Α ΝΕΟΓΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΝΤΑΤΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΙΑ ΝΕΟΓΝΩΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Γ.Ν.Θ. ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

Α ΝΕΟΓΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΝΤΑΤΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΙΑ ΝΕΟΓΝΩΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Γ.Ν.Θ. ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ (ΔΟΜΗ, ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΕΡΓΟ) Διευθύντρια: Καθηγήτρια Β. Δρόσου-Αγακίδου ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2009

2 Εικόνα εξωφύλλου: ένα από τα πάζλ που έφτιαξαν οι γονείς νοσηλευθέντων νεογνών για την Α Νεογνολογική Κλινική του Α.Π.Θ.

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Α. Δομή Κλινικής (σελ. 5) Β. Προσωπικό (σελ. 7) Γ. Κλινικό έργο (σελ. 8) Δ. Εκπαιδευτικό έργο (σελ. 9) Ε. Ερευνητικό έργο (σελ. 11) Στ. Πρόγραμμα καθημερικής λειτουργίας της κλινικής (σελ. 13) Ζ. Συνεργασία με άλλες κλινικές και ειδικά εργαστήρια (σελ. 14) Η. Εφημερίες (σελ. 15) Θ. Υποχρεώσεις και πρόγραμμα εκπαίδευσης των ειδικευόμενων και εξειδικευόμενων στη Νεογνολογική Κλινική (σελ. 2)

4

5 Α. ΔΟΜΗ ΚΛΙΝΙΚΗΣ Η Κλινική αποτελείται από 1) το Τμήμα Εντατικής νοσηλείας Νεογνών και 2) το Τμήμα των Φυσιολογικών Νεογνών παρά τις Μαιευτικές κλινικές του Νοσοκομείου, 3) τα εξωτερικά Ιατρεία και 4) ένα μικρό εργαστήριο εντός του τμήματος εντατικής νοσηλείας. Α1. Τμήμα Εντατικής Νοσηλείας Είναι συνολικής δύναμης 44 αναπτυγμένων κλινών από τις οποίες 15-18 είναι επιπέδου ΙΙΙ. Νοσηλεύει ετησίως 700-750 νεογνά που προέρχονται από τις αίθουσες τοκετών, το νεογνικό τμήμα της Κλινικής παρά τις Μαιευτικές ή από άλλα νοσοκομεία και κλινικές της Β. Ελλάδας τα οποία αποστέλλονται για περαιτέρω έλεγχο και αντιμετώπιση. Αποτελείται από 3 επιμέρους τμήματα: Α1α.Θάλαμος εντατικής νοσηλείας Ο θάλαμος εντατικής νοσηλείας είναι 15 θέσεων, όπου νοσηλεύονται νεογνά πρόωρα ή τελειόμηνα με σοβαρά προβλήματα ή νεογνά που χειρουργούνται στην Παιδοχειρουργική κλινική του Νοσοκομείου. Έχει δυνατότητα εφαρμογής μηχανικού αερισμού όλων των τύπων (συμβατικός, υψίσυχνος), χορήγησης οξειδίου του αζώτου για την αντιμετώπιση της ανθεκτικής υποξαιμίας, ολικής παρεντερικής διατροφής, διενέργειας μικροεπεμβάσεων, και γενικά πλήρους εντατικής νοσηλείας νεογνών. Α1β.Θάλαμος λοιμώξεων Νοσηλεύονται νεογνά που παρουσιάζουν συγγενείς ή επίκτητες λοιμώξεις. Α1γ.Τμήμα ειδικής νοσηλείας Το τμήμα ειδικής νοσηλείας είναι 25 θέσεων και αποτελείται από έναν θάλαμο όπου υπάρχουν 20 θερμοκοιτίδες και έναν θάλαμο με 5-10 κουνάκια. Νοσηλεύονται νεογνά, πρόωρα ή τελειόμηνα, με ήπια προβλήματα και μεταφέρονται για ανάρρωση τα νεογνά που είχαν νοσηλευθεί στο τμήμα εντατικής νοσηλείας μετά την πάροδο των οξέων προβλημάτων. Στα κουνάκια μεταφέρονται τα νεογνά λίγο πριν την έξοδο από το Νοσοκομείο.

6 Α2. Αίθουσες τοκετών και νεογνικό τμήμα παρά τις Μαιευτικές Κλινικές Περιλαμβάνει τις αίθουσες τοκετών των Μαιευτικών κλινικών του Νοσοκομείου και το Νεογνικό τμήμα παρά τις μαιευτικές κλινικές, όπου νοσηλεύονται ετησίως περίπου 1400-1500 φυσιολογικά νεογνά που γεννιούνται τις αίθουσες τοκετών των Μαιευτικών Κλινικών. Το ιατρικό προσωπικό της Κλινικής παρίσταται σ όλους τους τοκετούς υψηλού κινδύνου και τις καισαρικές τομές. Τα τελειόμηνα νεογνά χωρίς προβλήματα από την αίθουσα τοκετού μεταφέρονται στο νεογνικό τμήμα που βρίσκεται παρά τις Μαιευτικές Κλινικές όπου παραμένουν συνήθως 4-7 ημέρες ανάλογα με το χρόνο νοσηλείας των μητέρων τους μετά τον τοκετό. Στο τμήμα αυτό, οι γιατροί της Νεογνολογικής κλινικής παρακολουθούν και αντιμετωπίζουν προβλήματα νεογνών για τα οποία δεν απαιτείται εισαγωγή στο τμήμα εντατικής νοσηλείας, συμβουλεύουν τις μητέρες και εργάζονται για την προώθηση του μητρικού θηλασμού. Α3. Εξωτερικά ιατρεία Τα εξωτερικά ιατρεία της Νεογνολογικής Κλινικής γίνονται δύο φορές την εβδομάδα, Τρίτη και Παρασκευή, 8.00-11.00 π.μ. Παρακολουθούνται όλα τα πρόωρα νεογνά με Β.Γ. < 1500 g και Δ.Κ. < 32 εβδ. και επίσης όλα τα νεογνά ανεξαρτήτως βάρους γέννησης που νοσηλεύτηκαν στη Μονάδα Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών και έχουν ειδικά προβλήματα. Η παρακολούθηση γίνεται με προκαθορισμένο ραντεβού, σε τακτά χρονικά διαστήματα, συνήθως μέχρι την ηλικία των 2-5 ετών. Η παρακολούθηση συνίσταται σε κλινική και νευρολογική εξέταση, συμπληρώνεται με υπερηχογράφημα εγκεφάλου, που γίνεται από τους γιατρούς της κλινικής. Παρόντες είναι επίσης α) εξειδικευμένος φυσιοθεραπευτής, οποίος καθοδηγεί τις μητέρες για να αντιμετωπίσουν μικρά κινητικά προβλήματά, β) παιδοοφθαλμίατρος, για την οφθαλμολογική παρακολούθηση των προώρων και γ) παιδοψυχολόγος. Επιπλέον, υπάρχει συνεργασία με το Παιδονευρολογικό τμήμα της Α Παιδιατρικής Κλινικής και τους ορθοπαιδικούς του νοσοκομείου για τα βρέφη με ανάλογα προβλήματα. Τα εξωτερικά ιατρεία παρακολουθούν επίσης ειδικευόμενοι και εξειδικευόμενοι σαν μέρος της εκπαίδευσής τους.

7 Α4. Εργαστήριο Στη Νεογνολογική Κλινική υπάρχει ένα μικρό εργαστήριο στελεχωμένο από μία παρασκευάστρια όπου εκτελούνται εργαστηριακές εξετάσεις αίματος, τις αέρια αίματος, χολερυθρίνη, αιματοκρίτης, ηλεκτρολύτες και τις βιοχημικές εξετάσεις με μικρομεθόδους. Β. ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ Β1. Ιατρικό Προσωπικό Διευθύντρια Β. Δρόσου-Αγακίδου, Καθηγήτρια Νεογνολογίας Μέλη ΔΕΠ Β. Σούμπαση, Αναπλ. Καθηγήτρια Νεογνολογίας, υπεύθυνη προπτυχιακής εκπαίδευσης, υπεύθυνη εξωτερικών ιατρείων και θαλάμου νοσηλείας επιπέδου ΙΙ Ε. Διαμαντή, Επίκ. Καθηγήτρια Νεογνολογίας, υπεύθυνη μεταπτυχιακής εκπαίδευσης, υπεύθυνη αιθουσών τοκετού και τμήματος φυσιολογικών νεογνών παρά τις μαιευτικές κλινικές του Νοσοκομείου. Κ. Σαραφίδης, Λέκτορας Νεογνολογίας, υπεύθυνος της πρακτικής άσκησης ειδικευομένων-εξειδικευομένων, υπεύθυνος της Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών. Γιατροί ΕΣΥ Χ. Νούτσια, Αναπλ. Διευθύντρια Ι. Ευδωρίδου, Αναπλ. Διευθύντρια, υπεύθυνη λοιμώξεων Α. Μάσση, Αναπλ. Διευθύντρια Π. Παπακυριακίδου, Επιμελήτρια Α, υπεύθυνη της παρακολούθησης των νεογνών μαζί με κ. Σούμπαση Κ. Μητσάκης, Επιμελητής Β Δ. Σταθοπούλου, Επιμελήτρια Β ΕΣΥ Όλοι οι γιατροί ΕΣΥ έχουν εξειδίκευση στη Νεογνολογίας και μακροχρόνια εμπειρία και ασκούν κλινικό, εκπαιδευτικό και ερευνητικό έργο. Τρεις από

8 αυτούς είναι διδάκτορες του Α.Π.Θ. ενώ σε 2 η διδακτορική τους διατριβή βρίσκεται σε εξέλιξη. Εξειδικευόμενοι. Έχει αναγνωριστεί από το ΚΕΣΥ ως τριτοβάθμιο Νεογνικό Κέντρο για τη χορήγηση της εξειδίκευσης της Εντατικής Νοαηλείας Νεογνών, η οποία χορηγείται σε ειδικούς Παιδιάτρους μετά από διετή εκπαίδευση. Εκπαιδεύονται 4 εξειδικευόμενοι νεογνολόγοι Ειδικευόμενοι 4-6 ειδικευόμενοι των Πανεπιστημιακών Παιδιατρικών Κλινικών του Ιπποκρατείου κάνουν την υποχρεωτική 6μηνη εκπαίδευσή τους στη Νεογνολογία. Επιστημονικοί συνεργάτες υποψήφιοι διδάκτορες: 6, συνεπικουρούν στο εκπαιδευτικό και ερευνητικό έργο της Κλινικής Β2. Νοσηλευτικό προσωπικό Εργάζονται 26 νοσηλεύτριες, από τις οποίες 1 είναι η προϊσταμένη, 1 η βοηθός προϊσταμένης. (Σημείωση: Με βάση τις διεθνείς προδιαγραφές για τις 44 αναπτυγμένες κλίνες, από τις οποίες 15-18 είναι εντατικής νοσηλείας, θα έπρεπε να εργάζονται 60 νοσηλεύτριες) Β3. Παραϊατρικό προσωπικό Μια (1) παρασκευάστρια εργαστηρίου Β4. Βοηθητικό προσωπικό Μια (1) βοηθός θαλάμου, 1 καθαρίστρια Γ. ΚΛΙΝΙΚΟ ΕΡΓΟ Την τελευταία δεκαετία (1999-2008) νοσηλεύτηκαν 7500 πρόωρα νεογνά (από αυτά τα 1500 περίπου είχαν βάρος γέννησης μικρότερο από 1500 γραμμάρια) και τελειόμηνα νεογνά με σοβαρά προβλήματα που προέρχονται από τις Μαιευτικές Κλινικές του Ιπποκρατείου Νοσοκομείου, από Ιδιωτικές Μαιευτικές Κλινικές της Θεσσαλονίκης και από ιδιωτικές κλινικές και δημόσια Μαιευτήρια της Β. Ελλάδας. Επιπλέον, στο τμήμα φυσιολογικών νεογνών

9 νοσηλεύθηκαν την τελευταία δεκαετία 19000 νεογνά που γεννήθηκαν στις αίθουσες τοκετών του νοσοκομείου. Στο τμήμα εντατικής νοσηλείας νοσηλεύονται νεογνά που παρουσιάζουν τα παρακάτω προβλήματα: Πρόωρα νεογνά. Νεογνά με αναπνευστική δυσχέρεια που χρειάζονται Ο2, CPAP ή μηχανικό αερισμό. Νεογνά με άπνοιες Νεογνά με νευρολογικά προβλήματα. Νεογνά με βαριά μεταβολικά νοσήματα. Νεογνά με συγγενή καρδιοπάθεια ή καρδιακή αρρυθμία. Νεογνά με σηψαιμία. Νεογνά με εμβρυϊκό ύδρωπα, αναιμία ή ίκτερο. Νεογνά διαβητικών μητέρων ή με ενδομήτρια δυστροφία. Νεογνά που χρειάζονται ενδοφλέβια υγρά ή προεγχειρητική σταθεροποίηση. Νεογνά με σοβαρές συγγενείς ανωμαλίες. Νεογνά με σπασμούς. Νεογνά με επείγοντα χειρουργικά προβλήματα Νεογνά με σοβαρή υπερχολερυθριναιμία. Δ. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΕΡΓΟ Ι. Προπτυχιακή εκπαίδευση Εκπαιδεύονται φοιτητές της Ιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ.: 1) Ι εξάμηνο (Ε έτος). Τα μέλη του ΔΕΠ της Νεογνολογικής Κλινικής διδάσκουν Νεογνολογία με μαθήματα από έδρας στους φοιτητές του Ι Εξαμήνου στα πλαίσια της εκπαίδευσής τους στην Παιδιατρική. 2) ΙΑ Εξάμηνο (Στ έτος). Σε καθημερινή σχεδόν βάση ασκείται στην Κλινική ομάδα 2-6 φοιτητών του ΙΑ εξαμήνου. Η κλινική άσκηση γίνεται από τα μέλη ΔΕΠ της κλινικής. Επιπλέον, διδάσκονται από έδρας μαθήματα Νεογνολογίας στους φοιτητές του ΙΑ εξαμήνου.

10 3) Τα μέλη ΔΕΠ της κλινικής διδάσκουν στο Επιλεγόμενο μάθημα «Νεογνολογία», με υπεύθυνη την Διευθύντρια της Κλινικής, κ. Δρόσου- Αγακίδου, και στο τέλος του εξαμήνου οι φοιτητές αξιολογούνται με γραπτές εξετάσεις του μαθήματος αυτού. 4) Τα μέλη ΔΕΠ της κλινικής διδάσκουν στο μάθημα κορμού της Ιατρικής Σχολής «Επείγουσα Ιατρική» 5) Μέλη ΔΕΠ της κλινικής διδάσκουν στο επιλεγόμενο μάθημα «Συμβουλευτική Γενετική» ΙΙ. Μεταπτυχιακή εκπαίδευση Στη Νεογνολογική Κλινική και στις αίθουσες τοκετών εκπαιδεύονται οι εξής ομάδες γιατρών: 1. Ειδικευόμενοι Παιδιατρικής για 6 μήνες. 2. Εξειδικευόμενοι στην Νεογνολογία για 2 χρόνια. 3. Γιατροί του ΕΚΑΒ για 2 ημέρες. 4. Παιδίατροι αποσπασμένοι από άλλες παιδιατρικές κλινικές για άλλοτε άλλο χρονικό διάστημα με στόχο την απόκτηση εμπειρίας στην εντατική νοσηλεία νεογνών και στις αίθουσες τοκετών. 5. Ιατροί ή παιδίατροι που εκπονούν διδακτορικές διατριβές. ΙΙΙ. Πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών της Ιατρικής Σχολής. 1) Η Διευθύντρια της Κλινικής είναι συντονίστρια του επιλεγόμενου μαθήματος «Περιγεννητική Ιατρική» του προγράμματος μεταπτυχιακών σπουδών της Ιατρικής Σχολής, στο οποίο διδάσκουν όλα τα μέλη ΔΕΠ της κλινικής. 2) Τα μέλη ΔΕΠ της Κλινικής διδάσκουν στο επιλεγόμενο μάθημα «Εφαρμοσμένη Εμβρυολογία. Φυσιολογικοί μηχανισμοί, παθογένεια, έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία» του προγράμματος μεταπτυχιακών σπουδών της Ιατρικής Σχολής. VI. Ετήσια Ενημερωτική Ημερίδα Νεογνολογίας. Οργανώνεται από την Κλινική μια φορά το χρόνο και συμμετέχουν οι γιατροί της Κλινικής και προσκεκλημένοι ομιλητές άλλων ειδικοτήτων.

11 Παρακολουθείται από 300 περίπου νεογνολόγους, παιδιάτρους και φοιτητές Ιατρικής. Αναγνωρίζεται ως μετεκπαιδευτική επιστημονική εκδήλωση από τον Πανελλήνιο Ιατρικό Σύλλογο και πιστώνεται με μόρια Συνεχιζόμενης Ιατρικής Εκπαίδευσης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Πιστοποίησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ιατρικών Ειδικοτήτων [European Accreditation Council for Continuing Medical Education - European Union of Medical Specialists (EACCME- UEMS)] V. Κλινικό Φροντιστήριο Αναζωογόνησης Νεογνού-Βρέφους-Παιδιού. Διοργανώνεται κάθε χρόνο από την Παιδιατρική Εταιρεία Βορείου Ελλάδος με τη συνεργασία της Κλινικής μας, του ΕΚΑΒ και της Μονάδας Εντατικής Νοσηλείας Παιδιών του Ιπποκρατείου. Το νεογνολογικό μέρος του Φροντιστηρίου διδάσκεται από γιατρούς της Κλινικής μας. VI.Φροντιστήριο Αναζωογόνησης και Μεταφοράς Νεογνού σε Παιδιάτρους Επαρχιακών Νοσοκομείων και πόλεων. Γίνεται αποκλειστικά από τους γιατρούς της Κλινικής σε παιδιάτρους άλλων νοσοκομείων (Γ.Ν. Γ. Γεννηματάς, Θεσσαλονίκης) ή πολεων της Β. Ελλάδος (Βέροια, Καβάλα), με τη συνεργασία των τοπικών Ιατρικών Συλλόγων. VII.Μετεκπαιδευτικό πρόγραμμα νοσηλευτικών ειδικοτήτων του Ιπποκρατείου. Όλοι οι μόνιμοι γιατροί της Κλινικής συμμετέχουν στο πρόγραμμα νοσηλευτικών ειδικοτήτων του Ιπποκρατείου με τη διδασκαλίας νεογνολογικών μαθημάτων. VIII.Ι.Ε.Κ. ΕΚΑΒ. Γιατροί της Κλινικής διδάσκουν ή δίδαξαν στους γιατρούς που εκπαιδεύονται στο Πρόγραμμα του Ι.Ε.Κ. ΕΚΑΒ στην ειδικότητα «Διασώστης Πλήρωμα ασθενοφόρου» IX. ΤΕΙ. Γιατροί της κλινικής διδάσκουν σε φοιτητές των ΤΕΙ Θεσσαλονίκης. X. Όλοι οι ειδικοί γιατροί της κλινικής συμμετέχουν με εισηγήσεις σε νεογνικά, περιγεννητικά ή Παιδιατρικά Συνέδρια και Ημερίδες

12 Ε. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΕΡΓΟ Το ερευνητικό έργο των μελών της Κλινικής είναι πολύ πλούσιο. Σε αυτό συμμετέχουν όλο το ιατρικό προσωπικό της κλινικής (ειδικοί γιατροί, επιμελητές και μέλη ΔΕΠ, ειδικευόμενοι, εξειδικευόμενοι, επιστημονικοί συνεργάτες και υποψήφιοι διδάκτορες) υπό την ευθύνη και επίβλεψη του Διευθυντού της Κλινικής. Περιλαμβάνει κλινικοεργαστηριακές μελέτες, προγραμματισμένες και αναδρομικές, καθώς και βασική έρευνα. Οι μελέτες έχουν παρουσιαστεί σε πανελλήνια και διεθνή συνέδρια, στα οποία τα μέλη της κλινικής έχουν σταθερή και μακροχρόνια παρουσία. Τα κύρια ερευνητικά πεδία των μελών της κλινικής αφορούν την αιματολογία νεογνού, τα αναπνευστικά προβλήματα, την περιγεννητική ασφυξία και άλλα νευρολογικά προβλήματα, την ανοσολογία νεογνού, τις λοιμώξεις, τη μακροχρόνια παρακολούθηση των προώρων, την ενδομήτρια καθυστέρηση της αύξησης, κ.λ.π. Επίσης, τα μέλη ΔΕΠ έχουν συμμετοχή στις παρακάτω Διεθνείς πολυκεντρικές μελέτες: 1. A Phase IV, case-matched, cohort surveillance study in preterm children who receive Synagis prophylaxis in the 1 st year of life versus preterm children without RSV prophylaxis: incidence of RSV hospitalization and assessment of disease severity in the season following prophylaxis. Με επιστημονική υπεύθυνη την J. Groothuis, Global Medical Director, και χορηγό Abbott Laboratories. 2. International Survey on Neonatal Mechanical Ventilation, που συντονίζεται από τους Anton H. Van Kaam, Amsterdam, The Netherlands και Peter C. Rimensberger, Geneva, Switzerland και αποσκοπεί στην καταγραφή των τύπων μηχανικού αερισμού που εφαρμόζονται σε διάφορες χώρες. Στα πλαίσια του ερευνητικού έργου, εκπονούνται διδακτορικές διατριβές από ιατρούς οι οποίοι στο διάστημα εκπόνησης της διατριβής εργάζονται στην Κλινική ως άμισθοι επιστημονικά συνεργαζόμενοι ή υποψήφιοι διδάκτορες (ασκούν μόνο ερευνητικό και εκπαιδευτικό έργο), είτε ως γιατροί πλήρους απασχόλησης σε οργανικές θέσεις του τμήματος. Κατά την εκπόνηση των

13 διδακτορικών διατριβών, ακολουθείται ο κανονισμός των διατριβών του Ιατρικού Τμήματος του Α.Π.Θ. Μέχρι σήμερα, έχουν εκπονηθεί 11 διατριβές, ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη 6 διδακτορικές διατριβές. Επιπλέον, τα μέλη ΔΕΠ της κλινικής συμμετείχαν ή συμμετέχουν στις τριμελείς ή επταμελείς επιτροπές πολλών άλλων διδακτορικών διατριβών της Ιατρικής Σχολής. Στ. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ Α) Τμήμα φυσιολογικών νεογνών 8.30-14.00 καθημερινά. Ένας ειδικός γιατρός, ένας εξειδικευόμενος και ένας ειδικευόμενος εξετάζουν τα φυσιολογικά νεογνά, κάνουν τις απαραίτητες αιμοληψίες, ανάλογα με την κλινική κατάσταση του νεογνού, ενημερώνουν τους γονείς, ετοιμάζουν τα νεογνά που πρόκειται να πάρουν εξιτήριο. Παράλληλα, παρίστανται στους τοκετούς που γίνονται στις αίθουσες τοκετών των μαιευτικών κλινικών του νοσοκομείου. Β) Εντατική νοσηλεία νεογνών 7.30-8.30: Επίσκεψη προϊσταμένης με τις νοσηλεύτριες. Στη συνέχεια οι αδελφές ασχολούνται με τη φροντίδα των νεογνών όπως αναφέρεται στο σχετικό κεφάλαιο. 8.30-9.00: Γίνονται οι αιμοληψίες από τους γιατρούς της Κλινικής. 9.00-9.30: Επίσκεψη και ενημέρωση των γιατρών από τους εφημερεύοντες της προηγούμενης ημέρας με λεπτομερή αναφορά και συζήτηση πάνω στα προβλήματα των νεογνών που εισήχθηκαν στην Κλινική στη διάρκεια της προηγούμενης ημέρας καθώς και στην εξέλιξη των προβλημάτων των υπόλοιπων νοσηλευόμενων νεογνών. Ταυτόχρονα γίνεται διαφορική διάγνωση και συζήτηση των θεραπευτικών επιλογών. 9.30-11.00: Διδακτική επίσκεψη επιμελητών ΕΣΥ και μελών ΔΕΠ μαζί με όλο το ιατρικό προσωπικό του κάθε τμήματος και τους γιατρούς που

14 μετεκπαιδεύονται στην Κλινική, ρύθμιση θεραπείας και προγραμματισμός εργαστηριακού ελέγχου. 11.00-12.00 Επίσκεψη Διευθύντριας στους θαλάμους ασθενών (Δευτέρα, Τετάρτη και Παρασκευή) 12.00-13.00: Μετεκπαιδευτικά μαθήματα ως εξής: Δευτέρα: μαθήματα της Διευθύντριας κ. Δρόσου και της Αναπλ. Καθηγήτριας κ. Σούμπαση, Τρίτη: Μαθήματα από ειδικούς για τους εξειδικευόμενους, Τετάρτη: Μαθήματα που παρουσιάζουν οι ειδικευόμενοι με επίβλεψη ειδικού, Πέμπτη: Μετεκπαιδευτικά μαθήματα και παρουσίαση ενδιαφερόντων περιστατικών για όλο το προσωπικό της Κλινικής, από μέλη της κλινικής καθώς και γιατρούς άλλων ειδικοτήτων, Παρασκευή: Μαθήματα του νοσηλευτικού προσωπικού. 12.00-13.00: Ενημέρωση γονέων από τους ειδικούς γιατρούς της Κλινικής. 12.00-14.00: Φροντίδα νεογνών, ενημέρωση ιστορικών, διάγνωση ακτινογραφιών, μελέτη των εργαστηριακών και επανέλεγχος όπου χρειάζεται. 14.00-15.00: Παράδοση στους εφημερεύοντες 18.00-21.00: Απογευματινές εξετάσεις και επίσκεψη. 19.00-20.00: Ενημέρωση γονιών. Ζ. ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΑΛΛΕΣ ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΙΔΙΚΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ Η Νεογνολογική Κλινική συνεργάζεται με τα εξής τμήματα: 1. Οφθαλμολογική Κλινική. Ειδικός Παιδο-οφθαλμίατρος εξετάζει όλα τα πρόωρα νεογνά με Β.Γ. < 1500 γρ. και Δ.Κ. < 32 εβδ. βάσει ειδικού πρωτοκόλλου για τον έλεγχο οπισθοφακικής ινοπλασίας. Επίσης εξετάζονται όλα τα νεογνά που χρήζουν οφθαλμολογικού ελέγχου λόγω της πάθησής τους. 2. Παιδιατρικές Κλινικές Α.Π.Θ. στο Ιπποκράτειο. Βρισκόμαστε σε στενή συνεργασία με τις δυο πανεπιστημιακές παιδιατρικές κλινικές τόσο σε

15 κλινικό επίπεδο για τη φροντίδα νεογνών με ειδικά προβλήματα όσο και σε ερευνητικό επίπεδο. 3. Ορθοπαιδική Κλινική. Ειδικός ορθοπεδικός που ασχολείται με παιδιατρικά προβλήματα είναι σύμβουλος της Κλινικής σε περιπτώσεις που προκύπτουν προβλήματα της αρμοδιότητάς του (συγγενές εξάρθρημα ισχίων, συγγενείς ανωμαλίες οστών, οστεομυελίτιδες, αρθρίτιδες). 4. Παιδοχειρουργική Κλινική. Υπάρχει συνεχής συνεργασία με την Παιδοχειρουργική Κλινική για τα νεογνά που χρήζουν χειρουργικής επέμβασης. Μετά τη χειρουργική επέμβαση, τα νεογνά μεταφέρονται στην Εντατική Νοσηλεία της Κλινικής μας όπου και νοσηλεύονται. Τα προβλήματά τους αντιμετωπίζονται σε συνεργασία με τους παιδοχειρουργούς. 5. Εργαστήριο Κλινικής Νευροφυσιολογίας - Αναπτυξιακό Παιδονευρολογικό Κέντρο Α. Φωκάς. Στο εργαστήριο αυτό, γίνονται ηλεκτροεγκεφαλογραφήματα και προκλητά δυναμικά στα νεογνά με νευρολογικά προβλήματα, μετά από συνεννόηση με τους ειδικούς παιδονευρολόγους. 6. Νευροχειρουργική Κλινική, για την αντιμετώπιση των νευροχειρουργικών προβλημάτων (υδροκέφαλος, μηνιγγομυελοκήλες και άλλες συγγενείς δυσπλασίες. 7. Εργαστήρια: Αιματολογικό / Βιοχημικό / Μεταβολικό / Γενετικής / Ανοσολογικό. Οι εργαστηριακές εξετάσεις που χρειάζονται για τον έλεγχο των νεογνών γίνονται στα εργαστήρια της Α Παιδιατρικής Κλινικής (Διευθύντρια: Καθηγήτρια Μ. Αθανασίου_μεταξά) κ αι στο κεντρικ ό Μικροβιολογικό Εργαστήριο (Διευθύντρια: κ. Σοφιανού) του Γ.Π.Ν.Θ. Ιπποκράτειο. 8. Φυσιοθεραπευτές. Ειδικός φυσιοθεραπευτής (Α. Βαμβακά) για τα νεογνά είναι σύμβουλος της Κλινικής και ασχολείται τόσο με τα νεογνά που νοσηλεύονται στην Κλινική όσο και μ αυτά που παρακολουθούνται στα εξωτερικά ιατρεία. Η. ΕΦΗΜΕΡΙΕΣ

16 Η Νεογνολογική Κλινική εφημερεύει κάθε δεύτερη ή τρίτη ημέρα, ανάλογα με το μήνα (16-19 εφημερίες το μήνα), για περιστατικά που έρχονται από Μαιευτικές Κλινικές της Θεσσαλονίκης και όλη της Β. Ελλάδα και Θεσσαλία. Καθημερινά καλύπτει τις αίθουσες της Β και Δ Μαιευτικής Κλινικής του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου. Οι γιατροί της Κλινικής παρίστανται στους υψηλού κινδύνου τοκετούς και τις καισαρικές τομές των παραπάνω κλινικών και είναι υπεύθυνοι για το νεογνικό τμήμα που βρίσκεται παρά τις Μαιευτικές Κλινικές. Οι εφημερίες καλύπτονται από 2 ειδικούς νεογνολόγους και 1 εξειδικευόμενο Νεογνολογίας, ενώ όταν η Κλινική εφημερεύει για εξωτερικούς ασθενείς εφημερεύει επιπλέον 1 ειδικευόμενος Παιδιατρικής. Οι εφημερεύοντες παραλαμβάνουν το τμήμα στις 2.30 και ενημερώνονται για τα προβλήματα που υπάρχουν. Γίνεται επίσκεψη στις 19.00-20.00 μ.μ. και συζητούνται τα προβλήματα τόσο των καινούργιων εισαγωγών όσο και των νεογνών που ήδη νοσηλεύονται. Γίνεται επίσης επίσκεψη και στο νεογνικό τμήμα των Μαιευτικών Κλινικών. Θ. ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΙΔΙΚΕΥΟΜΕΝΩΝ ΣΤΗ ΝΕΟΓΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ Οι ειδικευόμενοι της Κλινικής υπάγονται σε δύο κατηγορίες: 1. Ειδικευόμενοι στην Παιδιατρική οι οποίοι κάνουν την υποχρεωτική εκ του νόμου 6μηνη εκπαίδευσή τους στη Νεογνολογία. 2. Εξειδικευόμενοι της Νεογνολογίας οι οποίοι είναι ειδικευμένοι Παιδίατροι που εκπαιδεύονται στην Κλινική για δύο χρόνια με σκοπό τη λήψη της εξειδίκευσης στην εντατική νοσηλεία νεογνών. Διαδικασία υποδοχής Κάθε νέος συνάδελφος που έρχεται στην Κλινική, απευθύνεται στην γραμματεία της Κλινικής, όπου συμπληρώνει την ειδική κάρτα ειδικευομένου και ενημερώνεται για το ποιος είναι υπεύθυνος της μεταπτυχιακής εκπαίδευσης. Στη συνέχεια, συναντάται με την υπεύθυνο της μεταπτυχιακής εκπαίδευσης, η οποία τον ενημερώνει για το πρόγραμμα της Κλινικής, τις

17 υποχρεώσεις και τα δικαιώματά του και τον τοποθετεί σε θάλαμο. Στη συνέχεια, προγραμματίζεται συνάντηση με τον Διευθυντή της Κλινικής. Στο διάστημα παραμονής τους στην Κλινική περνούν διαδοχικά από όλα ανεξαιρέτως τα τμήματα, συμπεριλαμβανομένης παρακολούθησης εξωτερικών ιατρείων. Υποχρεώσεις ειδικευομένων Οι ειδικευόμενοι είναι υποχρεωμένοι να προσέρχονται στην Κλινική στις 8.30 π.μ. και να συμμετέχουν ενεργά σε όλες τις δραστηριότητες της Κλινικής. Σε συνεργασία με τους ειδικούς της Κλινικής, εκτελούν όλους τους απαραίτητους χειρισμούς. Παρακολουθούν τις επισκέψεις των επιμελητών, μελών ΔΕΠ και του Διευθυντού, τα μετεκπαιδευτικά μαθήματα. Κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσής του στις αίθουσες τοκετών και στο τμήμα φυσιολογικών νεογνών, μεταβαίνουν στις αίθουσες τοκετών μαζί με τον ειδικό, όπου και συμμετέχουν στην καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση, εξετάζουν καθημερινά τα φυσιολογικά τελειόμηνα νεογνά, πάντα υπό την άμεση επίβλεψη και καθοδήγηση από ειδικό νεογνολόγο, και φροντίζουν για τη διενέργεια του απαραίτητου εργαστηριακού ελέγχου. Η παρακολούθηση των διδακτικών επισκέψεων του Διευθυντή και του μετεκπαιδευτικού προγράμματος της Κλινικής είναι υποχρεωτική και για τους ειδικευόμενους που είναι τοποθετημένοι στο νεογνικό τμήμα παρά τις Μαιευτικές Κλινικές. Όλοι οι ειδικευόμενοι είναι υποχρεωμένοι να προετοιμάζουν μαθήματα με βάση συγκεκριμένο πρόγραμμα, τα οποία παρουσιάζουν την Τετάρτη ενώπιον όλων των ειδικευομένων του τμήματος και παρουσία του υπεύθυνου για την εκπαίδευσή τους γιατρού της Κλινικής. Οι εξειδικευόμενοι είναι υποχρεωμένοι στη διάρκεια των δύο ετών της εκπαίδευσής τους να προετοιμάσουν και να παρουσιάσουν τουλάχιστον 10 ενδιαφέρουσες περιπτώσεις με ανασκόπηση της βιβλιογραφίας. Η παρουσίαση γίνεται στα πλαίσια των μαθημάτων της Πέμπτης, παρουσία όλου του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού της Κλινικής. Τέλος, όλοι οι εξειδικευόμενοι προτρέπονται να συμμετέχουν σε κλινικοεργαστηριακές μελέτες που διενεργούνται από τα μέλη της Κλινικής, ώστε να εκπαιδεύονται στη μεθοδολογία της έρευνας.

18 Στόχοι μεταπτυχιακής εκπαίδευσης Το πρόγραμμα της εκπαίδευσης και εξειδίκευσης της Κλινικής βασίζεται στις αποφάσεις της Επιτροπής Εκπαίδευσης της Ελληνικής Νεογνολογικής Εταιρείας. Στοχεύει στο να καταστήσει τον Έλληνα Νεογνολόγο ικανό να παρέχει κλινική φροντίδα, μέσα στα πλαίσια μίας εξειδικευμένης Τριτοβάθμιας Νεογνικής Μονάδας, τμήματος, κλινικής ή νοσοκομείου. Η κλινική αυτή φροντίδα θα πρέπει να περιλαμβάνει την εφαρμογή διαφόρων εξειδικευμένων διαγνωστικών και θεραπευτικών μεθόδων. Για κάθε εξειδικευόμενο υπάρχει ένας ειδικός νεογνολόγος-υπεύθυνος εκπαίδευσης με ρόλο την παρακολούθηση της προόδου του εξειδικευόμενου. Η πρόοδος των εξειδικευομένων ελέγχεται, επίσης, με εξετάσεις που διενεργούνται κάθε 6 μήνες σε προκαθορισμένη ύλη, που αντιστοιχεί κάθε φορά στο ¼ της συνολικής ύλης της Νεογνολογίας. Για τον έλεγχο των επιδεξιοτήτων των εξειδικευομένων υπάρχει ειδικό βιβλίο όπου οι εξειδικευόμενοι καταγράφουν σε καθημερινή βάση τους χειρισμούς που διενήργησαν το προηγούμενο 24ωρο και το οποίο ελέγχεται από τον υπεύθυνο εκπαίδευσης του κάθε εξειδικευόμενου. Οι εκπαιδευόμενοι θα πρέπει να αποκτήσουν επαρκείς ικανότητες στους ακόλουθους τομείς: Α. Πρακτικές ικανότητες Ανάνηψη του νεογνού, ενδοτραχειακή διασωλήνωση και μέθοδοι τεχνητού αερισμού (μηχανικός αερισμός). Τοποθέτηση αρτηριακών καθετήρων (ομφαλικών και περιφερικών), τοποθέτηση ενδοφλέβιας εγχύσεως και ενδοφλέβιων καθετήρων. Μετάγγιση αίματος και αφαιμαξομετάγγιση. Αιμοληψία από αρτηρία, ενδοθωρακική παροχέτευση πνευμοθώρακος, υπερηβική λήψη ουροκαλλιέργειας, οσφυονωτιαία παρακέντηση, ενδοκοιλιακή παρακέντηση εγκεφάλου. Συγκεκριμένα, οι εξειδικευόμενοι στη Νεογνολογία, πρέπει να έχουν αναλάβει προσωπικά την κύρια φροντίδα και/ή την ανάνηψη τουλάχιστον 25 πολύ χαμηλού βάρους γέννησης Νεογνών (ΒΓ 1500g) και να έχουν, επίσης, αναλάβει προσωπικά την κύρια φροντίδα και/ή την ανάνηψη τουλάχιστον 5 εξαιρετικά χαμηλού βάρους γέννησης νεογνών (ΒΓ 1000g) κατά τη διάρκεια του τοκετού, αλλά και την περαιτέρω παρακολούθηση. Να

19 έχουν εμπειρία και πολύ καλές γνώσεις για τη μεταφορά των προώρων και πασχόντων νεογνών. Β. Διαγνωστικές ικανότητες Αξιολόγηση νεογνικών ακτινογραφικών μεθόδων, διερεύνησης θώρακος και κοιλίας. Γνώσεις και αξιολόγηση των εξειδικευμένων τεχνικών, π.χ. MRI, CT, εμπειρία και γνώσεις στην αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της εξέτασης υπερήχων του ΚΝΣ, των ενδοκοιλιακών οργάνων και του εξαρθρήματος του ισχίου. Χρησιμότητα και εκτίμηση των αποτελεσμάτων των συχνότερων εργαστηριακών και μικροβιολογικών εξετάσεων. Εκτίμηση της χρήσης και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων του ΗΕΓ, των φλοιϊκών προκλητών δυναμικών και των νευρομυϊκών ηλεκτροφυσιολογικών δοκιμασιών. Γ. Κλινικές ικανότητες Συμβουλευτική και ικανότητα επικοινωνίας του Νεογνολόγου, ώστε να δημιουργηθεί κατάλληλη προσέγγιση προς τους αγχωμένους και θλιμμένους γονείς. Ο Νεογνολόγος πρέπει να έχει την ικανότητα να υποστηρίζει το υπόλοιπο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό. Κλινική εξέταση πασχόντων και υγιών νεογνών, αναγνώριση και διάγνωση των ειδικών νεογνικών προβλημάτων, συμπεριλαμβανομένων των διαμαρτιών και των ανωμαλιών και εκτίμηση της ηλικίας κύησης. Αναπτυξιακή και νευρολογική εκτίμηση του μεγαλύτερου βρέφους και παιδιού και αξιολόγηση της ανικανότητάς του (disability). Ικανότητα συνεργασίας και συνεκτίμησης των προβλημάτων με γιατρούς άλλων ειδικοτήτων ή υποειδικοτήτων. Δ.Τεχνικές ικανότητες Ο Νεογνολόγος θα πρέπει να γνωρίζει και να κατανοεί τις βασικές μηχανικές και ηλεκτρικές αρχές λειτουργίας των πηγών θερμαντικής ενέργειας, των θερμοκοιτίδων, των αναπνευστήρων και των συσκευών monitoring. Ε. Ερευνητικές ικανότητες Ο κάθε εξειδικευόμενος πρέπει να συμμετάσχει τουλάχιστον σε ένα ερευνητικό πρωτόκολλο.

20 Δ. Διδακτικές ικανότητες Ο Νεογνολόγος, θα πρέπει να μετέχει σε διδακτικές δραστηριότητες, που να περιλαμβάνουν διδακτικά προγράμματα στους γιατρούς και τις νοσηλεύτριες. Το πρόγραμμα μεταπτυχιακής εκπαίδευσης περιλαμβάνει: 1. Παρακολούθηση και ενεργό συμμετοχή στις καθημερινές επισκέψεις των επιμελητών, μελών ΔΕΠ και του Διευθυντή της Κλινικής. 2. Παρουσία και ενεργό συμμετοχή στους τοκετούς νεογνών και παρακολούθηση των φυσιολογικών νεογνών που νοσηλεύονται στο νεογνικό τμήμα παρά τις Μαιευτικές Κλινικές. 3. Παρακολούθηση των εξωτερικών ιατρείων της Κλινικής. 4. Παρακολούθηση των μεταπτυχιακών μαθημάτων σύμφωνα με το πρόγραμμα της Κλινικής, τα οποία είναι: α. Τρίτη 12.00-13.00, μαθήματα ειδικών για τους εξειδικευόμενους, με βάση πρόγραμμα κάλυψης της ύλης σε διάστημα δυο ετών. β. Τετάρτη 12.00-13.00, παρουσίαση διαφόρων νεογνικών θεμάτων από τους ειδικευόμενους παρουσία των ειδικευομένων, εξειδικευομένων και φοιτητών της Κλινικής. γ. Πέμπτη 11.00-12.00, παρουσίαση ενδιαφερόντων περιστατικών με ανασκόπηση και βιβλιογραφική ενημέρωση. Γίνεται από τους γιατρούς της Κλινικής ή προσκεκλημένους άλλων ειδικοτήτων και παρακολουθείται από όλο το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό της Κλινικής και τους φοιτητές.

21 Πίνακας 1. ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΧΕΙΡΙΣΜΟΥΣ ΣΤΑ ΝΕΟΓΝΑ 1. Ιατρικό προσωπικό Όλοι οι διαγνωστικοί και θεραπευτικοί χειρισμοί Χορήγηση ενδοφλέβιων φαρμάκων Λήψη δειγμάτων φλεβικού και αρτηριακού αίματος Καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση Ενδοτραχειακή διασωλήνωση Τοποθέτηση θωρακικής παροχέτευσης ή παρακέντησης θώρακα Τοποθέτηση ομφαλικών αγγείων Τοποθέτηση κεντρικών φλεβικών καθετήρων Οσφυονωτιαία παρακέντηση Υπερηβική παρακέντηση Εκτίμηση αερίων αίματος και ρύθμιση των στοιχείων του αναπνευστήρα Χορήγηση επιφανειοδραστικού παράγοντα Ενημέρωση γονέων 2. Νοσηλευτικό προσωπικό Τα καθήκοντα του νοσηλευτικού προσωπικού υπάρχουν καταγεγραμμένα σε ειδικό πρωτόκολλο για το οποίο ενημερώνονται όλες οι αδελφές του τμήματος. Προετοιμασία και χορήγηση όλων των φαρμάκων Προετοιμασία και χορήγηση ενδοφλεβίων διαλυμάτων και παρεντερικής διατροφή Περιποίηση και σίτιση νεογνών Ενδοτραχειακές αναρροφήσεις Προετοιμασία αναπνευστήρων για χρήση Εφαρμογή μηχανημάτων παρακολούθησης ζωτικών λειτουργιών (Monitors) Παρακολούθηση και καταγραφή ζωτικών λειτουργιών

22 Έλεγχος λειτουργίας μηχανημάτων και διαφόρων συσκευών Έλεγχος επάρκειας υλικού σε κάθε θάλαμο, συμπλήρωση ελλείψεων Βοήθεια στο γιατρό κατά την εκτέλεση μικροεπεμβάσεων και διαφόρων χειρισμών Ενημέρωση των γιατρών για ενδεχόμενα οξέα προβλήματα των νεογνών, ή μεταβολές της καταστάσεώς τους

23 Αφιερωμένο στο προσωπικό της κλινικής από τη γιαγιά ενός προώρου βρέφους που είχε νοσηλευτεί στην Εντατική Νοσηλεία

24