούς εταίρους της Βουλγαρίας) σηματοδοτεί τη παραμονή του παραγωγικού κενό σε αρνητικό επίπεδο και ενδεχομένως σε διεύρυνσή του. Συνεπώς, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η οικονομία της Βουλγαρίας ανήλθε στο ανώτερο σημείο του πρόσφατου οικονομικού κύκλου στα μέσα του 2008, έπεσε 1

στο κατώτερο στα τέλη του 2009 και στη συνέχεια βρίσκεται σε προσπάθεια ανάκαμψης, η οποία ενδεχομένως να είναι μακρόχρονη λόγω της συνεχιζόμενης κρίσης στην Ευρωζώνη. Ρουμανία Τα στοιχεία που χρησιμοποιούμε για την κατασκευή του δείκτη είναι ακριβώς τα ίδια με την περίπτωση της Βουλγαρίας. Επίσης, η γενική εικόνα στην εξέλιξη της οικονομίας της Ρουμανία είναι παρόμοια με την περίπτωση της Βουλγαρίας, καθώς ανήλθε στο ανώτερο σημείου του πρόσφατου οικονομικού κλίματος στα μέσα του 2008, έπεσε απότομα στο κατώτερο σημείο στα τέλη του 2009 και στη συνέχεια βρίσκεται σε προσπάθεια ανάκαμψης. Η διαφορά έναντι της Βουλγαρίας εστιάζεται στο γεγονός ότι από τις αρχές του 2012 ο δείκτης μας καταδεικνύει οριακά θετικό παραγωγικό κενό, διότι το capacity utilization rate έχει ανακάμψει σε σημαντικό βαθμό έναντι του χαμηλού επιπέδου του 2009, ενώ το ποσοστό ανεργίας εμφανίζει (έστω αργή) μείωση. Όμως, η συνέχιση της κρίσης στην Ευρωζώνη ενδεχομένως να αποδείξει ότι το θετικό μέγεθος του παραγωγικού κενού είναι προσωρινό και οδηγήσει στην επιστροφή σε αρνητικό επίπεδο (που θα αντανακλά σχετικά μικρό μέγεθος αναξιοποίητων συντελεστών της παραγωγής όπως και στην περίπτωση της Βουλγαρίας), γεγονός που συνάδει περισσότερο με το χαμηλό ρυθμό αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ που παρατηρήθηκε κατά τη διάρκεια του 2012. Ουκρανία Στοιχεία από διεθνείς οργανισμούς για το παραγωγικό κενό δεν υπάρχουν διαθέσιμα, όπως και στοιχεία για το capacity utilization rate. Συνεπώς, χρησιμοποιούμε το δείκτη της βιομηχανικής παραγωγής (αντί του capacity utilization rate) και το ποσοστό ανεργίας και τα συγκρίνουμε με το επίπεδο της τάσης τους, ώστε να κατασκευάσουμε το δείκτη που αντανακλά το παραγωγικό κενό. Οι διαφορές έναντι των περιπτώσεων της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας αφορούν την πιο απότομη πτώση του παραγωγικού κενού (από το μέγιστο θετικό επίπεδό του το 2008), διότι το πραγματικό ΑΕΠ της Ουκρανίας συρρικνώθηκε με πολύ μεγάλο ρυθμό (κατά 15%) κατά τη διάρκεια του 2009, καθώς η οικονομία της Ουκρανίας εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από τις εξαγωγές μετάλλων, ενώ επιπλέον το νόμισμά της υπέστη πολύ μεγάλη και ταχεία υποτίμηση μετά το ξέσπασμα της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης το 2008. Συνεπώς, η οικονομία της Ουκρανίας οδηγήθηκε σε πολύ απότομη υποχώρηση του δείκτη της βιομηχανικής παραγωγής και σε πολύ απότομη άνοδο του ποσοστού ανεργίας και κατά συνέπεια έπεσε πολύ απότομα στο κατώτερο σημείου του πρόσφατου οικονομικού κύκλου της στα μέσα του 2009. Στη συνέχεια, το παραγωγικό κενό ανέκαμψε και από τα τέλη του 2010 έχει επιστρέψει σε θετικό επίπεδο (καθώς ο δείκτης της βιομηχανικής παραγωγής ανέκαμψε και το ποσοστό ανεργίας υποχώρησε), το οποίο όμως ενδεχομένως να επιστρέψει σε αρνητικό, λόγω της συνέχισης της κρίσης στην Ευρωζώνη και της συνέχισης της επιβράδυνσης στο ρυθμό μεγέθυνσης των μεγάλων αναδυόμενων οικονομιών (όπως η Κίνα). Σερβία Όπως και στην περίπτωση της Ουκρανίας, στοιχεία από διεθνείς οργανισμούς για το παραγωγικό κενό δεν υπάρχουν διαθέσιμα, όπως και στοιχεία για το capacity utilization rate. Συνεπώς, χρησιμοποιούμε το δείκτη της βιομηχανικής παραγωγής (αντί του capacity utilization rate) και το ποσοστό ανεργίας (το οποίο όμως δεν είναι συμβατό με τα πρότυπα του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας ILO, διότι εκείνο που είναι συμβατό δημοσιεύεται σε εξαμηνιαία βάση) και τα συγκρίνουμε με το επίπεδο της τάσης τους, ώστε να κατασκευάσουμε το δείκτη που αντανακλά το παραγωγικό κενό. Η εξέλιξη του οικονομικού κύκλου της Σερβίας ομοιάζει αρκετά με τις περιπτώσεις της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας έως το 2010. Όμως, στη συνέχεια, η ανάκαμψη του παραγωγικού κενού έχει αποδειχτεί 2

εντελώς προσωρινή και έχει υποχωρήσει πλησίον του αρνητικού επιπέδου του 2009, καθώς ο δείκτης της βιομηχανικής παραγωγής έχει ανακάμψει σε πολύ μικρό βαθμό έναντι του χαμηλού επιπέδου του 2009, ενώ το ποσοστό ανεργίας συνεχίζει (σχεδόν αδιάκοπα) την ανοδική του πορεία από τα τέλη του 2008. Οι συνθήκες πιθανώς θα συνεχίζουν να επιδεινώνονται λόγω της συνεχιζόμενης κρίσης στην Ευρωζώνη αλλά και της σοβαρής διένεξης που υπάρχει μεταξύ των πολιτικών αρχών της Σερβίας και του ΔΝΤ. Συνεπώς, το μέγεθος των αναξιοποίητων συντελεστών της παραγωγής πιθανώς να διευρυνθεί, γεγονός που συνάδει και με τη χειρότερη εξέλιξη στο ποσοστό ανεργίας που εμφανίζεται στη Σερβία μεταξύ των τεσσάρων χωρών που εξετάσαμε. Τρέχουσα Συγκυρία Αλβανία Η οικονομική δραστηριότητα το 2012 αναμένεται να επιβραδυνθεί, αλλά θα παραμείνει σε θετικό πρόσημο καθώς το πραγματικό ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθεί κατά 0,4%. Παρά το γεγονός ότι η Αλβανία ήταν μεταξύ των κορυφαίων σε ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια, η συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας στην Ιταλία και την Ελλάδα - τους κύριους εμπορικούς εταίρους της και την προέλευση των εμβασμάτων - και την εξασθενημένη εγχώρια ζήτηση θα επηρεάσουν την αλβανική οικονομία. Εντούτοις, η χώρα εξακολουθεί να προσελκύει ξένες επενδύσεις που θα προστατεύσουν την οικονομία από τη σημαντική επιβράδυνση. Ως εκ τούτου, για το 2012, αναθεωρούμε προς τα κάτω τις εκτιμήσεις μας για το πραγματικό ΑΕΠ στο 0,4%, κάτω από 1,1% στην προηγούμενη έκθεσή μας και 3,0% το 2011. Ο πληθωρισμός αναμένουμε να ανέλθει κατά μέσο όρο στο 2,1% το 2012, εντός του στόχου της Κεντρικής Τράπεζας της Αλβανίας (ΚΤΑ), ενώ η άμεση νομισματική πολιτική παρέχει την τόσο αναγκαία μακροοικονομική σταθερότητα. Ο πληθωρισμός παρέμεινε σε χαμηλά επίπεδα κατά το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, αν και υπήρξε οριακή ανάκαμψη κατά τους τελευταίους μήνες μετά το ιστορικό χαμηλό του Φεβρουαρίου. Οι πληθωριστικές πιέσεις που προέρχονται από την πλευρά της προσφοράς έχουν μετριαστεί, ενώ το αρνητικό μακροοικονομικό περιβάλλον αναμένεται να κρατήσει τα επίπεδα τιμών κάτω από το μακροχρόνιο μέσο όρο τους. Η ΚΤΑ μείωσε το παρεμβατικό επιτόκιο στο ιστορικό χαμηλό 4,0% τον Ιούλιο και έχει διατηρηθεί στο επίπεδο αυτό από τότε. Εντός του τρέχοντος έτους το βασικό επιτόκιο αναφοράς μειώθηκε συνολικά κατά 75 μονάδες βάσης. Στο δημοσιονομικό τομέα, η πιο σημαντική πρόκληση για την πολιτική της κυβέρνησης της Αλβανίας είναι το πώς να προχωρήσει με την απαραίτητη δημοσιονομική εξυγίανση και τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, καθώς και να τονώσει την οικονομική δραστηριότητα την ίδια στιγμή. Αναμένουμε ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα για το 2012 θα διευρυνθεί οριακά στο 3,9% του ΑΕΠ από 3,5% το 2011, καθώς τα έσοδα παραμένουν σταθερά και εκτιμάται αύξηση των δαπανών. Διατηρούμε τις προβλέψεις μας για το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών στο 12,8% του ΑΕΠ το 2012 σε σύγκριση με 12,4% το προηγούμενο έτος, ενώ αναμένουμε τη χρηματοδότησή του να γίνει πιο δύσκολη καθώς η ροή των εμβασμάτων έχει πληγεί σοβαρά από την οικονομική ύφεση στην Ιταλία και την Ελλάδα. Ο τραπεζικός τομέας διατηρεί ισχυρή κεφαλαιακή επάρκεια και με επαρκή ρευστότητα, ενώ δεν έχει ζητήσει δημόσια χρηματοδότηση. 3

Βουλγαρία ΜΟΝΑΔΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ & ΑΓΟΡΩΝ Η οικονομική δραστηριότητα επιβραδύνθηκε τα τελευταία τρία τρίμηνα, αλλά κατάφερε να παραμείνει σε θετικά επίπεδα. Το εποχικά εξομαλυμένο πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 0,5% σε ετήσια βάση σε σύγκριση με 0,5% το δεύτερο τρίμηνο και 1,4% το αντίστοιχο τρίμηνο πέρυσι, υποστηριζόμενη από την ανάκαμψη των ακαθάριστων επενδύσεων παγίου κεφαλαίου. Το 2012, εκτιμούμε ότι η οικονομική ανάπτυξη θα επιβραδυνθεί στο 0,5% σε ετήσια βάση (με αναθεώρηση προς τα πάνω από την προηγούμενη πρόβλεψη μας για 0,3%), αλλά θα η οικονομία θα παραμείνει σε υψηλότερα επίπεδα σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ένωση. Βασική αιτία της επιβράδυνσης είναι οι αρνητικές εξελίξεις στην Ευρωζώνη, καθώς και οι στενοί δεσμοί της χώρας με την ελληνική οικονομία, η οποία σε γενικές γραμμές αναμένεται να παραμείνει σε βαθιά ύφεση. Ωστόσο, η δημοσιονομική σύνεση, το χαμηλό δημόσιο έλλειμμα και το δημόσιο χρέος, ένα ισορροπημένο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών καθιστούν σε καλή θέση την οικονομία για να αντιμετωπίσει το νέο κύμα ύφεσης. Έχουμε αναθεωρήσει προς τα πάνω τις προοπτικές εναρμονισμένο πληθωρισμό μας στο 2,9% το 2012 από 2,5% στην επισκόπησή του Αυγούστου λόγω των επίμονων πληθωριστικών επιπτώσεων από την αύξηση των τιμών των τροφίμων και της ενέργειας. Επιπλέον, η επιτυχημένη δημοσιονομική εξυγίανση το 2011 και το τρέχον έτος έχει οδηγήσει σε μια εντυπωσιακή διόρθωση του δημοσιονομικού ελλείμματος από την οικονομική κρίση του 2008, και έχει ταυτόχρονα βγάλει τη χώρα από τη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η εκτέλεση του προϋπολογισμού του 2012 αναμένεται να διατηρηθεί εντός των στόχων, ενώ το επίκεντρο μετατοπίζεται προς το σχέδιο προϋπολογισμού για το 2013, όπου ο στόχος για το δημοσιονομικό έλλειμμα για το 2013 αναμένεται να διαμορφωθεί στο 1,0% του αναμενόμενου για το έτος ΑΕΠ. Οι εξωτερικές ανισορροπίες έχουν διορθωθεί το 2011 και 2012, αν και το μεγάλο εξωτερικό χρέος παραμένει ένας κίνδυνος προς τη μελλοντική πρόοδο. Η υποτονική οικονομική ανάπτυξη αυτό το έτος θα διατηρήσει τα τρέχοντα επίπεδα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών σε θετικά επίπεδα, ωστόσο η αύξηση των εισαγωγών που βασίζονται σε σχετικά υψηλότερες τιμές της ενέργειας και των τιμών του αργού πετρελαίου σε συνδυασμό με τις εξαγωγές με βάση τις σχετικά χαμηλότερες τιμές των μετάλλων και άλλων βασικών εμπορευμάτων αναμένεται να αντισταθμίσουν τα θετικά αποτελέσματα. Ως εκ τούτου, εκτιμούμε ότι για το 2012 το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών θα ανέλθει σε έλλειμμα κατά 1,0% του αναμενόμενου ετήσιου ΑΕΠ σε σύγκριση με ένα αναθεωρημένο πλεόνασμα 0,3% το 2011. Ο εγχώριος τραπεζικός τομέας παραμένει σταθερός με ισχυρή κεφαλαιακή επάρκεια και διατηρεί την κατάλληλη ρευστότητα. Κύπρος Η Κύπρος αποτελεί άλλο ένα μέλος της Ευρωζώνης που εντάσσεται στο Μηχανισμό Στήριξης, καθώς η διεθνής οικονομική βοήθεια από εναλλακτικές πηγές δεν πήγαν όμως αναμενόταν, ενώ η χώρα εισέρχεται σε άλλο ένα τρίμηνο ύφεσης. Ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας σε διάγγελμα του στις αρχές Δεκεμβρίου τόνισε την ανάγκη που αντιμετωπίζει η χώρα να εισέλθει σε ένα μνημόνιο συμφωνίας με την τρόικα, προκειμένου να στηρίξει το εγχώριο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Το πραγματικό ΑΕΠ συρρικνώθηκε για πέμπτο συνεχόμενο τρίμηνο το τρίτο τρίμηνο του έτους στο 2,1% σε ετήσια βάση από 2,5% το δεύτερο τρίμηνο και 0,3% την ίδια περίοδο πέρυσι. Η οικονομική δραστηριότητα συρρικνώθηκε για ένα ακόμη τρίμηνο εξαιτίας της μείωσης της τελικής κατανάλωσης κατά 4

3,5% σε ετήσια βάση από 2,5% και αύξηση κατά 1,0% τις ίδιες περιόδους. Αναμένουμε ότι η οικονομική δραστηριότητα το 2012 θα παραμείνει σε βαθιά ύφεση, καθώς το πραγματικό ΑΕΠ αναμένεται να συρρικνωθεί κατά 2,4% σε ετήσια βάση, λόγω της τρέχουσας δυσμενούς μακροοικονομικής συγκυρίας στην Κύπρο, καθώς και της παρατεταμένης αβεβαιότητας των τελευταίων μηνών. Η εξασθενημένη εγχώρια ζήτηση και η διόρθωση της μεγάλης επίδρασης βάσης των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας κατά το 2011 αναμένεται να περιορίσουν τον εναρμονισμένο πληθωρισμό στο 3,1% το 2012 από 3,5% το προηγούμενο έτος. Το δημοσιονομικό έλλειμμα θα βελτιωθεί το 2012, αλλά το χρέος αναμένεται να υπερβεί το 100% του ΑΕΠ, λόγω των αναγκών ανακεφαλαιοποιήσεων των εγχώριων τραπεζών. Ο μεγαλύτερος παράγοντας κινδύνου για την κυπριακή οικονομία είναι το γεγονός ότι οι εκτιμήσεις των ζημιών και τις ανάγκες του κεφαλαίου των κυπριακών τραπεζών υπόκεινται σε υψηλό βαθμό αβεβαιότητας. Επιπλέον, το δημόσιο χρέος το τρίτο τρίμηνο του έτους αυξήθηκε σημαντικά στο 84,6% του αναμενόμενου ετήσιου ΑΕΠ από 71,1% το 2011, καθώς η ανακεφαλαιοποίηση του κυπριακού χρηματοπιστωτικού τομέα ανήλθε σε EUR 1,9δισ. το καλοκαίρι. Επιπλέον, ο Υπουργός Οικονομικών παρουσίασε το νομοσχέδιο του προϋπολογισμού για το 2013 στην Κυπριακή Βουλή στις 6 Δεκεμβρίου, όπου αναμένει συρρίκνωση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 2,4% ετησίως. Όσον αφορά τα δημόσια οικονομικά, η οικονομική συρρίκνωση θα επηρεάσει αρνητικά τα έσοδα του προϋπολογισμού και ως εκ τούτου το δημοσιονομικό ισοζύγιο. Το δημοσιονομικό έλλειμμα, λαμβάνοντας υπόψη τη δημοσιονομική εξυγίανση που ξεκίνησε από τον Δεκέμβριο του 2011, αναμένεται να ανέλθει στο 5,9% του ΑΕΠ. Το δημόσιο χρέος, ως ποσοστό του ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθεί στο 85,8% σε σύγκριση με 71,1% το 2011. Στον εξωτερικό τομέα, αναμένουμε ότι το πλεόνασμα των εισοδημάτων θα περιοριστεί, ενώ το έλλειμμα των τρεχουσών μεταβιβάσεων θα διευρυνθεί περαιτέρω, λόγω της αυξημένης αβεβαιότητας για το κυπριακό τραπεζικό σύστημα, με αποτέλεσμα το σχετικά μεγαλύτερο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών φέτος στο 5,9% του ΑΕΠ από 4,8% το 2011. Ρουμανία Η πολιτική αβεβαιότητα παραμένει και μετά το αποτέλεσμα των εκλογών την 9 η Δεκεμβρίου ενώ τα αποτελέσματα έφεραν τη νίκη με 68,0% στο κόμμα της Αριστεράς, εντούτοις ο δεξιός Πρόεδρος Τραϊάν Μπασέσκου δεν έχει προτείνει ακόμη έναν πρωθυπουργό. Οι εξελίξεις αυτές έχουν αυξήσει τις ανησυχίες της αγοράς ότι η πολιτική αναταραχή θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τη δημοσιονομική εξυγίανση που η χώρα έχει κάνει τα τελευταία τρία χρόνια και είναι μια αρνητική εξέλιξη για τη Ρουμανία. Οι εξελίξεις αυτές, εκτός από την αποδυνάμωση στην εγχώρια και εξωτερική ζήτηση αναμένεται να επηρεάσουν αρνητικά την οικονομική δραστηριότητα με το πραγματικό ΑΕΠ να αυξηθεί κατά μόλις 0,4% σε ετήσια βάση το 2012 από 2,5% το προηγούμενο έτος. Η τελική κατανάλωση και οι καθαρές εξαγωγές αναμένεται να παραμείνουν σε τα ίδια επίπεδα με το 2011 και οι ακαθάριστες επενδύσεις παγίου κεφαλαίου θα στραφούν σε θετικό επίπεδο. Τα πρώτα σημάδια της επιβράδυνσης της ανάπτυξης είναι ορατά. Το πραγματικό ΑΕΠ συρρικνώθηκε για πρώτη φορά από το 2010 σε ετήσια βάση κατά 0,6% το τρίτο τρίμηνο μετά από αύξηση κατά 1,1% το δεύτερο τρίμηνο και 4,4% το ίδιο τρίμηνο του προηγούμενου έτους. Εκτιμούμε ότι ο πληθωρισμός θα διατηρηθεί στο 3,5% κατά το 2012 κάτω από το 5,8% το 2011. Οι πολύ χαμηλές τιμές των τροφίμων κατά τη διάρκεια του τρέχοντος έτους, καθώς και τη χαμηλή εγχώρια ζήτηση θα περιορίσει τις πληθωριστικές 5

πιέσεις φέτος. Η γεωργική παραγωγή, η οποία κατά πάσα πιθανότητα θα είναι κάτω από υψηλό σημείο αναφοράς του περασμένου έτους, και η υποτίμηση του νομίσματος θα προκαλέσουν πιέσεις προς τα επάνω. Η Κεντρική Τράπεζα της Ρουμανίας (ΚΤΡ) αποφάσισε να διατηρήσει το βασικό της επιτόκιο στο 5,25%, καθώς αναμένει ότι ο πληθωρισμός θα παραμείνει πάνω από το ανώτερο όριο της ΚΤΡ μέχρι το δεύτερο εξάμηνο του επόμενου έτους. Επιπρόσθετα, αναμένουμε ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα (σύμφωνα με τη μεθοδολογία ESA) θα ανέλθει στο 3,0% του ΑΕΠ το 2012, λόγω της δημοσιονομικής εξυγίανσης εντός του έτους. Σημειώνουμε, ωστόσο τους ανοδικούς κινδύνους, λόγω της πολιτικής αβεβαιότητας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε τον Οκτώβριο την αναστολή των εργασιών που βρίσκονται σε εξέλιξη για την πλειονότητα των σχεδίων χρηματοδότησης στο πλαίσιο των τριών τομεακών επιχειρησιακών προγραμμάτων. Στον εξωτερικό τομέα, η καλύτερη απόδοση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών οφείλεται στον περιορισμό ελλείμματος του ελλείμματος εισοδημάτων και στη βελτίωση του πλεονάσματος του ισοζυγίου υπηρεσιών. Ως αποτέλεσμα έχουμε αναθεωρήσει την πρόβλεψη για το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών στο 4,0% του αναμενόμενου ετήσιου ΑΕΠ από 4,2% στη δημοσίευση του Αυγούστου. Ο εγχώριος τραπεζικός τομέας παραμένει σταθερός και με ισχυρή κεφαλαιακή επάρκεια, αλλά η ρευστότητα παραμένει σε χαμηλά επίπεδα. Σερβία Για το τρέχον έτος αναμένουμε το πραγματικό ΑΕΠ να συρρικνωθεί κατά 1,5% σε ετήσια βάση το 2012. Μια εξαιρετικά φτωχή γεωργική περίοδος, οι επιπτώσεις της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους, καθώς και τα μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης και η υποτονική εγχώρια και εξωτερική ζήτηση αναμένεται να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στις βραχυπρόθεσμες προοπτικές της σερβικής οικονομίας. Τα δύο βασικά κανάλια μετάδοσης της κρίσης είναι το εμπόριο, δεδομένου ότι οι εξαγωγές της Σερβίας και, κατά συνέπεια, η βιομηχανική παραγωγή αναμένεται να μειωθεί και οι πιστωτικές συνθήκες θα συνεχίσουν να είναι περιορισμένες. Σύμφωνα με τις προκαταρκτικές εκτιμήσεις της Στατιστικής Υπηρεσίας της χώρας το πραγματικό ΑΕΠ συρρικνώθηκε για ένα ακόμη τρίμηνο στο 2,2% το τρίτο τρίμηνο από -0,8% το δεύτερο τρίμηνο και αύξηση κατά 0,7% την ίδια περίοδο το 2011. Ωστόσο, η πρόοδος της χώρας για ένταξη στην ΕΕ - με την προϋπόθεση ότι οι σχέσεις μεταξύ Σερβίας και Κοσσυφοπεδίου θα γίνει ομαλότερη - και την τελευταία δήλωση του ΔΝΤ που χαιρετίζει τις προσπάθειες της κυβέρνησης για δημοσιονομική εξυγίανση είναι θετική για τις μεσοπρόθεσμες προοπτικές. Έχουμε αναθεωρήσει προς τα πάνω τις προβλέψεις του πληθωρισμού μας το 2012 στο 6,5%, ενώ ο επικείμενος κίνδυνος του στασιμοπληθωρισμού γίνεται πιο ρεαλιστικό. Η πολιτική αβεβαιότητα έχει επηρεάσει σοβαρά τη σχέση μεταξύ της Σερβίας και του ΔΝΤ, προκαλώντας μια σημαντική υποτίμηση RSD έναντι του EUR κατά 10% από την αρχή του έτους. Η συνεχιζόμενη υποτίμηση του RSD έναντι του ευρώ, οι δύσκολες συνθήκες ξηρασίας, η αύξηση των συντελεστών έμμεσης φορολογίας, καθώς και η αναθεώρηση προς τα πάνω των διοικητικά διαχειριζόμενων τιμών αύξησαν τον πληθωρισμό το δεύτερο μισό του έτους σε σχέση με το πρώτο εξάμηνο. Επιπλέον, η Κεντρική Τράπεζα της Σερβίας (ΚΤΣ) αύξησε το παρεμβατικό επιτόκιο κατά 145bps σε 10,95% (αντιστρέφοντας προηγούμενες μειώσεις των επιτοκίων), προκειμένου να περιορίσει μεγάλη πτώση του RSD και τον πληθωρισμό, εν μέσω αυξανόμενης ύφεσης. Στο δημοσιονομικό τομέα αναμένουμε το έλλειμμα το 2012 να αυξηθεί περίπου στο 7% του ΑΕΠ. Η παρατεταμένη περίοδος μεταξύ των εκλογών (6 Μαΐου) και το σχηματισμό της 6

κυβέρνησης (27 Ιουλίου) έχει προκαλέσει μια σημαντική δημοσιονομική ολίσθηση, ενώ η συνεργασία με το ΔΝΤ έχει τεθεί σε αναμονή από τον Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους. Η δημοσιονομική εξυγίανση και η αύξηση του δημόσιου χρέους είναι τα κύρια προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπίσει η νέα κυβέρνηση. Ήδη η κυβέρνηση έχει εισαγάγει νέα μέτρα για να περιορίσει τη διεύρυνση του δημοσιονομικού ελλείμματος, με την αύξηση του συντελεστή ΦΠΑ σε 20% (από 18%), και την αύξηση των φορολογικών συντελεστών και προσαρμογής των μισθών του δημόσιου. Στον εξωτερικό τομέα, το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών αναμένουμε ότι θα παραμείνει σε διψήφιο ποσοστό το 2012 σχηματίζοντας δίδυμα ελλείμματα, καθώς οι εξωτερικές ανισορροπίες παραμένουν. Ο τραπεζικός τομέας αντιμετώπισε κάποιες δυσκολίες στο τέλος του καλοκαιριού, καθώς η κυβέρνηση ψήφισε νέο νόμο που επέτρεπε το κοινοβούλιο να διορίζει τον διοικητή και έναν αριθμό από το διοικητικό συμβούλιο της ΚΤΣ. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τις προειδοποιήσεις από το ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα για την ανεξαρτησία της Τράπεζας. Ηλίας Λεκκός Διευθυντής Μονάδος 7

Πραγματικό ΑΕΠ (% ΥοΥ) 2011 2012 2011 2012 2011 2012 2011 2012 Αλβανία 3.0 0.4 3.5 2.1-3.5-3.9-12.4-12.8 Βουλγαρία 1.8 0.5 4.2 2.9-2.0-1.0 0.3-1.0 Κύπρος 0.5-2.4 3.5 3.1-6.0-5.9-4.8-5.9 Ρουμανία 2.4 0.4 5.8 3.5-5.5-3.0-4.2-4.0 Σερβία 1.6-1.5 11.2 6.5-4.1-6.9-9.1-11.5 Πηγή: Piraeus Bank Research Πίνακας Προβλέψεων Πληθωρισμός Δημοσιονομικό Ισοζύγιο (% ΑΕΠ) Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών (% ΑΕΠ) 8