δεν έχεις αλλάξει το δάσκαλο, είναι μάταια η προσπάθειά σου. Εάν αλλάξεις το

Transcript

1 ΜΑΡΙΑ ΓΙΑΝΝΑΚΑΚΗ Κύριε Υπουργέ, κυρίες και κύριοι Βουλευτές, «αν αλλάξεις όλα τα άλλα και δεν έχεις αλλάξει το δάσκαλο, είναι μάταια η προσπάθειά σου. Εάν αλλάξεις το δάσκαλο και τίποτα άλλο να μην αλλάξεις, η μεταβολή θα έλθει μόνη της» έγραφε ο Δημήτρης Γληνός. Παραφράζοντας το μεγάλο δάσκαλο-μεταρρυθμιστή, πολύ ταπεινά θα έλεγα: Αν αξιολογήσεις όλα τ άλλα και δεν αξιολογήσεις, με σκοπό να κινητοποιήσεις όλες τις δυνάμεις προκειμένου να τις θέσεις στην υπηρεσία της εκπαιδευτικής διαδικασίας, το δάσκαλο, είναι μάταια κάθε προσπάθειά σου. Ο θεσμός της αξιολόγησης αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά συστατικά στοιχεία του εκάστοτε εκπαιδευτικού συστήματος ανά την Ευρώπη. Η αποκτηθείσα εμπειρία και οι διαρκώς μεταβαλλόμενες ανάγκες και συνθήκες της κοινωνίας έχουν μετασχηματίσει το θεσμό σε ένα πολυεπίπεδο, πολυδιάστατο και πολύμορφο σύστημα, που συνυπολογίζει εθνικά, αλλά και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του μαθητικού πληθυσμού και της εκάστοτε σχολικής μονάδας. Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες έχει θεσπιστεί ένας διακριτός και κατά περίπτωση ανεξάρτητος φορέας εποπτείας, αξιολόγησης και διασφάλισης της ποιότητας της εκπαίδευσης και του εκπαιδευτικού έργου. Σκοπός του φορέα ή της Αρχής δεν είναι η επιβολή και ο αυστηρός έλεγχος, αλλά η ενίσχυση των διαδικασιών αποκέντρωσης του εκπαιδευτικού συστήματος.

2 Κατ αυτόν τον τρόπο, παρατηρείται μια ποικιλομορφία τρόπων και τύπων εποπτείας, συντονισμού και αξιολόγησης, η οποία μπορεί να διεξάγεται σε εθνικό, περιφερειακό ή και τοπικό επίπεδο. Μπορεί, επίσης, να είναι τακτική ή έκτακτη, πλήρης ή σύντομη, μετά από αίτημα ή συστηματική. Η βάση του μηχανισμού αξιολόγησης έγκειται στο συνδυασμό χαρακτηριστικών τόσο εξωτερικής όσο και εσωτερικής αξιολόγησης, με απώτερο στόχο την ενδυνάμωση των σχέσεων αλληλεπίδρασης, υποστήριξης και ανατροφοδότησης μεταξύ τους. Αντιθέτως, στη χώρα μας δεν εφαρμόζεται με συστηματικό τρόπο κάποια μορφή αξιολόγησης. Ας σημειωθεί ότι το σύστημα επιθεώρησης της εκπαίδευσης έχει σταματήσει ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, γιατί ουσιαστικά είχε οδηγήσει στη χειραγώγηση του εκπαιδευτικού. Μολονότι θεσπίστηκαν έκτοτε διάφοροι τρόποι αξιολόγησης μέσω πολλών νομοθετημάτων, κάποια από αυτά είτε ατόνησαν σταδιακά είτε στην πράξη δεν εφαρμόστηκαν ποτέ. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τη σημαντική εξέλιξη σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη, έχει ως αποτέλεσμα την απόκλιση της χώρας μας και σ αυτόν τον τομέα από τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Για το λόγο αυτό, λοιπόν, η προώθηση του παρόντος σχεδίου νόμου είναι κρίσιμη για την επίτευξη σύγκλισης. Το νομοσχέδιο αυτό μαζί με το βελτιωμένο σχετικό Προεδρικό Διάταγμα θέτουν ένα νέο πλαίσιο με μακροπρόθεσμο στόχο τη

3 δημιουργία μιας κουλτούρας αξιολόγησης. Επί της ουσίας, πρόκειται για ένα νέο εκπαιδευτικό συμβόλαιο ή εναλλακτικά για μια αλλαγή στο ισχύον παράδειγμα. Το σύστημα αυτό θεμελιώνεται στις αρχές της εμπιστοσύνης, της ευθύνης, της δικαιοσύνης και της επαγγελματικής δεοντολογίας. Συγκεκριμένα, προωθείται η θέσπιση κοινά αποδεκτών όρων, που θα εξασφαλίζουν μία σχετική αυτονομία και ένα βαθμό ελευθερίας με έμφαση στις διαδικασίες αυτοαξιολόγησης και στη διαμορφωτική αξιολόγηση. Κατά τον τρόπο αυτό, ενισχύεται η εσωτερική αξιολόγηση. Αναφορικά με την εξωτερική αξιολόγηση, είναι κρίσιμη η ύπαρξη ενός σαφώς διατυπωμένου πλαισίου κριτηρίων, διαδικασιών και εργαλείων αξιολόγησης, που θα εδραιώνει μια κοινή αντίληψη ευθύνης και δικαιοσύνης. Συνολικά, η ύπαρξη πολλαπλών πηγών αξιολόγησης εξασφαλίζει το συνυπολογισμό των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της εκάστοτε σχολικής μονάδας σε ένα συνολικό και συνεκτικό πλαίσιο αξιολόγησης. Έτσι, το εκπαιδευτικό μας σύστημα θα συγκλίνει προς τα ευρωπαϊκά πρότυπα, που είναι και το ζητούμενο. Όπως έχει ήδη φανεί από τα ανωτέρω, η πρόθεση όλων είναι να αποφευχθεί η δημιουργία ενός στείρου πλαισίου αξιολόγησης. Στην προσπάθεια αυτή σημαντικό ρόλο παίζει η διαρκής επαγγελματική αναβάθμιση των εκπαιδευτικών μέσω των προγραμμάτων της διά βίου εκπαίδευσης.

4 Η ενδοσχολική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, συνεπικουρούμενη από το προαναφερθέν σύστημα αξιολόγησης, αναμένεται να οδηγήσει στη βελτίωση της ποιότητας του εκπαιδευτικού έργου. Θα πρέπει, επίσης, να σημειωθεί ότι η αξιολόγηση θα έχει διαπιστωτικό, διαμορφωτικό, παιδαγωγικό και αναπτυξιακό χαρακτήρα. Επιπροσθέτως, η χρήση καινοτόμων στοιχείων, όπως αυτό του άρθρου 1 παράγραφος 9, αναφορικά με την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών από μαθητές και γονείς αυτών, αναδεικνύει τον αποκεντρωμένο χαρακτήρα του πλαισίου αξιολόγησης. Από την ίδρυση, λοιπόν, της Ανεξάρτητης Αρχής για τη Διασφάλιση της Ποιότητας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, σε συνδυασμό με την έκδοση του βελτιωμένου Προεδρικού Διατάγματος για την αξιολόγηση, αναμένεται ότι θα προκύψουν μια σειρά από θετικά αποτελέσματα, τα οποία συνοπτικά θα μπορούσαν να είναι τα εξής: Πρώτον, αποτίμηση της ποιότητας του υφιστάμενου εκπαιδευτικού έργου, ούτως ώστε να στοχοποιηθούν και να βελτιωθούν οι αδυναμίες του συστήματος, προτεραιότητες για βελτιωτικές παρεμβάσεις, ρητά και σαφή κριτήρια που αναμένεται να αυξήσουν το επίπεδο προσδοκιών για την ποιότητα του εκπαιδευτικού έργου και κατάρτιση ενός εθνικού στρατηγικού σχεδίου για την εκπαιδευτική πολιτική, το οποίο θα βασίζεται στις στοιχειοθετημένες μελέτες, γεγονός που θα

5 καταστήσει το σύστημα πιο λειτουργικό, πιο αποτελεσματικό, λιγότερο χρονοβόρο και σπάταλο. Φυσικά, όλα τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι το παρόν νομοθέτημα δεν έχει και αδυναμίες. Η πρώτη είναι αυτή που αφορά στις απολαβές του Προέδρου της ανεξάρτητης Αρχής, όπως αυτές υπολογίζονται από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους και οι οποίες υπερβαίνουν τις αντίστοιχες του Γενικού Γραμματέα Υπουργείου, γεγονός που αντίκειται στις σχετικές διατάξεις του ν Παράλληλα, δεδομένου του σημαντικού ρόλου του Προέδρου της Αρχής, η κάλυψη της θέσης θα πρέπει να προκύπτει κατόπιν δημόσιας προκήρυξης και όχι μέσω απευθείας ανάθεσης με πρωτοβουλία του αρμόδιου Υπουργού, ούτως ώστε να διαφυλαχθεί η διαφάνεια και η ανεξαρτησία της Αρχής. Τέλος, δεδομένης της δημοσιονομικής κατάστασης της χώρας, οι θέσεις του ειδικού επιστημονικού προσωπικού και οι αντίστοιχες του διοικητικού προσωπικού θα πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα να καλύπτονται από το ήδη υπάρχον δυναμικό. Τα θέματα αυτά δύνανται να ρυθμιστούν σε σχετικές τροπολογίες που καταθέσαμε σαν Δημοκρατική Αριστερά και τις οποίες, κύριε Υπουργέ, δηλώσατε ότι τις κάνετε δεκτές επί της αρχής.