Περί Αυτοαξιολόγησης και άλλων δαιμονίων ΕΛΜΕ Λήμνου Αγαπητοί/ες Συνάδελφοι/ισσες, Όπως ήδη γνωρίζετε με την υπ. Αριθμόν 1900089/Γ1/10-12-2013 εγκύκλιό του ο κ. Κεδίκογλου μας καλεί να ξεκινήσουμε διαδικασίες αυτοαξιολόγησης στα σχολεία προκειμένου να συνταχθεί Ετήσια Έκθεση της εικόνας του σχολείου και να επιλεγεί Σχέδιο Δράσης για τη βελτίωση της ποιότητας του εκπαιδευτικού έργου. Το ΔΣ της ΟΛΜΕ σε σχετική ανακοίνωσή του έχει δηλώσει την αντίθεσή του στην απόφαση του Υπουργείου Παιδείας να επιβάλει στα σχολεία το θεσμό της αυτοαξιολόγησης καλώντας τους συλλόγους διδασκόντων να απορρίψουν την αυτοαξιολόγηση των σχολείων συντάσσοντας σχετικό πρακτικό. Το ΔΣ της ΕΛΜΕ Λήμνου επιθυμεί να ξεκαθαρίσει το θεωρητικό και νομικό πλαίσιο προκειμένου να διευκολύνει τους συναδέλφους να αποκτήσουν ολοκληρωμένη άποψη για την αυτοαξιολόγηση, ώστε να πάρουν θέση υπεύθυνα και συνειδητά γύρω από το ζήτημα αυτό. Στην Έκθεση του ΟΟΣΑ για το Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστημα (2011), την ίδια έκθεση που πρότεινε την αύξηση διδακτικού ωραρίου, τις εθνικές εξετάσεις από την Α Λυκείου, τη δημιουργία Τράπεζας θεμάτων, την αυτοαξιολόγηση και την αξιολόγηση εκπαιδευτικών, διαβάζουμε επί λέξει: «Οι ελληνικές αρχές πρέπει να επιταχύνουν την πρωτοβουλία τους, όσον αφορά την αυτοαξιολόγηση των σχολικών μονάδων με σκοπό το σχεδιασμό και την εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου συστήματος αξιολόγησης, βάσει αποτελεσμάτων (περισσότερο από την εισροή στοιχείων και τη διαδικασία), προκειμένου να βελτιωθεί η παροχή εκπαίδευσης και να προωθηθεί η λογοδοσία σε όλο το εκπαιδευτικό σύστημα.» και στη συνέχεια: «Η αυτοαξιολόγηση των σχολικών μονάδων αποτελεί σημαντικό πρώτο βήμα στο σύστημα αξιολόγησης, για την οικοδόμηση της εμπιστοσύνης και την εισαγωγή της αξιολόγησης ως τακτικής πρακτικής στην οργανωτική κουλτούρα του σχολείου.» Παρακάτω αναφέρεται: «η αυτοαξιολόγηση πρέπει να οργανωθεί, με τρόπο ώστε να είναι συγκρίσιμη μεταξύ σχολικών μονάδων και ώστε να μπορεί να επικυρώνεται και να συμπληρώνεται από εξωτερική αξιολόγηση.» Παρότι ορισμένοι καλοθελητές έσπευσαν να μας καθησυχάσουν και να μας διαβεβαιώσουν ότι η αυτοαξιολόγηση δεν συνδέεται με την ατομική αξιολόγηση και ότι η έκθεση, που καλούμαστε να κάνουμε, θα μείνει στα συρτάρια, η έκθεση του ΟΟΣΑ, όπως φαίνεται παραπάνω μιλάει για «πρώτο βήμα για την εισαγωγή της αξιολόγησης στην κουλτούρα των σχολείων» και για τέτοια οργάνωση της αυτοαξιολόγησης ώστε να τα αποτελέσματα να είναι συγκρίσιμα μεταξύ σχολικών μονάδων. Γιατί άραγε;
Όλο το νομοθετικό πλαίσιο που αφορά την ΑΕΕ, από τον 3848/2010 ως και τις εγκυκλίους, συνδέει άμεσα και πολλαπλώς την αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας με την ατομική αξιολόγηση. Επιπλέον, μόνο στα συρτάρια δε θα μείνει η εν λόγω «ακίνδυνη» έκθεση, καθώς στο άρθρο 4 της υπ αριθμόν 30972/Γ1/05/03/2013 Υ.Α. αναφέρεται: «Στο τέλος κάθε διδακτικού έτους η σχολική μονάδα καταρτίζει έκθεση αξιολόγησης με ευθύνη του Διευθυντή της σχολικής μονάδας σε συνεργασία με το Σύλλογο Διδασκόντων και τους Σχολικούς Συμβούλους, η οποία δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα του σχολείου και υποβάλλεται στην οικεία Διεύθυνση Εκπαίδευσης και στην Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης μέσω του Δικτύου Πληροφόρησης της ΑΕΕ.» και στην εγκύκλιο Κεδίκογλου αναφέρεται: «η ετήσια έκθεση αξιολόγησης θα υποβληθεί από το Διευθυντή του σχολείου ηλεκτρονικά στο Δίκτυο Πληροφόρησης της ΑΕΕ τον Ιούνιο του 2014». Είναι προφανές ότι όλες οι πλευρές της αξιολόγησης (αυτοαξιολόγηση σχολείων, αξιολόγηση μαθητών, εξωτερική αξιολόγηση σχολείων και αξιολόγηση εκπαιδευτικών) συνδέονται μεταξύ τους σε ένα ασφυκτικό οργουελικού τύπου σύστημα πανεποπτείας του εκπαιδευτικού συστήματος με στόχο την ενοχοποίηση των εκπαιδευτικών για τα δεινά της αντιεκπαιδευτικής πολιτικής που ακολουθείται και τη χειραγώγησή τους. Η Έκθεση του ΟΟΣΑ μιλά για αυτοαξιολόγηση σχολικών μονάδων, αυτονομία της σχολικής μονάδας, αυτορρύθμισή της και ικανότητα αυτοβελτίωσής της λες και τα προβλήματα και οι αδυναμίες των σχολείων αποτελούν αυτοάνοσο νόσημα, λες και τα σχολεία λειτουργούν σε κενό αέρος και δεν είναι συγκοινωνούντα δοχεία με την κοινωνία, ούτε καθορίζονται από τις κεντρικές πολιτικές επιλογές. Οποιαδήποτε σοβαρή παιδαγωγική θεωρία δεν παραλείπει να τονίσει την αλληλεξάρτηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας με τα κοινωνικά, πολιτιστικά, οικονομικά και μορφωτικά χαρακτηριστικά των μαθητών και του ευρύτερου κοινωνικού πλαισίου του σχολείου. Και όμως αυτές οι τόσο καθοριστικές, όπως γνωρίζουμε από την παιδαγωγική θεωρία και όπως η εμπειρία μας μέσα στο σχολείο δείχνει, παράμετροι δεν λαμβάνονται υπόψη ως δεδομένα του σχολείου που μετρώνται από τους περίφημους δείκτες της αυτοαξιολόγησης της σχολικής μονάδας. Το σκεπτικό της αυτοαξιολόγησης των σχολείων είναι πολύ απλό στη σύλληψή του: Αν τα δεδομένα του σχολείου (υλικοτεχνική υποδομή, οικονομικοί πόροι) είναι ικανοποιητικά και τα αποτελέσματα του σχολείου (μαθησιακά αποτελέσματα) είναι φτωχά, τότε φταίει το ανθρώπινο δυναμικό (εκπαιδευτικοί, εκπαιδευτικές διαδικασίες, διδακτικές μέθοδοι) που θα απομακρυνθεί σε συνδυασμό και με την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών. Οι κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, οι τοπικές συνθήκες, το πολιτιστικό και μορφωτικό επίπεδο του περιβάλλοντος των μαθητών δεν αναφέρονται πουθενά. Από την άλλη, αν τα δεδομένα του σχολείου δεν είναι ικανοποιητικά (υλικοτεχνική υποδομή, οικονομικοί πόροι) και τα μαθησιακά αποτελέσματα είναι ανεπαρκή, τότε η συγχώνευση με μια σχολική μονάδα που διαθέτει την υλικοτεχνική υποδομή είναι η προφανής λύση! Και συγχώνευση σημαίνει απώλεια οργανικών θέσεων που είναι και ο επιθυμητός στόχος του Υπουργείου. Ήδη έχει εξαγγελθεί η συγχώνευση 1676 σχολείων για φέτος. Και παράλληλα, η
εγκύκλιος των μεταθέσεων παραμένει (παρανόμως) 3 μήνες στο γραφείο του Υπουργού για υπογραφή. Τι λέτε να περιμένει; Ας μην κλείνουμε άλλο τα μάτια μας και ας δούμε κατάματα ότι παρά τις ωραίες διατυπώσεις, οι πραγματικές προθέσεις του Υπουργείου δεν είναι καθόλου η βελτίωση του παρεχόμενου εκπαιδευτικού έργου, αλλά η δημιουργία νέων δεξαμενών διαθεσιμότητας-απόλυσης στο χώρο της Εκπαίδευσης (υπάρχει μνημονιακή δέσμευση για 11.000 απολύσεις και 12.500 διαθεσιμότητες δημοσίων υπαλλήλων για το 2014). Ακόμα και η ΠΕΣΣ (Πανελλήνια Ένωση Σχολικών Συμβούλων) έχει τις επιφυλάξεις της για τη συγκεκριμένη αυτοαξιολόγηση: «Η ΑΕΕ παρά τα θετικά της στοιχεία και πέρα από το γεγονός ότι χρειάζονται αλλαγές λειτουργικού χαρακτήρα, επί της ουσίας συμπαρασύρεται από την ένταξή της στο ΠΔ 152 /2013. Το ΔΣ της ΠΕΣΣ εκτιμά ότι, όσο η αξιολόγηση συνδέεται με ποσοστώσεις του Ν.4024/2011 οι οποίες οδηγούν σε μισθολογικές καθηλώσεις και παραμένει αποσυνδεδεμένη από την επιμόρφωση, δεν μπορεί να επιτελέσει τον διαμορφωτικό της ρόλο της και εξ αντικειμένου εντάσσεται σε μοντέλα του παρελθόντος τα οποία διεθνώς έχουν υποστεί κριτική και εγκαταλείπονται». Η αυτοαξιολόγηση των σχολείων θα οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια στην κατηγοριοποίηση των σχολικών μονάδων, σε υποχρηματοδότηση και συγχωνεύσεις κλείσιμο σχολείων, σε απώλεια οργανικών θέσεων, νέο στοίβαγμα μαθητών στις τάξεις, ενώ θα μετατρέψει τα σχολεία σε επιχειρήσεις που προκειμένου να αντεπεξέλθουν θα πρέπει να κάνουν το προϊόν τους ελκυστικό, να βρουν χορηγούς και να κρατούν τους πελάτες μαθητές/γονείς ευχαριστημένους. Η εμπειρία από το εξωτερικό όπου εφαρμόστηκε ο θεσμός της αυτοαξιολόγησης αποδεικνύει του λόγου το αληθές. Στα γενικά κριτήρια αξιολόγησης περιλαμβάνονται μεταξύ των άλλων (άρθρο 1 παρ.9 περ.γγ Ν4142/2013) «η ποιότητα και η αποτελεσματικότητα του διδακτικού και γενικότερα του εκπαιδευτικού έργου, όπως τεκμηριώνεται ιδίως από την αξιολόγηση από τους μαθητές και τα πρόσωπα που ασκούν την γονική τους μέριμνα». Στον οδηγό αξιολόγησης του ΥΠΑΙΘ (Τόμος ΙΙΙ: Μεθοδολογία και Εργαλεία Διερεύνησης) αναφέρεται η συγκέντρωση απόψεων των μαθητών και των γονέων με ερωτηματολόγια (!), τόσο για οικονομικά δεδομένα, εξοπλισμό κλπ όσο και για διδακτικές μεθόδους και εκπαιδευτικό έργο, αξιολόγηση δηλαδή των εκπαιδευτικών από μαθητές και γονείς! Όσον αφορά στο νομικό σκέλος: ο χρόνος που επέλεξε εσπευσμένα το Υπουργείο με την επίδικη εγκύκλιό του να ενεργοποιήσει τη διαδικασία αυτοαξιολόγησης είναι εκτός του νομικού πλαισίου που το ίδιο επέβαλε, καθόσον κατά τα προβλεπόμενα (ν. 3848/10 στο άρθρο 32 παρ. 1) «Κάθε σχολική μονάδα, μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου, καταρτίζει πρόγραμμα δράσης με τους εκπαιδευτικούς στόχους για το σχολικό έτος που ξεκινά». Επειδή οι εγκύκλιοι, κατά την πάγια κρίση των Διοικητικών Δικαστηρίων, δεν τροποποιούν, ούτε καταργούν νόμους και επιπλέον επειδή σύμφωνα με το άρθρο 107 ΥΚ, «Το υπαλληλικό καθήκον σε καμία περίπτωση δεν επιβάλλει στον υπάλληλο πράξη ή παράλειψη που να αντίκειται προς τις διατάξεις του Συντάγματος και των νόμων», αλλά αντίθετα (αρ. 25ΥΚ) «..Αν η διαταγή είναι προδήλως αντισυνταγματική ή παράνομη, ο υπάλληλος οφείλει να μην την
εκτελέσει και να το αναφέρει χωρίς αναβολή», η σχετική εγκύκλιος του Υπουργείου δεν μπορεί να εφαρμοστεί.. Επιπλέον, στην ιστοσελίδα για την ΑΕΕ στον Τόμο Ι (Βασικό Πλαίσιο) καθορίζεται το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης των εργασιών για τον πρώτο χρόνο εφαρμογής της αυτοαξιολόγησης. Όπως βλέπουμε στον πίνακα (σελ. 28) που ακολουθεί, οι διαδικασίες για την αποτίμηση της εικόνας του σχολείου διεξάγονται στο α τετράμηνο του διδακτικού έτους σε αντίθεση με την εγκύκλιο Κεδίκογλου που βεβιασμένα επιδιώκει να ξεκινήσει από φέτος τη διαδικασία της αυτοαξιολόγησης. Συνεπώς, δεν έχουμε καμιά υποχρέωση να ξεκινήσουμε διαδικασίες αυτοαξιολόγησης τώρα, αντιθέτως αν το κάνουμε δε θα είμαστε σύννομοι. Εκτός αυτών, η εγκύκλιος Κεδίκογλου μας καλεί να παραβιάσουμε το εργασιακό μας ωράριο, εφόσον διευκρινίζει πως «Ο Σύλλογος διδασκόντων κάθε σχολικής μονάδας για τον προγραμματισμό, την οργάνωση και τον συντονισμό της διαδικασίας των ομάδων εργασίας, μπορεί να συνεδριάσει και σε ώρες που ο ίδιος θεωρεί κατάλληλες, εκτός ωραρίου εργασίας». Ως δημόσιοι υπάλληλοι είναι γνωστό ότι δεν είναι δυνατόν να προβούμε σε ενέργειες αντίθετες του νόμου. Τέλος, η εγκύκλιος Κεδίκογλου είναι αντίθετη και με την Υπουργική Απόφαση με αριθμό 30972/Γ1/0503-2013 η οποία στο άρθρο 4, παρ.1 αναφέρει πως «Την ευθύνη εφαρμογής της διαδικασίας αξιολόγησης έχουν ο Διευθυντής και ο Σύλλογος Διδασκόντων του σχολείου». Ωστόσο στην εγκύκλιο Κεδίκογλου αναφέρεται ότι «την ευθύνη υλοποίησης έχουν οι Διευθυντές των σχολικών μονάδων, με την επιστημονική/παιδαγωγική στήριξη των Σχ. Συμβούλων και τη διοικητική των Δ/ντων Διευθύνσεων». Για όλους αυτούς τους λόγους καλούμε τους συναδέλφους να επιδιώξουν τη σύγκληση συλλόγου διδασκόντων τις αμέσως προσεχείς ημέρες, ώστε να αρνηθούν τη συμμετοχή στη διαδικασία της αντιπαιδαγωγικής και αντιεπιστημονικής αυτοαξιολόγησης, όπως περιγράφεται στη μη σύννομη εγκύκλιο, υπογράφοντας είτε το πρακτικό που απέστειλε η ΟΛΜΕ, είτε το παρακάτω πρότυπο πρακτικού, που αναφέρει επιπλέον και τις παραπάνω νομικές αντιφάσεις, είτε διαμορφώνοντας ένα δικό τους πρακτικό. Συνάδελφοι, αν η αυτοαξιολόγηση περάσει, τίποτα δε θα τους εμποδίσει να υλοποιήσουν τα σχέδια τους περί νέων συγχωνεύσεων και απολύσεων. Ήρθε η ώρα να αναλάβουμε τις ευθύνες μας. Την Πέμπτη 23 Ιανουαρίου στις 5μ.μ. στο Εσπερινό ΓΕΛ Μύρινας θα πραγματοποιηθεί ΓΣ, προκειμένου να συζητήσουμε αναλυτικά όλα τα παραπάνω. Η παρουσία όλων κρίνεται άκρως απαραίτητη. Ακολουθεί το πρότυπο πρακτικό (πρόταση συναδέλφισσας νομικού και αιρετού μέλους ΑΠΥΣΔΕ Κεντρικής Μακεδονίας ): «O Σύλλογος Διδασκόντων του.. θεωρεί ότι η επιχειρούμενη από το Υπουργείο διενέργεια αυτοαξιολόγησης σχολικής μονάδας, στις σημερινές συνθήκες συρρίκνωσης του
δημόσιου σχολείου και των ατομικών μας δικαιωμάτων, δεν αποτελεί παρά μία κατευθυνόμενη τακτική του Υπουργείου Παιδείας,που καθομολογία του και καθ υπόδειξη του ΟΟΣΑ, στόχο έχει «να δημιουργηθεί μία κουλτούρα αξιολόγησης σε μια χώρα, όπου οι εκπαιδευτικοί έχουν αντιδράσει δυναμικά στο παρελθόν έναντι πρωτοβουλιών αξιολόγησης». Μέσα από τη διαδικασία της αυτοαξιολόγησης εκπαιδευτικού έργου, όπως αυτή προτείνεται να υλοποιηθεί μέσα από ένα πλέγμα αλληλένδετων νομοθετικών κειμένων και εγκυκλίων, είναι προφανές ότι δεν επιδιώκεται η αναβάθμιση των υποδομών του δημόσιου σχολείου και του εκπαιδευτικού έργου, αφού ούτε καν δίνεται η δυνατότητα να εκφράσουμε και να αποτυπωθεί η σημερινή πραγματικότητα, παρά μόνο στόχο έχουν τη δημιουργία ενός συνεχώς τροφοδοτούμενου δικτύου πληροφοριών, που συνδέονται άμεσα με την πολυπόθητη εξωτερική αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου, και τον απώτερο στόχο του Υπουργείου που είναι η χειραγώγηση και εποπτεία της δημόσιας δωρεάν παιδείας και κατ επέκταση και του εκπαιδευτικού, από εξωτερικούς παράγοντες που θα αποφασίζουν για την ύπαρξη, την ποιότητα και το προσφερόμενο έργο της κατά περίπτωση. Την αυτοαξιολόγηση εκπαιδευτικού έργου ακολουθεί η προβλεπόμενη αξιολόγηση του εκπαιδευτικού, άρρηκτα και ανελαστικά συνδεδεμένη με την υπηρεσιακή του κατάσταση, μέσα σε πλαίσια τρομοκράτησης και χειραγώγησής του, με το πειθαρχικό δίκαιο και την «κινητικότητά του» μόνιμη απειλή στο έργο του, έργο που θα παρακολουθείται από την Ανεξάρτητη Αρχή Διασφάλισης της Ποιότητας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια εκπαίδευση, (Ν4142/2013), στα γενικά κριτήρια αξιολόγησης της οποίας, περιλαμβάνονται μεταξύ των άλλων (άρθρο 1 παρ.9 περ.γγ Ν4142/2013) «η ποιότητα και η αποτελεσματικότητα του διδακτικού και γενικότερα του εκπαιδευτικού έργου, όπως τεκμηριώνεται ιδίως από την αξιολόγηση από τους μαθητές και τα πρόσωπα που ασκούν την γονική τους μέριμνα». Στις συνθήκες αυτές, απορρίπτουμε όλες αυτές τις πολιτικές που επιχειρούνται μεθοδευμένα να εφαρμοσθούν εις βάρος του δημόσιου σχολείου, που εμείς υπηρετούμε, και των εργασιακών δικαιωμάτων μας, που αποτελούν ταυτόχρονα και ατομικά μας δικαιώματα, κατοχυρωμένα από το Σύνταγμα της χώρας και δηλώνουμε αντίθετοι σε κάθε μορφή αξιολόγησης και αυτοαξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου, που μόνο στόχο θα έχουν την υποβάθμιση του δημόσιου σχολείου και αποφασίστηκαν χωρίς εμάς, για εμάς και τους μαθητές μας, όταν ο ίδιος ο ΟΟΣΑ στην σχετική καθοδηγητική έκθεσή του αναφέρει κατά γράμμα ότι «112. Οι ελληνικές αρχές πρέπει να αναγνωρίσουν ότι η επίτευξη συμφωνιών για τον σχεδιασμό του πλαισίου αξιολόγησης προϋποθέτει χρόνο για συζητήσεις και διαβουλεύσεις με όλους τους ενδιαφερόμενους παράγοντες». Επιπλέον ο χρόνος που επέλεξε εσπευσμένα το Υπουργείο με την επίδικη εγκύκλιό του να ενεργοποιήσει τη διαδικασία αυτοαξιολόγησης είναι εκτός του νομικού πλαισίου που το ίδιο επέβαλε, καθόσον κατά τα προβλεπόμενα (ν. 3848/10 στο άρθρο 32 παρ. 1)«Κάθε σχολική μονάδα, μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου, καταρτίζει πρόγραμμα δράσης με τους εκπαιδευτικούς στόχους για το σχολικό έτος που ξεκινά». Επειδή οι εγκύκλιοι, κατά την πάγια κρίση των Διοικητικών Δικαστηρίων, δεν τροποποιούν, ούτε καταργούν νόμους και επιπλέον επειδή σύμφωνα με το άρθρο 107 ΥΚ, «Το υπαλληλικό καθήκον σε καμία περίπτωση δεν επιβάλλει στον υπάλληλο πράξη ή παράλειψη που να αντίκειται προς τις διατάξεις του Συντάγματος και των νόμων», αλλά αντίθετα (αρ. 25ΥΚ) «..Αν η διαταγή είναι προδήλως αντισυνταγματική ή παράνομη, ο υπάλληλος οφείλει να μην την εκτελέσει και να το αναφέρει χωρίς αναβολή», η σχετική εγκύκλιος του Υπουργείου δεν μπορεί να εφαρμοστεί.»